AKI 2009 Catalogue by AKI Academy of Art & Design

A r t E Z A r t & D e s i g n E n s c h ede < A K I > j aa r b o ek 0 8 / 0 9

M a k e y o u r o w n b o o k c o v e r a n d u p l o a d i t at: a k i j a a r b o e k 2 0 0 9 . b l o g s p o t. c o m

Colofon/ Colophon Reda c t i e / E d i t o r s I n a B o d e , M a r i o n B o u w h u i s , T o n n y H o lt r u s t ( e i n d r e d a c t i e ) , C o e n S c h e e n , Anne Tol Art Direction Louis Reith - Art & Crossmedia Design O n t w e r p - e n b ee l d r eda c t i e / D e s i g n a n d i m a g e ed i t i n g L o u i s R e i t h , B o r i s S c h r a g e , M i c h a e l S c h u lt e - A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n C o ö r d i n at i e f o t o g r a f i e / C o o r d i n at i o n p h o t o g r a p h y Marcel Vos Fotografie/ Photography D a v e A d r y , T i l l Amm a n n , R u d i B a s t i a a n s , M a r i o n B o u w h u i s , T a n j a Engelberts, Anne Eshuis, Roel Faassen, Janet Haar, Ton Harmsen, Wouter Hooijmans, Thomas Jenkins, Stuart Johnstone, Erik Kok, Peter Sonderen, Marcel Vos, Fiona van der Weide, Ina Wild, Yolande Willink, Laurens Wonnink Typografie/ Typography “Walbaum” door Justus Erich Walbaum “Avenir” door Adrian Frutiger “ C o l i s s i o n ” d o o r T o m t e n V o o r d e / w w w. z w a r t e n w i t. c o m - A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n V e r ta l i n g / t r a n s l at i o n Studio Mason & Egmond Lithografie en pre-press / Lithography en pre-press Hardy Studio, Enschede Druk- en bindwerk / Printing and binding Drukkerij Roelofs, Enschede / Sikkens Grafische Afwerkers, Deventer Pa p i e r / Pa p e r Am b e r G r a p h i c 1 2 0 g / m ² ta s t p r i n t z w av e l g e e l Me t da n k aa n / w i t h t h a n k s t o A r t EZ - AKI a r c h i e f , M o n i q u e B o s m a n , N i n i D e r l a g e n , E l v i r a v a n E i j l , Anne Eshuis, Hanneke Quak, Peter Sonderen, Anne Tol, Marcel Vos, Margret Wibmer U i t g eve r / P u b l i s h e r : A r t EZ A r t & D e s i g n E n s c h e d e < a k i > C a m p u s UT , H a l l e n w e g 5 Postbus 1440 7 5 0 0 BK E n s c h e d e Distributie en productie / Distribution and production: HardyUitgeverij Postbus 1440 7 5 0 0 BK E n s c h e d e , NL hardy@hardystichting.nl J u n i 2 0 0 9 - ISBN / EAN : 9 7 8 - 9 0 - 7 5 5 2 2 - 3 4 - 1 © artez art & design enschede <aki> AKI s t u d e n t s a n d r e l e v a n t a u t h o r s Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd zonder s c h r i f t e l i j k e t o e s t e mm i n g v a n a r t e z a r t & d e s i g n e n s c h e d e < a k i > . N o pa r t s o f t h i s p u b l i c at i o n m ay b e r e p r o d u c e d w i t h o u t w r i t t e n p e r m i s s i o n f r o m A r t EZ a r t & d e s i g n e n s c h e d e < a k i > .

1 . IN t r o d u c t i o n / 0 1 3 AKI : a r t e z a r t & d e s i g n e n s c h e d e / 0 1 4 - 0 1 7

2 . IN t e r n a t i o n a l / 0 1 9 V i b r at i o / C h i n a : B e i j i n g , T i a n j i n , H a n g z h o u a n d S h a n g h a i AIAS / S t o p 2 0 0 8 : I s t a n b u l Minors P h o t o g r a p h y / s i l k s c r e e n / c e r a m i c s w o r k s h o p, C o r k Bronze casting in Scotland S n o w, i c e a n d f i r e : I s s t j ä r n a n i c e p r o j e c t, I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s P a r t- t i m e s t u d e n t s e x c u r s i o n s : B e r l i n a n d P a r i s p u b l i c at i o n ‘ w a l l o f s tat e m e n t s ’

/ / / / / / / /

020 024 028 034 038 040 046 048

023 027 033 037 039 045 047 049

3 . IN t e r a c t i ve / 0 5 1 I n t e r a c t i v e W e d n e s d a y p r o g r a mm e / 0 5 2 - 0 5 5

4. workshops & project pool / 057 A n e ta L e s n i k o v s k a , f i l m w o r k s h o p : ‘ S h o u l d I ? C o u l d I ? W o u l d I ? ’ Jessica Helbach, Fashion & Costume workshop: ‘Der Jasager’ M a r t i j n B r e m a n , w o r k s h o p : ‘ Pa r t i c i pat i e k u n s t ’ ( Pa r t i c i pat i o n A r t ) Gil & Moti, Performance workshop: ‘Being noticed’ Wham, Bam! - Practical assignments

/ / / / /

058 060 064 066 070

059 063 065 069 071

5 . i n t e r n at i o n a l o f f i c e / 0 7 3 EAIE c o n f e r e n c e 2 0 0 8 , A n t w e r p Norwegian University/KiT and Student Recruitment Fair Trondheim V i s i t t o ISEA c v , V a l e n c i a Visit to the Sint Lukas Academy Brussels A r t EZ / AKI ‘ M o n s t e r p r o j e c t ’ a t G r a y ’ s S c h o o l o f A r t Exhibitions ‘Differences’ and ‘Horizon’

/ / / / / /

074 076 078 080 082 084

075 077 079 081 083 089

6 . e x c h a n g e s t u de n t s / 0 9 1 B o s t o n USA , T h e S c h o o l o f t h e M u s e u m o f F i n e A r t s / T u f t s U n i v e r s i t y / 0 9 2 - 0 9 5 M a r m a r a U n i v e r s i t y, I s ta n b u l / 0 9 6 - 0 9 9

7 . a r t ez f e s t i va l / 1 0 1 “Gesamtkunstwerk” / 102 - 109

8 . G r ad u a t i o n w o r k 2 0 0 9 / 1 1 1

1 . INL E I D ING / 0 1 3 AKI : a r t e z a r t & d e s i g n e n s c h e d e / 0 1 4 - 0 1 7

2 . IN t e r n a t i o n aa l / 0 1 9 V i b r at i o / C h i n a : B e i j i n g , T i a n j i n , H a n g z h o u e n S h a n g h a i / 0 2 0 - 0 2 3 AIAS , h a l t e 2 0 0 8 : I s t a n b u l / 0 2 4 - 0 2 7 Minoren / 028 - 033 Workshop Fotografie / zeefdruk / keramiek, Cork / 034 - 037 Bronsgieten in Schotland / 038 - 039 S n e e u w , i j s e n v u u r : IJ s p r o j e c t I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s / 0 4 0 - 0 4 5 E x c u r s i e s d e e lt i j d s t u d e n t e n : B e r l i j n e n Pa r i j s / 0 4 6 - 0 4 7 P u b l i c at i e ‘ W a l l o f S tat e m e n t s ’ / 0 4 8 - 0 4 9

3 . IN t e r a c t i e f / 0 5 1 I n t e r a c t i e f w o e n s d a g p r o g r a mm a / 0 5 2 - 0 5 5

4 . at e l i e r s & p r o j e c t e n p o o l / 0 5 7 A n e ta L e s n i k o v s k a , at e l i e r F i l m : ‘ S h o u l d I ? C o u l d J e s s i c a H e l b a c h , at e l i e r M o d e & K o s t u u m : ‘ D e r J a M a r t i j n B r e m a n , at e l i e r ‘ Pa r t i c i pat i e k u n s t ’ / 0 6 4 G i l & M o t i , at e l i e r P e r f o r m a n c e : ‘ B e i n g n o t i c e d ’ Wham, Bam! - Praktijkopdrachten / 070 - 071

I? Would I?’ / 058 - 059 sager’ / 060 - 063 - 065 / 066 - 069

5 . i n t e r n at i o n a l o f f i c e / 0 7 3 EAIE c o n f e r e n t i e 2 0 0 8 , A n t w e r p e n / 0 7 4 - 0 7 5 KiT en Student Recruitment Fair, Trondheim / 076 - 077 B e z o e k a a n ISEA c v , V a l e n c i a / 0 7 8 - 0 7 9 B e z o e k a a n H o g e s c h o o l S i n t- L u k a s , B r u s s e l / 0 8 0 - 0 8 1 A r t EZ / AKI ‘ M o n s t e r p r o j e c t ’ b i j G r a y ’ s S c h o o l o f A r t / 0 8 2 - 0 8 3 tentoonstellingen ‘Differences’ en ‘Horizon’ / 084 - 089

6 . e x c h a n g e s t u de n t e n / 0 9 1 B o s t o n USA , T h e S c h o o l o f t h e M u s e u m o f F i n e A r t s / T u f t s U n i v e r s i t y / 0 9 2 - 0 9 5 M a r m a r a U n i v e r s i t y, I s ta n b u l / 0 9 6 - 0 9 9

7 . a r t ez f e s t i va l / 1 0 1 “Gesamtkunstwerk” / 102 - 109

8 . e i n de x a m e n ‘ 0 9 / 1 1 1

Introduction

AKI : A r t EZ A r t & D e s i g n E n s c h e d e

ak i :

a r t ez a r t & de s i g n e n s c h ede

Het studiejaar 2008-2009 is ten einde en met plezier tonen

In die functie blijft hij actief in Enschede, ook al omdat

wij in dit Jaarboek onze resultaten.

hij voorzitter is van de werkgroep Internationalisering

Centraal staat het eindexamenwerk van onze studenten,

die de faculteit dit jaar heeft ingesteld. Hij wordt daarbij

waarvan zij de fotografische weergave presenteren. Het

ondersteund door Wouter Hooijmans, die zijn coördina-

zijn beelden die voor zichzelf spreken; we zijn benieuwd

torschap heeft overgedragen aan Ina Bode, om meer tijd

naar uw reacties...

te kunnen besteden aan het docentschap en aan internationale activiteiten.

Karakteristiek voor de AKI zijn de gerichtheid op expe-

De volgende directeur zal niet alleen AKI-directeur zijn,

riment en (internationale) interactie. Deze grensverleg-

maar directeur Fine Art op de drie ArtEZ-locaties. Samen

gende eigenschappen hebben er ook toe bijgedragen dat

met de faculteitsdirecteur, de directeur Fashion & Pro-

de academie gaandeweg de voordelen is gaan inzien van

duct Design (Arnhem) en de directeur Media & Graphic

vernieuwing in ArtEZ-verband. Onderwijs en organisatie

Design (Zwolle) vormt deze directeur het directieteam

zijn voortdurend in beweging, zoals ook de praktijk van

Art & Design.

kunst en ontwerp zich onophoudelijk ontwikkelt. ‘Autonome beeldende kunst’ wordt steeds vaker aangeduid als

Op verzoek van de AKI-staf is voor de overgangsperiode

‘Fine Art’, vanwege de internationalisering en de inhoud

geen externe interim-directeur aangesteld, maar heb

van de domeinen 2D, 3D en 4D is verder uitgekristal-

ik die functie op me genomen. Zo trof mij de dubieuze

liseerd. De afdeling ‘Art & Communication Design’ is

eer dat ik als eerste vrouwelijke directeur, maar ook als

omgedoopt tot ‘Art & Crossmedia Design’ en het nieuwe

laatste AKI-directeur, leiding moest geven aan het trans-

onderwijsconcept ArtEZ Digital Filmlab is uitgetest en

formatieproces ArtEZ Art & Design Enschede <AKI>.

gepresenteerd, zodat dit komend studiejaar van start kan

Dit kon alleen met de steun van velen die zich dit jaar

gaan. Dit Filmlab is een gezamenlijk initiatief van Fine

ingespannen hebben om samen toe te werken naar de

Art en Crossmedia Design, een actuele combinatie van

nieuwe situatie. We hebben dit gedaan met de energie

een onderwijs- en praktijkprogramma.

en innovatieve kracht waar de academie al bijna 60 jaar door uitblinkt en vanuit de overtuiging dat de nieuwe po-

Het studiejaar 2008-2009 was in meerdere opzichten een

sitie in ArtEZ-verband veel winst oplevert voor het hoger

jaar van veranderingen. Peter Sonderen nam na vijf jaar

kunstonderwijs en voor onze studenten.

afscheid als directeur van de AKI, maar het was geen

Die nieuwe positie zal over enkele jaren bekrachtigd

echt afscheid, want Peter is nu lector Theorie bij ArtEZ.

worden door de verhuizing naar een fraai oud/nieuw

pand, de voormalige textielfabriek Tetem II in Roombeek. Dit jaar is door ArtEZ en de Gemeente Enschede onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van deze nieuwe huisvesting en is ervoor geijverd het fraaie industriĂŤle erfgoed te kunnen verbouwen tot een pand met nieuwe allure, een kunstacademie waardig. Duurzaamheid is het Leitmotiv voor ons nieuwe huis, want duurzaamheid is de toekomst. Kunstonderwijs vertegenwoordigt een onschatbare waarde voor een stad: een artistieke en intrinsieke waarde, maar ook impulsen voor de interculturele uitwisseling in de samenleving, creatieve en innovatie meerwaarde voor de economie en de (inter)nationale uitstraling van stad en regio. De stad Enschede realiseert zich deze waarde en steunt ons met raad en daad. Huisvesting in Tetem II markeert de nieuwe positionering van ArtEZ Art & Design in Enschede: de academie blijft excelleren in kunst, experiment en interactie, maar wordt meer zichtbaar onderdeel van de stedelijke en internationale bedrijvigheid. Dit Jaarboek geeft een impressie van onze diverse interactieve en internationale activiteiten. Staf, docenten, medewerkers en studenten bieden u dit boek met veel plezier aan.

T o n n y H o lt r u s t, d i r e c t e u r A r t EZ A r t & D e s i g n < + a k i , 2 0 0 8 - 2 0 0 9 >

ak i : a r t ez a r t & de s i g n e n s c h ede N o w t h at t h e a c a d e m i c y e a r 2 0 0 8 - 2 0 0 9 i s c o n c l u d e d , i t i s a p l e a s u r e f o r u s t o s h o w y o u t h e r e s u lt s i n t h i s Y e a r b o o k . T h e m a i n f o c u s i s o n t h e g r a d u at i o n w o r k o f o u r s t u d e n t s , p r e s e n t e d h e r e i n p h o t o s . T h e i m a g e s s p e a k f o r t h e m s e lv e s ; we are curious about your reactions… T h e AKI i s c h a r a c t e r i s e d b y a n o r i e n t a t i o n t o w a r d s e x p e r i m e n t and ( i n t e r n at i o n a l ) interaction. These pat h - b r e a k i n g qualities have also contributed to the academy’s gradual a w a r e n e s s o f t h e a d va n ta g e s o f r e n e w a l i n c o n n e c t i o n w i t h A r t EZ . T h e t e a c h i n g a n d o r g a n i s a t i o n a r e i n p e r p e t u a l motion, and artistic and design practice are developing a l l t h e t i m e a s w e l l . A u t o n o m o u s V i s u a l A r t i s i n c r e a s i n g ly r e f e r r e d t o a s F i n e A r t b e c a u s e o f i n t e r n at i o n a l i s at i o n , a n d t h e c o n t e n t s o f t h e d o m a i n s 2 D , 3 D a n d 4 D h av e c ry s ta l l i s e d f u r t h e r . T h e d e p a r t m e n t o f A r t & C o mm u n i c a t i o n D e s i g n has been renamed Art & Crossmedia Design, and the new A r t EZ D i g i t a l F i l m l a b t e a c h i n g c o n c e p t h a s b e e n t e s t e d a n d p r e s e n t e d , s o t h at i t c a n g e t o f f t h e g r o u n d i n t h e n e x t a c a d e m i c y e a r . T h i s F i l m l a b i s a j o i n t i n i t i at i v e o f F i n e A r t and Crossmedia Design, an u p - t o - d at e c o m b i n at i o n of a t e a c h i n g a n d p r a c t i c a l p r o g r a mm e . The academic year 2008-2009 was a year of change in more t h a n o n e r e s p e c t . A f t e r f i v e y e a r s a s d i r e c t o r o f t h e AKI , P e t e r S o n d e r e n r e t i r e d f r o m h i s p o s t, b u t i t w a s n o t a r e a l r e t i r e m e n t b e c a u s e P e t e r i s n o w R e s e a r c h F e l l o w i n T h e o ry at A r t EZ . H e w i l l r e m a i n a c t i v e i n E n s c h e d e i n t h a t f u n c t i o n , a n d a l s o b e c a u s e h e i s c h a i r o f t h e I n t e r n at i o n a l i s at i o n w o r k i n g g r o u p t h at t h e fa c u lt y e s ta b l i s h e d t h i s y e a r . H e i s a s s i s t e d i n t h at p o s t b y W o u t e r H o o i j m a n s , w h o h a s pa s s e d h i s w o r k a s c o o r d i n at o r o n t o I n a B o d e i n o r d e r t o b e a b l e t o s p e n d m o r e t i m e o n t e a c h i n g a n d o n i n t e r n at i o n a l a c t i v i t i e s . T h e n e x t d i r e c t o r w i l l b e n o t o n l y d i r e c t o r o f t h e AKI , b u t a l s o d i r e c t o r o f F i n e A r t o n t h e t h r e e A r t EZ l o c a t i o n s . T h e Art & Design team of directors will consist of this director, t h e fa c u lt y d i r e c t o r , t h e d i r e c t o r o f Fa s h i o n & P r o d u c t Design (Arnhem), and the director of Media & Graphic Design (Zwolle).

A t t h e r e q u e s t o f t h e AKI s t a f f , n o e x t e r n a l i n t e r i m d i r e c t o r was appointed for the transitional period. I accepted the function and received the dubious honour of having to d i r e c t t h e t r a n s f o r m a t i o n p r o c e s s f r o m AKI t o A r t EZ A r t & D e s i g n a s t h e f i r s t w o m a n d i r e c t o r b u t a l s o a s t h e l a s t AKI d i r e c t o r . T h i s w a s p o s s i b l e o n ly t h a n k s t o t h e s u p p o r t o f t h e m a n y w h o h av e d e d i c at e d t h e i r e f f o r t s t h i s y e a r t o w o r k t o g e t h e r t o w a r d s t h e n e w s i t u at i o n . W e h av e d o n e s o w i t h t h e e n e r g y a n d i n n o vat i v e s t r e n g t h i n w h i c h t h e a c a d e m y h a s excelled for almost sixty years and based on the conviction t h a t t h e n e w p o s i t i o n i n c o n n e c t i o n w i t h A r t EZ r e p r e s e n t s m a n y a d va n ta g e s f o r h i g h e r a r t e d u c at i o n a n d f o r o u r students. T h at n e w p o s i t i o n w i l l b e c o n f i r m e d i n a f e w y e a r s ’ t i m e w i t h t h e m o v e t o at t r a c t i v e o l d / n e w p r e m i s e s , t h e f o r m e r T e t e m II t e x t i l e f a c t o r y i n R o o m b e e k . A r t EZ a n d t h e E n s c h e d e l o c a l authority conducted research this year on the feasibility of t h i s n e w a c c o mm o d a t i o n a n d m a d e e v e r y e f f o r t t o b e a b l e t o c o n v e r t t h e at t r a c t i v e i n d u s t r i a l h e r i ta g e i n t o a b u i l d i n g w i t h n e w a l l u r e w o r t h y o f a n a r t a c a d e m y. S u s ta i n a b i l i t y i s t h e ‘ l e i t m o t i v ’ f o r o u r n e w h o m e , b e c a u s e s u s ta i n a b i l i t y i s t h e f u t u r e . A r t e d u c at i o n r e p r e s e n t s a t r e a s u r e o f i n e s t i m a b l e va l u e f o r a c i t y: a n a r t i s t i c a n d i n t r i n s i c va l u e , b u t a l s o i m p u l s e s f o r i n t e r c u lt u r a l e x c h a n g e i n s o c i e t y, c r e at i v e a n d i n n o v at i v e a d d e d v a l u e f o r t h e e c o n o m y, a n d t h e ( i n t e r ) n at i o n a l i m p a c t of the city and the region. The city of Enschede is aware of t h i s v a l u e a n d g i v e s u s m o r a l a n d p r a c t i c a l s u p p o r t. T h e p r e m i s e s i n T e t e m II m a r k t h e n e w p o s i t i o n i n g o f A r t EZ Art & Design in Enschede: the academy continues to excel in a r t, e x p e r i m e n t a n d i n t e r a c t i o n , b u t b e c o m e s a m o r e v i s i b l e c o m p o n e n t o f u r b a n a n d i n t e r n at i o n a l a c t i v i t y. This Yearbook gives an impression of our diverse interactive a n d i n t e r n at i o n a l a c t i v i t i e s . I t i s a g r e at p l e a s u r e f o r t h e m a n a g e m e n t, t u t o r s , a u x i l i a r y s ta f f a n d s t u d e n t s t o o f f e r you this book. T o n n y H o lt r u s t i n t e r i m d i r e c t o r A r t EZ A r t & D e s i g n < + a k i , 2 0 0 8 - 2 0 0 9 >

i n t e r n at i o n a l

V i b r at i o / C h i n a : B e i j i n g , T i a n j i n , H a n g z h o u a n d S h a n g h a i AIAS / S t o p 2 0 0 8 : I s t a n b u l Minors P h o t o g r a p h y / s i l k s c r e e n / c e r a m i c s w o r k s h o p, C o r k Bronze casting in Scotland S n o w, i c e a n d f i r e : I s s t j ä r n a n i c e p r o j e c t, I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s P a r t- t i m e s t u d e n t s e x c u r s i o n s : B e r l i n a n d P a r i s p u b l i c at i o n ‘ w a l l o f s tat e m e n t s ’

