Groene tuinen als ideaal

Wat kun je doen tegen het verder verstenen van de voor- en achtertuinen van woningen? Met deze vraag in het achterhoofd is Stichting Steenbreek in 2015 opgericht. Bij de start zag je dat voor de openbare ruimte er al verschillende maatregelen werden genomen, maar voor de private omgeving niet. En als je dat bedenkt dat 40%, soms 70% van een oppervlakte van een gemeente privaat eigendom is, ligt daar natuurlijk een enorme uitdaging als het gaat om biodiversiteit en klimaat adaptatie. Roel van Dijk, Stichting Steenbreek, bespreekt waar de stichting zich voor inzet.

Tekst Yvette Vierhout Beeld Stichting Steenbreek

STICHTING STEENBREEK Stichting Steenbreek helpt om de leefomgeving te vergroenen en onnodige verharding tegen te gaan. Dit doen ze samen met aangesloten gemeenten, provincies, waterschappen, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, kennis- en onderwijsinstellingen en andere betrokken maatschappelijke organisaties. H et doel van Stichting Steenbreek is om te kijken hoe je lokaal binnen gemeenten een netwerk kunt starten, waarbij je met bewoners, maatschappelijke organisaties, zoals Groei en Bloei, ondernemers zoals de tuincentra en hoveniers, maar ook de waterschappen, activiteiten organiseert om mensen te enthousiasmeren om hun tuinen te vergroenen. Van Dijk: “Inmiddels zijn we zes jaar bezig en is het netwerk behoorlijk uitgegroeid. We werken nu met ongeveer 170 gemeenten samen en we proberen daar de Steenbreek activiteiten van de grond te krijgen. Inmiddels richten we ons niet alleen op de private ruimte, dus de tuinen, maar ook op de openbare ruimte. We zien dat als een gemeente meedoet, zij ook de openbare ruimte erbij betrekt. Die wisselwerking maakt het extra interessant, want wanneer je als bewoner je

tuin moet vergroenen, maar de gemeente zelf niet het goede voorbeeld geeft, werkt dat averechts. De gemeente ziet dat zij daar zelf ook een rol in te vervullen hebben.”

Het gesprek aangaan

Stichting Steenbreek heeft van alle gemeenten in kaart gebracht hoeveel verstening er daadwerkelijk is en hoeveel verharding er in de tuinen is. Gemeenten kunnen aan de hand van die data bepalen in welke wijk actie ondernomen wordt. Van Dijk: “Wat wij dan concreet doen, is met mensen het gesprek aangaan om te kijken of zij hun tuin willen vergroenen. We doen dit bij huidige bouw. Maar ook bij nieuwbouw proberen wij mensen vanaf het begin te betrekken bij het vergroenen van hun tuin.” Cruciaal hierin zijn de projectontwikkelaars. Zij richten de openbare ruimte vaak klimaatadaptief en biodivers in, maar de tuinen worden vaak door bewoners versteend. “En als er bij één bewoner stenen in de tuin komen, zie je dat de bewoners ernaast dit ook overnemen” legt Van Dijk uit. “We denken met projectontwikkelaars na hoe je mensen voortijdig enthousiast krijgt voor meer groen in hun tuin. Als een woning in de verkoop gaat, sturen wij meteen een folder mee met tips voor een groene tuin.” Soms hebben mensen een zetje in de goede richting nodig. Ze willen vaak wel, maar weten niet meer waar ze moeten beginnen. “Ze weten niet welke beplanting geschikt is, en ook niet in welke periode ze moeten planten. En dat je geen planten plaatst die allemaal in dezelfde periode bloeien, maar dat je het hele jaar door planten in je tuin hebt” vertelt Van Dijk. “Daarom organiseren we een aantal workshops waarin de we concrete handvatten geven voor tuininrichting.”

Een belangrijke schakel voor Stichting Steenbreek zijn de woningbouwcorporaties. De corporaties hebben een enorm grondoppervlak binnen de gemeente en zij hebben zich jaren beziggehouden met de energietransitie en daar komen nu de onderwerpen klimaat en biodiversiteit bij. Van Dijk: “De corporaties zien dat zij een rol in hebben om te zorgen dat bewoners hun tuinen gaan vergroenen. Gemeenten, projectontwikkelaars en corporaties spelen hierbij een belangrijke rol. Vanuit Stichting Steenbreek zijn wij de schakel om deze partijen bij elkaar te brengen.”

