SCHAKEL IN SUCCES MAGAZINE VOOR AGRARISCH ONDERNEMERS, NR 2, JUNI 2016
VERTAALSLAG VAN DATA NAAR PRAKTIJK PAGINA 16
FOSFAAT: UITDAGING VOOR ELKE BOER PAGINA 22 AKKERBOUWER BERT KUIJPERS
“DENKEN AAN VOLGENDE GENERATIES ” PAGINA 6
3
2
VOORAF
Vertaalslag van data naar praktijk
Coach voor succesvol weiden
PAGINA 16
STERKE COÖPERATIE IS VAN ALLE TIJDEN
PAGINA 13
Dit is het laatste voorwoord in ‘Schakel in Succes’ van mijn hand. Op 20 september aan staande mag ik mijn functie als voorzitter van de hoofddirectie van Agrifirm overdragen aan mijn opvolger Dick Hordijk. Vanaf 1984 heb ik voor u, de leden van onze coöperatie, mogen werken. Eerst binnen een provinciale coöperatie in Friesland (CAF), toen in een meer regionale coöperatie (ACM), later in de landelijke c.q. internationaal werkende coöperatie Agrifirm. In die periode zag ik hoe uw bedrijven zich ontwikkelden en ook hoe onze coöperatie zich mee ontwikkelde. Veel veranderde op bijna alle terreinen. Wat niet veranderde was onze missie, de missie van uw coöperatie. Het ledenbelang bleef de drijfveer, het waarde creëren voor u als lid onze opdracht. Soms hoor je mensen zeggen dat een coöperatie iets van vroeger is en dus niet meer van deze tijd. Onzin! De feiten bewijzen het tegenovergestelde. Daar waar sterke coöperaties zijn, hebben boeren de beste financiële resultaten. Dat is zeker in Nederland
MOOI WERK PAGINA 14
Zelf regie houden over data PAGINA 21
een feit. Dat wil niet zeggen dat coöperaties zich niet moeten aanpassen aan gewijzigde marktomstandigheden. Dat moet u en dat moeten wij. En dat heeft Agrifirm altijd gedaan en dat zal Agrifirm altijd blijven doen. Agrifirm is en blijft een moderne coöperatie, die continu op zoek is om voor de leden en klanten de beste producten, adviezen en concepten te ontwikkelen. Daar kon u op vertrouwen en daar kunt u op blijven vertrouwen. Rest mij u te danken voor de goede contacten die ik met velen had. Ik spreek het vertrouwen uit dat ondernemers kunnen blijven bouwen op hun coöperatie. En ik spreek het vertrouwen uit dat mijn opvolger, Dick Hordijk, ook uw belang als zijn persoonlijke drijfveer en als Agrifirm’s drijfveer op de eerste plaats zal zetten!
Ton Loman VOORZITTER HOOFDDIRECTIE AGRIFIRM
Verder in dit nummer 4 360° | 6 Interview Bert Kuijpers | 9 VOLLUK! Henko Klement | 10 Innovatie | 12 Inspiratie: papier van landbouwafval 20 Vijf vragen aan Ric de Rooij | 22 Fosfaat | 26 Spiegel: akkerbouwer ontmoet pluimveehouder | 29 Over Agrifirm 32 De grote stap van Henri Savelkouls
PLUIMVEE- EN AKKERBOUWBEDRIJF JANSEN NIEUW-BUINEN (DR) Zach en Marjolein Jansen en hun kinderen Judith (17), Marlies (15), Bas (11) en Annet (9). Vleeskuikens op 6 locaties en 100 ha akkerbouw, 3 medewerkers.
360
In 1999 kochten de ondernemers het huis
O
BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST
van de buren aan, om zo de toekomst van het bedrijf veilig te stellen. 10 jaar lang was hier een kinderdagverblijf gevestigd, nu wordt het door een externe partij gebruikt als dagopvang voor autistische jongeren.
Jansen bouwt in eigen beheer. “Na 20 jaar vleeskuikens houden Op een halve hectare boert zoon
weet ik wel een beetje wat ik wil
Bas (11) in het klein. “Hij koopt
in de stal, dus ik doe alles zelf.
eigen machines aan en houdt
Tekenen, inkopen en ik ben
koeien, schapen en geiten.”
voorman op de bouw. In 2014 bouwden we twee nieuwe stallen, in 2015 nog twee en dit jaar komen de laatste twee stallen en een loods voor de akkerbouw erbij.”
Zach en Marjolein Jansen, beiden afkomstig van melkveebedrijven in het midden van het land, trouwden in september 1996. Zach: “Op de dag van onze bruiloft kregen we de sleutel van dit bedrijf, onze nieuwe thuislocatie. Een week later begon onze carrière als pluimvee houders en akkerbouwers. De eerste ronde hadden we dagelijks contact met de oude eigenaar en onze adviseurs.” In 2005 begonnen de ondernemers op eigen initiatief met de voorbereidingen om de thuislocatie te verplaatsen. “Het oorspronkelijke bedrijf ligt in de dorpskern en hoewel we nog niet weg hoeven, vinden we dit zelf geen geschikte plek. Vroeg of laat krijgen mensen er last van. Na zeven jaar hadden we de vergunningen De ondernemers begonnen met 28 hectare
eindelijk rond en inmiddels staan er vier
akkerbouw en breidden dit in de loop der jaren
Bij aanschaf van het bedrijf stonden er
vleeskuikenstallen op de nieuwe locatie
uit naar 100 hectare. De percelen liggen deels
twee vleeskuikenstallen. Zowel in 2001 als
buiten het dorp. Uiteindelijk zullen we de
achter de boerderij en deels elders in de omgeving.
in 2006 is deze stal verlengd. “Het emissie
thuislocatie saneren.”
De machineloods werd gebouwd in 2004, en in
punt kwam daardoor verder naar achteren
2009 naar voren toe verlengd. Dochter Judith van
te liggen, wat een voorwaarde was om de
17 neemt veel van het landwerk voor haar rekening.
twee nieuwere stallen te bouwen.”
7
6
INTERVIEW
Akkerbouwer Bert Kuijpers
“ DENKEN AAN VOLGENDE GENERATIES” Voor akkerbouwer Bert Kuijpers uit Batenburg staat de dagelijkse praktijk in het teken van duurzame ontwikkeling. Hij kiest op zijn bedrijf in Batenburg voor de teelt van kwaliteitsproducten en verliest hierbij de zorg voor het milieu en de omgeving geen moment uit het oog.
Groeien is ook innoveren en verduur zamen. Twee belangrijke speerpunten van ons bedrijf. Voor ons betekent innovatie dat we blijven zoeken naar wegen om onszelf en onze teelten te optimaliseren. Duurzaamheid staat voor een focus op de lange termijn en zuinig zijn op wat je hebt. We willen dat de volgende genera ties ook nog gebruik kunnen maken van de grond. Ik vind het kortzichtig om alleen te kijken naar de opbrengsten van dit jaar.”
HOE ZOU JE JE BEDRIJF TYPEREN?
WAT IS DE BASIS VAN DUURZAAM
ONDERNEMER
“Ik vind ons bedrijf vooral flexibel. In de
ONDERNEMEN, VOLGENS JOU?
Bert Kuijpers uit Batenburg (Gelderland)
afgelopen 30 jaar is het bedrijf veranderd
“Om duurzaam te kunnen presteren,
van een melkveebedrijf naar een akker
moet je heel scherp bezig zijn met je
BEDRIJF
bouwbedrijf. Daarnaast zijn we in de jaren
bodem. Het gaat dan niet alleen om
Akkerbouwbedrijf, groepsaccommodatie
‘90 gestart met een tweede tak ‘Kamperen
bewust gebruik van gewasbeschermings
en mini-camping
bij de boer’. Dat hebben we de afgelopen
middelen, maar ook om de bewerking
jaren uitgebouwd tot wat er nu staat: een
van de grond. Zo hebben we bijvoor-
TEELT
modern akkerbouwbedrijf met groeps
beeld een proef gedraaid met de eerste
60 hectare aardappelen, granen, uien,
accommodatie en een mini-camping.”
elektrische uienzaaimachine en zijn we
maïs en gras. Deelnemer Veldleeuwerik.
de uitdaging aangegaan om bij de uien DUURZAAMHEID IS EEN RODE
met een werkgang van 3 meter te gaan
DRAAD IN JULLIE BEDRIJF
werken. Voordeel is dat je de bodem
“Dat klopt, wij vinden groei belangrijk.
minder belast omdat je maar één keer
Groeien is niet alleen groter worden.
over het land hoeft te gaan. We zijn niet
9
8
INTERVIEW
biologische ondernemers, maar we gaan
VOLLUK!
wel de uitdaging aan om alles zo efficiënt en gunstig mogelijk te doen.”
