Finland wordt steeds meer zelfvoorzie nend

Finnen zijn groot liefhebbers van tomaten. Die nemen dan ook een grote ruimte in beslag in de supermarkt met heel veel specialties

Een gesprek met de Finse Vereniging van Kastelers, twee groenteteeltbedrijven en een bloemenkwekerij Finland wordt steeds meer zelfvoorzienend

Met een gemiddelde van 10,2 kilo per persoon per jaar, doet de Finse consumptie van komkommers niet onder voor die van Duitsland en scoort Finland veel beter dan de andere Scandinavische landen. Dat slechts 7% van de komkommers wordt geïmporteerd, wijst op twee zaken: Finnen hebben een bloeiende glastuinbouwsector en houden van lokaal geteeld voedsel. We brachten een bezoek aan de Finse Vereniging van Kastelers, twee sla- en kruidentelers en een potplantenkwekerij.

De Finse Vereniging van Kastelers, een organisatie die ruim honderd jaar bestaat, ondersteunt haar 300 leden met advies, lobbyt bij de beleidsmakers, zet marketingcampagnes op touw voor groenten, zachtfruit, kruiden en sierplanten uit de kas, publiceert een vakblad en organiseert jaarlijks een vakbeurs waaraan zo’n 200 exposanten deelnemen. We horen er van Niina Kangas, CEO van de brancheorganisatie, dat ook 60% van de in Finland geconsumeerde tomaten in eigen kassen worden geteeld. De Finse teelt is verder nagenoeg zelfvoorzienend in kruiden en sla voor een bevolkingsaantal van 5,5 miljoen. Maar terwijl tomaten geteeld worden op een areaal van ongeveer 126 hectare en komkommers op 53 hectare, moet paprika het stellen met 9 hectare en vind je in de kassen geen spoor terug, althans niet in de commerciële teelt, van aubergines of courgettes.

EU-SUBSIDIES

“Een en ander heeft te maken met het feit dat er voor tomaten, komkommers, sla en kruiden EU-subsidies zijn, terwijl dat voor paprika’s, aubergines en courgettes niet het geval is,” zegt Niina. “Maar in de toekomst, naarmate de subsidies verder zullen slinken, verwachten we dat telers ook ruimte zullen vrijhouden voor de overige kasgroenten.” Sla beslaat in de kas een areaal van 21 hectare, peterselie 12 en dille 8. Verder worden er nog wat wortelen, uien, aardappelen en kool geteeld in de kassen, al haalt het areaal in geen van die gevallen een totale oppervlakte van boven de 5 hectare. Zachtfruit is dan weer in opkomst, met al meer dan 6 hectare voor aardbeien en 1,5 hectare voor ander zachtfruit, voornamelijk frambozen. De sierteelt vindt in Finland plaats op ongeveer 100 hectare.

KLEINSCHALIGE TEELT

Finland telt 838 kasteeltbedrijven, waarvan ongeveer de ene helft zich toelegt op groenten-, kruiden- en zachtfruitteelt en de andere helft op sierteelt. Van de circa 375 hectare is meer dan twee derde bestemd voor AGF. Er zijn slechts een handvol grote bedrijven. Het kleinste bedrijf beschikt over 300 m2, het grootste over circa 12 hectare. Het gemiddelde areaal per bedrijf beslaat nog geen halve hectare en in de sierteelt beperkt het zich tot gemiddeld 1.000 m2.

Toch is de trend er een naar steeds minder bedrijven, gezien het feit dat er in 2016 nog bijna 1.200 kastelers actief waren. “En die trend zal zich in de toekomst alleen nog maar doorzetten. Want wie geen opvolger klaar heeft staan binnen de familie, heeft het vaak moeilijk om een overnemer te vinden, gezien de meestal oudere structuren van de kassen,” zegt Niina. Het

Nieuwe Finse aardappelen zijn heel populair en daar wordt flink voor betaald: € 16,49 kg Hoeveelheid uitgestote CO2 die nodig was voor de teelt van deze tomaten vermeld op verpakking

totale Finse areaal is evenwel al jaren stabiel, zodat er zich dus bij een aantal bedrijven schaalvergroting voordoet, maar wel altijd binnen de perken, want er is weinig ruimte tot uitbreiding van de teelt omwille van het huidige marktaandeel van tomaten en komkommers en het feit dat Finland z’n groenten niet exporteert.

