Schakel in Succes - editie september 2016 - Agrifirm

SCHAKEL IN SUCCES MAGAZINE VOOR AGRARISCH ONDERNEMERS, NR 3, SEPT 2016

BIOLOGISCH BOEREN: EEN VAK APART PAGINA 16

RISICOMANAGEMENT VAAK VERGETEN PAGINA 21

ZEUGENHOUDER GERT ALTENA

“IK BEN GRAAG HAANTJE DE VOORSTE” PAGINA 6

2

VOORAF VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN Afgelopen week nam Ton Loman afscheid. Als voorzitter van de hoofddirectie was hij het ‘gezicht’ van Agrifirm. Samen met bestuur, mede-directieleden en medewerkers vormde hij het bedrijf. En ze hebben een goed stuk werk geleverd. Tijdens de diverse bijeen­ komsten ontving Ton daarvoor terecht veel lof en vanaf deze plaats wil ik dat bevestigen.

Aan mij, samen met de anderen, de taak om dit mooie bedrijf, deze coöperatie verder uit te bouwen. Uitbouwen voor een beter resultaat op uw bedrijf. Afgelopen maanden heb ik gebruikt om kennis te maken, zowel met de mensen in het bedrijf als met ondernemers in de, voor mij nieuwe, land- en tuinbouw. De eruit springende onder­ nemerslust is in die kennismaking een rode draad. U wilt vooruit!

Uw ondernemen wordt getemperd door een gemis aan waardering uit de omgeving.

Dat is jammer, want een moderne land- en tuinbouwsector hoort bij Nederland.

De veilige voedselvoorziening mag wat waard zijn. Daaraan bouwen we verder, maar wel vanuit het nemen van de eigen verantwoordelijkheid. Voor Agrifirm zie ik als taak om de juiste coördinerende rol op te pakken, waarbij individueel- en sectorbelang in lijn blijven met elkaar. Een verantwoordelijkheid die we op moeten pakken, samen met de politiek en andere (grote) partijen.

MOOI WERK PAGINA 4

Dat betekent helder beschrijven waar we voor staan en waar we naar toe willen, met de daarbij geldende consequenties. Niet verbloemen dat dit soms wat kost. Die helderheid kan en moet leiden tot rust in de verantwoording voor uw ondernemerszin.

Bij bezoeken op uw bedrijf en/of tijdens de Ledenbijeenkomsten komend voorjaar praat ik graag met u verder. Over uw bedrijf, uw coöperatie en uw plaats in de maatschappij.

Dick Hordijk VOORZITTER HOOFDDIRECTIE AGRIFIRM

3

App geeft telers Phytophthora-advies PAGINA 12

“De veiling vind ik prachtig” PAGINA 22

Directe band met de consument PAGINA 9

Verder in dit nummer 6 Interview Gert Altena | 10 Innovatie: ZERO-stal | 13 VOLLUK! Dominicus van der Wal | 14 360° | 16 Ondernemen: biologisch boeren | 20 Vijf vragen aan Frans Keurentjes | 25 Over Agrifirm | 28 De grote stap van Andre Arfman

WIE? Han Durenkamp van loonwerkbedrijf Breure op de combine.

WAT? Oogst van het baktarweras ‘Reform’, in opdracht van akkerbouwer Harry Schreuder.

MOOI WERK

WAAR? Oostelijk Flevoland, vlakbij Swifterbant. Op de achtergrond de windmolens van Windpark SVDW. Schreuder is één van de zes eigenaren van dit park.

WANNEER? 7 augustus 2016 WAAROM? Schreuder teelt dit jaar voor het eerst baktarwe voor Koopmans Meelfabrieken.

Agrifirm Plant werkt samen met Koopmans om baktarwe van Veldleeuwerik-telers met meerwaarde op de markt te brengen. Baktarwe moet op het juiste moment worden geoogst om te voorkomen dat er kwaliteitsverlies optreedt. Rijpheid en vochtgehalte zijn daarbij belangrijk. Ondanks de dreigende lucht is besloten om te oogsten.

Een goede keuze, want er is die dag geen noemenswaardige regen gevallen.

6

ONDERNEMER Gert Altena uit Hoogenweg (OV) BEDRIJF 600 zeugen, één fulltime medewerker

7

INTERVIEW

Zeugenhouder Gert Altena

“ IK BEN GRAAG HAANTJE DE VOORSTE” Boven de kantinedeur van zeugenhouder Gert Altena hangt een bordje ‘Praothuus’, op tafel liggen de printjes van de technische resultaten en uitkomsten van recente proeven.

HOE BELANGRIJK ZIJN DIE

de keuzes kan maken. Er is altijd iets dat

TECHNISCHE CIJFERS?

beter kan. Sinds kort weeg ik bijvoorbeeld

“Ontzettend belangrijk. Ik vind het leuk

de gelten, de eersteworpszeugen, voordat

om wat dat betreft haantje de voorste

ik ze insemineer, om te kijken of ze al een

te zijn, maar het is ook noodzaak. Met de

minimumgewicht hebben bereikt. Laatst

technische resultaten moet je het verdie-

hebben we ook een tijdje alle biggen

nen. Een tiende kan het verschil maken,

bij de geboorte gewogen, omdat ik het

tegenwoordig zelfs een honderdste. Het

idee had dat er teveel spreiding in het

is niet gemakkelijk om wat te verdienen

geboortegewicht zat. De uitkomsten

in de varkens en zo probeer ik er toch

heb ik net binnen, aan de hand daarvan

nog wat aan over te houden. Technisch

ga ik kijken of ik bij moet sturen. Ik voer

maximaal draaien, financieel zo weinig

regelmatig zulke proefjes uit, of ik maak

mogelijk kosten maken.”

met fabrikanten afspraken om nieuwe producten te testen.”

DAT ZEGT NATUURLIJK IEDEREEN. HOE MAAK JE HET WAAR IN DE

WAT LEVERT DAT JE OP?

PRAKTIJK?

“Zo kan ik onderzoeken of het dé oplos-

“Daar ben ik elke dag mee bezig. Ik mag

sing is waar ik naar op zoek was, zonder

graag zaken meten, zodat ik onderbouw-

er direct in te moeten investeren. Ik test

8

INTERVIEW

voor op de stap van een paar jaar later, om definitief de kippen en koeien weg te doen. De varkens pasten me het beste, dus zijn we in 1997 uitgebreid naar 300 zeugen. In 2009 heb ik dat aantal weer verdubbeld en een fulltime medewerker aangenomen. Hij doet het grovere werk, ik het meer precieze werk en de weekenden en vakanties. Zelf ga ik nooit op vakantie.”