ERFBETREDERS OVER HUN ROL OP HET BOERENERF
JE DOET OOK MEE AAN HET PROJECT VELDLEEUWERIK. WAAROM? “Veldleeuwerik is een samenwerkings
Henko Klement is sinds twee jaar Account manager Agro bij Avebe, en adviseert aardappel telers, de leden van Avebe, bij allerlei vragen.
project op het gebied van duurzame teelt. Ik vind het belangrijk om kennis uit te wisselen met andere telers en elkaar verder te brengen. Maar niet elke onder Bert Kuijpers
nemer wil vertellen waar hij mee bezig is. In Veldleeuwerik zitten ondernemers die hun bedrijf openstellen voor andere
bang om iets nieuws te proberen. Grond
van zaad, gewasbeschermingsmiddelen
telers. Ik denk dat, als we elkaar helpen,
is duur, die moet je optimaal gebruiken.
en bemesting. We werken ook met een
we heel ver kunnen komen.”
Laten we wel wezen: de grond helemaal
opbrengstmeting op onze uienoogst
egaal maken, dat lukt je niet. Je kunt de
machines en bij de combines van de
WAT ZIJN JE PLANNEN VOOR DE
bodem niet zomaar veranderen.
loonwerker. Al deze instrumenten samen
TOEKOMST?
“Ik ben aanspreekpunt voor ongeveer 400 van
Maar je kan wel alle gegevens en kennis
zorgen ervoor dat we heel goed kunnen
“Oh, we hebben zo veel ideeën… We
onze leden, voor alles wat met de aardappelteelt
gebruiken om egale gewassen te telen
zien welk effect onze input heeft gehad
willen onze gebouwen vernieuwen en
te maken heeft. Dat kan gaan over rassenkeuze,
en een betere opbrengst te bereiken.”
op de bodem en de opbrengsten.”
uitbreiden, nog verder investeren in
teelt, ziektes en de bestrijding daarvan, maar
nieuwe machines en toepassingen en
ook over aandelen en transacties, want Avebe
WELKE INSTRUMENTEN ZETTEN
HOUD JE IN JE BEDRIJFSVOERING
aan de slag met de erfemissiescan. Dat
is een coöperatie. In de winter zijn de vragen
JULLIE DAARVOOR IN?
REKENING MET DE OMGEVING EN
laatste wilde ik vorige winter al toepassen,
die ik krijg vaak meer strategisch dan in het
“We hebben de afgelopen jaren echt de
DE CONSUMENT?
maar dat is er niet van gekomen.
groeiseizoen. Avebe is producent van aardappel
deur open gezet voor precisielandbouw.
“Ja, we vinden het namelijk belangrijk
Ook zoeken we naar nieuwe teelten die
zetmeel, maar we maken ook uniek aardappel
Inmiddels maken we gebruik van GPS,
om bewust bezig te zijn met het milieu
voor ons interessant kunnen zijn. Snuiven
bodemscans, taakkaarten en grond
en de mensen om ons heen. We moeten
aan andere teelten houdt het onder
wel, we hebben tenslotte mensen die op
nemerschap spannend. Zo hebben we
ons erf verblijven. We vertellen ze graag
een paar jaar geleden een aantal hectare
over ons bedrijf en laten zien waar we
spelt geteeld en hebben we gekeken naar
mee bezig zijn. De klant bepaalt, dat is
soja, maar daar was op dat moment nog
een ontwikkeling van de laatste jaren.
geen geld in te verdienen. We blijven ons
De consument praat mee en wij als
verder ontwikkelen, maar één ding blijft
“ We hebben de deur open gezet voor precisielandbouw.”
telers moeten gericht produceren wat
altijd voorop staan: kwaliteit. Wij kiezen
monsters om de bodem zo goed mogelijk
er wordt gevraagd. Dat is voor sommige
voor kwaliteit van onze producten in
in kaart te brengen. De taakkaarten
ondernemers wel moeilijk. Maar het is
combinatie met duurzaamheid en zorg
zorgen ervoor dat we onze hectares
niet anders, je bent een ondernemer in de
voor de bodem. Kunnen we de kwaliteit
efficiënt kunnen bewerken. Hierdoor
maatschappij en je moet open staan voor
niet bieden, dan gaan we er niet in verder.
kunnen we besparen op het gebruik
wat de consument vraagt. We zijn geen
Als we iets doen, doen we het goed.” <
“ MET DE AARDAPPELTEELT BEN JE JAARROND BEZIG”
eiwit uit de zetmeelaardappel. Je begint met een aardappel die in deze regio geteeld wordt, maar het eindproduct gaat de hele wereld over. Ik ben er trots op dat ik met mijn werk daar aan bijdraag. Het leuke aan dit vak is dat het heel breed is en veel werk in de praktijk met zich meebrengt. De ene dag zit ik op kantoor, de volgende dag sta ik weer met beide benen in het zand. Elke week ben ik zo’n 3,5 tot 4 dagen de boer op. Mijn werkgebied is het oostelijk deel van Groningen. Een prachtig landschap en een uitdagend gebied omdat hier heel intensief wordt geteeld. De aardappelteelt is iets waar je jaarrond mee bezig bent, dat maakt het zo mooi.” <
INNOVATIE
INNOVATIE
Plaatsspecifieke bemesting met inzet drones Agrifirm Plant biedt als eerste onderneming plaatsspecifieke bemesting met
percelen in beeld. De drone is uitgerust
absoluut stikstofadvies (advies in kilogrammen stikstof). De eBee, een drone die
met een geosensor die de zonlichtreflectie
in één oogopslag groeiverschillen binnen een perceel of gewas in kaart brengt,
van planten meet: een belangrijke indicator
speelt daarin een centrale rol.
voor groeiverschillen. Rietema: “We werken sinds 2015 samen met een aantal gekwa
“Om gericht actie te kunnen ondernemen
krijgt de teler de variatie binnen een
lificeerde loonwerkers die met de eBee
op groei- en opbrengstverschillen is het
perceel in beeld om zo plaatsspecifiek
vliegen en de gewasmetingen uitvoeren.
belangrijk dat de teler exact weet waar
te kunnen bemesten en op termijn ook
Zij weten voor alle gewassen welk moment
de knelpunten binnen een perceel zitten
gewasbeschermingsmiddelen toe te
van de gewasgroei optimaal is om de
en welke invloed dit heeft op groei,
dienen. Dat draagt bij aan een optimale
eBee in te zetten.” Agrifirm Plant verwerkt
teeltactiviteiten en oogst”, legt Korine
groei en beperkte uitspoeling van
deze data tot een procentuele gewas
Rietema, kenniscoördinator R&D uit.
elementen.”
verdelingskaart en vertaalt het naar een
“Met onze nieuwe dienst topFLY eBee
De eBee brengt snel en gedetailleerd
plaatsspecifiek advies. Aan de hand van optionele taakkaarten kan de teler deze data direct inlezen in de boardcomputer, zodat de machine plaatsspecifiek de juiste dosering toepast. topFLY eBee is een samenwerking van Agrifirm Plant met diverse andere partijen. topFLY eBee is geschikt voor alle akker- en tuinbouwgewassen en te bestellen via de
NIEUWE TOTAALAANPAK JONGVEE-OPFOK
specialist van Agrifirm Plant. De specialisten zijn opgeleid om de teler optimaal te
Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Het verbeteren van de
verstrekken van melkpoeder Kalvolac Unlimited, zodat het kalf
begeleiden bij de inzet van de dienst. <
jongvee-opfok is de sleutel tot een duurzame melkveehouderij
drinkt wanneer het wil en groeit als kool. Dairystart® Total Calf is
en voor veel bedrijven dé manier om het resultaat te verbeteren.
een korrel die speciaal is ontwikkeld voor de combinatie met ge
Samen met Nutrifeed, onderdeel van FrieslandCampina, ont-
sneden stro. Dit kan in de jeugd- en drachtfase worden gevoerd.
wikkelde Agrifirm Feed daarom de totaalaanpak Dairystart®.
