บทที่ 3 การออกแบบการวิจัย ดร. วสันต ทองไทย เมื่อผูจัดทําโครงการไดกําหนดเรื่องในการทําโครงการไดแลว ผูจัดทําโครงการจะตอง ออกแบบการวิจัยใหเหมาะสมกับเรื่องที่จะทํานั้น โดยการวางเคาโครงความคิดและแผนในการ ดําเนินการโครงการ ที่จะชวยใหผูจัดทําโครงการเห็นภาพตลอดแนวของการดําเนินการโครงการทุก ๆ ดานอยางชัดเจน ผลของการออกแบบการวิจัยจะทําใหไดแบบการวิจยั (research design) ซึ่ง เปรียบเสมือนพิมพเขียวที่บอกใหผูจดั ทําโครงการทราบวาจะตองดําเนินการอยางไร ตองระมัดระวังใน เรื่องใด และไมควรทําอะไรในกระบวนการวิจัย ดังนัน้ การเรียนรูเกีย่ วกับการออกแบบการวิจยั จะชวย ใหผูจัดทําโครงการรูหลักการในการออกแบบการวิจยั ที่เหมาะสมกับคําถามวิจัย สามารถวางแผน ดําเนินการวิจยั ทุกขั้นตอนใหสอดคลองและบรรลุวัตถุประสงคของโครงการไดอยางมีประสิทธิภาพ จุดมุงหมายของการออกแบบการวิจัย การออกแบบการวิจยั มีจุดมุง หมายที่สําคัญ 2 ประการคือ 1. เพื่อใหไดคาํ ตอบของคําถามวิจัยที่ถูกตอง เทีย่ งตรงเชื่อถือได เปนปรนัยและประหยัดให มากที่สุด ในกรณีนี้การออกแบบการวิจยั จึงเปนการสรางกรอบแนวคิดในการศึกษาความสัมพันธ ระหวางตัวแปรตาง ๆ แบบวิจยั จะชี้แนะแนวทางในการจัดเก็บขอมูลและแนวทางในการวิเคราะห ขอมูลใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ 2.เพื่อควบคุมความแปรปรวนของตัวแปรในการวิจัย ซึ่งวิธีการควบคุมความแปรปรวนมี หลักการ 3 ประการคือ การศึกษาใหครอบคลุมขอบขายของปญหาการวิจยั ใหมากที่สุด การควบคุม อิทธิพลของสิ่งตาง ๆ ที่ไมอยูในขอบขายของการวิจัยแตสงผลตอการวิจัยใหไดมากที่สุดและการลด ความผิดพลาดคลาดเคลื่อนใหไดมากที่สุดเทาที่จะทําได องคประกอบของการออกแบบการวิจัย การออกแบบการวิจยั ที่มีประสิทธิภาพมุงที่จะใหไดผลการดําเนินโครงการตามวัตถุประสงค ของโครงการอยางเที่ยงตรงและนาเชื่อถือ ซึ่งมีองคประกอบของการออกแบบการวิจัยที่สําคัญมี 3 ประการคือ การออกแบบการวัดตัวแปร (measurement design) การออกแบบการสุมตัวอยาง (sampling design) และการออกแบบการวิเคราะหขอมูล (statistical design) 1.การออกแบบการวัดตัวแปร ประกอบดวยการวางแผนกําหนดวิธีการวัดหรือพัฒนาเครื่องมือ วัดตัวแปร โดยมีกิจกรรมสําคัญดังนี้
20
1.1 กําหนดวัตถุประสงคของการวัดใหครอบคลุมและชัดเจน 1.2 ระบุโครงสรางและความหมายของตัวแปรที่ตองการวัดใหชัดเจน 1.3 กําหนดมาตรวัด (scale) และสรางเครื่องมือวัดใหสอดคลองกับวัตถุประสงคของการ วัดและตัวแปรที่ตองการจะวัด 1.4 ตรวจสอบคุ ณ ภาพของเครื่ อ งมื อ ในด า นความตรง (validity) และความ เชื่ อ มั่ น (reliability) 1.5 กําหนดวิธีการเก็บรวบรวมขอมูล โดยระบุวิธีการ ชวงระยะเวลาในการเก็บรวบรวม ขอมูล 1.6 กําหนดรูปแบบและวิธีวัดคา หรือควบคุมตัวแปรเกิน ซึ่งอาจใชวธิ ีการจัดสมาชิกเขา กลุมโดยการสุม (random assignment) การนําตัวแปรเกินมาใชเปนตัวแปรอิสระ การจัดสภาพการณนั้น ใหคงที่เพื่อขจัดอิทธิพลของตัวแปรเกิน และการควบคุมตัวแปรเกินดวยวิธีการทางสถิติ 2. การออกแบบการสุมตัวอยาง ประกอบดวยการวางแผนกิจกรรมสําคัญ ดังนี้ 2.1 การกําหนดรูปแบบและวิธีการสุมตัวอยาง โดยการจัดทํากรอบการสุมที่สมบูรณ และ เลือกวิธีการสุมตัวอยางที่ทาํ ใหไดตัวอยางที่เปนตัวแทนที่ดีของประชากร ซึ่งจะตองเปดโอกาสใหทุก หน ว ยของประชากรมี โ อกาสที่ จ ะได รั บ การคั ด เลื อ กเป น กลุ ม ตั ว อย า งเท า ๆกั น หรื อ ที่ เรี ย กการสุ ม ตัวอยางลักษณะนีว้ า การสุม ตัวอยางโดยใชทฤษฎีความนาจะเปน (probability sampling) ซึ่งแบงออกเปน 5 วิธี ไดแก วิธีสุมตัวอยางแบบงาย (simple random sampling) วิธีสุมตัวอยางแบบมี ระบบ (systematic random sampling) วิธีสุมตัวอยางแบบแบงชั้นภูมิ (stratified random sampling) วิธี สุมตัวอยางแบบกลุม (cluster random sampling) และ วิธีสุมตัวอยางแบบหลายขัน้ ตอน (multi-stage sampling) ในบางกรณีผูจดั ทําโครงการไมสามารถใชวิธีสุมตัวอยางดังกลาวขางตนได เนื่องจากมี ขอจํากัดตางๆ ดังนั้นจึงตองใชการเลือกตัวอยางอีกแบบหนึ่งซึ่งเรียกวา การสุมตัวอยางโดยไมใชทฤษฎี ความนาจะเปน (non-probability sampling) เปนการสุมตัวอยางโดยไมคํานึงถึงโอกาสของประชากรแต ละหนวยทีจ่ ะไดรับการเลือกเทาๆกันเพื่อความเหมาะสม ตําราหลายเลมจึงใชคําวาวิธีการเลือก (selection) แทนคําวา วิธีการสุม (sampling) เพราะเปนวิธีการเลือกตัวอยางโดยไมมีการสุม ทําใหได ตั ว อย า งที่ ไ ม ใ ช ตั ว แทนที่ ดี ข องประชากรศึ ก ษา วิ ธี ก ารเลื อ กตั ว อย า งแบบตามความ สะดวก (convenience selection) วิธีเลือกตัวอยางแบบโควตา (quota selection) วิธีเลือกตัวอยางแบบ ลูกโซ (snowball selection) และวิธีเลือกตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (purposive selection) 2.2 การกําหนดขนาดกลุมตัวอยางที่เหมาะสม โดยใชหลักการทางทฤษฎี ซึ่งพิจารณาจาก สูตรคํานวณขนาดกลุมตัวอยางที่เหมาะสม และหลักการทางปฏิบัติซึ่งพิจารณาถึงทรัพยากรที่มีอยู ขนาดของกลุมตัวอยางที่เหมาะสมเปนขนาดที่พอดีระหวางหลักการทางทฤษฎีและหลักการทางปฏิบัติ
21
3. การออกแบบการวิเคราะหขอมูล ซึ่งกิจกรรมที่ผูจดั ทําโครงการตองวางแผนเกี่ยวกับการ วิเคราะหขอมูล ประกอบดวย 3.1 การเลือกใชสถิตที่สอดคลองกับคําถามการวิจยั และเหมาะสมกับมาตรวัดตัวแปร (scale) และวัตถุประสงคของการวิจยั รวมทัง้ การวิเคราะหและบรรยายขอมูลกลุมตัวอยางที่ถูกตอง 3.2 การเลือกใชสถิติเชิงสรุปอางอิงที่เหมาะสมกับขอตกลงเบื้องตน (basic assumption) และวัตถุประสงคของการวิจัย รวมทั้งการวิเคราะหขอมูลและแปลความหมายขอมูลไดอยางถูกตอง จุดเนนที่สําคัญของการออกแบบการวิจัย จุดเนนที่สําคัญของการออกแบบการวิจัย คือ ความตรง (validity) ซึ่งแบงออกได 2 ประเภท คือ 1. ความตรงภายใน (internal validity) หมายถึง การวิจัยทีไ่ มมีตัวแปรเกินแทรกซอน หรือ ผลการวิจัยนัน้ ไดรับผลมาจากตัวแปรอิสระโดยตรง ซึ่งปจจัยที่มีผลตอความตรงภายใน มีดังนี้ 1.1 เหตุการณ (history) ระหวางดําเนินการทดลองอาจมีเหตุการณบางอยางที่เกิดขึ้น นอกเหนือจากตัวแปรอิสระ ซึ่งสงผลกระทบตอตัวแปรตาม วิธีการปองกัน ก็คือ พยายามใหกลุม ตัวอยางอยูแยกจากเหตุการณพิเศษตาง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นใหอยูในสภาพธรรมชาติทั่วไปใหมากที่สุด 1.2 วุฒภิ าวะ (maturation) กระบวนการทีใ่ ชในการรวบรวมขอมูล หรือการทดลองที่นาน เกินไป ทําใหกลุมตัวอยางที่ใชในการทดลองที่ความพรอมมากขึ้น หรือในทางตรงกันขามกันการ ซึ่งมีผลทําใหขอมูลที่ไดมาเกิดความ ทดลองนานเกินไปอาจทําใหกลุมตัวอยางเกิดความเบื่อหนาย คลาดเคลื่อน วิธีการปองกันก็คือ การใชเวลาในการทดลองใหพอเหมาะไมสั้น หรือนานจนเกินไป และ พยายามใชกลุม ตัวอยางที่มีอตั ราการพัฒนาการทางวุฒภิ าวะของสิ่งที่จะศึกษา ในระดับที่ต่ําเพื่อลดการ เจริญงอกงาม 1.3 การทดสอบ (testing) การทดลองที่มีการใชการทดสอบโดยใชขอสอบฉบับเดียวกัน อาจมีผลกระทบตอคาของตัวแปรตามอันเนือ่ งมาจากกลุมตัวอยางสามารถจําขอสอบได ดังนั้นถามี ความจําเปนจะตองมีการทดสอบสองครั้งควรใชขอสอบคูขนาน (parallel form) หรือแบบทดสอบที่มี ลักษณะเทียบเทาคูขนาน (equivalent form) 1.4 เครื่องมือ (instrument) ถาเครื่องมือที่ใชในการรวบรวมขอมูลมีคุณภาพไมเพียงพอ อาจ ทําใหขอมูลที่ไดมาคลาดเคลื่อนจากความเปนจริง ดังนั้นผูจัดทําโครงการจะตองระมัดระวังในเรื่อง คุณภาพของเครื่องมือ และมีการเก็บรวบรวมขอมูลที่เปนมาตรฐานเดียวกัน 1.5 การสูญหาย (mortality) ถาสมาชิกในกลุมตัวอยางหายไปในระหวางที่ดําเนินการ ทดลองอาจมีผลตอการวิจัยนัน้ โดยเฉพาะกลุมตัวอยางทีไ่ ดคะแนนสูงสุด หรือต่ําสุด ดังนั้นพยายาม