V i b r at i o / C h i n a : B e i j i n g , T i a n j i n , H a n g z h o u e n S h a n g h a i AIAS , h a l t e 2 0 0 8 : I s t a n b u l Minoren Workshop Fotografie / zeefdruk / keramiek, Cork Bronsgieten in Schotland S n e e u w , i j s e n v u u r : IJ s p r o j e c t I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s E x c u r s i e s d e e lt i j d s t u d e n t e n : B e r l i j n e n Pa r i j s P u b l i c at i e ‘ W a l l o f S tat e m e n t s ’

V i b r at i o / C h i n a

Be i j i n g , T i a n j i n , Ha n g z h o u e n S h a n g h a i

Voor de tweede keer heeft dit jaar een ArtEZ Art &

zoek gedaan naar wervingsmogelijkheden van Chinese

Design-delegatie een werkbezoek aan China gebracht.

studenten om in Nederland te studeren, via onder andere

De delegatie bestond uit Peter Sonderen, lector Theorie

studiebeurzen.

bij ArtEZ en voorzitter van de Association of Independent

De toelatingsexamens in China zijn onvergelijkbaar met

Art and Design Schools (AIAS), Wouter Hooijmans en

wat we in Nederland kennen. Om hiervan een indruk te

Margret Wibmer als docenten en Hui Wang als ArtEZ-

geven: in China doen minimaal 30.000 studenten toela-

projectmedewerker China.

tingsexamen aan kunstacademies. Een gevolg hiervan is

Het bezoek aan China vond plaats in februari met drie

dat er geen persoonlijke (motivatie-) gesprekken moge-

doelen voor ogen: contacten leggen met interessante

lijk zijn. Het werk dat zij moeten laten zien tijdens het

Chinese onderwijsinstellingen t.b.v. exchange van stu-

toelatingsexamen is daarom ook gestandaardiseerd en

denten en docenten; meer bekendheid geven aan ArtEZ

behelst een zwart-wit portret, een kleurportret en drie fi-

als kunsthogeschool c.q. de faculteit Art & Design en

guurstudies. Voordeel van deze werkwijze is dat niveau-

oriëntatie op de mogelijke instroom van toekomstige

verschillen tussen studenten snel duidelijk worden, als

Chinese studenten in ons Nederlandse kunstonderwijs.

nadeel geldt echter dat het weinig zegt over mogelijke

Peter Sonderen voerde bovendien als AIAS-voorzitter

andere creatieve vermogens van een student; eigen fas-

gesprekken ter voorbereiding van het in 2010 in Tian-

cinatie, nieuwsgierigheid en andere kwaliteiten die ‘wij’

jin te vieren twintigjarig bestaan van dit internationale

belangrijk vinden, ontbreken.

netwerk. In dat kader maakte ook de secretaris van AIAS,

Dergelijke observaties maakt dit soort studiereizen extra

Els Nieuwenhuis, deel uit van het gezelschap.

interessant, omdat het ons confronteert met andere

Met de Tianjin Academy of Fine Art (TAFA) en de Hangz-

waardesystemen, waarvan we geneigd zijn te zeggen dat

hou Normal University zijn tijdens dit bezoek contacten

ze ouderwets zijn of achterhaald.

gelegd of uitgebreid. Tevens is de afdeling Urban Plan-

De belangrijkste reden om China in ons internationale

ning and Architecture van de Tongsi-Universiteit be-

netwerk op te nemen, is juist dit verschil in houding ten

zocht; hier kunnen studenten met sterke architecturale

opzichte van de traditie, samen met het toenemende be-

interesse deelnemen aan projecten. Margret Wibmer

lang van China op het gebied van internationale kunst en

werd uitgenodigd gastlessen te geven. Dit heeft inmid-

cultuur. In China ontwikkelt zich een vibrerende verhou-

dels plaatsgevonden in april, waarvoor al een reis naar

ding tussen traditie, vooruitgang, moderniteit en post-

China gepland stond t.b.v. haar eigen werk.

moderniteit, die onze eigen kunst en cultuur niet alleen

Een ander resultaat van deze reis is dat ArtEZ-studenten

confronteert met haar eigen gezicht, maar ook beïnvloedt.

die op uitwisseling willen naar China van harte welkom zullen zijn in Tianjin of Hangzhou. Ook is er veldonder-

V i b r at i o / C h i n a Be i j i n g , T i a n j i n , Ha n g z h o u a n d S h a n g h a i A n A r t EZ A r t & D e s i g n d e l e g a t i o n p a i d a w o r k i n g v i s i t t o C h i n a f o r t h e s e c o n d t i m e t h i s y e a r . T h e d e l e g at i o n c o n s i s t e d o f P e t e r S o n d e r e n , r e s e a r c h f e l l o w i n T h e o r y a t A r t EZ a n d c h a i r o f t h e A s s o c i at i o n o f I n d e p e n d e n t A r t a n d D e s i g n S c h o o l s ( AIAS ) , W o u t e r H o o i j m a n s a n d M a r g r e t W i b m e r a s t u t o r s , a n d H u i W a n g a s A r t EZ p r o j e c t a s s i s t a n t C h i n a . The visit to China took place in February with three o b j e c t i v e s : t o e s ta b l i s h c o n ta c t s w i t h i n t e r e s t i n g C h i n e s e teaching institutions for the exchange of students and t u t o r s ; t o g i v e m o r e p r o m i n e n c e t o A r t EZ a s a n a r t a c a d e m y a n d t h e fa c u lt y o f A r t & D e s i g n ; a n d f o r o r i e n tat i o n t o w a r d s the possible insertion of future Chinese students into art e d u c a t i o n i n t h e N e t h e r l a n d s . M o r e o v e r , a s c h a i r o f AIAS P e t e r S o n d e r e n h e l d d i s c u s s i o n s t o p r e pa r e f o r t h e t w e n t i e t h a n n i v e r s a ry c e l e b r at i o n s o f t h i s i n t e r n at i o n a l n e t w o r k i n T i a n j i n . T h e s e c r e t a r y o f AIAS , E l s N i e u w e n h u i s , j o i n e d t h e c o m pa n y i n t h at c o n n e c t i o n . C o n ta c t s w e r e e s ta b l i s h e d o r e x t e n d e d w i t h T i a n j i n A c a d e m y o f F i n e A r t ( TAFA ) a n d t h e H a n g z h o u N o r m a l U n i v e r s i t y d u r i n g t h i s t r i p. A v i s i t w a s a l s o p a i d t o t h e U r b a n P l a n n i n g a n d A r c h i t e c t u r e d e p a r t m e n t o f T o n g s i U n i v e r s i t y, w h e r e s t u d e n t s with a keen interest in architecture can pa r t i c i pat e in projects. Margret Wibmer was invited to give guest classes. She did so in April, for which a trip to China had already been planned in connection with her own work. A n o t h e r r e s u l t o f t h i s t r i p i s t h a t A r t EZ s t u d e n t s w h o w a n t

t o e n g a g e i n e x c h a n g e i n C h i n a a r e w a r m ly w e l c o m e i n Tianjin or Hangzhou. Field research has also been carried out on the possibilities of recruiting Chinese students to study in the Netherlands by means of study grants and other mechanisms. T h e e n t r a n c e e x a m i n at i o n s i n C h i n a a r e n o t c o m pa r a b l e w i t h t h e D u t c h o n e s . T o g i v e a n i m p r e s s i o n : at l e a s t 3 0 , 0 0 0 s t u d e n t s ta k e t h e e n t r a n c e e x a m i n at i o n f o r a r t a c a d e m i e s i n C h i n a . O n e c o n s e q u e n c e o f t h i s i s t h at p e r s o n a l ( m o t i vat i o n ) i n t e r v i e w s a r e i m p o s s i b l e . T h e w o r k t h at t h e y h av e t o s h o w d u r i n g t h e e n t r a n c e e x a m i n at i o n i s t h u s s ta n d a r d i s e d a n d c o m p r i s e s a b l a c k - a n d - w h i t e p o r t r a i t, a c o l o u r p o r t r a i t, a n d t h r e e f i g u r e s t u d i e s . A n a d va n ta g e o f t h i s p r o c e d u r e i t t h at d i f f e r e n c e s o f l e v e l b e t w e e n s t u d e n t s s o o n b e c o m e c l e a r ; a d i s a d va n ta g e , h o w e v e r , i s t h at i t s ay s l i t t l e a b o u t p o s s i b l e o t h e r c r e at i v e c a pa c i t i e s o n t h e pa r t o f a s t u d e n t; p e r s o n a l fa s c i n at i o n , c u r i o s i t y a n d o t h e r q u a l i t i e s t h at w e f i n d i m p o r ta n t a r e l a c k i n g . O b s e r vat i o n s o f t h i s k i n d m a k e s u c h s t u d y t r i p s a l l t h e m o r e interesting because they confront us with different value systems which we are tempted to label as old-fashioned or o u t d at e d . T h e m a i n r e a s o n t o i n c l u d e C h i n a i n o u r i n t e r n at i o n a l n e t w o r k i s p r e c i s e ly t h i s d i f f e r e n c e i n at t i t u d e t o w a r d s t r a d i t i o n , t o g e t h e r w i t h t h e i n c r e a s i n g i m p o r ta n c e o f C h i n a i n t h e f i e l d o f i n t e r n at i o n a l a r t a n d c u lt u r e . A v i b r a n t r e l at i o n between tradition, progress, modernism and postmodernism is developing in China, which confronts our own art and c u lt u r e w i t h i t s o w n fa c e a s w e l l a s i n f l u e n c i n g i t.

A I A S / Ha l t e 2 0 0 8 i s ta n b u l

November 2008 was de Marmara University in Istanbul,

fotografie tot de toepassing van traditionele textiel- en

Turkije gastheer van de jaarlijkse bijeenkomst van de As-

druktechnieken.

sociation of Independent Art and Design Schools (AIAS),

Bij de afsluitende expositie werd de jaarlijkse AIAS-prize

waarvan ArtEZ het voorzitterschap voert.

of honour (2000 euro) dit jaar uitgereikt aan een alumna

Deze academie, waarmee ArtEZ/AKI al een paar jaar

van de University of the Arts in Zürich, Suzane Richler.

warme contacten onderhoudt, had voor het jaarlijkse

Zij vervaardigde een prachtige serie foto’s van 493 in-

symposium het thema ‘Migration & Artistic Hybridiza-

terieurs (‘Action with an actress in a high-rise building

tion’ gekozen. Deze interessante thematiek werd natuur-

district with 493 flats in Zürich’).

lijk expliciet gerelateerd aan het feit dat Istanbul op de

Margret Wibmer, docente Fine Art aan ArtEZ Art &

grens van Azië en Europa gelegen is en de poort tot Azië

Design Enschede gaf als AIAS-ambassador een beeldend

vormt.

verslag van de succesvolle AIAS-workshop ‘Auch Dürer

Het symposium kende sprekers uit onder meer Polen,

war hier’, die zij eerder samen met oud-AKI docent

China, Turkije en Nederland. Het geheel werd gemode-

Uwe Poth had georganiseerd in Emmerich (DLD). Aan

reerd door Petran Kockelkoren, theoriedocent bij ArtEZ/

deze workshop in 2008 deden AIAS-docenten mee uit 12

AKI en de afgelopen vier jaar als lector Kunst en Techno-

verschillende landen. Dit beeldverslag, ontworpen door

logie verbonden aan ArtEZ.

Malte Rettberg (alumnus Art & Crossmedia Design), is

Eveneens maakten een aantal vijfdaagse workshops voor

opvraagbaar in de AKI-Mediatheek. Het boek is geplaatst

studenten deel uit van het programma, getiteld ‘Revie-

op de shortlist ‘Die schönsten Deutschen Bücher / The

wing the City’, ‘Reviewing Traditions’ en ‘Reviewing

Best German Book Design 2008’!

Culture’. Deze workshops varieerden van ‘streetwise’-

AIAS / Stop 2008: I s ta n b u l I n N o v e m b e r 2 0 0 8 M a r m a r a U n i v e r s i t y i n I s ta n b u l ( T u r k e y ) h o s t e d t h e a n n u a l m e e t i n g o f t h e A s s o c i at i o n o f I n d e p e n d e n t A r t a n d D e s i g n S c h o o l s ( AIAS ) , w h i c h i s c h a i r e d b y A r t EZ . T h i s a c a d e m y , w i t h w h i c h A r t EZ / AKI h a s m a i n t a i n e d c o r d i a l c o n ta c t s f o r a f e w y e a r s , h a d c h o s e n t h e t h e m e ‘ M i g r at i o n & A r t i s t i c H y b r i d i z at i o n ’ f o r t h e a n n u a l s y m p o s i u m . T h i s i n t e r e s t i n g t h e m e w a s n at u r a l ly e x p l i c i t ly r e l at e d t o t h e fa c t t h at I s ta n b u l l i e s o n t h e b o r d e r b e t w e e n A s i a a n d E u r o p e a n d i s t h e g at e w ay t o A s i a . T h e s p e a k e r s at t h e s y m p o s i u m c a m e f r o m P o l a n d , C h i n a , T u r k e y, T h e N e t h e r l a n d s a n d o t h e r c o u n t r i e s . T h e e v e n t w a s c h a i r e d b y P e t r a n K o c k e l k o r e n , t u t o r i n t h e o r y a t A r t EZ / AKI a n d A r t EZ r e s e a r c h f e l l o w i n A r t a n d T e c h n o l o g y f o r t h e pa s t f o u r y e a r s . T h e p r o g r a mm e i n c l u d e d a n u m b e r o f f i v e - d a y w o r k s h o p s f o r students: ‘Reviewing the City’, ‘Reviewing Traditions’, and

‘ R e v i e w i n g C u lt u r e ’ . T h e s e w o r k s h o p s va r i e d f r o m s t r e e t w i s e p h o t o g r a p h y t o t h e a p p l i c at i o n o f t r a d i t i o n a l t e x t i l e a n d printing techniques. At the concluding exhibition, the annual AIAS prize of h o n o u r ( € 2 , 0 0 0 ) w a s a w a r d e d t h i s y e a r t o a g r a d u at e f r o m the University of the Arts in Zürich, Suzane Richler, who had made a wonderful series of photographs of 493 interiors (‘Action with an actress in a high-rise building district with 4 9 3 f l at s i n Z ü r i c h ’ ) . A s AIAS a m b a s s a d o r , M a r g r e t W i b m e r , t u t o r i n F i n e A r t a t A r t EZ A r t & D e s i g n E n s c h e d e , p r e s e n t e d a v i s u a l r e p o r t o n t h e s u c c e s s f u l AIAS w o r k s h o p ‘ A u c h D ü r e r w a r h i e r ’ , t h a t s h e h a d o r g a n i s e d w i t h f o r m e r AKI t u t o r U w e P o t h i n Emm e r i c h (Germany). AIAS tutors from t w e lv e different countries pa r t i c i pat e d i n t h i s w o r k s h o p i n 2 0 0 8 . T h e v i s u a l r e p o r t, d e s i g n e d b y M a lt e R e t t b e r g ( g r a d u at e i n A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n ) c a n b e r e q u e s t e d f r o m t h e AKI M e d i a C e n t r e . T h e b o o k has been placed on the shortlist ‘Die schönsten Deutschen Bücher / The Best German Book Design 2008’!

minoren

Enkele jaren geleden bleek uit onderzoek onder studenten

Dit studiejaar konden studenten aan de volgende minoren

dat zij graag meer keuzemogelijkheden willen tijdens hun

op ArtEZ deelnemen: Audiovisual design; Sounds and mu-

vierjarige bachelorstudie. Dit strookt met de Europese

sic; Kunst, Media en Technologie; HYPERLINK “http://in-

ontwikkelingen in het hoger onderwijs, waar de indeling

side.artez.nl/C7/Public%20space/default.aspx” \o “http://

major/minor leidend is voor de internationale indeling

inside.artez.nl/C7/Public%20space/default.aspx” Public

van het bacheloronderwijs. Die indeling impliceert dat stu-

Space; en Smart Materials. Laatstgenoemde minor wordt

denten naast hun hoofdvak ook keuzevakken kunnen vol-

hieronder toegelicht.

gen. Binnen de faculteit ArtEZ Art & Design zijn daarom minoren ontwikkeld: keuzeprogramma’s van 15 Europese studiepunten. In het studiejaar 2008-2009 werd gestart met

Minor ‘Smart Materials: Identiteit’

een pilot-programma van 15 keuzeminoren voor derde-

Onder leiding van Christine van der Heide en Margret

jaars studenten; deels bestaande programma’s en deels

Wibmer

geheel nieuwe. Studenten kunnen een minor volgen op de eigen academie of bij een andere ArtEZ academie. De

De nieuwe technologische ontwikkelingen op het ge-

minoren zijn vakoverstijgend, er wordt samengewerkt met

bied van communicatie, gezondheid en veiligheid zijn

externe partners en de presentatie is vaak op een bijzon-

met name gericht op ondersteuning en uitbreiding van

dere plek.

bestaande functies van mens en natuur. De basis van

Tijdens een uitgebreide evaluatie door de afdeling On-

veel technologische ontwikkelingen ligt in natuurlijke

derwijs & Kwaliteit onder docenten en studenten werd

processen. Voorbeelden hiervan zijn de sensorische ei-

het pilot-minorenprogramma positief beoordeeld. Voor

genschappen van de menselijke huid en microscopische

komend studiejaar wordt het programma bijgesteld en

structuren bij planten (lotus effect) die men probeert te

voortgezet. De bedoeling is het programma zo flexibel en

kopiëren in ‘smart textile’. Maar ook sociale structuren

veranderbaar mogelijk te houden en uit te breiden met

worden nauwkeurig geanalyseerd. De technologische

interdisciplinaire minoren zoals de succesvolle minor die

ontwikkelingen gaan in een rap tempo vooruit en dit

door AKI en Conservatorium samen werd verzorgd. In

brengt niet alleen voordelen met zich mee: de grenzen

de evaluatie bleek dat er belangstelling is voor een minor

van privé- en openbare ruimte verschuiven, onafhanke-

over schilderen en interactiviteit. Daarom is nu een minor

lijkheid en vrijheid van het individu worden op de proef

binnen dit domein ontwikkeld die komend studiejaar voor

gesteld, intelligente systemen nemen steeds meer taken

het eerst wordt aangeboden.

van de mens over.

Deze context roept talloze vragen op waartoe je je als kunstenaar moet verhouden. Zoals wat de invloed is van de moderne communicatietechnologie op de vrijheid van de mens en waar de grens ligt tussen privé- en openbare ruimte. Op bijna elke straathoek zijn bewakingscamera aangebracht en je identiteit wordt middels vingerafdruk en irisscan vastgehouden. Maar hoe kun je jouw eigen identiteit beschermen en hoe identificeer je jezelf? En, als we over identiteit praten, waardoor wordt die identiteit bepaald: is dat naam, geboorteplaats, stem, temperatuur van je lichaam, manier van lopen of samenstelling van gezin. En heb je één identiteit of meerdere? (Denk bijvoorbeeld aan een virtuele identiteit als een avatar). Wat is reëel, wat is virtueel en zijn deze werelden nog duidelijk van elkaar te onderscheiden? Tevens werd ingegaan op de vraag of we leven in een cultuur van verschillen of overeenkomsten, denk aan klonen, en wat de begrippen zoals ‘global living’, multicultureel en intercultureel in dit kader betekenen. Centraal stond hoe je als kunstenaar en ontwerper om gaat met deze realiteit en of dit van invloed is op het eigen werk.

