Ruimte Zat

RUIMTE ZAT IN DE STAD

KAW heeft een jaar na de publicatie van het onderzoeksrapport ‘Ruimte Zat in de Stad’ vervolgonderzoek gedaan waaruit blijkt dat de bestaande stad naast de eerdere bevindingen (ruimte voor 600.000 tot 800.000 stadswoningen) nog eens plaats biedt aan 200.000 woningen in de komende 10 jaar. Het architecten en onderzoeksbureau met vestigingen in Rotterdam, Eindhoven en Groningen keek daarbij naar verouderde, vaak uitgestrekte winkelcentra met veel parkeerplek, de transformatie van naoorlogse zorglocaties en binnenstedelijke tankstations, waarvan er veel zullen verdwijnen, onder andere door de veranderde milieuwetgeving.

Tekst Bas Goedvolk

Check

KAW heeft daarnaast inmiddels bijna 10 procent van de totale Nederlandse naoorlogse corporatie-woningvoorraad onder de loep genomen, middels projectaanvragen besteld door coöperaties, gemeenten en enkele provincies. De resultaten hiervan staven de onderzoekshypothese uit het eerdere Ruimte Zat in de Stad-rapport, namelijk dat de naoorlogse wijken ruimte bieden voor 600.000 - 800.000 extra huishoudens. In zowel het oorspronkelijke als het vervolgonderzoek werden met behulp van een innovatieve onderzoek-systematiek big data gecombineerd met ontwerpend onderzoek.

Winkelcentra, betere voorzieningen

Wijkwinkelcentra beslaan vaak grote, uitgestrekte oppervlakten met eenlaagse, monofunctionele bebouwing en veel parkeerruimte en dat op centrale plekken in de wijk. De toevoeging van woningen op deze plekken verbetert zowel de levendigheid aanzienlijk als ook het gevoel van veiligheid in de wijk. Daarnaast zorgen extra bewoners op termijn voor meer voorzieningen, die ook al jaren onder druk staan of verdwijnen in de naoorlogse stadswijken. Denk hierbij aan scholen die de laatste jaren worden samengevoegd, bibliotheken die sluiten en openbaar vervoer lijnen die dreigen te verdwijnen vanwege verminderd gebruik. KAW heeft de meest geschikte wijkwinkelcentra in naoorlogse buurten onderzocht. De conclusie: de transformatie van winkelcentra biedt ruimte voor in totaal 86.000 nieuwe woningen en daarnaast voor meer, betere en passendere voorzieningen.

Veranderende mobiliteit

Ook het autogebruik verandert. Enerzijds is de auto voor steeds minder mensen betaalbaar. Anderzijds wijzigt het mobiliteitsbeleid om aan de klimaatdoelstellingen te voldoen. Vanaf 2030 mogen er geen

auto’s met verbrandingsmotor meer worden verkocht. Twintig jaar later mogen ze zelfs niet meer de weg op. Dat betekent dat de tankstations gaan verdwijnen en vervangen worden door laadpalen- en stations. Ook de hindercirkels - de veiligheidszones rondom benzinepompen in verband met gevaarlijke stoffen - zullen dan vrijkomen. Uiteindelijk kan dit resulteren in 88.000 nieuwe woningen.

Anders oud worden

Verzorgingstehuizen uit de naoorlogse periode zijn aan grote veranderingen onderhevig. Wetgeving wijzigt bijvoorbeeld, evenals de woonwens van mensen op leeftijd. De transformatie van bestaande zorglocaties biedt ruimte voor meer geschikte woonruimte voor zorgbehoevende ouderen, maar ook voor 26.000 extra woningen.

Stadsuitbreiding wordt nu al geïntegreerd in lokaal beleid

Volgens KAW’s vervolgonderzoek is er alleen op deze drie terreinen al ruimte voor net zo veel wooncapaciteit als wanneer we twee nieuwe steden ter grootte van Almere zouden bouwen. Met het verschil dat de realisatie van Almere 44 jaar tijd kostte, en deze transformatieopgaven binnen bestaande wijken al binnen 10 jaar gerealiseerd kan worden. De grootste winst zit hem niet alleen in omvang en snelheid, maar vooral ook in zogenaamde koppelkansen en het gebruiken van de transformatie om andere problemen aan te pakken. Denk hierbij aan het werken aan klimaatbestendige wijken, de integratie van natuurwaardes en oplossingen voor sociaaleconomische problemen in bestaande wijken. Zo snijdt het mes aan twee kanten en die kansen grijpen steeds meer beleidsmakers aan. De resultaten van Ruimte Zat worden breed herkend door bijvoorbeeld gemeentes, provincies, koepelorganisaties, corporaties, ontwikkelaars en commerciële partijen. Stedelijke verdichting wordt op veel plekken op dit moment al in lokaal beleid verankerd, waarbij het KAW-onderzoek ‘Ruimte Zat in de Stad’ als fundament voor beleidskeuzes wordt gebruikt.

Voordelen

Integrale stadsinbreidingsplannen zoals KAW voorstaat, bieden verder de volgende voordelen en kansen: de creatie van duurzame wijken met meer betaalbare wonin-

gen; meer inkomsten voor gemeenten door meer gronduitgave; besparing kosten aanpassen infra vergeleken bij aanleggen nieuwe buurt buiten de stad; vraag en aanbod die in balans komen, vooral ook daar waar meer vraag is; fysieke aanpak koppelen met sociale aanpak en doorstroming stimuleren met aanbod voor ouderen in de buurt. Bovenal biedt het betere gebruik van de ruimte in de bestaande stad de kans om ruimte vrij te houden voor de grote opgaven waar we met Nederland voor staan zoals de omgang met water, de transitie naar een duurzame landbouw en het realiseren van energielandschappen in combinatie met hoogwaardige & aaneengesloten natuurgebieden.