22
จัดการทดลองอยางสั้นกระชับ อธิบายใหกลุมตัวอยางเขาใจแนวทางในการปฏิบัติ ตลอดจนการโนม นาวใจใหกลุมตัวอยางอยูรวมโครงการทดลองจนจบ 1.6 ความลําเอียงในการเลือก (selected bias) การเลือกสมาชิกเขามาทําการทดลอง ถา ผูจัดทําโครงการมีความลําเอียงตั้งแตตน จะสงผลกระทบตอการวิจยั เชน การเปรียบเทียบการสอนสอง กลุมผูจัดทําโครงการมีความลําเอียงในการเลือกกลุมตัวอยางวิธีสอนทีห่ นึ่งเลือกเพราะนักเรียนที่เกง สวนวิธีสอนทีส่ องเลือกเฉพาะนักเรียนที่ออ น ดังนัน้ พยายามใชวิธีการสุมตัวอยางจากประชากร และ สุมตัวอยางเขากลุมการทดลองหรือใชวิธีการจับคูกลุมตัวอยางบนตัวแปรเกินที่สําคัญๆ เพื่อแยกเขา กลุมการทดลอง 1.7 ความแตกตางระหวางผูสังเกต หรือผูทําการทดลอง ในการวิจยั เชิงทดลองอาจมีการ เปรียบเทียบระหวางกลุม ถาใชผูสังเกต หรือผูทดลองที่มีความสามารถตางกัน อาจสงผลตอผลของการ วิจัย ดังนั้น ในการสังเกต หรือการทดลองที่ตองใชผูจัดทําโครงการหลายคน จะตองมีการอธิบายหรือ หาแนวทางในการสังเกตหรือทดลองรวมกัน เพื่อใหเปนแนวทางเดียวกัน 1.8 การถดถอยทางสถิติ (Statistical regression) หมายถึง การที่คะแนนของกลุมตัวอยางที่ ไดคะแนนสูง และกลุมตัวอยางที่ไดคะแนนต่ํา จะมีแนวโนมเขามาคาเฉลี่ย หรือกลาวอีกนัยหนึ่งวาผูที่ ไดคะแนนต่ํากวาคาเฉลี่ยในครั้งแรกมาก ยอมมีโอกาสไดคะแนนสูงขึ้นในการสอบครั้งที่สอง ดังนั้น ไมควรเลือกกลุมตัวอยางที่มคี ะแนนสุดขั้วมาทําการศึกษาเปรียบเทียบกัน ควรใชกลุมตัวอยางที่มี ลักษณะปานกลางโดยทั่วไป 2. ความตรงภายนอก (external validity) หมายถึง การวิจัยที่สามารถสรุปอางอิงผลการวิจยั จากกลุมตัวอยางไปยังกลุมประชากรได ปจจัยที่มีผลตอความตรงภายนอก มีดังนี้ 2.1 ปฏิสัมพันธระหวางการคัดเลือกกลุมตัวอยาง และตัวแปรทดลอง (Interaction effects of selection biases and treatment) เปนผลรวมกันระหวางการเลือกกลุมตัวอยางที่ไมเปนตัวแทนที่ดี ของประชากรและตัวแปรทดลองที่นํามาศึกษากลับกลุมตัวอยางนั้นไมเหมาะสมกัน ทําใหไมสามารถ สรุปผลการวิจัยกลับไปยังประชากรไดอยางสมบูรณ เชน การเลือกกลุมตัวอยางโดยเจาะจงผูท ี่มี ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง หรือใชอาสาสมัครเปนกลุมทดลอง ผลการวิจัยจะนําไป อางอิงไดกับ ประชากรที่เจาะจงผูมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง หรืออาสาสมัครเทานั้น จะไมสามารถอางอิงไปยัง กลุมอื่นได 2.2 ปฏิกิริยรวมระหวางการทดสอบครั้งแรกกับวิธีทดลอง (Interaction effect of testing and treatment) เปนผลจากการรทดสอบครั้งแรกที่ไปกระตุนใหกลุมทดลองมีการตอบสนองตอวิธีการ ทดลองเปลี่ยนไป จนทําใหผลการทดสอบครั้งหลังเพิ่มขึ้นหรือลดลง ดังนั้นผลการทดสอบครั้งหลังจึง ไมไดมาจากตัวแปรอิสระเพียงอยางเดียว การสรุปอางอิงไปยังประชากรยังไมสมบูรณทําใหเกิดความ คลาดเคลื่อนได
23
2.3 ปฏิกิริยาอันเนื่องมาจากวิธีการทดลอง (reaction effect of experimental procedures) วิธีการทดลองอาจมีผลตอตัวแปรตามโดยทีต่ ัววิธีการนั้นไมไดเปนตัวแปรอิสระอยางใด เชน เมื่อกลุม ตัวอยางรูตวั วาอยูในกลุมทดลองจึงเกิดความกระตือรือรนตั้งใจเปนพิเศษทําใหผลการทดลองออกมาสูง ซึ่งเปนความคลาดเคลื่อนประเภทหนึ่งที่เรียกวาฮอธอรน เอฟเฟค (Hawthorne effect) และในกรณีเมื่อ กลุมควบคุมรูวาจะตองแขงขันกับกลุมทดลอง จึงมุมานะเปนพิเศษ ทําใหผลการทดลองออกมาสูง เชนกัน ซึ่งเปนความคลาดเคลื่อนที่เรียกวา จอหน เฮนรี่ เอฟเฟค (John Henry effect) 2.4 ปฏิกิริยารวมจากหลายๆ วิธีการจัดทํากระทํา (multiple treatment interference) เปนผล รวมกันของวิธีการจัดกระทําครั้งกอนอาจจะยังคงเหลืออยูแลวไดรับวิธกี ารจัดกระทําใหมเขาไปอีก ทํา ใหไมสามารถทราบไดวา เปนผลของวิธีการจัดกระทําวิธใี ดอยางแทจริง เชน ในกรณีทดลองสอนดวย วิธีสอน 2 วิธีในกลุมตัวอยางเดียวกัน วิธสี อนวิธีแรกอาจจะแทรกซอน หรือมีอิทธิพลรวมกับวิธสี อน ครั้งหลังที่สงผลตอการทดลองครั้งหลังแลวทําใหคะแนนดีขึ้นกวาที่ควรจะเปนก็ได ลักษณะของการออกแบบการวิจัยที่ดี ลักษณะของการออกแบบการวิจัยทีด่ ีมี 4 ประการ ดังนี้ 1. ปราศจากความลําเอียง (freedom from bias) การออกแบบการวิจยั ที่ดีตองปราศจากอคติ หรือความลําเอียงใดๆ ที่จะทําใหการไดมาซึ่งขอมูลและการวิเคราะหขอ มูลมีความผิดพลาดได จะตอง เปนการออกแบบการวิจยั ที่จะชวยใหไดขอมูลอยางเที่ยงตรง เชื่อถือไดและนําไปสูการตอบปญหาวิจัย ไดอยางถูกตอง ชัดเจน 2. ปราศจากความสับสน (freedom from confounding) ความสับสนในที่นหี้ มายถึง ความ แปรปรวนของตัวแปรตามอันเกิดจากตัวแปรอิสระหรือตัวแปรแทรกซอนหลายตัวจนแยกไมออกทําให ไมสามารถสรุปไดวาตัวแปรใดเปนสาเหตุของความแปรปรวนในตัวแปรตาม ดังนั้นแบบการวิจัยที่ดี จะตองชวยขจัดตัวแปรแทรกซอนที่เปนสาเหตุของความแปรปรวนในตัวแปรตามได 3. สามารถควบคุมตัวแปรภายนอกได (control of extraneous variables) การออกแบบการวิจยั ที่ดีจะตองสามารถควบคุมตัวแปรภายนอกได ทําใหเปนตัวแปรควบคุม เปนตัวคงที่หรือขจัดตัวแปร นั้นออกไปแลวแตกรณี ผลการวิจยั จะตองเปนผลมาจากตัวแปรอิสระที่มีตอตัวแปรตามเทานั้น 4. มีการใชสถิติที่ถูกตองในการทดสอบสมมติฐาน (statistical precision for testing hypothesis) การวิจัยเชิงปริมาณที่ศึกษาความสัมพันธระหวางตัวแปร จําเปนตองมีสมมติฐานและ ทดสอบโดยใชสถิติ ดังนั้นแบบการวิจัยจึงตองคํานึงถึงความถูกตองของการทดสอบทางสถิติดวย
24