STAAT ER NOG EEN VOLGENDE UITBREIDING OP DE PLANNING? “De vergunning ligt er, maar ik weet niet of ik het wel doe. Eigenlijk zou de bouw twee jaar geleden al beginnen, maar de markt gooide roet in het eten. Nu ben ik 44, het is nog maar de vraag of één van de kinderen met het bedrijf verder wil en nu bijvoorbeeld een zeugenenting om

DERTIG JAAR GELEDEN WAS JE

eigenlijk zie ik de meerwaarde van nog

de E.coli bij de gespeende biggen onder

VEERTIEN. WAAROM KWAM JE ZO

zo’n stap niet meer zo. De markt was echt

controle te krijgen. Vorig jaar heb ik al

JONG IN HET BEDRIJF?

heel slecht de afgelopen jaren, is het dan

een nieuwe biggenenting getest, die te

“Mijn vader werd ziek. Hij heeft een huid­-

wel verantwoord om zo’n investering te

arbeidsintensief was, en nu las ik over

ziekte en kan niet meer tegen stof. Werken

doen? Het gaat toch steeds meer om

deze enting. Die is in Nederland nog

bij de varkens, en bij de kippen en koeien

kwaliteit en gezondheid van de biggen,

niet leverbaar, maar in overleg met de

die we toen nog hadden, was geen optie

niet om de aantallen. Wat dat betreft

producent en mijn dierenarts kan ik het

meer. Ik stond toen voor de keuze of ik

hebben we al een optimale omvang,

nu toch testen. Zo heb ik vorig jaar ook

met het bedrijf verder wilde. Daar was

we kunnen volle vrachten leveren en

€ 20.000,- geïnvesteerd in een ontsmet-

ik snel uit. Twee jaar lang hebben we het

ontvangen. Daar komt bij dat ik het

tingssysteem voor de waterleidingen.

met hangen en wurgen rond gezet, met

werk niet graag uit handen geef, en daar

Een heel bedrag, dat leg je niet zomaar

hulp van mijn moeder en de bedrijfs­

ontkom je bij verdere groei niet aan.

neer, maar ik had het een jaar op proef

verzorging. Toen ik zestien was, en niet

Ik voel er steeds meer voor om zo door

gehad en de gezondheid verbeterde

meer leerplichtig, ben ik gestopt met

te boeren, dan kun je er veel meer

duidelijk. Dan is het de investering ook

school en helemaal thuis gaan werken.”

rendement uit halen dan wanneer ik me

waard. Als je iets kunt uitsluiten, moet

nu weer opnieuw in de schulden steek.

je dat doen. Mijn streven is dat het

HOE HEB JE HET BEDRIJF SINDSDIEN

Uiteindelijk kunnen we dan stoppen,

gemakkelijk loopt, zonder verrassingen.

ONTWIKKELD?

leegdraaien en in het huis blijven wonen.

Natuurlijk lukt dat niet altijd, daar ben

“Begin jaren ‘90 bouwden we een nieuwe

Dat hebben we drie jaar geleden

ik na dertig jaar wel achter.”

kraamopfokstal. Daarmee sorteerde ik al

gebouwd en daar wil ik oud worden.” <

&CO

9 ONDERNEMERS OVER HUN SAMENWERKING

“ DIRECTE BAND MET DE CONSUMENT” Johan en Alida Laarman runden al jaren een eigen winkel

De winkel loopt boven verwachting goed. “We merken dat de

op hun pluimveebedrijf in Ruinen. Toen zij melkveehouders

mensen ons assortiment van lokale producten waarderen.

en plaatsgenoten Geuchien en Geke Schoonvelde tegen-

We werken ook samen met andere ondernemers in de buurt om

kwamen, die bezig waren een eigen kaasmakerij op te

nog meer streekproducten aan te bieden, zoals honing en eieren”,

starten, ontstond het idee voor gezamenlijke verkoop.

vertelt Edwin van Rijn. De gezamenlijke winkel is bovendien goed

Ook Edwin van Rijn en Joyce Lamers, fruittelers met een

voor de omzet. “We verkopen nu meer fruit dan in onze eigen

eigen winkel in Marknesse, sloten zich aan en op 29 april

winkel”, vertelt van Rijn. “Een breder assortiment en een centraal

2016 opende ’t Vershuus’ haar deuren.

gelegen winkel trekken gewoon meer mensen.”

Door producten van verschillende lokale bedrijven in één winkel

De dagelijkse verkoop regelen de ondernemers zo veel mogelijk

aan te bieden, verwachtten de ondernemers meer klanten te

zelf. “De mensen willen graag meer weten over de bedrijven”, aldus

trekken. Bovendien scheelt het tijd en kosten. Johan Laarman:

Geuchien Schoonvelde. “De meer directe band met de consument

“Als je met meer bent, kun je de lasten delen.”

V.l.n.r. Johan Laarman, Edwin van Rijn en Geuchien Schoonvelde

zorgt er ook voor dat we meer door hun ogen naar ons bedrijf gaan kijken. Mijn koeien lopen sinds dit jaar bijvoorbeeld weer in de wei.” <

INNOVATIE

ZERO-STAL: TOEKOMST VOOR DE VEEHOUDERIJ Ingenieursbureau Sweco en Agrifirm Exlan hebben de ZERO-stal ontwikkeld: een stal zonder emissies, die energie­neutraal is, reststromen hergebruikt en zorgt voor een optimaal stalklimaat. De ZERO-stal biedt een verantwoord toekomst­perspectief voor veehouderij en omgeving.

De stal is te herkennen aan een bijzonder zeshoekig ontwerp met een centrale technische kern. De installaties in deze kern regelen het stalklimaat en beheersen alle emissies.

ENERGIENEUTRAAL De stal zuivert onder andere alle in- en uitgaande lucht en zet de aanwezige componenten om in nuttige producten.

“De stal is voorzien van een intelligent vacuüm mest-afvoersysteem, waarbij de

INNOVATIE Hoger speen­gewicht, hogere groei afvoerfrequentie met sensoren is af­-

staat, zoals het tegengaan van overlast

gestemd op de mestproductie”, vertelt

van geur, fijnstof, ammoniak en risico’s

Welk effect heeft het speen-

senior projectmanager Installatie­-

voor de volksgezondheid. De hogere

gewicht op de technische

techniek Jaap Drost van Sweco,

investering kan worden terugverdiend

resultaten van vleesvarkens?

voorheen Grontmij. “De methaan en

door betere technische resultaten en

Het Agrifirm Innovation Center

ammoniak die bij het hygiëniseren van

mogelijke extra opbrengsten door afzet

analyseerde bijna 5.000 varkens

de mest ontstaan, worden omgezet in

in een ketenconcept.

op onderzoeksbedrijf Laverdonk om deze vraag te beantwoorden.

warmte en elektriciteit. Ook komt water vrij. De installaties in de stal gebruiken

EERSTE STAL VOOR ERVARINGEN

De studie bevestigt wat werd

deze warmte, elektriciteit en water.