De waarde van de gehele glastuinbouw bedroeg vorig jaar €410 miljoen, waarvan groenten en kruiden €306 miljoen voor hun rekening namen, zachtfruit €4 miljoen en de sierteelt €100 miljoen. Er werden vorig jaar 37,59 miljoen kilo klassieke tomaten geteeld in de Finse kassen, 7,4 miljoen kilo tomatenspecialties, 53,1 miljoen kilo komkommers en 10,7 miljoen kilo sla en kruiden.

IMPORT VAN SPECIALTIES

De Finse consument verkiest lokale producten. “Er is natuurlijk nog ruimte voor importproduct, vooral bij tomaten, want ook de prijs speelt een rol,” stelt de CEO van de Vereniging van Kastelers. “In de herfst kunnen onze tomaten niet concurreren met goedkoper product uit Polen. Spaanse en Nederlandse tomaten zijn jaarrond beschikbaar. Vooral de Finse teelt van specialties is nog niet volledig ontwikkeld, al komt daar gestaag verandering in. Zo is de daling van de gemiddelde opbrengst van tomaten van 44 kg/m2 in 2019 naar 38 kg/ m2 in 2021 niet een gevolg van slechtere teeltpraktijken, maar van een uitbreiding van het areaal van de specialties.” Klassieke ronde tomaten kunnen opbrengsten halen tot 80 à 100 kilo/m2, het gemiddelde voor komkommers ligt op 102 kg/ m2. “Maar de beste telers oogsten tot 200 kg komkommers per vierkante meter,” weet Lassi Remes, teelttechnicus bij de branchevereniging, die ook vermeldt dat Finland zelf geen veredelaars telt. Alle zaden worden geïmporteerd en de teeltbedrijven doen zelf testen welke rassen het best presteren in hun kas. De Nederlandse veredelingsbedrijven Rijk Zwaan, Enza, Syngenta en De Ruiter Seeds worden genoemd als de grootste zaadleveranciers voor het tomatensegment.

ROBBE’S LITTLE GARDEN

In Lindkoski, in het zuiden van Finland, halverwege Helsinki en de grens met Rusland, in een gebied waar geen andere kassen terug te vinden zijn en vooral akkerbouw plaatsvindt, heeft Robert Jordas een kas van 1,4 hectare en een vertical farm van 0,5 hectare waar hij microgroenten, sla en kruiden in pot teelt. Vandaag de dag is zijn bedrijf, Robbe’s Little Garden, een van de meest innovatieve kasteeltbe-

Over het algemeen zijn de agf-prijzen iets hoger dan in West-Europa. Deze hete pepers spannen wel de kroon met € 35,- kg

Finland is nagenoeg zelfvoorzienend bij komkommers Veel minder gesneden sla maar losse kroppen in folie verpakt

drijven in Noord-Europa. In 2001 begon Robert erwtenscheuten te telen. “Ik wist er eigenlijk bitter weinig over. Ik deed wat opzoekwerk en werd vooral geïnspireerd door de vernieuwende en verrassende aanpak van Rob Baan. Omdat de kas waarover ik toen beschikte klein was, ging ik telen in lagen. En zo deed ik als het ware meteen ervaring op met vertical farming,” vertelt Robert.

Robert is momenteel bezig met de bouw van een nieuwe teeltfaciliteit voor baby leaf in Helsinki, op ongeveer een kwartier rijden van de distributiecentra van elk van de drie grote retailers in Finland. Er wordt gekozen voor een hybride oplossing van 1 hectare groot: een hightegh Venlo kasconstructie met een 2-laags systeem en zonneschermen.

DELIVERDE

Ook DeliVerde teelt sla en kruiden. Het bedrijf ligt in de buurt van Turku, de op twee na grootste stad van het land met ongeveer 175.000 inwoners. In de onmiddellijke omgeving van deze stad in het zuidwesten van Finland zijn meerdere glastuinbouwbedrijven gehuisvest. DeliVerde begon eind vorige eeuw als rozenkwekerij. “Mijn echtgenoot Hannu was een goede rozenkweker, maar hij was ontgoocheld dat hij niet het geld had of vond om te investeren in een grote kwekerij,” vertelt sales manager Liisa Lindroth. “Gelukkig maar, want behoorlijk wat Finse rozenkwekers zijn door de moordende concurrentie van onder meer het Nederlandse product uiteindelijk failliet gegaan. We schakelden eerst over op sla en eind de jaren 90 ook op kruiden. Ons kasareaal beslaat momenteel 2 hectare en we telen ook seizoensgroenten in de buitenteelt op een areaal van 3 hectare.”

