Schakel in Succes nr. 3 - mei 2013

03 mei 2013

Henk Hendriks:

“ Het is belangrijk contact te houden met je omgeving” Efficiënt, schoon, veilig en verantwoord pagina 10-13

schakel in succes voor ondernemers in de tuinbouw, akkerbouw en veehouderij

‘ Koeien in de wei is het mooiste wat er is’ pagina 16 - 17

‘ Rendabel en duurzaam gaan prima samen’ pagina 27

In dit nummer Nieuwe gezichten in Agrifirm-besturen

Groeien: een must?

3

Ondernemers willen groeien, groei wordt vaak als een must gezien. Ik ben het daar wel mee eens, maar

Noud van Vught neemt afscheid

alleen als groeien in een breed verband wordt gezien.

4

Agrifirm groeide de laatste jaren rond de honderd miljoen euro per jaar aan omzet, de winst en ook de ledennabetalingen groeiden. De focus blijft liggen op groei, maar dan niet alleen in omzet.

Agrifirm Exlan bewaakt papierwerk tijdens bouw 6

Bovenal is de focus binnen Agrifirm gericht op groei

Agrifirm over op IBAN

in kwaliteit, service, en efficiency en effectiviteit.

7

Alles met als doel om de toegevoegde waarde voor onze klanten verder te verhogen en de kosten per

NutriControl: specialist in analyses

8

eenheid product verder te verlagen. De laatste jaren zijn al forse stappen gezet, maar verdere verbetering is mogelijk en we zijn hard op weg dit te realiseren.

Efficiënt, schoon, veilig en verantwoord

10

De hoogste toegevoegde waarde voor onze klanten

Investeringen fabriek Drachten

14

en een lage kostprijs zijn in de eerste plaats in uw belang. We zien in een aantal sectoren op dit moment enorme druk op de rendementen van onze leden/

‘ Koeien in de wei is het mooiste wat er is’

16

klanten. Winstgevendheid en liquiditeit staan bij veel ondernemers onder zware druk. De prijzen van producten die u produceert zijn vaak niet voldoende om uw kostprijs goed te maken.

2

Geslaagde Vakweidedag

18

Fosfaatverlaging in varkenshouderij

19

Varkenshouder bouwt innovatieve zeugenstal

20

Zomermaatregelen vleespluimvee

22

opbrengsten per eenheid verhogen bepalen uw

‘We voelen ons nog meer boer’

23

winstgevendheid, succes en continuïteit.

Productkwaliteit telt voor pootgoedteler

24

‘Gedegen onderzoek is basis van toelating’

26

Maatschappelijk jaarverslag Agrifirm Plant

27

Bouw graanopslag Kampen vordert

28

Graanprijzen 2012

29

Nieuwe middelen en etikettering

30

Van bollenafval naar energie

31

Samenspel

32

schakel in succes mei 2013

Op uw bedrijf speelt dan hetzelfde als bij Agrifirm.

Niet alleen uw schaalgrootte, maar met name de mate waarin u uw kostprijs kunt verlagen en uw

Agrifirm zet zich maximaal in om u te onder­ steunen in deze groei. Dat is een must, dat zien wij als onze taak en dat is onze passie!

on Loman T voorzitter hoofddirectie Agrifirm Group

Nieuwe gezichten in Agrifirm-besturen Tijdens de Ledendagen in februari zijn

elk Ledenraadslid zijn ook de contact-

twaalf nieuwe leden in de Ledenraad

gegevens opgenomen.

gekozen. Zij nemen de plaats in van de Raad van Commissarissen

vullen één bestaande vacature in.

De samenstelling van de Raad van

<

elf vertrekkende ondernemers en

Presentatrice Marit van Bohemen interviewt tijdens de Ledendagen de nieuwe Ledenraadsleden.

Commissarissen staat op dezelfde De Ledenraad telt nu 90 leden, het

webpagina. Dit bestuurscollege is dit

afgesproken streefaantal voor dit

voorjaar verder ingekrompen naar het

Twee andere leden, de heren Ton Görtz

belangrijkste bestuursorgaan van

afgesproken aantal van acht personen.

en Ton Lammers, zijn na een positief

Agrifirm. De leden vertegenwoordigen

De heren Noud van Vught en Tim

advies van de Voordrachtscommissie

alle sectoren en regio’s van de land- en

Kapiteijn hebben conform het rooster

herkozen door de Ledenraad. Görtz is

tuinbouw in Nederland.

van aftreden afscheid genomen.

varkenshouder met bedrijven in

Op www.agrifirm.com/coöperatie

Van Vught heeft sinds de fusie de functie

Nederland en Duitsland. Lammers

staat de volledige namenlijst van de

van vicevoorzitter van de RvC vervuld.

is vanuit zijn financiële kennis en

Ledenraad, inclusief het district en de

Voorheen was hij voorzitter van de

achtergrond een zogenaamde externe

sector die ze vertegenwoordigen. Van

fusiepartner Cehave Landbouwbelang.

commissaris.

Samenwerking met innovatieve Scandinavische bedrijven

Abemec OccasionApp

Agrifirm en het Zweedse Lantmännen Lantbruk breiden hun onderzoekssamen-

Abemec presenteert als eerste

werking uit met Felleskjøpet Forutvikling, een dochterbedrijf van de drie Noorse

mechanisatiebedrijf in Nederland

Felleskjøpet coöperaties. Daarmee versterken de bedrijven hun leidende posities

een eigen OccasionApp.

op het gebied van onderzoek naar nieuwe producten en voerconcepten.

De OccasionApp geeft een overzicht Agrifirm werkte al samen met het Zweedse Lantmännen Lantbruk op het gebied

van alle beschikbare gebruikte Abemec

van onderzoek naar nieuwe producten en voerconcepten. Die samenwerking wordt

tractoren. Ook alle verreikers en werk-

nu uitgebreid met Felleskjøpet Forutvikling. Op 7 mei 2013 hebben de partijen

tuigen zijn eenvoudig te bekijken.

op Nötcenter Viken, de proefboerderij van Lantmännen, een samenwerkings­

De speciale mailfunctie zorgt ervoor

overeenkomst ondertekend. Door de krachten te bundelen en samen te werken

dat gebruikers interessante occasions

met experts en universiteiten hopen Agrifirm, Lantmännen en Felleskjøpet sneller

snel kunnen delen met anderen.

en efficiënter te kunnen innoveren en daarmee een bijdrage te leveren aan de

Met deze app is Abemec uniek in

duurzame productie van veilig en gezond voedsel. Onderzoek voor melkvee wordt

de markt. Hans Quint directeur van

uitgevoerd op proefboerderij Viken van Lantmännen. Laverdonk, de proefboerderij

Abemec: “Met de app willen we aan

van Agrifirm, wordt ingezet voor onderzoek naar varkens, pluimvee en kalveren.

alle klanten en potentiële klanten laten

De onderzoeksfaciliteiten van Felleskjøpet Forutvikling worden gebruikt voor

zien dat we bij Abemec voorop lopen,

algemeen onderzoek. Alle drie de bedrijven blijven, naast gezamenlijke onderzoeks­

ook op het digitale vlak”.

projecten, ook doorgaan met een eigen onderzoeksprogramma.

De OccasionApp is te downloaden via Google play en iTunes.

schakel in succes mei 2013

3

Noud van Vught neemt afscheid

‘ Investeer meer in maatschappelijke waardering’ “Ook Agrifirm heeft een rol in de transitie naar een meer maatschappelijk gewaardeerde agrarische sector. Wij kunnen voer maken dat de weerstand en gezondheid van dieren bevordert, boeren begeleiden in het transitieproces en samen met andere partijen concepten ontwikkelen die inspelen op de wensen en eisen van burgers. Het is een keiharde noodzaak om daar meer aan te doen.”

Deze hartenkreet doet Noud van Vught

Als iemand kan beoordelen hoe de

(65) als we hem, bij zijn afscheid als lid

maatschappelijke positie van boeren en

lijst, op verzoek van de NCB (boeren-

van de Raad van Commissarissen (RvC),

hun organisaties de afgelopen veertig

bond). Het was de tijd waarin de groei

vragen om een advies aan Agrifirm. De

jaar is veranderd, is het Van Vught. Als

van de veehouderij welvaart en aanzien

man die jarenlang bestuurlijk actief was

jonge boer stichtte hij samen met zijn

bracht voor de gemeente. Van Vught

in boerenorganisaties maakt zich zorgen.

broer Kees een melkveebedrijf met 150

herinnert zich hoe de burgemeester

Hij ziet het draagvlak voor de veehouderij

melkkoeien en akkerbouw in Rijkevoort.

tijdens de nieuwjaarsreceptie vol trots

in hoog tempo afnemen. “Vooral in het

Destijds een groot bedrijf; het leidde niet

het aantal meters staluitbreiding in het

zuiden, maar ook in de rest van het land

tot enige discussie met de omgeving.

afgelopen jaar meldde…

gaan veehouders merken dat ze moeten

Sterker, de boeren maakten in die tijd

investeren in maatschappelijke waar-

feitelijk de dienst uit, ook in de politiek.

In de jaren die volgden bleef Van Vught

dering. Anders hou je het op termijn

De jonge Noud van Vught belandde

volop actief in het agrarische bestuurs-

niet vol als ondernemer.”

al snel in de gemeenteraad van de

werk. Hij werd kringvoorzitter bij de

4

schakel in succes mei 2013

gemeente Wanroij. Hij stond op de dorps-

terug. Na de ontvlechting van voer en

element te nemen, hebben we nu het

vlees, werd Van Vught voorzitter van

krachtige geelgroene Agrifirm.” Aan zijn

de RvC van Cehave. “Daar lag mijn hart,

glimmende ogen zie je dat Van Vught

een echt coöperatieve club.”

weer geniet, als hij vertelt hoe hij dit idee voor het eerst lanceerde op een

Ook bij Cehave kreeg van Vught de

ledenbijeenkomst ten tijde van de

nodige perikelen voor zijn kiezen. De fusie

fusiegesprekken.

met het Limburgse Landbouwbelang werd snel in elkaar gestoken. “Dat was

Met plezier denkt hij terug aan de

niet verstandig. Toen we later tot

discussies met leden, zijn collega-

Agrifirm fuseerden hebben we meer

veehouders. Hij was ruim veertig jaar

tijd genomen; dat beviel veel beter.” Er

bestuurlijk actief en nam dit voorjaar

moest schoon schip worden gemaakt

afscheid als vice-voorzitter van de

in de brede activiteitenportefeuille van

RvC van Agrifirm, het eind van een

Cehave Landbouwbelang. Vooral in de

veelbewogen periode. De Brabantse

pluimveesector werden verliezen gele-

veehouder en bestuurder is nu druk

den. “We besloten terug te gaan naar

met de bouw van een nieuw woonhuis

onze kernactiviteiten in diervoeding en

bij de boerderij in Rijkevoort. De koeien

plantaardig, een wijs besluit.”

deed hij twee jaar geleden al weg.

Noud van Vught vertelt het niet zonder

Vooral de voeractiviteiten van Cehave

emotie, afscheid van je veestapel na

Landbouwbelang werden daarna uitge-

zoveel jaren is niet zomaar wat.

breid, met name door overnames in het buitenland. “Dat blijkt een juiste

Hij noch broer Kees heeft een opvolger.

strategie. Natuurlijk zit er soms een

Wat rest is een akkerbouwbedrijf, waar

overname bij die niet meteen voldoende

beide broers ‘zich niet hoeven te verve-

NCB, later de Zuidelijke Land- en tuin-

rendement oplevert. Maar als ik kijk wat

len’. En Noud is nog altijd politiek actief

bouw Organisatie (ZLTO). Daar was hij

we nu in het buitenland hebben staan,

als lid van Provinciale Staten van

in de jaren negentig vice-voorzitter. In

is dat een goede investering voor onze

Noord-Brabant. Daar merkt hij dat de

die tijd waren er problemen in de vlees-

Nederlandse leden.” Van Vught gaat

veehouderij een zware opgave heeft

sector – Van Vught glimlacht slechts als

ervan uit dat Agrifirm deze groei de

om zich maatschappelijk te blijven be-

we hem voorleggen dat sommige zaken

komende jaren voort zal zetten.

wijzen. “Boeren moeten in Nederland

niet snel veranderen. De Brabantse voer-

voldoen aan veel eisen. Dat kunnen we,

coöperatie Cehave werd samengevoegd

Hij is trots op de geelgroene kleuren

omdat we op het punt van kennis een

met de vee- en vleescentrale Encebe.

van de onderneming Agrifirm. “Dat vind

voorsprong hebben ten opzichte van het buitenland. Agrifirm kan helpen om

“ Door van beide fusiepartners een sterk element te nemen, hebben we nu het krachtige Agrifirm.”

die voorsprong te behouden.”