Het ontwerp voor de stal kwam mede

verwacht: een hoger speen-

Samen met thermische zonnepanelen

tot stand dankzij de ondersteuning

gewicht geeft een hogere groei

en een warmte-koude-opslag maakt

van de netwerkorganisatie Innovatie

als vleesvarken.

dit de stal energieneutraal.”

Agro & Natuur van het ministerie van Economische Zaken. Sweco en Agrifirm

Biggen die zwaarder zijn bij het

DIERENWELZIJN

Exlan hebben het afgelopen half

spenen, groeien dus harder als

In het stalontwerp is tevens volop

jaar de technische en economische

vleesvarken. Ze bereiken dan ook

aandacht besteed aan het dieren­­­-

haal­baarheid van de ZERO-stal verkend.

eerder het juiste slachtgewicht.

welzijn. Peter Schepers, senior adviseur

Inmiddels hebben zich een aantal serieus

Dit is onafhankelijk van de

Milieu­techniek van Agrifirm Exlan:

geïnteresseerde varkenshouders en

genetische berenlijnen, in dit

“Er zijn mogelijkheden voor de dieren

andere partijen gemeld, met wie nu

geval Tempo x Topigs 20 en

om natuurlijke gedrag te vertonen en

wordt gesproken over de realisatie

Pietrain x Topigs 20. Het aantal

een slim dakontwerp regelt het daglicht

van een eerste stal. De ervaringen

gespeende biggen speelt wel

in de stal om het biologisch ritme van de

met deze stal kunnen dan helpen bij

een belangrijke rol, biggen met

dieren te bevorderen.” Daarnaast zorgt een

het verder praktijkgeschikt maken van

een hoog speengewicht zijn

intelligent klimaatsysteem voor gezonde

dit concept. <

afkomstig uit kleinere tomen.

lucht voor dier en mens.

De initiatiefnemers staan open voor De ZERO-stal kan een oplossing zijn voor

nieuwe samenwerkings­partners die hier

de uitdagingen waar de veehouderij voor

een bijdrage aan willen leveren.

INNOVATIE INNOVATIES VAN BUITEN DE AGRARISCHE SECTOR

IN

SPIRATIE

Plantenresten hergebruiken als bouwproduct Waarom plantenresten composteren als de vezels ook kunnen worden omgezet tot bouwproducten? Nova Lignum maakt gevelbekleding van reststromen uit de tuinbouw.

Wilfried Martens, Patrick Franke en de broers Johan, Frank en Ben Groenewegen zijn de vijf ondernemers achter Nova Lignum, finalist van de Herman Wijffels Innovation award in 2013. Geïnspireerd door de auberginekwekerij van de broers Groenewegen in Zevenbergen, bedachten de ondernemers

App geeft telers Phytophthora-advies

een manier om van reststromen uit de tuinbouw grondstoffen

Tachtig aardappeltelers testen op dit moment een nieuwe

voor de bouw te maken. “De technologie, genaamd Moxy,

Phytophthora app. De applicatie is ontwikkeld door Agrifirm

werkt als volgt. We voegen een vloeistof en een poeder van

Plant en Wageningen University & Research. De Phytophthora

mineraal product toe aan de plantenresten. Dit versteent tot

app geeft pre­ventief spuitadvies, waarbij bij voorkeur wordt

een volledig brandwerend, waterstabiel en recyclebaar bouw-

gespoten kort voor voorspelde kritieke perioden. Als het

product”, legt Martens uit. De technologie bevindt zich op dit

preventieve advies niet wordt opgevolgd adviseert de app

moment in de ontwikkelingsfase.

een curatieve- of een stopbespuiting. “De app werkt met een heel eenvoudig waarschuwingssysteem”, vertelt R&D specialist

Auberginevezels, bermgras of snoeiafval zijn enkele voorbeel-

Harry Roerink van Agrifirm Plant. “De teler ziet de verschillende

den van reststromen die worden hergebruikt voor de productie

percelen op het scherm van zijn mobiele telefoon of pc.

van 100% ecologische gevelbekleding, genaamd Ceranex.

Kleurt een perceel groen, dan is een bespuiting niet nodig.

“We kunnen heel veel plantensoorten gebruiken, of restafval,

Kleurt een perceel oranje, dan is een preventieve bespuiting

mits er plantaardige vezels in zitten. Deze materialen worden

aan te raden en als het perceel rood kleurt zijn er bijzondere

nu nog gecomposteerd, waar veel CO2 bij vrijkomt.”

omstandigheden en is extra aandacht nodig.” Het advies­ systeem houdt rekening met de weersomstandig­heden en

De 11,5 hectare grote auberginekwekerij van de broers Groene-

met de (soms snelle) groei van het gewas. Ook houdt het,

wegen is al goed voor 300 ton aan reststromen. “Kun je nagaan

indien nodig, de knolbescherming in de gaten en geeft het

wat voor mogelijkheden Nova Lignum biedt als we kijken naar

in Noordoost-Nederland specifiek advies om het infectie­-

de hele glastuinbouwsector. We zien het als een nieuwe norm in

risico vanuit oösporen te verkleinen. Op basis van deze

duurzaam bouwen”, aldus Martens. “Onze ambitie is om 80% van

groot­schalige praktijkproef op 600 hectare komt een

de ruwbouw van een gebouw van plantaardige reststromen te

definitieve versie van de Phytophthora app in het voorjaar

maken. In 2030 moet dat mogelijk zijn.” <

van 2017 beschikbaar. <

13

VOLLUK!

ERFBETREDERS OVER HUN ROL OP HET BOERENERF

Bedrijfsverzorger bij AB Vakwerk Dominicus van der Wal is zeven à acht weken per jaar NAK-keurmeester in Noordwest-Friesland.

Hij keurt de aardappelen op raszuiverheid, gezondheid en kwaliteit.

“Ik werk al 36 jaar als bedrijfsverzorger. Mijn werk bestaat vooral uit het vervangen van veehouders wegens ziekte. In de zomer echter, kun je me vinden in de aardappelvelden. Ik ben begonnen als selecteur, maar werk intussen alweer 13 jaar als keurmeester voor de NAK. Als keurmeester draag ik bij aan de kwaliteit van het Nederlandse pootgoed. Ik heb ongeveer 500 hectare gewas onder mijn hoede. Het mooie aan dit werk is de vrijheid en het werken in de natuur. Het is niks voor mij om de hele dag tussen vier muren te zitten. Met de handjes aan het werk en het hoofd erbij, niet andersom. In het begin van dit seizoen is in mijn werkgebied veel regen

“ FOLK, ROEP JE HIER”

gevallen. Ik stond af en toe met mijn laarzen vast in de klei en kon bijna niet voor- of achteruit.