ตัวอยางการออกแบบการวิจัย การวิจัยเชิงสํารวจ (Survey research) การวิจยั เชิงสํารวจเปนการวิจัยเพื่อตอบคําถามเกี่ยวกับสภาพที่เปนปจจุบันของสิ่งที่ตองการ ศึกษาวามีสภาพเปนเชนไร เชน การสํารวจสภาพปญหา ความคิดเห็น เจตคติ ความเชื่อ ความรูสึก สํารวจรานคา สํารวจเอกสาร สํารวจชุมชน กระบวนการที่ใชในการวิจยั นิยมใช เชน การสอบถาม การ สัมภาษณ การสังเกต การวิจยั เชิงสํารวจไมมีการควบคุมสิ่งที่ตองการศึกษา แตเปนการศึกษาเพื่ออธิบาย วามีอะไรเกิดขึ้นในสถานการณนั้นๆ การวิจัยเชิงสํารวจแตกตางจากการสํารวจโดยทั่วไปตรงที่การวิจัย เชิงสํารวจเนนที่ความเชื่อถือไดของขอมูล และคําตอบที่ไดจากการวิจัยตองเปนความรูใหม สวนการ สํารวจไมเนนประเด็นดังกลาว การสํารวจจึงเปนการตอบคําถามเฉพาะบางอยาง และผลการสํารวจไม สามารถอางอิงใหกวางออกไปได สวนการวิจัยเชิงสํารวจเนนตองการคําตอบที่กวางขวางและสรุป อางอิงได อยางไรก็ตามการวิจัยเชิงสํารวจและการสํารวจตางมีจุดรวมเดียวกัน คือการใหขอมูลที่ตรง กับสภาพของสิ่งที่ตองการสํารวจ จุดมุงหมายของการวิจัยเชิงสํารวจ จุดมุงหมายของการวิจยั เชิงสํารวจ มีดังนี้ 1. เปนการสํารวจเพื่อบอก หรืออธิบายวาวามีปรากฏการณอะไรเกิดขึน้ บางในสภาพที่ตองการ ศึกษา 2. การสํารวจเพื่ออธิบายความเปนเหตุและผล ศึกษาความสัมพันธระหวางตัวแปรที่สนใจ ประเภทของการวิจัยเชิงสํารวจ 1. การวิจยั เชิงสํารวจเพื่อการบรรยาย (descriptive survey research) มีจุดมุงหมายเพื่อศึกษา สาระที่เกี่ยวกับประชากรทีม่ ีจํานวนมาก การวิจยั เชิงสํารวจเพือ่ การบรรยายมุงที่การสุมตัวอยางที่ เชื่อถือได การตรวจสอบสมมติฐานของการวิจยั และการสรุปอางอิงผลจากขอมูลสุมตัวอยางไปหา ประชากร ผูจัดทําโครงการเชิงสํารวจเพื่อการบรรยายจึงตองมีความสามารถที่จะประมวลสาระจาก ทฤษฎีใหไดกอ นแลวจึงตัดสินใจเลือกกลุม ตัวอยาง และการรวบรวมขอมูลเพื่อใหไดคาํ ตอบเพือ่ การ บรรยายปรากฏการณที่ศึกษา ซึ่งถาเปนขอมูลเชิงคุณลักษณะ (qualitative) ก็จะทําเปนขอมูลเชิงปริมาณ โดยผูจัดทําโครงการตองยอมเสียความละเอียดของขอมูลลงบาง ซึ่งเปนจุดที่ผูจัดทําโครงการจะตองใช ความสามารถในการตัดสินใจวาจะแปรขอมูลเชิงลักษณะใดเปนขอมูลเชิงปริมาณแลวยังคงคุณลักษณะ เดิมมากที่สุด เชน สภาพการประกอบธุรกิจขนาดเล็กในชุมชน ความคิดเห็นของนักศึกษาพาณิชยกรรมตอการใช เครื่องสําอาง การสํารวจการใชผลิตภัณฑของลูกคาในหางสรรพสินคาแหงหนึ่ง เปนตน
25
2. การวิจยั เชิงสํารวจเพื่อการอธิบาย (Explanatory Survey Research) มีจุดมุงเพือ่ อธิบาย ความสัมพันธของตัวแปรตั้งแต 2 ตัวขึ้นไป วามีความสัมพันธเกี่ยวของแทจริงมากนอยเพียงไร การวิจัย เชิงสํารวจเพื่อการอธิบายจึงมุงที่การศึกษาถึงปรากฏการณอยางนอย 2 อยาง ที่เกี่ยวของกันโดยการ ตรวจสอบสมมติฐานการวิจยั ที่เกีย่ วของกับทฤษฎีนั้น ซึ่งการวิจยั แบบนีก้ ็คือการวิจัยเชิงสหสัมพันธ นั่นเอง เชน ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจเลือกซื้อสินคาของลูกคาตามหางสรรพสินคา ความสัมพันธ ระหวางการตัดสินใจประกอบอาชีพอิสระกับสาขาวิชาที่เรียน เปนตน ขั้นตอนการออกแบบการวิจัยเชิงสํารวจ การออกแบบการวิจยั เชิงสํารวจมีขั้นตอนดังนี้ 1. กําหนดคําถามการวิจยั ที่ตอ งการศึกษาวาคืออะไร 2. กําหนดจุดมุงหมายของการสํารวจวาจะสํารวจเพื่อบรรยาย หรืออธิบาย 3. ตัวแปรที่จะสํารวจคืออะไร และมีองคประกอบใดบาง 4. ประชากรทีต่ องการศึกษาเปนใคร และมีสภาพเปนอยางไร 5. วิธีการ และเครื่องมือที่จะใชในการสํารวจคืออะไร เหมาะสมกับคําถามการวิจยั วัตถุประสงคของการวิจยั ตัวแปรที่ตองการศึกษา และประชากร หรือไม ขอดีของการวิจัยเชิงสํารวจ การวิจยั เชิงสํารวจมีขอดี ดังนี้ 1. การวิจยั เชิงสํารวจสามารถหาคําตอบของลักษณะความสัมพันธระหวางตัวแปรตางๆ ไดที ละมากมายหลายตัวอยาง และมีความเชื่อถือได 2. สามารถสํารวจจํานวนประชากรทั้งหมดที่ตองการศึกษาก็ไดซึ่งคือการทําสํามะโนนั่นเอง หรือจะใชวิธีสุมตัวอยาง เพื่อเปนตัวแทนของประชากรก็ได อันเปนการลดคาใชจายลงไปมาก 3. การสํารวจนั้น สามารถใชไดกับการศึกษาประชากรทุกประเภททั้งคน สัตว สิ่งของตางๆ แต การศึกษาที่เกีย่ วกับคนมีมากที่สุด 4. สามารถเก็บขอมูลไดหลายลักษณะ และหลายแงมุมในการศึกษาครั้งหนึ่งซึ่งโดยทั่วไปจะ เริ่มดวยคุณลักษณะของกลุมประชากร พฤติกรรมในอดีต ความเชื่อ เจตคติ ความรูสึก ความสนใจใน เรื่องตางๆ เปนตน 5. การรวบรวมขอมูลโดยการสํารวจสามารถทําไดหลายวิธี เชน การสังเกต การสัมภาษณ การ ใชแบบสอบถาม และวิธีการของการเก็บขอมูลก็ทําไดหลายทาง เปนตนวา การสงแบบสอบถามทาง ไปรษณีย การใชโทรศัพทสัมภาษณ การทดสอบถามผูใหตอบกรอกเอง
26
ขอจํากัดของการวิจัยแบบสํารวจ การวิจยั เชิงสํารวจมีขอจํากัด ดังนี้ 1. ขอมูลที่ไดจากการสํารวจธรรมดาๆ ทั่วไปเปนขอมูลที่ผิวเผินไมเจาะลึกลงไปในเรื่องที่ ศึกษามากนัก ดังนั้นจึงเหมาะแกงานวิจัยในแนวกวางมากกวางานวิจัยในแนวแคบ 2. มักเกิดปญหาในทางปฏิบัติหลายประการ ไดแก ในเรื่องเวลา และคาใชจาย ทั้งนี้เพราะการ สํารวจกับกลุมประชากร หรือกลุมตัวอยางที่มีขนาดใหญตองใชเวลานาน และใชเงินทุนที่สูง 3. การสํารวจโดยการสัมภาษณอาจทําใหผลการสัมภาษณขาดความเทีย่ งตรง เนื่องจากการ สัมภาษณอาจเปนเหตุการณพิเศษสําหรับคนที่ถูกสัมภาษณ ดังนั้นการพูด หรือการใหคําตอบของผูที่ถูก สัมภาษณ อาจไมเปนไปตามธรรมชาติ 4. การวิจยั เชิงสํารวจตองอาศัยผูจัดทําโครงการที่มีความรูในการวิจัยเปนอยางมาก คือผูจัดทํา เชน โครงการจะตองเรียนรูในเรื่องของการสุมตัวอยาง การสรางเครื่องมือที่ใชในการสํารวจ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ การวิเคราะหขอมูล ซึ่งความรูเกี่ยวกับเรือ่ งดังกลาวยากที่จะเกิดขึ้นเองได จะตองอาศัยการศึกษาคนควาและประสบการณ 5. การวิจัยเชิงสํารวจเปนการวิจัยทีไ่ มมีความสลับซับซอนมากนักในการดําเนินการ แตสิ่งที่ ตองใหความสนใจคือการเลือกกลุมตัวอยางที่ดี ปญหาที่สําคัญของการวิจยั แบบนี้ก็คือการไมไดรับ ความรวมมือจากผูตอบที่เปนกลุมตัวอยาง เชน การไมสงแบบสอบถามกลับคืน จึงมีผลตอการแปล ความหมายของขอมูลเพราะอาจไดขอมูลไมเพียงพอแกการตีความสรุป 6. ตองพิจารณาถึงความเปนตัวแทนของขอมูล เมื่อไดรับขอมูลกลับคืนมา ควรมีการตรวจสอบ ความเปนตัวแทนของขอมูล โดยพิจารณาวากลุมตัวอยางที่ตอบมามีลักษณะที่เหมือนกับกลุมประชากร มากนอยเพียงใด การตรวจสอบสามารถกระทําไดโดยการกําหนดตัวแปรที่สําคัญ เชน เพศ อายุ ประสบการณในการทํางาน ทั้งนี้ใหพิจารณาจากปญหาการวิจยั วาควรตรวจสอบจากตัวแปรใด 7. ผูจัดทําโครงการตองระลึกไวเสมอวา ขอมูลที่ไดจากการวิจัยเชิงสํารวจมักเปนการแสดง ความคิดเห็นของผูตอบ คําตอบที่ไดจากผูใหขอมูลเปนเรือ่ งยากตอการตรวจสอบความถูกตอง บอยครั้ง ที่ผูจัดทําโครงการกําหนดขอตกลงเบื้องตนของการวิจยั วา ผูใหขอมูลตอบดวยความจริง ดังนัน้ สิ่งที่ ตองใหความสําคัญใหมากในการเก็บขอมูลก็คือ ความพยายามทีจ่ ะกําหนดวิธีการใหผูใหขอมูลดวย ความตั้งใจ ดวยความจริงใหมากที่สุดเทาที่จะมากได และตองหาวิธีการที่จะทําใหผูตอบใหขอมูลที่ ถูกตอง เพื่อผลการวิจัยนั้นนาเชื่อถือ และนําไปใชประโยชนไดอยางแทจริง
27