ANSARI

Ansari, een plotplantenkwekerij uit Uro, een dorp in het zuidoosten van Finland, heeft ook jarenlang rozen gekweekt. “In 2003 hebben we onze rozenteelt stopgezet,” zegt manager Anselmi Hakkarainen. “Rond het jaar 2000 zijn er veel rozenkwekerijen failliet gegaan, de Finse bedrijven waren op een bepaald moment niet concurrerend meer door de hoge teeltkosten, met name van verwarming. Voordat Finland toetrad tot de EU, was het areaal ongeveer 30 hectare groot, maar sindsdien is het bergaf gegaan. Er is hier nog maar één rozenkwekerij met een areaal van 1 hectare. Mocht verwarming goedkoper zijn, zou de teelt van snijbloemen rendabel kunnen zijn in Finland. Nu worden er nagenoeg alleen maar potplanten gekweekt.”

De top 5 potplanten zijn volgens Anselmi geranium (ruim 600.000 exemplaren per jaar), potchrysant, begonia, poinsettia en tuinchrysant. Van begonia’s en potchrysanten voor binnen in huis heeft het bedrijf 10 maanden per jaar product beschikbaar, van petunia’s en geraniums loopt het seizoen momenteel op z’n einde en in augustus-september zullen er ongeveer 250.000 planten de kas uitgaan.

LOCAL FOR LOCAL

De toekomst voor de Finse glastuinbouw in z’n geheel ziet er rooskleurig uit, niet in het minst door de keuze van de Finse consument voor producten van lokale teelt. “En daar spelen wij gretig op in,” zeggen ze bij de brancheorganisatie. “Als vereniging zetten wij volop in op de marketing van alle Finse kasproducten, en bij uitbreiding ook andere AGF-producten zoals aardappelen. Daarvoor hebben we een eigen keurmerk en logo. We mogen zelfs stellen dat we een grote bijdrage hebben geleverd aan die goede vraag naar lokale producten, want we promoten al sinds de jaren tachtig 100% Finse producten. Het zijn trouwens de telers zelf die via een geldelijke bijdrage de marketingcampagne ondersteunen. De overheid helpt ons hier niet bij, we rooien het zelf. Zo zijn we onder andere actief op social media en vind je onze advertenties ook in de geschreven pers. 90% van de Finnen herkent ons logo.”

De voorkeur voor lokale producten zorgt er ook voor dat de biologische teelt en consumptie al jarenlang ter plaatse blijft trappelen. “Waarom duurdere biologische groenten uit binnen- of buitenlandse teelt kopen als er lokale kasproducten voorhanden zijn waarvan de teelt ook heel milieuvriendelijk en voedselveilig is?”, zo luidt de redenering van vele Finse consumenten. “Met de nieuwe EU-normen voor biologische teelt kijkt iedereen ook de kat uit de boom. Niemand wil op dit moment investeren in een dergelijke teeltmethode. De situatie is nog te onzeker. We hebben jarenlang met eenzelfde paradigma en protocollen gewerkt voor de biologische teelt, het zal tijd vergen om ons als sector aan te passen aan de nieuwe regelgeving,” legt Lassi Remes uit.

Deliverde verwarmt de kassen met resthout van de meubelindustrie en de zemelen van haver, hoe vriendelijker kan het nog?

ONTVANKELIJKE MARKT

Liisa Lindroth van het sla- en kruidenteeltbedrijf weet dat de binnenlandse markt, ook al is die niet erg groot met een bevolking van nauwelijks 5,5 miljoen mensen, een zeer ontvankelijke afzetmarkt is. “Dat verklaart ook deels waarom we bijna geen export doen. En in de tegenovergestelde richting importeren wij als bedrijf nooit kruiden. Het zou onze onderneming schaden. Finnen zouden niet begrijpen dat we importproduct onder ons merk afzetten. Hebben we eens een iets mindere oogst, dan is dat zo. Onze klanten weten dat tuinbouw, ook al controleren we heel veel omstandigheden in de kas, geen activiteit is waarin alles altijd perfect verloopt zoals gepland.”

