Schakel in Succes nr. 2 - juni 2016

SCHAKEL IN SUCCES MAGAZINE VOOR AGRARISCH ONDERNEMERS, NR 2, JUNI 2016

VERTAALSLAG VAN DATA NAAR PRAKTIJK PAGINA 16

FOSFAAT: UITDAGING VOOR ELKE BOER PAGINA 22 AKKERBOUWER BERT KUIJPERS

“DENKEN AAN VOLGENDE GENERATIES ” PAGINA 6

3

2

VOORAF

Vertaalslag van data naar praktijk

Coach voor succesvol weiden

PAGINA 16

STERKE COÖPERATIE IS VAN ALLE TIJDEN

PAGINA 13

Dit is het laatste voorwoord in ‘Schakel in Succes’ van mijn hand. Op 20 september aan­ staande mag ik mijn functie als voorzitter van de hoofddirectie van Agrifirm overdragen aan mijn opvolger Dick Hordijk. Vanaf 1984 heb ik voor u, de leden van onze coöperatie, mogen werken. Eerst binnen een provinciale coöperatie in Friesland (CAF), toen in een meer regionale coöperatie (ACM), later in de landelijke c.q. internationaal werkende coöperatie Agrifirm.

In die periode zag ik hoe uw bedrijven zich ontwikkelden en ook hoe onze coöperatie zich mee ontwikkelde. Veel veranderde op bijna alle terreinen. Wat niet veranderde was onze missie, de missie van uw coöperatie. Het ledenbelang bleef de drijfveer, het waarde creëren voor u als lid onze opdracht.

Soms hoor je mensen zeggen dat een coöperatie iets van vroeger is en dus niet meer van deze tijd. Onzin! De feiten bewijzen het tegenovergestelde. Daar waar sterke coöperaties zijn, hebben boeren de beste financiële resultaten. Dat is zeker in Nederland

MOOI WERK PAGINA 14

Zelf regie houden over data PAGINA 21

een feit. Dat wil niet zeggen dat coöperaties zich niet moeten aanpassen aan gewijzigde marktomstandigheden. Dat moet u en dat moeten wij. En dat heeft Agrifirm altijd gedaan en dat zal Agrifirm altijd blijven doen.

Agrifirm is en blijft een moderne coöperatie, die continu op zoek is om voor de leden en klanten de beste producten, adviezen en concepten te ontwikkelen. Daar kon u op vertrouwen en daar kunt u op blijven vertrouwen.

Rest mij u te danken voor de goede contacten die ik met velen had. Ik spreek het vertrouwen uit dat ondernemers kunnen blijven bouwen op hun coöperatie. En ik spreek het vertrouwen uit dat mijn opvolger, Dick Hordijk, ook uw belang als zijn persoonlijke drijfveer en als Agrifirm’s drijfveer op de eerste plaats zal zetten!

Ton Loman VOORZITTER HOOFDDIRECTIE AGRIFIRM

Verder in dit nummer 4 360° | 6 Interview Bert Kuijpers | 9 VOLLUK! Henko Klement | 10 Innovatie | 12 Inspiratie: papier van landbouwafval 20 Vijf vragen aan Ric de Rooij | 22 Fosfaat | 26 Spiegel: akkerbouwer ontmoet pluimveehouder | 29 Over Agrifirm 32 De grote stap van Henri Savelkouls

PLUIMVEE- EN AKKERBOUWBEDRIJF JANSEN NIEUW-BUINEN (DR) Zach en Marjolein Jansen en hun kinderen Judith (17), Marlies (15), Bas (11) en Annet (9).

Vleeskuikens op 6 locaties en 100 ha akkerbouw, 3 medewerkers.

360

In 1999 kochten de ondernemers het huis

O

BEDRIJFSONTWIKKELING: VERLEDEN, HEDEN, TOEKOMST

van de buren aan, om zo de toekomst van het bedrijf veilig te stellen. 10 jaar lang was hier een kinderdagverblijf gevestigd, nu wordt het door een externe partij gebruikt als dagopvang voor autistische jongeren.

Jansen bouwt in eigen beheer.

“Na 20 jaar vleeskuikens houden Op een halve hectare boert zoon

weet ik wel een beetje wat ik wil

Bas (11) in het klein. “Hij koopt

in de stal, dus ik doe alles zelf.

eigen machines aan en houdt

Tekenen, inkopen en ik ben

koeien, schapen en geiten.”

voorman op de bouw. In 2014 bouwden we twee nieuwe stallen, in 2015 nog twee en dit jaar komen de laatste twee stallen en een loods voor de akkerbouw erbij.”

Zach en Marjolein Jansen, beiden afkomstig van melkveebedrijven in het midden van het land, trouwden in september 1996. Zach: “Op de dag van onze bruiloft kregen we de sleutel van dit bedrijf, onze nieuwe thuislocatie. Een week later begon onze carrière als pluimvee­ houders en akkerbouwers. De eerste ronde hadden we dagelijks contact met de oude eigenaar en onze adviseurs.”

In 2005 begonnen de ondernemers op eigen initiatief met de voorbereidingen om de thuislocatie te verplaatsen. “Het oorspronkelijke bedrijf ligt in de dorpskern en hoewel we nog niet weg hoeven, vinden we dit zelf geen geschikte plek.

Vroeg of laat krijgen mensen er last van.

Na zeven jaar hadden we de vergunningen De ondernemers begonnen met 28 hectare

eindelijk rond en inmiddels staan er vier

akkerbouw en breidden dit in de loop der jaren

Bij aanschaf van het bedrijf stonden er

vleeskuikenstallen op de nieuwe locatie

uit naar 100 hectare. De percelen liggen deels

twee vleeskuikenstallen. Zowel in 2001 als

buiten het dorp. Uiteindelijk zullen we de

achter de boerderij en deels elders in de om­geving.

in 2006 is deze stal verlengd. “Het emissie­

thuislocatie saneren.”

De machineloods werd gebouwd in 2004, en in

punt kwam daardoor verder naar achteren

2009 naar voren toe verlengd. Dochter Judith van

te liggen, wat een voorwaarde was om de

17 neemt veel van het landwerk voor haar rekening.

twee nieuwere stallen te bouwen.”

7

6

INTERVIEW

Akkerbouwer Bert Kuijpers

“ DENKEN AAN VOLGENDE GENERATIES” Voor akkerbouwer Bert Kuijpers uit Batenburg staat de dagelijkse praktijk in het teken van duurzame ontwikkeling. Hij kiest op zijn bedrijf in Batenburg voor de teelt van kwaliteits­producten en verliest hierbij de zorg voor het milieu en de omgeving geen moment uit het oog.

Groeien is ook innoveren en verduur­ zamen. Twee belangrijke speerpunten van ons bedrijf. Voor ons betekent innovatie dat we blijven zoeken naar wegen om onszelf en onze teelten te optimaliseren.

Duurzaamheid staat voor een focus op de lange termijn en zuinig zijn op wat je hebt. We willen dat de volgende genera­ ties ook nog gebruik kunnen maken van de grond. Ik vind het kortzichtig om alleen te kijken naar de opbrengsten van dit jaar.”

HOE ZOU JE JE BEDRIJF TYPEREN?

WAT IS DE BASIS VAN DUURZAAM

ONDERNEMER

“Ik vind ons bedrijf vooral flexibel. In de

ONDERNEMEN, VOLGENS JOU?

Bert Kuijpers uit Batenburg (Gelderland)

afgelopen 30 jaar is het bedrijf veranderd

“Om duurzaam te kunnen presteren,

van een melkveebedrijf naar een akker­

moet je heel scherp bezig zijn met je

BEDRIJF

bouwbedrijf. Daarnaast zijn we in de jaren

bodem. Het gaat dan niet alleen om

Akkerbouwbedrijf, groeps­accommodatie

‘90 gestart met een tweede tak ‘Kamperen

bewust gebruik van gewasbeschermings­

en mini-camping

bij de boer’. Dat hebben we de afgelopen

middelen, maar ook om de bewerking

jaren uitgebouwd tot wat er nu staat: een

van de grond. Zo hebben we bijvoor­-

TEELT

modern akkerbouwbedrijf met groeps­

beeld een proef gedraaid met de eerste

60 hectare aardappelen, granen, uien,

accommodatie en een mini-camping.”

elektrische uienzaaimachine en zijn we

maïs en gras.