Het compleetmineraal DairyFit Jongvee Vitaal Klauw helpt bij de
MYCOAT ZAADCOATING
preventie van Mortellaro in de jeugd- en drachtfase. Het concept gaat uit van de vier fasen in jongvee-opfok: de melkfase, brokfase, jeugdfase en drachtfase. Voor elke fase is een
ADVIES VAN SPECIALISTEN
Telers zoeken naar manieren om hoogproductief te blijven produceren. Vanuit de
speciale aanpak ontwikkeld die zorgt voor sterke vaarzen. Door
Agrifirm en Nutrifeed, de gespecialiseerde kalvermelkproducent
consument groeit de vraag naar duurzame producten van hoge kwaliteit, waarbij
een kortere opfokperiode (24 of 22 maanden), starten vaarzen
van FrieslandCampina, hebben hun specialistische kennis over
het gebruik van kunstmest en chemie meer en meer wordt teruggebracht.
eerder met melk produceren. Dit betekent een langere levensduur
de voeding van kalveren en de opfok van jongvee gebundeld
en een lager vervangingspercentage.
in innovatieve concepten, advies en protocollen. Een betere
Biomygreen en Agrifirm Plant spelen hier op in met de ont
weerbaarheid, beworteling en nutriëntenopname van het gewas
wikkeling van een innovatieve zaadcoating. Deze MyCoat
verbeteren. Met de losse toepassing van de schimmels hebben
DE BESTE VOEDING
goed in de gaten houden. Voor deze monitoring is er Agrifirm
zaadcoating maakt het toepassen van goedaardig bodemleven
Agrifirm Plant en Biomygreen al diverse succesvolle resultaten
Onderdeel van het Dairystart® assortiment is een speciaal start
Focus Jongvee. Deze tool kunt u online toepassen, via
in de landbouw praktisch en (kosten)effectief. In de coating
behaald in de praktijk. Met steun uit het Europees Fonds voor
poeder, Kalvolac Start. Dit gaat pathogenen tegen die diarree
mijnagrifirm op de website van Agrifirm of rechtstreeks op
worden goedaardige schimmels verwerkt die een samenlevings
Regionale Ontwikkeling werken beide partijen samen aan de
veroorzaken. Het is geen symptoombestrijding, maar pakt de
www.dairystart.nl. Het levert u inzicht op en advies, onder
verband aangaan met het gewas waardoor de natuurlijke plant-
doorontwikkeling van deze duurzame aanpak. <
oorzaak van kalverdiarree aan. Innovatief is ook het onbeperkt
andere over het optimale inseminatiemoment per vaars. <
jongvee-opfok is vooral gedisciplineerd werken en de voortgang
INNOVATIE INNOVATIES VAN BUITEN DE AGRARISCHE SECTOR
&CO
IN
SPIRATIE
Duurzame initiatieven ontvangen prijs Innovatiefonds Uit vijftien inzendingen heeft het ‘Innovatiefonds voor telers’ vier initiatieven van telers beloond met een
Papier als tweede leven voor landbouwafval
13 ONDERNEMERS OVER HUN SAMENWERKING
COACH VOOR SUCCESVOL WEIDEN
financiële stimulans. Volgens de jury leveren de concepten niet alleen voordelen op voor de bedrijven en sector, maar
Begin april gingen de koeien van melkveehouder Bart
Na een oriënterend gesprek kwamen Van der Werf en Faassen
hebben ze ook een meerwaarde voor het milieu.
Faassen uit Klooster-Lidlum (Friesland) voor het eerst
samen tot een plan om het beweiden dit keer wél tot een succes
sinds jaren weer de wei in. Weidecoach Sible van der Werf
te maken. Van der Werf adviseerde om voor het standweiden-
Uit agrarisch restmateriaal kan cellulose worden gewonnen,
De volgende ondernemingen werden beloond voor hun
begeleidde de veehouder in de voorbereiding en is
omweiden systeem te kiezen. Van der Werf: “Het is een simpel
de belangrijkste grondstof voor papier. PaperWise verwerkt
innovatie:
vraagbaak en sparringpartner.
systeem, waarmee je toch veel opbrengst van het land kunt halen
deze cellulose tot hoogwaardig, milieuvriendelijk papier en
De firma C.J. Huiberts & zn uit Sint Maartensbrug
karton. Door gebruik te maken van agrarisch restmateriaal
(Noord Holland). Dit biologische bloembollenteeltbedrijf
“Acht jaar geleden, toen ik in de VOF kwam, deden we de koeien
van de productie gaan.” Daarnaast investeerde de veehouder in
komen nu van één gewas twee producten: voedsel én
heeft een onder-groenbemesterzode-planter ontworpen en
voor het eerst weer naar buiten, maar toen gingen ze steeds
een goede afrastering, met gladde draad voor de geleiding.
papier. Het productieproces van PaperWise is CO2 neutraal.
gebouwd. De machine tilt de zode op, verspreidt de bollen en
door de draad heen. Binnen een week stonden ze weer op stal”,
legt de zode terug. De aanpak scheelt drie werkgangen.
lacht Bart Faassen, die het bedrijf samen met zijn ouders Antoon
Op 6 april was het zover: de staldeuren gingen open. “Een
“Ons papier en karton voldoet aan de hoogste kwaliteitsnormen
Jan Reinier de Jong uit Odoorn (Drenthe). Met vier partners
en Jannie runt. “Dit jaar wilden we het weer proberen, maar dan
spannend moment, maar gelukkig ging het heel goed. Ze zijn
en is onder meer verkrijgbaar als printpapier, groot formaat
realiseerde de akkerbouwer een accu op zijn bedrijf die de
met een plan.” Het project Nieuwe Weiders, een initiatief van
die eerste weken niet één keer uitgebroken”, vertelt Faassen.
vellen en op rol in diverse afmetingen”, aldus directeur/eigenaar
energie uit zijn 1.057 zonnepanelen kan bewaren. De accu
Stichting Weidegang, koppelde hem daarom aan weidecoach
“Het is een mooi gezicht dat de koeien nu weer buiten lopen,
Peter van Rosmalen van PaperWise. “Het papier kan tot wel
heeft een capaciteit van 294 kilowattuur. De akkerbouwer
Sible van der Werf, in het dagelijks leven ruwvoerspecialist bij
maar in het begin was het ook lastig. De helft van de dieren vrat
7 keer recycled worden. Daarna kan het altijd nog worden
is daarmee flexibel in het gebruik van de stroom en kan
Agrifirm Feed. “Veel veehouders die weer willen beweiden,
de eerste weken nog te weinig. Toen heb ik Sible wel even gebeld.
verbrand voor energieopwekking of nog beter: met behulp
inspelen op energieoverschotten of -tekorten op het
weten niet goed hoe ze het aan moeten pakken. Het is meer dan
Hij adviseerde me om wat langer vol te houden. Het is op dat soort
van vergisting worden omgezet in biogas en compost. Dan
landelijke energienet.
een kwestie van de deuren openzetten”, vertelt Van der Werf.
momenten fijn om iemand te hebben om op terug te vallen,
hebben we papier, energie en meststof gemaakt uit één reststof.
Boomkwekerij ’t Fort W. Roelofs uit Zeewolde (Flevoland).
Ons ‘afvalpapier’ voldoet aan de allerhoogste kwaliteitsnormen.”
De kwekerij ontwikkelde het idee om maïs te laten groeien tus
Van Rosmalen vervolgt: “Wij vinden dat we steeds slimmer met
sen hun jonge appel- en perenboompjes. Dit moet leiden tot
Veehouder Bart Faassen (l) en
grondstoffen moeten omgaan. Waarom primaire grondstoffen
meer bescherming van de jonge aanplant tegen extreem lage
weidecoach Sible van der Werf (r).
inzetten voor producten als er voldoende reststoffen voor
temperaturen. Roelofs heeft een tweedehands zaaimachine
handen zijn?”
omgebouwd om tussen de bomenrijen te kunnen zaaien.
PaperWise papier en karton wordt momenteel in India en
ACHT SAMENWERKENDE ORGANISATIES
Colombia geproduceerd in het gebied waar ook het landbouw
Het ‘Innovatiefonds voor telers’ is een initiatief van acht
afval beschikbaar komt. Zodra PaperWise groot genoeg is om
samenwerkende organisaties, die nauw betrokken zijn
Europese papierfabrieken in beweging te krijgen, wordt ook
bij de agrarische sector. De partners zijn Abemec, Agrico,
de aanvoer van Europees landbouwafval actueel. <
Agrifirm Plant, BASF, Bayer CropScience, KWOOT, OCI Agro en Syngenta. De organisatie van de prijs ligt sinds dit jaar
www.paperwise.eu
in handen van het NAJK. <
en dat was heel belangrijk voor Bart. Het weiden mag niet ten koste
die je helpt om door te zetten.” <
WIE? Loonwerker Harold Lamberink (op de hakselaar) en zijn zoon Niek (op de trekker). WAT? Inkuilen van de eerste snede van melkveehouder Bert Mensink. WAAR?