De voorkeur voor lokale teelt is volgens Liisa mede ingegeven door sociale motieven en milieukwesties. “Import van sla uit Spanje werkt hier niet,” legt Liisa uit. “Mensen zien de beelden op TV over de omstandigheden waarin Afrikaanse seizoensarbeiders er werken en wonen. En wat gebeurt er met al dat plastic van de kassen? Deze aspecten beïnvloeden de aankoopbeslissing van de Finnen, die weten dat retailers hier niet in zee gaan met bedrijven die het niet nauw nemen met de sociale en milieuwetgeving. Als leverancier moet je kunnen documenteren dat je je werknemers minstens het minimumloon betaalt en de wet respecteert op het vlak van werkuren, ziektedagen en vakantieregeling.”

DeliVerde teelt een rijk assortiment aan sla, waaronder ijssla, krulandijvie, Lollo Rosso, eikenbladsla en Romaine sla. “IJssla is het populairst in Finland, al heel lang eigenlijk. Maar de rassen zijn in de loop van de tijd wel enigszins veranderd. We maken ook slamixen klaar – niet alleen voor de retail, maar ook voor restaurants – en ijssla is steevast het belangrijkste ingrediënt in die kant-en-klare producten. Het houdt de mix vers en knapperig.” Het gros van de kruiden zet het bedrijf uit Turku in pot af, maar aan de horeca levert het ook voorgesneden product. “We hebben koriander, munt, dille, peterselie, tijm, rozemarijn en basilicum. Vooral tijdens de vele feestdagen in de lente doen kruiden het bijzonder goed. Maar vroeger liep de afzet vlotter. Tegenwoordig zien we veel concurrenten en de markt raakt verzadigd.”

Het bedrijf uit Turku levert aan sterrenrestaurants, de retail en de horeca. “De volumes voor de topchefs zijn natuurlijk niet groot, maar samenwerken met restaurants met een of meerdere Michelinsterren geeft ons natuurlijk prestige en ook frisse ideeën. We willen qua omzet niet de grootste zijn, we zetten in op kwaliteit en willen mee zijn met en zelfs

vooroplopen op de nieuwste trends. We leveren rechtstreeks, vooral in Turku en omgeving, maar ook via groothandelaren. Levering aan de drie grote retailers in Finland, namelijk S-groep, K-groep en Lidl, gebeurt vaak via tussenhandelaren, wat enige druk op de prijzen zet voor de Finse telers.”

HEVIGE CONCURRENTIE IN SLA EN KRUIDEN

De concurrentie is fors in sla en kruiden, stelt Robert Jordas van Robbe’s Little Garden. “Er zijn zo’n 20 à 30 bedrijven die deze producten jaarrond leveren en de zelfvoorzieningsgraad van het land is nagenoeg 100%. Het grote en constante aanbod leidt tot krappe winstmarges, waar je als bedrijf op tweeërlei manier een antwoord kan op bieden: efficiënter proberen te produceren en een product bedenken waarvoor de concurrentie min-

der groot is. Ik probeer nog steeds beide wegen te bewandelen.”

Een voorbeeld van de eerste weg is de toevoeging van 20% mos aan het groeimedium turf. Mos is een plant die snel groeit en ook goede eigenschappen heeft als groeimedium, terwijl turf jaarlijks slechts 1 mm groeit in de moerassige veengebieden. Een voorbeeld van productinnovatie is dan weer de hybride hightech kas die Robert in Helsinki aan het bouwen is. Robert gaat er straks aan de slag met rucola en baby spinazie, twee producten die nauwelijks in Finland worden geteeld en vooralsnog worden geïmporteerd uit Italië, Spanje en ook Zweden in de zomer. “We willen lokaal product aanbieden, dat is de hoofdgedachte. De consument kiest resoluut voor lokale producten, omdat hij de Finse teler blindelings vertrouwt, ook omdat hij weet dat die onderworpen is aan een strenge reglementering van overheidswege en een strikte controle op het teeltproces vanuit de supermarkten zelf.”

Na de uitbraak van het coronavirus zag Robert de structuur van zijn klantenbestand veranderen van overwegend foodserviceklanten naar retailers. “En dat is zeker boeiend. Want nu kan ik inzetten op merkbekendheid en meer en beter in contact komen met de eindklant, die steeds meer geïnteresseerd is in de herkomst van een product, hoe het wordt geteeld en wat je ermee kan doen in de keuken. We zijn actief op social media waar we info geven over de technologie, de gebruikte grondstoffen en de energie-efficiëntie in het teeltproces, maar ook over investeringen en samenwerkingen. In de toekomst willen we vertellen hoe je aan de slag kunt met

een bepaald product. Iedereen weet wel dat basilicum past in Italiaanse gerechten en dille lekker is bij zalm, maar van vele andere kruiden of slasoorten is die kennis niet zo groot. Dan laat de consument het product links liggen en benutten we niet het volledige afzetpotentieel.”