การวิจัยและพัฒนา (Research and Development) การวิจยั หมายถึง การเสาะแสวงหาความรู หรือความจริงโดยอาศัยวิธีการวิทยาศาสตร หรือ สังคมศาสตร ที่ทําการศึกษาอยางมีระบบ ดังนั้น การวิจัยจึงเปนเครื่องมืออยางหนึ่งในการแสวงหา คําตอบ หรืออธิบายปรากฏการณตางๆ ที่สนใจ การพัฒนา หมายถึง การปรับปรุงสภาพที่เปนอยูใ หดียิ่งขึ้น การพัฒนาไมไดหมายถึงการ พัฒนาทางดานกายภาพ หรือทางเศรษฐกิจเทานั้น หากรวมไปถึงการพัฒนาสังคม ซึ่งหมายถึงการทําให การอยูรวมกันของคนในสังคมเกิดประโยชนสวนบุคคล และสวนรวมอยางเสมอภาคและยุติธรรม ดังนั้น การวิจยั และพัฒนา จึงหมายถึง การใชกระบวนการวิจัย เพื่อคนหาความรูหรือความจริง ตางๆ ที่จะนําซึ่งความเจริญกาวหนาของบุคคลและสังคม ซึ่งในการทํางานหรือการบริหารงานใดๆ ที่ มุงแกปญหาหรือพัฒนาใหเกิดคุณภาพนั้น เมื่อผูบริหารหรือผูปฏิบัติงานคนพบปญหา ก็จะตองคิดคน วิธีการ สื่อหรือรูปแบบการพัฒนาที่เรียกวา นวัตกรรม เพื่อใชในการแกปญ หาหรือพัฒนาการ ปฏิบัติงานดังกลาว โดยวิธกี าร สื่อหรือรูปแบบการพัฒนาที่คิดขึ้นจะตองมีเหตุผล หลักการหรือทฤษฎี รองรับ ทั้งนี้อาจเลือกใชวิธีการปรับปรุงในสิ่งที่ไดมีผูอื่นไดศึกษาหรือเคยใชไดผลในสถานการณที่เปน ปญหาในลักษณะเดียวกันมากอน หรืออาจคิดใชวิธีการใหมขึ้นมาก็ได ซึ่งผลที่เกิดจากการวิจยั และ พัฒนานับวามีประโยชนเปนอยางมากที่จะชวยสรางสรรคนวัตกรรม ทั้งรูปแบบการทํางานและสิ่งที่ ผลิตใหเจริญกาวหนายิ่งขึ้น เชน การพัฒนาเครื่องมือในการคัดขนาดของไขไก การพัฒนาโปรมแกรม เพื่อใชในระบบบัญชี กระบวนการวิจัยและพัฒนา การวิจยั และพัฒนามีกระบวนการที่มีลักษณะเหมือนกับการวิจยั โดยทัว่ ๆ ไป ซึ่งมีขั้นตอน สําคัญ ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ขั้นการกําหนดปญหา เปนขั้นตอนที่ตองระบุวาปญหาที่ตองการปรับปรุงแกไข หรือพัฒนานัน้ คืออะไร มีสาเหตุจากอะไร ขั้นตอนที่ 2 ขั้นกําหนดวัตถุประสงคหรือผลที่ตองการ ขั้นตอนที่ 3 ขั้นกําหนดแนวทางเลือก ในการแกปญหาแตละปญหา ซึ่งไมควรที่จะกําหนด แนวทางแกปญ หาไวเพียงแนวทางเดียว ควรจะตองกําหนดทางเลือกที่หลากหลาย แลวนําทางเลือก ทั้งหมดมาพิจารณาวาทางเลือกใดจะมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลมากที่สุด ซึ่งในขั้นตอนนี้อาจใช การระดมสมองจากผูที่เกีย่ วของหลายๆ ฝาย แลวจึงเลือกขั้นตอนที่ดีทสี่ ุด
28
ขั้นตอนที่ 4 ขั้นการพัฒนาเปนขั้นที่นําทางเลือกไวมาพัฒนาหรือสรางเปนนวัตกรรมขึ้นมาที่ ถูกตองตามมาตรฐานที่ควรจะเปน อาจกลาวไดวาหัวใจสําคัญของการวิจัยและพัฒนาคือขั้นตอนของ การสรางนวัตกรรม ขั้นตอนที่ 5 ขั้นการทดลองและการประเมิน เปนขั้นทีน่ ํานวัตกรรมที่สรางขึ้นไปทดลองใชเพื่อ หาขอมูลมายืนยันคุณภาพ ในขั้นตอนนี้อาจอาศัยรูปแบบของการวิจยั เชิงทดลอง ขั้นตอนที่ 6 ขั้นปรับปรุงและนําไปใช ในขั้นนี้เปนขัน้ ที่นําผลที่ไดจากขั้นการทดลงอมาเปน ขอมูลพื้นฐานในการปรับปรุงนวัตกรรมใหมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลมากที่สุด แลวจึงนําไปใช จริง หรือเผยแพรแกผูอื่น ขั้นตอนที่สาํ คัญของการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ขั้นตอนที่สําคัญของการวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีดังนี้ ขั้นที่ 1 การวางแผน (Plan) การวางแผนมีขั้นตอน คือ 1. สํารวจสภาพปญหา (ปญหาในทีน่ ี้หมายถึงสิ่งที่เปนอุปสรรค คุณลักษณะที่ไมพึง ประสงค หรือสิ่งที่ตองการพัฒนา) ซึ่งเปนปญหามาจากการปฏิบัติงาน เชน การทําระบบบัญชีดวย เครื่องคิดเลขเกิดความยุงยาก หรือ เครื่องคัดขนาดของไขไกทํางานไดลาชา เปนตน 2. ประเมินสภาพหรือความจําเปน และเรียงลําดับความสําคัญของปญหา ซึ่งในการเลือก หรือกําหนดปญหาในการทําวิจัยปฏิบัตกิ าร ควรที่จะรวบรวมปญหาทั้งหมดที่พบ นําปญหามา เรียงลําดับตามความสําคัญ พิจารณาเลือกปญหาที่จําเปนเรงดวนเพียงหนึ่งปญหา แลวนําปญหานัน้ มา ตั้งเปนหัวขอวิจัยโดยผูจัดทําโครงการตองคํานึงวา ควรเปนปญหาที่จะทําใหไดรับความรูใหม อยูใน ความสนใจของตนเอง เปนปญหาที่ประสบเปนประจํา มีความเหมาะสมกับความสามารถ เวลา และทุน ทรัพย เปนปญหาที่ไมซ้ํากับผลงานของผูอื่น และควรเปนปญหาที่จะไดรับความรวมมือจากผูบริหาร 3. สํารวจทรัพยากรที่จําเปนที่ตองนํามาใชในการแกปญหา และศักยภาพของผูจัดทํา โครงการ 4 .วางแผนปฏิบัติการ ซึ่งการวางแผนที่ดีตอ งมีความชัดเจน โดยผานกระบวนการคิดอยาง ลึกซึ้งในการกําหนดกิจกรรมการปฏิบัติเพื่อใหกระบวนการวางแผนเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ และ กิจกรรมที่ถูกเลือกมากําหนดในแผนควรชวยใหครูไดเกิดกระบวนการเรียนรูดวยเชนกัน ซึ่งการ วางแผนตองมีความยืดหยุน สามารถปรับเปลี่ยนไดตามแตสถานการณ เนนความสามารถการนําไปสู การปฏิบัติจริง
29
ขั้นที่ 2 การดําเนินการ (Do) ขั้ น ตอนนี้ เ ป น ขั้ น ตอนที่ ผู จั ด ทํา โครงการนํา แผนที่ ว างไว ม าสู ก ารปฏิ บั ติ ก าร เช น ดําเนินการแกปญหา พัฒนาการปฏิบัติงาน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน การนําสื่อหรือ นวัตกรรมมาใช ซึ่งผูจัดทําโครงการตองปฏิบัติการตามแผนอยางมีเปาหมายภายใตการไตรตรองอยาง รอบคอบ ตระหนักวาการปฏิบัติมีลักษณะเปนความคิดทีเ่ กิดขึ้นในขณะมีการกระทํา กลาวคือใชการ ปฏิบัติที่ผานมาเปนพื้นฐาน เพื่อพัฒนาวิธีการ กิจกรรม หรือการปฏิบัติการของตนตอไป การ ปฏิบัติการในขั้นตอนนี้ดําเนินไปอยางมีเหตุผล จากการวางแผน และมีการปรับเปลี่ยนการปฏิบัติการที่ เกิดขึ้นตามสถานการณ การปฏิบัติการจึงไมใชเปนเพียงแคพฤติกรรม แตเปนการปฏิบัติการอยางมี ยุทธวิธี ขั้นที่ 3 การสังเกต (Check) จุดเนนที่สําคัญของการวิจัยปฏิบัติประการหนึ่งก็คือ สามารถการสั ง เกต หรือตรวจสอบได กล า วคื อ ผู จั ด ทํา โครงการหรือผูปฏิบัติการจะตองมีการรวบรวมหลักฐานการประเมิน ตลอดการ ปฏิบัติการของตนเอง โดยคํานึงถึงหลักฐานที่จําเปนตอการปฏิบัติการของตนเอง ดังนัน้ ในขั้นตอนนีจ้ ึง เปนกระบวนการตรวจสอบ หรือการประเมินผลการดําเนินงาน เพื่อใหไดขอมูลมาชวยในการสะทอน การปฏิบัติการ ดังนั้นการสังเกตหรือการรวบรวมขอมูลควรทําอยางมีจุดมุงหมาย จนกระทั่งไดขอ มูลที่ เปนเรื่องราวตอเนื่อง สอดคลองกัน ดังนั้นผูจัดทําโครงการจําเปนตองเลือกใชวิธกี ารและเครื่องมือใน การเก็บรวบรวมขอมูลที่สอดคลองกับจุดมุงหมายที่กําหนด ขั้นที่ 4 การสะทอนกลับ (Action) ขั้นตอนนี้เปนการพิจารณาวา การปฏิ บั ติ ก ารต า งๆ ทีผ่ านมาโดยอาศัยขอมูลที่เก็บรวบรวม สะทอนผลออกมาในประเด็นเกี่ยวกับการปฏิบัติการ เชน การปฏิบัติการบรรลุเปาหมายหรือไม มี ปญหา หรือสิง่ ที่เปนขอจํากัดที่เปนอุปสรรคตอการปฏิบัติการ ขอทีค่ วรปรับปรุงแกไขอะไรบาง โดย ผูจัดทําโครงการและผูที่เกี่ยวของจะตองพิจารณาตรวจสอบปญหาที่เกิดขึ้นในแงมุมตาง ๆ ที่สัมพันธ กับบริบทของการดําเนินการวิจัย ไมวาจะเปนในดานสภาพแวดลอม หรือสภาพสังคม เพื่อเปนขอมูล พื้นฐานทีจ่ ะนําไปสูการปรับปรุง และการวางแผนปฏิบัติงานตอไป ซึ่งการสะทอนผลการปฏิบัติ สามารถทําไดโดย ผูจัดทําโครงการพิจารณาเพื่อสะทอนผลการปฏิบัติดวยตนเอง (self reflection) หรือ รวมกันอภิปรายเพื่อสะทอนกลับกับผูที่เกี่ยวของ (collaborative reflection) ตัวอยางโครงการที่ใชการวิจัยและพัฒนา โครงการเรื่อง การพัฒนาชุดควบคุมการทํางานเครื่องปรับอากาศภายในบาน เพื่อการประหยัด พลังงานไฟฟา ของ นายพงษศักดิ์ นุย เจริญ และคณะ (2549) ที่ใชขั้นตอนของการวิจยั และพัฒนา ดังนี้
30