Deelnemer Veldleeuwerik.

de uitdaging aangegaan om bij de uien DUURZAAMHEID IS EEN RODE

met een werkgang van 3 meter te gaan

DRAAD IN JULLIE BEDRIJF

werken. Voordeel is dat je de bodem

“Dat klopt, wij vinden groei belangrijk.

minder belast omdat je maar één keer

Groeien is niet alleen groter worden.

over het land hoeft te gaan. We zijn niet

9

8

INTERVIEW

biologische ondernemers, maar we gaan

VOLLUK!

wel de uitdaging aan om alles zo efficiënt en gunstig mogelijk te doen.”

ERFBETREDERS OVER HUN ROL OP HET BOERENERF

JE DOET OOK MEE AAN HET PROJECT VELDLEEUWERIK. WAAROM? “Veldleeuwerik is een samenwerkings­

Henko Klement is sinds twee jaar Account­ manager Agro bij Avebe, en adviseert aardappel­ telers, de leden van Avebe, bij allerlei vragen.

project op het gebied van duurzame teelt.

Ik vind het belangrijk om kennis uit te wisselen met andere telers en elkaar verder te brengen. Maar niet elke onder­ Bert Kuijpers

nemer wil vertellen waar hij mee bezig is. In Veldleeuwerik zitten ondernemers die hun bedrijf openstellen voor andere

bang om iets nieuws te proberen. Grond

van zaad, gewasbeschermingsmiddelen

telers. Ik denk dat, als we elkaar helpen,

is duur, die moet je optimaal gebruiken.

en bemesting. We werken ook met een

we heel ver kunnen komen.”

Laten we wel wezen: de grond helemaal

opbrengstmeting op onze uienoogst­

egaal maken, dat lukt je niet. Je kunt de

machines en bij de combines van de

WAT ZIJN JE PLANNEN VOOR DE

bodem niet zomaar veranderen.

loonwerker. Al deze instrumenten samen

TOEKOMST?

“Ik ben aanspreekpunt voor ongeveer 400 van

Maar je kan wel alle gegevens en kennis

zorgen ervoor dat we heel goed kunnen

“Oh, we hebben zo veel ideeën… We

onze leden, voor alles wat met de aard­appelteelt

gebruiken om egale gewassen te telen

zien welk effect onze input heeft gehad

willen onze gebouwen vernieuwen en

te maken heeft. Dat kan gaan over rassenkeuze,

en een betere opbrengst te bereiken.”

op de bodem en de opbrengsten.”

uitbreiden, nog verder investeren in

teelt, ziektes en de bestrijding daarvan, maar

nieuwe machines en toepassingen en

ook over aandelen en trans­acties, want Avebe

WELKE INSTRUMENTEN ZETTEN

HOUD JE IN JE BEDRIJFSVOERING

aan de slag met de erfemissiescan. Dat

is een coöperatie. In de winter zijn de vragen

JULLIE DAARVOOR IN?

REKENING MET DE OMGEVING EN

laatste wilde ik vorige winter al toepassen,

die ik krijg vaak meer strategisch dan in het

“We hebben de afgelopen jaren echt de

DE CONSUMENT?

maar dat is er niet van gekomen.

groei­seizoen. Avebe is producent van aardappel­

deur open gezet voor precisielandbouw.

“Ja, we vinden het namelijk belangrijk

Ook zoeken we naar nieuwe teelten die

zetmeel, maar we maken ook uniek aardappel­

Inmiddels maken we gebruik van GPS,

om bewust bezig te zijn met het milieu

voor ons interessant kunnen zijn. Snuiven

bodemscans, taakkaarten en grond­

en de mensen om ons heen. We moeten

aan andere teelten houdt het onder­

wel, we hebben tenslotte mensen die op

nemerschap spannend. Zo hebben we

ons erf verblijven. We vertellen ze graag

een paar jaar geleden een aantal hectare

over ons bedrijf en laten zien waar we

spelt geteeld en hebben we gekeken naar

mee bezig zijn. De klant bepaalt, dat is

soja, maar daar was op dat moment nog

een ontwikkeling van de laatste jaren.

geen geld in te verdienen. We blijven ons

De consument praat mee en wij als

verder ontwikkelen, maar één ding blijft

“ We hebben de deur open gezet voor precisielandbouw.”

telers moeten gericht produceren wat

altijd voorop staan: kwaliteit. Wij kiezen

monsters om de bodem zo goed mogelijk

er wordt gevraagd. Dat is voor sommige

voor kwaliteit van onze producten in

in kaart te brengen. De taakkaarten

ondernemers wel moeilijk. Maar het is

combinatie met duurzaamheid en zorg

zorgen ervoor dat we onze hectares

niet anders, je bent een ondernemer in de

voor de bodem. Kunnen we de kwaliteit

efficiënt kunnen bewerken. Hierdoor

maatschappij en je moet open staan voor

niet bieden, dan gaan we er niet in verder.

kunnen we besparen op het gebruik

wat de consument vraagt. We zijn geen

Als we iets doen, doen we het goed.” <

“ MET DE AARDAPPEL­TEELT BEN JE JAARROND BEZIG”

eiwit uit de zetmeelaardappel. Je begint met een aard­appel die in deze regio geteeld wordt, maar het eindproduct gaat de hele wereld over. Ik ben er trots op dat ik met mijn werk daar aan bijdraag. Het leuke aan dit vak is dat het heel breed is en veel werk in de praktijk met zich meebrengt. De ene dag zit ik op kantoor, de volgende dag sta ik weer met beide benen in het zand. Elke week ben ik zo’n 3,5 tot 4 dagen de boer op. Mijn werkgebied is het oostelijk deel van Groningen. Een prachtig landschap en een uitdagend gebied omdat hier heel intensief wordt geteeld. De aardappelteelt is iets waar je jaarrond mee bezig bent, dat maakt het zo mooi.” <

INNOVATIE

INNOVATIE

Plaatsspecifieke bemesting met inzet drones Agrifirm Plant biedt als eerste onderneming plaats­specifieke bemesting met

percelen in beeld. De drone is uitgerust

ab­soluut stikstof­advies (advies in kilogrammen stikstof). De eBee, een drone die

met een geosensor die de zonlicht­reflectie

in één oogopslag groei­verschillen binnen een perceel of gewas in kaart brengt,

van planten meet: een belangrijke indicator

speelt daarin een centrale rol.

voor groei­verschillen. Rietema: “We werken sinds 2015 samen met een aantal gekwa­

“Om gericht actie te kunnen ondernemen

krijgt de teler de variatie binnen een

lificeerde loonwerkers die met de eBee

op groei- en opbrengstverschillen is het

perceel in beeld om zo plaatsspecifiek

vliegen en de gewasmetingen uitvoeren.

belangrijk dat de teler exact weet waar

te kunnen be­mesten en op termijn ook

Zij weten voor alle gewassen welk moment

de knelpunten binnen een perceel zitten

gewasbeschermingsmiddelen toe te

van de gewasgroei optimaal is om de

en welke invloed dit heeft op groei,

dienen. Dat draagt bij aan een optimale

eBee in te zetten.” Agrifirm Plant verwerkt

teelt­activiteiten en oogst”, legt Korine

groei en beperkte uitspoeling van

deze data tot een procentuele gewas­

Rietema, kenniscoördinator R&D uit.

elementen.”

verdelingskaart en vertaalt het naar een

“Met onze nieuwe dienst topFLY eBee

De eBee brengt snel en gedetailleerd

plaats­specifiek advies. Aan de hand van optionele taakkaarten kan de teler deze data direct inlezen in de boardcomputer, zodat de machine plaatsspecifiek de juiste dosering toepast. topFLY eBee is een samenwerking van Agrifirm Plant met diverse andere partijen. topFLY eBee is geschikt voor alle akker- en tuinbouwgewassen en te bestellen via de

NIEUWE TOTAALAANPAK JONGVEE-OPFOK

specialist van Agrifirm Plant. De specialisten zijn opgeleid om de teler optimaal te

Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Het verbeteren van de

verstrekken van melkpoeder Kalvolac Unlimited, zodat het kalf

begeleiden bij de inzet van de dienst. <

jongvee-opfok is de sleutel tot een duurzame melkvee­houderij

drinkt wanneer het wil en groeit als kool. Dairystart® Total Calf is

en voor veel bedrijven dé manier om het resultaat te verbeteren.

een korrel die speciaal is ontwikkeld voor de combinatie met ge­

Samen met Nutrifeed, onderdeel van FrieslandCampina, ont-

sneden stro. Dit kan in de jeugd- en drachtfase worden gevoerd.

wikkelde Agrifirm Feed daarom de totaalaanpak Dairystart®.

Het compleetmineraal DairyFit Jongvee Vitaal Klauw helpt bij de

MYCOAT ZAADCOATING

preventie van Mortellaro in de jeugd- en drachtfase.