Minors A few years ago a survey conducted among the students i n d i c at e d t h at t h e y w o u l d l i k e m o r e o p t i o n s d u r i n g t h e i r four-year bachelor’s course. This is in line with the European d e v e l o p m e n t s i n h i g h e r e d u c at i o n , i n w h i c h t h e m a j o r / m i n o r d i s t i n c t i o n i s o n e o f t h e g u i d e l i n e s f o r t h e i n t e r n at i o n a l s t r u c t u r e o f b a c h e l o r ’ s c o u r s e s . T h i s d i s t i n c t i o n i m p l i e s t h at s t u d e n t s c a n ta k e o p t i o n a l s u b j e c t s a s w e l l a s t h e i r m a i n s u b j e c t. M i n o r s h a v e t h e r e f o r e b e e n d e v e l o p e d w i t h i n t h e f a c u l t y A r t EZ A r t & D e s i g n . T h e s e a r e o p t i o n a l p r o g r a mm e s w o r t h 1 5 E u r o p e a n c r e d i t s . A p i l o t p r o g r a mm e o f 1 5 o p t i o n a l m i n o r s f o r t h i r d - y e a r s t u d e n t s at t h e a c a d e m y o r a n o t h e r A r t EZ a c a d e m y w a s l a u n c h e d i n t h e a c a d e m i c y e a r 2 0 0 8 - 2 0 0 9 , c o n s i s t i n g o f b o t h e x i s t i n g a n d n e w p r o g r a mm e s . T h e m i n o r s g o b e y o n d d i s c i p l i n a ry b o u n d a r i e s , i n v o lv e c o o p e r at i o n w i t h e x t e r n a l pa rt n e r s , a n d a r e o f t e n p r e s e n t e d o n a n u n u s u a l l o c at i o n . D u r i n g a n e x t e n s i v e e va l u at i o n a m o n g t u t o r s a n d s t u d e n t s b y t h e E d u c at i o n & Q u a l i t y d e pa r t m e n t, t h e p i l o t m i n o r s p r o g r a mm e w a s j u d g e d p o s i t i v e l y . T h e p r o g r a mm e w i l l b e c o n t i n u e d , w i t h m o d i f i c at i o n s , i n t h e c o m i n g a c a d e m i c y e a r . T h e a i m i s t o k e e p t h e p r o g r a mm e a s f l e x i b l e a n d a d a p t a b l e a s p o s s i b l e a n d t o e x pa n d i t w i t h i n t e r d i s c i p l i n a ry m i n o r s s u c h a s t h e s u c c e s s f u l m i n o r t h at w a s o r g a n i s e d j o i n t ly b y AKI a n d t h e C o n s e r v a t o r y . T h e e v a l u a t i o n i n d i c a t e d t h a t t h e r e w a s i n t e r e s t i n a m i n o r o n p a i n t i n g a n d i n t e r a c t i v i t y. A minor in this domain has therefore been developed this year and will be offered for the first time in the coming academic year. D u r i n g t h i s a c a d e m i c y e a r s t u d e n t s a t A r t EZ / AKI w e r e a b l e to choose from the following minors: Audiovisual Design; Sounds and Music; A r t, Media and T e c h n o l o g y; Public S p a c e ; a n d Sm a r t M a t e r i a l s . F o r m o r e i n f o r m a t i o n o n Sm a r t M at e r i a l s s e e b e l o w.

M i n o r ‘ S m a r t m a t e r i a l s : Ide n t i t y ’ U n de r the supervision of Christine Ma r g r e t W i b m e r

va n

de r

He i de

and

The new technological developments in the field of c o mm u n i c a t i o n , h e a l t h a n d s a f e t y a r e p a r t i c u l a r l y f o c u s e d on supporting and e x pa n d i n g the existing functions of p e o p l e a n d o f n at u r e . T h e b a s i s o f m a n y t e c h n o l o g i c a l d e v e l o p m e n t s l i e s i n n at u r a l p r o c e s s e s . E x a m p l e s o f t h i s a r e the sensory properties of human skin and the microscopic structures of plants (lotus effect) which people try to c o p y i n s m a r t t e x t i l e s . S o c i a l s t r u c t u r e s t o o a r e a n a ly s e d i n d e ta i l . T e c h n o l o g i c a l p r o g r e s s i s f o r g i n g a h e a d at a fa s t pa c e a n d t h i s e n ta i l s n o t o n ly a d v a n ta g e s : t h e b o r d e r s b e t w e e n p r i vat e a n d p u b l i c s pa c e c h a n g e , t h e i n d e p e n d e n c e and liberty of the individual are put under pressure, i n t e l l i g e n t s y s t e m s i n c r e a s i n g ly ta k e o v e r h u m a n ta s k s . This context raises numerous questions bearing on your p o s i t i o n a s a n a r t i s t, s u c h a s : W h at k i n d o f i n f l u e n c e d o e s m o d e r n c o mm u n i c a t i o n s t e c h n o l o g y h a v e o n t h e l i b e r t y o f p e o p l e a n d w h e r e d o e s t h e b o u n d a ry l i e b e t w e e n p r i vat e a n d p u b l i c s pa c e ? T h e r e i s a s e c u r i t y c a m e r a o n a l m o s t e v e ry street corner and your identity is stored in fingerprints and iris scans. But how can you protect your own identity a n d h o w d o y o u i d e n t i f y y o u r s e l f ? A n d , i f w e a r e ta l k i n g a b o u t i d e n t i t y, h o w i s t h at i d e n t i t y d e t e r m i n e d : I s i t y o u r n a m e , p l a c e o f b i r t h , v o i c e , b o d y t e m p e r at u r e , t h e w ay y o u w a l k , o r t h e c o m p o s i t i o n o f y o u r fa m i ly ? A n d d o y o u h a v e one identity or several identities? (Think for example of a v i r t u a l i d e n t i t y a s a n avata r . ) W h at i s r e a l , w h at i s v i r t u a l , a n d a r e t h e s e w o r l d s s t i l l c l e a r ly d i s t i n g u i s h a b l e ? The question was also discussed of whether we live in a c u lt u r e o f d i f f e r e n c e s o r s i m i l a r i t i e s ( t h i n k o f c l o n i n g ) , a n d w h at s u c h c o n c e p t s a s g l o b a l l i v i n g , m u lt i c u lt u r a l a n d i n t e r c u lt u r a l m e a n i n t h i s c o n t e x t. The central issue was how you deal as an artist and a designer with this reality and whether it influences your own work.

Workshop

F o t o g r a f i e / zee f d r u k / ke r a m i ek Cork

Dit voorjaar hebben Rudi Bastiaans (Werkplaats Zeef-

werkt met de kleuren zwart en wit.

druk), Erik Kok (Werkplaats Keramiek), Willem Boom

Vervolgens werden de beelden door de studenten gemon-

(Werkplaats Zeefdruk en kunstsof) en Marcel Vos (Werk-

teerd, en zo ontstond het werkelijke beeld, de ‘new kid’.

plaats Fotografie) op uitnodiging van Markus Jungmann,

Na dit proces werden de screens met delen van de films

hoofd Keramiek van het Crawford College of Art and

belicht, en rechtstreeks gedrukt op tegels; een handeling

Design in Cork, Ierland, een workshop verzorgd getiteld:

die heel nauw komt en regelmatig mislukt. Maar als het

‘NEW KID ON A BLOCK/TILE’.

dan lukt… is er applaus!

Markus Jungmann is geen onbekende bij ArtEZ Art &

De studenten Keramiek in Cork ontdekten al doende de

Design. Vorig jaar heeft hij tijdens het AKI-festival de

veelheid aan mogelijkheden van het medium. Vaak ligt

workshop ‘Finding your feet’ verzorgd i.s.m. Willem

bij werken met keramiek de focus op het ambachtelijke.

Boom. Een foto van het eindresultaat van dit project

De insteek van deze workshop was om keramiek een

diende als voorpagina van het AKI-jaarboek 2008...

totaal ander elan te geven door juist nieuwe mogelijk-

Net als bij de workshop ‘Ceramic Frankenstein’ (En-

heden te verkennen. Daarnaast was de inhoud van het

schede, 2008) en ‘Monster project’ (Aberdeen, 2008) was

beeld belangrijk: het resultaat moet niet alleen mooi

bij ‘New kid on a Block/tile’ het bouwen van een nieuwe

zijn, maar het beeld moet ook iets te zeggen hebben.

mens uit gefotografeerde eigen lichaamsdelen het uit-

Presentatie was daarom een essentieel onderdeel van de

gangspunt.

workshop en als expositieruimte werd gekozen voor een

Het proces blijft hetzelfde, maar de variatie zit hem in

oude kerk en een ongebruikte kelder. Op die plek voegde

de veelheid aan mogelijkheden, de creativiteit van de

het beeld iets toe aan de ruimte en andersom.

deelnemende studenten en het ontdekken en werken

De evaluatie werd gedaan met de begeleidende docent

met voor hen nieuwe media, om toch tot een keramisch

en ook werden expliciet docenten Fotografie er bij be-

tableau te komen.

trokken. Die hadden weer hun eigen visie op het werk,

In Cork zijn 15 studenten Keramiek aan het werk gegaan

zagen mogelijkheden en deden suggesties. Hiermee

in een fotostudio, waar zij hun schets fotografeerden. In

wordt beoogd dat ook na de workshop de academie op dit

de fotostudio ontstonden al de eerste veranderingen en

gebied verder gaat en door meerdere afdelingen wordt

aanpassingen; voortkomend uit beperkingen en nieuwe

gedragen. Het moet bij voorkeur een ‘ongoing’ proces zijn.

mogelijkheden. De foto’s werden vergroot en op film gezet; er werd ge-

P h o t o g r a p h y / s i l k s c r ee n / c e r a m i c s w o r k s h o p Cork (Ireland) This spring Rudi Bastiaans (Silk screen workshop), Erik Kok (Ceramics workshop), Willem Boom (Silk Screen and Synthetics workshop) and Marcel Vos (Photography workshop) provided a w o r k s h o p e n t i t l e d ‘ NEW KID ON A BLOCK / TILE ’ a t t h e i n v i t a t i o n of Markus Jungmann, head of Ceramics of the Crawford College of Art and Design in Cork (Ireland). M a r k u s J u n g m a n n i s n o s t r a n g e r t o A r t EZ A r t & D e s i g n . L a s t year he presented the workshop ‘Finding your feet’ with W i l l e m B o o m a t t h e AKI f e s t i v a l . A p h o t o o f t h e f i n a l r e s u l t o f t h i s p r o j e c t g r a c e d t h e c o v e r o f t h e AKI Y e a r b o o k 2 0 0 8 … A s i n t h e w o r k s h o p s ‘ C e r a m i c F r a n k e n s t e i n ’ ( AKI , 2 0 0 8 ) a n d ‘Monster project’ (Aberdeen, Scotland, 2008), ‘New kid on a block’ was based on the construction of a new person from p h o t o g r a p h s o f b o d y pa rt s . T h e p r o c e s s r e m a i n s t h e s a m e , b u t t h e va r i at i o n l i e s i n t h e va r i o u s p o s s i b i l i t i e s , t h e c r e at i v i t y o f t h e s t u d e n t s ta k i n g pa r t, a n d t h e d i s c o v e r y o f a n d w o r k i n g w i t h m e d i a t h at a r e n e w f o r t h e m i n o r d e r t o a r r i v e at a c e r a m i c ta b l e a u . In Cork fifteen Ceramics students worked in a photo studio, w h e r e t h e y p h o t o g r a p h e d t h e i r s k e t c h . T h e f i r s t m o d i f i c at i o n s and adjustments already arose in the photo studio as the p r o d u c t o f l i m i tat i o n s a n d n e w p o s s i b i l i t i e s .

The photos were enlarged and converted into film; the students worked with the colours black and white. I n t h e n e x t s ta g e , t h e s t u d e n t s e d i t e d t h e i m a g e s t o c r e at e the actual image, the ‘new kid’. After this process, the s c r e e n s w e r e i l l u m i n at e d w i t h pa r t s o f t h e f i l m s a n d d i r e c t ly p r i n t e d o n t i l e s . T h i s i s a v e ry d e l i c at e a n d p r e c i s e p r o c e s s t h at o f t e n g o e s w r o n g . B u t i f i t w o r k s … a p p l a u s e ! The Ceramics students in Cork discovered the variety of possibilities of the medium through practice. The focus in w o r k i n g w i t h c e r a m i c s i s o f t e n o n c r a f t s m a n s h i p. T h e a i m o f t h i s w o r k s h o p w a s t o g i v e c e r a m i c s a c o m p l e t e ly d i f f e r e n t élan by exploring new possibilities. Moreover, the content o f t h e i m a g e w a s i m p o r ta n t: n o t o n ly m u s t t h e r e s u lt b e beautiful, but the image also had to have something to s a y. P r e s e n tat i o n w a s t h e r e f o r e a n e s s e n t i a l p a r t o f t h e w o r k s h o p. A n o l d c h u r c h a n d a d i s u s e d c e l l a r w e r e c h o s e n t o p r e s e n t t h e w o r k i n C o r k . T h e l o c at i o n a d d e d s o m e t h i n g to the image, and vice versa. T h e e va l u at i o n w a s d o n e w i t h t h e t u t o r , a n d P h o t o g r a p h y tutors were also e x p l i c i t ly i n v o lv e d . They in turn had their own vision of the work, saw possibilities and made s u g g e s t i o n s . T h e i n t e n t i o n i s t h at a f t e r t h e w o r k s h o p t h e a c a d e m y s h o u l d c o n t i n u e i n t h i s d i r e c t i o n a n d s h o u l d i n v o lv e m o r e d e pa r t m e n t s . I t s h o u l d p r e f e r a b ly b e a n o n g o i n g p r o c e s s .

Bronsgieten Schotland

In het noorden van Schotland, in een klein plaatsje genaamd Lumsden, bevindt zich de SSW (Scottish Sculpture Workshop). Op die plek verbleven negen studenten een week lang om bronzen beelden te maken. Een van hen, Hanneke Quak, doet verslag: ‘Op maandag werd gestart met een korte rondleiding door de werkplaats. Daarna werden onder leiding van twee medewerkers van de SSW onze objecten bekeken en werd bepaald welke mal gemaakt moest worden. Hiervoor waren twee mogelijkheden: een zgn. ‘ceramic shell’ of een zandmal. Elk procédé werd kort aan ons uitgelegd, waarna we meteen zelf aan de slag moesten. De mallen waren woensdag klaar, en in de middag werd het brons gegoten. Een magische belevenis! De voorbereidingen waren nauwkeurig, omdat het brons in één keer gegoten moet worden. Tijdens het gieten heeft het brons een temperatuur van 1100-1200°C; na ongeveer 20 minuten wordt het brons weer hard. Een dag later hebben wij de mallen verwijderd. Toen begon de afwerking, waarvoor we gebruik konden maken van de vele aanwezige machines en handgereedschap. Tot slot konden wij de bronzen nog patineren, wat betekent dat je kleur aanbrengt op het beeld. Het was een geweldige ervaring, op een prachtige plek, bij een werkplaats die ontzettend veel te bieden heeft. Iedereen heeft in deze week veel geleerd en vooral erg genoten!’

B r o n ze c a s t i n g i n S c o t l a n d T h e S c o t t i s h S c u l p t u r e W o r k s h o p ( SSW ) i s s i t u a t e d i n t h e North of Scotland in a tiny village called Lumsden. Nine students spent a week there to make bronze sculptures. One of them, Hanneke Quak, reports: ‘ M o n d a y s t a r t e d w i t h a s h o r t g u i d e d t o u r o f t h e w o r k s h o p. A f t e r w a r d s t w o m e m b e r s o f s t a f f o f t h e SSW e x a m i n e d o u r objects and decided which mould should be made. There were two possibilities: a ceramic shell or a sand mould. Each p r o c e d u r e w a s b r i e f ly e x p l a i n e d t o u s , a f t e r w h i c h w e h a d t o g e t d o w n t o w o r k o u r s e l v e s i mm e d i a t e l y . T h e m o u l d s w e r e r e a d y b y W e d n e s d a y, a n d t h e b r o n z e w a s c a s t i n t h e a f t e r n o o n . A m a g i c a l e x p e r i e n c e ! T h e p r e pa r at i o n s were meticulous because the bronze has to be cast in one go. D u r i n g t h e c a s t i n g p r o c e s s t h e b r o n z e r e a c h e s a t e m p e r at u r e of 1100-1200 °C. It hardens after about twenty minutes. W e r e m o v e d t h e m o u l d s o n t h e f o l l o w i n g d a y. T h at w a s w h e n t h e f i n i s h i n g p r o c e s s s ta r t e d , f o r w h i c h w e w e r e a b l e t o m a k e u s e o f t h e m a n y m a c h i n e s a n d t o o l s i n t h e w o r k s h o p. F i n a l ly w e c o u l d g i v e t h e b r o n z e a pat i n a , i n o t h e r w o r d s a p p ly c o l o u r t o t h e s c u l p t u r e . I t w a s a t r e m e n d o u s e x p e r i e n c e , o n a b e a u t i f u l s p o t, i n a w o r k s h o p t h at h a s a n i n c r e d i b l e a m o u n t t o o f f e r . W e a l l l e a r n e d a l o t i n t h i s w e e k a n d e n j o y e d o u r s e lv e s v e ry m u c h ! ’

S n ee u w , i j s e n v u u r IJ s p r o j e c t I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s

Isstjärnan is een tijdelijk ijs- en sneeuwsculpturenpark, gebouwd door kunstenaars en kunststudenten uit 7 verschillende landen, met hulp van geïnteresseerden uit Hällefors en omgeving. Eind 2008 werd het International Office van ArtEZ/AKI benaderd door Roel Faassen, oprichter van EuropeanArtists, met de vraag of AKI-studenten wilden deelnemen aan Isstjärnan in Hällefors, waar EuropeanArtists tevens zijn hoofdkwartier heeft (meer informatie via www.europeanartists.tv). Een groep beeldhouwstudenten van de AKI is hiervoor naar Zweden gegaan en heeft meegebouwd aan een tijdelijk ijs- en sneeuwsculpturen park. Het festival (9 t/m 21 februari 2009) trok veel publiciteit, zowel in lokale als landelijke dagbladen, op de radio en ook in televisie-uitzendingen. Ongeveer 1500 bezoekers kwamen af op de totstandkoming van het park, en 700 bezoekers bekeken de eindpresentatie. Namens ArtEZ Art & Design/AKI namen deel: Tanja Engelberts, Marjolijn Kroon, Helena Hartman, Fiona Weide en Quint Welters.

S n o w, i c e a n d f i r e I s s t j ä r n a n i c e p r o j e c t, I s s t j ä r n a n 2 0 0 9 , H ä l l e f o r s I s s t j ä r n a n i s a t e m p o r a ry i c e a n d s n o w s c u l p t u r e pa r k , b u i lt by artists and art students from seven different countries w i t h t h e h e l p o f i n t e r e s t e d pa rt i e s f r o m H ä l l e f o r s a n d t h e surroundings. T h e I n t e r n at i o n a l O f f i c e w a s a p p r o a c h e d b y R o e l Fa a s s e n , f o u n d e r o f E u r o p e a n A r t i s t s , at t h e e n d o f 2 0 0 8 w i t h t h e q u e s t i o n o f w h e t h e r AKI s t u d e n t s w a n t e d t o t a k e p a r t i n Isstjärnan, where EuropeanArtists has its headquarters ( m o r e i n f o r m at i o n o n w w w. e u r o p e a n a r t i s t s . t v ) . A g r o u p o f s c u l p t u r e s t u d e n t s f r o m t h e AKI w e n t t o S w e d e n and helped to build a temporary ice and snow sculpture pa r k . T h e f e s t i va l ( 9 t o 2 1 F e b r u a ry 2 0 0 9 ) at t r a c t e d a l o t o f p u b l i c i t y i n t h e l o c a l a n d n at i o n a l d a i l i e s , o n t h e r a d i o a n d o n TV . S o m e 1 , 5 0 0 v i s i t o r s c a m e t o s e e t h e p a r k b e i n g c r e a t e d , a n d 7 0 0 v i e w e d t h e f i n a l p r e s e n tat i o n . T h e f o l l o w i n g t o o k p a r t o n b e h a l f o f A r t EZ A r t & D e s i g n / AKI : Ta n j a E n g e l b e r t s , M a r j o l i j n K r o o n , H e l e n a H a r t m a n , F i o n a W e i d e , a n d Q u i n t W e lt e r s .

Excursies dee l t i j d s t u de n t e n Be r l i j n e n Pa r i j s

Zowel van de voltijd- als de deeltijdopleiding waren er weer diverse excursies naar Europese steden. Dit jaar besteden we aandacht aan twee excursies van deeltijdstudenten: Berlijn en Parijs. In maart hebben de studenten Fine Art van het basisjaar van ArtEZ Art & Design/ AKI een reis naar Parijs gemaakt. De vijf betrokken docenten boden op basis van hun expertise en belangstelling per dag ieder een apart ochtend- en middagprogramma aan, waarop studenten konden intekenen. Op deze manier hebben studenten de excursie een eigen invulling kunnen geven. Centre Pompidou en het Louvre stond voor de hele groep op het programma en op de terugreis is nog de villa Savoye van Le Corbusier te Poissy bezocht. En hoe gingen ouderejaars ‘deeltijders’ op stap? Met 22 studenten per trein naar de hoofdstad van Duitsland. Vanuit een goed verzorgde jeugdherberg werd een druk programma gevolgd, musea, galeries en veel architectuur bezocht, maar ook sfeer proeven van de culturele metropool door er gewoon te zijn.

Pa r t - t i m e s t u de n t s e x c u r s i o n s Be r l i n a n d Pa r i s There were once again various excursions to European cities f o r b o t h f u l l - t i m e a n d p a r t- t i m e s t u d e n t s . T h i s y e a r w e f o c u s o n t w o e x c u r s i o n s f o r p a r t- t i m e s t u d e n t s : t o P a r i s a n d t o Berlin. I n M a r c h t h e F i n e A r t s t u d e n t s f r o m t h e f o u n d at i o n y e a r o f A r t EZ A r t & D e s i g n / AKI v i s i t e d P a r i s . T h e f i v e t u t o r s i n v o l v e d e a c h o f f e r e d a s e p a r a t e m o r n i n g o r a f t e r n o o n p r o g r a mm e b a s e d o n t h e i r e x p e r t i s e a n d i n t e r e s t, f o r w h i c h t h e s t u d e n t s c o u l d s i g n u p. I n t h i s w a y t h e s t u d e n t s w e r e a b l e t o f i l l i n the excursion as they chose. Centre Pompidou and the Louvre w e r e o n t h e p r o g r a mm e f o r t h e w h o l e g r o u p . T h e r e w a s a visit to Le Corbusier’s Villa Savoye in Poissy on the return j o u r n e y. And w h at about the more advanced p a r t- t i m e students? T w e n t y- t w o o f t h e m w e n t b y t r a i n t o t h e G e r m a n c a p i ta l . T h e y s tay e d i n a g o o d y o u t h h o s t e l a n d f o l l o w e d a b u s y p r o g r a mm e : m u s e u m s , g a l l e r i e s , a l o t o f a r c h i t e c t u r e , b u t a l s o f e e l i n g t h e at m o s p h e r e o f t h e c u lt u r a l m e t r o p o l i s j u s t by being there.

