Stokstaartjes

Tikkeltje tegendraads

“Ze kennen ons, zijn gewend aan menselijke aandacht en zijn bovendien erg nieuwsgierig en ondernemend.”

Het thema van dit HBVB magazine is ‘tegen de stroom in’. Natuurlijk gaat het een beetje ver om te stellen dat ons opleidingsinstituut constant tegen de stroom oproeit, maar toch: een beetje tegendraads zijn we soms wel degelijk. Net als onze stokstaartjes.

“Stokstaartjes zijn felle rakkertjes”, vertelt Dirk Versteeg. Dirk is senior praktijkinstructeur bij aeres Barneveld. hij weet alles van konijnen en knaagdieren, en ook van die grappige kleine roofdiertjes die zo leuk kaarsrecht op hun achterste gaan zitten of rechtop gaan staan om de omgeving in de gaten te houden. ze zien er inderdaad heel knuffelbaar uit, maar stokstaartjes zijn absoluut geen knuffeldieren. Sterker nog: het zijn roofdiertjes die, als ze dat nodig vinden, gemeen kunnen bijten!”

Wilde diertjes

Ilona Gunnink is als dierverzorger bij aeres Barneveld regelmatig bij de stokstaartjes te vinden. ze vertelt dat de stokstaartjes op onze school wel degelijk wild zijn, maar aan de andere kant zijn ze natuurlijk wel aan mensen gewend. “ze kennen ons, zijn gewend aan menselijke aandacht en bovendien zijn stokstaartjes erg nieuwsgierig en ondernemend. Soms, als je het verblijf in loopt, komen ze naar je toe en gaan ze met hun voorpootjes tegen je been aan staan. Ik kan best op mijn knieën tussen de stokstaartjes gaan zitten, maar moet wel steeds voorzichtig blijven. Want hoewel de dieren bij ons op school aan mensen gewend zijn, en mensen best leuk vinden: tam worden ze nooit. het blijven wilde diertjes.”

Trainen

De vier stokstaartjes bij ons op school worden niet dagelijks gehanteerd, maar soms moet je ze toch even van dichtbij bekijken. “Bijvoorbeeld voor een gezondheidscontrole, maar ook toen ze bijvoorbeeld gechipt werden”, vertelt Ilona. hoewel het voor een stokstaartje bepaald geen feest is om vastgepakt te worden is het wel degelijk noodzakelijk om de diertjes, als dat nodig is, te kunnen vervoeren, wegen of bijvoorbeeld tijdelijk af te scheiden van de groep. Ilona: “Natuurlijk willen we de dieren de stress besparen van het regelmatig worden opgepakt met een handschoen. Daarom trainen we onze stokstaartjes om zelf een transportkist in te gaan. als ze uit eigen beweging een kist inlopen omdat ze weten dat ze daar een lekker meelwormpje krijgen, kunnen wij daarna rustig de kist sluiten en zo de stokstaartjes meenemen. Vervolgens kunnen we de dieren wegen en hun chipgegevens controleren. Dat trainen is bovendien ook leuk voor de diertjes. Stokstaartjes zijn slim en vinden het erg interessant om een ‘klusje’ te doen voor iets lekkers. training, zeker als je dat op een positieve manier doet, met behulp van voer, is een vorm van verrijking. Je biedt de dieren afleiding, iets om over na te denken en wat lekkers. met als bijkomend voordeel dat de stokstaartjes veel minder vaak gevangen en vastgepakt hoeven te worden omdat wij mensen ‘iets van ze willen’.”

“Stokstaartjes zijn van nature behoorlijk bezige bijtjes: ze zijn de hele dag bezig met voedsel zoeken en de omgeving in de gaten houden.”

Foto's: Janine Verschure

Behoorlijk bezige bijtjes

Omdat ze zich onvoorspelbaar kunnen gedragen, zijn stokstaartjes niet geschikt als huisdieren. het vraagt om zeer specialistische kennis om ze op verantwoorde wijze te houden. “Stokstaartjes hebben erg veel ruimte nodig”, vertelt Ilona. “ze hebben behoefte aan een ondergronds gangenstelsel; het is voor deze dieren echt noodzakelijk om te kunnen graven. Dat mag je voor een stokstaart gerust een levensbehoefte noemen. Daarnaast worden ze graag veel geprikkeld. Stokstaartjes zijn namelijk van nature behoorlijk bezige bijtjes: ze zijn de hele dag bezig met voedsel zoeken en de omgeving in de gaten houden. en zoals ik eerder al zei: tam worden ze nooit. al breng je stokstaartjes met de hand groot: ze blijven altijd wild.”

Hiërarchisch systeem

Dirk vertelt dat de natuurlijke leefwijze van stokstaartjes best bijzonder is: “ze leven in grote groepen in een behoorlijk streng hiërarchisch systeem. Binnen de groep planten alleen de dominante man en vrouw zich voort. Ondergeschikte vrouwtjes gaan melk geven en leveren een bijdrage aan het zogen en opvoeden van de jongen. als een ondergeschikt vrouwtje het echter in haar hoofd haalt om zelf drachtig te worden en jongen te krijgen, worden die jongen door het dominante vrouwtje gedood. Dat is best een wreed systeem en natuurlijk zal het best ingewikkeld zijn om in dat ondergrondse gangenstelsel waarin stokstaartjes leven, te controleren of er geen jongen geboren worden. De achterliggende gedachte is dat de dominante vrouw de kans op overleving van haar eigen nageslacht zo groot mogelijk wil maken. De genen van het dominante paar moeten overleven en doorgegeven worden. Bovendien zorgt deze wrede vorm van geboortebeperking ervoor dat de groep niet te snel groeit, zodat er onder andere voldoende voeding is voor alle dieren.”

Alles beter dan een leven zonder soortgenoten

Groepen stokstaartjes kunnen uit meerder families bestaan, maar dieren van buitenaf die willen toetreden, zijn niet welkom. Dirk: “Sterker nog: als het moet dan vechten stokstaartjes tot de dood erop volgt. Voedsel delen met passanten, daar doen ze niet aan en de dieren die de taak hebben om de omgeving in de gaten te houden en indringers te verjagen, de zogenaamde schildwachten, verwijderen dieren die niet bij de groep horen met harde hand. het gebeurt ook regelmatig dat er binnen een grote groep stokstaartjes gevechten uitbreken. Vaak wordt de verliezer van zo’n gevecht verstoten, maar als die van de groep wegvlucht is de kans groot dat hij het niet overleeft. Vaak proberen die dieren dan toch terug te komen in de groep. als zo’n stokstaart na een tijdelijke verbanning terugkeert binnen de groep, is de kans groot dat hij in rang is gedaald, maar dat neemt de verstotene dan voor lief. Voor een stokstaartje is alles beter dan een leven zonder soortgenoten.”