We vragen Noud van Vught enkele weken na zijn afscheid hoe hij het beëindigen van zijn boerenbestuurswerk er-

Van Vught werd vanuit de NCB adviseur

ik nog steeds een mooie oplossing. Wij

vaart. “Het is wennen. Je mist al die

van de RvC van Cehave-Encebe. “Een

hadden met Cehave Landbouwbelang

mensen met wie je jarenlang hebt sa-

van de slechtste periodes in mijn

natuurlijk een onmogelijke naam. Ik vond

mengewerkt”. Hij staat op om de

bestuurlijke loopbaan. De constructie

Agrifirm al langer een heel sterke naam.

bouwvakkers die zijn nieuwe huis bou-

leidde tot veel onvrede”, blikt Van Vught

Door van beide fusiepartners een sterk

wen koffie te brengen.

schakel in succes mei 2013

5

Agrifirm Exlan bewaakt papierwerk tijdens bouw

Doordacht bouwen is dynamisch proces <

Varkenshouders Ad en Jet Hesselmans bouwden een stal voor 600 zeugen in een

d en Jet Hesselmans samen met Agrifirm A Exlan adviseur Anton van Zeeland (l).

vijfwekensysteem. Agrifirm Exlan begeleidde het vergunningstraject en zorgde dat de papieren actueel bleven naarmate de plannen vorderden.

Tot drie jaar geleden waren er op het

inzichten, waardoor de plannen zich

Jet een heel innovatieve en slimme

bedrijf van Ad en Jet Hesselmans alleen

blijven ontwikkelen. De eerste tekeningen

stal neergezet. Het is dan onze taak

vleesvarkens. Op de thuislocatie hadden

waren gebaseerd op een drieweken­

om mee te denken en te zorgen dat

de varkenshouders 1.200 varkens en

systeem, waarbij werkzaamheden als

het papierwerk actueel blijft.” Veel

twintig kilometer verderop nog eens

werpen en spenen iedere drie weken

wijzigingen vroegen om een verande-

2.000. Vijftien jaar eerder hadden ze

terug komen, maar later bleek dat een

ring in de papieren. Van Zeeland:

besloten om te stoppen met zeugen.

vijfwekensysteem meer voordelen had.

“We hebben de plannen samen

Tien jaar later kwamen ze hier weer op

Daardoor veranderde de indeling ook

steeds doorgelopen en uiteindelijk

terug. “Als je goed draait, kun je met

weer.” Naarmate de plannen vorderden

is het vergunningstraject heel vlot

zeugen meer verdienen. Je hebt meer

werden de geplande kraamstal en big-

gegaan.” Hesselmans is dan ook tevre-

invloed op de technische resultaten”,

genstal vervangen door twee grote

den. “Een belangrijk uitgangspunt was

stelt Hesselmans. “Daarnaast konden we

afdelingen met kraamopfokhokken,

om de stal zo in te richten dat Jet en

op de thuislocatie niet verder uitbreiden

het groen label systeem door een

ik het werk zonder vast personeel

in vleesvarkens omdat we hier te dicht

luchtwasser en ontstond een innovatief

konden doen en dat is gelukt.” De

bij het dorp zitten. Zeugen kon wel.”

ventilatiesysteem waarbij de lucht vanaf

varkens­houders besteden het schoon-

de centrale gang de afdelingen in komt.

spuiten uit en schakelen bij arbeids­ pieken een ZZP-er in. “Dat bevalt prima”,

Grote stap

Van nul naar 600 zeugen is een grote

Nieuwe inzichten

vindt Jet, die veel van het werk bij de

stap. “Het voordeel is dat je met een

“Plannen ontwikkelen zich en dat is alleen

zeugen voor haar rekening neemt.

schone lei begint en het bedrijf dus

maar goed. Gaandeweg ontstaan nieuwe

“Het is druk, maar het loopt goed

optimaal in kunt richten.” De varkens-

inzichten en de techniek staat ook niet

en daar gaat het om.”

houders gingen daarbij niet over één

stil”, vindt adviseur Anton van Zeeland

nacht ijs. In 2004 werd begonnen met

van Agrifirm Exlan. Hij verzorgde het

Uw ambities realiseren?

de plannen, vijf jaar later ging de bouw

vergunningstraject voor de uitbreidings­

Exlan T (0413) 38 26 67 of

echt van start. “Je komt steeds op nieuwe

plannen. “Juist daardoor hebben Ad en

T (0522) 26 86 00 of www.exlan.nl

6

schakel in succes mei 2013

Onderwerpen duurzaamheid gebundeld

Agrifirm over op IBAN (SEPA) Vanaf 1 februari 2014 dient ook Agrifirm te voldoen aan de nieuwe SEPA (Single Euro Payments Area) regelgeving. Deze regelgeving ondersteunt de standaardisatie van het betalingsverkeer in euro’s binnen Europa. Dit heeft consequenties voor administraties, systemen en software van veel bedrijven.

Sinds enige tijd kent de Agrifirmwebsite de Duurzaamheid Wiki,

worden per Agrifirm-bedrijf aangepast

een overzicht van alle documenten,

aan de nieuwe betaalstandaard. Binnenkort

berekeningen en inzichten waar

Een van de meest zichtbare veran­de­

ontvangt u meer informatie over wat SEPA

het duurzaamheidsbeleid van

ringen is het gebruik van IBAN

en IBAN voor u betekent. Tot die tijd kunt

(International Bank Account Number).

u uw huidige betaalwijze hanteren.

Agrifirm op gebaseerd is.

Het is een langer rekening­nummer, dat De Duurzaamheid Wiki geeft ook

voor een deel bestaat uit het huidige

Meer informatie over SEPA kunt u

uitleg over de aanleiding, de impact

nummer. Het IBAN staat onderaan de

vinden op www.overopiban.nl of

en bijdragen die Agrifirm levert op

factuur. Ook overschrijvingen en incasso’s

informeer hiernaar bij uw bank.

het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Op de Duurzaamheid Wiki, www.agrifirm.com/duurzaamheidwiki,

Nieuw Innovatiefonds beloont telers

staan de volgende thema’s uitgewerkt: Klimaatverandering

Op 23 april is in Emmeloord het

> Agrifirm en klimaatverandering

nieuwe ‘Innovatiefonds voor telers’

> Carbon Footprint

gepresenteerd. Dit fonds stimuleert

> Energie Efficiency

agrarische ondernemers in akker- en

> Hernieuwbare energie

tuinbouw met een financiële beloning

> Onze stakeholders

voor vernieuwende ideeën.

Duurzame grondstoffen

Het ‘Innovatiefonds voor telers’ is een initiatief van acht partijen als doorstart van

voor veevoer

het ‘Wim Luijkx Innovatiefonds’. Het nieuwe Innovatiefonds gaat verder met enkele

> Agrifirm en duurzame

partijen van het eerste uur, aangevuld met nieuwe partners. Alle partijen - Abemec,

grondstoffen voor veevoer > Verduurzaming van soja uit

Agrico, Agrifirm Plant, BASF, Bayer CropScience, KWOOT, OCI Agro en Syngenta - zijn nauw betrokken bij de sector.

Zuid-Amerika > Eiwit van Eigen Erf-programma

Op de site van het Innovatiefonds kunnen telers hun innovatieve dienst, product

(incl. Noordwest-Europese soja-

of toepassing indienen om voor financiële onder­steuning in aanmerking te komen.

initiatief)

Een onafhankelijke vakjury – onder voorzitterschap van prof.dr.ir. Rudy Rabbinge,

> Onze stakeholders

verbonden aan de WUR – beoordeelt de aanvragen op het innovatieve karakter.

Inzenders kunnen beloond worden met een financiële ondersteuning van maximaal

Transparantie

10.000 euro. Daarnaast wordt ieder jaar het publiek gevraagd haar voorkeur te geven

> Corporate guidelines

voor de beste inzending. Deze inzender wint dan tevens de ‘Innovatie van het

> Maatschappelijke jaarverslagen

jaar’-award.

> CSR & Mineralen Nieuws Uw innovatie is geld waard. Meld u aan op www.innovatiefondsvoortelers.nl.

schakel in succes mei 2013

7

NutriControl: specialist in analyses

‘ Goed, snel en betrouwbaar’ Agrifirm-dochter NutriControl is specialist in analyses van

in producten zit. Dit type onderzoek

voedingsmiddelen en diervoeder (grondstoffen). Het laborato-

konden we al uitvoeren voor varken,

rium werkt zowel voor grote ondernemingen in de agribusiness

rund en kip. Toen begin dit jaar ophef ontstond over paardenvlees in rund-

en verwerkende industrie als voor individuele boeren. ‘Wij willen

vleesproducten, hebben we binnen

onze klanten ontzorgen. Het moet goed, snel en betrouwbaar.’

anderhalve maand dit ‘Species’-onderzoek ook voor paard ontwikkeld en gevalideerd. Ook hebben we bijvoorbeeld

Nutricontrol ontstond in 2012 uit de

keten. “De recente crises rond paarden-

door de aflatoxine-crisis onze analyse-

samenvoeging van de laboratoria van

vlees in rundvleesproducten, aflatoxine

planning om moeten gooien om goed

CCL–NutriControl en Pre-Mervo tot één

in melk en, wat minder recent, dioxine

op de extra vraag naar mycotoxine-

laboratorium in Veghel. Een full-service

in eieren, tonen aan hoe actueel ons

onderzoek in te kunnen spelen.”

lab met een focus op chemische ana­

werk is”, vertelt directeur Jörgen van

lyses. Het bedrijf analyseert onder

den Ende.

Goed, snel en betrouwbaar

Het geeft aan dat NutriControl actief

meer voedingswaarden in food en feed, maar controleert ook op aanwezigheid

Flexibiliteit

is in een dynamische en soms onvoor-

van ongewenste stoffen in diervoeder

Die actualiteit vraagt soms om flexibili-

spelbare markt. Aan de andere kant

en in voedingsmiddelen, in opdracht

teit. “Sinds dit voorjaar kunnen we bij-

voert het laboratorium ook een groot

van de verschillende schakels in de

voorbeeld aantonen of er paardenvlees

aantal vaste analyses uit op een meer

8

schakel in succes mei 2013

< Jörgen van den Ende, directeur van NutriControl.

structurele basis. “We werken veel in

voorbeeld ook gespecialiseerd in het

mycotoxinen, zoals vomitoxine (DON),

opdracht van zusterbedrijven, zoals

onderzoeken van eieren op de aanwe-

zearalenon (ZEA) en aflatoxine. “Het

de Agrifirm Feed bedrijven, Bonda en

zigheid van dioxine, een verplicht on-

ruwvoer is een groot deel van het rant-

Nuscience. Zij laten grondstoffen en

derdeel van IKB Ei. Wij hebben hiervoor

soen van melkvee en juist daarin kan

producten analyseren om de kwaliteit

een techniek in huis die niet alleen heel

schimmelvorming optreden, waardoor

en de voedingswaarde te kunnen

nauwkeurig is, maar ook voordelig.” On-

mycotoxinen kunnen ontstaan”, legt

garanderen.” NutriControl heeft ook

langs heeft IKB Ei bovendien besloten

Van den Ende uit. “Dat levert risico’s op

externe opdrachtgevers. “We zijn

om de eisen aan de monitoring uit te

voor de veiligheid van het eindproduct en kan gevolgen hebben voor de pro-

“ Veehouders doen er verstandig aan om hun kuil te laten analyseren zodat ze weten wat ze voeren.”

ductie en de gezondheid van dieren.

Veehouders doen er dan ook verstandig aan om hun kuil te laten analyseren zodat ze weten wat ze voeren.”

onderdeel van de Agrifirm Group,

breiden met niet-dioxine-achtige PCB’s.