P u b l i c at i e ‘ Wa l l o f S t a t e m e n t s ’

Een jaar geleden vond het internationale project ‘Wall of Statements’ plaats. Dit hield in dat in elke deelnemende stad een muur werd vrijgemaakt, die gevuld werd met statements van studenten. Van dit project van de AKI, in samenwerking met 6 partneracademies uit 5 verschillende landen, is een prachtig beeldverslag gemaakt. De feestelijke uitreiking hiervan vond plaats in april 2009, in het bijzijn van enkele vertegenwoordigers van de partneracademies en afgevaardigden van de Gemeente Enschede.

p u b l i c a t i o n ‘ Wa l l o f S t a t e m e n t s ’ T h e i n t e r n at i o n a l p r o j e c t ‘ W a l l o f S tat e m e n t s ’ w a s h e l d a y e a r a g o . A wa l l wa s m a d e ava i l a b l e i n e a c h pa rt i c i pa n t c i t y t o b e f i l l e d w i t h s tat e m e n t s b y s t u d e n t s . A b e a u t i f u l v i s u a l r e p o r t o n t h i s AKI p r o j e c t i n c o o p e r a t i o n w i t h s i x p a r t n e r academies from five different countries has now appeared. I t w a s o f f i c i a l ly p r e s e n t e d i n A p r i l 2 0 0 9 i n t h e p r e s e n c e o f s e v e r a l r e p r e s e n tat i v e s o f t h e pa r t n e r a c a d e m i e s a n d d e l e g at e s o f t h e E n s c h e d e l o c a l a u t h o r i t y.

interactive

I n t e r a c t i v e W e d n e s d a y p r o g r a mm e

I n t e r a c t i e f w o e n s d a g p r o g r a mm a

interactief w o e n s da g p r o g r a m m a

Sinds enkele jaren biedt ArtEZ/AKI op woensdag een bijzonder interactief programma, dat in goede banen wordt geleid door docent Jan van Delft. Dit ‘interactieve woensdagprogramma’ is bestemd voor studenten van het basisjaar en ouderejaars Fine Art en Art & Crossmedia Design. Er wordt uitgegaan van een brede beeldende, culturele en maatschappelijke interesse van de student. Het programma biedt een afwisseling van lezingen en ateliers. Bij de ateliers is het nadrukkelijk de bedoeling dat studenten uit de diverse kernen (2d/3d/4d) en specialisaties inschrijven, om zo een brug te slaan tussen de verschillende studierichtingen. Een serie lezingen kent een centraal thema. Gastdocenten vanuit diverse disciplines, zoals deze ook op de academie vertegenwoordigd zijn, wordt gevraagd het onderwerp vanuit hun visie te benaderen. In het najaar heeft een zestal lezingen plaats gevonden met als thema ‘Icoon - idool – imago’, waaraan o.a. de volgende gastsprekers een bijdrage hebben geleverd: Phillip Akkerman, beeldend kunstenaar, vertelde over zijn fascinatie voor het zelfportret. Simon Posthuma, beeldend kunstenaar, ging in op de verbeelding en vormgeving van de idealen van de zestiger jaren in de jeugdcultuur. Mieke Gerritzen, ontwerper en directeur Grafisch Museum Groningen, sprak over de toekomst van de ontwerper in het digitale tijdperk onder het motto ‘Everyone is a designer’. De serie werd afgesloten met een lezing van Rinke Nijburg, beeldend kunstenaar, over de vrijheid van het gebruik van beelden uit de alledaagse cultuur en religie. Hier volgen een aantal items uit het programma van de ‘interactieve woensdag’ in het voorjaar:

I n t e r a c t i ve Wed n e s da y p r o g r a m m e For a number of years A r t EZ / AKI has offered a special i n t e r a c t i v e p r o g r a mm e o n W e d n e s d a y s u n d e r t h e c a p a b l e s u p e r v i s i o n o f t h e t u t o r J a n v a n D e l f t. This interactive W e d n e s d ay p r o g r a mm e is intended for students from the f o u n d at i o n year and more advanced students of Fine Art and Art & Crossmedia Design. It assumes a b r o a d v i s u a l , c u lt u r a l a n d s o c i a l i n t e r e s t o n t h e pa r t o f the students. T h e p r o g r a mm e o f f e r s a l t e r n a t i n g l e c t u r e s a n d w o r k s h o p s . The explicit intention of the workshops is for students from t h e va r i o u s c o r e s ( 2 D / 3 D / 4 D ) a n d s p e c i a l i s at i o n s t o ta k e pa r t to build a bridge between the different study domains. A series of lectures is based on a central theme. Guest lecturers from various disciplines, as they are also r e p r e s e n t e d i n t h e a c a d e m y, a r e i n v i t e d t o a p p r o a c h t h e s u b j e c t f r o m t h e i r pa rt i c u l a r v i s i o n . Six lectures were organised in the autumn on the theme ‘Icon – i d o l – i m a g e ’ . Am o n g t h e g u e s t s p e a k e r s w e r e : P h i l l i p A k k e r m a n , a r t i s t, ta l k e d a b o u t h i s fa s c i n at i o n w i t h t h e s e l f - p o r t r a i t. S i m o n P o s t h u m a , a r t i s t, w e n t i n t o t h e r e p r e s e n tat i o n a n d d e s i g n o f t h e i d e a l s o f t h e 1 9 6 0 s i n y o u t h c u lt u r e . M i e k e Gerritzen, designer and director of the Graphic Museum G r o n i n g e n , ta l k e d a b o u t t h e f u t u r e o f t h e d e s i g n e r i n t h e d i g i ta l e r a u n d e r t h e m o t t o ‘ E v e ry o n e i s a d e s i g n e r ’ . T h e s e r i e s w a s c o n c l u d e d w i t h a l e c t u r e b y R i n k e N i j b u r g , a r t i s t, o n t h e f r e e d o m t o u s e i m a g e s f r o m e v e ry d ay c u lt u r e a n d religion. The following are some of the items p r o g r a mm e o f t h e i n t e r a c t i v e W e d n e s d a y .

from

the

spring

Mariëlle Videler

‘Baudelaire in cyberspace’

‘Wear yourself’ Duo-presentatie over kunst, wetenschap en digitale cultuur Woensdagprogramma

Studium Generale dAcapo ArtEZ Enschede

10 februari 2009

4 februari 2009 Vorig jaar verscheen het boek ‘Baudelaire in cyberspace In deze lezing vertelde Mariëlle Videler over haar

- dialogen over kunst, wetenschap en digitale cultuur’.

kunstenaarspraktijk, gevolgd door een selectie

In dit boek onderzoeken filosoof Antoon van den

filmfragmenten op het gebied van performance.

Braembussche en kunstenaar Angelo Vermeulen

Videler formuleert haar werk als volgt: “Het is mijn

gezamenlijk de relaties tussen kunst, wetenschap en

fascinatie voor ‘de mens’ die mijn werk verbindt. Werk

de hedendaagse beeldcultuur zoals games, internet en

waarin het lichaam en de zintuiglijke ervaringen

iPod. Valt er te flaneren in cyberspace? Wat is de relatie

centraal staan. Ik prefereer de lijfelijke aanwezigheid

tussen wetenschap en kunst? Bestaat er een kunst van

van een ontvanger en een zender; mijn werk heeft

het onzegbare?

zich in de loop der jaren gericht op performancekunst

In deze duopresentatie werden niet alleen filosofie en

en vanuit deze kunstvorm maak ik tekeningen, foto’s,

kunst, maar tevens woord en beeld op elkaar betrokken.

video’s, kleding en objecten. Mijn werk concentreert zich

Antoon van den Braembussche is hoogleraar filosofie van

op intimiteit, contact en communicatie en het aspect van

de kunst aan de Vrije Universiteit te Brussel en dichter.

controle hierbinnen. Ik creëer situaties – performances

Angelo Vermeulen is beeldend kunstenaar, promoveerde

– waarin rituelen/geritualiseerd gedrag en participaties

in de biologie hetgeen in zijn kunstprojecten is terug te

van het publiek een belangrijke rol spelen.”

vinden en is daarnaast een fervent gamer.

Mariëlle Videler (Nederland 1970) is beeldend kunstenares. Zij heeft geëxposeerd bij verschillende

Dit programma was een co-productie van het Studium

kunstinstituten, musea en festivals in Nederland, Europa,

Generale van de Universiteit Twente en het dAcapo

en onlangs ook in China en Turkije. In 2004 richtte zij

ArtEZ Studium Generale Enschede.

het Performance Lab op. Meer info via: www.mariellevideler.com Deze lezing vond plaats in het kader van het project Wear Yourself’, een gezamenlijk initiatief van het dAcapo ArtEZ Studium Generale Arnhem, Zwolle en Enschede. Ma r i ë l l e V i de l e r ‘ Wea r Y o u r s e l f ’ W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e 4 February 2009 I n t h i s l e c t u r e M a r i ë l l e V i d e l e r ta l k e d a b o u t h e r a r t i s t i c practice, followed by a selection of film fragments in the field of performance. V i d e l e r f o r m u l at e s h e r w o r k a s : ‘ I t i s m y fa s c i n at i o n w i t h “ p e o p l e ” t h at i s t h e t h r e a d r u n n i n g t h r o u g h m y w o r k . W o r k in which the body and sensory experiences are central. I prefer the physical presence of a receiver and a sender; over t h e y e a r s m y w o r k h a s c o m e t o f o c u s o n p e r f o r m a n c e a r t, and on the basis of this art form I make drawings, photos, v i d e o s , c l o t h i n g a n d o b j e c t s . M y w o r k c o n c e n t r at e s o n i n t i m a c y , c o n t a c t a n d c o mm u n i c a t i o n a n d t h e a s p e c t o f c o n t r o l w i t h i n t h e s e . I c r e at e s i t u at i o n s – p e r f o r m a n c e s – i n w h i c h r i t u a l s o r r i t u a l i s e d b e h av i o u r a n d pa r t i c i pat i o n s b y t h e p u b l i c p l ay a n i m p o r ta n t r o l e . ’ M a r i ë l l e V i d e l e r ( T h e N e t h e r l a n d s 1 9 7 0 ) i s a n a r t i s t. S h e h a s e x h i b i t e d at va r i o u s a r t i n s t i t u t e s , m u s e u m s a n d f e s t i va l s i n t h e N e t h e r l a n d s , E u r o p e , a n d r e c e n t ly a l s o i n T u r k e y and China. She founded the Performance Lab in 2004. More i n f o r m at i o n at w w w. m a r i e l l e v i d e l e r . c o m This lecture was given in connection with the project ‘Wear Y o u r s e l f ’ , a j o i n t i n i t i a t i v e o f t h e d A c a p o A r t EZ S t u d i u m Generale in Arnhem, Zwolle and Enschede.

Ba u de l a i r e i n c y b e r s p a c e D u o p r e s e n tat i o n o n a r t, s c i e n c e a n d d i g i ta l c u lt u r e d A c a p o A r t EZ S t u d i u m G e n e r a l e E n s c h e d e 10 February 2009 B a u d e l a i r e i n c y b e r s pa c e - d i a l o g e n o v e r k u n s t, w e t e n s c h a p e n d i g i ta l e c u lt u u r [ B a u d e l a i r e i n c y b e r s pa c e – d i a l o g u e s o n a r t, s c i e n c e a n d d i g i ta l c u lt u r e ] w a s p u b l i s h e d l a s t y e a r . In this book the philosopher Antoon van den Braembussche a n d t h e a r t i s t A n g e l o V e r m e u l e n j o i n t ly i n v e s t i g at e t h e r e l at i o n s b e t w e e n a r t, s c i e n c e a n d t o d ay ’ s v i s u a l c u lt u r e such as games, internet and iPod. Can you promenade in c y b e r s pa c e ? W h at i s t h e r e l at i o n b e t w e e n s c i e n c e a n d a r t ? I s t h e r e a n a rt o f t h e u n s aya b l e ? T h i s d u o p r e s e n tat i o n d e a lt w i t h t h e r e l at i o n n o t o n ly b e t w e e n p h i l o s o p h y a n d a r t, b u t a l s o b e t w e e n w o r d a n d image. Antoon van den Braembussche is Professor of the Philosophy o f A r t at t h e V r i j e U n i v e r s i t e i t B r u s s e l s a n d a p o e t. T h e a r t i s t A n g e l o V e r m e u l e n h o l d s a d o c t o r ’ s d e g r e e i n b i o l o g y, w h i c h i s r e f l e c t e d i n h i s a rt p r o j e c t s . H e i s a l s o a f e rv e n t p l ay e r of games. T h i s p r o g r a mm e w a s a c o - p r o d u c t i o n o f t h e S t u d i u m G e n e r a l e of the University of Twente and dAcapo A r t EZ Studium Generale Enschede.

Angelo Vermeulen

Ed Marzewski

‘Intersections of art, science, gaming & advocacy’

‘Artist run culture in Chicago and elsewhere’

Woensdagprogramma

Studium Generale dAcapo ArtEZ Enschede

11 februari 2009

Angelo Vermeulen werd uitgenodigd om te vertellen over

Ed Marzewski werd op de AKI uitgenodigd door Niels

zijn werk, dat geïnspireerd is door games en biologie.

Post, beeldend kunstenaar en docent 4D op de AKI.

Vermeulen is beeldend kunstenaar, filmmaker, auteur,

Marzewski vertelde over een aantal projecten en

activist, bioloog, DJ and gamer.

initiatieven die als doel hebben om alternatieve

Zijn onderzoek naar ecologie, milieuvervuiling en

kunstenaarsnetwerken bekendheid te geven. Hij is

teratologie voedt zijn kunst, de zgn. bio-installaties:

uitgever van het blad Lumpen en Proximity Magazines.

experimentele set-ups waarin levende organismen zijn

Hij mede-organiseert het jaarlijkse Version Festival en

geïntegreerd.

Select Media festival in Chicago. Daarnaast leidt hij het

In zijn lezing ging hij met name in op zijn project

Reuben Kincaid Artist Management en is hij co-directeur

‘Biomodd’, een installatie project waarin samenwerking,

van de experimentele kunstruimte Co-Prosperity Sphere.

creativiteit, games en ecologie samenkomen. Het geheel werd opgeluisterd met veel foto en film materiaal.

Meer informatie via: www.proximitymagazine.com

Meer informatie via:

www.lumpen.com

www.angelovermeulen.net

www.trendbeheer.com

www.libarynth.org

Angelo Vermeulen ‘ I n t e r s e c t i o n s o f a r t , s c i e n c e , g a m i n g & adv o c a c y ’ W e d n e s d a y p r o g r a mm e d A c a p o A r t EZ S t u d i u m G e n e r a l E n s c h e d e 11 February 2009 A n g e l o V e r m e u l e n i s i n v i t e d b y AKI t o t a l k a b o u t h i s g a m e and biology inspired art projects. Angelo Vermeulen is a v i s u a l a r t i s t , f i l mm a k e r , a u t h o r , a c t i v i s t , b i o l o g i s t , DJ a n d avid gamer. His research in e c o l o g y, e n v i r o n m e n ta l pollution and t e r at o l o g y i n f o r m s h i s a r t, w h i c h i n c l u d e s s o - c a l l e d b i o i n s ta l l at i o n s : e x p e r i m e n ta l setups i n c o r p o r at i n g living organisms and sci-fi references. H e w i l l f o c u s o n B i o m o d d , h i s g l o b a l i n s ta l l at i o n p r o j e c t t h at embeds c o l l a b o r at i v e c r e at i v i t y, game c u lt u r e and e c o l o g y. D u r i n g t h e l e c t u r e , t h e p r o j e c t w i l l b e e l a b o r at e d upon using photos and video excerpts. M o r e i n f o r m at i o n g o t o : w w w. a n g e l o v e r m e u l e n . n e t w w w. l i b a ry n t h . o r g

E d Ma r ze w s k i ‘ A r t i s t r u n c u lt u r e i n C h i c a g o a n d e l s e w h e r e ’ W e d n e s d a y p r o g r a mm e d A c a p o A r t EZ S t u d i u m G e n e r a l E n s c h e d e 11 February 2009 E d M a r z e w s k i w a s i n v i t e d b y N i e l s P o s t, v i s u a l a r t i s t a n d t u t o r 4 D a t t h e AKI . He ta l k e d about a sampling of projects and i n i t i at i v e s p r o m o t i n g a lt e r n at i v e a r t i s t n e t w o r k s . Ed Marszewski is the publisher of Lumpen and Proximity magazines. In Chicago he co-organizes the annual Version Festival and Select Media Festival. He also manages the R e u b e n K i n c a i d A r t i s t M a n a g e m e n t, a n d i s C o - D i r e c t o r o f t h e e x p e r i m e n ta l a r t s pa c e C o - P r o s p e r i t y S p h e r e . M o r e i n f o r m at i o n , g o t o : w w w. p r o x i m i t y m a g a z i n e . c o m w w w. l u m p e n . c o m trendbeheer.com

Ben Coelman

Soheila Najand

‘Das Kunstwerk der Zukunft’

‘Nieuw cultureel burgerschap’

Woensdagprogramma

Studium Generale dAcapo ArtEZ Enschede

18 februari 2009

1 april 2009

In deze muzikale lezing werd een beeld geschetst van

Soheila Najand ging in op de complexe wereld die wordt

de opvattingen van componist Richard Wagner en werd

gekenmerkt door globalisering, wereldwijde migratie,

kennis gemaakt met zijn belangrijkste muziekdrama’s,

postmodern individualisme en digitale technologie. In

waarbij Der Ring des Nibelungen centraal stond.

haar visie komen als gevolg daarvan denkwijzen van

Geen andere negentiende-eeuwse componist is zo

verschillende continenten, landen en culturen met

invloedrijk geweest als Richard Wagner. En niet

elkaar in aanraking.

alleen op het gebied van muziek. Zonder hem zouden

Het is daarom tijd voor een nieuwe culturele identiteit,

bijvoorbeeld alle podiumkunsten er totaal anders uit

een nieuw cultureel burgerschap, om op zoek te gaan

hebben gezien. Maar wat waren nu eigenlijk Wagners

naar verborgen waarden en nieuwe competenties om

denkbeelden ten aanzien van kunst en van het theater

andere mensen te kunnen begrijpen en waarderen.

in het bijzonder? In alle ophef om zijn omstreden

Kunst en cultuur bieden hiertoe ongekende mogelijkheden.

denkbeelden ten aanzien van de maatschappij en het

Soheila Najand, geboren in Teheran, Iran, kwam in 1989

misbruik van zijn werk en gedachtegoed in de 20ste

als vluchteling naar Nederland. Zij is een geëngageerde

eeuw, verliezen we zijn visie op kunst maar al te

kunstenares. Als artistiek leider van de Stichting

gemakkelijk uit het oog.

InterArt is Najand de drijvende kracht van de stichting,

Ben Coelman studeerde geschiedenis en werkte

die met multidisciplinaire kunstprojecten een nieuwe

vervolgens enige jaren als communicatiedeskundige.

grammatica van communicatie wil ontwikkelen die

Sinds 1997 is hij verbonden aan de Nationale Reisopera

bijdraagt aan identiteitsvorming en sociale cohesie.

als hoofd van de afdeling publiciteit en educatie. Meer informatie via: www.stichtinginterart.nl

S o h e i l a Na j a n d ‘ N i e u w c u l t u r ee l b u r g e r s c h a p ’ [ Ne w c u l t u r a l c i t i ze n s h i p ] Be n C o e l m a n ‘ D a s K u n s t w e r k de r Z u k u n f t ’ [ T h e a r t w o r k o f t h e f u t u r e ] W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e 18 February 2009 This brief introduction outlined a picture of the views of the c o m p o s e r R i c h a r d W a g n e r a n d i n t r o d u c e d h i s m o s t i m p o r ta n t music dramas, focusing on Der Ring des Nibelungen. No other nineteenth-century composer has been as influential as Richard Wagner, and not just in the field of music. Without him, for example, all the performing arts would have had a c o m p l e t e ly d i f f e r e n t l o o k . B u t j u s t w h at w e r e W a g n e r ’ s i d e a s a b o u t a r t a n d t h e a t r e i n p a r t i c u l a r ? Am i d a l l t h e f u s s about his controversial ideas about society and the abuse o f h i s w o r k a n d i d e a s i n t h e t w e n t i e t h c e n t u r y, i t i s o n ly t o o e a s y f o r u s t o l o s e s i g h t o f h i s v i e w o f a r t. B e n C o e l m a n s t u d i e d h i s t o r y a n d s u b s e q u e n t ly w o r k e d f o r s e v e r a l y e a r s a s a c o mm u n i c a t i o n e x p e r t . H e h a s b e e n h e a d o f t h e P u b l i c i t y a n d E d u c at i o n d e pa r t m e n t o f t h e N at i o n a l e Reisopera since 1997.