Het concept gaat uit van de vier fasen in jongvee-opfok: de melkfase, brokfase, jeugdfase en drachtfase. Voor elke fase is een

ADVIES VAN SPECIALISTEN

Telers zoeken naar manieren om hoogproductief te blijven produceren. Vanuit de

speciale aanpak ontwikkeld die zorgt voor sterke vaarzen. Door

Agrifirm en Nutrifeed, de gespecialiseerde kalvermelkproducent

consument groeit de vraag naar duurzame producten van hoge kwaliteit, waarbij

een kortere opfokperiode (24 of 22 maanden), starten vaarzen

van FrieslandCampina, hebben hun specialistische kennis over

het gebruik van kunstmest en chemie meer en meer wordt teruggebracht.

eerder met melk produceren. Dit betekent een langere levensduur

de voeding van kalveren en de opfok van jongvee gebundeld

en een lager vervangingspercentage.

in innovatieve concepten, advies en protocollen. Een betere

Biomygreen en Agrifirm Plant spelen hier op in met de ont­

weerbaarheid, beworteling en nutriënten­­opname van het gewas

wikkeling van een innovatieve zaadcoating. Deze MyCoat

verbeteren. Met de losse toepassing van de schimmels hebben

DE BESTE VOEDING

goed in de gaten houden. Voor deze monitoring is er Agrifirm

zaadcoating maakt het toepassen van goedaardig bodemleven

Agrifirm Plant en Biomygreen al diverse succesvolle resultaten

Onderdeel van het Dairystart® assortiment is een speciaal start­

Focus Jongvee. Deze tool kunt u online toepassen, via

in de landbouw praktisch en (kosten)effectief. In de coating

behaald in de praktijk. Met steun uit het Europees Fonds voor

poeder, Kalvolac Start. Dit gaat pathogenen tegen die diarree

mijnagrifirm op de website van Agrifirm of rechtstreeks op

worden goedaardige schimmels verwerkt die een samenlevings­

Regionale Ontwikkeling werken beide partijen samen aan de

veroorzaken. Het is geen symptoombestrijding, maar pakt de

www.dairystart.nl. Het levert u inzicht op en advies, onder

verband aangaan met het gewas waardoor de natuurlijke plant-

doorontwikkeling van deze duurzame aanpak. <

oorzaak van kalverdiarree aan. Innovatief is ook het onbeperkt

andere over het optimale inseminatiemoment per vaars. <

jongvee-opfok is vooral gedisciplineerd werken en de voortgang

INNOVATIE INNOVATIES VAN BUITEN DE AGRARISCHE SECTOR

&CO

IN

SPIRATIE

Duurzame initiatieven ontvangen prijs Innovatiefonds Uit vijftien inzendingen heeft het ‘Innovatiefonds voor telers’ vier initiatieven van telers beloond met een

Papier als tweede leven voor landbouwafval

13 ONDERNEMERS OVER HUN SAMENWERKING

COACH VOOR SUCCESVOL WEIDEN

financiële stimulans. Volgens de jury leveren de con­­cepten niet alleen voordelen op voor de bedrijven en sector, maar

Begin april gingen de koeien van melkveehouder Bart

Na een oriënterend gesprek kwamen Van der Werf en Faassen

hebben ze ook een meerwaarde voor het milieu.

Faassen uit Klooster-Lidlum (Friesland) voor het eerst

samen tot een plan om het beweiden dit keer wél tot een succes

sinds jaren weer de wei in. Weidecoach Sible van der Werf

te maken. Van der Werf adviseerde om voor het standweiden-

Uit agrarisch restmateriaal kan cellulose worden gewonnen,

De volgende ondernemingen werden beloond voor hun

begeleidde de veehouder in de voorbereiding en is

omweiden systeem te kiezen. Van der Werf: “Het is een simpel

de belangrijkste grondstof voor papier. PaperWise verwerkt

innovatie:

vraagbaak en sparringpartner.

systeem, waarmee je toch veel opbrengst van het land kunt halen

deze cellulose tot hoogwaardig, milieuvriendelijk papier en

De firma C.J. Huiberts & zn uit Sint Maartensbrug

karton. Door gebruik te maken van agrarisch restmateriaal

(Noord Holland). Dit biologische bloembollenteeltbedrijf

“Acht jaar geleden, toen ik in de VOF kwam, deden we de koeien

van de productie gaan.” Daarnaast investeerde de veehouder in

komen nu van één gewas twee producten: voedsel én

heeft een onder-groenbemesterzode-planter ontworpen en

voor het eerst weer naar buiten, maar toen gingen ze steeds

een goede afrastering, met gladde draad voor de geleiding.

papier. Het productieproces van PaperWise is CO2 neutraal.

gebouwd. De machine tilt de zode op, verspreidt de bollen en

door de draad heen. Binnen een week stonden ze weer op stal”,

legt de zode terug. De aanpak scheelt drie werkgangen.

lacht Bart Faassen, die het bedrijf samen met zijn ouders Antoon

Op 6 april was het zover: de staldeuren gingen open. “Een

“Ons papier en karton voldoet aan de hoogste kwaliteitsnormen

Jan Reinier de Jong uit Odoorn (Drenthe). Met vier partners

en Jannie runt. “Dit jaar wilden we het weer proberen, maar dan

spannend moment, maar gelukkig ging het heel goed. Ze zijn

en is onder meer verkrijgbaar als printpapier, groot formaat

realiseerde de akkerbouwer een accu op zijn bedrijf die de

met een plan.” Het project Nieuwe Weiders, een initiatief van

die eerste weken niet één keer uitgebroken”, vertelt Faassen.

vellen en op rol in diverse afmetingen”, aldus directeur/eigenaar

energie uit zijn 1.057 zonnepanelen kan bewaren. De accu

Stichting Weidegang, koppelde hem daarom aan weidecoach

“Het is een mooi gezicht dat de koeien nu weer buiten lopen,

Peter van Rosmalen van PaperWise. “Het papier kan tot wel

heeft een capaciteit van 294 kilowattuur. De akkerbouwer

Sible van der Werf, in het dagelijks leven ruwvoerspecialist bij

maar in het begin was het ook lastig. De helft van de dieren vrat

7 keer recycled worden. Daarna kan het altijd nog worden

is daarmee flexibel in het gebruik van de stroom en kan

Agrifirm Feed. “Veel veehouders die weer willen beweiden,

de eerste weken nog te weinig. Toen heb ik Sible wel even gebeld.

verbrand voor energieopwekking of nog beter: met behulp

inspelen op energieoverschotten of -tekorten op het

weten niet goed hoe ze het aan moeten pakken. Het is meer dan

Hij adviseerde me om wat langer vol te houden. Het is op dat soort

van vergisting worden omgezet in biogas en compost. Dan

landelijke energienet.

een kwestie van de deuren openzetten”, vertelt Van der Werf.

momenten fijn om iemand te hebben om op terug te vallen,

hebben we papier, energie en meststof gemaakt uit één reststof.

Boomkwekerij ’t Fort W. Roelofs uit Zeewolde (Flevoland).

Ons ‘afvalpapier’ voldoet aan de allerhoogste kwaliteitsnormen.”

De kwekerij ontwikkelde het idee om maïs te laten groeien tus­

Van Rosmalen vervolgt: “Wij vinden dat we steeds slimmer met

sen hun jonge appel- en perenboompjes. Dit moet leiden tot

Veehouder Bart Faassen (l) en

grondstoffen moeten omgaan. Waarom primaire grondstoffen

meer bescherming van de jonge aanplant tegen extreem lage

weidecoach Sible van der Werf (r).

inzetten voor producten als er voldoende reststoffen voor­

temperaturen. Roelofs heeft een tweedehands zaaimachine

handen zijn?”

omgebouwd om tussen de bomenrijen te kunnen zaaien.

PaperWise papier en karton wordt momenteel in India en

ACHT SAMENWERKENDE ORGANISATIES

Colombia geproduceerd in het gebied waar ook het landbouw­

Het ‘Innovatiefonds voor telers’ is een initiatief van acht

afval beschikbaar komt. Zodra PaperWise groot genoeg is om

samenwerkende organisaties, die nauw betrokken zijn

Europese papierfabrieken in beweging te krijgen, wordt ook

bij de agrarische sector. De partners zijn Abemec, Agrico,

de aanvoer van Europees landbouwafval actueel. <

Agrifirm Plant, BASF, Bayer CropScience, KWOOT, OCI Agro en Syngenta. De organisatie van de prijs ligt sinds dit jaar

www.paperwise.eu

in handen van het NAJK. <

en dat was heel belangrijk voor Bart. Het weiden mag niet ten koste

die je helpt om door te zetten.” <

WIE? Loonwerker Harold Lamberink (op de hakselaar) en zijn zoon Niek (op de trekker).