Service

maar opereren als een zelfstandig

Veel laboratoria zijn niet in staat om

Om het de ondernemer daarbij zo ge-

en onafhankelijk bedrijf.” Ongeveer

deze analyse onder accreditatie uit te

makkelijk mogelijk te maken kunnen ze

50 procent van de opdrachtgevers zijn

voeren, maar wij wel. Ook doet Nutri-

de opdracht online doorgeven en het

bedrijven uit de agrarische sector. Bij

Control veel analyses op (drink)water

monster met een koerier bij NutriCon-

de andere helft gaat het bijvoorbeeld

voor varkens, pluimvee en rundvee en

trol laten bezorgen. De uitslagen van de

om producenten van levensmiddelen,

bijvoorbeeld het was- en spuiwater van

analyses worden door middel van een

producenten van halffabricaten op

luchtwassers. “Zo kan op basis van de

digitaal rapport via de e-mail naar de

voedselgebied, maar ook andere labo-

gehaltes aan ammonium, sulfaat en pH

opdrachtgever verzonden. “We willen

ratoria die een beroep doen op de ex-

bepaald worden of het waswater nog

onze klanten ontzorgen. In de komende

pertise van NutriControl. Van den Ende:

effectief is of dat het vervangen moet

jaren staat de verdere professionalisering

“We onderscheiden ons met name

worden. Ook als het afgevoerd moet

van de organisatie centraal, om zo ver-

door onze kennis en kunde van ana­

worden als spuiwater, dus als meststof,

der te kunnen groeien in binnen- en

lyses in combinatie met productkennis

moeten de gehaltes vastgesteld worden.”

buitenland. “We willen onze activiteiten uitbouwen. Internationaal zal dat met

van de te onderzoeken monsters.

We bieden een heel breed pakket van

Mycotoxinen

name via de zusterbedrijven zijn, maar

analyses aan, die we goed, snel en

Een ander voorbeeld van onderzoek

niet alleen. We willen in binnen- en bui-

betrouwbaar uitvoeren.”

voor de veehouder is de controle van

tenland op de kaart staan met een breed

(ruw)voer op de aanwezigheid van

pakket analyses van hoge kwaliteit.”

Veehouders

NutriControl werkt ook rechtstreeks in opdracht van veehouders. Daarbij kan het gaan om verplichte analyses op het gebied van voedselveiligheid, hygiëne en waterkwaliteit of om vrijwillige nutritionele analyses om de kwaliteit van het product te bepalen en daarmee de kwalitatieve resultaten te verbeteren.

Zo behoren onder meer voedingswaarde bepalende analyses tot het expertise gebied van NutriControl. “We zijn naast deze nutritionele analyses bij-

schakel in succes mei 2013

9

1

2

3

1 Henk Hendriks pluimveehouder en akkerbouwer in Heijen (Limburg)

2

Pe Lakeman bloembollenteler in Wervershoof (Noord-Holland)

3

Cor Kamphuis akkerbouwer in Kiel-Windeweer (Groningen)

4

Henk-Jan ten Kate melkveehouder/varkenshouder in Veeningen (Drenthe)

5 RenĂŠ Vriend fruitteler in Hauwert (Noord-Holland)

4

10

schakel in succes mei 2013

5

Efficiënt, schoon, veilig en verantwoord In het maatschappelijk jaarverslag laat Agrifirm laat zien dat duurzaamheid is verweven in alle onderdelen van de onderneming.

Boeren en tuinders zien ook het belang van duurzaamheid en handelen daarnaar. Vijf van hen vertellen hun verhaal.

Duurzaamheid is in hun ogen: efficiënt, schoon, veilig en verantwoord produceren.

Vleespluimveehouder en akkerbouwer

zoveel mogelijk beperken. We hebben

een goede manier.”

Henk Hendriks in Heijen (Limburg) vindt

op dit gebied al veel bereikt. Met een

Voor bloembollenteler Pe Lakeman in

het heel belangrijk dat agrarische onder-

optimaal stalklimaat, maximale hygiëne

Wervershoof (Noord-Holland) is duur-

nemers contact houden met hun

en de juiste voeding voorkomen we al

zaamheid een vanzelfsprekend onder-

omgeving en zich laten zien. Hij doet dat

veel gezondheidsproblemen.”

deel van ondernemerschap. “We moeten onze omgeving te vriend houden, luis-

zelf door regelmatig excursiegroepen en schoolklassen te ontvangen in zijn

Reststromen en recycling

teren naar wat de maatschappij van ons

vleeskuikenstallen. “Mensen hebben een

Behalve aan een gezonde productie hecht

verwacht. Maatschappelijk draagvlak is

vertekend beeld van onze sector,” is zijn

Hendriks ook aan een structurele oplos-

voor elke sector op termijn een voor-

ervaring. “Als ze ons verhaal horen en

sing voor de mest van zijn pluimvee­

waarde, ook voor ons. Als de mensen

ze zien de kuikens in onze stal, dan kijken ze er totaal anders tegenaan!”

Samen met zijn vrouw Marion heeft hij een gemengd bedrijf met 160.000 vleeskuikens en ruim honderd hectare akkerbouw. In termen van duurzaamheid scoort de pluimveevleesproductie heel hoog, vindt de ondernemer. “Als het

Henk Hendriks:

“ De vleeskuikenhouderij is een zeer efficiëntie en duurzame manier van voedselproductie.”

gaat om efficiënt voedsel produceren, is er geen beter systeem dan onze vleeskuikenhouderij. Efficiënter kan

bedrijf. Hij heeft zich aangesloten bij de

onze tulpen niet meer willen kopen,

niet; veiliger ook niet.”

coöperatie DEP (Duurzame Energie-

houdt het vanzelf op.”

Desondanks ondervindt deze sector

pluimveehouderij Pluimveehouderij),

Lakeman heeft samen met zijn broer Jac

kritiek, gevoed door actiegroepen. De

die in biomassacentrale in Moerdijk

een bloembollenbedrijf, Fa. NG Lakeman

ondernemer neemt de maatschappelijke

pluimveemest omzet in groene stroom.

& Zn. in Wervershoof. Ze telen ongeveer

aandacht voor de intensieve veehouderij

“Er is discussie over de kosten, maar ik

25 hectare tulpen, met name de soorten

serieus. Gezondheid ziet hij als belangrijk

sta er nog steeds achter. We hebben op

die goed lopen in de broeierij.

aandachtspunt. “We moeten ervoor

dit gebied geen zorgen meer en onze

“Duurzaam produceren houdt voor mij

zorgen dat we het gebruik van antibiotica

mest wordt gegarandeerd afgezet op

in dat je kritisch kijkt naar de manier

schakel in succes mei 2013

11

>

>

waarop je producten - zoals meststoffen

Milieuvriendelijke teelt

hiervoor geen gewasbeschermings­

en gewasbescherming - inzet en ook naar

Als teler kijkt Lakeman kritisch naar

middelen meer hoeven gebruiken.”

de verwerking van restanten en afval.”

gewasbescherming. “We gaan er zeker

Ook in meststoffen kiest de fruitteler

Lakeman heeft voor verschillende afval-

niet gemakkelijk mee om. Niet alleen

voor producten die effectief zijn en

stromen een duurzame oplossing door-

om de belasting voor het milieu te

zo min mogelijk belastend voor de om-

gevoerd. Een van die maatregelen is het

beperken, we doen het ook voor onze

geving. Een voorbeeld hiervan is de ijzer-

afvoeren van verpakking van gewas­

eigen gezondheid.”

meststof HBED 9%, een nieuw soort.

In dit product is het ijzer op een stabiele vorm gebonden, zodat het langdurig

Pe Lakeman:

werking behoud en niet bindt aan koper

“ Duurzaam produceren is ook het verantwoord verwerken van restanten en afval.”

in de grond.

Regionale kringloop

“Duurzaamheid is belangrijk, maar het moet wel samengaan met economie”, vindt melkveehouder en varkenshouder Henkjan ten Kate in Veeningen

beschermingsmiddelen. Die kunnen

Dat geldt ook voor fruitteler René Vriend

(Drenthe). Hij heeft samen met zijn

alleen onder voorwaarden met het

uit Hauwert (Noord-Holland). Hij heeft

partner Brenda Benak, oom en schoon-

gewone bedrijfsafval worden afge-

een fruitteeltbedrijf met 17 hectare peren

ouders een gemengd bedrijf met varkens

voerd. “We spoelen de lege verpakkin-

en een kleine hectare pruimen. “We zijn

(400 zeugen) en melkvee (ruim 110 melk-

gen netjes schoon en verzamelen die in

in de fruitteelt gewend te voldoen aan

koeien) en akkerbouw. Duurzaamheid

een big bag. Die wordt opgehaald door

een uitgebreid programma voor milieu-

en economie gaan samen bij energie­

een gespecialiseerde afvalverwerker,

vriendelijke teelt, zoals GlobalGAP. Mijn

besparing. Ten Kate verwarmt zijn

die ze recyclet tot nieuwe producten. Ik

bedrijf voldoet ook aan Tesco Nurture,

biggenstal met een houtpelletkachel.

vind het een prachtige oplossing, tegen

omdat veel van onze peren, via the

Voor het klimaat in de kraamstallen

een kleine vergoeding wordt het netjes

Greenery, naar de Britse markt gaan.”

werkt hij met een koeldeksysteem,

en verantwoord opgelost.” Ook de big-

De teler kiest waar mogelijk voor milieu­

dat de warmte uit de mest benut.

bags waarin de meststoffen worden

vriendelijke oplossingen in de gewas­

“We gebruiken geen gas, maar nog

geleverd gaan niet meer naar de stort.

bescherming. Een voorbeeld is het

wel veel stroom. Het liefst zou ik de

“We bewaren ze tot Agrifirm Plant weer een inzamelingsactie heeft, en dan brengen we ze naar het inzamelpunt in Zwaagdijk.”

De gebruikte bollennetten worden zelfs een keer hergebruikt voordat ze worden gerecycled. Lakeman laat de

Henk-Jan ten Kate:

“ Ons bedrijf voldoet aan de eisen voor een ster in het Beter Leven kenmerk.”

netten na het rooien schoonmaken door een gespecialiseerd bedrijf. Na de tweede keer gebruiken, worden ze defi-

product Isomate CLR, dat feromonen

elektriciteit zelf opwekken met een

nitief afgevoerd en gerecycled. Deze

(natuurlijke lokstoffen) verspreidt, zodat

windmolen. Helaas lukt het nog niet

oplossing halveert de afvalstroom en

de paring van de fruitmot en enkele

daarvoor de benodigde vergunningen

bespaart ook nog eens kosten, omdat

andere plaaginsecten wordt verstoord.

te krijgen.” De ondernemer is betrokken

reinigen van gebruikte netten goedkoper

“Daarmee hebben we het probleem met

bij een regionaal initiatief voor groene

is dan nieuwe kopen.

fruitmot praktisch opgelost, zodat we

energie uit koolzaad. Hij teelt dit jaar

12

schakel in succes mei 2013

Cor Kamphuis: 24 hectare van dit gewas. Het zaad is bestemd voor de olieproductie. Het bijproduct daarvan, koolzaadschroot, gebruikt hij als voeding voor zijn koeien.

“ Voor het project Veldleeuwerik stel ik een duurzaamheidsplan op.”

Zijn specialist Rundveehouderij bij Agrifirm Feed, ‘rekent’ dit in het rantsoen. Het energie- en eiwitrijke product vervangt soja. Ten Kate: “Ik vind het

Zuinig op de grond

mest. Verder gaat hij rekenen aan de

een mooi, regionaal initiatief. Zeker

Voor akkerbouwer Cor Kamphuis uit

waarde van stro. Wellicht is het gebruik

’s zomers heeft het een prachtige

Kiel-Windeweer (Groningen) is duurzaam

van stro als bodemverbeteraar interes-

uitstraling, met die gele velden om

produceren een kwestie van “zuinig op

santer dan de verkoop. Ook energie is een

rondom de boerderij.”

de grond” zijn. Met zijn familie heeft hij

thema. Kamphuis heeft zonnepanelen

een akkerbouwbedrijf met onder andere

is op zoek naar de meest interessante

Zichtstal

brouwgerst, zomertarwe, zetmeel­

afnemer van groene stroom. “Wij willen

Net als vleeskuikenhouder Hendriks,

aardappelen en suikerbieten.

graag zoveel mogelijk rendement halen

vind ook varkenshouder Ten Kate

Kamphuis focust zich op een gezonde,

uit zonne-energie.”

de relatie met zijn omgeving heel

stabiele bodem, waarin het niveau van

Bij het opstellen van het duurzaamheidsplan wordt hij ondersteund door een geaccrediteerde adviseur van het

René Vriend:

project, in dit geval teeltspecialist Fokko

“ Voor de afzet van fruit in de retail is milieu­vriendelijke teelt een vereiste.”