Sindsdien werk ik met twee soorten laarzen, afhankelijk van het weer en de grondsoort.

Mijn werkgebied is Noordwest-Friesland.

Een mooi gebied met bijzondere mensen.

Voordat ik percelen ga keuren meld ik mij altijd eerst op het erf van de boer. ‘Folk’, roep je hier dan.” <

GEITENHOUDERIJ KRAMER MARRUM (FRIESLAND) Frank en Baukje Kramer met hun zoon Andries (6) en dochter Rixt (2) 550 melkgeiten en 400 jonge geiten

360

O

BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST

De oude silo zal binnenkort worden gesloopt. Op deze plek verrijst dan een opslagloods.

In de zomer parkeren de ouders van Baukje de caravan in een hoek van het bedrijf. Vader Arie Okkema helpt graag een handje mee op het bedrijf tijdens zijn vakantie.

Frank en Baukje verbouwden het woonhuis voordat ze er in trokken. Achter het woonhuis ligt de schuur met een werkplaats en opslag voor machines.

Een zwembadje en een glijbaan maken de voortuin tot een heerlijke speelplek voor de kinderen.

Als het mooi weer is gaan de melkgeiten naar buiten. “Zodra er een druppel regen valt, gaan ze meteen weer naar binnen”, vertelt Kramer.

“Je ziet dat ze direct naar de slootkant lopen omdat daar veel riet staat.

Dat vinden geiten erg lekker.”

De kleine stal is in twee delen gesplitst. De linkerhelft heeft Kramer verbouwd en extra geïsoleerd voor lammeren. De rechterhelft van de stal heeft een frisser klimaat en is geschikt voor de jonge geiten.

In de grote stal, met een oppervlak van 1.400 m2, staan de volwassen geiten.

Kramer: “De vloer is dicht, zonder roosters. Deze stal is daarom erg geschikt voor geiten, die op stro staan.”

De mestsilo is gebouwd door de vorige eigenaar en wordt nu verhuurd aan de buurman. De vaste mest die naast de silo ligt levert Kramer, in ruil voor stro, aan een akkerbouwer in de buurt.

Op de plek waar nu de geiten lopen heeft Kramer nog een schuur gepland.

“We hebben een vergunning voor 1.500 melkgeiten en tweemaal 400 jonge geiten. Wanneer deze uit­ breiding er komt, is nog niet bekend.”

In 2008 begon Frank Kramer als geitenhouder met 350 lammeren. Op 1 mei 2016 verhuisde hij met zijn bedrijf naar deze locatie aan de andere kant van het dorp.

Frank kocht het woonhuis, de stallen en 2 hectare grond van een melkveehouder.

16

BIOLOGISCH BOEREN: EEN VAK APART

17

ONDERNEMEN

Het geitenwollensokkenimago dat ooit aan de biologische sector kleefde is al lang verleden tijd. Biologisch boeren is een volwaardige tak van sport, die door de gunstige markt­ontwikkeling voor steeds meer ondernemers een aan­ trekkelijk alternatief lijkt. Toch is de omschakeling niet iets om te onderschatten.

De biologische markt is goed en heeft

daarvan betreft aardappelen, groenten

toekomst. Zowel voor bedrijven die

en fruit (AGF), zuivel en vlees zijn goed

overwegen geheel over te stappen als

voor respectievelijk 20 en 16 procent

voor grote onder­nemers die gedeeltelijk

van de uitgaven (cijfers van Bionext).

omschakelen om risico te spreiden.

“De vraag naar biologische producten

Biologisch boeren biedt mogelijkheden.

blijft groeien”, schetst Miriam van Bree

Dat wil echter niet zeggen dat het voor

van Bionext de marktontwikkeling.

iedere ondernemer de juiste strategie is.

“In Nederland, maar ook daarbuiten.

Zelfs tijdens de economische crisis van

GROEIENDE VRAAG

enkele jaren geleden bleven mensen

De vraag naar biologische producten

biologisch eten.” Bionext verwacht dat

groeit in Nederland met gemiddeld

de groei in de komende jaren doorzet.

10 procent per jaar, zo blijkt uit cijfers van

Wilbert Leermakers, sector­manager

de International Foundation for Organic

Biologisch bij Agrifirm Feed, deelt die

Agriculture (IFOAM) over de afgelopen

verwachting. “Slachterijen die zich

10 jaar. In 2015 werd voor het eerst meer

richten op bio­logisch vlees hebben

dan een miljard euro aan biologische

een groeiambitie van 25 procent of

producten uitgegeven. Bijna een kwart

meer. Aan de andere kant hebben de

18 16

ONDERNEMEN

zuivelcoöperaties op dit moment een

OMSCHAKELEN

wachtlijst. In 2015 moest 30 miljoen liter

De omschakeling zelf is bovendien niet

biologische melk worden geïmporteerd

iets om te onderschatten. Staatssecretaris

en mede daarom zijn veel melkvee­

Martijn van Dam van Economische Zaken

houders omgeschakeld.” Bionext voorziet

introduceert met ingang van 2017 een

dat er weer ruimte komt voor biologische

borgstelling voor financiering van het

melkveehouders, vooral door een toe­

werkkapitaal, om zo de drempel voor

nemende vraag naar houdbare biolo­

de omschakeling voor agrarisch onder­

gische melkproducten. De ver­wachting

nemers te verlagen. Dat is niet voor niets.

is dat er in 2020 ongeveer 1 miljard liter

“In de omschakelperiode, die twee jaar

biologische melk nodig is, 8 procent van

duurt, mag je geen gebruik maken van

de totale melkproductie.

onder andere gewasbeschermings­ middelen en kunstmest terwijl de

DOORTIMMERD BUSINESSPLAN

pro­ducten nog niet de biologische

Ondanks deze positieve ontwikkelingen in

meerwaarde opleveren. Dat is een

de markt luidt het advies van Leermakers

zware periode, die veel van zowel de

of bijvoorbeeld weidegang of uitloop­

om niet alleen op basis van de huidige

ondernemer als het gewas vraagt,”

mogelijkheid voor de dieren. Leermakers

hoge opbrengstprijzen voor biologisch

legt Van Dongen uit. Dit geldt voor zowel

legt uit dat de veehouder die wil

te kiezen. “Het is niet alleen maar hosanna,

akkerbouwers als veehouders. Aangezien

over­stappen niet alleen moet denken

er zullen ook tijden komen dat de prijzen

de bodem en, in het geval van vee,

vanuit de kringloop, hij moet ook zijn

van gangbaar beter, en die van biologisch

ook het gras moeten ‘wennen’ aan de

management op een hoog niveau

minder positief zijn.” Marijn van Dongen,

nieuwe manier van produceren, zal de

hebben. “Er valt minder te maskeren

accountmanager biologische akkerbouw

opbrengst de eerste jaren vaak tegen­

door bijvoorbeeld antibiotica. Het voer,

bij Agrifirm Plant, wijst bovendien op de

vallen. Voor veehouders is het eerste jaar

zowel eigen ruwvoer als aangekocht

terughoudendheid van marktpartijen.

