The Exploded View

Natuurlijk bouwen

Een huis dat volledig bestaat uit biobased materialen, circulaire bouwmethoden en verhalen over de veranderende waardeketen waar het onderdeel van is? The Exploded View wordt ook wel omschreven als de circulaire leefomgeving van de toekomst. Het huis werd tentoongesteld tijdens Dutch Design Week 2021 en Cas de Haan (Caspar de Haan) hoefde niet lang na te denken over de vraag of hij een (circulair) steentje wilde bijdragen om dit huis te bouwen.

Tekst Birgit Barten

The Exploded View Beyond Building werd voor het eerst getoond tijdens de Dutch Design Week in oktober 2021 in Eindhoven. De expo-installatie kon die week live en online bezocht worden. Er zitten meer dan 100 natuurlijke bouwmaterialen in The Exploded View Beyond Building. “We tonen de eindeloze, potentiële materiaalstromen die voorradig zijn en niet of nauwelijks gebruikt worden in de bouwwereld. Bijvoorbeeld materialen uit voeding, zeewier, (riool)water, aarde, funghi of zelfs onze eigen woonomgeving. Materialen van vandaag, morgen en overmorgen”, vertelt ontwerper Pascal Leboucq van Biobased Creations. “Je loopt door het huis en kunt alle materialen zien, voelen en ruiken. Elke kamer heeft een eigen verhaal.”

Grootschalig duurzaam bouwen kan

Het doel van de expositie is om ontwerpers, bouwers maar ook bewoners na te laten denken over de toekomst. Hoe ziet jouw huis er in de toekomst uit? En wat vind jij echt belangrijk als het gaat om wonen? Lucas de Man van Biobased Creations: “Het geeft hoop, energie en inspiratie voor de toekomst. Wij laten zien dat we op grote schaal circulair en biobased kunnen bouwen.”

Ik doe mee!

Cas de Haan, directeur bij Caspar de Haan onderhoud & renovatie, vertelt hoe hij betrokken raakte bij het project: “We zijn als bedrijf al aardig bezig met verduurzamen. We realiseren projecten waarin we ervoor zorgen dat woningen minder CO2 uitstoten en we gebruiken de TNS (The Natural Step) duurzaamheidsprincipes om de organisatie duurzamer te maken. Terwijl we daarmee bezig waren, heb ik Rob Bogaarts gebeld. Hij heeft veel ervaring in het vertalen van duurzaamheidsambities binnen bedrijven. Tijdens een van onze afspraken vertelde Rob me dat hij betrokken was bij het realiseren van een biobased woning voor Dutch Design Week en dat ze nog een bouwer zochten. Ik zei meteen ‘ik doe mee’, niet wetende wat het precies inhield. Zo hebben we de gehele voorbereiding, organisatie, inkoop en planning voor onze rekening genomen. De planning is zo strak gemaakt dat de woning in twaalf dagen opgebouwd kon worden, dat is gelukt”, kijkt De Haan trots terug.

Lego voor volwassenen

“Het huis is eigenlijk een soort bouwpakket, net lego voor volwassenen. Onze hoofdtaak was dat we het houtskelet zouden neerzet- ten. Dat hebben we gedaan en vervolgens hebben we geholpen om de biobased mate-

THE LIVING LAB The Exploded View Beyond Building komt voort uit een samenwerking van en onderzoek door bouwers, producenten, agrariërs, wetenschappers, designers, overheden, kennisinstituten, storytellers en kunstenaars die zijn verenigd in The Embassy of Circular & Biobased Building. Samen werken ze aan nieuwe perspectieven voor duurzaam (circulair en biobased) bouwen en wonen; een circulaire leefomgeving. Ze doen onderzoek naar de mogelijkheden van nieuwe biobased materialen met een hoge designkwaliteit en circulaire bouwmethoden zoals losmaakbaarheid en modulariteit. In het huis zijn toepassingen van hernieuwbare grondstoffen verwerkt. Producten die al bestaan maar nog moeilijk hun weg naar de bouwwerf vinden tot ontwikkelingen die nog serieuze steun nodig hebben om te ontwikkelen en op te schalen. “Er worden steeds meer bouwmaterialen gemaakt uit voedingsresten, textiel, rioolwater, gebouwen of zelfs onze eigen woonomgeving. We tonen onze zoektocht naar materialen die de productie cirkel zo klein en efficiënt mogelijk kunnen houden”, vertelt Leboucq.