Prins van Agrifirm Plant. Ook waardevol zijn bijeenkomsten met collega’s. “We komen acht à tien keer per seizoen bij elkaar. Dat maakt deelname aan Veldleeuwerik voor mij extra interessant.

Met elkaar brainstormen en ervaringen uitwisselen is leuk en ontzettend leer-

belangrijk. Hij heeft daarom twee

organische stof op peil blijft. Hij doet mee

zaam. Sparren met collega’s zet je aan

van zijn varkensstallen aangepast tot

aan het project Veldleeuwerik. Binnen

het denken. Als het goed is, levert het

zichtstal. Tussen deze twee stallen is

de Stichting Veldleeuwerik werken ak-

uiteindelijk rendement voor het bedrijf

een ruimte gecreëerd waarin iedere

kerbouwers en verwerkende bedrijven

op. Dat is het mooie ervan.”

belangstellende door speciaal hiervoor

samen om de duurzame productie van

aangebrachte ramen naar de varkens

de akkerbouw te stimuleren. Agrifirm

in de stallen kan kijken. In juni gaat

Plant is één van de ketenpartners.

deze ruimte open. “Veel mensen,

Deelnemen aan Veldleeuwerik houdt

ook in mijn omgeving, hebben een

onder meer in dat de akkerbouwer een

negatief beeld van de varkenssector.

eigen duurzaamheidsplan opstelt en

Agrifirm Group en Agrifirm Plant

Ik merk dat ik me ga verdedigen.

uitvoert. “Hierin benoemen we zaken die

hebben beiden een duurzaam-

Dat zou toch niet nodig moeten zijn?

op zowel korte als lange termijn meer

heidsjaarverslag 2012 opgesteld.

Ik heb niets te verbergen. We doen met

aandacht verdienen op mijn bedrijf, zaken

De verslagen zijn te lezen op

ons bedrijf mee aan Good Farming Star,

waar ik alert op wil zijn.” Aandachts-

www.agrifirm.com.

Duurzaamheids­ jaarverslag

dat voldoet aan de eisen voor een ster

punten in het plan van Kamphuis zijn

in het Beter Leven kenmerk van de

onder meer bemesting en bodemvrucht-

Lees ook pagina 27: interview met

Dierenbescherming. Dat mag toch

baarheid. Kamphuis wil meer grip krijgen

Drees Beekman.

best gezien worden?”

op de samenstelling van de (organische)

schakel in succes mei 2013

13

Productielocatie Drachten klaar voor de toekomst De productielocatie Drachten van Agrifirm Feed is klaar voor de

De productie in Drachten is de afgelo-

toekomst. Investeringen in vernieuwing en uitbreiding van de

pen tijd sterk gegroeid, vertelt locatie-

productiecapaciteit maken dat de fabriek de uitdagingen in de

manager Jan Holterman. “We draaiden het afgelopen jaar ongeveer 400.000

rundveesector aan kan. Niet alleen wat betreft klantwensen en

ton rundveevoer. Ten opzichte van

hoeveelheden, maar ook wat betreft efficiency en lage kosten.

2006 is dat een stijging met zo’n 75%.”

In de komende jaren zal de productie verder groeien naar 500.000 ton. Mede door het afschaffen van de quotering is de verwachting dat de vraag naar rundveevoer, zeker in Noord-Nederland, zal toenemen. Bovendien is de doelstelling om het marktaandeel verder te vergroten. Halverwege 2013 ligt de afzet ruim boven die van vorig jaar. Ton Haarman, verkoopleider Noord Midden van Agrifirm Feed: “Dat heeft onder andere te maken

<

Medewerker Gerrit Vedder bij de vernieuwde mineralenopslag in Drachten.

14

schakel in succes mei 2013

met het late voorjaar en dat er meer

< Verkoopleider Ton Haarman (l) en locatiemanager Jan Holterman voor de productielocatie in Drachten.

gevoerd is aan het eind van het vorige

door de veehouder gewenste kwaliteit

probleem als het voer een dubbeltje

quotumjaar. De gemoderniseerde en

en samenstelling produceren, de zoge-

duurder is, als je er een kwartje meer

grotere fabriek in Drachten is een

noemde simpli mixen. Daarnaast maken

mee kan verdienen.”

goed uitgangspunt om de extra vraag

we onze balansmelen, mengsels van

in te vullen.”

premixen, mineralen en gemalen

Klaar voor de toekomst

grondstoffen op basis van nutriënten-

“We zitten kort op de klant. En we

Grotere capaciteit

behoefte. Balansmeel is eigenlijk rund-

kunnen melkveehouders die nog geen

In 2012 zijn vier van de persen in

veebrok in de vorm van meel, het kan

klant zijn laten zien hoe onze klanten

Drachten vervangen door moderne

zo in de voermengwagen.”

resultaat boeken met ons voer. Dat

machines die meer aan kunnen. “Belangrijk is vooral dat we nu betere zogenoemde voorverdichters hebben.

Daardoor kunnen we sneller en beter brokjes maken”, legt Holterman uit.

Naast de grotere capaciteit maakt deze investering het mogelijk om een breder pakket grondstoffen toe te kunnen passen. Een voorbeeld is de verwerking van de vloeistof vinasse, een bijproduct uit de ethanolindustrie. Ook is enkele jaren geleden geïnvesteerd in de opslag en dosering van mineralen en premixen.

Holterman: “Bij deze investering hebben we de opslag en logistiek sterk verbeterd. <

We kunnen meer en nauwkeuriger mine-

Twee van de vernieuwde persen die zorgen voor meer productiecapaciteit.

ralen en premixen doseren. Bijkomend voordeel is dat we minder hoeven te

Markt

geeft een enorme drive en dat merken

tillen, dus het is ook leuker voor onze

“De markt verandert in rap tempo”, aldus

we ook hier op de fabriek”, stelt Haarman

mensen op de fabriek. Bij de investering

Haarman. “Melkveehouders bepalen hun

“Het verhaal van Drachten past perfect

wordt ook gekeken naar verbetering van

eigen strategie, wij gaan daarin mee.

in ons gesprek met de veehouder.”

de arbeidsomstandigheden.”

Het rendement van de veehouder staat

Holterman: “Later dit jaar zetten we

immers voorop. De concurrentie wordt

nog een belangrijke stap. Dan vervangen

Trends

heviger, wij onderscheiden ons door te

we de laatste twee persen door één

De investering in de opslag en dosering

zorgen voor het beste resultaat. Nu het

nieuwe. In totaal hebben we dan onze

van mineralen en premixen is een

quotum er nog is, gaat het om het saldo

perscapaciteit met bijna de helft

antwoord op ontwikkelingen in de markt.

per 100 kilogram melk, straks telt meer

vergroot. Er werken hier net zo veel

De samenstelling van het voer luistert

het rendement per koeplaats.” Met

mensen als tien jaar geleden, maar we

steeds nauwer. Een andere trend is om

concepten speelt Agrifirm Feed hierop in.

maken bijna twee keer zoveel voer. Je

meer te voeren op basis van enkelvoudige

“In de markt hebben we vooral succes

kunt wel nagaan wat dat doet met

grondstoffen. De locatie Drachten heeft

met onze ‘100 dagenaanpak’. Dat sluit

onze kostprijs. Hetzelfde geldt voor

al in 2006 ingespeeld op deze trend,

perfect aan op de praktijk van veel

duurzaamheid: per ton voer gebruiken

vertelt Holterman. “Met de maalinstal-

melkveehouders. Ook OPFOK24 slaat

we veel minder energie en stoten we

latie die we toen hebben gebouwd,

goed aan. Uiteindelijk telt de prijs-

minder CO2 uit. We zijn klaar voor de

kunnen we gemalen grondstoffen in de

kwaliteit verhouding. Het is geen

toekomst.”

schakel in succes mei 2013

15

feed

Topresultaten met dag en nacht beweiden

‘ Koeien in de wei is het mooiste wat er is’ Zodra het weer het toelaat, lopen de koeien van melkveehouders

hebt, kun je met weidegang een lage

Piet de Boer en Sandra Compas dag en nacht buiten. Het blijkt

kostprijs realiseren.”

prima samen te gaan met topresultaten.

De koeien van De Boer lopen dag en nacht buiten. “Veel melkveehouders De maatschap De Boer-Compas, in het

denken dat het dan lastig is om een

Friese Weidum, heeft 78 hectare grond

hoge productie te behalen en hoge ge-

vrijwel aaneengesloten. De ideale situatie

haltes te behouden”, vertelt Sible van

voor de beweiding van de 110 melk-

der Werf, specialist Rundveehouderij bij

koeien en het jongvee. Weidegang is

Agrifirm Feed. “Dit bedrijf bewijst het

voor Piet de Boer een vanzelfsprekend-

tegendeel met tien 100.000 liter koeien

heid. “De koeien in de wei vind ik het

en drie koeien die 10.000 kilo vet en eiwit

mooiste wat er is. Twee keer per dag op

haalden.” De gemiddelde productie ligt

1-3 koeien per ha beweidbaar oppervlak

de mountainbike de koeien halen,

op 9.500 liter, met 4,21 procent vet,

> hoog economisch voordeel uit weiden

prachtig toch? Ik ben ervan overtuigd

3,84 procent eiwit en een ureumgetal

> dag en nacht weidegang

dat weidegang goed is voor mijn koeien,

van 18. Van der Werf: “Dat is een kwestie

> lage krachtvoerkosten per koe

het is mooi voor de burger en ik geloof

van vakmanschap en goed kijken naar

ook dat het economische voordelen

de koeien. Piet boert op gevoel, maar

heeft. Als je het goed in de vingers

wel met hele mooie resultaten.”

Weidekompas

Kompas

s

Mooie resultaten

Compleet weiden

16

schakel in succes mei 2013

feed < Piet de Boer (m), Sandra Compas en Agrifirm Feed specialist Sible van der Werf.

wat begint met het vroeg genoeg in-

“Het weer kun je niet plannen. Als het

scharen van de koeien. “Ze lopen hier

regent, gaan ze in een nieuw perceel

eigenlijk constant op kort gras. Dat is

zodat ze rustig blijven. In een goed

lekker vers en smakelijk, dus dan is de

groeiseizoen kan ik een perceel extra

opname maximaal. Ik wil het liefste dat

maaien, in een minder seizoen is er

ze zich de hele dag volvreten.” De Boer

meer grond nodig voor het beweiden.”

begint met een blok van 22 hectare

De draagkracht van de grond bepaalt

“ Het is een kwestie van vakmanschap en goed kijken naar de koeien.” voor het beweiden, met drie hectare

wanneer de koeien naar buiten gaan en

achter de hand voor tegenvallende

wanneer naar binnen. Sommige jaren

weersomstandigheden. De koeien lopen

lopen ze tot december buiten, andere

steeds op een perceel van drie of zes

jaren is het land in oktober al te nat.

hectare en worden bijna dagelijks omgeweid. “Soms lopen ze er een dag, soms

Evenwicht

twee. Ik houd mijn ogen open als ik de

Hoewel De Boer maait in dienst van het

koeien ophaal, zodat ik er altijd op tijd

beweiden, wil dat niet zeggen dat de

bij ben. Als je te lang wacht, is het gras

kwaliteit van de kuil niet belangrijk is.

alweer te lang en dan vreten ze het niet

“Dat is heel belangrijk. De hele kuil moet

goed meer.”

smakelijk zijn, net als het gras. Alleen dan is de opname optimaal.” Op tien

Smakelijk gras

hectare teelt De Boer maïs voor de

“De koeien moeten er goed uit zien,

Na de eerste snede gebruikt De Boer

pensvulling. “Ik geloof wel dat het, juist

mooi vol, en gezond zijn. Dan kun je

een groter stuk van ongeveer 45 hecta-

voor de optimale benutting van de

ook goed draaien”, stelt De Boer zelf.

re voor het weiden, om ook daar steeds

VEM van het gras, heel belangrijk is om

vers, kort gras aan te kunnen bieden.

voldoende bij te voeren. Evenwicht in

Onbeperkt weiden

“Als we richting de herfst gaan, ben ik

het rantsoen is belangrijk. Zeker in het

Onbeperkt beweiden is voor de melk-

constant aan het maaien, zodat het

voorjaar houd ik ze daarom een uur of

veehouders de manier om het gras

gras smakelijk blijft. Het maaien staat

drie binnen na het melken. Als ze net

maximaal te benutten. Dat vraagt om

echt in dienst van het beweiden.”

binnenkomen, hebben ze nog geen

een zorgvuldig graslandmanagement,

Vooruit plannen doet De Boer niet.

honger en ik wil wel dat ze het voer goed opvreten.”