W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e 1 April 2009 Soheila Najand went into the complex world t h at is characterised by g l o b a l i s at i o n , worldwide m i g r at i o n , p o s t m o d e r n i n d i v i d u a l i s m , a n d d i g i t a l t e c h n o l o g y. S h e s e e s a s a r e s u lt t h at i d e a s f r o m d i f f e r e n t c o n t i n e n t s , c o u n t r i e s a n d c u lt u r e s c o m e i n t o c o n ta c t w i t h o n e a n o t h e r . I t i s t h e r e f o r e t i m e f o r a n e w c u l t u r a l i d e n t i t y , a n e w c u l t u r a l c i t i z e n s h i p, for the search for hidden values and new competences in o r d e r t o b e a b l e t o u n d e r s ta n d a n d a p p r e c i at e o t h e r p e o p l e . A r t a n d c u lt u r e o f f e r u n p r e c e d e n t e d o p p o r t u n i t i e s f o r t h i s . Soheila Najand, who was born in Teheran, Iran, came to the N e t h e r l a n d s i n 1 9 8 9 a s a r e f u g e e . S h e i s a c o mm i t t e d a r t i s t . A s a r t i s t d i r e c t o r o f t h e I n t e r A r t F o u n d at i o n , N a j a n d i s t h e d r i v i n g f o r c e b e h i n d t h e f o u n d at i o n , w h i c h s e t s o u t t o d e v e l o p a n e w g r a mm a r o f c o mm u n i c a t i o n b y m e a n s o f m u lt i d i s c i p l i n a ry a r t p r o j e c t s t h at c a n c o n t r i b u t e t o t h e f o r m at i o n o f i d e n t i t y a n d s o c i a l c o h e s i o n . F o r m o r e i n f o r m at i o n g o t o w w w. s t i c h t i n g i n t e r a r t. n l

Workshops and project pool

A n e ta L e s n i k o v s k a , f i l m w o r k s h o p : ‘ S h o u l d I ? C o u l d I ? W o u l d I ? ’ Jessica Helbach, Fashion & Costume workshop: ‘Der Jasager’ M a r t i j n B r e m a n , w o r k s h o p : ‘ Pa r t i c i pat i e k u n s t ’ ( Pa r t i c i pat i o n A r t ) Gil & Moti, Performance workshop: ‘Being noticed’ Wham, Bam! - Practical assignments

A n e ta L e s n i k o v s k a , at e l i e r F i l m : ‘ S h o u l d I ? C o u l d I ? W o u l d I ? ’ J e s s i c a H e l b a c h , at e l i e r M o d e & K o s t u u m : ‘ D e r J a s a g e r ’ M a r t i j n B r e m a n , at e l i e r ‘ Pa r t i c i pat i e k u n s t ’ G i l & M o t i , at e l i e r P e r f o r m a n c e : ‘ B e i n g n o t i c e d ’ Wham, Bam! - Praktijkopdrachten

A n e t a Le s n i k o v s ka

at e l i e r F i l m : ‘ S h o u l d I ? C o u l d I ? W o u l d I ? ’

Woensdagprogramma dAcapo ArtEZ Studium Generale Enschede Dit atelier betrof een 4-daagse intensieve digitale filmworkshop, waarin studenten de kans kregen een eigen korte film of videoclip te maken. Het thema was ‘macht en onmacht van de kunstenaar’, in relatie tot de maatschappij. Studenten werkten in kleine teams van 2 of 3 personen samen op zowel creatief als praktisch gebied. Het resultaat werd getoond tijdens de Open Dag van ArtEZ Art & Design Enschede (13 mei 2009) en tijdens het ArtEZ Festival Enschede (21 t/m 24 april 2009). Aneta Lesnikovska studeerde aan de University of Kiril and Metodij in haar geboortestad Skopje in Macedonia, afdeling History of Art and Archaeology. In 1992 werd zij toegelaten op de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, afdeling Audiovisuele kunst. Haar werk is tentoongesteld in Amsterdam (o.a. Stedelijk Museum), Skopje, Dubrovnik, Budapest en New York. Voor het scenario voor haar eerste productie ‘Does it hurt? First Balkan Dogma’ werd zij genomineerd voor de Tiger Award op het Internationale Filmfestival in Rotterdam, januari 2007. Vanaf september 2009 start het nieuwe onderwijs/praktijkprogramma Digital Filmlab dat Aneta Lesnikovska heeft ontwikkeld voor ArtEZ Art & Design Enschede. Meer informatie over Aneta Lesnikovska via: www.dnerve.com

A n e t a Le s n i k o v s ka ‘Should I? Could I? Would I?’ W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e T h i s w o r k s h o p w a s a f o u r - d ay i n t e n s i v e d i g i ta l f i l m w o r k s h o p in which students were given the opportunity to make a short film or video clip of their own. The theme was the ‘power and i m p o t e n c e o f t h e a r t i s t ’ i n r e l at i o n t o s o c i e t y. The students worked in small teams of two or three, both c r e at i v e ly a n d p r a c t i c a l ly. T h e r e s u l t w a s s h o w n d u r i n g t h e A r t EZ A r t & D e s i g n E n s c h e d e O p e n D a y ( 1 3 M a y ) a n d d u r i n g t h e A r t EZ F e s t i v a l E n s c h e d e ( 2 1 to 24 April 2009). A n e ta L e s n i k o v s k a s t u d i e d i n t h e d e pa r t m e n t o f A r t a n d A r c h a e o l o g y at t h e U n i v e r s i t y o f K i r i l a n d M e t o d i j i n h e r n at i v e c i t y S k o p j e ( M a c e d o n i a ) . S h e w a s a d m i t t e d t o t h e d e pa rt m e n t o f A u d i o v i s u a l A rt o f t h e G e r r i t R i e t v e l d A c a d e m y i n Am s t e r d a m i n 1 9 9 2 . H e r w o r k h a s b e e n s h o w n i n Am s t e r d a m (including the Stedelijk Museum), Skopje, Dubrovnik, Budapest a n d N e w Y o r k . S h e w a s n o m i n at e d f o r t h e T i g e r A w a r d at t h e I n t e r n at i o n a l F i l m F e s t i va l i n R o t t e r d a m i n J a n u a ry 2 0 0 7 f o r h e r f i r s t p r o d u c t i o n ‘ D o e s i t h u rt ? F i r s t B a l k a n D o g m a’ . T h e n e w D i g i t a l F i l m l a b c o u r s e a n d p r a c t i c a l p r o g r a mm e t h a t A n e t a L e s n i k o v s k a h a s d e v e l o p e d f o r A r t EZ A r t & D e s i g n Enschede will be launched in September 2009. F o r m o r e i n f o r m at i o n a b o u t A n e ta L e s n i k o v s k a g o t o w w w. d n e rv e . c o m

Je s s i c a He l b a c h

a t e l i e r M o de & K o s t u u m : ‘ D e r Ja s a g e r ’

Woensdagprogramma dAcapo ArtEZ Studium Generale Enschede In dit atelier ontstond inhoud niet vanuit vorm, maar vorm vanuit inhoud. Het eindresultaat was namelijk een serie kostuums die werd gemaakt voor de uitvoering van de mini opera ‘Der Jasager’ van Kurt Weill, die werd uitgevoerd door het ArtEZ Conservatorium tijdens het ArtEZ Festival Enschede op 24 april 2009. Gewerkt werd met het materiaal dekens: een stof met een goede modelleereigenschap en een die weinig afwerking in detail vereist. Beide eigenschappen kwamen goed van pas gezien de korte tijd waarin de kostuums moesten worden vervaardigd en de minimale textielervaring van deelnemende studenten. Jessica Helbach (Alkmaar, 1972) begon haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten Arnhem op de afdeling Mode. Een studie die zij na vier jaar in 1995 met succes afrondde. Een studie op de afdeling Vrije Kunst in hetzelfde jaar volgde. Daarna ging Helbach aan de slag als schilder en artdirector. Als onderdeel van het collectief Suze May Sho bestaande uit 3 beeldend kunstenaars, heeft Helbach sinds de oprichting gewerkt aan diverse tentoonstellingen, publicaties en fotoseries, waarvoor het drietal in 2006 een basisstipendium kreeg. Meer informatie via: www.suzemaysho.com

Je s s i c a He l b a c h Fa s h i o n & C o s t u m e T h e Ye s - Sa y e r W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e I n t h i s w o r k s h o p i t w a s n o t c o n t e n t t h at a r o s e f r o m f o r m , b u t f o r m f r o m c o n t e n t. T h e f i n a l r e s u lt w a s a s e r i e s o f c o s t u m e s m a d e f o r t h e p e r f o r m a n c e o f K u rt W e i l lâ&#x20AC;&#x2122; s m i n i o p e r a T h e Y e s - S a y e r b y t h e A r t EZ C o n s e r v a t o r y d u r i n g t h e A r t EZ F e s t i v a l E n s c h e d e o n 2 4 A p r i l 2 0 0 9 . T h e w o r k i n g m at e r i a l w a s b l a n k e t s : a fa b r i c w i t h g o o d m o d e l l i n g p r o p e r t i e s a n d t h at d o e s n o t r e q u i r e m u c h d e ta i l e d

finishing. Both properties came in handy given the short time available for making the costumes and the minimal textile e x p e r i e n c e o f t h e s t u d e n t s ta k i n g pa r t. J e s s i c a H e l b a c h ( A l k m a a r 1 9 7 2 ) g r a d u at e d i n Fa s h i o n f r o m t h e Academy of the Arts Arnhem in 1995, after which she began to study Autonomous Art in the same year. Helbach then went o n t o w o r k a s a pa i n t e r a n d a rt d i r e c t o r . A s o n e o f t h e t h r e e a rt i s t s o f t h e S u z e M ay S h o c o l l e c t i v e , H e l b a c h h a s w o r k e d o n s e v e r a l e x h i b i t i o n s , p u b l i c at i o n s a n d s e r i e s o f p h o t o s s i n c e t h e f o u n d at i o n o f t h e c o l l e c t i v e , f o r w h i c h the trio received a basic grant in 2006. F o r m o r e i n f o r m at i o n g o t o w w w. s u z e m ay s h o . c o m

Ma r t i j n b r e m a n a t e l i e r ‘ Pa r t i c i p a t i ek u n s t ’

Woensdagprogramma dAcapo ArtEZ Studium Generale Enschede In dit atelier was de insteek om zoveel mogelijk mensen

Martijn Breman (1978, NL) is autonoom kunstenaar, in

van buiten de academie te betrekken bij het maken van

2004 afgestudeerd aan ArtEZ/AKI te Enschede, richting

een kunstwerk, zoals bijvoorbeeld bedrijven, verenigin-

Gemengde Media.

gen, instellingen e.d.

Toegankelijkheid is voor Breman een belangrijk doel in

Breman is van mening dat het belangrijk is om je als

zijn kunstprojecten. Hij wil deze laagdrempelig houden

kunstenaar in de maatschappij te begeven; hier verlenen

zodat mensen zich niet belemmerd voelen mee te doen.

zij een gedeelte van hun bestaansrecht aan. Andersom is

De praktijk toont aan dat er veel belangstelling is voor

het natuurlijk ook goed voor de maatschappij om kunste-

dit soort projecten vanuit verschillende groepen in de

naars in haar midden te hebben, om zich over te verwon-

samenleving. Bij zijn projecten betrekt Breman graag

deren en te verbazen.

mensen die niet per se affiniteit hebben met kunst. Zijn

De wisselwerking tussen kunstenaar en maatschappij is

ervaring in de zorg heeft hem geholpen om een brug te

vaak minimaal, omdat de kunstenaar veel in zijn atelier

slaan tussen enerzijds de elitaire kunst en de populaire

aan het werk is. Door als kunstenaar een samenwerking

belevenis daarvan en anderzijds het begeleiden en in-

aan te gaan met die buitenwereld, hoopt Breman die

strueren van grote groepen mensen.

buitenwereld figuurlijk het atelier in te trekken en dat andersom dat de kunst op straat komt te liggen. Het is tevens een manier om contacten op te bouwen waar je ook na de academie veel profijt van kunt hebben.

Ma r t i j n B r e m a n ‘ Pa r t i c i p a t i ek u n s t ’ ( Pa r t i c i p a t i o n A r t ) W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e T h e a i m o f t h i s w o r k s h o p w a s t o i n v o lv e a s m a n y p e o p l e f r o m o u t s i d e t h e a c a d e m y – s u c h a s c o m pa n i e s , a s s o c i at i o n s , i n s t i t u t i o n s , e t c . – i n m a k i n g a w o r k o f a r t. B r e m a n f i n d s i t i m p o r ta n t f o r a r t i s t s t o o p e r at e i n s o c i e t y; t h at h e l p s t o provide them with a raison d’être. Vice versa, it is of course a l s o g o o d f o r s o c i e t y t o h a v e a r t i s t s i n i t s m i d s t, a n d t o b e astonished and surprised by them. The interaction between artists and society is often minimal because artists spend so much time working in their studio. By engaging artists with the outside world, he hopes to m e ta p h o r i c a l ly b r i n g t h at w o r l d i n t o t h e s t u d i o a n d t o

d r a g a r t o u t i n t o t h e s t r e e t. I t i s a l s o a w ay o f b u i l d i n g u p c o n ta c t s t h at c a n b e o f g r e at a d va n ta g e t o y o u a f t e r t h e academy too. Martijn Breman (The Netherlands 1978) is an autonomous a r t i s t . H e g r a d u a t e d i n M i x e d M e d i a f r o m A r t EZ / AKI i n E n s c h e d e in 2004. A n i m p o r ta n t g o a l o f B r e m a n ’ s a r t p r o j e c t s i s a c c e s s i b i l i t y. H e w a n t s t o m a i n ta i n a l o w t h r e s h o l d s o t h at p e o p l e d o n o t f e e l p r e v e n t e d f r o m ta k i n g pa r t. P r a c t i c e h a s s h o w n t h at t h e r e i s a l o t o f i n t e r e s t i n p r o j e c t s o f t h i s k i n d o n t h e pa rt o f d i f f e r e n t g r o u p s i n s o c i e t y. B r e m a n l i k e s t o i n v o lv e p e o p l e i n h i s p r o j e c t s w h o d o n o t n e c e s s a r i ly h a v e a n y a f f i n i t y w i t h a r t. H i s e x p e r i e n c e i n t h e c a r e s e c t o r h a s h e l p e d h i m t o b u i l d a bridge between élitist art and its popular consumption, on the one hand, and guiding and instructing large groups of people, on the other hand.

Gil & Moti

a t e l i e r Pe r f o r m a n c e : ‘ Be i n g n o t i c ed ’

Woensdagprogramma dAcapo ArtEZ Studium Generale Enschede Dit atelier werd geleid door het kunstenaarsduo Gil &

vorm van: installatie, video, schilderkunst, geschreven

Moti, waarin studenten actief aan de slag gingen met

tekst en performance.

performance. Zij deden kennis op over deze kunstvorm,

Via hun werk raken ze betrokken bij de toe-eigening van

gingen met elkaar in discussie en creëerden kleine per-

de openbare ruimte en de effecten daarvan op menselij-

formances, uiteenlopend van onopvallend tot theatraal.

ke relaties. Hun werk draait om het herstel van het net-

Gedurende dit atelier werden de vier principes van

werk van betrekkingen in een bepaalde gemeenschap.

performancekunst behandeld en ervaren, te weten: tijd,

Een kritische analyse van de relatie tussen privéleven

plaats van handeling, lichaam (van de performer) en de

en openbare ruimte vormt een belangrijk onderdeel van

relatie van de performer tot zijn publiek.

hun activiteiten.

Speciale aandacht werd geschonken aan samenwerking

Als Israëlische Joden van geboorte, homofielen, en im-

in kleine groepen, d.m.v. het bedenken en uitvoeren van

migranten in Holland, dragen ze met hun werk bij aan

een performance. De bedoeling hiervan was om studen-

het hedendaagse debat over anders-zijn en de regels van

ten te laten ervaren dat zij van elkaar konden leren en

sociale co-existentie. Gil & Moti brengen hun betrokken-

elkaar nodig hebben om een performance te laten slagen.

heid bij deze thema’s tot uitdrukking door middel van fragiele poëtische vertellingen, zwevend tussen realiteit

Gil & Moti vormen een kunstenaarsduo; ze leven en

en fantasie en gevisualiseerd in een reeks beelden die

werken samen sinds 1994. Hun werk beweegt zich vrij

varieert van alledaags tot hoogst theatraal.

tussen het leven zelf, de visuele kunsten en performance. Hun besluit het leven als performance te leven en kunst

Voor meer informatie over Gil & Moti zie:

tot levenswijze te maken doet een spanning ontstaan die

www.gilandmoti.nl

ten grondslag ligt aan hun werk en getoond wordt in de

Gil & Moti Pe r f o r m a n c e ‘ Be i n g n o t i c ed ’ W e d n e s d a y p r o g r a mm e S t u d i u m G e n e r a l d A c a p o A r t EZ E n s c h e d e T h i s w o r k s h o p, i n w h i c h s t u d e n t s a c t i v e l y g o t d o w n t o w o r k with performance, was led by the artistic duo Gil & Moti. The students found out about this art form, held discussions w i t h o n e a n o t h e r a n d c r e at e d s m a l l p e r f o r m a n c e s , r a n g i n g f r o m t h e c a s u a l t o t h e t h e at r i c a l . The four principles of performance art – time, place of a c t i o n , b o d y ( o f t h e p e r f o r m e r ) , a n d t h e r e l at i o n o f t h e p e r f o r m e r t o t h e a u d i e n c e – w e r e d e a lt w i t h a n d e x p e r i e n c e d d u r i n g t h e w o r k s h o p. S p e c i a l at t e n t i o n w a s pa i d t o w o r k i n g t o g e t h e r i n s m a l l groups by thinking up and putting on a performance. The i d e a b e h i n d t h i s w a s t o a l l o w s t u d e n t s t o e x p e r i e n c e h at they could learn from one another and need one another if

a performance is to succeed. Gil & Moti are duo artists living and working together since 1 9 9 4 . T h e i r w o r k m o v e s f r e e ly b e t w e e n l i f e , t h e v i s u a l a r t s and performance. The decision to live life as a performance a n d t o m a k e a r t a w ay o f l i v i n g c r e at e s a t e n s i o n , w h i c h m o t i vat e s the work and is presented in the form of: i n s ta l l at i o n , v i d e o , pa i n t i n g , w r i t i n g a n d p e r f o r m a n c e . W i t h t h e i r w o r k t h e y e n g a g e i n t h e a p p r o p r i at i o n o f p u b l i c s pa c e a n d i t s e f f e c t o n h u m a n r e l at i o n s h i p s . O u r t h e i n v o lv e t h e r e h a b i l i tat i o n o f t h e n e t w o r k o f a s s o c i at i o n s i n a g i v e n c o mm u n i t y . An a n a ly t i c critique of the r e l at i o n s h i p of p r i vat e l i f e a n d p u b l i c s pa c e c o n s t i t u t e s a n i m p o r ta n t fa c e t of our practice. J e w i s h I s r a e l i s b y b i r t h , g a y a n d i mm i g r a n t s i n H o l l a n d t h e y c o n t r i b u t e w i t h t h e i r w o r k t o t h e c o n t e m p o r a ry d e b at e s about being different and the rules of social coexistence. Gil & Moti express these concerns with vulnerable poetic n a r r at i v e s , s u s p e n d e d b e t w e e n r e a l i t y a n d fa n ta s y v i s u a l i z e d i n a r a n g e o f i m a g e s f r o m m u n d a n e t o h i g h ly t h e at r i c a l . M o r e i n f o r m at i o n g o t o : w w w. g i l a n d m o t i . n l

W h a m , Ba m ! p r ak t i j k o p d r a c h t

De afdeling Art + Crossmedia Design (A+CD) heeft een

ken is bij verkeersongevallen met dodelijke afloop onder

aantal jaren proefgedraaid met een zogenaamde ‘projec-

de aandacht te brengen. Het resultaat is een affiche dat

ten pool’. Letterlijk een pool, waarin buitenschoolse prak-

in rebusvorm laat zien dat het aantal doden door geweld

tijkopdrachten verzameld worden en waaruit studenten

- waar toch meestal alle aandacht naar uit gaat - niet in

in het zesde semester van de studie een keuze maken. Deze

verhouding staat met het aantal verkeersdoden. De (ver-

opdrachten kunnen gezien worden als stage en worden

schillende) cijfers zijn gebaseerd op de statistieken van

begeleid door specialistische docenten.

de Nederlandse en Duitse politie.

Inmiddels is er behoefte aan verdere professionalisering en dit heeft ertoe geleid dat, aan de hand van een afgewo-

Het project is begeleid door crossmedia specialisten

gen businessplan van A+CD coördinator Ina Bode en in

Frank Engeman en Johan Visser. Aanvankelijk werd

samenwerking met het ArtEZ Art Business Centre, volgend

hieraan door meerdere studenten in competitie gewerkt.

studiejaar gestart kan worden met de ‘Reality Studios’.