De belangrijkste kruiden in Finland zijn volgens Robert basilicum, dille, peterselie en koriander. “Wij zetten de kruiden enkel in pot af. Dat is een prachtig product met tal van voordelen voor teler en retailer: het is gemakkelijk met de hand te verpakken, het genereert in tegenstelling tot het gesneden product geen compost die je moet verwerken en het geeft een frisse kleur aan het schap. Wat sla betreft, was tien jaar geleden kluitsla de norm. Maar met de populariteit van knapperige

Anselmi keurt Chrysanten sla gingen we de wortel eraf snijden en het product flowpacken, want het is een type sla die beter bewaart in een gesloten omgeving.”

OOK DE BLOEMEN ZIJN VOOR DE LOKALE MARKT

De teelt van bloemen in Finland is zelden jaarrond en de verkoop richt zich voornamelijk op plaatselijke supermarkten en bloemisten. “Ook al zijn de kwekerijen door de band genomen kleinschalig, ze houden het hoofd goed boven water. Ze kennen de lokale markt door en door,” vertelt Anselmi Hakkarainen van Ansari.

“Wij zijn een van de grotere potplantenkwekers in Finland. We leveren aan supermarkten, groothandelaren en doehet-zelf-zaken. 90% van onze omzet van € 8 miljoen realiseren we bij vijf grote klanten. Ook ons bedrijf is momenteel rendabel met een brutowinst van € 1,5 miljoen. Maar we weten natuurlijk niet wat de toekomst brengt, want er schuilen heel wat uitdagingen om de hoek,” vertelt de manager.

Aan de afzetkant zit alles voorlopig nog wel snor volgens Anselmi. “Finnen houden van lokale producten en bovendien zijn jonge planten van bijvoorbeeld bacopa’s en geraniums heel gevoelig, zodat binnenlandse teelt een voorsprong heeft op importproduct uit onder meer Nederland, Duitsland of Denemarken, waarvoor je toch op een transport van 3 dagen moet rekenen. Ook bij ons prijkt het Finse vlaggetje op verpakkingen, als een teken van kwaliteitsvolle, lokale teelt.”

Ansari brengt de bloemen niet naar de veiling. “We zetten nooit een teelt op als we op voorhand geen verkoopakkoord hebben. We exporteren ook niet, onze vijf grote klanten bevinden zich in Finland. In de coronaperiode zagen we een opflakkering van de afzet, want mensen gingen natuurlijk meer aandacht besteden aan het opfleuren van hun tuintjes toen ze niet het vliegtuig konden nemen naar Spanje, maar je ziet nu toch dat die hausse alweer voorbij is.”

HOUTSNIPPERS EN TURF

Finse kassen worden vooral verwarmd met houtsnippers en houtpellets. Een deel van de kastelers heeft een verbrandingsoven voor turf staan. “Finland heeft natuurlijk een enorme houtindustrie. En bijna een derde van het land is moerassig veengebied. De kasteelt profiteert daarvan. We gebruiken nauwelijks gas. Hout en turf zijn goedkoper. Voor de belichting zijn de telers aangewezen op elektriciteit van het net. Ze genieten daarvoor een

Ansari levert wekelijks grote hoeveelheden perkplanten af bij een grote retailer Proef met een volledig milieuvriendelijke vertical farm op het terrein van Natural Resources Institute Finland

belastingvoordeel. De elektriciteit komt vooral van kerncentrales en windmolens. Maar vijftien jaar geleden was de situatie nog helemaal anders. Toen waren de verwarming en belichting nog voor de helft afhankelijk van aardolie, aardgas en kolen. Nu is het aandeel van die fossiele brandstoffen nog geen 10%,” vertelt de CEO van de brancheorganisatie, die weet heeft van één enkele teler die deze winter besloot z’n kas niet aan te planten wegens de hoge elektriciteitsprijzen. “De meeste telers hebben langetermijncontracten voor elektriciteit en zijn dus niet onderhevig aan de volatiele prijzen.”