MOOI WERK
Dedemsvaart, Overijssel WANNEER? 11 mei 2016 WAAROM? Mensink heeft de huiskavel nieuw ingezaaid met grasklaver. De eerste snede komt onderin de kuil en wordt aangereden met een kuilverdeler en een shovel van 20 ton, om een strak aangereden lasagnekuil te maken. De grasklaver wordt niet geschud en dat was dit jaar maar goed ook. Door de harde wind was het gras dan veel te droog geworden.
16
17
ONDERNEMEN
VERTAALSLAG VAN DATA NAAR PRAKTIJK De landbouw digitaliseert in hoog tempo. Automatisering en robotisering gaan hand in hand met een explosie van nieuwe gegevens over bodem, gewasgroei, dieren, voerefficiĂŤntie en bemesting. Alles kan efficiĂŤnter, preciezer en sneller.
gedragsmonitoring lichaamstemperatuur
automatisch GBM bestellen
bepalen aflevermoment
zelfrijdende oogstwagen
hoestmonitoring voorraadbeheer silo
individueel voeren
melkanalyse
hoestmonitoring
draadloze afrastering
fokkerijselectie
tochtigheidsdetectie gezondheidsmonitoring voeropname plaatsspecifiek bemesten zelfrijdende trekker opbrengstmeting
gewasmonitoring bodemscan
klimaatbeheersing gewichtsmonitoring
16 18
19
ONDERNEMEN
ONDERNEMEN
Privacy
Behalve bij het vereenvoudigen en optimaliseren van de bedrijfsvoering, spelen data ook een grote rol in het verkrijgen van certificeringen.
Hoe zit het met de privacy? Het is de eerste vraag die veel ondernemers zich stellen als het gaat om het verzamelen en delen van data. Iets waar de verschillende platformen en projecten zich van bewust zijn. Alle genoemde initiatieven hanteren het uitgangspunt dat de data van de ondernemer blijven. Zonder zijn toestemming kan niemand anders daarbij. Een gebruiker kan wel toestemming geven om zijn gegevens te delen met anderen.
De verzameling aan ‘Big Data’ biedt
AGROCONNECT
en vollegrondsgroente. Zuster
ELEKTRONISCHE SNELWEG
partijen hebben de intentie om het
CERTIFICERINGSDATA
enorme kansen voor agrarisch onder
De vereniging Agroconnect bijvoorbeeld,
verenigingen Frugicom, Floricode
Dit voorjaar ondertekenden de initiatief
platform op termijn ook beschikbaar
Behalve bij het vereenvoudigen en
nemers. Naar schatting van Rabobank
is een initiatief van de agribusiness, waar
en Edibulb richten zich met hetzelfde
nemers van Smart Dairy Farming boven
te maken voor de akkerbouw, varkens
optimaliseren van de bedrijfsvoering,
kan de overgang naar een data-intensieve
onder Agrifirm. Doel is om elektronische
doel op de tuinbouwsectoren.
dien een samenwerkingsovereenkomst
houderij en pluimveehouderij.
spelen data ook een grote rol in het
akkerbouw wereldwijd 10 miljard US
gegevensuitwisseling in de agrarische
dollars aan extra waarde genereren,
sector te stimuleren. Agroconnect zet
MELKVEEHOUDERIJ
realiseren: het ontwikkelen van een
AKKERWEB
nu gaat om de Global GAP erkenning
gebaseerd op een geschatte opbrengst
zich onder andere in om standaarden
Andere initiatieven richten zich veelal op
elektronische snelweg. Via deze ‘data
Een initiatief waar akkerbouwers nu al
of het certificaat voor biologische
toename van 5 procent (Rabobank
te ontwikkelen, zodat bedrijven en
één specifieke sector, al dan niet met de
snelweg’ heeft de melkveehouder toe-
gebruik van kunnen maken is Akkerweb,
landbouw. Een ondernemer moet
Industry Note Van intuïtie naar informatie,
organisaties gemakkelijk informatie
intentie om dat later uit te breiden naar
gang tot zijn eigen data en kan hij daar
ontwikkeld door Wageningen UR en
grote hoeveelheden data verzamelen
oktober 2015). Data alleen is daarvoor
als fokkerijgegevens, teeltgegevens,
meerdere sectoren. Een voorbeeld is het
naast beschikken over kennis van andere
Agrifirm Plant. Akkerweb helpt telers
en overleggen om de certificering te
echter niet genoeg. De verzamelde
diergezondheidsgegegevens en
project Smart Dairy Farming, een initiatief
partijen op het gebied van onder andere
overzicht te houden in het oerwoud van
verkrijgen of behouden. AgriPlace is
informatie moet worden vertaald naar
bijvoorbeeld financiële getallen
van Agrifirm, CRV en FrieslandCampina
diergezondheid, duurzaamheid en
gegevens over hun percelen en gewas
een online platform waar de onder-
de praktijk, worden uitgewisseld, ge
kunnen uitwisselen. Daarnaast zoekt
en een samenwerking tussen bedrijven,
sen uit opbrengstkaarten, luchtfoto’s,
nemer gemakkelijk certificerings
combineerd en toepasbaar worden
de vereniging naar nieuwe toepassings
melkveehouders en kennisinstellingen.
sensoren en bodemanalyses. Bovendien
informatie kan verzamelen, beheren
gemaakt. Dit vraagt om samenwerking
mogelijkheden van de data, en mogelijke
Doel is om melkveehouders met informa
ondersteunt de tool telers bij het inter
en delen met de juiste instanties.
tussen verschillende partijen binnen
knelpunten daarin. Agroconnect is
tie en technologie te ondersteunen bij
preteren van de gegevens. Telers kunnen
Dat bespaart tijd voor zowel agrarisch
de sector. Bedrijven en instellingen in
actief in de veehouderij en de open teel
het verder verbeteren van de gezondheid
online hun gewaspercelen intekenen of
ondernemers als voor de auditor.
de agrarische sector slaan daarom
ten, zoals akkerbouw, fruitteelt
en levensverwachting van melkkoeien.
overnemen van www.rvo.nl, en er hun
AgriPlace is ontwikkeld binnen het
verkrijgen van certificeringen, of het
om een volgende stap in het project te
B edrijven slaan handen ineen om beschikbare data te bundelen.
steeds vaker de handen ineen om de
Het gaat daarbij dus zowel om het ver
eigen gegevens aan toevoegen.
project Farm Digital, een samen-
beschikbare data te bundelen en toe
zamelen van data als het toepasbaar
mineralenefficiency. De melkveehouder
Zo kan de akkerbouwer bijvoorbeeld de
werking van standaardiserings
pasbaar te maken. Op deze manier helpen
maken daarvan. Concrete resultaten
kan deze informatie gebruiken bij het
gegevens die zijn verzameld door een
organisaties, certificeringsinstanties,
ze ondernemers om een praktische
van Smart Dairy Farming zijn sensoren,
maken van keuzes in de bedrijfsvoering,
satelliet, sensor of drone vertalen naar
bedrijfsleven en wetenschap en
vertaalslag te maken naar hun eigen
kengetallen, beslismodellen en advies
of om zichzelf te benchmarken met
een taakkaart om plaatsspecifiek te
onderdeel van het Nederlandse
bedrijf.
producten.
andere ondernemers. De betrokken
bemesten of behandelen.
Topsectorenbeleid. <
20
OPINIE
VIJF VRAGEN, VIJF ANTWOORDEN
5
“ WE WILLEN DATA PRAKTISCH INZETTEN”
21
OPINIE
PLAATSSPECIFIEK BEMESTEN MET DRONES
“Poepen die dingen tegenwoordig ook al?”
A rie Furm
Ric de Rooij is hoofddirecteur Interne Organisatie en Uitvoering bij het ministerie van EZ. Eén van zijn opdrachten is om te zorgen voor een betere samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven op het gebied van informatisering en data-uitwisseling.