WAT? Inkuilen van de eerste snede van melkveehouder Bert Mensink.

WAAR?

MOOI WERK

Dedemsvaart, Overijssel WANNEER? 11 mei 2016 WAAROM? Mensink heeft de huiskavel nieuw ingezaaid met grasklaver. De eerste snede komt onderin de kuil en wordt aangereden met een kuilverdeler en een shovel van 20 ton, om een strak aangereden lasagnekuil te maken. De grasklaver wordt niet geschud en dat was dit jaar maar goed ook. Door de harde wind was het gras dan veel te droog geworden.

16

17

ONDERNEMEN

VERTAALSLAG VAN DATA NAAR PRAKTIJK De landbouw digitaliseert in hoog tempo.

Automatisering en robotisering gaan hand in hand met een explosie van nieuwe gegevens over bodem, gewasgroei, dieren, voerefficiĂŤntie en bemesting.

Alles kan efficiĂŤnter, preciezer en sneller.

gedragsmonitoring lichaamstemperatuur

automatisch GBM bestellen

bepalen aflevermoment

zelfrijdende oogstwagen

hoestmonitoring voorraadbeheer silo

individueel voeren

melkanalyse

hoestmonitoring

draadloze afrastering

fokkerijselectie

tochtigheidsdetectie gezondheidsmonitoring voeropname plaatsspecifiek bemesten zelfrijdende trekker opbrengstmeting

gewasmonitoring bodemscan

klimaatbeheersing gewichtsmonitoring

16 18

19

ONDERNEMEN

ONDERNEMEN

Privacy

Behalve bij het vereenvoudigen en optimaliseren van de bedrijfsvoering, spelen data ook een grote rol in het verkrijgen van certificeringen.

Hoe zit het met de privacy? Het is de eerste vraag die veel ondernemers zich stellen als het gaat om het verzamelen en delen van data. Iets waar de verschillende platformen en projecten zich van bewust zijn. Alle genoemde initiatieven hanteren het uitgangspunt dat de data van de ondernemer blijven. Zonder zijn toestemming kan niemand anders daarbij. Een gebruiker kan wel toestemming geven om zijn gegevens te delen met anderen.

De verzameling aan ‘Big Data’ biedt

AGROCONNECT

en volle­grondsgroente. Zuster­

ELEKTRONISCHE SNELWEG

partijen hebben de intentie om het

CERTIFICERINGSDATA

enorme kansen voor agrarisch onder­

De vereniging Agroconnect bijvoorbeeld,

verenigingen Frugicom, Floricode

Dit voorjaar ondertekenden de initiatief­

platform op termijn ook beschikbaar

Behalve bij het vereenvoudigen en

nemers. Naar schatting van Rabobank

is een initiatief van de agribusiness, waar­

en Edibulb richten zich met hetzelfde

nemers van Smart Dairy Farming boven­

te maken voor de akkerbouw, varkens­

optimaliseren van de bedrijfsvoering,

kan de overgang naar een data-intensieve

onder Agrifirm. Doel is om elektronische

doel op de tuinbouwsectoren.

dien een samenwerkingsovereenkomst

houderij en pluimveehouderij.

spelen data ook een grote rol in het

akkerbouw wereldwijd 10 miljard US

gegevensuitwisseling in de agrarische

dollars aan extra waarde genereren,

sector te stimuleren. Agroconnect zet

MELKVEEHOUDERIJ

realiseren: het ontwikkelen van een

AKKERWEB

nu gaat om de Global GAP erkenning

gebaseerd op een geschatte opbrengst­

zich onder andere in om standaarden

Andere initiatieven richten zich veelal op

elektronische snelweg. Via deze ‘data­

Een initiatief waar akkerbouwers nu al

of het certificaat voor biologische

toename van 5 procent (Rabobank

te ontwikkelen, zodat bedrijven en

één specifieke sector, al dan niet met de

snelweg’ heeft de melkveehouder toe­-

gebruik van kunnen maken is Akkerweb,

landbouw. Een ondernemer moet

Industry Note Van intuïtie naar informatie,

organisaties gemakkelijk informatie

intentie om dat later uit te breiden naar

gang tot zijn eigen data en kan hij daar­

ontwikkeld door Wageningen UR en

grote hoeveel­heden data verzamelen

oktober 2015). Data alleen is daarvoor

als fokkerij­gegevens, teeltgegevens,

meerdere sectoren. Een voorbeeld is het

naast beschikken over kennis van andere

Agrifirm Plant. Akkerweb helpt telers

en overleggen om de certificering te

echter niet genoeg. De verzamelde

dier­gezondheidsgegegevens en

project Smart Dairy Farming, een initiatief

partijen op het gebied van onder andere

overzicht te houden in het oerwoud van

verkrijgen of behouden. AgriPlace is

informatie moet worden vertaald naar

bijvoorbeeld financiële getallen

van Agrifirm, CRV en FrieslandCampina

diergezondheid, duurzaamheid en

gegevens over hun percelen en gewas­

een online platform waar de onder­-

de praktijk, worden uitgewisseld, ge­

kunnen uitwisselen. Daarnaast zoekt

en een samenwerking tussen bedrijven,

sen uit opbrengstkaarten, luchtfoto’s,

nemer gemakkelijk certificerings­

combineerd en toepasbaar worden

de vereniging naar nieuwe toepassings­

melkveehouders en kennisinstellingen.

sensoren en bodemanalyses. Bovendien

informatie kan verzamelen, beheren

gemaakt. Dit vraagt om samenwerking

mogelijkheden van de data, en mogelijke

Doel is om melkveehouders met informa­

ondersteunt de tool telers bij het inter­

en delen met de juiste instanties.

tussen verschillende partijen binnen

knelpunten daarin. Agro­connect is

tie en technologie te ondersteunen bij

preteren van de gegevens. Telers kunnen

Dat bespaart tijd voor zowel agrarisch

de sector. Bedrijven en instellingen in

actief in de veehouderij en de open teel­

het verder verbeteren van de gezondheid

online hun gewaspercelen intekenen of

ondernemers als voor de auditor.

de agrarische sector slaan daarom

ten, zoals akkerbouw, fruitteelt

en levensverwachting van melkkoeien.

overnemen van www.rvo.nl, en er hun

AgriPlace is ontwikkeld binnen het

verkrijgen van certificeringen, of het

om een volgende stap in het project te

B edrijven slaan handen ineen om beschikbare data te bundelen.

steeds vaker de handen ineen om de

Het gaat daarbij dus zowel om het ver­

eigen gegevens aan toevoegen.

project Farm Digital, een samen­-

beschikbare data te bundelen en toe­

zamelen van data als het toepasbaar

mineralenefficiency. De melkveehouder

Zo kan de akkerbouwer bijvoorbeeld de

werking van standaardiserings­

pasbaar te maken. Op deze manier helpen

maken daarvan. Concrete resultaten

kan deze informatie gebruiken bij het

gegevens die zijn ver­zameld door een

organisaties, certificerings­instanties,

ze ondernemers om een praktische

van Smart Dairy Farming zijn sensoren,

maken van keuzes in de bedrijfsvoering,

satelliet, sensor of drone vertalen naar

bedrijfsleven en wetenschap en

vertaalslag te maken naar hun eigen

kengetallen, beslismodellen en advies­

of om zichzelf te benchmarken met

een taakkaart om plaats­specifiek te

onderdeel van het Nederlandse

bedrijf.

producten.

andere ondernemers. De betrokken

bemesten of behandelen.

Topsectorenbeleid. <

20

OPINIE

VIJF VRAGEN, VIJF ANTWOORDEN

5

“ WE WILLEN DATA PRAKTISCH INZETTEN”

21

OPINIE

PLAATSSPECIFIEK BEMESTEN MET DRONES

“Poepen die dingen tegenwoordig ook al?”

A rie Furm

Ric de Rooij is hoofddirecteur Interne Organisatie en Uitvoering bij het ministerie van EZ. Eén van zijn opdrachten is om te zorgen voor een betere samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven op het gebied van informatisering en data-uitwisseling.