1. คณะผูจดั ทําโครงการระดมสมองหาแนวทางในการลดการใชพลังงานไฟฟา จากการทํางาน ของเครื่องปรับอากาศ 2. ออกแบบชุดควบคุมการทํางานเครื่องปรับอากาศภายในบานเพื่อการประหยัดพลังงานไฟฟา และนําไปใหผเู ชี่ยวชาญดานการออกแบบชุดควบคุมการทํางานเครื่องปรับอากาศจํานวน 5 คน โดย พิจารณาความเหมาะสมของแบบ 3. สร า งชุ ด ควบคุ ม การทํา งานเครื่ อ งปรั บ อากาศภายในบาน เพื่อการประหยัดพลังงาน ไฟฟาและนําไปใหผูเชี่ยวชาญดานเครื่องปรับอากาศจํานวน 5 คน โดยพิจารณาความถูกตองตามแบบ และความเหมาะสมในการนําไปติดตั้ง 4. นํา ชุ ด ควบคุ ม การทํางานเครื่องปรับอากาศภายในบาน เพื่อการประหยัดพลังงานไฟฟาที่ สรางขึ้นไปทดลองใชเพื่อดูความสามารถในการทํางานและปรับปรุงแกไขกอนที่จะนําไปใชเพื่อเก็บ รวบรวมขอมูล 5. นําชุดควบคุมการทํางานเครื่องปรับอากาศ ฯ ที่พัฒนาขึ้นไปใช เพือ่ เก็บรวมรวมขอมูล การวิจัยเชิงทดลอง (Experimental Research) การวิจยั เชิงทดลองเปนการวิจัยที่มุงอธิบายความสัมพันธระหวางตัวแปรในเชิงเหตุและผลที่มี ความเปนไปได ซึ่งผูจัดทําโครงการอาจตองสรางสถานการณการทดลองขึ้นมาในบริบทที่หางไกลจาก สภาพธรรมชาติ เชน การทดลองในหองทดลอง โดยมีการควบคุมหรือจัดกระทําใหเกิดตัวแปรเปนเหตุ หรือตัวแปรอิสระตามที่ตองการ แลวสังเกตหรือวัดตัวแปรตาม เพือ่ นําขอมูลมาศึกษาลักษณะและ ปริมาณความสัมพันธระหวางตัวแปรอิสระกับตัวแปรตามอันจะนําไปสูการลงขอสรุปเกี่ยวกับความ เปนเหตุเปนผล ลักษณะที่สําคัญของการวิจัยเชิงทดลอง คือ ควบคุมตัวแปรเกินได (control) จัดการ เปลี่ยนแปลงกับตัวแปรอิสระได (manipulation) สังเกตได (observation) และทําซ้าํ ได (replication) เชน การทดลองใชเครื่องปรุงอาหารวาชนิดใดที่จะใหรสชาติอรอยกวากัน หลักการออกแบบการทดลอง การออกแบบการทดลองที่ดคี วรคํานึงถึงหลักการ 3 ประการ หรือที่เรียกวา Max Min Con คือ 1. ทําใหความแปรปรวนอันเนื่องมาจากตัวแปรตน หรือตัวแปรอิสระ (treatment) ใหมีคามาก ที่สุด (maximum) โดยทําให treatment มีความแตกตางกันมากที่สุด หรือจัดกระทํากับตัวแปรที่บอก ลักษณะหรือสถานภาพ (attribute or status variable) ใหแตกตางกันมากที่สุดที่จะทําได ยิ่งทําใหตวั แปร อิสระมีความแปรผันไดมากเทาใด ก็เปนการเพิ่มโอกาสความแปรปรวนของตัวแปรตาม เนื่องจากเปน ผลของตัวแปรอิสระออกจากความแปรปรวนทั้งหมด ในทางตรงกันขามถาไมทําใหตวั แปรอิสระแปร
31
ผั น แล ว ความแปรปรวนของตัวแปรตามอันเปนผลจากตัวแปรอิสระก็จะรวมอยูในความแปรปรวน ทั้งหมด อันแสดงถึงผลของตัวแปรอิสระตอตัวแปรตามเกิดขึ้นโดยโอกาสเทานั้น ดังนั้นการออกแบบ การวิจยั ควรจัดใหสภาพหรือเงื่อนไขของการทดลองแตกตางกันมากทีส่ ุดเทาที่จะมากได 2. ควบคุมอิทธิพลของตัวแปรเกิน (control of extraneous variable) ซึ่งสามารถทําไดโดย 2.1 ใชกลุมตัวอยางที่มีลักษณะใกลเคียงกันมากที่สุด ในลักษณะของตัวแปรเกิน แตการ ควบคุมตัวแปรนี้จะจํากัดขอบเขตการอางอิงผลการวิจัยไปใชใหแคบลง 2.2 จัดสมาชิกเขากลุมโดยการสุม การจัดสมาชิกเขากลุมโดยการสุมจะทําใหโอกาส หรือ ความนาจะเปนที่คาของตัวแปรตามของกลุมทดลองหรือกลุมควบคุมไมแตกตางกันมีมากกวาโอกาสที่ จะแตกตางกันกอนทําการทดลอง 2.3 จับคูสมาชิกบนพื้นฐานของตัวแปรเกิน แลวจัดสมาชิกแตละคูเขากลุมการทดลองโดย การสุมการควบคุมตัวแปรเกินวิธีนี้ผูจัดทําโครงการอาจพบกับปญหาวาไมทราบวาตัวแปรเกินตัวใดมี ความสัมพันธกับตัวแปรตามมากที่สุด เพือ่ ที่จะใชเกณฑจับคูบนพื้นฐานตัวแปรเกินนั้น 2.4 ใชวิธีการทางสถิติในการวิเคราะหขอมูลเพื่อควบคุมคาที่เกิดขึ้นจากตัวแปรเกิน เชน ใช เทคนิคการวิเคราะหความแปรปรวนรวม 2.5 ควบคุมสภาพการณในการทดลองใหมีความคงที่ ผูจัดทําโครงการจะตองควบคุม สภาพการณในการทดลองของกลุมตางๆ เหมือนกันทุกอยางยกเวนแตตัวแปรอิสระเทานั้น 2.6 การควบคุมผลของการถดถอยทําไดโดยอยาเลือกสมาชิกที่ไดคะแนนสอบสูงสุด หรือ ต่ําสุดที่มีความแตกตางจากคาเฉลี่ยมาก ๆ ถาจําเปนตองเลือกตองทําใหเหมือนกันทั้งกลุมควบคุม และ กลุมทดลอง 2.7 นําตัวแปรเกินมาใชในการวิจัย โดยพิจารณาใหเปนตัวแปรอิสระอีกตัวหนึง่ 2.8 ออกแบบการวิจยั เชิงทดลองแบบตาง ๆ เชน Completely Randomized Block Design, Completely Randomized Factorial Design, Split-Plot Factorial Design เปนตน 3. ทําใหความแปรปรวนอันเนื่องจากความคลาดเคลื่อนมีคาต่ําที่สุด (minimization of error variance) ซึ่งเกิดจากความแตกตางระหวางบุคคลและความคลาดเคลื่อนจากการวัด สามารถทําใหคา ความแปรปรวนเหลานี้มีคาต่าํ สุด โดย 3.1 การควบคุมเงื่อนไขของการทดลองใหมีระบบและแนนอน จะทําใหความคลาด เคลื่อนที่เกิดจากการวัดนอยลง 3.2 ทําใหเครือ่ งมือที่วัดมีความเที่ยง (reliability) สูง เชน การเพิ่มจํานวนขอคําถาม เมื่อ เครื่องมือมีความเที่ยงสูงก็จะชวยลดความคลาดเคลื่อนได
32
ขั้นตอนของการวิจัยเชิงทดลอง การดําเนินการวิจัยเชิงทดลอง จะตองเปนไปอยางมีระบบ และสมเหตุสมผลบนพื้นฐานของ หลักการ แนวคิด ทฤษฎี สําหรับขั้นตอนการดําเนินงานมีขั้นตอน ดังนี้ 1. กําหนดประเด็นคําถามของการวิจยั (Identify Research Question) ผูจัดทําโครงการจะตอง กําหนด ระบุ และนิยามประเด็นคําถามของการวิจยั ไวอยางชัดเจน ผูจัดทําโครงการจะตองสามารถ อธิบายไดวาประเด็นคําถามการวิจยั มีความเปนมาอยางไร มีความสําคัญเพียงใดทีต่ องการจะศึกษา มี แนวคิดหรือทฤษฎีอะไรที่เกีย่ วของ มีการเสนอกรอบหรือแนวทางอธิบายหรือแกปญ หาไวอยางไรบาง ไมมีรูปแบบการวิจัยใดที่เหมาะสมเทากับการวิจยั เชิงทดลอง จึงไดนาํ การวิจยั เชิงทดลองมาศึกษาเพื่อ หาคําตอบของประเด็นปญหาดังกลาว 2. ตั้งสมมุติฐาน (formulate hypothesis) ผูจัดทําโครงการจะตองตั้งสมมุติฐานของการวิจัยเพื่อ นํามาทดสอบภายใตกรอบแนวคิดหรือทฤษฎีที่นาเชื่อถือ โดยการกําหนดและนิยามตัวแปรสําหรับทํา การทดลองตามประเด็นคําถามของการวิจยั และทํานายความสัมพันธระหวางตัวแปรที่เกี่ยวของ เพื่อ เปนแนวทางสําหรับการกําหนดเครื่องมือ และการรวบรวมขอมูลที่ตองการ 3. เลือกระดับการแปรคาของตัวแปรอิสระ (vary the independent variables at appropriate level) ผูจัดทําโครงการจะตองเลือกระดับที่เหมาะสมในการจัดกระทําเพื่อแปลคาของตัวแปรอิสระที่ คาดวาจะทําใหสามารถสังเกตคาที่เกิดขึน้ ได ระดั บ การแปรค า ของตั ว แปรอิ ส ระควรมีขนาดใหญ พอเพียง และอยูในขอบเขตที่ควรจะเปนตามสภาพการณของชีวิตจริงที่จะทําใหเกิดผลความแตกตางที่ เกิดขึ้นกับตัวแปรตาม 4. การออกแบบการทดลอง (experimental design) ผูจัดทําโครงการตองวางแผนการสุม ตัวอยาง จัดกลุมสําหรับการทดลอง และการวัดหรือสังเกตผลกอน ระหวางและหลังการทดลอง ในการ สุมตัวอยางและจัดการทดลอง ผูจัดทําโครงการจะตองวางแผนดําเนินการสุม (randomization) ซึ่ง ประกอบไปดวยการสุมกลุมตัวอยางทีจ่ ะทําการทดลอง (random selection) และการสุมตัวอยางเขากลุม การทดลอง (random assignment) การตัดสินใจเกี่ยวกับการดําเนินการสุมยอมขึ้นอยูกับทรัพยากรที่มี อยู เชน เงินทุน กําลังคน เวลา 5. เลือกเครื่องมือ และการวิเคราะหขอมูล (select instruments and analytical procedure) ผูจัดทําโครงการจะตองเลือกและพัฒนาเครื่องมือสําหรับการเก็บรวบรวมขอมูลอยางมีคุณภาพ เพือ่ ให เกิดความคลาดเคลื่อนนอยที่สุด จากการวัดหรือการเก็บรวบรวมคาสถิติ และเลือกวิธีการวิเคราะห ขอมูลที่เหมาะสมกับลักษณะของขอมูลและเปาหมายของการวิจยั ที่ตองการ 6. ทดลองเบื้องตน (pilot test the experimental procedure) กอนเริ่มลงมือทําการทดลอง ผูจัดทําโครงการจะตองทดสอบกระบวนการดําเนินการทดลองตามที่วางแผนโดยการทดลองนํารอง