Flexibel

“Piet heeft een duidelijk systeem, maar is heel flexibel”, vindt Van der Werf.

“Dat is heel belangrijk om het maximale uit de weidegang te halen. Je moet snel kunnen schakelen en goed naar de koeien en naar het land kijken. Dan kun je ook met onbeperkt weiden een topsaldo halen.”

schakel in succes mei 2013

17

feed

Geslaagde Vakweidedag

Grasmix® Kali

Met ruim 100 aanmeldingen, inspirerende inleidingen en een heuse FarmWalk was

Picto

de vakweidedag op de Dairy Campus een groot succes.

De oplossing bij drijfmesttekort

Op 11 april gingen ruim honderd veehouders samen met Agrifirm en DairyCampus de wei in. Tijdens de FarmWalk kon iedereen zelf ervaren wat je moet doen voor een

Heeft u te weinig drijfmest

goed weidebestand.

beschikbaar voor uw grasland? Met Grasmix® Kali voorziet u grasland

Wekelijkse FarmWalk

zonder (of met weinig) drijfmest

Een wekelijkse FarmWalk geeft een goed beeld van de te beweiden en te maaien

in één werkgang van voldoende

percelen. U ziet direct of u in actie moet komen om de zode smakelijk te houden.

stikstof, kalium, zwavel, magnesium

Een wekelijkse FarmWalk is één van de succesfactoren binnen WeideKompas.

en selenium.

Ga ook FarmWalken met een collega-veehouder of uw specialist Rundveehouderij van Agrifirm Feed.

Kalium van groot belang

Kalium is belangrijk voor de vochtWilt u ook de wei in? Agrifirm organiseert meerdere studiedagen. U kunt zich op

huishouding in gras. Voldoende kalium

www.agrifirm.com/rundveestudiedag alvast aanmelden.

zorgt voor een vitaal gewas met een hoge drogestofopbrengst.

Extra kalium vertraagt de veroudering (verhouting) van het gras, waardoor het langer smakelijk blijft.

Ook vermindert kalium kroonroest, wat de smaak ten goede komt.

Aandacht voor verse koeien loont ook bij beweiding Een passend rantsoen voor verse koeien is een belangrijke

Klasse indeling op basis van kg melk per koe per dag

voorwaarde voor een hoge melkproductie bij beweiden. Dit

Weideseizoen 2012

blijkt uit de resultaten van Agrifirm Focus Melkvee.

25% laagste BSK Netto-opbrengst

25% hoogste

35

42,8

2064

2498

Kg melk/koe

20,6

27,6

Maïs bijvoeren voor hogere productie

Vet %

4,36

4,28

Aandacht voor de verse koeien is bepalend voor een hoge

Eiwit %

3,52

3,55

melkproductie bij beweiding. Bij de 25 procent beste bedrijven sluit het rantsoen beter aan op de behoefte (hogere VEM, betere DVP-dekking). Ook voeren deze bedrijven meer snijmaïs bij.

Hogere krachtvoergift: hoger saldo van € 360

Rantsoen % graskuil (van totale ruwvoer)

21

15

% maïskuil (van totale ruwvoer)

8

12

% vers gras (van ruwvoer)

71

73

VEM/kds (0-60 dgn.)

966

1005

zetmeel g/kg ds (0-60 dgn.)

112

133

Bedrijven met de 25 procent hoogste melkproductie

Per kg (meet)melk

realiseren een hoger saldo van € 360,- per koe. De groep

Kg krachtvoer totaal/100 kg melk*

23,76

24,57

met de hoogste melkproductie voert meer krachtvoer,

Melkgeld/100 kg melk

36,22

35,87

maar verdient deze investering terug door een hogere

Totale voerkosten/100 kg melk

6,99

6,95

melkproductie en meer kilogrammen vet en eiwit.

18

schakel in succes mei 2013

feed

Fosfaatverlaging in varkenshouderij Fosfaatefficiency, een belangrijk thema voor varkenshouders. Agrifirm Feed zet zich in om ondernemers hierbij te ondersteunen, onder andere door de productie van het Air Line® voer. In 2012 heeft Agrifirm Feed via haar varkensvoeders ongeveer 700.000 kg minder fosfaat in de markt gezet.

Binnen het aanvullend mestbeleid zijn

voer fors te reduceren. Onlangs heeft

Fosfaatefficiency

verschillende trajecten afgesproken om

Agrifirm Feed bekend gemaakt dat de

Ten aanzien van dat laatste heeft Agrifirm

te komen tot een evenwichtige bemes-

rundveesector in 2012 bijna 1 miljoen kg

in 2012 ook voor de varkenssector een

ting in Nederland. Simpel gezegd kun je

fosfaat uit de markt heeft gehouden ten

groot resultaat laten zien. Het blijkt dat

spreken van 3 sporen:

opzichte van het referentiejaar bij een

er ongeveer 700.000 kg minder fosfaat

1. Evenwicht mestproductie en -afzet

groeiende afzet.

in de markt is gezet via onze varkensvoeders. Op deze manier is het behalen

(inclusief een verplichting tot Varkenssector

van de fosfaatefficiency gemakkelijker

Binnen de varkenssector is het anders

realiseerbaar. Deze verlaging is gerea­

geregeld. Elke varkenshouder moet zelf

liseerd met in acht name van de

aantonen dat zijn fosfaatefficiency op

nutritionele normen voor optimale

het bedrijf voldoet aan een minimum

prestaties en gezondheid van de dieren.

Over de eerste twee maatregelen is de

waarde. De varkenshouder kan zelf al

Het behalen van de fosfaatefficiency is

mestverwerking) 2. Producten uit dierlijke mest ver­ werken tot kunstmestvervangers 3. Voermaatregelen, oftewel het ‘voerspoor’. afgelopen periode al veel geschreven in de

zijn creativiteit en ondernemerschap in-

voor varkenshouders met Air Line® sowie-

verschillende media. Immers, dat raakt u di-

zetten om aan deze efficiencynormen te

so makkelijker realiseerbaar. Immers,

rect. De maatregelen binnen het voerspoor

voldoen. De belangrijkste maatregelen

door het voeren van hoog geconcen-

worden door de verschillende mengvoer­

daarbij zijn:

treerde voeders zijn er minder kilo’s

leveranciers in Nederland ingevuld.

> zorgen voor een goede diergezond-

voer nodig. Minder kilo’s voer betekent

heid. Immers, dit zorgt voor scherpe Convenant

De rundveesector heeft in een convenant dat is gesloten tussen Nevedi en LTO afgesproken, dat de aangesloten partijen er samen voor zorgen de aanvoer via het

ook minder aanvoer van fosfor.

voerconversies > zorgen voor de juiste inzet van het

Voor meer informatie over

juiste voer op het juiste moment

fosfaat­efficiency en de te nemen

> en natuurlijk: zo min mogelijk fosfor

(voer­)maatregelen kunt u contact

via het voer aanvoeren.

opnemen met uw specialist.

schakel in succes mei 2013

19

feed

Varkenshouder bouwt innovatieve zeugenstal

Investeren in welzijn en gezondheid In het Brabantse Beers bouwde varkenshouder Gerbert Oosterlaken zijn droomstal. Het innovatieve zeugenconcept toont aan dat gezondheid en welzijn hand in hand kunnen gaan.

Gerbert Oosterlaken verplaatste zijn

grote stap, maar als de zeug eenmaal los

zeugenbedrijf van Velp naar de thuis­

ligt willen we denk ik niet meer anders.

locatie in Beers, waar hij voorheen alleen

Het is beter voor de gezondheid en het

vleesvarkens hield. Hier bouwde hij

welzijn van de zeug en dat zie je terug

een nieuwe stal voor 600 zeugen.

in de resultaten.” De kraamhokken zijn

Het uitgangspunt was om gezondheid,

allemaal voorzien van een opklapbare

werkplezier, dierenwelzijn, oog voor de

kraambox. “Zo kun je een zeug toch vast

omgeving en een goed verdienmodel

zetten als het nodig is, bijvoorbeeld bij

in één concept te integreren. Om dat

een agressieve zeug waar je niet bij kunt

te bereiken investeerde hij veel tijd en

komen of tijdens het behandelen van

energie in de ontwikkeling van het

de biggen”, legt Agrifirm Feed specialist

concept, onder andere in netwerken

William Bokkers uit. Zoals velen is hij

met collega-varkenshouders.

benieuwd naar de resultaten met de loslopende zeugen. “Het is natuurlijk

Los in het kraamhok

spannend en het is afwachten hoe het

de varkenshouder arbeid bespaart.

Eén van die netwerken leidde tot de

gaat lopen, maar ik heb er wel vertrou-

“Vroeger waren kraamopfokhokken de

ontwikkeling van het Pro Dromi kraam-

wen in. Gerbert heeft het concept goed

standaard, maar tegenwoordig vindt

hok. Oosterlaken paste dit principe aan

doordacht en ik vind het mooi dat hij

men de bouwkosten vaak te hoog”, legt

tot een kraamopfokhok waarin de zeug

deze stap durft te maken.” Om mogelijke

Oosterlaken uit. “Toch denk ik dat de

vanaf de eerste dag los ligt. “Dat is een

problemen met agressieve en onrustige

extra investering zich terug betaalt.

zeugen zoveel mogelijk te voorkomen

Met de huidige welzijnseisen valt het

is Oosterlaken aan het overschakelen

extra aantal vierkante meters mee en

op Topigs 50 zeugen, die rustiger zijn

het kraamopfokhok heeft veel voordelen

dan de Topigs 20 lijn waar hij voorheen

voor arbeid, gezondheid en de technische

mee werkte.

resultaten.” Oosterlaken draait in een vierwekensysteem. “Ik werk al jaren met

20

schakel in succes mei 2013

Kraamopfok

een meerwekensysteem, waarvan de

Oosterlaken combineert het Pro Dromi

laatste paar jaar een vierwekensysteem.

principe met een kraamopfoksysteem.

Het heeft veel voordelen voor de afzet

De biggen hoeven na het spenen dus

en zeker ook voor gezondheid, wat ik

niet verplaatst te worden, waardoor

heel belangrijk vind.” In het netwerk

de biggen minder stress ervaren en

4xbeter werkte Oosterlaken samen met

feed < Gerbert Oosterlaken (l) en Agrifirm Feed specialist William Bokkers.

Open dag en symposium De familie Oosterlaken opende de nieuwe stal met een drukbezochte open dag, voorafgegaan door een symposium. Varkenshouder Gerbert Oosterlaken lichtte zelf het concept toe, waarna verschillende sprekers hun visie gaven op thema’s die een rol speelden bij de ontwikkeling ervan. Leo van Leengoed van PorQ sprak over gezondheid en welzijn en de maatschappelijke acceptatie van de sector, projectleider Onno van Eijk van Natuur&Milieu over een integraal duurzame veehouderij, waar Oosterlaken in zijn ogen duidelijke stappen in zet. Tijdens de discussieronde kon de zaal in discussie gaan met de sprekers en een panel bestaande uit vertegenwoordigers van de provincie, ZLTO, de supermarktbranche en de burgers. Als afsluiting van het symposium werd de stal geopend door de familie Oosterlaken en maakte Gerbert Oosterlaken de naam bekend van zijn concept dat gezondheid en welzijn combineert: het Sanitas Hotel.