ZELF REGIE HOUDEN OVER DATA Het verzamelen, delen en vergelijken van technische en financiële
Extra wetgeving verhoogt immers opnieuw de kostprijs voor
1. WAAROM IS EEN BETERE SAMENWERKING BELANGRIJK?
nen komen, krijgen nog bezoek van de inspectie. We zien nu dat
data in de keten heeft enorm veel toegevoegde waarde voor
varkenshouders. Dat kan net de nekslag zijn voor hen die het
“Overheid en bedrijfsleven wisselen veel informatie met elkaar
de kwaliteit omhoog gaat en dat er minder controles nodig zijn.”
ondernemers. Maar we moeten wel zorgvuldig met deze cijfers
al moeilijk hebben. Het is niet de taak van externe organisaties
omgaan en dat mogen we ook van onze ketenpartners verwach
om informatie over onze sector naar buiten te brengen. Dat doen
uit. Dat gaat niet altijd op de meest efficiënte manier. Denk aan subsidie-aanvragen binnen het GLB, daarvoor moet de ondernemer
4. BRENGT DAT DE PRIVACY NIET IN GEVAAR?
ten. De tijd van onbeperkt publiceren van data door bedrijven in
we zelf als de situatie daarom vraagt. We hebben als varkens
heel veel informatie doorgeven. Als wij zorgen dat meer gegevens
“De ondernemer bepaalt wat er met deze data gebeurt: met
de periferie van de varkenshouderij is wat de POV betreft voorbij.
houderij niets te verbergen en we zijn transparant. Maar de data
al zijn ingevuld, scheelt dat de ondernemer administratief werk en
wie het wanneer wordt gedeeld. Ook tussen verschillende
hebben wij een beter overzicht. En dat is nog maar het begin.
overheidsonderdelen mogen we niet zomaar informatie uit
We willen de data die we hebben veredelen en praktisch inzetten.”
wisselen zonder toestemming. Dat gezegd hebbende, moet je soms wel met de billen bloot om verder te komen. Neem
2. OVER WELKE DATA HEEFT U HET DAN?
het voorbeeld met de lunchrooms: ondernemers waren
“In de eerste plaats om de gegevens die we als overheid toch al
aanvankelijk huiverig, maar nu blijkt dat wie niets te verbergen
hebben, bijvoorbeeld uit de meitelling. Maar ook informatie die de
heeft, er alleen maar beter van wordt. Ik wil er graag naar toe
sector zelf verzamelt kan heel waardevol zijn.”
dat we in een sfeer van openheid en vertrouwen met elkaar kunnen samenwerken, uiteraard met goede regels.”
3. WAAR MOETEN WE DAN AAN DENKEN?
die worden verzameld door onze leden, moeten ingezet worden Het kan niet zo zijn dat instanties als accountants, banken en andere private organisaties data verzamelen en openbaar
voor het doel waarvoor ze verzameld worden: om te bench marken en om hun eigen bedrijf verder te optimaliseren.
maken zonder goedkeuring van de onder nemers. Het publiceren van data, zonder
We moeten zelf de regie houden over onze gegevens.
enige vorm van context en uitleg, kan
Daarom is de POV begonnen met het ontwikkelen van een
de sector schaden. De ophef die dit
markt- en een keteninformatiesysteem en we zijn in gesprek
voorjaar ontstond over biggensterfte
met onze ketenpartners. Een vitale varkenshouderij is ook in
is direct te herleiden naar de publi
hun belang en bovendien, als bedrijven zomaar data blijven
catie van de technische cijfers over
publiceren zullen ondernemers zeggen: “Laat maar. Ik ga mijn
2015. Door het publiceren van deze
data niet meer delen. Het schaadt mij te veel”. En dat zou jammer
“Denk bijvoorbeeld aan de informatie die wordt verzameld met GPS
5. HOE WILT U DAT REALISEREN?
en drones. Als we als overheid die metingen kunnen gebruiken, is
“Het begint met de juiste systemen, dus een optimale ICT
er geen landmeter meer nodig. Een optimale samenwerking tussen
is stap 1. Daarnaast wil ik graag in gesprek met de sector.
alle datasystemen in Nederland kan bijdragen aan het sneller
Met de ondernemers, maar ook met de periferie. Ik snap dat
wetgeving komt voor
signaleren van een dierziekte, of een probleem met een vervuilde
er aarzelingen zijn, maar juist daarom is het zo belangrijk dat
een maximale toom
grondstof. En een goede data-uitwisseling kan controles besparen.
alle partijen er beter van worden. Geef ons dat vertrouwen,
grootte. Wij willen dit
Ingrid Jansen
De nVWA heeft bijvoorbeeld een app waarin consumenten lunch
en je krijgt er ook vertrouwen voor terug, bijvoorbeeld in de
liever op onze eigen
voorzitter Producentenorganisatie en Varkenshouderij (POV)
rooms beoordelen. Met name lunchrooms waar klachten over bin
vorm van minder controles.” <
manier aanpakken.
en voorzitter Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV)
cijfers, zonder context, bestaat het risico dat er nieuwe
zijn. Want het brengt je als ondernemer verder om je bedrijfsgegevens te vergelijken met anderen.
22
23
ACHTERGROND
ACHTERGROND
VARKENSHOUDER BART VERHEES - SOMEREN (NB)
Verwerkt alle mest van de 1.000 zeugen en 9.000 vleesvarkens die hij samen met zijn broer houdt op het eigen bedrijf. “Toen we in 2012 naar deze locatie kwamen, bouwden we meteen een verwerkingsinstallatie. Die draait nu sinds een klein jaar. Alle mest, 20.000 -25.000 ton inclusief het spuiwater uit de luchtwassers, wordt hierin verwerkt. Een zeefbandpers scheidt de dikke en dunne fractie, waarna via filtratie en omgekeerde osmose
FOSFAAT: UITDAGING VOOR ELKE BOER Fosfaat. Hoe zit het precies met de nieuwe wetten en regels, wat betekent dat voor ondernemers en welke oplossingen zijn er? Schakel in Succes geeft een overzicht en laat ondernemers aan het woord die zelf aan de slag gingen.
een concentraat meststof overblijft. We hebben ons aangemeld
reparaties. De techniek is nog nieuw en we hebben het afgelopen
voor een proefproject om dit af te mogen zetten als kunstmest
jaar dan ook nog flink aan de installatie moeten knutselen. Maar
vervanger. Ondertussen zijn we met een proef bezig om het concen
nu draait het prima en ik ben er trots op dat we de capaciteit van
traat nog verder in te dampen, waardoor het nog geconcentreerder
20.000 ton hebben gehaald. We zijn nu niet meer afhankelijk van
wordt en daarmee ook interessant voor een mestexporteur.
de grillen van de mestmarkt. Daarnaast is het nu al goedkoper,
Een eigen mestverwerkingsinstallatie is niet een kwestie van
en hopelijk levert het op termijn een concurrerende kostprijs op.
´stekker in het stopcontact, slang in de put en draaien maar´.
Heel interessant voor ondernemers die bereid zijn om er aandacht
Gemiddeld ben ik 1,5 tot 2 uur per dag kwijt aan controle en
en energie in te steken en de nodige research te doen.”
Het doel van de wet-en regelgeving
gevolg hiervan een fosfaatoverschot heb
die de ondernemer helpen om aan de
voeders. Fosfaat is een essentieel onder
rondom fosfaat is om ervoor te zorgen
ben, bovendien verplicht om voldoende
regelgeving te voldoen, zonder in te
deel van diervoer, dat niet zomaar kan
dat de fosfaatproductie weer onder het
grond in bezit te hebben om een deel van
krimpen of extra rechten aan te schaffen.
worden weggelaten. De nP-rundvee
fosfaatplafond van de EU terecht komt,
de extra fosfaatproductie te gebruiken op
De Kringloopwijzer bijvoorbeeld, is
voeders van Agrifirm Feed bevatten
zonder daarbij de groei van de landbouw
het eigen land. In alle veehouderijsecto
verplicht voor alle melkveehouders,
25 procent minder fosfaat, maar hebben
te beperken.
ren geldt daarnaast dat veehouders die
maar is naast een verplichting ook een
toch een hoog aandeel benutbaar fosfaat,
meer fosfaat produceren dan ze op eigen
hulpmiddel om het maximale aantal
dat de dieren beter uit het voer kunnen
WETGEVING
grond uit kunnen rijden of binnen 20 km
liters per kilo fosfaat te produceren.
opnemen. Zo daalt het gehalte fosfaat in
De wetgeving bestaat uit grofweg drie
af kunnen zetten, sinds 2014 verplicht zijn
Het invullen van de Kringloopwijzer
voer, zonder dat dat invloed heeft op de
pijlers: grondgebondenheid, het fosfaat
om een deel van de mest te verwerken.
gaat vaak samen met onder andere het
resultaten. Ook voor varkens zijn er laag-
opstellen van bemestingsplannen en is zo
fosfaatvoeders beschikbaar.
rechten- en dierrechtenstelsel en de mestverwerkingsplicht. De varkens- en
UITDAGINGEN
onderdeel van een totaalpakket om
pluimveehouderij kenden al een systeem
“De uitdaging voor de veehouder is om
de mineralenefficiëntie te verbeteren.