Het was mooi om twee verschillende werelden bij elkaar te zien komen.

CAS DE HAAN

rialen te verwerken in het huis. Van tevoren waren cassettes gemaakt, ontwerpers moesten hun staaltjes nu in het groot gaan maken. Bij sommige materialen, die nog in de experimenteerfase zitten, was dat best spannend. Maar het is helemaal goed gekomen. Het huis hebben we in twaalf dagen opgebouwd en in vijf dagen is het weer afgebroken. Het huis is volledig demontabel. In april 2022 is The Exploded View Beyond Building te zien op de Floriade en zullen we het huis weer opbouwen”, vertelt De Haan verder. “Bij zo’n project is op papier is alles mogelijk, maar in de praktijk gaat de bouw altijd anders. Je zag dat onze mensen heel creatief en oplossingsgericht waren tijdens het opbouwen van het houtskelet. De betrokken designers zijn ook zo, daar zat meteen een klik. Het was mooi om twee verschillende werelden bij elkaar te zien komen. Kortom; de sfeer op de bouw was geweldig. Er waren bijna honderd mensen bij betrokken en omdat de woning in heel korte tijd moest worden gebouwd, kregen we echt een bijzondere band samen. Het ging echt niet van een leien dakje, het regende heel veel, maar het was mooi om te zien dat er overal creatieve oplossingen voor werden bedacht en de designers en bouwers de handen ineensloegen.”

Aandacht voor duurzaamheid

Bij Caspar de Haan staat duurzaamheid hoog in het vaandel. Het liefst zou het in onderhoud en renovaties gespecialiseerde bedrijf ook al hun renovaties duurzaam maken. “We maken bij renovaties aan de voorkant verschillende scenario’s met materialen die worden toegepast voor verduurzaming van de woning. De zogenaamde ‘instroom’ van materialen. Het is belangrijk je af te vragen hoe duurzaam die materialen zijn en wat we er nu van weten. Vaak blijkt dat veel van die materialen eigenlijk niet zo goed voor de aarde zijn. In de bouw is het vaak vanzelfsprekend dat bepaalde materialen worden gebruikt. Wij willen die vanzelfsprekendheid tegen het licht houden. Een soort keuringsdienst van waarde achter de schermen tijdens planvorming. De onderdelen die we uit de woning halen, (de uitstroom van materialen) willen we ook graag circulair

maken. Veel producten zijn goed geschikt om nog een ronde mee te gaan, door hergebruik of te upcyclen. Zo hopen we straks ook tijdens al onze renovaties duurzaam te werk te kunnen.” Van de materialen die is gebruikt bij The Exploded View Beyond Building, is 50% niet verkrijgbaar bij groothandels. 30% wordt nu getest bij TNO, zodat deze na goedkeuring kunnen worden gebruikt bij grootschalige projecten en 20% van de gebruikte materialen is nog experimenteel. Die materialen moeten eerst gevalideerd worden. “Ongeveer 50% van de gebruikte materialen van The Exploded View zou toepasbaar zijn bij de renovaties die we uitvoeren. Dat willen we ook meenemen naar de klant toe. Ik vind het belangrijk dat we niet afhankelijk zijn van grote bedrijven aan de andere kant van de wereld. Waarvan we niet exact weten hoe die producten worden gefabriceerd. Wat stoppen we nu in een woning? Waar komt het vandaan? Zijn de zonnepanelen die we op een dak leggen op een ‘humane’ manier gemaakt? Hier stopt de duurzaamheidsambitie van De Haan niet: “Naast het feit dat we met ons bedrijf naar een CO2 negatieve bedrijfsvoering gaan, willen we zelf graag kennis opdoen van biobased materialen. Ik zie dat namelijk als een win-win oplossing. De boerenbedrijven komen nu als vervuilers in het nieuws, terwijl ze ons altijd hebben voorzien van onze eerste levensbehoefte. Maar welk perspectief hebben we hen te bieden? Met vleesvervangers in het verschiet, komt er veel landbouwgrond vrij, waar we geen gras of mais meer op hoeven te verbouwen. Als we de veehouderij zo kunnen ombouwen dat zij lokaal biobased materialen gaan verbouwen, is het cirkeltje rond. Dan hebben de veehouders een verdienmodel met enorme maatschappelijk waarde. Gaaf toch, dat dit project deze denkrichtingen mogelijk maken. Lang leven de kunst!”