vooral gericht op het omschakelen van

voer, hoort onberispelijk te zijn. De markt

“We zien soms dat afnemers wel meer

de grond, in het tweede jaar moeten ze

vraagt gezondheid én smaak.” Ook in de

biologische producten in het assortiment

ook biologisch voer inzetten.

biologische akkerbouw is vakmanschap cruciaal. “De moderne biologische boer

willen, maar uiteindelijk toch kiezen voor de veilige weg: een groter aandeel

VAKMANSCHAP

is profes­sioneel en een echte manager.

gang­baar in het assortiment. De markt

De uitgangssituatie, de begeleiding en

De biologische boer moet daarnaast nog

ont­wikkelt zich, maar er is nooit de

de ondernemer zelf zijn doorslaggevend

scherper inspelen op wat zich voordoet”,

ga­rantie op hogere prijzen. Bovendien

voor het succes en het gemak waarmee

vertelt Van Dongen. “Iedere biologische

is ook de kostprijs een stuk hoger.

wordt om­geschakeld. Wie nu al weinig

akkerbouwer heeft zijn eigen bouwplan,

Biologisch boeren moet je in het bloed

gewas­beschermingsmiddelen gebruikt,

waarin vaak een grotere variatie aan

zitten. Maak de stap niet alleen om de

hoeft een minder grote stap te maken.

gewassen is opgenomen, om onder

financiële prikkel.”

Hetzelfde geldt voor antibioticagebruik,

meer ziektedruk te beperken en om in

19

ONDERNEMEN

te spelen op de marktvraag. Biologisch

overwegen: vraag je af of je echt vanuit je

snappen hoe biologisch werken

boeren vergt daarom veel kennis, en

hart biologisch wilt gaan werken. “Er zijn

in elkaar steekt, maken er een groot

finger­spitzengefühl. Welke rassen kies ik,

meer regels, dat is even wennen”, weet

succes van. Veel boeren willen nooit

wanneer doe ik wat qua onkruidonder-

Miriam van Bree van Bionext. “Biologisch

drukking? Vooral de timing is belangrijk.

werken houdt ook in dat je niet kunt

Teeltadviseurs krijgen hierover dan ook

spuiten als er iets in het gewas gebeurt,

de meeste vragen.”

of dat de productie soms tegenvalt.

De echte bioboer accepteert dat. Aan de

“ Biologisch boeren moet je in het bloed zitten.”

AFZETMARKTEN

andere kant is de opbrengst bij slechte

Wie wil omschakelen naar biologisch,

weersomstandigheden vaak hoger dan

begint - na het bezoeken van biologische

bij gangbaar boeren, omdat er gekozen

meer terug naar regulier, omdat ze

bedrijven en gesprekken met adviseurs -

wordt voor robuustere rassen.” Uiteindelijk

meer aangesproken worden op de

met een doortimmerd businessplan. Het

moet het biologisch boeren bij je passen.

vaardigheden van hun ondernemer­-

is belangrijk om de afzet vooraf geregeld

Van Dongen: “De biologische boer is een

schap.” En wie de overstap heeft

te hebben. Met bestaande partijen, of

pionier. Een ondernemer die vrij is in zijn

gemaakt ervaart vaak meer rust,

door nieuwe afzetmarkten te zoeken.

hoofd en graag nieuwe dingen probeert.

besluit Leermakers. “Omgeschakelde

Leermakers: “Het grootste deel van de

En een creatieve ondernemer die van

boeren vinden biologisch werken

omschakelaars gaat werken voor de bulk,

handelen houdt. Ondernemers die

relaxter. Ze ervaren meer vrijheid.” <

anderen gaan zich meer richten op nichemarkten. Steeds meer boeren richten zich op directe verkoop, wat ook gemakkelijker wordt omdat er, bijvoorbeeld via social

Omschakelinformatie

media, meer mogelijkheden komen om in contact te komen met de consument.”

Voor ondernemers die omschakeling overwegen organiseert Agrifirm studie­dagen

Dit vraagt ook nieuwe vaardigheden van

en omschakeldagen. Ook is er een team van fulltime bio­logisch specialisten. De

de ondernemer. De klant wil het verhaal

ondernemerscoaches van Agrifirm Exlan helpen met de financiële onder­bouwing

achter het product horen. Graag en ge-

van het omschakel­traject.

makkelijk met mensen omgaan is dan

Op de website van Bionext staat behalve de pdf ‘EHBO doos Eerste hulp bij

ook een belangrijke vaardigheid voor

omschakelen’ een totaal­overzicht van alle beurzen, workshops, studie- en om­

deze biologisch ondernemers. Daar komt

schakeldagen die verschillende partijen organiseren.

bij dat biologische akkerbouwers vaak

Ieder bedrijf dat biologische producten wil produceren, verwerken, verpakken,

meer personeel in dienst hebben.

importeren, verhandelen of opslaan moet hiervoor gecertificeerd zijn. De certificering is in handen van Skal Biocontrole. Een informatiepakket, de kosten voor

VANUIT HET HART

certificering, de jaarlijkse abonnementsbijdrage en controles zijn terug te vinden

Het belangrijkste advies dat alle deskundi-

op de website Skal.nl.

gen geven aan boeren die omschakeling

20

OPINIE

VIJF VRAGEN, VIJF ANTWOORDEN

5

“ DE MELKVEE­HOUDERIJ MOET NIET V&D ACHTERNA” Frans Keurentjes, melkveehouder en aankomend voorzitter

bio­diversiteit en klimaat, betekent dat eigenlijk dat je iets hebt

van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina, is voorzitter van de

laten liggen. Ik maak wel eens de vergelijking met V&D: je moet

Versnellingsagenda melkvee­houderij Noord-Nederland, een project van

tijdig de bakens verzetten om in te spelen op de veranderende omgeving. Als je wacht tot je gedwongen wordt, ben je te laat.”

de zuivelketen, LTO en natuuren milieu­federaties.

