Eigenwijs?

als we denken aan een dier dat een beetje tegendraads is, dat van tijd tot tijd toch wel geneigd is om tegen de stroom in te roeien, krijgen veel mensen al snel een kat op het netvlies. Katten zijn mysterieus, eigenwijs en lijken lak te hebben aan wezens die zij minder hoogwaardig achten dan zichzelf. aeres docent, kattengedragstherapeut en vooral ook kattenliefhebber annelies van Ommen heeft daar een logische verklaring voor: katten zijn niet tegendraads: katten zijn ‘gewoon’ solitair. ze bepalen zelf wat ze doen, en dat stralen ze uit.

Foto's: Janine Verschure.

Een kat bepaalt zelf wel wat hij doet

Annelies vertelt dat veel katten weliswaar prima in staat zijn om in groepen te leven en uitermate gelukkig zijn in groepsverband, maar echte teamplayers zullen ze nooit worden. Dat komt doordat onze huiskat in principe een solitair levend dier is. “Katten zijn fascinerende dieren die zich prachtig hebben aangepast aan een leven bij ons in huis. In de drie cattery’s op ons opleidingsinstituut leven in totaal 19 katten in verschillende groepen. als die groepen zorgvuldig op elkaar zijn afgestemd, zo lang er voldoende ruimte is, als die ruimte katvriendelijk is ingericht, en als de katten goed gesocialiseerd zijn met soortgenoten, voelen de meeste katten zich prima in een groep en waarderen ze het gezelschap van andere katten. maar de wilde voorvader van onze huiskat was wel degelijk een solitair levend dier. als je afstamt van een wilde kat die in principe niemand nodig heeft en ‘het’ in zijn eentje rooit, dan straal je dat ook uit. Die eigenwijze uitstraling van onze katten, die wij zo waarderen en die we vaak ook erg grappig vinden, heeft dus niet zoveel te maken met eigengereidheid. ze reflecteert de ware – solitaire – aard van de kat.”

De aard van de kat

annelies vertelt dat katteneigenaren vaak niet in de gaten hebben dat een kat een enorm gewoontedier is. “Katten kunnen van slag raken door veranderingen waar wij mensen nauwelijks acht op slaan. als jij de meubels verplaatst of een nieuwe bank koopt, kan dat onverwacht veel impact hebben op je kat. heel vaak zijn zulke veranderingen tastbaar en voor ons nog wel te begrijpen. Wanneer de kat verhuist of er wordt in ‘zijn’ huis een baby geboren, kunnen we best bevatten dat dat voor onze kat heftig is; dat hij daardoor stress ondervindt. maar van heel veel dingen die bij een kat stress veroorzaken, hebben wij als mens geen weet. Katten leven in een wereld aan geuren waar wij geen flauw benul van hebben. als jij een flinke voorjaarsschoonmaak houdt; de vloeren worden geboend en alle kleedjes en gordijnen gaan in de was, dan betekent dat voor veel katten een soort aardverschuiving. De kat herkent zijn territorium niet meer, omdat voor hem bekende geuren verdwenen zijn. Voor zijn idee moet hij alles opnieuw gaan markeren, zijn geur opnieuw aanbrengen. Daarvan kan hij behoorlijk van slag raken.”

Markeren

annelies: “een kat is, zonder dat wij mensen dat in de gaten hebben, een groot deel van de dag bezig met het afzetten van zijn geur. Dat doet hij door kopjes te geven, bijvoorbeeld tegen meubels, de deurstijlen of tegen jou, maar ook door te krabben en in sommige gevallen – tot grote ergernis van zijn menselijk personeel – zelfs door urine te sproeien. als zijn eigen geur aanwezig is voelt de kat zich op zijn gemak in zijn omgeving. Wanneer die geur ontbreekt, kan dat veel onrust geven. een kat kalmeert zichzelf als het ware door zijn

“Een kat leeft in een wereld aan geuren waar wij mensen geen idee van hebben.”

Spike geur af te zetten. Voor hem is die wereld aan geuren veel belangrijker dan wij mensen ons realiseren.”

Een wereld aan geuren

Naast gedragstherapeut en docent aan aeres Barneveld is annelies ook kattentrimmer (zie ook het artikel op pagina 35). ze vertelt dat het regelmatig gebeurt dat een kat, na een bezoek aan de trimsalon, een probleem heeft als hij weer thuiskomt. “zo’n dier heeft dan vaak een ander kapsel, maar dat is in de meeste gevallen niet het grootste euvel: hij ruikt anders. Dan kan het gebeuren dat zijn huisgenoten daar dusdanig last van hebben dat ze hem het leven zuur maken. Onze eigen Spike bijvoorbeeld, een van de katten in onze cattery, vindt het absoluut niet leuk om naar de dierenarts te gaan. Waarschijnlijk heeft hij daar ooit een negatieve ervaring opgedaan. Spike zelf mee naar de dierenarts nemen is al een behoorlijke uitdaging, maar weet je wat hij ook doet? als een van de andere katten uit zijn groep bij de dierenarts was, wordt die bij thuiskomst ‘verwelkomd’ door een mep van Spike. Dat heeft niets te maken met eigenwijsheid, maar met het feit dat Spike stress ondervindt van de nieuwe geur van zijn soortgenoot.”