met dierrechten, vanaf 1 januari 2017
een maximaal economisch rendement te
wordt het vergelijkbare systeem van
bereiken met een minimale inzet van fos
VOERSPOOR
worden, niet in de laatste plaats door
fosfaatrechten voor de melkveehouderij
faat”, vat Ruud Tijssens, director Corporate
Een richting die voor zowel varkens- als
de in 2014 ingevoerde mestverwerkings
van kracht. Sinds 1 januari 2016 zijn melk
Affairs bij Agrifirm Group, samen. Er zijn
melkveehouders perspectief biedt is het
plicht, is de mestverwerking. In de
veehouders die uit willen breiden en als
verschillende instrumenten en strategieën
voerspoor: de inzet van fosfaatefficiënte
komende jaren zal de verwerkings
MESTVERWERKING Een richting die steeds belangrijker zal
>
24
25
ACHTERGROND
ACHTERGROND
BEN ROOYACKERS - YSSELSTEYN (LI) AKKERBOUWER ARIE VAN DER KNIJFF - ZEEWOLDE (FL)
Realiseerde eigen mestverwerking met producentencoöperatie Mestac
Maakt met een biogasinstallatie groene stroom uit drijfmest en organische reststromen
“Coöperatie Mestac bestaat al 25 jaar. Ons doel is om de 300.000 ton mestafzet voor de 400 leden gestructureerd aan te pakken. Onder de naam Merensteyn realiseerden we een eigen mestverwerking voor de leden, die we nu aan het opstarten zijn. Via omgekeerde osmose produceren we 20% dikke fractie en
“We hebben een akkerbouwbedrijf met poot- en consumptie
70-75% schoon water. Die hoge concentratie bereiken we door
aardappelen, mais, tarwe en uien. We ruilen land en verhuren
het residu door actief kool te leiden: de zouten hechten zich aan
tulpenland. In totaal hebben we zo’n 400 ha land in gebruik.
het kool waardoor je nog meer water aan het concentraat kunt
Daarnaast hebben we sinds 2009 een biogasinstallatie, die gebruik
onttrekken. Het schone water, schoner dan leidingwater, geven
maakt van verschillende soorten biomassa: rundveedrijfmest
we terug aan de natuur. Het kool is geschikt als grondstof voor
van veehouders uit de buurt en organische reststromen zoals
composteerders die het kunnen bijmengen.
gras, sinaasappelschillen, cacaodoppen, koffiedik, graanresten
Het idee voor de biogasinstallatie ontstond rond 2003, toen
en restpartijen die net niet geschikt zijn voor veevoer. Tijdens het
aardappelen en uien heel weinig opbrachten en vervoerd werden
Het is een spannend project. Er zijn high-tech installaties
vergistingsproces komt biogas vrij, dat wordt verbrand in een
naar biogasinstallaties in Duitsland. Door de vergisting op het
nodig voor het verwerken van een laagwaardig product.
WKK motor (Warmte Kracht Koppeling) en omgezet in groene
eigen bedrijf te organiseren bespaar je de transportkosten. We
Het vergunningstraject is lang en de financiering is complex.
stroom en warmte. De groene stroom leveren we terug aan het
hadden al windmolens dus waren al bezig met groene stroom,
Bij ons zijn de boeren ook echt eigenaar en dat vraagt van veel
elektriciteitsnet en met de warmte drogen we de dikke fractie na
en de vooruitzichten waren toen heel goed. Achteraf valt dat
mensen leveringszekerheid en inleggelden. Ondanks dat de
vergisting. De dikke fractie wordt vrijwel allemaal geëxporteerd.
tegen, door de steeds lagere stroomprijs, duurdere grondstoffen
techniek bewezen is, blijf je constant aan het optimaliseren
De helft van het digestaat kan afgezet worden op eigen land,
en lastiger mestafzet. Dat had niemand voorzien. Maar ja, dat is
en sturen. Het vraagt veel energie en uithoudingsvermogen,
wat een mooie kunstmestbesparing oplevert.
ondernemen.”
maar opgeven staat niet in mijn woordenboek.”
capaciteit flink toenemen. “Eind 2014
geen restproduct is, maar een product
toekomst te kunnen benutten.”
was de verwerkingscapaciteit 44,3 miljoen
met waarde. Agrifirm Exlan heeft in dat
Als de mestverwerking op gang komt,
kilo fosfaat”, vertelt Tijssens. “Gezien de
kader al jaren ervaring met zowel klein- als
zal dit de prijzen drukken. De huidige
stijging van het mestoverschot is er
grootschalige mestverwerking, waarvan
mestmarkt, met een overschot aan
Ruud Tijssens, director Corporate Affairs Agrifirm Group:
Daarnaast zijn we als Agrifirm Group actief betrokken bij het
naar verwachting 11 miljoen extra
al meerdere (groepen) veehouders
‘anonieme’ mest is bovendien uiteindelijk
“Het optimaliseren van de fosfaatefficiëntie en het realiseren van
bieden van sectorbrede oplossingen. Wij zetten graag onze
verwerkingscapaciteit nodig. Dat zal
gebruik maken.”
ook niet in het belang van de akkerbouw.
plaatsingsruimte voor mest zit in de genen van onze dochter
schouders onder nieuwe initiatieven als het mestinvesterings-
Wat doet Agrifirm?
In het kader van bemesten op maat
bedrijven Plant, Feed en Exlan. Agrifirm Feed bijvoorbeeld, zet met
fonds, een gezamenlijk initiatief waarbij 25 voerbedrijven
ik verwacht dat een extra capaciteit van
AKKERBOUW
heeft de akkerbouw baat bij kwaliteits
de nP-voeders en nP-rantsoenberekeningen in op het voerspoor.
betrokken zijn. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan
7,2 miljoen realistisch is, maar zeker is dat
Het tot waarde brengen van mest is
mest met bekende gehaltes.
Gezond resultaat met minder fosfaat.
initiatiefnemers voor de realisatie van mestverwerkings
er de komende jaren veel van de grond
ook in het belang van de akkerbouw.
“De allerbelangrijkste oplossingsrichting
Agrifirm Exlan helpt veehouders om een betere benutting van
capaciteiten. Op dit moment zijn er tien projecten goedgekeurd
zal moeten komen.” Tijssens benadrukt
“Akkerbouwers kunnen de bemestings
is een solide afzetmarkt. De veehouder,
mineralen met behulp van de Kringloopwijzer te bereiken, onder
die samen 2,8 miljoen kilo fosfaat genereren en zijn er vier projecten
dat het daarbij niet alleen gaat om het
kosten verlagen door optimale inzet van
als producent van de mest, moet leveren
steunt ondernemers bij het verbeteren van de fosfaatefficiëntie
in de eindfase van de beoordeling die nog eens goed zijn voor
financieren en bouwen van verwerkings
organische mest. Omdat de werking
wat de akkerbouwer in binnen- en
en begeleidt veehouders en akkerbouwers om tot een duurzame
2,7 miljoen kilo fosfaat.
installaties, maar ook om het creëren van
van organische mest altijd iets minder
buitenland wil hebben. Daar moeten
samenwerking te komen. Hiervoor is de Samenwerking Optimaal
Ook houden we ons intensief bezig met het verwaarden van mest.
de juiste omstandigheden. “Het gaat niet
voorspelbaar is dan kunstmest, is er een
we naar toe.” <
aanpak ontwikkeld.
