Echt impact maken

Bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving ligt de nadruk vaak op nieuwbouw. Beginnen met een leeg blad is een prettige uitgangspositie, je wordt niet gehinderd door de beperkingen van een bestaande situatie. Veel iconische duurzame projecten worden op dit moment neergezet en die moeten ook echt blijven komen. We moeten alleen niet vergeten dat de echte meters gemaakt kunnen worden in de bestaande bouw.

Ondanks dat er bij renovatie en transformatie complexe vraagstukken spelen, zoals uitvoerbaarheid en betaalbaarheid, is aandacht voor alle duurzaamheidsthema’s noodzakelijk bij deze projecten. Focus op materiaalgebonden milieu-impact, naast energie, is zeer relevant. De inzet van materialen bij reno-

Aandacht voor materiaal is geen leuk extraatje, maar absolute noodzaak.

vatie kan leiden tot een CO2-emissie die in ordegrootte gelijk is aan de emissiereductie door de verbetering van de energetische kwaliteit. De volledige focus op de energetische kant is daarom riskant. De aan andere thema’s gerelateerde milieu-impact blijft verborgen. Aandacht voor materiaal is geen leuk extraatje, maar absolute noodzaak als je echt wil verduurzamen.

Diverse studies wijzen uit dat met de integraal geoptimaliseerde energieconcepten een aanzienlijke winst te boeken is. Het is dus zeer wenselijk dat de integrale benadering in de reeds bestaande procesgang van onderhoud en verbetering van bestaand vastgoed wordt ingebouwd. Maar is dit praktisch al mogelijk? En wordt het niet onnodig ingewikkeld gemaakt? De afgelopen jaren zijn er op dit gebied grote stappen gezet. Aandacht voor bestaande bouw sluit naadloos aan bij circulaire principes, zoals levensduurverlenging en hergebruik. Ook op methodisch

vlak is er inmiddels voldoende beschikbaar om goed onderbouwde integrale afwegingen te maken. De Milieuprestatie Gebouwen (MPG) Verbouw en Transformatie, beschikbaar als toevoeging van de nationale bepalingsmethode Nationale Milieu Database (NMD), is ingericht om inzicht te krijgen in de milieubelasting van een gebouw veroorzaakt door de materialen die gebruikt zijn in het gebouw en is, zoals de naam al doet vermoeden, gericht op de bestaande bouw. De MPG+ (voorheen Duurzaamheidsprestatie Gebouwen, DPG) is er, zodat gestuurd kan worden op de integrale (energie- en materiaal gerelateerd) milieubelasting. Specifiek voor onderhoud is recent de indicator MKI Onderhoud ontwikkeld als onderdeel van een afwegingskader voor o.m. circulariteit in de bestaande bouw.

Kortom, het Moet, de urgentie is er. En het Kan! De uitdaging ligt in het meekrijgen van alle betrokken partijen. Gelukkig zien we de aandacht voor deze opgave toenemen. Het Nationaal Renovatie Platform, de Renovatieverkenner en Platform 31 timmeren hard aan de weg. Het ministerie van BZK, en in het verlengde de Stichting NMD besteden steeds meer aandacht aan de toepassing van methodieken voor de integrale afweging van milieueffecten in de bestaande bouw. Ook krijgt de bredere focus op duurzaamheidsthema’s langzaam meer ruimte binnen de nationale onderzoeksprogramma’s. W/E start dit jaar met een onderzoek, waarin milieu-impact van de Nederlandse gebouwvoorraad, die wordt veroorzaakt door de energietransitie in kaart wordt gebracht en waarin vervolgens per segment de circulaire alternatieven in kaart worden gebracht, waarmee de impact gereduceerd kan worden.

Ook in de praktijk verbreedt de scope. De aandacht voor circulariteit krijgt een plek in de diverse opgaven: van afwegingen binnen het eigen voorraadbeleid, de planvorming bij afzonderlijke gebouwen en complexen, tot onderhoudsplannen. Recent rondde W/E een onderzoek af voor TKI en OnderhoudNL, waarin bekeken is hoe de onderhoudssector op al deze niveaus kan sturen op een integrale kwaliteitsverbetering. Genoemde MKI Onderhoud is hierin methodisch ontwikkeld, en uitgewerkt in een eerste tooling naar de praktijk. Tenslotte is W/E samen met het Rijksvastgoedbedrijf bezig met het opstellen van een plan van aanpak om iets vergelijkbaars te bereiken. Dergelijke initiatieven voeden de hoop, dat we op korte termijn kunnen concluderen: het Gebeurt!

David Anink Senior adviseur W/E adviseurs

Meer columns lees je op renda.nl/columns. Ook deze column is daar terug te vinden.