ZELF REGIE HOUDEN OVER DATA Het verzamelen, delen en vergelijken van technische en financiële

Extra wetgeving verhoogt immers opnieuw de kostprijs voor

1. WAAROM IS EEN BETERE SAMENWERKING BELANGRIJK?

nen komen, krijgen nog bezoek van de inspectie. We zien nu dat

data in de keten heeft enorm veel toegevoegde waarde voor

varkenshouders. Dat kan net de nekslag zijn voor hen die het

“Overheid en bedrijfsleven wisselen veel informatie met elkaar

de kwaliteit omhoog gaat en dat er minder controles nodig zijn.”

ondernemers. Maar we moeten wel zorgvuldig met deze cijfers

al moeilijk hebben. Het is niet de taak van externe organisaties

omgaan en dat mogen we ook van onze ketenpartners verwach­

om informatie over onze sector naar buiten te brengen. Dat doen

uit. Dat gaat niet altijd op de meest efficiënte manier. Denk aan subsidie-aanvragen binnen het GLB, daarvoor moet de ondernemer

4. BRENGT DAT DE PRIVACY NIET IN GEVAAR?

ten. De tijd van onbeperkt publiceren van data door bedrijven in

we zelf als de situatie daarom vraagt. We hebben als varkens­

heel veel informatie doorgeven. Als wij zorgen dat meer gegevens

“De ondernemer bepaalt wat er met deze data gebeurt: met

de periferie van de varkenshouderij is wat de POV betreft voorbij.

houderij niets te verbergen en we zijn transparant. Maar de data

al zijn ingevuld, scheelt dat de ondernemer administratief werk en

wie het wanneer wordt gedeeld. Ook tussen verschillende

hebben wij een beter overzicht. En dat is nog maar het begin.

overheidsonderdelen mogen we niet zomaar informatie uit­

We willen de data die we hebben veredelen en praktisch inzetten.”

wisselen zonder toestemming. Dat gezegd hebbende, moet je soms wel met de billen bloot om verder te komen. Neem

2. OVER WELKE DATA HEEFT U HET DAN?

het voorbeeld met de lunchrooms: ondernemers waren

“In de eerste plaats om de gegevens die we als overheid toch al

aanvankelijk huiverig, maar nu blijkt dat wie niets te verbergen

hebben, bijvoorbeeld uit de meitelling. Maar ook informatie die de

heeft, er alleen maar beter van wordt. Ik wil er graag naar toe

sector zelf verzamelt kan heel waardevol zijn.”

dat we in een sfeer van openheid en vertrouwen met elkaar kunnen samenwerken, uiteraard met goede regels.”

3. WAAR MOETEN WE DAN AAN DENKEN?

die worden verzameld door onze leden, moeten ingezet worden Het kan niet zo zijn dat instanties als accountants, banken en andere private organisaties data verzamelen en openbaar

voor het doel waarvoor ze verzameld worden: om te bench­ marken en om hun eigen bedrijf verder te optimaliseren.

maken zonder goedkeuring van de onder­ nemers. Het publiceren van data, zonder

We moeten zelf de regie houden over onze gegevens.

enige vorm van context en uitleg, kan

Daarom is de POV begonnen met het ontwikkelen van een

de sector schaden. De ophef die dit

markt- en een keteninformatiesysteem en we zijn in gesprek

voorjaar ontstond over biggensterfte

met onze ketenpartners. Een vitale varkenshouderij is ook in

is direct te herleiden naar de publi­

hun belang en bovendien, als bedrijven zomaar data blijven

catie van de technische cijfers over

publiceren zullen ondernemers zeggen: “Laat maar. Ik ga mijn

2015. Door het publiceren van deze

data niet meer delen. Het schaadt mij te veel”. En dat zou jammer

“Denk bijvoorbeeld aan de informatie die wordt verzameld met GPS

5. HOE WILT U DAT REALISEREN?

en drones. Als we als overheid die metingen kunnen gebruiken, is

“Het begint met de juiste systemen, dus een optimale ICT

er geen landmeter meer nodig. Een optimale samenwerking tussen

is stap 1. Daarnaast wil ik graag in gesprek met de sector.

alle datasystemen in Nederland kan bijdragen aan het sneller

Met de ondernemers, maar ook met de periferie. Ik snap dat

wetgeving komt voor

signaleren van een dierziekte, of een probleem met een vervuilde

er aarzelingen zijn, maar juist daarom is het zo belangrijk dat

een maximale toom­

grondstof. En een goede data-uitwisseling kan controles besparen.

alle partijen er beter van worden. Geef ons dat vertrouwen,

grootte. Wij willen dit

Ingrid Jansen

De nVWA heeft bijvoorbeeld een app waarin consumenten lunch­

en je krijgt er ook vertrouwen voor terug, bijvoorbeeld in de

liever op onze eigen

voorzitter Producentenorganisatie en Varkenshouderij (POV)

rooms beoordelen. Met name lunchrooms waar klachten over bin­

vorm van minder controles.” <

manier aanpakken.

en voorzitter Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV)

cijfers, zonder context, bestaat het risico dat er nieuwe

zijn. Want het brengt je als ondernemer verder om je bedrijfsgegevens te vergelijken met anderen.

22

23

ACHTERGROND

ACHTERGROND

VARKENSHOUDER BART VERHEES - SOMEREN (NB)

Verwerkt alle mest van de 1.000 zeugen en 9.000 vleesvarkens die hij samen met zijn broer houdt op het eigen bedrijf.

“Toen we in 2012 naar deze locatie kwamen, bouwden we meteen een verwerkingsinstallatie. Die draait nu sinds een klein jaar. Alle mest, 20.000 -25.000 ton inclusief het spuiwater uit de luchtwassers, wordt hierin verwerkt. Een zeefbandpers scheidt de dikke en dunne fractie, waarna via filtratie en omgekeerde osmose

FOSFAAT: UITDAGING VOOR ELKE BOER Fosfaat. Hoe zit het precies met de nieuwe wetten en regels, wat betekent dat voor ondernemers en welke oplossingen zijn er?

Schakel in Succes geeft een overzicht en laat ondernemers aan het woord die zelf aan de slag gingen.

een concentraat meststof overblijft. We hebben ons aangemeld

reparaties. De techniek is nog nieuw en we hebben het afgelopen

voor een proefproject om dit af te mogen zetten als kunstmest­

jaar dan ook nog flink aan de installatie moeten knutselen. Maar

vervanger. Ondertussen zijn we met een proef bezig om het concen­

nu draait het prima en ik ben er trots op dat we de capaciteit van

traat nog verder in te dampen, waardoor het nog geconcentreerder

20.000 ton hebben gehaald. We zijn nu niet meer afhankelijk van

wordt en daarmee ook interessant voor een mestexporteur.

de grillen van de mestmarkt. Daarnaast is het nu al goedkoper,

Een eigen mestverwerkingsinstallatie is niet een kwestie van

en hopelijk levert het op termijn een concurrerende kostprijs op.

´stekker in het stopcontact, slang in de put en draaien maar´.

Heel interessant voor onder­nemers die bereid zijn om er aandacht

Gemiddeld ben ik 1,5 tot 2 uur per dag kwijt aan controle en

en energie in te steken en de nodige research te doen.”

Het doel van de wet-en regelgeving

gevolg hiervan een fosfaatoverschot heb­

die de ondernemer helpen om aan de

voeders. Fosfaat is een essentieel onder­

rondom fosfaat is om ervoor te zorgen

ben, bovendien verplicht om voldoende

regelgeving te voldoen, zonder in te

deel van diervoer, dat niet zomaar kan

dat de fosfaatproductie weer onder het

grond in bezit te hebben om een deel van

krimpen of extra rechten aan te schaffen.

worden weggelaten. De nP-rundvee­

fosfaatplafond van de EU terecht komt,

de extra fosfaatproductie te gebruiken op

De Kringloopwijzer bijvoorbeeld, is

voeders van Agrifirm Feed bevatten

zonder daarbij de groei van de landbouw

het eigen land. In alle veehouderijsecto­

verplicht voor alle melkveehouders,

25 procent minder fosfaat, maar hebben

te beperken.

ren geldt daarnaast dat veehouders die

maar is naast een verplichting ook een

toch een hoog aandeel benutbaar fosfaat,

meer fosfaat produceren dan ze op eigen

hulpmiddel om het maximale aantal

dat de dieren beter uit het voer kunnen

WETGEVING

grond uit kunnen rijden of binnen 20 km

liters per kilo fosfaat te produceren.

opnemen. Zo daalt het gehalte fosfaat in

De wetgeving bestaat uit grofweg drie

af kunnen zetten, sinds 2014 verplicht zijn

Het invullen van de Kringloopwijzer

voer, zonder dat dat invloed heeft op de

pijlers: grondgebondenheid, het fosfaat­

om een deel van de mest te verwerken.

gaat vaak samen met onder andere het

resultaten. Ook voor varkens zijn er laag-

opstellen van bemestingsplannen en is zo

fosfaatvoeders beschikbaar.

rechten- en dierrechtenstelsel en de mestverwerkingsplicht. De varkens- en

UITDAGINGEN

onderdeel van een totaalpakket om

pluimveehouderij kenden al een systeem

“De uitdaging voor de veehouder is om

de mineralen­efficiëntie te verbeteren.