3. HOE PAKKEN JULLIE DIT AAN? “We gaan het wiel niet opnieuw uitvinden. We zetten geen

1. WAT IS HET DOEL VAN DE VERSNELLINGS­

eigen projecten op, maar ondersteunen en stimuleren wel bestaande en nieuwe projecten. We richten ons dan ook vooral

AGENDA?

op de initiatief­nemers van die projecten, bijvoorbeeld de

“Ons uiteindelijke doel

lokale bestuurders. Samen met hen werken we aan creatieve,

is een duurzame,

praktische oplos­singen om sneller resultaat te boeken, om de

grond­gebonden en

projecten nog meer op elkaar af te stemmen en om melkvee-

toekomstbestendige

houders te enthousiasmeren.”

melkvee­houderij. Daar wordt natuurlijk al binnen

4. WAAROM JUIST NOORD-NEDERLAND?

verschillende projecten

“De Versnellingsagenda is ontstaan vanuit de Agro-agenda:

hard aan gewerkt, maar wij

een overleg van onder andere LTO, milieu­organisaties en de

willen dit aanjagen en versnel-

provincies Groningen, Drenthe en Friesland. Wij richten ons

len. We hebben doelstellingen op

daarom op Noord-Nederland, maar zowel de problematiek

het gebied van bodem, lucht en water,

als de aanpak zijn niet exclusief voor deze regio.”

bio­diversiteit, weidegang, klimaat en energie, diergezondheid en -welzijn en werkgelegenheid.”

5. HOE KUNNEN VEEHOUDERS MEEDOEN? “Er zijn veel projecten die zich richten op verduurzaaming

2. WAAROM IS DAT NODIG?

van de veehouderij: van biodiversiteit en weidegang tot

“Duurzaamheid wordt nog vaak als een verplichting gezien, als

energie­verbruik. Sluit je daar vooral bij aan, kijk of er projecten

een opgave. We willen dat melkveehouders het in plaats daarvan

zijn die bij jouw bedrijf en doelstellingen passen. Uiteindelijk

gaan omarmen, het zien als een kans. Er moet iets veranderen,

moeten we het als veehouders zelf doen. Ik ben boer omdat

om de sector te versterken én te behouden. Als de NGO’s en de

het een leuk vak is en ik wil de ruimte behouden om dat te

maatschappij je vragen om aan de gang te gaan met zaken als

blijven doen, en er een boterham mee te verdienen.” <

21

OPINIE

BIOLOGISCH BOEREN

“Wel een vak, niet meer apart”

A rie Furm

RISICOMANAGEMENT VAAK VERGETEN Het noodweer dat eind juni vooral het Zuidoosten van Nederland

waren gevoerd, maar wel minder.

trof, heeft heel wat veroorzaakt. In de eerste plaats schade, wat

Ga in gesprek over risico­management

natuurlijk heel vervelend is voor de getroffen ondernemers.

en doe het nu. Achteraf sta je met

Ik hoop dat zij voldoende buffer hebben om hier weer bovenop

lege handen. We weten dat weers-

te komen. Daarnaast heeft het veel discussie teweeggebracht.

extremen meer voor gaan komen.

Is noodweer van deze omvang een ramp, waar een schade­

Is er voor jouw bedrijf geen geschikt

vergoeding tegenover zou moeten staan? Is de brede weers­

verzekeringsproduct om die risico’s

verzekering wel haalbaar voor ondernemers?

af te dekken? Breng dat dan ter

Het is goed dat deze discussies worden gevoerd, maar ik wil er

sprake voordat er schade is.

nog een vraagstuk aan toevoegen. Geven ondernemers wel

Er zijn allerlei scenario’s

voldoende prioriteit aan risicomanagement? Of het nou gaat om

denkbaar waar schade uit

hagel of waterschade, brand of een stroomstoring: ondernemen

voort kan komen. Breng

brengt risico’s met zich mee. Breng die risico’s in beeld en maak de

ze in kaart, weeg ze af en

afweging: kan ik deze schade opvangen, of moet ik maatregelen

neem maatregelen. Ook

nemen? Verzekeren is daarbij het sluitstuk, het begint met preven-

dat is ondernemen.

tie. Gehard glas bijvoorbeeld, als bescherming tegen hagelbuien, of risicospreiding door het spreiden van gewassen over de regio of over het seizoen. En soms is verzekeren het antwoord. Dat kost

Reinder Kruyt

geld, en dat is onderdeel van de afweging. Iedere euro die je kunt

Beleidsadviseur bij

besparen is natuurlijk mooi meegenomen, maar denk er over na

het Verbond van

of je daarmee een verantwoord risico neemt.

Verzekeraars

Ondernemers zijn elke dag met hart en ziel bezig met hun bedrijf, maar vergeten het risicomanagement te vaak. Ik wil niet zeggen dat de discussies over vergoedingen en verzekeringen anders niet

22

Paul Schouten (l) en Dirk Veer

23

SPIEGEL

MELKVEEHOUDER ONTMOET BOLLENTELER

“ DE VEILING VIND IK PRACHTIG” De één levert al zijn melk aan FrieslandCampina, de ander is in het seizoen dagelijks bezig om de juiste afnemer voor zijn bollen en bloemen te vinden. Melkveehouder Dirk Veer en bollenteler Paul Schouten in gesprek over de afzetmarkt en over zekerheid versus vrijheid.

“Onze relatie met FrieslandCampina is

Even verderop zijn scholieren volop bezig

een vertrouwensrelatie. We zijn lid van

de bollen te sorteren. “We zitten nu, begin

de coöperatie, hebben aandelen in het

augustus, middenin de oogstperiode”,

bedrijf en we leveren al onze melk aan

vertelt Schouten. “In deze periode ben

de coöperatie. Zij kunnen op onze melk

ik dagelijks bezig met de handel in de

rekenen, wij kunnen erop rekenen dat

bollen. De export regelen we allemaal zelf,

we een goede prijs krijgen. Zo geef je

rechtstreeks. De binnenlandse verkoop

elkaar zekerheid”, vindt Dirk Veer, melk-

ook voor een deel, en een deel loopt via

veehouder in Oostwoud. Hij zit in de

commissionairs. Maar die willen er ook

kantine van A&P Flowers in Andijk, het

allemaal wat aan verdienen. Het liefst heb

bedrijf van Paul Schouten.

ik het in eigen hand.”

24

SPIEGEL

Veer: “Maak gebruik van je zeggenschap, je bent toch niet voor niets lid van een coöperatie? Je kunt wel overal tegenaan schoppen, maar daar bereik je ook niks mee.” “Soms is het wel eens lekker om te schoppen”, lacht Schouten. “Maar misschien heb je wel gelijk, misschien zou het wel werken om onder een merk af te zetten. Hoe ze het doen weet ik niet, maar Mona toetje is toch lekkerder dan het huismerk.”