Het creëren van mest met een waarde, en niet een anoniem rest
alleen om het genereren van capaciteit,
prijsvoordeel ten opzichte van kunst-
Agrifirm Plant, tot slot, past organische mest optimaal in in
product. Er zijn investeringen nodig om de verwerkingskosten
maar ook het zoeken naar nieuwe
mest. De akkerbouw heeft belang bij
de bemestingsplannen. Met behulp van een optimalisatie-
omlaag te krijgen en innovatie is van belang bij de zoektocht naar
markten voor mest. We moeten de mest
een financiële gezonde veehouderij
programma wordt een mix samengesteld die de nutriënten-
nieuwe markten. Het gaat kortom om het reduceren van kosten,
tot waarde zien te brengen, zodat het
om dit kostprijsvoordeel ook in de
behoefte zoveel mogelijk invult met organische mest.
het stimuleren van innovatie en het vinden van nieuwe markten.” <
waarschijnlijk niet helemaal gaan lukken,
26
23 AKKERBOUWER ONTMOET PLUIMVEEHOUDER
SPIEGEL
“Onbekend maakt onbemind, dus moeten agrarische ondernemers open zijn over wat ze doen.” Dat is de overtuiging van veehouder Ronny Graat en akkerbouwer Adrie Bossers. De ondernemers gaan voor de rubriek SPIEGEL in gesprek over transparantie in de sector en over wat dat kan opleveren. “Een goede omgevingsdialoog vind ik
Brabant en Zeeland. De akkerbouwer her
een van de moeilijkste dingen van mijn
kent de discussie met de omwonenden
bedrijfsvoering. Herken je dat?” Ronny
direct. Ook hij heeft te maken gehad met
Graat windt er geen doekjes om. Het
kritische reacties uit de omgeving.
verkrijgen van een vergunning voor de uitbreiding van zijn kippenstal verloopt
UITBREIDEN
moeizaam. En dat houdt hem behoorlijk
Al gauw gaat het gesprek over uitbreiden,
bezig. De pluimveehouder wil van
investeren en het belang van begrip van
akkerbouwer Adrie Bossers weten wat
de omgeving. Graat wil een innovatieve
zijn ervaringen zijn.
stal bijbouwen. Hij vertelt: “Mijn doel is
De twee ondernemers ontmoeten elkaar
meer ruimte per dier. Dat is beter voor de
op het bedrijf van de familie Graat in het
kuikens en dat sluit aan bij de maatschap
Noord-Brabantse De Mortel. Graat heeft
pelijke discussie. Maar het krijgen van de
een gemengd bedrijf met vleeskuikens en
juiste vergunningen, da’s niet makkelijk. Er
melkkoeien. “Ik houd van nieuwe dingen
is bezwaar gekomen. Niet van de directe
uitproberen. Wij waren een van de eerste
buren, die snappen het wel. Zij kennen
bedrijven met een melkrobot in Neder
mij en mijn bedrijf. Het bezwaar komt van
land. Daardoor heb ik meer tijd voor de
mensen op grotere afstand. ”
vleeskuikens. Ook daarin zijn we innova
“Ja, de dialoog met de omgeving is heel
tief.” Bossers heeft een akkerbouwbedrijf
belangrijk. Onbekend maakt onbemind,”
in Langeweg, op de grens tussen Noord-
stelt Bossers. “Mensen moeten jou als Ronny Graat (l) en Adrie Bossers
“ LAAT DE MENS ACHTER DE ONDERNEMER ZIEN”
28
29
OVER AGRIFIRM
SPIEGEL mens achter de ondernemer kennen. Als
modern bedrijf, maar de afstand tot de
bijvoorbeeld de petrochemische industrie
iemand weet waarom je iets doet, krijg je
burgers is veel groter. Dat vraagt een an
en de zorg, dat is toch een ondenk
eerder draagvlak. Zoals jij nu met je plan
dere aanpak. Ik ben ook actief in de lokale
bare combinatie! Het is zaak dat we de
voor meer ruimte per kuiken, dat is in
politiek en ik heb allerlei bestuursfuncties
toegevoegde waarde laten zien. En dat
principe een goed verhaal.”
vervuld. Zo heb ik ervaren dat wat je in
we vertellen waarmee we bezig zijn. Wij
DICK HORDIJK NIEUWE VOORZITTER HOOFDDIRECTIE AGRIFIRM GROUP
een vergaderzaal vertelt, veel moeilijker
doen dat als sector met De Week van de
BEGRIP
is te begrijpen dan wat je gewoon laat
Akkerbouw en jij doet dat heel goed met
Tegenwoordig is het zaak om actief de
zien op het bedrijf. Al weer zeventien jaar
de zichtstal.”
Dick Hordijk is de nieuwe voorzitter van de hoofddirectie van
belangrijke agribusiness sectoren (premix en nutritie). Hij heeft
maatschappij te vertellen waarmee je
geleden ontving ik voor het eerst het col
De twee ondernemers lopen naar de
Agrifirm Group. Hij volgt Ton Loman op die eind vorig jaar zijn
bij grote multinationals diverse managementposities bekleed
bezig bent. Bossers: “Vroeger lag dat an
lege en de raad op het bedrijf. Daarna zijn
zichtstal. De deur is 24 uur per dag open.
vertrek aankondigde.
met de eindverantwoordelijkheid voor commercie, operations,
ders. Mijn ouders hadden een gemengd
ze nog verschillende malen op bezoek
Door het grote raam zijn de kuikens te
bedrijf midden in het dorp, letterlijk naast
geweest. Wederzijds begrip is het begin.”
zien. “Oef, die zitten echt dicht op elkaar”,
Dick Hordijk is per 1 juni 2016 toegetreden tot de statutaire
reageert Bossers. “Tja, nu wel. Bij kleine
Hoofddirectie. Op 20 september zal hij worden benoemd tot
de kerk. Op woensdagmiddag kwamen
finance, supply chain management en IT. In zijn laatste functie was hij Managing Director van Cargill Premix Nutrition (CPN) EMEA.
de kinderen uit de buurt bij ons spelen
COMPLIMENTEN
kuikens is dat natuurlijk niet zo, maar aan
voorzitter van de Hoofddirectie. Hij zal samen met Jaap Vessies,
De Raad van Commissarissen is ervan overtuigd dat Dick Hordijk
en als er een varken werd geslacht kwam
Bossers benadrukt: “Onze sector biedt
het eind van de cyclus is de ruimte inder
Chief Financial Officer, de Hoofddirectie van Agrifirm Group B.V.
op basis van zijn brede ervaring, internationale oriëntatie en
iedereen kijken. Dat was een natuurlijk
zoveel meer dan alleen voedselproductie.
daad krap. En juist daarom is meer ruimte
vormen. Dick Hordijk heeft in internationale leidinggevende
persoonlijkheid, een uitstekende keuze is om een verdere impuls
geheel.”
Denk aan de rust en de ruimte. Of aan
een goed idee”, zegt Graat. “In de zomer
functies ruime kennis en ervaring opgebouwd in voor Agrifirm
te geven aan de door Agrifirm ingezette strategie. <
Het bedrijf werd verplaatst en ligt nu twee
de mogelijkheid voor zorg. Dat kan geen
maanden stappen er regelmatig fietsers
kilometer buiten de bebouwde kom. “Een
enkele andere sector toch zeggen? Neem
af of stoppen er wandelaars om een kijkje te nemen. We merken dat dat werkt. De
Ronny Graat vertelt Adrie Bossers
mensen zijn, net zoals jij, verbaasd over
over zijn beplantingsplan.
wat ze zien. Het is een goed begin voor
Voor in de agenda
een gesprek.”
Dit seizoen organiseert Agrifirm Plant weer verschillende bijeenkomsten.
“Ik vind het mooi om te horen hoe jij het
Onderstaande evenementen staan de komende maanden op het programma:
aanpakt”, complimenteert Bossers zijn Wanneer
Tijd
Wat
Locatie
Regio
28-6-16
13.30 –16.30 uur
Graanbijeenkomst
Teler Buijze, Groede
Zuid
29-6-16
15.30 –21.00 uur
Relatiebijeenkomst
LCT vestiging, Den Burg
Noord
vesteringsbeslissingen zijn echt toekomst
29-6-16
19.00 –22.30 uur
Graanbijeenkomst
PPO Lelystad
Midden
gericht. Ik hoop dat het op korte termijn
01-7-16
13.30- 20.00 uur
Relatiebijeenkomst
Maatschap Van der Molen, Uithuizermeeden
Noord
07-7-16
18.30 -22.00 uur
Graanbijeenkomst
Dussen
Zuid
dan heb ik een innovatieve kippenstal
12-7-16
15.00- 19.00 uur
Telersbijeenkomst
Noordoostpolder
Midden
die helemaal past bij de eisen van deze
13-7-16
15.00- 21.00 uur
Telersbijeenkomst
Roubos Akkerbouw, Abbenes
Midden
13-7-16
15.00- 21.00 uur
Telersbijeenkomst
PPO Lelystad
Midden
gesprekspartner. “Je bent bezig om je bedrijf klaar te maken voor de volgende generatie en tegelijk betrek je daarbij zoveel mogelijk de omgeving. Jouw in
allemaal rond komt.” “Ik ook”, lacht Graat. “Als het zo ver is,
tijd! En ook niet onbelangrijk, dan ga ik ook de erfbeplanting rond het bedrijf aanpakken.” <
30
31
OVER AGRIFIRM
OVER AGRIFIRM
Streven naar 1.777 kilo eiwit per hectare soja
Nieuw assortiment zeugenvoeders voor ‘het nieuwe varken’
SAMENWERKING AGRIFIRM EN FOODS OF NORWAY
Het nieuwe assortiment zeugenvoeders van
Agrifirm werkt met universiteiten en instellingen in binnen-
concepten te implementeren waarmee Noorwegen in haar
Agrifirm Feed speelt in op ‘het nieuwe var
en buitenland voortdurend aan strategisch onderzoek.
eigen behoefte aan eiwitgrondstoffen voor diervoer kan
Vanuit het oogpunt van duurzame voedselproductie is het wenselijk dat
ken’: een duurzame zeug die grote, uniforme
ook Europa in toenemende mate zelf in haar eiwitbehoefte kan voorzien.
tomen biggen grootbrengt. Het vernieuwde
Het Agrifirm Innovation Center (AIC) is als enige buitenlandse
Agrifirm Plant is al enige jaren de aanjager van de teelt van soja in Nederland.
assortiment sluit aan bij de behoefte van
partner toegetreden tot het consortium Foods of Norway.