<

erbert Oosterlaken spreekt tijdens G het symposium.

collega’s aan de optimalisatie van het

de zeugen voeren en na het spenen de

banen te leiden.” Het dijkje draagt

systeem. Die kennis gebruikte hij in de

speenkorrel en biggenkorrel voor de ge-

meteen bij aan de landschappelijke in-

nieuwe stal, waardoor hij nu bijvoorbeeld

speende biggen. Vanaf ongeveer 20 kilo

passing van de stal, want ook dat is een

op vier weken leeftijd kan spenen en zo

schakelen de biggen over op startvoer.

belangrijk punt voor Oosterlaken. “We

een extra slag in de gezondheid maakt.

zijn in overleg gegaan met de omgeving Transparantie

en bijvoorbeeld de plaatselijke natuur-

Vloervoedering

Om de gezondheid tot een hoger niveau

vereniging om samen te bekijken hoe

Alle zeugen op het bedrijf worden ge-

te tillen koos Oosterlaken onder andere

we de stal het beste in konden passen.”

voerd met vloervoedering, ook de zeugen

voor mestpannen zodat de mest snel

Met onder andere houtwallen, een

in de kraamstal. Oosterlaken: “Zo kunnen

afgevoerd wordt uit de stal, een hoog

boomgaard, picknickplaats en een kikker-

de biggen mee vreten met de zeug en

percentage dichte vloer en besteedde

poel wil Oosterlaken het bedrijf ook voor

leren ze snel vast voer op te nemen.” In de

hij veel aandacht aan ventilatie. “De

voorbijgangers aantrekkelijk maken.

kraamopfokafdeling werkt Oosterlaken

ventilatie moet gewoon 100 procent

“We hebben ook een zichtruimte waar

met een computergestuurde droogvoer­

voor elkaar zijn. Het is belangrijk om daar

mensen altijd terecht kunnen. Transpa-

installatie, waarbij de valbuis als een

in de bouw al rekening mee te houden.

rantie is belangrijk, we willen laten zien

soort dosator dient. Daardoor kan hij met

We hebben bijvoorbeeld goed gekeken

wat we doen en dat we als sector niks

hetzelfde systeem het Pre Lac transitie-

naar de windrichting en langs de stal een

te verbergen hebben. Wij zijn trots op

voer en Air Line Lacto Rendement aan

dijkje aangelegd om de wind in goede

deze stal en dat laten we graag zien.”

schakel in succes mei 2013

21

Zomermaatregelen vleespluimvee

Extra aandacht voor drinkwater en ventilatie

Hittestress Net als schoon drinkwater is een goed klimaat belangrijk om bij een stijgende temperatuur de kuikens gezond te houden.

Hittestress ontstaat wanneer een kuiken zijn lichaamswarmte niet goed kwijt kan.

Met het stijgen van de buitentemperatuur is het belangrijk extra aandacht te

De combinatie van een hoge omgevings-

schenken aan ventilatie en drinkwaterhygiëne. Een juiste temperatuur, lucht-

temperatuur en een hoge luchtvochtigheid

vochtigheid en aanbod van zuurstof verkleint de kans op hittestress; schoon

speelt hierin een belangrijke rol.

drinkwater is daarnaast een must voor een optimale darmgezondheid.

Een aantal tips om hittestress

Bij jonge kuikens zijn de darmen en

Bacteriën zoals Eschericia coli, Entero-

zoveel mogelijk te vermijden:

darmflora nog volop in ontwikkeling

coccus sp. en Salmonella sp. kunnen

> Start op tijd met de ventilatie om te

en daarom erg kwetsbaar. Toch krijgt

zich in de biofilm vestigen en zo een

voorkomen dat het CO2-gehalte te hoog

drinkwaterhygiëne niet altijd de aan-

continue besmettingsbron blijven

wordt. Bij te hoge gehaltes worden de

dacht die het verdient. Regelmatig

vormen. Bovendien heeft biofilm tot

kuikens sloom en krijgen ze luchtweg-

kunnen gezondheidsproblemen bij

gevolg dat behandelingen via het water,

en coliproblemen.

koppels verklaard worden door slecht

zoals entingen, vitamines en mineralen,

drinkwatermanagement.

moeilijker hun doorgang tot de dieren

de vernevel- of tunnelinstallatie. Een

vinden.

eenmaal opgewarmde stal is moeilijk

> Begin op tijd met koelen met behulp van

‘terug te koelen’.

Continue besmettingsbron voor­

> Zorg voor veel luchtstroming tussen de

komen

Regelmatig reinigen

Afzettingen en aanslag van calcium, ijzer

Op resten van oude vervuiling zal

of mangaan kunnen leiden tot een lagere

de biofilm binnen twee à drie dagen

> Geef tijdig extra vitaminen/mineralen.

wateropbrengst of lekken van de nippels.

opnieuw aangroeien. Voor een goed

Om de wateropname bij de dieren te

Daarnaast kan aan de binnenzijde van

water­management is het advies de

stimuleren en de tekorten weer aan te

waterleidingen gemakkelijk biofilm, een

drink­waterleidingen, ook tijdens de

vullen, is het belangrijk extra elektroly-

slijmachtige laag, ontstaan door aan-

droogstand, regelmatig en grondig

ten en vitamine C aan het drink­water

hechting en groei van micro-organismen.

te reinigen.

toe te voegen.

22

schakel in succes mei 2013

kuikens. Stem de onderdruk hier op af.

feed

Henk Hassing (r) en Agrifirm Feed specialist Henk-Jan Schuurman. >

Familie Hassing schakelt over naar biologisch

‘ We voelen ons nog meer boer’ Vorig jaar schakelden Henk en Janet Hassing over van 50.000 hennen in kooihuisvesting naar 9.000 biologische hennen. “Hoewel we altijd met veel plezier kippen hebben gehouden, voel ik mij nu nog meer boer”, aldus Henk.

De pluimveehouders uit Wildervank

vervolgens naar de prijs keken”, vertelt

hennen meer op hun tenen lopen.

(Gr.) bezochten vooraf verschillende

Henk. “Voor de biologische uitloop is

Darmgezondheid is dan een extra

biologische bedrijven. “Eerlijk gezegd

het vrij zijn van gewasbeschermings-

aandachtspunt. VIGOR stimuleert de

wilde ik eerst niets weten van biolo-

middelen en kunstmest een voorwaarde.

vertering en verbetert de consistentie

gisch werken”, bekent Henk. “Tegen de

Ook hebben we biologisch gras gezaaid

en structuur van de mest”, aldus

verwachtingen in sprak het eerste be-

en bomen gepoot”, vult Janet aan.

Schuurman.

name het directe contact met de die-

Kwaliteit en gezondheid

Opfok

ren. De hennen kwamen meteen op

“Eigewicht, eischaalkwaliteit, productie

Tot slot ziet Hassing een goede opfok

ons afgelopen”, vult Janet aan.

en karakter van de hen zijn bij raskeuze

als voorwaarde voor de prestaties van

de belangrijkste punten”, aldus Henk-Jan

de hennen. “We kiezen het liefst voor

Goede prestaties

Schuurman, specialist Legpluimvee­

een opfokker met een vergelijkbare stal

Biologisch boeren verandert veel. “Nu doe

houderij bij Agrifirm Feed. Met die

als de onze. Bovendien willen we goede

ik bijvoorbeeld ’s morgens en ’s avonds

uitgangspunten is gekozen voor het ras

afspraken kunnen maken over bijvoor-

een controlerondje extra.” Het is even

Dekalb Amerlink. Henk: “Verder is voor

beeld luzerne voeren en het plaatsen

wennen, maar beiden vinden dat er een

zowel de kwaliteit als de gezondheid

van gasbetonblokken. Op de blokken

goede keus is gemaakt. “Onze eerste

van de hen voerkeuze belangrijk. De

pikken geeft de hennen afleiding. Daar-

drijf dat we bezochten erg aan, met

ronde biologische hennen presteert goed.

hennen kunnen bij ons luzerne pikken

naast voorkomt de slijtage aan de snavels

Op de huidige leeftijd van 44 weken is

uit ruifjes. Dat houdt ze bezig en zorgt

zo veel mogelijk verwondingen bij

het legpercentage 96,8. Met gemiddeld

voor een goede vertering en darm­

eventueel pikgedrag. We vinden het

twee hennen in de week is ook de uitval

gezondheid.” Dat laatste is ook de reden

belangrijk elke keuze weloverwogen te

erg laag”, aldus Henk.

waarom Hassing nu VIGOR voert. “Met

maken. We hebben nu een leuke start

de huidige productie gaan sommige

gemaakt en dat geeft vertrouwen.”

Keuzes

Door de omschakeling moesten veel keuzes worden gemaakt. “We kregen

Bedrijfsgegevens

goede adviezen van onder meer Wilco

Henk en Janet Hassing, Wildervank

Wijlhuizen, onze toenmalige specialist bij Agrifirm”, blikt Janet terug. “We kozen

Aantal dieren 9.000 biologische hennen

in eerste instantie voor een beun, maar

Ras Dekalb Amerlink

dat paste qua afmetingen niet. Daarom

Legpercentage 96,8 % op 44 weken

hebben we nu voor een volière gekozen,

Huisvesting Volière met wintertuin en uitloop

waarbij we eerst naar kwaliteit en

schakel in succes mei 2013

23

plant < Teeltspecialisten Jacob Swart (l)

en Maurice van den Boom.

Investeren in teelt loont

‘ De kiloopbrengst bepaalt de kostprijs’ Wie de hoogste financiële opbrengst wil halen, moet investeren in zijn teelt. Een hoge kilo-opbrengst met de

van het gewas achter en hoe komt dat?

Is daar de pH lager, het organische stofgehalte afwijkend, zijn er storende lagen,

gewenste kwaliteit, betekent ook een lagere kostprijs per kilo.

kunnen aaltjes een rol spelen of heeft

Het loont dus de moeite om de puntjes op de i te zetten.

de kunstmeststrooier daar gehaperd?

En ook omgekeerd. Wat zijn de groeicondities waar het gewas wel goed

“Natuurlijk zit er een bovengrens aan

specialist akkerbouw: “Elk gewas kent

groeit? We willen met onze telers deze

wat je in de teelt moet investeren”,

grote opbrengstverschillen. Vijf jaar ge-

groeifactoren analyseren en aanpak-

zegt Jacob Swart, teeltspecialist van

leden bijvoorbeeld haalden de meeste

ken.” Voor tarwe is al veel bekend, zegt

Agrifirm Plant. “Een te hoge bemesting

bietentelers een opbrengst van 10 tot 12

Swart. “Kijk naar wintertarwe. Vroeg

of te veel spuiten levert op een gegeven

ton suiker per hectare. Maar er waren ook

zaaien levert 750 kilo extra op, een

moment geen extra opbrengst meer

uitschieters naar meer dan 16 ton per

goede ziekte­bestrijding tot 2 ton, tarwe

op. Het is de kunst om het optimum te vinden. Uit proeven blijkt telkens weer dat geld uitgeven aan je gewas zich

“ Goede keuzes maken levert een paar ton extra op.”

terugbetaalt in een hogere opbrengst.”

Investeren in de teelt leidt tot een beter

hectare en telers met minder dan 7 ton

op tarwe telen kost juist een ton per

financieel resultaat. “Uit doorbereke-

per hectare. De grondsoort is niet de

hectare. Als je de goede keuzes maakt,

ningen van onder meer accountants

enige verklaring, want binnen een regio

heb je zomaar een paar ton extra

wordt dat beeld bevestigd. Onder aan

en zelfs binnen een perceel zijn ook

opbrengst. ”Tijdens de Ledendagen

de streep betekent dit dus meer winst

grote opbrengstverschillen. Dat biedt

spraken de telers in werkgroepen

voor de teler.”

kansen om de teelt te optimaliseren.”

met elkaar over de invloed van teelt­ factoren. Swart: “We gaan hiermee

Grote variatie

Aanpakken

door. Ook op de relatiedagen staat

Tijdens de Ledendagen van Agrifirm

De uitdaging is nu om de oorzaken van

dit thema centraal, onder meer door

werd in de workshop Teeltfactoren de

die opbrengstverschillen te achterhalen.

gerichte proeven die de telers dan

opbrengstvariatie met cijfers onder-

Van den Boom: “Op welk perceel of welk

kunnen bekijken.”

bouwd. Maurice van den Boom, teelt-

deel van het perceel blijft de opbrengst

24

schakel in succes mei 2013

plant

Productkwaliteit telt voor pootgoedteler

‘ Prijs is ondergeschikt aan prestatie’ <

Gerard Hegge

‘De basis moet goed zijn’, kreeg Gerard

“Het heeft geen effect op de groei,

Rendement

Hegge mee van zijn vader. Hij be-

maar wel op de grond en dus op de

Hegge herkent dit bij Agrifirm Plant. “Mijn

zuinigt daarom niet op grond, bemest-

kwaliteit van de aardappel.”

specialist akkerbouw Peter Werkman is

ing of gewasbescherming. Zijn kosten

Hegge ploegt de grond vlak voor het

kritisch op het rendement voor de teler.

zijn niet laag, maar zijn opbrengsten

poten. “Als ik al in februari of maart

Ik zal nooit bezuinigen op grondverbete-

zijn bovengemiddeld.

ploeg, is het risico dat de grond in april

ring, gewasbescherming of bemesting,

te mooi is. In de zomer heeft de grond

maar er moet wel een verwachte pres-

Een bovengemiddelde opbrengst begint

dan geen weerstand meer en slaat ge-

tatie tegenover staan.”

bij de bodem, zegt Hegge. “Op lichte

makkelijk dicht na een flinke regenbui.