DeliVerdi uit het zuidwestelijke Turku verwarmt de kas met houtsnippers, bloemkwekerij Ansari uit het zuidoosten met turf. “Ik heb even de rekensom gemaakt en we betalen slechts 25 euro per megawattuur voor verwarming op basis van turfverbranding. Omdat de verbrandingsoven in de zomer onderhoud nodig heeft, wordt indien nodig overgeschakeld op gas, dat ons 110 €/Mwh kost. We hebben in Finland natuurlijk wel veel verwarming nodig in de kassen. En het zou per megawattuur misschien nog goedkoper kunnen, maar in de streek waar ons bedrijf staat, een beschermd grondwaterbekken, mogen we niet eens de geothermische optie onderzoeken. We zijn dus, althans op de korte termijn, afhankelijk van verbrandingsenergie.”

Maar aan turfverbranding lijkt een einde te komen met het plan van de Finse regering om tegen 2030 de capaciteit voor het hele land te verlagen tot de helft van het gebruik in 2020. “Veel machines voor turfwinning zijn omwille van die maatregel al verkocht aan bedrijven in onder meer Zweden en Ierland. Al bleek dat dan weer voorbarig, want met de oorlog in Oekraïne wordt de deur dichtgegooid voor de import van houtsnippers uit Rusland. De verbranding van het zaagsel, een restproduct uit de houtindustrie dat in tegenstelling tot turf beschouwd wordt als een hernieuwbare energiebron, moest volgens de plannen van de overheid op termijn voorzien in de energie van het land. Ook al heeft Finland zelf een bloeiende houtindustrie, het is niet zelfvoorzienend in biomassa uit hout. Dus nu mag er weer aan de slag worden gegaan op de turflanden. Maar voor hoe lang nog?”, vraagt Anselmi zich af.

Aan een eventuele investering in een verbrandingsoven voor houtsnippers voor de kassen van Ansari hangt een prijskaartje van € 3 miljoen. “En de kost per megawattuur ligt rond de € 50, wat dubbel zo duur is als turfverbranding. En toch kan het dat we in de toekomst zullen moeten overschakelen op houtsnippers. Ik heb het dan niet over de maatregelen van de overheid, maar over de wens van de consument. Want wat als nu eens twee van onze vijf grote klanten eisen dat we gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen? Ik denk dat dat moment er zeker komt. Er is steeds meer aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, wat op zich goed is natuurlijk. Maar het betekent een meerkost. Vijf jaar geleden gingen we samenwerken met Lidl. Die keten vraagt een berg aan certificaten. Misschien vragen ze in de toekomst een certificaat wat betreft de herkomst van de energie.”

TURF, BRON VAN ENERGIE ÉN GROEIMEDIUM

Turf is naast een bron van energie ook de meest gebruikte grondstof voor groeimedia in Finland. Ook hier schuilt een bedreiging om de hoek. “Twee jaar geleden antwoordde bij een rondvraag onder onze leden 90% van de telers dat ze de deuren van hun kas zouden sluiten mocht er een verbod komen op turf als groeimedium,” vertelt de CEO van de Finse Vereniging van Kastelers. “Het is op dit moment het belangrijkste groeimedium in Finland. Hier gebruiken we nauwelijks kokossubstraat. Maar de toekomst van turf hangt aan een zijden draadje door een mogelijk verbod vanuit Europa op turfsteken en de classificatie van turf als een product dat bedrijven, bij gebruik ervan, geen toegang meer verleent tot subsidies. We hopen dat de beleidsmakers inzien dat het voor Finland en Europa, in tegenstelling tot kokos, een lokaal product is en dat het voor de gehele Europese teeltsector een belangrijk groeimedium is.”

OOG VOOR HET MILIEU

De CO2-voetafdruk van de Finse kassector is tussen 2004 en 2017 met 56% gedaald, zo berekende de vereniging. “Voor tomaten bedroeg de voetafdruk vijf jaar geleden 2,6 kg CO2 per kilo product, voor komkommer 2,0 kg en voor sla 2,7 kg. Dat is nog altijd hoger dan in Spanje, maar onze beste telers duiken al onder het Spaanse gemiddelde,” vertelt teelttechnicus Lassi Remes.