Laurens Wonnink formuleerde het meest daadkrachtige idee en werkte dit verder uit. Het eindresultaat heeft

Een mooi voorbeeld van een succesvolle praktijkop-

geleid tot behoorlijk wat publiciteit, met name in de

dracht is die van Veilig Verkeer Nederland en Polizei

Duitse pers. De affiches zijn op dit moment in de gehele

Kreis Borken voor een Euregio campagne. Zij kwamen

Euregio te zien.

met de vraag het hoge percentage jongeren dat betrok-

W h a m , Ba m ! Practical assignments T h e A r t + C r o s s m e d i a D e s i g n ( A + CD ) d e p a r t m e n t h a s b e e n testing a project pool for a number of years. This is a pool in which practical assignments outside the academy are collected and from which students can choose in the sixth semester of their course. These assignments can be seen as hands-on training and are supervised by specialist tutors. In the meantime there is a demand for further p r o f e s s i o n a l i s at i o n a n d t h i s h a s l e d t o t h e s ta r t i n t h e next academic year of the Reality Studios, based on a well c o n s i d e r e d b u s i n e s s p l a n b y A + CD c o o r d i n a t o r I n a B o d e a n d i n c o o p e r a t i o n w i t h t h e A r t EZ A r t B u s i n e s s C e n t r e . A g o o d e x a m p l e o f a s u c c e s s f u l p r a c t i c a l a s s i g n m e n t i s t h at

of Veilig Verkeer Nederland [Safe Traffic in the Netherlands] a n d P o l i z e i K r e i s B o r k e n f o r a E u r o r e g i o n c a m pa i g n . T h e y a s k e d u s t o d r a w at t e n t i o n t o t h e h i g h p e r c e n ta g e o f y o u n g p e o p l e i n v o lv e d i n fata l t r a f f i c a c c i d e n t s . T h e r e s u lt i s a p o s t e r t h at s h o w s l i k e a r e b u s t h at t h e n u m b e r o f v i o l e n t d e at h s â&#x20AC;&#x201C; w h i c h u s u a l ly at t r a c t t h e m o s t at t e n t i o n â&#x20AC;&#x201C; i s l e s s t h a n t h at o f t r a f f i c d e at h s . T h e ( va r i o u s ) s tat i s t i c s a r e based on those of the Dutch and German police. The project was supervised by crossmedia specialists Frank E n g e m a n a n d J o h a n V i s s e r . I n i t i a l ly s e v e r a l s t u d e n t s w o r k e d o n t h e p r o j e c t i n c o m p e t i t i o n . E v e n t u a l ly L a u r e n s W o n n i n k c a m e u p w i t h t h e m o s t e f f e c t i v e i d e a a n d e l a b o r at e d i t further. The final r e s u lt has g e n e r at e d considerable p u b l i c i t y, e s p e c i a l ly i n t h e G e r m a n p r e s s . T h e p o s t e r s c a n b e s e e n at t h e m o m e n t t h r o u g h o u t t h e E u r o r e g i o n .

i n t e r n at i o n a l o f f i c e

EAIE c o n f e r e n c e 2 0 0 8 , A n t w e r p Norwegian University/KiT and Student Recruitment Fair Trondheim V i s i t t o ISEA c v , V a l e n c i a , S p a i n Visit to the Sint Lukas Academy Brussels A r t EZ / AKI ‘ M o n s t e r p r o j e c t ’ a t G r a y ’ s S c h o o l o f A r t Exhibitions ‘Differences’ and ‘Horizon’

EAIE c o n f e r e n t i e 2 0 0 8 , A n t w e r p e n KiT en Student Recruitment Fair, Trondheim B e z o e k a a n ISEA c v , V a l e n c i a B e z o e k a a n H o g e s c h o o l S i n t- L u k a s , B r u s s e l A r t EZ / AKI ‘ M o n s t e r p r o j e c t ’ b i j G r a y ’ s S c h o o l o f A r t tentoonstellingen ‘Differences’ en ‘Horizon’

EAIE conference Antwerp 2008 A n n e E s h u i s , c o o r d i n a t o r o f t h e A r t EZ I n t e r n a t i o n a l O f f i c e , a n d M i n k a S c h i p p e r , f r o m t h e s a m e o f f i c e , t o o k pa rt i n t h e EAIE c o n f e r e n c e i n A n t w e r p f r o m 1 0 t o 1 3 S e p t e m b e r 2 0 0 8 . The European A s s o c i at i o n for I n t e r n at i o n a l E d u c at i o n is a non-profit o r g a n i s at i o n t h at aims to encourage i n t e r n at i o n a l i s at i o n i n h i g h e r e d u c at i o n . I t o f f e r s w o r l d w i d e t r a i n i n g c o u r s e s i n t h e f i e l d o f i n t e r n at i o n a l i s at i o n a l l y e a r r o u n d . A c o n f e r e n c e i s h e l d o n c e a y e a r i n w h i c h e d u c at i o n a l i n s t i t u t i o n s f r o m a l l o v e r t h e w o r l d ta k e pa r t. W o r k s h o p s , l e c t u r e s a n d s e m i n a r s p r o v i d e i n f o r m at i o n a b o u t t h e l at e s t d e v e l o p m e n t s i n t h e f i e l d o f i n t e r n at i o n a l i s at i o n . T h e r e is an opportunity for networking, where people can meet pa r t n e r i n s t i t u t e s , a n d a fa i r at w h i c h m a n y i n s t i t u t i o n s p r e s e n t t h e m s e lv e s . A r t EZ d i d s o i n t h e j o i n t S t u d y i n H o l l a n d s t a n d o f t h e

N e t h e r l a n d s O r g a n i s at i o n f o r I n t e r n at i o n a l C o o p e r at i o n i n H i g h e r E d u c a t i o n ( NUFFIC ) , w h e r e i n s t i t u t i o n s o f h i g h e r e d u c at i o n presented t h e m s e lv e s at the fair. There was c o n s i d e r a b l e i n t e r e s t i n t h e c o u r s e s o f f e r e d b y A r t EZ . V a r i o u s pa rt n e r s h i p r e q u e s t s c a m e i n f r o m o t h e r a rt a c a d e m i e s a n d c o n s e r vat o r i e s , s o m e o f w h i c h h av e i n t h e m e a n t i m e l e d t o pa rt n e r s h i p a g r e e m e n t s . O n t h e l a s t d ay o f t h e c o n f e r e n c e t h e D u t c h d e l e g at i o n was invited to a reception by the Consul General of the N e t h e r l a n d s i n A n t w e r p. T w o B e l g i a n p a r t n e r a c a d e m i e s o f A r t EZ c o u l d b e i n v i t e d t o j o i n t h e r e c e p t i o n ; t h e C o n s e r v a t o r y in Ghent and the Sint Lukas Academy in Brussels accepted t h i s i n v i tat i o n . T h i s l e d i n M a r c h t o a r e t u r n v i s i t t o S i n t Lukas for further discussions. I t w a s a pa r t i c u l a r ly s u c c e s s f u l c o n f e r e n c e w h i c h w i l l b e f o l l o w e d b y t h e EAIE c o n f e r e n c e i n M a d r i d i n 2 0 0 9 . F o r m o r e i n f o r m at i o n g o t o w w w. e a i e . o r g

EAIE conferentie ‘08 antwerpen

Van 10 t/m 13 september 2008 namen Anne Eshuis,

werking in het hoger onderwijs), waar hoger onder-

coördinator International Office ArtEZ en Minka Schip-

wijsinstellingen zich presenteerden op de beurs. Er was

per, medewerker van dit International Office, deel aan de

veel interesse in de opleidingen die ArtEZ biedt. Diverse

EAIE conferentie in Antwerpen.

partnerverzoeken kwamen binnen van andere kunstaca-

De European Association for International Education is

demies en conservatoria, waarvan enkele inmiddels tot

een non-profit organisatie die gericht is op het stimu-

een partnerovereenkomst hebben geleid.

leren van internationalisering in het hoger onderwijs.

Op de laatste dag van de conferentie werd de Nederland-

Gedurende het hele jaar worden wereldwijd trainingen

se delegatie voor een receptie uitgenodigd bij de Consul

aangeboden op het gebied van internationalisering.

Generaal der Nederlanden in Antwerpen. Voor de recep-

Een keer per jaar vindt een conferentie plaats waaraan

tie mochten twee Belgische partneracademies van ArtEZ

onderwijsinstellingen vanuit de hele wereld deelnemen.

worden uitgenodigd; het Conservatorium in Gent en de

Workshops, lezingen en seminars informeren over de

academie Sint Lukas in Brussel gaven gehoor aan deze

nieuwste ontwikkelingen op het gebied van internatio-

uitnodiging. Dit leidde in maart tot een wederbezoek aan

nalisering. Er is gelegenheid tot netwerken, waarbij men

Sint Lukas voor verdere besprekingen.

partnerinstituten kan ontmoeten, en een beurs waarop

Het was een bijzonder geslaagde conferentie die vervolgd

vele instellingen zich presenteren.

zal worden door de EAIE conferentie 2009 in Madrid.

ArtEZ presenteerde zich in de gezamenlijke ‘Study in Holland’-stand van de Nuffic (Nederlandse onafhankelijke non-profit organisatie voor internationale samen-

Meer informatie via: www.eaie.org

K i T e n S t u de n t Re c r u i t m e n t Fa i r trondheim

Van 3 februari tot 7 februari brachten Monique Bosman,

er voor ons een duidelijker beeld ontstaan wat KiT te

afdeling Communicatie en Anne Eshuis, International

bieden heeft. Het International Office gaat proberen in de

Office, een bezoek aan Trondheim, Noorwegen. Doel

toekomst een uitwisseling tussen werkplaatsinstructeurs

van het bezoek was tweeledig: enerzijds collegiale

te organiseren.

uitwisseling in het kader van het Erasmusprogramma en anderzijds deelname aan de Student Recruitment Fair.

Op 5 en 6 februari werd deelgenomen aan de Student

4 Februari werd een bezoek gebracht aan KiT

Recruitment Fair Trondheim. In een stand werd ArtEZ

(Kunstakademiet i Trondheim), de kunstacademie

gepresenteerd aan de Noorse jongeren, door middel van

van Trondheim. De KiT is een kleine academie met

jaarboeken, brochures, de Engelstalige ArtEZ krant en

ongeveer 70 studenten, die -overigens heel zelfstandig

de ArtEZ dvd.

opererend- deel uitmaakt van de universiteit van

De stand werd ingericht met materialen van het project

Trondheim (NTNU, Norwegian University of Trondheim,

‘Wall of Statements’ (2008), en trok daarmee veel

ongeveer 25.000 studenten).

aandacht. Een groot aantal geïnteresseerden lieten hun

De sfeer op de academie is open, prettig en rustig.

naam achter met verzoek om toezending van specifieke

Studenten hebben veel werkruimte, vaak zelfs eigen

brochures. Veel vragen van jongeren betroffen de

kamertjes. De werkplaatsen zijn bijzonder goed

onderwijstaal, toelatingseisen en exameneisen. De

geoutilleerd en ruim van opzet. Op de academie geven

belangstelling was divers, maar ging vooral uit naar

veel (buitenlandse) (gast)docenten les. Studieaccenten

Muziek en Art & Design. Het bezoekersaantal was

liggen op de disciplines: schilderen, fotografie,

ruim 9000 in 2 dagen. Inmiddels is een Noorse student

beeldhouwen en mediakunst.

aangenomen bij de AKI en hebben diverse aspirant-

KiT was al een uitwisselingspartner van ArtEZ. Door ons

studenten belangstelling getoond.

bezoek zijn de persoonlijke contacten aangehaald en is

K i T a n d S t u de n t Re c r u i t m e n t Fa i r , T r o n d h e i m M o n i q u e B o s m a n o f t h e C o mm u n i c a t i o n d e p a r t m e n t a n d A n n e E s h u i s o f t h e I n t e r n at i o n a l O f f i c e v i s i t e d T r o n d h e i m i n N o r w ay f r o m 3 t o 7 F e b r u a r y. T h e v i s i t h a d t w o a i m s : a n e x c h a n g e o f c o l l e a g u e s w i t h i n t h e f r a m e w o r k o f t h e E r a s m u s P r o g r a mm e , a n d pa r t i c i pat i o n i n t h e S t u d e n t R e c r u i t m e n t Fa i r . T h e y v i s i t e d t h e T r o n d h e i m A r t A c a d e m y K i T ( K u n s ta k a d e m i e t i T r o n d h e i m ) o n 4 F e b r u a r y. T h e K i T i s a s m a l l a c a d e m y w i t h s o m e 7 0 s t u d e n t s . A lt h o u g h i t i s a n e n t i r e ly a u t o n o m o u s b o d y, i t f o r m s p a r t o f t h e N o r w e g i a n U n i v e r s i t y o f T r o n d h e i m ( NTNU ) w i t h s o m e 2 5 , 0 0 0 s t u d e n t s . T h e at m o s p h e r e i n t h e a c a d e m y i s open, pleasant and calm. The students have a lot of working s pa c e , o f t e n e v e n r o o m s o f t h e i r o w n . T h e w o r k s h o p s a r e v e ry w e l l e q u i p p e d a n d s pa c i o u s . M a n y ( f o r e i g n ) ( g u e s t ) t u t o r s t e a c h at t h e a c a d e m y. T h e m a i n d i s c i p l i n e s a r e p a i n t i n g , p h o t o g r a p h y, s c u l p t u r e a n d m e d i a a r t. T h e K i T w a s a l r e a d y a n A r t EZ e x c h a n g e p a r t n e r . O u r v i s i t h a s s t r e n g t h e n e d t h e p e r s o n a l c o n ta c t s a n d c l a r i f i e d o u r

p i c t u r e o f w h at t h e K i T h a s t o o f f e r . Office will try to organise an exchange instructors in the future.

T h e I n t e r n at i o n a l between workshop

5 a n d 6 F e b r u a ry w e r e s p e n t at t h e S t u d e n t R e c r u i t m e n t Fa i r T r o n d h e i m . A r t EZ w a s p r e s e n t e d t o N o r w e g i a n y o u n g p e o p l e at a s ta n d w i t h y e a r b o o k s , b r o c h u r e s , t h e E n g l i s h - l a n g u a g e A r t EZ n e w s p a p e r a n d t h e A r t EZ DVD . T h e s ta n d w a s d e c o r at e d w i t h m at e r i a l s f r o m t h e p r o j e c t â&#x20AC;&#x2DC; W a l l o f S tat e m e n t s â&#x20AC;&#x2122; ( 2 0 0 8 ) a n d t h e r e b y at t r a c t e d a l o t o f at t e n t i o n . A l a r g e n u m b e r o f i n t e r e s t e d pa r t i e s l e f t t h e i r n a m e behind with the request to receive specific brochures. Many of their questions were about the language of the course, a d m i s s i o n r e q u i r e m e n t s , a n d e x a m i n at i o n r e q u i r e m e n t s . T h e i n t e r e s t w a s d i v e r s e , b u t w a s c o n c e n t r at e d m a i n ly o n M u s i c a n d A r t & D e s i g n . T h e fa i r at t r a c t e d m o r e t h a n 9 , 0 0 0 v i s i t o r s i n t w o d ay s . I n t h e m e a n t i m e a N o rw e g i a n s t u d e n t h a s b e e n a d m i t t e d t o t h e AKI a n d v a r i o u s p r o s p e c t i v e s t u d e n t s h a v e s h o w n t h e i r i n t e r e s t.

V i s i t t o IS E A c v , V a l e n c i a Marinka Heimink from the I n t e r n at i o n a l i s at i o n Office of the A r t EZ C o n s e r vat o ry and Anne Eshuis, A r t EZ I n t e r n at i o n a l i s at i o n c o o r d i n at o r , w e r e i n Va l e n c i a f r o m 1 0 t o 1 5 M a y t o v i s i t t h e ISEA c v . ISEA c v c o n s i s t s o f t h i r t e e n a c a d e m i e s w i t h t h e d i s c i p l i n e s a r t, m u s i c , d a n c e a n d t h e at r e l o c at e d i n V a l e n c i a , C a s t e l l Ăł n a n d A l i c a n t e . L i k e A r t EZ , i t i s t h e r e s u l t o f a m e r g e r b e t w e e n different academies. There are thus four academies of art a n d d e s i g n , t h r e e c o n s e r vat o r i e s , t w o c e r a m i c s a c a d e m i e s , t w o d a n c e a c a d e m i e s , a n d a t h e at r e a c a d e m y. T h e E r a s m u s e x c h a n g e a g r e e m e n t b e t w e e n AKI a n d t h e E s c o l a d â&#x20AC;&#x2122; A r t i S u p e r i o r d e D i s s e n y ( EASD ) w a s o r i g i n a l l y c o n c l u d e d i n t h e 1 9 9 0 s . S t u d e n t s a n d t u t o r s h av e b e e n e x c h a n g e d o n t h at b a s i s f o r y e a r s . A t t h e c o mm e n c e m e n t o f t h e m e r g e r t o f o r m ISEA c v , t h e I n t e r n a t i o n a l O f f i c e t h e r e s o u g h t c o n t a c t w i t h t h e A r t EZ I n t e r n a t i o n a l O f f i c e t o a s k f o r a d v i c e o n s p e c i f i c

questions r e l at i n g to mobility and the corresponding procedures. Since ISEA c v is similar in composition and s t r u c t u r e t o A r t EZ , t h e r e q u e s t c a m e f r o m S p a i n t o c o m p a r e t h e i n s t i t u t e s , t h e I n t e r n at i o n a l O f f i c e s a n d t h e p r o c e d u r e s . I n t h i s way w e w o u l d b e a b l e t o l e a r n f r o m o n e a n o t h e r . We visited various academies in Valencia and held meetings w i t h d i r e c t o r s , t u t o r s a n d E r a s m u s c o o r d i n at o r s o n t h e e x p e r i e n c e s w i t h i n t e r n at i o n a l i s at i o n , c o o p e r at i o n , a n d t h e search for opportunities for joint projects. W e a l s o d i s c u s s e d t h e m o s t e f f i c i e n t way t o o r g a n i s e a n d m a k e u s e d o f a n I n t e r n at i o n a l O f f i c e i n a m e r g e d i n s t i t u t e f o r a r t e d u c a t i o n . T h e v a r i o u s ISEA c v a c a d e m i e s s h o w e d g r e a t i n t e r e s t i n c o o p e r a t i o n w i t h A r t EZ , s o t h a t t h e e x c h a n g e m a y well be fleshed out in other disciplines too. F o r m o r e i n f o r m a t i o n a b o u t ISEA c v , g o t o w w w . i s e a c v. e s

Bez o ek aa n IS E A c v Valencia

Van 10-15 mei vertrokken Marinka Heimink, medewer-

daarvoor. Omdat ISEAcv in samenstelling en opbouw

ker International Office op het ArtEZ Conservatorium

vergelijkbaar is met ArtEZ, kwam vanuit Spanje het

en Anne Eshuis, coördinator International Office ArtEZ,

verzoek om de instituten, de International Offices en

naar Valencia voor een bezoek aan ISEAcv.

werkwijzen te vergelijken. Op die manier zouden we van

ISEAcv bestaat uit 13 academies met de disciplines kunst,

elkaar kunnen leren. We bezochten in Valencia diverse

muziek, dans en theater, gevestigd in Valencia, Castellon

academies en gingen in gesprek met directeuren, do-

en Alicante. Net als ArtEZ is dit instituut ontstaan door

centen en Erasmus coördinatoren over de ervaringen

een fusie van verschillende academies. Zo zijn er vier

met internationalisering, de samenwerking en het zoe-

academies voor beeldende kunst en design, drie conser-

ken naar mogelijkheden voor gezamenlijke projecten.

vatoria, twee keramiekacademies, twee dansacademies

Ook werd besproken hoe je een International Office het

en een theateracademie. Oorspronkelijk ontstond het

meest efficiënt kunt inrichten en benutten in een gefu-

Erasmus uitwisselingscontract al in de jaren negen-

seerd instituut voor kunstonderwijs. Vanuit de diverse

tig tussen AKI en de Escola d’Art i Superior de Disseny

academies van ISEAcv is grote belangstelling getoond in

(EASD) in Valencia. Op die basis zijn jarenlang studenten

samenwerking met ArtEZ, zodat de uitwisseling wellicht

en docenten uitgewisseld. Aan het begin van de fusie tot

ook in andere disciplines gestalte kan krijgen.

ISEAcv zocht het International Office daar contact met het International Office van ArtEZ, om advies te vragen bij specifieke vragen over mobiliteit en de procedures

Voor meer informatie over ISEAcv, zie: www.iseacv.es

Bez o ek aa n Hogeschool S i n t - L u ka s brussel

Op uitnodiging van Hogeschool Sint-Lukas hebben Anne Eshuis (coördinator International Office ArtEZ) en Marcel Vos (instructeur technische vaardigheden Fotografie ArtEZ/AKI) deze hogeschool in Brussel bezocht. Het doel was mogelijkheden te onderzoeken voor samenwerking. Hogeschool Sint-Lukaswil een aantal ‘vaste’ geselecteerde kunstacademies aan zich binden voor het Erasmus exchange project. Het gesprek vond plaats onder leiding van Wim Aerts, coördinator Internationale Relaties van Hogeschool Sint-Lukas. Allereerst vertelden beide partijen over de eigen organisatie en diversiteit in het onderwijsaanbod, zoals de verschillen in propedeuseopzet van de drie ArtEZ-academies. De bacheloropleiding aan ArtEZ Art & Design duurt inclusief propedeuse, 4 jaar. In Brussel echter, duurt de opleiding inclusief propedeuse slechts 3 jaar. Het merendeel van de studenten doet daarna een tweejarige masteropleiding. Het verschil in duur van de opleiding is ook bepalend voor de periode dat een student in het buitenland kan studeren. Je zou daarom kunnen denken aan korte uitwisselingen vergelijkbaar met een stage, of gezamenlijke projecten. Vanuit de afdeling Fotografie van ArtEZ/AKI is hiervoor zeker belangstelling. Vorig jaar hebben al twee ArtEZ docenten, Jan Wierda en Carel Lanters, een workshop stereofotografie gegeven aan de afdeling Vrije Kunsten van Sint-Lukas. Er is dus al sprake van enige uitwisseling tussen de academies.

