Even voorstellen

Docent en vogelexpert Bert Kleijer

Een kei in list en bedrog Koekoekseend

moet je je voorstellen: een moedereend zit op haar nest en merkt dat een van haar eieren uitkomt. het is dat vreemde eendje in de bijt, denkt ze, dat ei dat altijd al een beetje afweek van de rest. Liefdevol ziet ze hoe het jong zich uit het ei worstelt en opdroogt. Juist als ze zich afvraagt wanneer haar andere kuikens het levenslicht gaan zien, kiest het pasgeboren jong het hazenpad.

Qua verschijning is de koekoekseend niet heel bijzonder. Deze sierwatervogel heeft een vrij grauw verenkleed en hoewel het mannetje aan zijn snavel wel wat kleur heeft, zien koekoekseenden er een beetje saai uit. het is de enige soort waarvan de mannetjes kleiner zijn dan de vrouwtjes, maar vooral qua gedrag is deze soort ontzettend interessant. Koekoekseenden zijn namelijk een kei in list en bedrog. “De koekoekseend laat haar eieren uitbroeden door een andere eend”, vertelt docent en watervogelexpert Bert Kleijer. “Direct na het uitkomen verlaten de kuikens hun pleegmoeder, die ongewild deze functie vervulde.”

Broedparasiet

Bert vertelt dat er meer broedparasieten zijn; vogels die stiekem hun eieren leggen in andere nesten. “Denk bijvoorbeeld aan onze inheemse koekoek, maar ook wevers en honingspeurders doen het. Onder de watervogels is de koekoekseend echter de enige die op deze manier een collega voor haar karretje spant. ze zal wel moeten trouwens, want een koekoekseend kan helemaal niet zelf broeden. In de periode dat andere eenden gaan leggen, houdt de koekoekseend nauwlettend één dame in de gaten, die ze gaat achtervolgen. zodra die even haar nest verlaat rent ze eropaf en legt ze heel snel een ei in dat nest. als de nietsvermoedende eend terugkomt merkt ze niet eens dat ze er een ei bij heeft.”

Broedzorg of moederliefde

Bert vertelt dat aeres Barneveld sinds dit jaar in het trotse bezit is van een koppel koekoekseenden. “We hopen dat ze dit broedseizoen hun eieren gaan leggen. We hebben ook Peposaca-eenden, dat is een soort waarvan de eieren er exact hetzelfde uitzien als die van de koekoekseend. er zijn koekoekseenden die hun eieren leggen in ibisnesten, die leggen blauwe eieren, of in het nest van een meerkoet, die gevlekte eieren heeft. toch hebben de pleegmoeders in de regel niet in de gaten dat er een koekoekseendenei tussen hun eigen legsel ligt. ze tellen hun eieren niet en gaan gewoon broeden. De broedtijd van een koekoekseend is kort: het is de bedoeling dat haar eieren eerder uitkomen dan de andere eieren in het nest. Normaal weten we dat kuikentjes hun moeder nodig hebben om te overleven, maar koekoekseenden doen niet aan broedzorg of moederliefde. ze komen uit het ei, drogen op en trekken de wijde wereld in. zodra wij hier zien dat een van onze andere eendendames hoogst verbaasd een kuiken nakijkt dat in allerijl het nest verlaat, weten we dat ons project geslaagd is.

“Ze komen uit het ei, drogen op en trekken de wijde wereld in.”