met dierrechten, vanaf 1 januari 2017

een maximaal economisch rendement te

wordt het vergelijkbare systeem van

bereiken met een minimale inzet van fos­

VOERSPOOR

worden, niet in de laatste plaats door

fosfaatrechten voor de melkveehouderij

faat”, vat Ruud Tijssens, director Corporate

Een richting die voor zowel varkens- als

de in 2014 ingevoerde mestverwerkings­

van kracht. Sinds 1 januari 2016 zijn melk­

Affairs bij Agrifirm Group, samen. Er zijn

melkveehouders perspectief biedt is het

plicht, is de mestverwerking. In de

veehouders die uit willen breiden en als

verschillende instrumenten en strategieën

voerspoor: de inzet van fosfaat­efficiënte

komende jaren zal de verwerkings­

MESTVERWERKING Een richting die steeds belangrijker zal

>

24

25

ACHTERGROND

ACHTERGROND

BEN ROOYACKERS - YSSELSTEYN (LI) AKKERBOUWER ARIE VAN DER KNIJFF - ZEEWOLDE (FL)

Realiseerde eigen mestverwerking met producentencoöperatie Mestac

Maakt met een biogasinstallatie groene stroom uit drijfmest en organische reststromen

“Coöperatie Mestac bestaat al 25 jaar. Ons doel is om de 300.000 ton mestafzet voor de 400 leden gestructureerd aan te pakken. Onder de naam Merensteyn realiseerden we een eigen mest­verwerking voor de leden, die we nu aan het opstarten zijn.

Via omgekeerde osmose produceren we 20% dikke fractie en

“We hebben een akkerbouwbedrijf met poot- en consumptie­

70-75% schoon water. Die hoge concentratie bereiken we door

aardappelen, mais, tarwe en uien. We ruilen land en verhuren

het residu door actief kool te leiden: de zouten hechten zich aan

tulpenland. In totaal hebben we zo’n 400 ha land in gebruik.

het kool waardoor je nog meer water aan het concentraat kunt

Daarnaast hebben we sinds 2009 een biogasinstallatie, die gebruik

onttrekken. Het schone water, schoner dan leidingwater, geven

maakt van verschillende soorten biomassa: rundveedrijfmest

we terug aan de natuur. Het kool is geschikt als grondstof voor

van veehouders uit de buurt en organische reststromen zoals

composteerders die het kunnen bijmengen.

gras, sinaasappelschillen, cacaodoppen, koffiedik, graanresten

Het idee voor de biogasinstallatie ontstond rond 2003, toen

en restpartijen die net niet geschikt zijn voor veevoer. Tijdens het

aardappelen en uien heel weinig opbrachten en vervoerd werden

Het is een spannend project. Er zijn high-tech installaties

vergistingsproces komt biogas vrij, dat wordt verbrand in een

naar biogasinstallaties in Duitsland. Door de vergisting op het

nodig voor het verwerken van een laagwaardig product.

WKK motor (Warmte Kracht Koppeling) en omgezet in groene

eigen bedrijf te organiseren bespaar je de transportkosten. We

Het vergunningstraject is lang en de financiering is complex.

stroom en warmte. De groene stroom leveren we terug aan het

hadden al windmolens dus waren al bezig met groene stroom,

Bij ons zijn de boeren ook echt eigenaar en dat vraagt van veel

elektriciteitsnet en met de warmte drogen we de dikke fractie na

en de vooruitzichten waren toen heel goed. Achteraf valt dat

mensen leveringszekerheid en inleggelden. Ondanks dat de

vergisting. De dikke fractie wordt vrijwel allemaal geëxporteerd.

tegen, door de steeds lagere stroomprijs, duurdere grondstoffen

techniek bewezen is, blijf je constant aan het optimaliseren

De helft van het digestaat kan afgezet worden op eigen land,

en lastiger mestafzet. Dat had niemand voorzien. Maar ja, dat is

en sturen. Het vraagt veel energie en uithoudingsvermogen,

wat een mooie kunstmestbesparing oplevert.

ondernemen.”

maar opgeven staat niet in mijn woordenboek.”

capaciteit flink toenemen. “Eind 2014

geen restproduct is, maar een product

toekomst te kunnen benutten.”

was de verwerkingscapaciteit 44,3 miljoen

met waarde. Agrifirm Exlan heeft in dat

Als de mestverwerking op gang komt,

kilo fosfaat”, vertelt Tijssens. “Gezien de

kader al jaren ervaring met zowel klein- als

zal dit de prijzen drukken. De huidige

stijging van het mestoverschot is er

grootschalige mestverwerking, waarvan

mestmarkt, met een overschot aan

Ruud Tijssens, director Corporate Affairs Agrifirm Group:

Daarnaast zijn we als Agrifirm Group actief betrokken bij het

naar verwachting 11 miljoen extra

al meerdere (groepen) veehouders

‘anonieme’ mest is bovendien uiteindelijk

“Het optimaliseren van de fosfaatefficiëntie en het realiseren van

bieden van sectorbrede oplossingen. Wij zetten graag onze

verwerkings­capaciteit nodig. Dat zal

gebruik maken.”

ook niet in het belang van de akkerbouw.

plaatsingsruimte voor mest zit in de genen van onze dochter­

schouders onder nieuwe initiatieven als het mestinvesterings­-

Wat doet Agrifirm?

In het kader van bemesten op maat

bedrijven Plant, Feed en Exlan. Agrifirm Feed bijvoorbeeld, zet met

fonds, een gezamenlijk initiatief waarbij 25 voerbedrijven

ik verwacht dat een extra capaciteit van

AKKERBOUW

heeft de akkerbouw baat bij kwaliteits­

de nP-voeders en nP-rantsoenberekeningen in op het voerspoor.

betrokken zijn. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan

7,2 miljoen realistisch is, maar zeker is dat

Het tot waarde brengen van mest is

mest met bekende gehaltes.

Gezond resultaat met minder fosfaat.

initiatiefnemers voor de realisatie van mestverwerkings­

er de komende jaren veel van de grond

ook in het belang van de akkerbouw.

“De allerbelangrijkste oplossingsrichting

Agrifirm Exlan helpt veehouders om een betere benutting van

capaciteiten. Op dit moment zijn er tien projecten goedgekeurd

zal moeten komen.” Tijssens benadrukt

“Akkerbouwers kunnen de bemestings­

is een solide afzetmarkt. De veehouder,

mineralen met behulp van de Kringloopwijzer te bereiken, onder­

die samen 2,8 miljoen kilo fosfaat genereren en zijn er vier projecten

dat het daarbij niet alleen gaat om het

kosten verlagen door optimale inzet van

als producent van de mest, moet leveren

steunt ondernemers bij het verbeteren van de fosfaatefficiëntie

in de eindfase van de beoor­deling die nog eens goed zijn voor

financieren en bouwen van verwerkings­

organische mest. Omdat de werking

wat de akker­bouwer in binnen- en

en begeleidt veehouders en akkerbouwers om tot een duurzame

2,7 miljoen kilo fosfaat.

installaties, maar ook om het creëren van

van organische mest altijd iets minder

buitenland wil hebben. Daar moeten

samenwerking te komen. Hiervoor is de Samenwerking Optimaal

Ook houden we ons intensief bezig met het verwaarden van mest.

de juiste omstandigheden. “Het gaat niet

voorspelbaar is dan kunstmest, is er een

we naar toe.” <

aanpak ontwikkeld.

Het creëren van mest met een waarde, en niet een anoniem rest­

alleen om het genereren van capaciteit,

prijsvoordeel ten opzichte van kunst­-

Agrifirm Plant, tot slot, past organische mest optimaal in in

product. Er zijn investeringen nodig om de verwerkingskosten

maar ook het zoeken naar nieuwe

mest. De akkerbouw heeft belang bij

de bemestingsplannen. Met behulp van een optimalisatie-

omlaag te krijgen en innovatie is van belang bij de zoektocht naar

markten voor mest. We moeten de mest

een financiële gezonde veehouderij

programma wordt een mix samengesteld die de nutriënten-

nieuwe markten. Het gaat kortom om het reduceren van kosten,

tot waarde zien te brengen, zodat het

om dit kostprijsvoordeel ook in de

behoefte zoveel mogelijk invult met organische mest.

het stimuleren van innovatie en het vinden van nieuwe markten.” <

waarschijnlijk niet helemaal gaan lukken,

26

23 AKKERBOUWER ONTMOET PLUIMVEEHOUDER

SPIEGEL

“Onbekend maakt onbemind, dus moeten agrarische ondernemers open zijn over wat ze doen.” Dat is de overtuiging van veehouder Ronny Graat en akkerbouwer Adrie Bossers.

