Veel Zuid-Afrikaanse citrusplantages houden het niet onder de huidige omstandigheden

Het Zuid-Afrikaanse citrusseizoen is stormachtig van start gegaan met torenhoge kosten voor logistiek, meststoffen, brandstof en elektriciteit. De export kwam traag uit de startblokken, voornamelijk als gevolg van late regenval.

“Op een Zuid-Afrikaanse citrusplantage liggen de verzendkosten nu 2,5 keer zo hoog als de teeltkosten,” vertelt

Hannes de Waal, voorzitter van de Citrus

Growers’ Association en CEO van Sundays

River Citrus Company in de Oost-Kaap.

Hij schat dat 40 tot 60 procent van de

Zuid-Afrikaanse citrusbedrijven onder de huidige omstandigheden verlies maakt.

Begin juni was er weer een brandstofverhoging (benzine en diesel). “De citrussector gaat een heel moeilijk seizoen tegemoet, gezien de grote uitdagingen waarmee ze wordt geconfronteerd,” zegt een citrusexporteur uit de provincie Limpopo. “De marktvraag komt traag op gang, terwijl de prijzen op de markt al onder druk staan en de enorme stijging van de vrachtkosten zeker niet compenseren.”

De toename van de vrachtkosten wordt geflankeerd door een forse volumestijging: de Zuid-Afrikaanse citrusoogst is de afgelopen vijf jaar met ongeveer 50 miljoen kartons van 15 kg gegroeid. De afzet wordt dit jaar op 169 miljoen kartons geraamd, met een sterke toename van bijvoorbeeld Valencia's en Navels uit Limpopo en mandarijnen uit Boland (WestKaap).

Of de logistieke infrastructuur gelijke tred kan houden met de stijging van de export blijft altijd een onbekende factor. De schade vanwege de overstromingen in Durban lijkt grotendeels te zijn verholpen (spoorweginfrastructuur had het meest geleden), maar scheepvaartmaatschappijen laten de havens van Kaapstad en Port Elizabeth nog altijd links liggen om geen onnodige vertragingen op te lopen.

Er is een routewijziging gaande voor al het fruit dat bestemd is voor het Midden-Oosten en het Verre Oosten, weg van Kaapstad en Port Elizabeth richting Durban. Het fruit wordt eerst per vrachtwagen naar die haven vervoerd. In Kaapstad is een tekort aan vracht en dus aan uitrusting voor de oostelijke routes ontstaan.

Het is nu zo duur om fruit te exporteren dat het product met de laagste winstmarges dit jaar niet verladen zal worden. Andere fruitsoorten - zoals de grote kalibers grapefruit – waren alleen in Rusland gewild en zullen dit jaar thuis blijven. “Maten en soorten met lagere winstmarges zullen niet worden geëxporteerd. De exportvolumes zullen dus afnemen. Maar dat betekent anderzijds dat het geëxporteerde fruit meer geld moet opbrengen om het voor de teeltbedrijven rendabel te houden,” legt een citrushandelaar uit. “Sommige telers zullen misschien het risico nemen en alles exporteren, maar dat kan leiden tot lagere prijzen en meer verliezen. Het is een uitdagende situatie.”

TECHNISCHE DETAILS VAN NIEUW SINAASAPPELPROTOCOL NOG NIET BEKENDGEMAAKT

Daarbovenop komt de recente aankondiging van een wijziging van het protocol voor koudebehandeling dat van toepassing is op sinaasappelen uit derde landen naar de Europese Unie. De wijziging zal voornamelijk gevolgen hebben voor de export uit Zuid-Afrika en Zimbabwe. De Citrus Growers’ Association is terughoudend geweest om publiekelijk commentaar te geven op de aankondiging. De verordening wordt drie dagen na de officiele publicatie ervan wet en twintig dagen daarna wordt de regeling van kracht. Het

zal dus waarschijnlijk tegen het einde van juni in Zuid-Afrika worden toegepast.

Koudebehandeling die een pulptemperatuur van minder dan 0 graden vereist, zou, zo stelt een bron uit de sector, “50% van onze sinaasappelexport kunnen stopzetten”. Maar is dat de vereiste van het nieuwe protocol? Of is het een luchttemperatuur van 2 graden en een pulptemperatuur rond de 5 graden (wat minder impact zou hebben tijdens het laden)?

Op het moment van schrijven van dit artikel kende de sector de technische details van het nieuwe protocol nog niet. “We bestuderen momenteel de tekst, in afwachting van de officiële publicatie door de EU, om de algehele impact van deze nieuwe wetgeving op lokale telers te bepalen en hoe we deze gewijzigde eisen het best kunnen aanpakken,” zegt de Citrus Growers’ Association.

Koelhuizen moeten mogelijk honderden miljoenen uitgeven aan aanpassingen van hun faciliteiten om te voldoen aan de eisen voor de nieuwe behandeling van de grote hoeveelheden citrus die naar de EU gaan. De sector wacht met spanning af op de kleine lettertjes van deze verordening.

GROTERE REGIONALE INTEGRATIE

Binnen de Citrus Growers’ Association is er een initiatief om meer leden uit de regio aan te trekken, met name uit Eswatini (voorheen Swaziland), Botswana, Namibië en Zimbabwe. De citrussector in Zimbabwe is volwassen, maar de plaats van de teelt is als gevolg van landhervormingsprogramma's verschoven van Mashonaland West naar Mashonaland Central. De Zimbabwaanse oogst loopt iets voor op Zuid-Afrika.

De grapefruitoogst is begin juni al afgelopen. Er zijn 170.000 kartons van 15 kg geëxporteerd (voornamelijk naar de EU), terwijl de oogst van citroenen en mandarijnen nog tot eind juni doorgaat. Zimbabwe exporteert citrus naar Hong Kong, Singapore, het Midden-Oosten, de Europese Unie en Rusland, voornamelijk via Zuid-Afrikaanse havens. Een belangrijke recente ontwikkeling is het fytosanitaire protocol voor citrus dat vorig jaar werd ondertekend tussen Zimbabwe en China. (CJ)