Bij losse huurgrond heeft Hegge niet alle

zavelgrond heb je in een gemiddeld jaar

En dat is slecht voor de kwaliteit van de

teeltfactoren in eigen hand. Gelukkig

bijna altijd goede opbrengsten, mits je

pootaardappelen.”

huurt hij al jaren grond bij dezelfde bedrijven. “We groeien steeds meer naar

er voldoende aan doet.” Hegge zorgt voor voldoende aanvoer van organische

Meeropbrengst

een goede kostenverdeling. Bij een goede

stof. “Dat zorgt voor genoeg weerstand

Bij het poten geeft Hegge een rijenbe-

relatie weet je wat je aan elkaar hebt en

in de bodem en voorkomt slemp.” Hegge

mesting met APP, een fosfaatmeststof.

durf je voor elkaar te investeren.”

laat het stro verhakselen, teelt zoveel

Voorop de freestrekker spuit hij een stik-

mogelijk groenbemesters en rijdt

stofmeststof (NTS) en soms nog aan-

compost uit op de helft van de poot-

vullend APP op de rug, zodat het door

aardappelen die hij teelt. Waar hij

de frees in de rug wordt ingewerkt. “Het

Bedrijfsgegevens

compost strooit, hangt af van voorvrucht

is niet de goedkoopste bemesting, maar

Gerard Hegge heeft een akker­bouw­­

en het telen van een pootgoedras.

het geeft een meeropbrengst.” Eenzelfde

bedrijf van 80 hectare in Kloosterburen.

keuze maakt hij ook bij gewasbescher-

Door grondruil en (ver-)huur teelt hij

Kwaliteit

ming. “Ik kijk kritisch naar de verhouding

40 hectare pootaardappelen, 5 hectare

Bij de eerste jaren van de stammen-

tussen prijs en prestatie, maar ik zal er

tafelaardappelen, 5 hectare uien, 7 hectare

teelt dient hij gips toe na het poten en

nooit op bezuinigen. Kwaliteit staat altijd

suikerbieten, 5 hectare zomergerst en

voor het frezen. “Dat verbetert de

voorop. Als er vergelijkbare middelen

10 hectare wintertarwe.

structuur van de rug”, zegt Hegge.

zijn, dan kijk ik naar de prijs.”

schakel in succes mei 2013

25

plant

Spelregels staan op etiket

‘ Gedegen onderzoek is basis van toelating’ Verantwoord werken met gewasbeschermingsmiddelen betekent zorgvuldig zijn en

Het gewas vrijhouden van onkruid

toepassen volgens het etiket vindt Agrifirm Plant. De risico’s voor de gezondheid en

bijvoorbeeld. “Hoe minder bloeiende

de omgeving zijn dan aanvaardbaar, want anders was het middel niet toegelaten.

onkruiden, hoe minder aantrekkelijk het perceel is voor bijen en andere

De discussie rond neonicotinoïden,

Natuurlijke vijanden

insecten.Akkerranden werken ook

een groep insecticiden, en de mogelijke

Rekening houden met natuurlijke

goed. Bloeiende planten maken de

invloed op bijen roept bij telers veel

vijanden is vaak al standaard. “Kijk naar

rand juist aantrekkelijk voor bijvoor-

vragen op. “Sommige telers vragen ons

de luizenbestrijding in consumptie- en

beeld de natuur­lijke vijanden.”

of het verantwoord is dat ze bepaalde

zetmeelaardappelen. Bij een te hoge

Agrifirm Plant is al een aantal jaren

middelen gebruiken”, zegt Aaldrik

luizendruk adviseren we een wat duur-

betrokken bij het Akkerranden

Venhuizen, R&D-manager van Agrifirm

der product dat de natuurlijke vijanden

Flevoland project. Rol hierin is het

Plant. Die kritische houding vindt

spaart. Die natuurlijke vijanden zorgen

monitoren van de ontwikkeling van

Venhuizen terecht. “Wij zijn ook kritisch

ervoor dat in de rest van het seizoen

natuurlijke vijanden en luizenpopula-

in onze adviezen. Ten eerste alleen

de luizenpopulatie onder de schade-

ties en de effecten van deze populatie

gewasbeschermingsmiddelen inzetten

drempel blijft.”

op de aanpalende gewassen.

als het nodig is. En wanneer voor een toepassing meerdere middelen be-

Spelregels

schikbaar zijn, adviseren we het middel

Uitgangspunt van Agrifirm Plant is dat

dat het meest selectief werkt. Als een

de teler verantwoord werkt en zich aan

gewasbeschermingsmiddel minder vei-

de voorschriften op het etiket houdt.

Uit voorzorg mag zaaizaad van maïs,

lig is voor bijvoorbeeld bijen of nuttige

“Er is veel en diepgravend onderzoek

erwten en koolzaad de komende twee

insecten, dan zijn we terughoudend

gedaan naar de risico’s van middelen,

jaar niet be­handeld worden met

met het adviseren van dat middel.”

zegt Venhuizen. “Dit in het kader van

neonicoti­noïden tegen (bodem)insecten

een uitgebreid registratieproces dat

(besluit Europese Commissie). Het is nog

veelal jaren duurt .” Is het risico te

afwachten wat hiervan de gevolgen zijn

hoog, dan wordt een middel niet

voor de teelt­verloop. Intussen zoekt

toegelaten. Telers kunnen ook een

Agrifirm Plant met andere betrokkenen

aantal aanvullende maatregelen

naar passen de alternatieven binnen

nemen om de risico’s van gewas­

de wettelijke kaders.

“ Effectieve gewas­ bescherming en gezonde bijenstand gaan hand in hand.”

26

schakel in succes mei 2013

bescherming voor bijen te verkleinen.

Uit voorzorg

plant

<

Drees Beekman

Maatschappelijk jaarverslag 2012

‘ Rendabel en duurzaam gaan prima samen’ “Duurzaamheid is een kans. Het kan geld opleveren en er is markt voor”, zegt Drees Beekman, algemeen directeur van Agrifirm Plant. “Continuïteit is belangrijk voor de coöperatie en onze telers. Dat gaat hand in hand met duurzaamheid, alleen benoemen we dat vaak onvoldoende.”

Ook in 2012 heeft Agrifirm Plant gewerkt

grondstoffen, biodiversiteit, transport

Duurzame teelt

aan een duurzame productie van voedsel.

en gezondheid & veiligheid. Binnen die

Ook telers werken al volop duurzaam,

De resultaten daarvan zijn te lezen in

vier thema’s wordt onder meer gekeken

benadrukt Beekman. “Denk bijvoor-

het maatschappelijk jaarverslag met de

naar inkoop van duurzame producten,

beeld aan verantwoord omgaan met

titel ‘Verduurzamen door innovatie’.

recycling, bodemgezondheid, functio-

gewasbescherming door niet meer te

Volgens Beekman zijn duurzaamheid en

nele akkerranden en veilig werken met

spuiten dan nodig is. Of aan precisie­

innovatie voorwaarden voor continuïteit.

gewasbeschermingsmiddelen.

bemesting zodat het gewas de mineralen

“Het streven naar continuïteit is diep-

efficiënt kan opnemen.”

geworteld, bij ons en onze telers. Telers

Rendabel en marktgericht

Dit proces gaat ook de komende jaren

willen hun bedrijf overdragen aan de

“Het mooie is dat duurzaam en renda-

door. “Precisielandbouw heeft de toe-

volgende generatie. Duurzaamheid zit in

bel prima samengaan”, zegt Beekman.

komst. De taak van Agrifirm Plant is

hun en onze genen, maar we benoemen

Dat geldt voor de coöperatie én voor de

om onze telers hierin te ondersteunen

het vaak onvoldoende.”

telers. “Duurzaam werken kan geld op-

met kennis en innovatie. Daarom doen

leveren, bijvoorbeeld doordat het de

we veel onderzoek. Zo kunnen we

kosten omlaag brengt. Of doordat je als

de telers blijven adviseren bij een

duurzaam bedrijf nieuwe partners aan-

duurzame productie. De teler profiteert

trekt.” Duurzaam werken is ook markt-

daarvan; hij heeft lage kosten, een

gericht werken. “De markt wil duurza-

hoger rendement en werkt op een

me producten. Belangrijke afnemers

verantwoorde wijze.”

“ Duurzaamheid zit in onze genen.”

Agrifirm Plant werkt op veel terreinen

zoals mouterijen en meelfabrieken,

aan het verduurzamen van de keten. Dat

maar ook consumenten van groenten,

blijkt uit een analyse van de activiteiten

bloemen en fruit vragen steeds vaker

op basis van de indicatoren voor maat-

om producten die op een verantwoor-

schappelijk verantwoord ondernemen

de manier zijn geproduceerd. Duur-

(MVO). Er zijn vier thema’s benoemd:

zaamheid biedt telers dus kansen.”

Het Maatschappelijk jaarverslag van Agrifirm Plant en de duurzaamheidsscan vindt u op www.agrifirm.com/plantenduurzaamheid

schakel in succes mei 2013

27

plant

Bouw graanopslag Kampen vordert Agrifirm Plant gaat een groot gedeelte van haar graan opslaan in Kampen. Daar-

van 240 ton per uur. De totale in- en

voor realiseert Graansloot in Kampen een van de grootste graansilocomplexen in

uitslagcapaciteit is 500 ton per uur.

Noord-West-Europa van 130.000 ton. De bouw vordert gestaag. Op 15 januari

De scheepsverlading wordt ook dit jaar

werden de eerste palen in de nog bijna bevroren grond geslagen. Op 22 juni moet

gerealiseerd. Volgend jaar volgt fase

fase één gereed zijn.

twee. Dan komt er bij het complex nog een vlakloods van 30.000 ton. Een be-

Met de realisatie van de graanopslag aan

een opslagcapaciteit van 130.000 ton.

staande loods tegen de nieuwbouw

de haven in Kampen slaat Agrifirm Plant

Dit jaar wordt fase één gerealiseerd met

aan heeft een capaciteit van nog eens

twee vliegen in één klap. Ten eerste

een capaciteit voor 85.000 ton graan.

25.000 ton. Er komt volgend jaar ook

draagt het bij aan een slagvaardige en

Deze hoeveelheid is verdeeld over een

nog een derde stortmogelijkheid en de

efficiëntere graanlogistiek, waardoor

vlakloods van 55.000 ton, acht silo’s van

stortputten krijgen een overkapping.

kosten lager zijn. Ten tweede kan

elk 2.500 ton en 10 silo’s van elk 1.000

Agrifirm Plant zo beter inspelen op de

ton. Daarnaast komen er twee weeg-

Op de website

tendens dat steeds meer afnemers de

bruggen en twee stortputten. De drie

www.bouwwebcam.nl/kampen

graanleveringen per schip willen ont-

droogtorens op het graanopslagcomplex

zijn de vorderingen live te volgen.

vangen. Als het complex af is, heeft het

hebben een gezamenlijke droogcapaciteit

28

schakel in succes mei 2013

plant

Hectisch graanjaar afgesloten

Graanprijzen 2012 De graanmarkt van oogst 2012 was hectisch. Bij tarwe dreigde een tekort. Het leidde tot schommelende prijzen maar de graanpool bereikte toch een goed resultaat. Bij biologisch graan lagen de prijzen ook op een goed niveau. Bij brouwgerst was er een ruim aanbod en daardoor een beperkte premie.