De ondernemers gaan voor de rubriek SPIEGEL in gesprek over transparantie in de sector en over wat dat kan opleveren.

“Een goede omgevingsdialoog vind ik

Brabant en Zeeland. De akkerbouwer her­

een van de moeilijkste dingen van mijn

kent de discussie met de omwonenden

bedrijfsvoering. Herken je dat?” Ronny

direct. Ook hij heeft te maken gehad met

Graat windt er geen doekjes om. Het

kritische reacties uit de omgeving.

verkrijgen van een vergunning voor de uitbreiding van zijn kippenstal verloopt

UITBREIDEN

moeizaam. En dat houdt hem behoorlijk

Al gauw gaat het gesprek over uitbreiden,

bezig. De pluimveehouder wil van

investeren en het belang van begrip van

akkerbouwer Adrie Bossers weten wat

de omgeving. Graat wil een innovatieve

zijn ervaringen zijn.

stal bijbouwen. Hij vertelt: “Mijn doel is

De twee ondernemers ontmoeten elkaar

meer ruimte per dier. Dat is beter voor de

op het bedrijf van de familie Graat in het

kuikens en dat sluit aan bij de maatschap­

Noord-Brabantse De Mortel. Graat heeft

pelijke discussie. Maar het krijgen van de

een gemengd bedrijf met vleeskuikens en

juiste vergunningen, da’s niet makkelijk. Er

melkkoeien. “Ik houd van nieuwe dingen

is bezwaar gekomen. Niet van de directe

uitproberen. Wij waren een van de eerste

buren, die snappen het wel. Zij kennen

bedrijven met een melkrobot in Neder­

mij en mijn bedrijf. Het bezwaar komt van

land. Daardoor heb ik meer tijd voor de

mensen op grotere afstand. ”

vleeskuikens. Ook daarin zijn we innova­

“Ja, de dialoog met de omgeving is heel

tief.” Bossers heeft een akkerbouwbedrijf

belangrijk. Onbekend maakt onbemind,”

in Langeweg, op de grens tussen Noord-

stelt Bossers. “Mensen moeten jou als Ronny Graat (l) en Adrie Bossers

“ LAAT DE MENS ACHTER DE ONDERNEMER ZIEN”

28

29

OVER AGRIFIRM

SPIEGEL mens achter de ondernemer kennen. Als

modern bedrijf, maar de afstand tot de

bijvoorbeeld de petrochemische industrie

iemand weet waarom je iets doet, krijg je

burgers is veel groter. Dat vraagt een an­

en de zorg, dat is toch een ondenk­

eerder draagvlak. Zoals jij nu met je plan

dere aanpak. Ik ben ook actief in de lokale

bare combinatie! Het is zaak dat we de

voor meer ruimte per kuiken, dat is in

politiek en ik heb allerlei bestuursfuncties

toegevoegde waarde laten zien. En dat

principe een goed verhaal.”

vervuld. Zo heb ik ervaren dat wat je in

we vertellen waarmee we bezig zijn. Wij

DICK HORDIJK NIEUWE VOORZITTER HOOFDDIRECTIE AGRIFIRM GROUP

een vergaderzaal vertelt, veel moeilijker

doen dat als sector met De Week van de

BEGRIP

is te begrijpen dan wat je gewoon laat

Akkerbouw en jij doet dat heel goed met

Tegenwoordig is het zaak om actief de

zien op het bedrijf. Al weer zeventien jaar

de zichtstal.”

Dick Hordijk is de nieuwe voorzitter van de hoofddirectie van

belangrijke agribusiness sectoren (premix en nutritie). Hij heeft

maatschappij te vertellen waarmee je

geleden ontving ik voor het eerst het col­

De twee ondernemers lopen naar de

Agrifirm Group. Hij volgt Ton Loman op die eind vorig jaar zijn

bij grote multinationals diverse managementposities bekleed

bezig bent. Bossers: “Vroeger lag dat an­

lege en de raad op het bedrijf. Daarna zijn

zichtstal. De deur is 24 uur per dag open.

vertrek aankondigde.

met de eind­verantwoordelijkheid voor commercie, operations,

ders. Mijn ouders hadden een gemengd

ze nog verschillende malen op bezoek

Door het grote raam zijn de kuikens te

bedrijf midden in het dorp, letterlijk naast

geweest. Wederzijds begrip is het begin.”

zien. “Oef, die zitten echt dicht op elkaar”,

Dick Hordijk is per 1 juni 2016 toe­getreden tot de statutaire

reageert Bossers. “Tja, nu wel. Bij kleine

Hoofddirectie. Op 20 sep­tember zal hij worden benoemd tot

de kerk. Op woensdagmiddag kwamen

finance, supply chain management en IT. In zijn laatste functie was hij Managing Director van Cargill Premix Nutrition (CPN) EMEA.

de kinderen uit de buurt bij ons spelen

COMPLIMENTEN

kuikens is dat natuurlijk niet zo, maar aan

voorzitter van de Hoofddirectie. Hij zal samen met Jaap Vessies,

De Raad van Commissarissen is ervan overtuigd dat Dick Hordijk

en als er een varken werd geslacht kwam

Bossers benadrukt: “Onze sector biedt

het eind van de cyclus is de ruimte inder­

Chief Financial Officer, de Hoofddirectie van Agrifirm Group B.V.

op basis van zijn brede ervaring, internationale oriëntatie en

iedereen kijken. Dat was een natuurlijk

zoveel meer dan alleen voedselproductie.

daad krap. En juist daarom is meer ruimte

vormen. Dick Hordijk heeft in internationale leidinggevende

persoonlijkheid, een uitstekende keuze is om een verdere impuls

geheel.”

Denk aan de rust en de ruimte. Of aan

een goed idee”, zegt Graat. “In de zomer­

functies ruime kennis en ervaring opgebouwd in voor Agrifirm

te geven aan de door Agrifirm ingezette strategie. <

Het bedrijf werd verplaatst en ligt nu twee

de mogelijkheid voor zorg. Dat kan geen

maanden stappen er regelmatig fietsers

kilometer buiten de bebouwde kom. “Een

enkele andere sector toch zeggen? Neem

af of stoppen er wandelaars om een kijkje te nemen. We merken dat dat werkt. De

Ronny Graat vertelt Adrie Bossers

mensen zijn, net zoals jij, verbaasd over

over zijn beplantingsplan.

wat ze zien. Het is een goed begin voor

Voor in de agenda

een gesprek.”

Dit seizoen organiseert Agrifirm Plant weer verschillende bijeenkomsten.

“Ik vind het mooi om te horen hoe jij het

Onderstaande evenementen staan de komende maanden op het programma:

aanpakt”, complimenteert Bossers zijn Wanneer

Tijd

Wat

Locatie

Regio

28-6-16

13.30 –16.30 uur

Graanbijeenkomst

Teler Buijze, Groede

Zuid

29-6-16

15.30 –21.00 uur

Relatiebijeenkomst

LCT vestiging, Den Burg

Noord

vesteringsbeslissingen zijn echt toekomst­

29-6-16

19.00 –22.30 uur

Graanbijeenkomst

PPO Lelystad

Midden

gericht. Ik hoop dat het op korte termijn

01-7-16

13.30- 20.00 uur

Relatiebijeenkomst

Maatschap Van der Molen, Uithuizermeeden

Noord

07-7-16

18.30 -22.00 uur

Graanbijeenkomst

Dussen

Zuid

dan heb ik een innovatieve kippenstal

12-7-16

15.00- 19.00 uur

Telersbijeenkomst

Noordoostpolder

Midden

die helemaal past bij de eisen van deze

13-7-16

15.00- 21.00 uur

Telersbijeenkomst

Roubos Akkerbouw, Abbenes

Midden

13-7-16

15.00- 21.00 uur

Telersbijeenkomst

PPO Lelystad

Midden

gesprekspartner. “Je bent bezig om je bedrijf klaar te maken voor de volgende generatie en tegelijk betrek je daarbij zoveel mogelijk de omgeving. Jouw in­

allemaal rond komt.”