LINKE SOEP Voorlopig blijft het echter de handel waar EIGEN BAAS

aan de supermarkt te leveren. Na een paar

de bollenteler het verschil mee moet

In de winter handelt Schouten in

weken stopte de bestelling opeens en

maken. Waar melkveehouder Veer eens

bloemen: tulpen en pioenen. Driekwart

daar zit je dan. Daar kun je niet op varen

per maand melkgeld ontvangt, moet

verkoopt hij via de veiling, de rest recht-

als ondernemer.”

Schouten in een paar maanden de kosten

streeks en alles op dagprijzen. “Ik ben mis-

voor het hele jaar terug verdienen. “Bij ons

schien ouderwets voor een jonge vent,

ONDERSCHEIDEN

is het veel stabieler”, merkt Veer op. “De

maar de veiling vind ik prachtig. Eeuwig

“Moet je niet onder een merk gaan leve-

vaste afzet is voor mij een must, ik heb

zonde dat dat om zeep wordt geholpen

ren, net zoals we in de zuivel doen?”, stelt

immers ook vaste kosten. De paar pieken

omdat alles steeds meer digitaal gaat.”

Veer voor. “Dan kun je je onderscheiden in

die er zijn, zoals loonwerk, mestafzet

Toch houdt deze manier van afzet de

de supermarkt. Melk is ook uitwisselbaar,

en grondverhuur, probeer ik al zoveel

voorkeur van Schouten. “Ik werk bewust

maar als FrieslandCampina proberen we

mogelijk te spreiden. Die enorme pieken

niet met contracten. Ik ben liever eigen

ons toch te onderscheiden.” Schouten

zoals bij jullie lijkt me niks.” Schouten lacht.

baas. We zijn ook te klein om op contract

is sceptisch. “Alleen red ik dat natuurlijk

“De eerste keer dat ik van mijn vader een

te leveren, onze bloemen zijn uitwis-

nooit. Dat moet je dan samen aanpakken.

begroting moest maken werd ik er ook

selbaar voor ieder ander. Dan worden

Eigenlijk zou dat de rol moeten zijn van de

naar van. Het lijkt soms linke soep, maar

we een speelbal van de supermarkt en

bloemenveiling, dat is ook een coöperatie,

het komt altijd goed. Bij een ander lijkt

kunnen we maken wat zij vragen, daar

maar dat zie ik niet zo snel gebeuren.”

het spannend, maar zelf weet je waar je

pas ik voor. We hebben wel eens een

Toch liggen daar kansen, volgens zijn

mee bezig bent. En als je alles van tevoren

contract gehad om gemengde bossen

collega-ondernemer.

weet, valt het ook nooit eens mee.” <

25

OVER AGRIFIRM

Streven naar minimaal 10.000 hectare soja

OVERHEID EN AGRIFIRM TEKENEN GREEN DEAL NEDERSOJA De overheid en Agrifirm willen binnen enkele jaren in Nederland op minimaal

die geschikt zijn voor de Nederlandse

10.000 hectare soja telen. Op 6 september tekenden staatssecretaris Van Dam

bodem. “Er is duidelijk behoefte aan meer

(Ministerie van Economische Zaken), staatsecretaris Dijksma (Infrastructuur en

lokaal geproduceerde grondstoffen.

Milieu), Agrifirm en de provincies Groningen, Friesland en Drenthe hiervoor

Marktpartijen willen graag producten

een ‘Green Deal Nedersoja’.

met gesloten kringlopen op relatief kleine schaal. Nedersoja voorziet daar in”, stelt

Hierin is afgesproken dat betrokken

van 5% Ecologisch Aandachtsgebied te

Ton Loman, die als scheidend voorzitter

partijen zich inzetten voor verdere kennis­

voldoen. Ook wordt onderzocht of fiscale

van de Agrifirm Group hoofddirectie de

ontwikkeling en professionalisering van

voordelen de aanschaf van de benodigde

Green Deal ondertekende. “Nedersoja

de sojateelt, gericht op het verbeteren

teeltapparatuur financieel aantrekkelijker

biedt goede kansen voor onze akker­-

van de teelt en het ontwikkelen van markt­

kunnen maken. De drie noordelijke

bouwers én veehouders.” De ministeries

ketens. De ministeries gaan zich inzetten

provincies hebben subsidie beschikbaar

van EZ en I&M onderschrijven deze extra

om de productie van Nedersoja maximaal

gesteld om praktijkervaring uit te wis­

kansen voor ondernemers. De Green Deal

te bevorderen door knellende wet- en

selen tussen telers onderling en tussen

sluit bovendien aan bij een motie uit de

regelgeving aan te passen. Zo wordt

telers en adviseurs, om daarmee de teelt

Tweede Kamer van vorig jaar. Daarin werd

onderzocht of soja kan worden toe­-

versneld te optimaliseren. Wageningen

opgeroepen om actief in te zetten op

gevoegd aan de Algemene lijst met toe­

UR ontwikkelt in samenwerking met

kennisontwikkeling voor de veredeling en

gestane opties om aan de vergroeningseis

Agrifirm eiwitrijke en vroegrijpe sojarassen

teeltoptimalisatie van eiwitgewassen. <

CommerCieel talent met passie voor de agrarisChe seCtor gezoCht!

> Adviseur Akkerbouw Groningen > Adviseur Akkerbouw Haarlemmermeer > Adviseur Bloembollen Noord-Holland

een prachtige baan binnen een innovatief bedrijf

www.agrifirm.com/vacatures *zowel starters als ervaren professionals mogen reageren

*zowel starters als ervaren professionals mogen reageren

AFG ADV COMMERCIEEL TALENT 210x99 08-16 V2.indd 1

schakel in succes 24-08-16 09:36

26

OVER AGRIFIRM

RONALD VAN DE VEN DIRECTEUR AGRIFIRM FEED DIVISIE NOORDWEST EUROPA

Fosfaatefficiëntie steeds belangrijker Melkveehouders kunnen veel voordeel

Ronald van de Ven (55) is per 1 september door de Hoofddirectie van Agrifirm Group

behalen door het verbeteren van hun

benoemd tot Divisie­directeur Agrifirm Feed Noordwest Europa (NWE). Hij wordt

fosfaatefficiëntie. Dat concludeert Agrifirm

verantwoordelijk voor de verdere uitbouw van de Feed activiteiten in Nederland,

Exlan op basis van de 1.500 Kringloop­

België en Duitsland. Ronald was eerder werkzaam als COO ForFarmers Duitsland en

wijzers die de onderneming in 2015

België.

opstelde in opdracht van melkveehouders.

