Tijd kopen

Tijd kopen in de energietransitie

Circulariteit is al zo'n tien jaar een belangrijk thema voor Kemkens. Wat begon met minder transportbewegingen en 100% recyclebare verpakkingen, is inmiddels uitgegroeid tot het hergebruik van materialen en zelfs volledige cv-ketels. Een optie waarmee corporaties volgens Twan van Grinsven, Manager Service Woningbouw & Utiliteit, tijd kunnen kopen in de energietransitie.

Tekst Dionne Verstegen

‘Materiaal is onze waarde’ is een van de circulariteitspijlers van Kemkens. Het installatiebedrijf werkt alleen met materialen die veilig en gezond zijn voor mens en milieu. BEELD: KEMKENS

Het begon allemaal relatief simpel. “We hebben jaren geleden onze manier van denken voor transport en logistiek veranderd”, vertelt Twan van Grinsven. “In plaats van materialen elke keer heen en weer te vervoeren, worden ze opgeslagen in een magazijn. De monteurs, die de cv-ketel onderhouden en defecte onderdelen vervangen, vervoeren dus alleen wat nodig is. In het magazijn wordt gekeken welke onderdelen we kunnen hergebruiken. Denk bijvoorbeeld aan een printplaat. Deze is erg milieubelastend. Met behulp van een reparateur onderzoeken we wat er precies kapot is en vervangen dit onderdeel. Vervolgens testen we het op correcte werking en sturen het weer terug naar het magazijn. Zo kunnen de monteurs deze printplaat weer bij een andere cv-ketel installeren. Niet voor niets is ‘materiaal is onze waarde’ een van onze circulariteitspijlers.”

Hergebruikte cv-ketels

Ook afval bestaat niet bij het installatiebedrijf. Alle reststromen moeten minimaal geschikt zijn voor hergebruik, in zijn geheel of als onderdeel. Wanneer een cv-ketel wordt vervangen, kijken we welke materialen van de oude ketel direct hergebruikt kunnen worden. De overgebleven materialen worden vermalen en als nieuwe grondstof gebruikt in randapparatuur of een nieuwe cv-ketel. In sommige gevallen kan zelfs de cv-ketel in zijn geheel hergebruikt worden. Van Grinsven: “We kijken bijvoorbeeld naar woningen die gesloopt worden, of op stadsverwarming overstappen. Als de ketels van deze woningen nog goed zijn, halen we ze eruit en plaatsen we ze ergens anders in het bezit van de woningcorporatie direct weer terug.”

Dat klinkt als een makkelijke opgave, maar er komt heel wat bij kijken. Om dat te illustreren geeft Van Grinsven een voorbeeld. “Bij Woningcorporatie X worden 600 woningen in juni 2021 afgekoppeld van het gasnet en aangesloten op stadsverwarming. Hierdoor komen de cv-ketels van deze woningen, die nog in goede staat zijn, ter beschikking. Tegelijkertijd heeft Woningcorporatie Y een complex waarbij de toestellen dit jaar vervangen moeten worden. Echter wordt het complex over vijf jaar herontwikkeld of een grote planmatige renovatie, dus het plaatsen van volledig nieuwe cv-ketels is hier niet nodig. Wij kijken dan of het lukt om te wachten met het vervangen van de huidige cv-ketels tot juni 2021, zodat we de toestellen van Woningcorporatie X kunnen hergebruiken.”

Garantie bieden

Hergebruiken van cv-ketels heeft een aantal voordelen. Woningcorporatie X hoeft geen afval weg te gooien en Woningcorporatie Y heeft een lager investeringsbedrag omdat ze geen nieuwe toestellen hoeft aan te schaffen. Door de cv-ketels van Woningcorporatie X te hergebruiken, koopt Woningcorporatie Y als het ware vijf jaar tijd. Op deze manier blijft de corporatie flexibel voor wat betreft de verduurzamingsaanpak van dit complex. Op een zogeheten refurbished cv-ketel biedt Kemkens dezelfde garantie als bij een nieuw product. “Maar”, vertelt Van Grinsven, “dit doen we alleen bij cv-ketels uit eigen beheer. Daarbij weet ik namelijk precies wat de onderhoudsstatus is en kan ik die garantie ook echt bieden. Een cv-ketel is een uniek product en niet te vergelijken met bijvoorbeeld een wastafel of voordeur. Dit apparaat is volop in bedrijf geweest, er zit elektronica in en er stroomt water doorheen. Op het moment dat je zo’n ketel van de muur af haalt, begint het oxidatieproces. Er zitten dus best wat risico’s verbonden aan het hergebruik van dergelijke toestellen. Maar als wij ze zelf onderhouden, durf ik ook iets te zeggen over de te verwachten (rest) levensduur. Hierop geven we dan garanties af.”

Om vraag en aanbod zoals in het genoemde voorbeeld op elkaar af te stemmen is een zeer precieze planning nodig. “Je kunt mensen niet zonder warm water laten zitten, dus je zit met een doorlooptijdbeper-

Een cv-ketel is een uniek product en niet te vergelijken met bijvoorbeeld een wastafel.