“Ik ook”, lacht Graat. “Als het zo ver is,

tijd! En ook niet onbelangrijk, dan ga ik ook de erfbeplanting rond het bedrijf aanpakken.” <

30

31

OVER AGRIFIRM

OVER AGRIFIRM

Streven naar 1.777 kilo eiwit per hectare soja

Nieuw assortiment zeugenvoeders voor ‘het nieuwe varken’

SAMENWERKING AGRIFIRM EN FOODS OF NORWAY

Het nieuwe assortiment zeugenvoeders van

Agrifirm werkt met universiteiten en instellingen in binnen-

concepten te implementeren waarmee Noorwegen in haar

Agrifirm Feed speelt in op ‘het nieuwe var­

en buitenland voortdurend aan strategisch onderzoek.

eigen behoefte aan eiwitgrondstoffen voor diervoer kan

Vanuit het oogpunt van duurzame voedselproductie is het wenselijk dat

ken’: een duurzame zeug die grote, uniforme

ook Europa in toenemende mate zelf in haar eiwitbehoefte kan voorzien.

tomen biggen grootbrengt. Het vernieuwde

Het Agrifirm Innovation Center (AIC) is als enige buitenlandse

Agrifirm Plant is al enige jaren de aanjager van de teelt van soja in Nederland.

assortiment sluit aan bij de behoefte van

partner toegetreden tot het consortium Foods of Norway.

AGRIFIRM EN DUURZAAMHEID

Telers leveren aan de sojapool van Agrifirm Plant. De soja wordt grotendeels

de zeug in de verschillende cycli. Daarmee

Samen met de andere partners van het consortium werkt

Agrifirm investeert in het realiseren van een verantwoord

verwerkt in het humane segment en daarmee realiseren telers een maximale

draagt Agrifirm bij aan vitale zeugen, een

AIC aan innovaties met betrekking tot eiwitbenutting en

grondstoffenbeleid. AIC richt zich in haar onderzoek naar

waarde. Via het programma ‘Soja? Zoja!’ delen telers en adviseurs kennis over

hoger rendement en meer arbeidsgemak

alternatieve eiwitgrondstoffen.

alternatieve eiwitgrondstoffen en het verbeteren van de

deze voor Nederland nieuwe teelt. Soja levert een positieve bijdrage in de

voor de zeugenhouder.

gewasrotatie en rendement voor de teler.

Het assortiment is samengesteld om goed

FOODS OF NORWAY

functionele componenten die de diergezondheid onder­

De belangstelling voor in Nederland geteelde soja neemt toe. We staan echter

aan te sluiten bij de behoefte van nieuwe

Binnen Foods of Norway werken Noorse bedrijven en

steunen. Vanuit Foods of Norway voert AIC zelfstandig proeven

nog aan het begin van de ontwikkeling van de sojateelt. Daarom is een goede

rassen, zoals de TN70, die in opkomst is in de

universiteiten samen met de Noorse overheid om vanuit

uit en begeleidt zij projecten die in het verlengde van haar

voorbereiding en begeleiding cruciaal.

zeugenhouderij. De voeders leggen de basis

een ketenperspectief de benutting van plantaardig eiwit in

eigen R&D activiteiten liggen. De werkzaamheden worden

Mits de opbrengst en kwaliteit goed is, is een mooie plus ten opzichte van

voor een goede melkgift, ondersteunen de

diervoer te verbeteren. Het doel van Foods of Norway is om bin­

deels uitgevoerd op Laverdonk, het eigen onderzoeksbedrijf

zomergraan te realiseren. De focus ligt op het verhogen van het aantal kilo­

kwaliteit van de klauwen en het beenwerk

nen acht jaar nieuwe plantaardige eiwitgrondstoffen en

van Agrifirm, en deels op locatie in Noorwegen. <

grammen eiwit per hectare naar een niveau van 1.777 kg (4.000 kg opbrengst

en dragen bij aan het vlot berig worden.

met 44% eiwit). Dit doen we samen met onderzoeks- en kennisinstituten

Doordat alle voedingsbehoeften niet in

Wageningen UR en het Belgische ILVO. <

verschillende, maar in één voer worden aangeboden, ervaren zeugenhouders meer

voorzien.

eiwitbenutting enerzijds op voederwaarde en anderzijds op

Agrifirm Exlan ondersteunt uitbesteding jongvee-opfok

Maatschappelijk jaarverslag verschenen

Jongvee-opfok uitbesteden. Het is een oplossing voor onder­

Deze maand is het maatschappelijk jaarverslag van

nemers die meer tijd en energie willen steken in het optimaliseren

Agrifirm verschenen. In het jaarverslag wordt uitgebreid

Agrifirm Plant heeft in Alpro een partner gevonden om de duurzame sojateelt in Nederland verder te

van operationele processen bij het melkvee. Het geeft ruimte

stilgestaan bij de Dutch Farming visie van Agrifirm en

ontwikkelen. Door samen te werken met Alpro kan door Agrifirm-telers geteelde soja verwerkt worden in

in grondgebruik, fosfaatquotum en arbeid. Agrifirm Exlan

hoe deze visie past binnen het duurzaamheidsbeleid

het hoogste kwaliteitssegment van humane voeding, zodat de maximale waarde voor de soja gegenereerd

introduceert daarom ‘Samenwerking Optimaal Jongvee’.

van Agrifirm. Onderwerpen in het jaarverslag zijn onder

kan worden. Alpro is de Europese pionier en marktleider in drinks en voedingsproducten (desserts en plantaardige

‘Samenwerking Optimaal Jongvee’ brengt vraag en aanbod bij

meer de introductie van duurzaamheidslabels voor de

variaties op yoghurt, room en margarines) op basis van plantaardige ingrediënten zoals soja. Alpro’s producten

elkaar. De Agrifirm Exlan ondernemerscoaches doorlopen met de

voer­concepten en producten en de voorbereidingen

zijn bekend onder de merken Alpro® en Provamel®.

betrokken ondernemers het gehele traject van samenwerking.

voor een duurzaam inkoopbeleid voor alle grote

Dus de voorbereiding, de implementatie en de evaluatie. Ook het

grondstoffen. <

Agrifirm Plant en Alpro werken samen aan sojateelt in Nederland

arbeidsgemak. <

De sojateelt is in Nederland enkele jaren geleden geïntroduceerd. Agrifirm Plant heeft sindsdien actief

opstellen van een toegesneden contract hoort hierbij, evenals

geïnvesteerd in het uitbouwen van het areaal soja in Nederland. Dat resulteerde in 2015 in een areaal van ruim

het bespreken en doorrekenen van de consequenties van het

Wilt u het maatschappelijk jaarverslag bekijken?

170 hectare, waarbij wordt gestreefd naar een steeds grotere oppervlakte. In 2015 was de opbrengst per hectare

uitbesteden van de jongvee-opfok op vergunningen en andere

Ga dan naar onze website www.agrifirm.com en kijk

3,2 ton bij de beste 25% percelen. De soja wordt grotendeels verkocht aan Alpro voor het maken van sojadrink. <

regelgeving. <

onder het kopje ‘Mediacenter/Jaarverslagen’.

SCHAKEL IN SUCCES is het relatiemagazine van Agrifirm en verschijnt 4 keer per jaar.

Contact communicatie@agrifirm.com Fotografie Ivo Hutten, Wouter Borre, Agrifirm, Ingrid Zieverink, iStock Concept en realisatie JEEN communicatie Drukwerk Bek, Veghel

DE GROTE STAP VAN...

LEF

HENRI SAVELKOULS Houdt minder varkens om alles zelf te vermarkten “Begin dit jaar ben ik teruggegaan van 2.000 naar 200 varkens. Daardoor kan ik nu al mijn varkens zelf slachten en vermarkten. We slachten elke week 9 varkens. Het vlees verkopen we aan huis en via drie andere regionale winkels. Onze varkens krijgen speciaal voer en we slachten ze pas als ze 125 kilo wegen. Dan is het vlees rijper en dat komt de smaak en kwaliteit ten goede. Die kwaliteit, dat is onze kracht. Mensen kunnen proeven dat het vlees van ons komt.

Ik was altijd al geïnteresseerd in het zelf vermarkten van vlees. Zo blijft de marge na het slachten bij de varkenshouder. Vanuit een oude garage begon ik met de verkoop aan huis. Na twee jaar was de garage te klein en kon ik uitbreiden. Twee jaar later weer. En inmiddels zijn we hier 3 à 4 dagen per week met 5 tot 12 mensen aan het werk. Naast het vlees hebben we ook 40 barbecues en zelfs een compleet ingerichte barbecue-wagen, die ik zelf heb ontworpen. Het mooiste van dit werk is het onafhankelijk zijn en het zelf kunnen bepalen wat we doen en hoe.” <

WIE? Henri Savelkouls Empel (Brabant) STAP? Van 2.000 varkens naar 200 varkens en zelf vermarkten van het vlees EN VERDER? De volgende – en voorlopig laatste - stap is het bouwen van een slachterij aan huis, zodat de varkens geslacht kunnen worden op locatie en ze niet meer op transport hoeven. Goed voor het welzijn en voor de kwaliteit van het vlees.