33
เพื่อทราบถึงอุปสรรค ปญหาที่เกิดขึ้นระหวางการทดลองจะไดหามาตรการปองกัน และแกไขไว ล ว งหน า พร อ มทั้ ง ขอคํา แนะนํา จากผู รู หรือผูเชี่ยวชาญเกี่ยวกับการดําเนินการทดลองอยางมี ประสิทธิภาพ 7. ดําเนินการทดลอง (conduct the experiment) ผูจัดทําโครงการทําการทดลอง สังเกต และเก็บ รวบรวมขอมูลตามขั้นตอนที่วางแผนไว ผูจัดทําโครงการจะตองดําเนินการตามโปรแกรมการทดลอง อยางมีคุณภาพตามแผนที่กาํ หนด มิเชนนั้นผลการจัดอาจจะไมมีประสิทธิภาพพอที่จะสังเกตเห็นผล ของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึน้ ในการทดลอง 8. การวิเคราะหขอมูลและการแปลความหมาย (analyze and interpret the experimental results) ผูจัดทําโครงการทําการวิเคราะหขอมูลดวยเทคนิคสถิติวิเคราะหที่เหมาะสมที่สามารถสนองตอประเด็น ของการวิจยั ได และทําการแปลความหมายผลของการวิเคราะหโดยพิจารณาถึงปจจัยที่อาจสงผลตอ ความตรงภายใน และความตรงภายนอกทีอ่ าจเกิดขึ้น เพือ่ สรุปผลการทดลองเปนขอคนพบตอไป 9. เขียนรายงานการวิจัย (write the report) ผูจัดทําโครงการวางโครงสรางรายงานวิจัย เขียนราง รายงาน ปรับปรุงแกไข และพิมพเผยแพรรายงานการวิจยั ฉบับที่สมบูรณ แบบแผนการทดลอง (Experimental Design) สัญลักษณที่ใชในแบบแผนการทดลอง X แทน การใหตวั แปรทดลอง ไมมี X แสดงวาไมใหตัวแปรทดลอง E แทน กลุมทดลอง C แทน กลุมควบคุม R แทน การกําหนดกลุม ตัวอยางแบบสุม ไมมี R แสดงวากลุมตัวอยางเลือกมาโดยไมมีการสุม ทดสอบกอนการทดลอง T1 แทน T2 แทน ทดสอบหลังการทดลอง
34
แบบที่ 1 แบบกลุมเดียวหรือรายกรณี (One shot case study) รูปแบบ
X
T
วิธีการ 1. เลือกตัวอยางมา 1 กลุม 2. ทําการทดลองและไมมีการควบคุม 3. ทดสอบหลังการทดลอง ขอดี 1. ทําไดงายและสะดวก เหมาะกับการวิจัยเพื่อแกปญหาเฉพาะกลุม 2. เหมาะสําหรับการวิจัยเชิงพรรณนาที่เปนการศึกษายอนหลังตัวอยาง ขอบกพรอง 1. กลุมตัวอยางไมมีการสุม จึงไมเปนตัวแทนของประชากร นําผลไปอางอิงถึงกลุมอื่นไมได 2. ไมมีกลุมควบคุมและสอบวัดครั้งเดียว ผลจากการวัดอาจไมใชผลจากตัวแปรอิสระที่ ตองการศึกษา
แบบที่ 2 แบบกลุมเดียวสอบกอนและสอบหลัง (One-group pretest-posttest design) รูปแบบ
T1
X
T2
วิธีการเลือก 1. เลือกกลุมตัวอยางมา 1 กลุม 2. สอบกอนการทดลอง 3. ทําการทดลองโดยใหตัวแปรทดลอง (treatment) 4. ทดสอบหลังการทดลอง 5. เปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยของการสอบทั้งสองครั้ง (X1 และ X2 โดยใชสถิติทดสอบ t หรือ Z และสรุปวาผลตางของ X1 และ X2เปนผลเนื่องจากตัวแปรทดลอง
35
ขอดี สามารถควบคุมตัวแปรไดบาง เชน การขาดหายไปของกลุมตัวอยาง และการทดสอบกอน ทดลองกับหลังทดลอง ทําใหเปรียบเทียบภายในกลุมตนเองได จุดบกพรอง ควบคุมตัวแปรสวนใหญไมได เชน ประสบการณที่ไดรับนอกเหนือจากการทดลอง วุฒิภาวะ ผลจากการสอบครั้งแรก การถดถอยทางสถิติ หรือปฏิสัมพันธของตัวแปรตางๆ ที่กลาวมา จึงไมแนใจ วาผลของความแตกตางของการสอบครั้งแรกและครั้งหลังเกิดจากตัวแปรอิสระที่ตองการศึกษา แบบที่ 3 การเปรียบเทียบกับกลุมคงที่ (Static group comparison design) รูปแบบ
E C
X
T T
วิธีการ 1. เลือกกลุมตัวอยาง 2 กลุม 2. ใหตัวแปรทดลอง (treatment) กับกลุมทดลอง แตไมใหกับกลุมควบคุม 3. ทดสอบหลังการทดลองทั้งสองกลุม 4. หาคะแนนเฉลี่ยของผลการสอบทั้ง 2 กลุม ทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลี่ยโดยใช ttest หรือ Z-test ขอดี 1. มีกลุมควบคุม ทําใหเปรียบเทียบกันได 2. ในกรณีที่ออกแบบควบคุมตัวแปรแทรกซอน ผลการวิเคราะหจะเชื่อถือไดมากขึ้น 2. แบบแผนการทดลองที่มีการควบคุมอยางเครงครัด (Design with rigorous control) หรือ true experiment เพื่อขจัดปญหาแบบแผนการทดลองที่เรียกวา poor design จึงเพิ่มกลุมควบคุมโดยไมใหตัว แปรทดลองแกกลุมนี้ ทั้งนี้คํานึงถึงขอตกลงเบื้องตนวา กลุมทดลองและกลุมควบคุมจะตองมีลักษณะที่ มีผลตอตัวแปรตามเหมือนกัน แบบแผนของการทดลองในกลุมนี้แบงเปน ขอบกพรอง 1. ไมมีการสุม จึงควบคุมตัวแปรแทรกซอนไมไดทั้งหมด
36
2. ไมมีการสอบวัดครั้งแรก และกลุมทั้ง 2 อาจไมมีความเทาเทียมกัน ดังนั้นความแตกตางที่ พบอาจไมไดมีผลจากตัวแปรจัดกระทําเพียงอยางเดียว แบบที่ 4 แบบที่มีกลุมทดลองและกลุมควบคุมแบบสุมและมีการสอนครั้งแรกกับครั้งหลัง (Randomized control group pretest posttest design) รูปแบบ
RE
T1
RC
T1
X
T2 T2
วิธีการ 1. เลือกกลุมตัวอยางจากประชากรโดยการสุม 2. จัดกลุมตัวอยางเขากลุม และกําหนดตัวแปรทดลองเขากลุมโดยการสุม 3. ทดสอบกอนการทดลองโดยวัดตัวแปรตาม 4. จัดสภาพการทดลองใหเหมือนกันทั้ง 2 กลุม ยกเวนใหตัวแปรจัดกระทําหรือตัวแปรทดลอง กับกลุมทดลอง สวนกลุมควบคุมไมตองใหตัวแปรทดลอง 5. ทดสอบครั้งที่ 2 หลังการทดลองโดยวัดตัวแปรตาม 6. หาคะแนนเฉลี่ยของผลการทดสอบกอนการทดลองและหลังการทดลองทั้ง 2 กลุม 7. เปรียบเทียบผลตางของคะแนนเฉลี่ยกอนและหลังการทดลอง ระหวางกลุมทดลองและกลุม ควบคุม ดังนี้ Random assigned pretest กลุมทดลอง (RE) T1E กลุมควบคุม (RC) T1C ผลการทดลองของกลุมทดลอง = ผลการทดลองของกลุมควบคุม =
Treatment X DE DC
= =
XT2E XT2c -
posttest T2E T2C XT1E XT1c
8. ทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลี่ยของกลุมทดลองและกลุมควบคุมโดยใช t-test หรือ ANOVA
37
แบบแผนการวิจัยนี้ อาจขยายกลุมทดลองใหมีมากกวา 1 กลุม ดังเชน มีกลุมทดลอง 2 กลุม กลุมควบคุม 1 กลุม ดังนี้ รูปแบบ
RE1
T1
Xa
T2
RE2
T1
Xb
T2
RC
T1
T2
บางกรณีอาจออกแบบการวิจัยเปนแบบ 3 กลุม โดยจัดใหมีกลุมทดลอง 1 กลุม กลุมควบคุม 2 กลุม ดังเชน รูปแบบ
RE
T1
RC1
T1
T2
RC2
T1
T2
X
T2
การเปรียบเทียบใหทําเปน 2 กรณี คือ 1. เปรียบเทียบ T2E กับ T2C1 ซึ่งเปนผลตางของการใหตัวแปรทดลอง 2. เปรียบเทียบ T2E กับ T2C2 ซึ่งเปนผลตางของการทดสอบกอนทดลอง แลวเปรียบเทียบผลของขอ 1. และขอ 2. เปนการแก reactive measure ได ขอดี 1. มีการสุมกลุมตัวอยางและสุมเขากลุมทดลองกับกลุมควบคุม ทําใหกลุมตัวอยางทุกกลุมมี ความเทาเทียมกันตามทฤษฎีความนาจะเปน 2. การสุมทําใหสามารถควบคุมแหลงที่มีอิทธิพลตอความเที่ยงตรงภายในได 3. มีการทดสอบกอนทดลอง ทําใหทราบพื้นฐานของกลุมทดลองและกลุมควบคุม และเมื่อให treatment แลว มีการทดสอบอีก จึงทราบผลของการเปลี่ยนแปลงของแตละกลุม
38
ขอบกพรอง อาจควบคุมแหลงที่มีอิทธิพลตอความเที่ยงตรงภายนอกไมไดทั้งหมด เชน ไมสามารถควบคุม ความคลาดเคลื่อนที่เกิดจากผลรวมกันระหวางการสอบครั้งแรกกับตัวแปรทดลอง การเลือกกลุม ตัวอยางกับตัวแปรทดลอง เปนตน นอกจากนี้ แบบแผนการวิจัยอาจขยายออกไปเปนการศึกษาตัวแปรอิสระตั้งแต 2 ตัวแปรขึ้น ไป ที่มีผลตอตัวแปรตาม เชน ตัวแปรอิสระเปนตัวแปรเพศ อีกตัวแปรหนึ่งเปนตัวแปรวิธีสอน มี 3 วิธี กรณีนี้แบบแผนการวิจัยมีชื่อวา factorial design แบบ 2 ตัวประกอบ (2x3) ซึ่งมีรูปแบบดังนี้ A 2
1 B
3
1 2
ตามรูปแบบการวิจัยนี้ กลุมตัวอยางมี 6 กลุม วิธีการ 1. 2. 3. 4.