De rol van de bewoner

Wanneer je je tuin niet helemaal vol legt met tegels, zorg je ervoor dat het water goed infiltreert in de bodem. Daarnaast draag je eraan bij dat het minder opwarmt. Want bij een warme dag waarbij het bijvoorbeeld 30 graden is, kan de temperatuur op de tegels algauw oplopen tot 50 graden. En omdat we steeds meer te maken krijgen met meer wateroverlast en meer hitte, zijn mensen bereid hiervoor aanpassingen te doen. Van Dijk: “We vinden het belangrijk om mensen mee te geven dat een groene tuin mooi is en het prettig is om in een groene omgeving thuis te komen na een dag werken. Maar ook dat je bijdraagt aan de biodiversiteit en klimaatadaptatie. Willen we minder last hebben van de effecten van klimaatverandering, hebben we daar zelf een rol in te vervullen.”

Zelf aan de slag

Als je als bewoner zelf aan de slag wil met je tuin, kun je op de site van Stichting Steenbreek terecht voor tips. Maar ook organiseren zij ‘De Week van de Groene Tuin’. Van Dijk: “We gaven tips over o.a. ‘hoe haal je die tegel uit je tuin’ en ‘hoe zorg

Hoe krijg je mensen voortijdig enthousiast voor meer groen in hun tuin?

ROEL VAN DIJK

je dat die bodem geschikt is’. Maar ook ‘welke planten kun je in je tuin zetten’. Je kunt namelijk niet willekeurig zomaar planten in de grond zetten, daar komt een stukje advies bij kijken. Wat we bewoners vooral mee willen geven is wat je zelf kunt doen, maar ook hoe fijn het is om een groene tuin te hebben.”

Sociale cohesie

Naast de bijdrage aan een duurzaam milieu, zorgt Stichting Steenbreek ook voor meer sociale cohesie in de buurt. Van Dijk: “De gemeente Laarbeek heeft alle hoveniers en tuincentra bij elkaar geroepen en gezegd: “We gaan een groenstrijd organiseren.” Een wedstrijd tussen een aantal straten waarbij hoveniers en tuincentra, gemeenten en bewoners samen optrekken om de straten en de tuinen aan te pakken. De kennis wordt ingevlogen door de hoveniers en de tuincentra, de bewoners heb je nodig voor een stuk enthousiasme, een stukje beheer van de openbare ruimte maar natuurlijk ook voor hun tuinen.” Het resultaat: een enthousiaste burgemeester en veel vergroening in het straatbeeld. Er zijn veel buurtbewoners bij elkaar gekomen om samen de handen uit de mouwen te steken. “Mensen komen met elkaar in contact. Er zijn mensen die geen tuin hebben, maar het wel leuk vinden om in een tuin bezig te zijn. En er zijn mensen die wel een tuin hebben, maar niet meer in staat zijn om voor deze tuin te zorgen. Door dit soort acties komen deze mensen met elkaar in contact en werk je aan de saamhorigheid.”

Verbreding

Wat begon in vijf gemeenten, is inmiddels uitgegroeid naar een project dat in bijna de helft van de Nederlandse gemeenten actief is. Daarnaast wordt het niet alleen vanuit de groensector en de ecologie aangevlogen, maar wordt groen gezien als middel dat goed is voor onze leefomgeving. “Die verbreding is mooi om te zien”,

aldus Van Dijk. “En dat heeft betrekking op de biodiversiteit maar ook op je eigen gezondheid en het klimaat. We moeten allemaal inzien dat we niet meer zonder groen en een stukje natuur kunnen.” Om nog meer mensen te bereiken is Stichting Steenbreek samen met de gemeente Rheden en studenten van de Hogeschool van Van Hall Larenstein, opleiding Management en Leefomgeving en de opleiding Tuin

We moeten allemaal inzien dat we niet meer zonder groen kunnen.

en Landschap, twee jaar geleden een project gestart waarin ze het gesprek met bewoners aangaan over het vergroenen van je tuin. Van Dijk legt uit: “De studenten hebben bij mensen aangebeld, enerzijds bij huurwoningen en anderzijds bij koopwoningen. Zij zijn met deze mensen het gesprek aangegaan of ze hun tuin zouden willen vergroenen. Als de mensen aangaven daar interesse in te hebben, zijn andere studenten gekomen, die expertise hebben in de aanleg van tuinen. De studenten hebben een plan gemaakt over de mogelijkheden voor de tuin. En de gemeente zorgde er mede voor dat dit daadwerkelijk gerealiseerd kon worden. Zo zag je een mooie wisselwerking tussen de Hogeschool, de gemeente en Stichting Steenbreek waarbij er gebruik werd gemaakt van elkaars netwerk en kennis.

De toekomst

Voor de toekomst wil Stichting Steenbreek vooral het contact met de projectontwikkelaars en de corporaties verder ontwikkelen. Van Dijk: “Het ideaalbeeld is dat we straks geen tuinen meer hebben met enkel stenen. Natuurlijk heb je een terras nodig en een pad, maar dat er daarnaast ook genoeg ruimte is voor beplanting.”

Meer informatie is te vinden op www.steenbreek.nl