Tarwe

Brouwgerst

Uitbetalingsprijzen granen oogst 2012

De wereldgraanbalans van oogst 2012

Er was een ruim aanbod van brouw-

Prijzen per 1.000 Kg

was krap door droogte in met name

gerst in het afgelopen jaar. In het voor-

de VS, Rusland en het Zwarte Zee­

jaar van 2012 is in Europa veel gerst

gebied. Deze droogte leidde tot fors

gezaaid om de uitgewinterde tarwe te

lagere opbrengsten. De opbrengst in Nederland was redelijk en lag on­

€ / Ton ex. BTW

Basispool Tarwe bakkwaliteit

241,50

vervangen. Dit resulteerde in een ruim

Tarwe voerkwaliteit

aanbod van brouwwaardige gerst. De

Brouwgerst

239,50 240,10

geveer op het niveau van het vijfjarig

kwaliteit van de Nederlandse brouwgerst

(Prestige, Tipple, Propino, Jenefer, Concerto; incl. maximale premie)

gemiddelde. De kwaliteit was ge­

was niet optimaal. De combinatie van

Brouwgerst

middeld goed. In het voorjaar van

veel aanbod en matige kwaliteit drukte

(Calico, Quench, Wintmalt; incl. maximale premie)

2012 lagen de telersprijzen van tarwe

de prijs van Nederlandse brouwgerst.

Voergerst

(vanaf 75 kg hectolitergewicht)

234,60 222,60 235,40 208,50 209,60 221,40 497,60

Triticale

voor nieuwe oogst veelal dik onder

Haver Rogge

de € 200 per ton. De markt reageerde

Biologische granen

gaandeweg de zomer heftig op be­

Bij biologische granen waren de opbreng-

richten over lage opbrengsten. In de

sten vrij laag. Bij tarwe hebben aantastin-

periode na de oogst tot eind november

gen van gele roest de opbrengsten ge-

stegen de tarweprijzen flink, met piek-

drukt. De kwaliteit was voor grotendeels

Bewaarpool

noteringen van ruim € 260 per ton.

goed en veruit het belangrijkste deel kon

(vanaf 75 kg hectolitergewicht)

Na deze piekperiode daalde de markt-

Korrelmais Koolzaad

Tarwe bakkwaliteit

250,60

als baktarwe worden verkocht. De voor-

Tarwe voerkwaliteit

prijs. Uiteindelijk lag de prijs op on­

raadpositie van biologische granen heeft

Brouwgerst

248,60 240,30

geveer het zelfde niveau als rond

minder onder druk gestaan dan bij gang-

(Prestige, Tipple, Propino, Jenefer, Concerto; incl. maximale premie)

de oogstperiode.

bare granen. Toch heeft de prijs van bio-

*alle prijzen zijn exclusief Ledenvoordeel

logisch graan zich positief ontwikkeld.

Uitbetalingsprijzen EKO GRANEN OOGST 2012

Prijzen per 1.000 Kg € / Ton ex. BTW

Basispool EKO

Graanaanmelding oogst 2013

EKO Baktarwe

360,44

EKO Voertarwe

332,10 295,50

(gemiddelde uitbetaling)

In mei zijn de formulieren voor de aanmelding verstuurd. Digitaal aanmelden

EKO Haver

van uw graan kan via www.agrifirm.com/graanaanmelden. Daar vindt u ook

Tarwe in omschakeling

alle informatie over de vernieuwde graancondities.

EKO Gerst

(basis 50 kg hectolitergewicht)

313,70 324,40

*alle prijzen zijn exclusief Ledenvoordeel

schakel in succes mei 2013

29

plant

Nieuwe middelen en etikettering

Onderzoek naar gewasbescherming bij bollen Jaarlijks laat Agrifirm Plant een breed scala aan gewasbeschermingsmiddelen testen in de verschillende bloembolgewassen. Dit jaar richten de proeven zich onder meer op de toekomstige etiketwijziging en nieuw toegelaten middelen.

“Ieder jaar doet Agrifirm Plant on­

middelen testen we in bestaande teel-

wanneer elk middel slechts twee-

geveer dertig verschillende proeven

ten waarin ze zijn toegelaten, maar ook

of driemaal gebruikt mag worden.

met gewasbeschermingsmiddelen

in nieuwe teelten. De resultaten tellen

Ook vervalt het lage doseringensys-

voor bollen.”, zegt Jan Koopman van

soms mee voor de toelatingsprocedure.

teem (LDS) van veel middelen.

Cebeco Agrochemie. Als spin in het

Het onderzoek levert ook verrassende

Voorbeelden hiervan zijn de middelen

web coör­dineert hij alle proeven.

resultaten op. Bij de test van het

Asulam en Pyramin. In de lelie kon

Hij stemt objecten en deelnemers

nieuwe insecten­bestrijdingsmiddel

Asulam tot vorig jaar in LDS gespoten

op elkaar af en spreekt de proeven

Movento tegen luis in tulp bijvoorbeeld,

worden. Circa twaalf maal per seizoen

door met b­etrokkenen bij zes proef-

bleek er een nevenwerking te zijn tegen

werd 0,4 l/ha Asulam toegevoegd

tuinlocaties.

insecten in de bewaring. Dat is dan mooi

aan de wekelijkse vuur­bestrijding.

meegenomen. Sinds 25 april 2013 is het

Het huidige etiket staat maar twee

middel ook in bloembollen toegelaten.”

bespuitingen van 4 tot 6 l/ha toe.

Proeven

“We vergelijken de werking van be­

Met het LDS systeem is tot wel 60%

staande en nieuwe middelen en

Etikettering

reductie mogelijk in het middelen­

proberen combinaties van middelen

Agrifirm Plant speelt met haar proeven

verbruik, bij een vergelijkbare werking.

uit”, aldus Koopman. “We kijken ook

in op toekomstige etiketwijzigingen.

Voor onder andere Goltix en Pyramin

naar doseringen, fytotoxiteit en het

“Het is een hele puzzel om de bestrijding

zijn vergelijkbare berekeningen te maken.

beste tijdstip van toedienen waarop

van bijvoorbeeld TBV in tulp of luis­

Ons bedrijf adviseert het Ministerie

een middel het beste werkt. Nieuwe

bestrijding in lelie rond te krijgen,

over dit soort knelpunten.”

Keurcompost geeft zekerheid Compost is een belangrijk puzzel-

qua herkomst en samenstelling en

dan Recro-compost en daardoor iets

stukje in het op peil houden van het

staat onder controle van een onaf­

goedkoper. Groencompost bestaat uit

organisch stofgehalte in de bodem.

hankelijke certificerende instantie. De

groenafval, zoals grassen en houtsnip-

Agrifirm Plant levert verschillende

hogere kostprijs kunnen worden gezien

pers. Het is iets duurder, maar heeft de

soorten kwaliteitscompost.

als verzekeringspremie. Agrifirm Plant

minste kans op verontreinigingen.

levert verschillende soorten compost.

Telers kunnen kiezen uit wel- en niet-

Laco-compost en Recro-compost zijn

Meer informatie over de verschillende

gecertificeerde compost. Ge­certificeerde

beiden ge­baseerd op groente- fruit- en

soorten kwaliteitscompost? Vraag er

Keurcompost voldoet aan strenge eisen

tuin­afval. Laco-compost is iets grover

naar bij uw specialist.

30

schakel in succes mei 2013

plant

‘ Rendabel en duurzaam gaan prima samen’ Van bollenafval naar energie <

Joep den Brok

Tulpenkwekers hebben veel groenafval. Melkveehouder Joep den Brok uit Zeewolde

om het proces op gang te houden.

heeft groenafval nodig voor zijn twee vergisters. Arno Vlaming, bloembollen­

De eerste contacten met tulpenteler

specialist bij Agrifirm Plant bracht de melkveehouder in contact met tulpentelers,

Dirk Jan Visser liepen vanzelf. Hij huurt

waardoor er een win-win situatie ontstaat.

land van Den Brok en zo kwamen ze in gesprek over het bloembollenafval.

Joep den Brok heeft een melkveebedrijf

Groene stroom

met circa 120 koeien. Hij zocht verduur-

Het biogas dient als brandstof voor een

zaming en verbreding van het bedrijf.

warmtekrachtkoppeling (WKK) met

Die heeft hij gevonden in een eigen

700 kWe SDE beschikking, die zowel

energiebedrijf: Erk Energy BV. Sinds 2011

groene stroom als warmte levert. De

heeft hij een biogasinstallatie van Bio-

groene stroom wordt via de APX-markt

gasplus, een WKK die groene stroom en

verkocht en is voldoende voor 1500

Vlaming zag dat ook andere tulpen­

warmte levert en een drooginstallatie

huishoudens. De geproduceerde warm-

telers in de regio West-Friesland

die het restproduct droogt met eigen

te is voor het eigen proces, voor het

met een afvalprobleem zaten en

warmte.

woonhuis en om het restproduct te

bemiddelde tussen deze telers

drogen. Het gedroogde restproduct

en Erk Energy. Er ontstaat een

Verduurzaming

gebruikt de melkveehouder deels als

win-win situatie. Voor de tulpen-

Onder de hoofdvergistingstank van de

strooisel voor onder de koeien. “Het

telers is het een stukje verduur-

biovergister zit een hydrolysesysteem.

strooisel heeft een positieve uitwer-

zaming. Ze hoeven het afval niet

Iedere ochtend gaat daar 100 ton bio-

king op de gezondheid. Doordat de

zelf te composteren of duur af

massa in. Bij Erk Energy zijn dat drijfmest,

koeien minder last hebben van uier­

te voeren. Vlaming haalde er

plantaardig vet en verschillende soorten

ontsteking, halveert ons antibiotica­

transportbedrijf GP Groot bij om

organisch materiaal. Dagelijks gaat er

gebruik.” De rest gaat naar een

de cirkel rond te maken. Zij plaatsen

een zelfde hoeveelheid gehydrolyseerd

korrelmestfabriek.

de containers bij de teler en verzorgen

materiaal naar de hoofdvergistingstank

“ Het loopt naar ieders tevredenheid.”

het transport naar Den Brok, die er

en navergister. Eindproduct is biogas:

Bollenafval

zijn biomassa input op deze manier

een mengsel van methaan (CH4) en

Behalve zijn eigen drijfmest heeft

mee aanvult. “Het loopt naar ieders

koolstofdioxide (CO2).

Den Brok ook ander biomateriaal nodig

tevredenheid”, zegt Joep den Brok.

schakel in succes mei 2013

31

“ Klaas is nuchter, recht voor zijn raap. Hij heeft een goede kijk op de gewassen. Klaas denkt echt met ons mee over hoe we de beste gewassen kunnen krijgen.”

Johan Verschoor, bloembollenteler in Hillegom

“Johan is een ondernemer die altijd gaat voor kwaliteit, ook is hij zeer toekomstgericht. Hij staat altijd open voor goede adviezen.”

Klaas Troost, specialist Bloembollen Agrifirm Plant

Samenspel Johan Verschoor (l) runt samen met zijn vrouw Anita en zwagers Adriaan en Elbert Zeestraten het bloembollenbedrijf Fa. Zeestraten in Hillegom. Op ruim 50 hectare grond bloeien in het voorjaar de hyacinten, narcissen en tulpen weelderig. Naast de bloembollentak hebben ze een snijhyacintenbroeierij en een boerderijwinkel. In deze winkel verkopen ze ook blaarkopvlees van hun eigen vleesvee. Specialist Klaas Troost komt al vele jaren op dit dynamische bedrijf. Hij adviseert Johan op het gebied van gewas­ door Troost opgezette proef, waar waterbroei bij hyacinten getest werd. Deze proef was zeer succesvol.

colofon

schakel in succes is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 6 keer per jaar. Redactie Afdeling Communicatie Agrifirm (communicatie@agrifirm.com) Fotografie Marten Aukes, Marcel Bekken, Albert Brunsting en Agrifirm Concept en realisatie JEEN bureau voor communicatie Drukwerk Ten Brink, Meppel

ISSN 2211-5811

beschermingsmiddelen, kunstmest en het voorkomen van ziekten. De afgelopen jaren heeft het bedrijf meegedraaid met een