Herintroduceren

Om te voorkomen dat een kat een dergelijke vervelende thuiskomst moet meemaken, maar vooral ook dat een ruzie uit de hand loopt, raadt annelies katteneigenaren aan om een kat na een bezoek aan dierenarts of trimsalon even te herintroduceren. “het beste is het om op een veilige manier te observeren hoe de katten op elkaar – en dus vooral op de nieuwe geur van de thuiskomer – reageren. Door ze elk aan een kant van een deur, met de deur op een kier aan elkaar te laten ruiken. Of door ze elkaar op afstand te laten zien. Laat vervolgens de kat die weer thuiskomt even een rondje lopen in de woonkamer, en laat vervolgens de kat die thuisbleef erin. zo ruikt hij alvast de nieuwe geur van zijn soortgenoot en kan hij eraan wennen. als de thuisblijver echt slecht reageert op de nieuwe geur van de kat die bij de trimsalon of dierenarts was, als er gemept, geblazen of gegromd wordt, kan het helpen om de katten in dezelfde ruimte, op veilige afstand van elkaar, wat voer te geven waar ze dol op zijn. Dan krijgen ze toch een positieve associatie met de nieuwe geur, de situatie en na een poosje wellicht ook weer met elkaar.”

“Die eigenwijsheid reflecteert de ware aard van

de kat.”

Een kat iets leren

annelies vertelt dat het best jammer is dat veel mensen nog steeds denken dat je een kat niks kunt leren. “Vaak zie je dat als iemand een pup koopt, dat dier gesocialiseerd wordt met andere honden, hij leert om geborsteld te worden en gaat een keer mee naar de dierenarts om te oefenen. terwijl een kitten gewoon in huis komt, en dan denken we dat het vanzelf wel goed komt. als je een kat van kleins af aan leert om geborsteld te worden, zijn nageltjes te laten knippen, of in zijn bekje te laten kijken. als je hem leert om in de vervoersmand te gaan en als hij eraan gewend is om overal op zijn lichaam aangeraakt te worden, dan heb je daar zijn hele verdere kattenleven profijt van. en trouwens: niet alleen jij hebt daar profijt van: ook voor je kat is het veel prettiger als hij belangrijke zaken in een kattenleven gewoon van kleins af aan leert. Dan hoeft hij later geen stress te ondervinden omdat hij naar de dierenarts moet, een pilletje krijgt of als hij klitten heeft.”

Kleine stapjes

Stel nou dat je een kat hebt die dat stukje socialisatie en opleiding gemist heeft, en hij moet toch in zijn vervoersmand, of je wilt zijn vacht verzorgen. hoe ga je dan te werk? “In kleine stapjes”, vertelt annelies. “Door heel regelmatig – kort – te oefenen en je kat te belonen bij elk stapje voorwaarts. Belonen doen we hier met iets lekkers. De ene kat doet een moord voor een snoepje of een kattensnackje, en wij werken zelf veel met liquid snacks. Wanneer je hem regelmatig in de vervoersmand iets lekkers geeft, ook als hij niet naar de dierenarts hoeft, leert je kat dat er niet altijd iets vervelends gebeurt als hij in dat mandje gaat. Dan krijgt hij een positieve associatie – een goed gevoel bij zijn vervoersmand. Dat kun je ook doen als je de kat kamt. houd hem aan de voorkant bezig met een lekker snackje, terwijl je hem de achterkant – voorzichtig en in eerste instantie heel kort – kamt. zo leert hij dat kammen geen pijn doet en dat het stiekem best leuk is. Bij katten is het zaak om hetgeen je hem wilt leren in kleine stapjes op te bouwen. en als het niet lukt, dan zet je een stapje terug. Werk altijd op basis van beloning en houd voor ogen dat straffen geen enkele zin heeft. en wat bij katten ook erg belangrijk is: als je iets wilt van een kat dat de kat niet leuk vindt, zorg er dan voor dat de kat het gevoel heeft dat hij degene is die bepaalt wat er gebeurt. zolang een kat denkt dat hij controle heeft over de situatie, zal hij zich veel meer laten welgevallen dan wanneer je probeert iets af te dwingen."

Van het loopwiel in de cattery wordt veel gebruik gemaakt.