V i s i t t o t h e S i n t L u ka s A c ade m y , B r u s s e l s At t h e i n v i tat i o n o f t h e S i n t L u k a s A c a d e m y, A n n e E s h u i s ( I n t e r n a t i o n a l i s a t i o n c o o r d i n a t o r A r t EZ ) a n d M a r c e l V o s (instructor in technical skills Photography AKI A r t EZ ) v i s i t e d t h e A c a d e m y i n B r u s s e l s . T h e a i m w a s t o i n v e s t i g at e t h e o p p o r t u n i t i e s f o r c o o p e r at i o n . T h e S i n t L u k a s A c a d e m y wants to link itself with a number of ‘permanent’ selected art a c a d e m i e s f o r t h e E r a s m u s e x c h a n g e p r o j e c t. T h e d i s c u s s i o n w a s l e d b y W i m A e r t s , c o o r d i n at o r o f I n t e r n at i o n a l R e l at i o n s o f t h e S i n t L u k a s A c a d e m y. B o t h p a r t i e s b e g a n b y ta l k i n g a b o u t t h e i r o w n o r g a n i s at i o n a n d t h e d i v e r s i t y i n t h e c o u r s e s t h e y o f f e r e d , s u c h a s t h e d i f f e r e n c e s i n t h e f o u n d at i o n y e a r o f t h e t h r e e A r t EZ a c a d e m i e s . T h e b a c h e l o r ’ s c o u r s e a t A r t EZ A r t & D e s i g n l a s t s f o u r y e a r s i n c l u d i n g t h e f o u n d at i o n y e a r . I n B r u s s e l s , h o w e v e r , t h e c o u r s e i n c l u d i n g t h e f o u n d at i o n y e a r i s o n ly t h r e e y e a r s . Most of the students follow it up with a two-year master’s course. The difference in d u r at i o n of the course also determines how long a student can study abroad. One might t h e r e f o r e t h i n k o f b r i e f e x c h a n g e s c o m pa r a b l e t o a h a n d s on training experience, or joint projects. Last year two A r t EZ t u t o r s , J a n W i e r d a a n d C a r e l L a n t e r s , g a v e a w o r k s h o p o n s t e r e o p h o t o g r a p h y i n t h e A u t o n o m o u s A rt d e pa rt m e n t o f t h e S i n t L u k a s A c a d e m y, s o t h e r e i s a l r e a d y s o m e e x c h a n g e between the academies.

ArtEZ/AKI ‘Monster project’ b i j G r ay ’ s S c h o o l o f A r t

Het Erasmus-programma is vooral bekend vanwege de mogelijkheid voor een student om op uitwisseling te gaan. Minder bekend is dat ook docenten kunnen uitwisselen met partneracademies. In november 2008 gingen Erik Kok, Rudi Bastiaans, Marcel Vos en Willem Boom, allen instructeurs technische vaardigheden bij ArtEZ/AKI, voor een workshop van vijf dagen naar Gray’s School of Art in Aberdeen (SC), onderdeel van de Robert Gordon University. In het ‘Monster’ project werden de technieken van fotografie, zeefdrukken en keramiek gecombineerd. De opdracht was om een nieuw menselijk figuur te creëren. Door digitale beeldbewerking van foto’s werden deze via transfer technieken in zeefdruk op keramiek gedrukt. Hierdoor ontstond uiteindelijk een nieuw menselijk figuur, opgebouwd uit keramische tegels. De tegeltableaus met een afmeting van ongeveer drie bij vier meter, werden door docent Gordon Burnett, coördinator van de afdeling Three Dimensional Design, uiteindelijk permanent in de hal van de academie geïnstalleerd. Dit Erasmus-bezoek is inmiddels gevolgd door een bezoek aan het ArtEZ Festival in Enschede door Gray’s medewerker Fraser Denholm. Hij wilde onderzoeken of een dergelijk festival ook in Aberdeen georganiseerd kan worden. Erasmus uitwisseling wordt voor studenten en docenten geregeld via het International Office. Informatie: internationaloffice@artez.nl

ArtEZ/AKI ‘Monster project’ at G r ay ’ s S c h o o l o f A r t T h e E r a s m u s p r o g r a mm e i s m a i n l y k n o w n f o r t h e p o s s i b i l i t y of allowing a student to engage in exchange. It is not so w e l l k n o w n t h at t u t o r s c a n a l s o b e e x c h a n g e d w i t h pa r t n e r academies. In November 2008 Erik Kok, Rudi Bastiaans, Marcel Vos and W i l l e m B o o m , w h o a r e a l l t e c h n i c a l i n s t r u c t o r s a t A r t EZ / AKI , w e n t f o r a f i v e - d a y w o r k s h o p t o G r a y ’ s S c h o o l o f A r t i n A b e r d e e n ( S c o t l a n d ) , a p a r t o f t h e R o b e r t G o r d o n U n i v e r s i t y. The ‘Monster project’ combined the techniques of p h o t o g r a p h y, silk screen printing and ceramics. The a s s i g n m e n t w a s t o c r e at e a n e w h u m a n f i g u r e . P h o t o s w e r e d i g i ta l ly e d i t e d a n d t h e n s e r i g r a p h e d o n c e r a m i c t i l e s u s i n g t r a n s f e r t e c h n i q u e s . T h e f i n a l r e s u lt w a s a n e w h u m a n f i g u r e m a d e o f c e r a m i c t i l e s . T h e t i l e ta b l e a u x m e a s u r i n g s o m e t h r e e b y f o u r m e t r e s w e r e e v e n t u a l ly i n s ta l l e d p e r m a n e n t ly i n t h e h a l l o f t h e a c a d e m y b y t h e t u t o r G o r d o n B u r n e t t, c o o r d i n at o r o f t h e T h r e e D i m e n s i o n a l D e s i g n d e pa r t m e n t. This Erasmus visit has by now been followed up by a visit to t h e A r t EZ f e s t i v a l i n E n s c h e d e b y F r a s e r D e n h o l m f r o m G r a y ’ s . He wanted to see whether such a festival can be organised in Aberdeen as well. Erasmus exchange for students and tutors is arranged t h r o u g h t h e I n t e r n at i o n a l O f f i c e . I n f o r m at i o n :

i n t e r n at i o n a l o f f i c e @ a r t e z . n l .

tentoonstellingen ‘Differences’ en ‘Horizon’

Elk semester presenteren de aanwezige exchange studenten zich aan het publiek middels een tentoonstelling. Dit jaar waren dat de tentoonstellingen “DIFFERENCES” en “HORIZON”. De tentoonstelling “DIFFERENCES” is gepresenteerd in de week waarin ook de jaarlijkse AKI open-deuren-dag valt. Aan de 12 exchange studenten, afkomstig uit diverse landen en werkzaam vanuit verschillende disciplines, is de vraag gesteld om het verschil tussen hun eigen leefomgeving en die waarin zij nu terecht gekomen zijn te visualiseren. Nederland is voor de studenten in veel opzichten vlak, weids, groen en natuurlijk molens, klompen en tulpen. Maar als ze verder kijken, ontdekken ze de echte verschillen. De studenten werken in de aanloop naar de tentoonstelling vanuit de disciplines fotografie, zeefdruk, kunststof en keramiek, en worden vanuit de werkplaatsen begeleid. Studenten maakten soms letterlijk een reis door Nederland om iets vast te leggen: de lijnen van een polderlandschap, de bewoners van de grens (Enschede ligt immers amper 10 km van Duitsland) of eenvoudigweg het verschil tussen hun eigen stad en Enschede. In het bijzonder ook de zo fraai vorm gegeven wijk Roombeek. De expositie toont een breed spectrum aan beelden en geeft een indruk van de manier waarop een “buitenstaander” naar onze leefomgeving kijkt... en dat zet ons, toeschouwers dan weer aan het denken...

Exhibitions ‘Differences’ and ‘Horizon’ Exhibition exchange students d ay o n 1 3 D e c e m b e r 2 0 0 8 .

‘differences’

during

the

open

E a c h s e m e s t e r t h e e x c h a n g e s t u d e n t s p r e s e n t t h e m s e lv e s to the public with an exhibition. This year these were the e x h i b i t i o n s ‘ DIFFERENCES ’ a n d ‘ HORIZON ’ . The exhibition ‘Differences’ was presented in the same week a s t h e a n n u a l AKI o p e n d a y s . T w e l v e e x c h a n g e s t u d e n t s f r o m different countries and working in different disciplines were asked to visualise the differences between their own environment and the one in which they now found t h e m s e lv e s . F o r t h e s t u d e n t s t h e N e t h e r l a n d s i s i n m a n y r e s p e c t s f l at, pa n o r a m i c , g r e e n a n d o f c o u r s e w i n d m i l l s , c l o g s a n d t u l i p s . But if they look further, they discover the real differences. The students work in the run-up to the exhibition in the d i s c i p l i n e s p h o t o g r a p h y, s i l k s c r e e n p r i n t i n g , s y n t h e t i c s o r ceramics, and are supervised by the respective workshops. Sometimes students go on a literal journey through the Netherlands to record something: the lines of a polder landscape, the line and the people who live on the border ( E n s c h e d e , a f t e r a l l , i s b a r e ly t e n k i l o m e t r e s f r o m G e r m a n y ) , o r s i m p ly t h e d i f f e r e n c e b e t w e e n t h e i r o w n c i t y a n d E n s c h e d e , a f o r m e r t e x t i l e i n d u s t ry c i t y t h at s t i l l b e a r s t h e m a r k s o f i t s pa s t. R o o m b e e k , t h e s i t e o f t h e f i r e w o r k d i s a s t e r , a l s o at t r a c t s t h e e x c h a n g e s t u d e n t s . The exhibition shows a broad spectrum of images and offers a wonderful picture of how an ‘outsider’ sees the environment the D u t c h l i v e i n . A n d t h i s i n t u r n s e t s u s a n d t h e s p e c tat o r s t h i n k i n g .

EXCHANGE STUDENTS

B o s t o n USA , T h e S c h o o l o f t h e M u s e u m o f F i n e A r t s / T u f t s U n i v e r s i t y M a r m a r a U n i v e r s i t y, I s ta n b u l

B o s t o n US A

The School of the Museum of Fine Arts/ T u f t s U n i ve r s i t y

Jaarlijks maken zo’n 30 derdejaarsstudenten gebruik van

moeder is een Nederlandse. Ze woonde 30 jaar in dit

de mogelijkheid om een uitwisselingsstage te volgen van

kleine land, maar was nog nooit in Enschede geweest.

ongeveer drie maanden aan een buitenlandse collega-in-

Ik ging als kind ieder jaar naar Nederland. Het was voor

stelling. Wat zijn hun ervaringen? Om een indruk te geven

mij familie, tante en oma, vakantie, stroopwafels en

heeft decaan Nini Derlagen voor dit Jaarboek interviews

krentenbollen, maar nu kreeg ik de kans hier zelf een

afgenomen met twee ‘exchange-studenten’: een ArtEZ/AKI-

tijd te wonen! Ik wilde altijd al Nederlands leren spre-

studente die het afgelopen jaar stage liep bij de Marmara

ken. Daarom leerde ik op mijn Highschool Duits, want

University in Istanbul en een student uit Boston die bij Art

ik dacht, dat lijkt toch een beetje op Nederlands. Ik heb

& Design Enschede stage heeft gelopen:

natuurlijk niet kunnen vermoeden dat ik hier veel Duitse vrienden zou maken, Duitse huisgenoten zou krijgen en

Ze studeert in Boston USA niet alleen ‘Arts’ aan The

na een half uurtje lopen in Duitsland zou zijn.

School of the Museum of Fine Arts, maar ook ‘History’ aan de Tufts University. Een Amerikaanse student met

Er is een enorm verschil tussen studeren aan de AKI en

een Hollandse voornaam: Annelies Kamen. Van 25 janu-

studeren aan de Museum School! In Boston zijn er ‘clas-

ari tot 25 juni 2009 verbleef ze als ‘exchange student’

ses’, lessen, waar je op intekent en waar je aanwezig

aan ArtEZ/AKI.

moet zijn. Hier kreeg ik de gelegenheid om te werken aan mijn eigen projecten. En dat is fantastisch voor

‘Op de Tufts University gaat praktisch iedere ‘junior’ in

de ‘self motivated’ student, die ik ben! Op de Museum

zijn derde jaar op uitwisseling. Ik wilde graag een ‘fine

School krijg je niet zomaar een werkplek. Hier kreeg ik

art’-uitwisseling doen en ontdekte tot mijn grote verba-

een prachtige werkplek op de schilderafdeling. Maar de

zing dat mijn Museum School samenwerkt met de AKI,

meeste tijd heb ik doorgebracht in de lithografiewerkplaats.

in Nederland. Ik was meteen razend enthousiast! Mijn

Op mijn eigen school zou ik in deze tijd veel méér werk

geproduceerd hebben, maar veel minder waar ik echt

voor me. Ze spreken zelf- dat denken ze tenminste - alle

in geïnteresseerd ben. Ik ben erg gelukkig met het werk

talen van de wereld en willen je graag in je eigen taal te

dat ik hier heb gemaakt, al kostte het veel tijd en inspan-

woord staan, maar ik dacht: als ik er niet mee begin, dan

ning. Ik zou het in Boston niet gemaakt kunnen hebben.

komt het er nooit van. Vrienden kunnen je daarbij goed

Het heeft een duidelijk verband met mijn ervaring hier.

helpen. En ik heb veel vrienden gemaakt hier, maar mijn vriendje is … Duits!

Grafiek is op de Museum School heel populair. Je moet wel eens wachten tot er een plek vrij is aan de pers.

I loved the ArtEZ Festival! Ik zou willen dat we dat we

Maar op de AKI is er weinig belangstelling voor. Waar-

zoiets op mijn school zouden kunnen doen. Ik deed een

schijnlijk zijn de studenten onvoldoende bekend met de

project met twee andere exchange-studenten en twee

mogelijkheden. En dat terwijl de AKI alles in huis heeft

AKI-studenten: we maakten een enorm ‘life board game’.

om goed te werken: bijna honderd lithostenen in allerlei

Het is moeilijk in woorden uit te leggen hoe je dit spel

formaten! Ik heb een litho-workshop mogen geven aan

speelt, je wandelt over het bord …. Een heel gek project.

hogerejaars, voornamelijk van de schilderafdeling, ik

We werkten er wel 18 uur per dag aan, een hele week.

hoop dat ik ze enthousiast gemaakt heb zodat er weer

It was silly! Wat zo bijzonder is aan dit festival, is dat

meer belangstelling komt voor lithograferen.

je heel serieus mag werken, maar ook de ‘most groovy things’ mag doen. Toen we ons spel speelden tijdens het

Ik durf nu Nederlands te spreken en ik versta, geloof ik, elk woord. Ik heb alle maanden dat ik hier was een cursus gedaan aan de Volksuniversiteit in Enschede. Ik ben nog wel een beetje bang om het te spreken, maar ik doe het wel. Nederlanders maken het soms moeilijk

slotfeest, werd het project een performance!’

Every year around thirty third-year students make use of the opportunity to follow hands-on training for three m o n t h s o r s o i n a r e l at e d i n s t i t u t i o n a b r o a d . W h at a r e t h e i r experiences? To give an impression, the mentor Nini Derlagen conducted interviews with two exchange students for this Y e a r b o o k : a n A r t EZ / AKI s t u d e n t w h o s p e n t p a r t o f l a s t y e a r a t t h e M a r m a r a U n i v e r s i t y i n I s ta n b u l , a n d a n e x c h a n g e s t u d e n t f r o m B o s t o n w h o d i d f i v e m o n t h s o f h a n d s - o n t r a i n i n g at A r t & D e s i g n E n s c h e d e ( AKI ) . S h e s t u d i e s n o t o n ly A r t at T h e S c h o o l o f t h e M u s e u m o f F i n e A r t s i n B o s t o n USA , b u t a l s o H i s t o r y a t T u f t s U n i v e r s i t y . A US s t u d e n t w i t h a D u t c h f i r s t n a m e : A n n e l i e s K a m e n . S h e w a s a n e x c h a n g e s t u d e n t a t t h e AKI f r o m 2 5 J a n u a r y t o 2 5 J u n e 2009. ‘ At T u f t s U n i v e r s i t y p r a c t i c a l ly e v e r y j u n i o r g o e s o n e x c h a n g e in the third year. I wanted to do a fine art exchange and d i s c o v e r e d t o m y g r e at s u r p r i s e t h at m y M u s e u m S c h o o l h a s a c o o p e r a t i o n a g r e e m e n t w i t h t h e AKI i n t h e N e t h e r l a n d s . I w a s i mm e d i a t e l y t r e m e n d o u s l y e n t h u s i a s t i c ! M y m o t h e r i s Dutch. She lived in this little county for thirty years, but had never been in Enschede. As a child I went every year t o t h e N e t h e r l a n d s . I t w a s a h o l i d a y, t r e a c l e w a f f l e s a n d c u r r a n t b u n s f o r m y f a m i ly, a u n t a n d g r a n d m a , b u t n o w I had the opportunity to live here myself for a while! I a lw ay s w a n t e d t o l e a r n t o s p e a k D u t c h . T h at ’ s w h y I s t u d i e d G e r m a n at h i g h s c h o o l , b e c a u s e I t h o u g h t, i t ’ s s t i l l a b i t l i k e D u t c h . O f c o u r s e , I c o u l d h av e n e v e r i m a g i n e d t h at I would make so many German friends here, would share my house with Germans, and could walk into Germany in half an h o u r . T h e r e ’ s a n e n o r m o u s d i f f e r e n c e b e t w e e n s t u d y i n g at t h e AKI a n d s t u d y i n g a t t h e M u s e u m S c h o o l ! I n B o s t o n t h e r e a r e c l a s s e s t h at y o u h av e t o s i g n u p f o r a n d at t e n d . H e r e I was given the chance to work on my own projects. And t h at ’ s fa n ta s t i c f o r t h e s e l f - m o t i vat e d s t u d e n t t h at I a m ! Y o u d o n ’ t g e t a p l a c e t o w o r k i n j u s t l i k e t h at i n t h e M u s e u m S c h o o l . H e r e t h e y g av e m e a w o n d e r f u l w o r k s pa c e i n t h e pa i n t i n g d e pa r t m e n t, b u t I h a v e s p e n t m o s t o f m y t i m e i n t h e

l i t h o g r a p h y w o r k s h o p. In my own school I would have produced much more work i n t h i s p e r i o d , b u t m u c h l e s s t h at I ’ m r e a l ly i n t e r e s t e d i n . I’m very pleased with the work I’ve made here, even though i t t o o k a l o t o f t i m e a n d e f f o r t. I c o u l d n ’ t h a v e m a d e i t i n B o s t o n . I t h a s a c l e a r c o n n e c t i o n w i t h m y s tay h e r e . Graphic art is very popular in the Museum School. You have t o w a i t f o r a f r e e m o m e n t at t h e p r e s s . B u t t h e r e ’ s n o t m u c h i n t e r e s t i n i t a t t h e AKI , p r o b a b l y b e c a u s e t h e s t u d e n t s a r e n o t s u f f i c i e n t ly fa m i l i a r w i t h t h e p o s s i b i l i t i e s . A n d t h at i n s p i t e o f t h e f a c t t h a t t h e AKI h a s e v e r y t h i n g y o u n e e d t o w o r k p r o p e r ly: a l m o s t a h u n d r e d l i t h o s t o n e s i n a l l k i n d s o f f o r m at s ! I w a s g i v e n t h e c h a n c e t o g i v e a l i t h o w o r k s h o p t o a d v a n c e d s t u d e n t s , m a i n ly i n t h e pa i n t i n g d e pa r t m e n t, I h o p e t h at I a r o u s e d t h e i r e n t h u s i a s m s o t h at t h e r e w i l l b e m o r e i n t e r e s t i n l i t h o g r a p h y. N o w I d a r e t o s p e a k D u t c h a n d I u n d e r s ta n d , I t h i n k , e v e ry w o r d . I d i d a c o u r s e at t h e V o l k s u n i v e r s i t e i t i n E n s c h e d e e v e ry m o n t h t h at I ’ v e b e e n h e r e . I ’ m s t i l l a b i t f r i g h t e n e d o f s p e a k i n g i t, b u t I d o i t a l l t h e s a m e . T h e D u t c h s o m e t i m e s m a k e i t d i f f i c u lt f o r m e . T h e y s p e a k a l l t h e l a n g u a g e s o f t h e w o r l d t h e m s e lv e s _ at l e a s t t h e y t h i n k t h e y d o – a n d l i k e s p e a k i n g t o y o u i n y o u r o w n l a n g u a g e , b u t I t h o u g h t: i f I d o n ’ t s ta r t w i t h i t, i t w i l l n e v e r h a p p e n . F r i e n d s c a n h e l p y o u a l o t w i t h t h at. A n d I ’ v e m a d e l o t s o f f r i e n d s h e r e , though my boyfriend is… German! I l o v e d t h e A r t EZ F e s t i v a l ! I w i s h w e c o u l d d o s o m e t h i n g l i k e t h at i n m y s c h o o l . I d i d a p r o j e c t w i t h t w o o t h e r e x c h a n g e s t u d e n t s a n d t w o AKI s t u d e n t s : w e m a d e a n e n o r m o u s l i f e b o a r d g a m e . I t ’ s d i f f i c u lt t o e x p l a i n i n w o r d s h o w y o u p l ay i t, y o u w a l k o v e r t h e b o a r d … A v e r y fa r o u t p r o j e c t. W e w o r k e d e i g h t e e n h o u r s a d ay o n i t, f o r a w h o l e w e e k . I t w a s s i l ly ! W h at ’ s s o s p e c i a l a b o u t t h i s f e s t i v a l i s t h at y o u c a n w o r k v e r y s e r i o u s ly, b u t y o u c a n a l s o d o t h e m o s t g r o o v y t h i n g s . W h e n w e p l a y e d o u r g a m e d u r i n g t h e f i n a l p a r t y, t h e project turned into a performance!’