TWAN VAN GRINSVEN

king. De ketel wordt eruit gehaald, gespoeld, gecontroleerd, getest en verplaatst naar de nieuwe plek. Helaas is het voor ons geen rendabele business case om de ketels tussendoor in een magazijn op te slaan, en moeten we ze dus meteen kunnen terugplaatsen. Het is ons gelukt om de doorlooptijd, van demonteren in de oude woning naar herplaatsen in de nieuwe woning, te beperken tot maximaal drie dagen.”

Optie tijdkoper

Het hergebruiken van cv-ketels in zijn geheel noemt Van Grinsven ook wel de optie ‘tijdkoper’. “Met deze tijdelijke oplossing kopen corporaties als het ware ruimte in de energietransitie. Het is zonde om nu een grote investering te doen voor een bepaald bezit als je hier over een aantal jaar gaat verduurzamen. Het zou dan ook geweldig zijn als dit

vraagstuk corporatie breed wordt opgepakt. Zeker aangezien op jaarbasis zo’n 400.000 toestellen worden vervangen. Hoe mooi zou het zijn als er een ruilhandel ontstaat tussen corporaties. Op dit moment zijn wij degene die aan de bel trekken, als we merken dat het aanbod van Woningcorporatie X matcht met de vraag van Woningcorporatie Y.”

Daarmee stipt Van Grinsven meteen een nieuw probleem aan. “Bijna niemand kan het overzicht van vraag en aanbod creëren, daar heb je een bepaalde schaalgrootte voor nodig. Maar wij zitten bij de herontwikkeling van een complex niet aan tafel. We komen er pas bij op het moment dat er een plan ligt. Hierdoor loop je regelmatig kansen mis. Nu kunnen we pas actie ondernemen op het moment dat we bij Woningcorporatie X zien dat er 600 ketels vrijkomen en dat deze hergebruikt kunnen worden door Woningcorporatie Y. Dit zou je idealiter veel vaker willen doen, maar daarvoor moeten we echt eerder betrokken worden bij een project.”

Geweldig als dit vraagstuk corporatie breed wordt opgepakt.

Gewenningsproces

Circulariteit begint bij meer bewustwording. “Er wordt nu veel te makkelijk gedacht. Een cv-ketel kost een corporatie zo’n 100 euro per jaar, dus dit is geen grote kostenpost. Het is heel makkelijk om dan te denken ‘we gooien hem weg en nemen een nieuwe’. Daarnaast zou het mooi zijn als corporaties ook de particulieren betrekken bij hun plannen op dit gebied. Dat gebeurt al wel regelmatig bij het plaatsen van zonnepanelen en dakrenovaties, maar nog niet bij cv-ketels”, aldus Van Grinsven.

Wellicht heeft dit ook te maken met het gevoel dat een eigenaar kan hebben bij een hergebruikte cv-ketel. “Voor huurders maakt het niets uit dat ze een zogenaamde re-use cv-ketel hebben, want deze is eigendom van de corporatie. Particulieren woonhuisbezitters kijken hier wel anders naar. Je merkt dat het ook een gewenningsproces is.” Volgens Van Grinsven is hier ook een belangrijke rol weggelegd voor de monteur. “Zij willen een zo goed mogelijke oplossing voor de bewoner en moeten zelf dus echt vertrouwen hebben in deze re-use cv-ketels. Toen we tien jaar geleden begonnen met het hergebruiken van onderdelen riep dit best wel wat weerstand op. Inmiddels weten onze monteurs dat een refurbished product even goed is als een nieuw product.” De monteur gaat dan ook echt in gesprek met de particulier op het moment dat een cv-ketel vervangen moet

Een monteur haalt een cv-ketel uit een

woning. BEELD: JOSHUA ALAGBE

worden. “Hij geeft aan dat hij een nieuwe ketel kan installeren, of een tweedehands ketel. Ze zijn allebei even goed en gaan even lang mee, alleen de tweedehands ketel is ongeveer 20% goedkoper. En om de bewoner echt gerust te stellen voegen we ook nog een extra controle toe.”

Kleine stapjes

In verband met de beperkte doorlooptijd van het demonteren en herplaatsen van een nieuwe ketel, is het op dit moment nog lastig om de particuliere markt goed te bedienen met re-use cv-ketels. “Daar ligt echt nog een kans voor corporaties om niet alleen naar hun eigen bezit te kijken, maar ook naar de particuliere woningen hier omheen.”

Een mooie ambitie voor de komende jaren, aldus Van Grinsven. Want zoals hij de afgelopen tien jaar heeft gemerkt gaat alles in kleine stapjes. “We zijn begonnen met het in gebruik nemen van een magazijn waardoor we niet meer alle onderdelen hoefden te verplaatsen. Zo werd het aantal bewegingen drastisch verlaagd. Dit idee ontstond overigens doordat ik met een beleidsmedewerker van een groothandel sprak. Iemand waar ik normaal gesproken nauwelijks contact mee heb. Hij had geen verstand van ketels, maar wel van transport. Het loont dus om af en toe eens uit je eigen bubbel te stappen en met andere mensen, waar je niet dagelijks mee werkt, te praten. Tien jaar en vele stapjes verder zijn we inmiddels helemaal thuis in het hergebruik van cv-ketels en alle losse onderdelen daarvan. En los van de kleine stapjes: begin gewoon! Probeer niet alles eerst helemaal uit te denken, maar ga het gewoon doen. Juist door die kleine stapjes kun je ook makkelijk bijsturen.”