Daarvoor is hij gedurende een lange periode werkzaam geweest bij Hendrix UTD in

De Kringloopwijzer levert veel waardevolle

diverse management- en directiefuncties. Bij Agrifirm Feed NWE volgt hij Joost Helsen

managementinformatie op, aan de hand

op, die per 1 oktober afscheid neemt van Agrifirm. <

waarvan veehouders hun bedrijfsvoering kunnen verbeteren. Agrifirm Exlan benadrukt dan ook dat het verplichte karakter van het instrument de meerwaarde niet

Agrifirm Jongerendag 11 januari 2017

mag overschaduwen. Het nieuwe ken­ getal ‘kg melk per kg fosfaat’ wordt steeds belangrijker. Bedrijven die mest moeten

De jaarlijkse Jongerendag van Coöperatie

persoonlijk leiderschap. Oftewel,

verwerken en waarvan grondgebonden-

Agrifirm vindt plaats op 11 januari 2017,

wie bepaalt uiteindelijk wat jij doet of

heid de groeimogelijkheden beperkt, moe-

van circa 10.00 uur tot 16.00 uur.

kunt doen. De Jongerenraad heeft al

ten sturen op dit kengetal. Een positieve

De jonge ondernemers uit de Agrifirm

een keur aan sprekers weten te strikken,

verbetering levert veel geld op. Het verschil

Jongerenraad verwelkomen jullie graag

waarnaast meer dan ooit de discussie

tussen het gemiddelde en de 25-procent

bij Theater en Congres­centrum Orpheus

wordt gezocht. Natuurlijk kent de dag

beste bedrijven bedraagt 34 kilo melk per

in Apeldoorn.

weer een verrassende afsluiting.

kilo fosfaat. Bij een fosfaatruimte van 4.500

De dag kent als thema: Leiderschap.

De uitnodiging volgt, maar zet de

kilo kunnen de 25-procent beste bedrijven

Wereldleiderschap, markt­leiderschap en

datum nu al vast in je agenda! <

dan 153.000 kilo melk extra produceren. <

27

OVER AGRIFIRM

Veris-bodemadvies voor alle percelen keuze uit verschillende pakketten, waar­

bestaat uit drie pakketten: Veris Basic,

onder een betaalbare oplossing voor

Pro en Expert. Veris Basic is een be-

huurgronden. Bovendien is de capaciteit

taalbare oplossing voor bijvoorbeeld

flink uitgebreid. De Veris-bodemadvies-

huurgrond, Pro is vergelijkbaar met

dienst had tot nu toe vooral meerwaarde

de bestaande dienst en Expert biedt

op zand- en dalgronden. Speciaal voor

extra rapportage en inzichten. Binnen

klei- en zavel­gronden wordt de bodemscan

ieder pakket is het mogelijk om de

nu geleverd met een CEC- en een lutum-

scan op maat samen te stellen. Het

kaart. Ook zijn taakkaarten beschikbaar

aantal Veris-bodemscanners is dit jaar

Plaatsspecifiek werken met behulp

voor onder meer plaatsspecifieke dosering

verdrievoudigd. Door deze toename in

van de Veris-bodemadviesdienst van

van gips, varia­bele dosering van bodem-

capaciteit en landelijke dekking is de

Agrifirm Plant en Agrometius is vanaf

herbiciden, variabele plant-/zaaiafstand,

dienst flexibeler. Zo kan er in de oogst-

nu beschikbaar voor alle percelen.

variabele toediening van organische mest/

tijd snel gescand worden, nog voordat

De dienst is uit­gebreid met adviezen

compost en bestrijding van nematoden.

een perceel opnieuw wordt bewerkt

voor klei- en zavelgronden en biedt de

De nieuwe Veris-bodemadviesdienst

of ingezaaid. <

RELATIEDAGEN AKKERBOUW Dit jaar verzorgde Agrifirm Plant elf relatie­dagen voor akker­

Agrifirm kalender 2017 BESTEL ONLINE OP WWW.AGRIFIRM.COM

bouwers door heel Nederland. Centraal stond het delen van kennis, het bespreken van proefresultaten en het ontmoeten van collega akker­bouwers. In totaal kwamen ruim 1.200 telers op de relatiedagen af. Tijdens de bijeenkomsten was er onder andere aandacht voor ver­schillende graan­gewassen, bodembiologie, recente rassenproeven met groen­bemesters en aaltjesproble­matiek. Ook werd er in­gegaan op de mogelijk­ heden van precisielandbouw met drones, bijvoorbeeld met topFLY eBee. Een groot aantal deelnemers maakte gebruik van de mogelijkheid om de spuitlicentie voor het onderdeel ‘veiligheid en techniek’ te verlengen. <

ces schakel in suc

Meer informatie over onze komende events, leest u op www.agrifirm.com/telersbijeenkomst.

SCHAKEL IN SUCCES is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar.

Contact communicatie@agrifirm.com Fotografie Ivo Hutten, Wouter Borre, Agrifirm, Henk Riswick, iStock Concept en realisatie JEEN Drukwerk Bek, Veghel

DE GROTE STAP VAN...

LEF

ANDRE ARFMAN Werd gekozen als voorzitter van het NAJK “Afgelopen voorjaar kwam ik de vacature tegen: het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) zocht een nieuwe voorzitter. Het zette me aan het denken. Zou dit iets voor mij zijn? Ik was al langer lid van NAJK, bezocht regelmatig bijeenkomsten, en had al ervaring met bestuurswerk als voor­zitter van de FrieslandCampina Jongeren­raad.

Het leuke van bestuurswerk is dat het je de kans biedt om verder te kijken dan je bedrijf en om jezelf te ontwikkelen buiten je dagelijkse werk. Voordat ik me kandidaat stelde heb ik het overlegd met mijn ouders. Het voorzitterschap kost natuurlijk een hoop tijd, daar moet je wel samen achter staan. We waren het er al snel over eens: als ik zoiets wil, moet ik het nu doen, nu is het nog te combineren met het bedrijf. Ik ben ervoor gegaan en 30 juni werd ik unaniem gekozen als voorzitter. Er komt dan best veel op je af.

Felicitaties, ook uit onverwachte hoek, interviewverzoeken en er is een hele nieuwe wereld om te leren kennen. De eerste maanden heb ik vooral daaraan besteed.

Kennismaken met de NAJK-partners en relaties, bezoekjes aan Brussel en Den Haag.

Heel dynamisch en het is mooi om hier deel van uit te maken.” <

WIE? Andre Arfman STAP? Sinds 30 juni voorzitter van het NAJK EN VERDER? Heeft samen met zijn ouders een melkveebedrijf in Vorden, met 180 melkkoeien en bijbehorend jongvee. Daarnaast werkt hij 24 uur per week als Agrarisch Bedrijfsadviseur bij Alfa Accountants en Adviseurs.