เลือกกลุมตัวอยางแบบสุมจากประชากร จัดกลุมตัวอยางแบบสุมลงในตัวแปรทดลองใหครบตามตาราง ทดลองและวัดคาตัวแปรตาม ตรวจสอบผลของตัวแปรทดลอง (main effects) และผลรวมของตัวแปรทดลอง (interaction
effects) 5. ทดสอบคาเฉลี่ยของขอมูลโดยใช ANOVA แบบที่ 5 แบบสี่กลุมของโซโลมอน (Randomized Solomon four-group design) เพื่อแกปญหาการเกิดปฏิสัมพันธรวมของการทดสอบกอนทดลองและตัวแปรจัดกระทํา (X) ในแบบแผนทดลองแบบที่ 1 จึงออกแบบการทดลองโดยใชกลุมตัวอยาง 4 กลุม ดังนี้ กลุม สอบกอน 1. (R) สอบกอน T1 2. (R) สอบกอน T1 3. (R) ไมมีการสอบกอน 4. (R) ไมมีการสอบกอน M = Maturation, H = History
สิ่งทดลอง X X
สอบหลัง T2 T2 T2 T2
ความแตกตาง 1D = T1 , X, M, H 2D = T1 , M, H 3D = X, M, H 4D = M, H
39
วิธีการ 1. เลือกกลุมตัวอยางแบบสุมจากประชากร 2. แบงกลุมตัวอยางเปน 4 กลุม โดยการสุม 3. เลือกกลุมตัวอยางออกมา 1 กลุม แบบสุมใหเปนกลุมทดลอง ไดรับการทดสอบครั้งแรก และไดรับตัวแปรทดลอง (กลุม 1) 4. สุมกลุมตัวอยางมากอีก 2 กลุม ใหกลุมหนึ่งไดรับการทดสอบครั้งแรก (กลุม 2) และอีกกลุม หนึ่งใหตัวแปรทดลอง (กลุม 3) 5. กลุมที่เหลืออีก 1 กลุม (กลุม 4) ไมไดรับการทดสอบครั้งแรกและไมไดรับการทดลอง 6. ดําเนินการทดลอง 7. ทดสอบหลังการทดลองทั้ง 4 กลุม 8. หาคะแนนเฉลี่ยของผลการสอบทั้งกอนทดลองและหลังทดลอง 9. หาผลตางของคาเฉลี่ยกอนการทดลองและหลังการทดลอง กลุม 1 T2 – T1 = 1D นาจะเปนผลจาก T1 , X, M, H 2D นาจะเปนผลจาก T1 , M, H กลุม 2 T2 – T1 = กลุม 3 T2 = 3D นาจะเปนผลจาก X, M, H กลุม 4 T2 = 4D นาจะเปนผลจาก M, H ดังนั้น อาจสรุปไดวา 1) 3D – 4D = ผลตางเนื่องจากใหตัวแปรทดลอง X ไมมีการทดสอบกอน 2) 2D – 4D = ผลตางเนื่องจากการทดสอบกอนทดลอง 3) 1D – 2D = ผลตางจากการใหตัวแปรทดลอง X มีการทดสอบกอน แลวเปรียบเทียบ 1) กับ 3) ผลตางที่เกิดขึ้นเนื่องจาก X ขอดี 1. สามารถควบคุมแหลงที่ทําใหขาดความเที่ยงตรงภายใน 2. ควบคุมปฏิสัมพันธรวมของตัวแปรทดลองกับผลของการสอบกอนทดลองได 3. ถือวาเปนแบบแผนการทดลองที่มีการควบคุมรัดกุมมาก ขอบกพรอง 1. หากลุมตัวอยางที่มีความเทาเทียมกันทั้ง 4 กลุมไดยาก 2. ไมแนใจวาจะควบคุมความเที่ยงตรงภายนอกของการทดลองไดทั้งหมด
40
แบบที่ 6 แบบสุมและมีการสอบหลังการทดลองอยางเดียว (Randomized control-group posttest only design) รูปแบบ
RE RC
X
T2 T2
วิธีการ 1. เลือกกลุมตัวอยางจากประชากรโดยการสุม 2. แบงกลุมตัวอยางเปน 2 กลุม แบบสุม 3. สุมกลุมหนึ่งใหเปนกลุมทดลองอีกกลุมหนึ่งเปนกลุมควบคุม 4. จัดสภาพการทดลองของทั้งสองกลุมใหเหมือนกัน และใหตัวแปรทดลองกับกลุมทดลอง (X) สวนกลุมควบคุมไมใหตัวแปรทดลอง 5. ทดสอบภายหลังการทดสอบทั้ง 2 กลุม 6. หาคะแนนเฉลี่ยของการทดสอบหลังการทดลองทั้ง 2 กลุม 7. เปรียบเทียบคาเฉลี่ยหลังการทดลองของ 2 กลุม (T2E กับ T2ฉ) โดยใชสถิติ t-test แบบทดลองนี้อาจขยายจํานวนกลุมทดลองเปนหลายกลุม จะใชสถิติทดสอบคาเฉลี่ยของหลาย กลุมโดยใช ANOVA ขอดี 1. สะดวกเพราะไมตองสอบกอนการทดลอง 2. ควบคุมผลที่เกิดจากปฏิสัมพันธรวมระหวางการสอบกอน (T1) กับตัวแปรทดลอง (X) ได 3. ควบคุมแหลงอิทธิพลที่มีผลตอความเที่ยงตรงภายในได ขอบกพรอง ไมแนใจวาจะควบคุมปฏิสัมพันธรวมระหวางการคัดเลือกกับตัวแปรทดลอง (Selection and treatment) และระหวางการคัดเลือกกับสภาพการทดลอง (Selection and reaction arrangement)
41
แบบที่ 7 แบบอนุกรมเลา (Time-Series) T1
รูปแบบ
T2
T3
T4
ฯลฯ
X
T5 T6 T7 T8 ฯลฯ
วิธีการ 1. เลือกลุมตัวอยางมา 2 กลุม 2. ทดสอบกอนทดลองหลายๆ ครั้ง โดยเวนระยะเวลาหางกันพอควร จนเห็นแนวโนมของ การเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ 3. ทําการทดลองโดยใหตัวแปรทดลอง (X) 4. ทดสอบภายหลังการทดสอบหลายๆ ครั้ง โดยเวนระยะหางเชนเดียวกับการสอบกอน ทดลอง 5. สังเกตการเปลี่ยนแปลงของผลการสอบกอนและหลังการทดลอง หรือใชสถิติการวิเคราะห แนวโนม (trend analysis) การพิจารณาผลของการเปลี่ยนแปลงของการทดลองแบบอนุกรมเวลาจากรูป (Campbell & Stanley: 208) แบบที่ 8 แบบอนุกรมเวลาที่มีกลุมควบคุม (Control group time-series design) วิธีนี้จะมีกลุมควบคุมเพิ่มอีก 1 กลุม เพื่อแกจุดออนของแบบที่ 7 รูปแบบ
T1
T2
T3
T4
T1
T2
T3
T4
X
T5 T 6 T 7 T 8 T5 T6 T7 T8
วิธีการ 1. เลือกกลุมตัวอยางมา 2 กลุม ใหกลุมหนึ่งเปนกลุมทดลอง อีกกลุมหนึ่งเปนกลุมควบคุม 2. ทดสอบกอนการทดลองทั้ง 2 กลุม หลายๆ ครั้ง เวนระยะหางพอควร 3. ดําเนินการทดลอง โดยใหตัวแปรทดลองกับกลุมทดลอง สวนกลุมควบคุมไมใหตัวแปร ทดลอง 4. สิ้นสุดเวลาที่ทดลอง ทดสอบหลังการทดลองหลายครั้ง โดยเวนระยะเวลาหางกันพอควร 5. สังเกตการเปลี่ยนแปลงจาก T4 ไป T5 ของทั้ง 2 กลุม โดยดูกราฟหรือวิเคราะหแนวโนม
42
แบบที่ 9 Equivalent Time Samples Design แบบการทดลองนี้ กลุมตัวอยางจะมี 1 กลุม หรือมากกวา 1 กลุมก็ได โดยใชเวลาในการทดลอง เปนเครื่องตัดสินและสังเกตแนวโนมของผลหลังจากการทดลองวาแตกตางไปจากเดิมอยางไร แบบ แผนนี้จะตองทําซ้ํา 2-3 ครั้ง เพื่อใหแนใจวาผลที่ไดนั้นเปนผลจากตัวแปรทดลองเพียงอยางเดียว ไมใช จากอิทธิพลที่มีผลตอความเที่ยงตรงภายในและความเที่ยงตรงภายนอก รูปแบบของแผนการทดลองมี ดังนี้ รูปแบบ
X1 T
X0 T
X1 T
X0 T
X1 หมายถึง ใหตัวแปรทดลองกับกลุมตัวอยาง X0 หมายถึง ไมใหตัวแปรทดลองกับกลุมตัวอยาง T หมายถึง การทดสอบ (Observation) ลักษณะของแบบแผนการทดลองเมื่อมีกลุมตัวอยาง 1 กลุม 1. เลือกกลุมตัวอยางมา 1 กลุม ใหตัวแปรทดลองติดตอกันระยะเวลาหนึ่ง แลวสอบวัด แลว หยุด 2. ตอไปใหตัวแปรทดลองเดิมใหม แลวสอบวัด แลวหยุด 3. นําผลที่ไดจากการสอบวัดทั้ง 2 ครั้ง มาเปรียบเทียบกัน ทําเชนนี้ซ้ําๆ หลายครั้ง ลักษณะของแบบแผนการทดลองเมื่อมีกลุมตัวอยาง 2 กลุม มีกลุมตัวอยาง 2 กลุม ที่เทาเทียมกัน โดยตองคํานึงถึงการถดถอยทางสถิติของกลุมตัวอยาง ดวย เชน ถาจะทดลองสอนภาษาอังกฤษกับนักเรียนที่มาจากสิ่งแวดลอมที่แตกตางกัน ผลจากการ ถดถอยทางสถิติอาจจะทําใหผลการทดลองมีความแตกตางกันดวย วิธีการ 1. ทําการทดสอบกอนการทดลองทั้ง 2 กลุม เพื่อตรวจดูความเทาเทียมกัน 2. ใหตัวแปรทดลองแกกลุมทั้ง 2 แตกตางกัน 3. ทําการทดสอบหลังการทดลอง 4. นําผลจากการสอบครั้งที่ 2 ของทั้ง 2 กลุมมาเปรียบเทียบกัน แบบแผนการวิจัย The Equivalent Time Samples Design นิยมใชเกี่ยวกับการวิจัยทางการเรียน การสอน ผลการปฏิบัติงาน สมรรถภาพของนักเรียน ภายใตเงื่อนไขตางกัน การวิจัยทางการแพทย