AGRIFIRM EN DUURZAAMHEID
Telers leveren aan de sojapool van Agrifirm Plant. De soja wordt grotendeels
de zeug in de verschillende cycli. Daarmee
Samen met de andere partners van het consortium werkt
Agrifirm investeert in het realiseren van een verantwoord
verwerkt in het humane segment en daarmee realiseren telers een maximale
draagt Agrifirm bij aan vitale zeugen, een
AIC aan innovaties met betrekking tot eiwitbenutting en
grondstoffenbeleid. AIC richt zich in haar onderzoek naar
waarde. Via het programma ‘Soja? Zoja!’ delen telers en adviseurs kennis over
hoger rendement en meer arbeidsgemak
alternatieve eiwitgrondstoffen.
alternatieve eiwitgrondstoffen en het verbeteren van de
deze voor Nederland nieuwe teelt. Soja levert een positieve bijdrage in de
voor de zeugenhouder.
gewasrotatie en rendement voor de teler.
Het assortiment is samengesteld om goed
FOODS OF NORWAY
functionele componenten die de diergezondheid onder
De belangstelling voor in Nederland geteelde soja neemt toe. We staan echter
aan te sluiten bij de behoefte van nieuwe
Binnen Foods of Norway werken Noorse bedrijven en
steunen. Vanuit Foods of Norway voert AIC zelfstandig proeven
nog aan het begin van de ontwikkeling van de sojateelt. Daarom is een goede
rassen, zoals de TN70, die in opkomst is in de
universiteiten samen met de Noorse overheid om vanuit
uit en begeleidt zij projecten die in het verlengde van haar
voorbereiding en begeleiding cruciaal.
zeugenhouderij. De voeders leggen de basis
een ketenperspectief de benutting van plantaardig eiwit in
eigen R&D activiteiten liggen. De werkzaamheden worden
Mits de opbrengst en kwaliteit goed is, is een mooie plus ten opzichte van
voor een goede melkgift, ondersteunen de
diervoer te verbeteren. Het doel van Foods of Norway is om bin
deels uitgevoerd op Laverdonk, het eigen onderzoeksbedrijf
zomergraan te realiseren. De focus ligt op het verhogen van het aantal kilo
kwaliteit van de klauwen en het beenwerk
nen acht jaar nieuwe plantaardige eiwitgrondstoffen en
van Agrifirm, en deels op locatie in Noorwegen. <
grammen eiwit per hectare naar een niveau van 1.777 kg (4.000 kg opbrengst
en dragen bij aan het vlot berig worden.
met 44% eiwit). Dit doen we samen met onderzoeks- en kennisinstituten
Doordat alle voedingsbehoeften niet in
Wageningen UR en het Belgische ILVO. <
verschillende, maar in één voer worden aangeboden, ervaren zeugenhouders meer
voorzien.
eiwitbenutting enerzijds op voederwaarde en anderzijds op
Agrifirm Exlan ondersteunt uitbesteding jongvee-opfok
Maatschappelijk jaarverslag verschenen
Jongvee-opfok uitbesteden. Het is een oplossing voor onder
Deze maand is het maatschappelijk jaarverslag van
nemers die meer tijd en energie willen steken in het optimaliseren
Agrifirm verschenen. In het jaarverslag wordt uitgebreid
Agrifirm Plant heeft in Alpro een partner gevonden om de duurzame sojateelt in Nederland verder te
van operationele processen bij het melkvee. Het geeft ruimte
stilgestaan bij de Dutch Farming visie van Agrifirm en
ontwikkelen. Door samen te werken met Alpro kan door Agrifirm-telers geteelde soja verwerkt worden in
in grondgebruik, fosfaatquotum en arbeid. Agrifirm Exlan
hoe deze visie past binnen het duurzaamheidsbeleid
het hoogste kwaliteitssegment van humane voeding, zodat de maximale waarde voor de soja gegenereerd
introduceert daarom ‘Samenwerking Optimaal Jongvee’.
van Agrifirm. Onderwerpen in het jaarverslag zijn onder
kan worden. Alpro is de Europese pionier en marktleider in drinks en voedingsproducten (desserts en plantaardige
‘Samenwerking Optimaal Jongvee’ brengt vraag en aanbod bij
meer de introductie van duurzaamheidslabels voor de
variaties op yoghurt, room en margarines) op basis van plantaardige ingrediënten zoals soja. Alpro’s producten
elkaar. De Agrifirm Exlan ondernemerscoaches doorlopen met de
voerconcepten en producten en de voorbereidingen
zijn bekend onder de merken Alpro® en Provamel®.
betrokken ondernemers het gehele traject van samenwerking.
voor een duurzaam inkoopbeleid voor alle grote
Dus de voorbereiding, de implementatie en de evaluatie. Ook het
grondstoffen. <
Agrifirm Plant en Alpro werken samen aan sojateelt in Nederland
arbeidsgemak. <
De sojateelt is in Nederland enkele jaren geleden geïntroduceerd. Agrifirm Plant heeft sindsdien actief
opstellen van een toegesneden contract hoort hierbij, evenals
geïnvesteerd in het uitbouwen van het areaal soja in Nederland. Dat resulteerde in 2015 in een areaal van ruim
het bespreken en doorrekenen van de consequenties van het
Wilt u het maatschappelijk jaarverslag bekijken?
170 hectare, waarbij wordt gestreefd naar een steeds grotere oppervlakte. In 2015 was de opbrengst per hectare
uitbesteden van de jongvee-opfok op vergunningen en andere
Ga dan naar onze website www.agrifirm.com en kijk
3,2 ton bij de beste 25% percelen. De soja wordt grotendeels verkocht aan Alpro voor het maken van sojadrink. <
regelgeving. <
onder het kopje ‘Mediacenter/Jaarverslagen’.
SCHAKEL IN SUCCES is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar. Contact communicatie@agrifirm.com Fotografie Ivo Hutten, Wouter Borre, Agrifirm, Ingrid Zieverink, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel
DE GROTE STAP VAN...
LEF
HENRI SAVELKOULS Houdt minder varkens om alles zelf te vermarkten “Begin dit jaar ben ik teruggegaan van 2.000 naar 200 varkens. Daardoor kan ik nu al mijn varkens zelf slachten en vermarkten. We slachten elke week 9 varkens. Het vlees verkopen we aan huis en via drie andere regionale winkels. Onze varkens krijgen speciaal voer en we slachten ze pas als ze 125 kilo wegen. Dan is het vlees rijper en dat komt de smaak en kwaliteit ten goede. Die kwaliteit, dat is onze kracht. Mensen kunnen proeven dat het vlees van ons komt. Ik was altijd al geïnteresseerd in het zelf vermarkten van vlees. Zo blijft de marge na het slachten bij de varkenshouder. Vanuit een oude garage begon ik met de verkoop aan huis. Na twee jaar was de garage te klein en kon ik uitbreiden. Twee jaar later weer. En inmiddels zijn we hier 3 à 4 dagen per week met 5 tot 12 mensen aan het werk. Naast het vlees hebben we ook 40 barbecues en zelfs een compleet ingerichte barbecue-wagen, die ik zelf heb ontworpen. Het mooiste van dit werk is het onafhankelijk zijn en het zelf kunnen bepalen wat we doen en hoe.” <
WIE? Henri Savelkouls Empel (Brabant) STAP? Van 2.000 varkens naar 200 varkens en zelf vermarkten van het vlees EN VERDER? De volgende – en voorlopig laatste - stap is het bouwen van een slachterij aan huis, zodat de varkens geslacht kunnen worden op locatie en ze niet meer op transport hoeven. Goed voor het welzijn en voor de kwaliteit van het vlees.