“Wij werken heel milieubewust,” vult Liisa van sla- en kruidenbedrijf DeliVerde aan. “Al het water dat we in de kassen gebruiken, wordt 100% gerecycled, en de planten groeien zo veel mogelijk met natuurlijk licht. Het turf en plantaardig afval uit de kassen worden gecomposteerd en vervolgens in de grond verwerkt in de buitenteelt. De Finse consument vindt de milieucomponent heel belangrijk. En wij komen hem daar graag in tegemoet.”

HANDENTEKORT EN AUTOMATISERING

Net zoals in andere landen, bezorgt de toename van de teeltkosten de Finse kastelers hoofdbrekens. “Op de korte termijn is de teeltkost de grootste issue, op de lange termijn zie ik de beschikbaarheid van arbeid een probleem worden, alsook de opvolging binnen de teeltbedrijven. Maar vooralsnog is het arbeidsprobleem niet van dien aard dat de telers volop inzetten op automatisering. Investeringen in robots in de kas zijn bijvoorbeeld veel te duur voor onze kleinschalige bedrijven. In de pakstations zie je wel een automatise-

In het proefstation bij Turku is een proefopstelling gemaakt voor horizontaal geteelde komkommers. Inmiddels heeft het proefstation patent aangevraagd op deze wijze van telen. De is ontworpen om in de toekomst gemakkelijk met robots komkommers te kunnen plukken.

ringsslag,” horen we bij de brancheorganisatie.

Liisa van DeliVerde nuanceert het arbeidsprobleem: “Omdat we een goede naam hebben op het vlak van arbeidsvoorwaarden, hebben wij vooralsnog geen enkel probleem om werkkrachten te vinden. We hebben een 50-tal werknemers met vast contract en daarnaast ook seizoensarbeiders. Een deel van ons personeel zijn Oekraïners, al sinds meerdere jaren. We hebben hen verteld dat ze hun families mochten laten overkomen. Zo hebben we sinds het begin van de oorlog een twintigtal vrouwen en kinderen verwelkomd.”

Met de nieuwe hybride kas in Helsinki hoopt Robert van Robbe’s Little Garden meerdere vliegen in één klap te slaan. “We zullen natuurlijk volop inzetten op automatisering en daarmee denken we het in de 1 hectare grote kas te kunnen rooien met één teeltmanager. De teeltfaciliteit in opbouw wordt een Venlo kasconstructie met sandwichpanelen. De kas van 7 meter hoog en 260 meter lang komt naast een nieuwe woonwijk te staan waar het de bijkomende functie van geluidsbarrière zal vervullen. Als hybride oplossing wordt er gebruik gemaakt van schermen en een 2-laags systeem waarbij het ontkiemen van de planten met LED-belichting op de eerste laag plaatsvindt en de verdere groeifase op de bovenste laag gebeurt met zowel zonlicht als LED-belichting. De teelfaciliteit op luttele kilometers van de verdeelmagazijnen van de drie grote retailers in de hoofdstad zal ons toelaten tot drie of vier keer per dag baby leaf aan te voeren. Ik denk dat dit een groot voordeel is.”

Ook Anselmi van potplantenkwekerij Ansari zou graag een nieuwe hightech kas bouwen. “Ons areaal telt 5,1 hectares. Op 3,4 hectares hebben we een moderne kas waar 4 teeltverantwoordelijken aan de slag zijn, op de resterende anderhalve hectare moeten 7 tuinders de teelt in goede banen leiden, want de kassen zijn er al 45 jaar oud en veel minder geautomatiseerd. De oude kassen zijn goed voor 60% van onze arbeidskost en de helft van de energiekost. Daar moeten we dus op de een of andere manier vanaf. We moeten moderniseren en automatiseren, ook al omdat het steeds moeilijker wordt geschoolde tuinders te vinden die verantwoordelijkheid op zich willen nemen. En onze hoofdtuinders worden ook al een jaartje ouder, binnenkort gaan er enkele met pensioen. Maar met de onzekere situatie op velerlei gebied, wachten we liever nog wat af om actie te ondernemen,” besluit Anselmi. (PB/PDC)

Lassi.remes@kauppapuutarhaliitto.fi Robert.jordas@robbes.fi Juha.nakkila@luke.fi liisa.lindroth@lindrothinpuutarha.fi anselmi.hakkarainen@schetelig.com

PALLETISING SOLUTIONS

The Complete Portf olio

Clever design based on the latest technologies In-house manufacturing Seamless project management & install 50+ years of experience

Looking for advice on how to Automate? Get in touch with us!