43
แบบที่ 10 แบบสุมสมบูรณ (Completely Randomized Design : CRD)) ลักษณะของแบบแผนการทดลอง แบบแผนการทดลองแบบสุ ม สมบู ร ณ เป น แบบแผนการทดลองที่ ห น ว ยทดลอง (Experimental Unit) ไดมาจากการสุมและการกําหนดตัวแปรทดลอง (treatment) ใหกับหนวยทดลอง เปนไปอยางสุม 1. มีตัวแปรอิสระหรือตัวแปรทดลอง (treatment) 1 ตัวที่แบงเปนหลายระดับและมากกวา 2 ระดับ ระดับของการทดลองอาจเปนเชิงปริมาณหรือคุณภาพก็ได 2.มีการสุมหนวยทดลอง เขารับการทดลอง และสุมระดับตัวแปรทดลองใหกับหนวยทดลอง 3.หนวยทดลองแตละหนวยจะไดรับระดับการทดลองเพียงระดับเดียวเทานั้น Treatment ระดับที่ 1 a1 a2 a3 a4 a5 … … … … …
Treatment ระดับที่ 2 a1 a2 a3 a4 a5 … … … … …
Treatment ระดับที่ 3 a1 a2 a3 a4 a5 … … … … …
ขอดี สามารถนําตัวแปรตนไดทีละหลายระดับ ขอบกพรอง บางครั้งจัดกระทําไดอยาก เนื่องจากไมสามารถหากลุมตัวอยางที่มีลักษณะที่เทาเทียมกันได แบบที่ 12 แบบกลุมสุม (Randomized Block Design) ลักษณะของแบบแผนการทดลอง 1.มีตัวแปรอิสระ หรือตัวแปรทดลอง หนึ่งตัวที่แบงเปนตั้งแตสองระดับขึ้นไป 2.มีการจัดกลุมตัวอยางออกเปนกลุม (Block) แตละกลุมมีความแปรปรวนภายในกลุมนอยกวา ความแปรปรวนระหวางกลุม 3.จํานวนหนวยทดลองในแตละกลุมเทากัน 4.สุมระดับของตัวแปรทดลองใหกับหนวยทดลองในแตละกลุมดังนั้นกลุมหนึ่ง ๆ จะไดรับ การทดลองทุกระดับ (ยกเวนไมตองสุม เมื่อภายในกลุมมีเพียงตัวอยางเดียว)ฃ การจัดกลุมใหมีความเปนเอกพันธ แบบแผนการทดลองนี้มีลักษณะเดนคือการจัดหนวยทดลองเปนกลุมที่มีความเปนเอกพันธุ โดยใชตัวแปรที่เกี่ยวของกับตัวแปรตามเปนตัวแปรจัดกลุม ซึ่งอาจเปนลักษณะของหนวยทดลอง เชน
44
เพศ อายุ สายพันธุ การจัดกลุมใหเปนเอกพันธุ อาจทําไดโดยใชตัวอยางที่มาจากตระกูล หรือสายพันธุ เดียวกัน เชน ฝาแฝด สัตวที่เกิดในคลอกเดียวกัน หรือใชการจับคู ระดับที่ 1ของ Treatment A1 A1 A1
Block 1 Block 2 Block 3 Block 4
ระดับที่ 2 ของ Treatment A2 A2 A2
ระดับที่ 3ของ Treatment A3 A3 A3
ขอดี มีการควบคุมตัวแปรเกิน โดยนําตัวแปรเกินมาเปนตัวแปรจัดกลุม จึงทําใหเกิดความตรงายใน ขอบกพรอง บางครั้งจัดกระทําไดอยาก เนื่องจากไมสามารถหากลุมตัวอยางที่มีลักษณะเปนเอกพันธกันได ตัวอยางโครงการที่ใชการออกแบบการวิจัยเชิงทดลอง โครงการเรื่อง ผลการใชใบมันสําปะหลังกําจัดปลาชอนในการเตรียมบอเลี้ยงปลา ของ ชุ ติทร โพกะจิว และคณะ (2549) ที่ใชแบบแผนการทดลอง แบบสุมสมบูรณ (Completely Randomized Design : CRD) T1R4
T 1 R1
T 2 R3
T 3 R3
T 2 R2
T 3 R3
T 1 R3
T 3 R4
T3R3
T 2 13
T 2 R4
T 1 R2
45
ในการออกแบบการวิจยั ผูจัดทําโครงการควรเลือกรูปแบบการวิจยั ที่ทําใหผลการวิจยั มี ความถูกตองนาเชื่อถือ และในขณะเดียวกันก็ตองคํานึงถึงสภาพการวิจยั ที่ไมผิดจรรยาบรรณ และความ เปนไปไดในการปฏิบัติควบคูกันไปดวย ถาการออกแบบการวิจยั ตามทฤษฎีกับความเปนจริงสวนทาง กัน ก็เปนหนาที่ของผูจัดทําโครงการที่จะตองหาจุดที่เหมาะสมใหไดการออกแบบการวิจัยที่มที ั้งความ เปนไปได ความนาเชื่อถือของผลการวิจัย และสามารถนําไปปฏิบัติในความเปนจริงได ผูจัดทํา โครงการจึงควรวางแผนเก็บรวบรวมขอมูลเสริมจุดออนที่พึงมี ขอมูลเกี่ยวกับปญหาดังกลาว ทั้งการใช เวลาในการดําเนินการวิจยั การขาดหายไปของสมาชิก สิ่งแทรกซอนและสิ่งแปลกปน ซึ่งควรนํามา พิจารณาในการแปลความหมายเพื่อสรุปผลการวิจัย ทางที่ดีผูจัดทําโครงการควรหาทางปองกันหรือ ควบคุมปญหาดังกลาวกอนและระหวางการดําเนินการวิจัย อันจะเปนอานิสงสสงผลใหงานวิจัยนัน้ มี คุณภาพของขอคนพบที่นาเชื่อถือและเปนประโยชน เอกสารอางอิง คณาจารย ภาควิชาการวัดผลและวิจยั ทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร. 2538. เอกสารการอบรม ปฏิบตั ิการทําวิจัย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร. ทิศนา แขมณี และสรอยสน สกลรักษ. 2540. แบบแผนและเครื่องมือการวิจัยทางการศึกษา. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. บุญเรียง ขจรศิลป. 2543. วิธีวิจัยทางการศึกษา. พิมพครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: พิชาญพริ้นติ้ง. ไพฑูรย สินลารัตน และสําลี ทองธิว. 2537. การวิจัยทางการศึกษา: หลักและวิธีการสําหรับผูจัดทํา โครงการ. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณวิทยาลัย. อุทุมพร จามรมาน. 2537. การทําวิจัยเชิงสํารวจ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. Ary, D และคณะ” 1979. Introduction to Research in Education. Second Edition. USA. Holt, Rinchart and Winston. Atweh B and Others. (1998). Action Research in Practice. New York : Routledge. Cohen, L and Manion, L. 1994. Research Methods in Education. 4th ed. Britian: Croom Helm. David A. V. 2001. Research Design in Social Research. 2nd ed. London : Sage. John W. C. 1994. Research Design Qualitative and Quantitative Approach. U.S.A. Sage Puplishion.
46
Kirk E. R. 1995. Experimental Design : Procedures for the Behavioral Science. 3rd ed . New York : Brooks /Cole. Meredith, D G, Walter R.B and Joyce P. G. 1993. Education Research An Introducton. 6th ed. USA: Longman. Therese, L. B. 1994. Doing Social Research. 2nd ed. USA.: MoGraw Hill. Walter R.B. 1986. Applying Educational Research A Practical Guige for Teachers. New York: Longman.