Ma r m a r a U n i ve r s i t y I s ta n b u l

‘Deze ‘brodelnde’ stad is zoveel meer dan 5 weken...’

en beeld, en dat zou een onderdeel worden van mijn

Vier maanden wonen en werken in een wereldstad aan de

eindexamen aan de AKI. Veel organiseren dus: intensief

Bosporus. AKI-studente Janet Haar studeerde het eerste

contact met mijn AKI-docenten bij Art & Communication

semester van dit studiejaar aan de Marmara University

Design, met docenten van de Marmara, maar verder

in Istanbul.

kwam het erop neer mijn weg te vinden in de kleurrijke puzzel van Istanbul.

‘In april 2008 deed ik mee aan ‘Reading the City’, een internationaal project in Istanbul waarin studenten uit

En ik moest natuurlijk huisvesting zoeken. Het leek

Enschede samenwerkten met studenten van de Marmara

wel of de hele universiteit aan het zoeken was naar een

University. Ik werkte in de fotografiewerkgroep. We heb-

kamer voor een Duits meisje uit Holland. Op een dag

ben Turkse fotografen ontmoet en ik was elke dag met

werd ik aangesproken door Duygu, een Turkse studente,

de camera op stap. De stad fascineerde me. Istanbul is

die een kamer voor mij wist op tien minuten loopafstand

een overweldigende, bruisende stad die nooit slaapt. En

van de universiteit. Zij werd niet alleen mijn huisgenote,

toen ik terug was in Enschede, wist ik het zeker: ‘Ik moet

mijn gids voor de cultuur en de taal, maar ze is ook een

terug!’

vriendin voor het leven geworden. We kookten samen: haar traditionele Turkse gerechten als börek, of mijn

Ik ben in oktober 2008 weer vertrokken. Het was mijn

Duitse Fantakuchen. We gingen op familiebezoek in

plan slechts vijf weken te blijven, maar al gauw wist ik

Izmir, en zo heb ik het Turkse leven leren kennen.

dat deze stad zoveel meer was dan vijf weken: het werden vier maanden. Omdat ik in mijn eindexamenjaar zit,

Ik studeer bij ArtEZ/AKI Art & Crossmedia Design, maar

kwam het erop aan een goed plan te maken. Ik wilde de

in Istanbul studeerde ik alleen Fotografie. De lessen

chaos en de stilte van deze stad zien te vangen in woord

waren in het Turks, maar er was voor mij altijd een

samenvatting beschikbaar in het Engels. Er waren maar

ik een boek waarin de onrust, de stilte en de mensen

een paar docenten die meer dan alleen Turks spraken.

daarin aan bod komen en wat het leven in zoâ&#x20AC;&#x2122;n grote

Iedereen was ongelooflijk vriendelijk en behulpzaam. De

dynamische stad voor mijzelf heeft betekend.

essentie van de lessen kreeg ik zeker mee. Communica-

Het was een fantastische ervaring. Ik kan zeggen: ik heb

tie gaat toch niet alleen om taal! Daar heb ik heel veel

niet alleen een indruk van de stad, nee, ik was erbij! Ik

van geleerd. Ik heb me nooit eenzaam gevoeld. Alleen

heb er enorm veel zelfvertrouwen van gekregen. Heel

was ik nooit.

belangrijk voor mijn eigen werk. Ik weet nu ook wat ik na de AKI wil: mij focussen op documentaire fotografie.

Ik ben meteen gestart met het schrijven van een weblog (zie: janethaar.blogspot.com). Van iedere dag schrijf ik

Bij terugkomst hoorde ik wel vaak: hoe kun je nu stude-

belevenissen op: wie heb ik gezien, wat heb ik gefoto-

ren in een land waar je de taal niet verstaat? Ik wil alleen

grafeerd? Op zoek naar het antwoord op de vraag wat de

maar zeggen: de taal is niet het belangrijkste. Want als

stad voor mij betekent. Zo konden mijn AKI-docenten,

je wilt, kun je alles! Dat neemt niet weg dat ik ook een

medestudenten en mijn familie mij volgen en reageren

beetje Turks heb geleerd door alle briefjes met Turkse

op wat ik deed. Ik wilde meebewegen in de stroom van

woorden die door het hele huis verspreid hingen. Maar

alle mensen, ik ging elke dag met mijn camera op stap.

het belangrijkste is dat je je openstelt voor de nieuwe

Ik sprong bij wijze van spreken in het koude water van

indrukken en ervaringen en dat heb ik gedaan!â&#x20AC;&#x2122;

de Bosporus en liet mij meevoeren. Maar op een dag was mijn hoofd vol en moest ik de rust en de stilte zoeken in de stad. Vanaf dat moment ben ik anders gaan fotograferen. Voor mijn eindexamen maak

‘This bubbling city is so Living and working for t h e B o s p o r u s . AKI s t u d e half of this year in the

much more than five weeks…’ four months in a metropolis beside nt Janet Haar studied for the first M a r m a r a U n i v e r s i t y i n I s ta n b u l

‘In April 2008 I pa r t i c i pat e d in ‘Reading the City’, an i n t e r n at i o n a l p r o j e c t i n I s ta n b u l i n w h i c h s t u d e n t s f r o m E n s c h e d e w o r k e d w i t h s t u d e n t s f r o m t h e M a r m a r a U n i v e r s i t y. I w o r k e d i n t h e p h o t o g r a p h y w o r k i n g g r o u p. W e m e t T u r k i s h p h o t o g r a p h e r s a n d I w e n t o u t w i t h m y c a m e r a e v e r y d a y. T h e c i t y fa s c i n at e d m e . I s ta n b u l i s a n o v e r w h e l m i n g , b u s t l i n g c i t y t h at n e v e r s l e e p s . A n d w h e n I w a s b a c k i n E n s c h e d e , I h a d n o d o u b t a b o u t i t: ‘ I h a v e t o g o b a c k ! ’ I r e t u r n e d i n O c t o b e r 2 0 0 8 . I w a s p l a n n i n g t o s tay f o r j u s t f i v e w e e k s , b u t I s o o n r e a l i s e d t h at t h i s c i t y w a s s o m u c h more than five weeks: they became four months. Because I’m i n m y f i n a l y e a r , w h at m at t e r e d w a s t o h av e a g o o d p l a n . I wanted to see and capture the chaos and the silence of t h i s c i t y i n w o r d s a n d i m a g e s , a n d t h at w o u l d b e a pa r t o f m y g r a d u a t i o n e x a m i n a t i o n a t t h e AKI . S o t h e r e w a s a l o t o f o r g a n i s a t i o n t o b e d o n e : i n t e n s i v e c o n t a c t w i t h m y AKI t u t o r s i n A r t & C o mm u n i c a t i o n D e s i g n , w i t h t u t o r s f r o m t h e M a r m a r a , b u t o t h e rw i s e i t m e a n t f i n d i n g m y way i n t h e c o l o u r f u l j i g s a w p u z z l e t h at i s I s ta n b u l . A n d o f c o u r s e I h a d t o f i n d a p l a c e t o s ta y. I t s e e m e d a s though the whole university was looking for a room for a G e r m a n g i r l f r o m H o l l a n d . O n e d ay D u y g u , a T u r k i s h s t u d e n t, t o l d m e a b o u t a r o o m t e n m i n u t e s ’ w a l k f r o m t h e u n i v e r s i t y. S h e b e c a m e n o t o n ly m y h o u s e m at e a n d m y g u i d e f o r c u lt u r e and language, but she has also become a friend for life. We cooked together: her traditional Turkish recipes such a s b ö r e k , o r m y G e r m a n Fa n ta k u c h e n . W e w e n t t o s e e h e r r e l at i v e s i n I s m i r , a n d t h at ’ s h o w I g o t t o k n o w h o w t h e Turks live. I’m

studying

the

AKI

Art

C o mm u n i c a t i o n

Design,

but

I s ta n b u l I o n ly s t u d i e d p h o t o g r a p h y. T h e l e s s o n s w e r e i n T u r k i s h , b u t t h e r e w a s a l w a y s a s u mm a r y f o r m e i n E n g l i s h . T h e r e w e r e o n ly a c o u p l e o f t e a c h e r s w h o s p o k e a n y l a n g u a g e o t h e r t h a n T u r k i s h . E v e r y o n e w a s i n c r e d i b ly f r i e n d ly a n d h e l p f u l . I c e r ta i n ly u n d e r s t o o d t h e e s s e n c e o f t h e l e s s o n s . C o mm u n i c a t i o n i s n o t j u s t a b o u t l a n g u a g e ! I l e a r n t a n a w f u l l o t f r o m t h at. I n e v e r f e lt l o n e ly. I w a s n e v e r o n m y o w n . I i mm e d i a t e l y s t a r t e d t o w r i t e a w e b l o g ( j a n e t h a a r . b l o g s p o t . c o m ) . S h o u l d I w r i t e d o w n m y e x p e r i e n c e s e v e ry d ay: w h o I ’ v e s e e n , w h at I ’ v e p h o t o g r a p h e d ? S e a r c h i n g f o r t h e a n s w e r t o t h e q u e s t i o n o f w h a t t h e c i t y m e a n s t o m e . I n t h a t w a y m y AKI t u t o r s , f e l l o w s t u d e n t s a n d fa m i ly w o u l d b e a b l e t o f o l l o w m e a n d r e a c t t o w h at I d i d . I w a n t e d t o m o v e w i t h t h e f l o w o f e v e r y b o d y, I w e n t o f f e v e r y d a y w i t h m y c a m e r a . I t ’ s a s t h o u g h I j u m p e d i n t o t h e c o l d w at e r o f t h e B o s p o r u s a n d l e t myself be carried along. B u t o n e d ay m y h e a d wa s f u l l a n d I h a d t o g o i n s e a r c h o f p e a c e a n d q u i e t i n t h e c i t y. F r o m t h e n o n I s ta r t e d ta k i n g p h o t o s d i f f e r e n t ly. F o r m y f i n a l e x a m I ’ m m a k i n g a b o o k a b o u t t h e b u s t l e , t h e q u i e t a n d t h e p e o p l e i n i t, a n d w h at l i f e i n s u c h a b i g d y n a m i c c i t y h a s m e a n t f o r m e p e r s o n a l ly. I t w a s a fa n ta s t i c e x p e r i e n c e . I c a n s ay: I d o n ’ t j u s t h av e a n i m p r e s s i o n o f t h e c i t y, n o , I w a s t h e r e ! I t h a s g i v e n m e a n e n o r m o u s a m o u n t o f s e l f - c o n f i d e n c e . V e ry i m p o r ta n t f o r m y o w n w o r k . N o w I k n o w w h a t I w a n t t o d o a f t e r t h e AKI : f o c u s o n d o c u m e n ta r y p h o t o g r a p h y. After I had come back people often said to me: how can y o u s t u d y i n a c o u n t ry w h e r e y o u d o n ’ t u n d e r s ta n d t h e l a n g u a g e ? I w o u l d j u s t l i k e t o s ay: l a n g u a g e i s n o t t h e m o s t i m p o r ta n t t h i n g . B e r e c e p t i v e a n d g o . B e c a u s e i f y o u w a n t i t, e v e ry t h i n g i s p o s s i b l e ! T h at d o e s n ’ t a lt e r t h e fa c t t h at I h av e picked up a bit of Turkish from all the notes with Turkish w o r d s t h at w e r e s c at t e r e d a l l o v e r t h e h o u s e . B u t t h e m o s t i m p o r ta n t t h i n g i s t h at y o u a r e r e c e p t i v e t o t h e i m p r e s s i o n s a n d e x p e r i e n c e s , a n d t h at i s w h at I ’ v e d o n e ! ’

A r t EZ F e s t i v a l

‘Gesamtkunstwerk’

101

“Gesamtkunstwerk”

102

103

104

“ Ge s a m t k u n s t w e r k ”

Een jaarlijks terugkerende activiteit is het festival, een

voering van Wagners ‘Der Ring des Nibelungen’ waarvan

onderwijsoverstijgend programma van dAcapo ArtEZ

in vier opeenvolgende jaren steeds een opera opgevoerd

Studium Generale Enschede, onder leiding van Elvira

zal gaan worden. ArtEZ Enschede (AKI en Conservato-

van Eijl, Anne Tol en Minka Schipper.

rium) ondersteunen dit initiatief met raad en daad.

Eerst heette het ‘AKI festival’. Toen enkele jaren gele-

Anticiperend op het stedelijke festival koos het ArtEZ

den de samenwerking met het ArtEZ Conservatorium

festival dit jaar het thema ‘Gesamtkunstwerk’ met tal van

goed op gang kwam werd de naam veranderd in ‘AKI +

interdisciplinaire activiteiten. Het festival werd dit jaar

Conservatorium Festival’. Omdat zowel de AKI als het

bij de academie georganiseerd, met een eindpresentatie

Conservatorium deel uitmaken van ArtEZ is het ten

in Poppodium Atak en de wandelgang naast het Muziek-

slotte omgedoopt tot ArtEZ Festival Enschede.

kwartier. De hoeveelheid deelnemende studenten is in

Dit festival heeft de afgelopen jaren gezorgd voor veel

de loop der jaren verdubbeld. Daardoor ontstonden nieu-

goodwill in de stad. Het heeft tijdelijk gebivakkeerd in

we mogelijkheden en vooral interessante cross-overs.

een tent op de Oude Markt, op het Stationspleinen in de Oude Kerk. En twee jaar geleden werd de voormalige

“Der Ring des Nibelungen” is een typisch voorbeeld van

textielfabriek Tetem II op Roombeek omgetoverd tot een

het streven van de componist Richard Wagner om tot een

tijdelijke academie. Een vooruitwijzing naar de toekom-

Gesamtkunstwerk te komen. Het is een ideaal samenspel

stige vestigingsplaats...

van alle kunsten. De term werd door Wagner geïntro-

Inmiddels heeft voortschrijdend inzicht, zowel bij de

duceerd om te verwijzen naar wat hij met zijn opera‘s

gemeente Enschede als bij ArtEZ, geleid tot nieuw beleid

beoogde, in het bijzonder de harmonie tussen muziek,

inzake festivals. Enschede heeft nu een Muziekkwartier

poëzie, beweging en theater. Tijdens het ArtEZ Festival

met opera-potentie en wil daar invulling aan geven met

Enschede werd het begrip Gesamtkunstwerk nader on-

het festivalbeleid. Dat inspireerde tot het nieuwe festi-

derzocht. Het concept van een totaal kunstwerk waarin

val Grenswerk, een multidisciplinair festival dat in het

alle kunsten bijeenkomen, past immers goed bij een

najaar van 2009 van start gaat met steun van alle grote

hogeschool die al deze disciplines in huis heeft.

culturele instellingen in Enschede. Centraal staat de op-

Het komen tot een Gesamtkunstwerk was het geza-

105

106

menlijke uitgangspunt Dat hier vanuit verschillende

lezing van Peter Sellars, Professor of World Art and

invalshoeken naartoe gewerkt kon worden, leert ons de

Cultures, verbonden aan UCLA en tevens internationaal

geschiedenis. Zo wordt het leven van Koning Ludwig

gelauwerde theatermaker. Tijdens de ELIA Conference

van Beieren die als mecenas van Wagner op een bepaald

in Gothenburg, Zweden riep hij de toekomstige kun-

moment de werkelijkheid en de fantasiewereld van de

stenaars en kunstdocenten op, waaronder die van de

opera’s niet meer uit elkaar kon houden, gezien als een

ArtEZ academies, ernstig na te denken over hun nieuwe

totaal kunstwerk, maar ook de allesomvattende antro-

toekomstige taak. Hij is ervan overtuigd dat de oude we-

posofische levensleer van Rudolf Steiner en de vernieu-

reldorde op instorten staat nu gebleken is dat het kapi-

wende vormenleer van het Bauhaus. In een Gesamt-

talisme aan het einde van haar Latijn is. Te lang hebben

kunstwerk is niet alleen sprake van het samenvoegen

mensen elkaar en de aarde uitgebuit. Mensen zijn als

van verschillende kunstdisciplines, maar ook van een

wegwerpartikelen gebruikt en terzijde geschoven. Het

kunstopvatting/levensvisie of houding die leven, werk

wordt volgens hem tijd om creativiteit aan te wenden en

filosofie en kunst doet samensmelten.

na te denken over nieuwe samenlevingsvormen, waarbij de menselijke waardigheid en mogelijkheden centraal

Om het onderzoek naar het Gesamtkunstwerk in dit eer-

staan. Sellars gaf hierbij verschillende voorbeelden van

ste jaar van de Wagnercyclus zo concreet en werkbaar

culturen waarbij kunst en kunstenaars de enige mense-

mogelijk te maken, is er voor gekozen de “Ring des Nibe-

lijke positieve ruimte wisten te creëren in landen waar

lungen” te analyseren op deelthema’s, die een invalshoek

geen enkel ander uitzicht op de toekomst is (o.a. Congo

zouden kunnen zijn bij de uitwerking van het festival. De

en Bangladesh).

werkgroep voor het festival die bestaat uit ongeveer 20

“Look again, think again, re-engage, and start again”

studenten, koos voor de invalshoek kunstenaar – macht

was zijn devies. “Intercultural negotiation, no limitati-

en onmacht. Er werd met name gedacht aan de verande-

ons, equality, solidarity, articulate a new positive vision,

rende rol van de kunstenaar tegen het licht van de crisis-

create openness! … Artists should refresh our burnt-out

situatie in de maatschappij op dit moment. De thematiek

society. Set new standards of beauty and activeness. How

werd nader uitgewerkt in een recentelijk uitgesproken

can we face things we don’t know how to face? Art can

107

108

help take of the masks. Let’s change the cultural climate.

stond interactiviteit tussen de verschillende disciplines

Artists should regulate the climate.” “Culture is the end

en de verschillende instituten centraal; door AKI studen-

of the day; the moment we consider if we are OK if we

ten werd gemusiceerd en door Conservatorium studen-

failed or succeeded.“

ten werd geschilderd. Na afloop van deze activiteiten kon samen van een avondmaaltijd worden genoten, opgeluis-

Sellars’ gedachtengoed bleek een rijke inspiratiebron

terd met muzikale bijdragen vanuit het ArtEZ Conserva-

voor het ArtEZ Festival Enschede. Met een stevige “Brai-

torium en performances.

ning Up“ op de openingsdag werden alle studenten let-

Op de vierde en laatste dag van het ArtEZ Festival wer-

terlijk opgewarmd en geïnspireerd om met de geboden

den tijdens de slotmanifestatie alle eindproducten ge-

input aan de slag te gaan. Het festivalprogramma tijdens

toond in Poppodium Atak in de binnenstad van Enschede.

de werkweek die volgde was zo gevuld en gevarieerd dat

Tientallen filmpjes, performances, een kleine modeshow

het teveel is om hier de revue te laten passeren. Nieuw

en een expositie waren te bewonderen. Hoogtepunt

was de opzet waarbij studenten zelf projecten initiëren

van deze middag was de uitvoering van “Der Jasager“,

om deze vervolgens ook tot uitvoering te brengen. Ruim

een mini-opera van Kurt Weill en Bertold Brecht. Het

35 projecten werden ingediend en met hulp van gastdo-

was een samenwerkingsproject tussen Conservatorium

centen verwezenlijkt.

(muziek en zang) en AKI studenten (decor en kostuums),

Naast de collectieve zelfwerkzaamheid van de studenten

waarbij het concept van het Gesamtkunstwerk uitste-

werd een Masterclassprogramma aangeboden, waarin

kend uit de verf kwam.

specialisten hun licht lieten schijnen op voornoemde

We kunnen concluderen dat het festival ook dit jaar weer

problematiek. Uitgenodigd waren o.a. Peter van den

zeer geslaagd was!

Hurk (lector Community Arts van Codarts ), Jaap Blonk (componist, performer en dichter), Tom Salisbury (music director, arrangeur, performer en producer van o.a. Van Morrison) en Ben Coelman (Hoofd Publiciteit en Educatie Nationale Reisopera). Tijdens deze masterclasses

109

A r t E Z Fe s t i va l ‘ Ge s a m t k u n s t w e r k ’ A n a c t i v i t y t h at r e c u r s e v e ry y e a r i s t h e f e s t i va l , a t r a n s e d u c a t i o n a l p r o g r a mm e o r g a n i s e d b y d A c a p o A r t EZ S t u d i u m G e n e r a l e c o o r d i n at e d b y E lv i r a va n E i j l , A n n e T o l a n d M i n k a Schipper. I t u s e d t o b e c a l l e d t h e AKI F e s t i v a l . W h e n t h e c o o p e r a t i o n w i t h t h e c o n s e r v at o r y g o t u n d e r w ay p r o p e r ly a f e w y e a r s a g o i t b e c a m e t h e AKI + C o n s e r v a t o r y F e s t i v a l . A n d s i n c e b o t h t h e AKI a n d t h e c o n s e r v a t o r y f o r m a p a r t o f A r t EZ , i t h a s f i n a l l y b e e n r e n a m e d t h e A r t EZ F e s t i v a l E n s c h e d e . T h i s f e s t i va l h a s c r e at e d a l o t o f g o o d w i l l i n t h e c i t y i n t h e l a s t f e w y e a r s . I t w a s t e m p o r a r i ly h o u s e d i n a t e n t o n t h e O u d M a r k t a n d o n t h e S tat i o n s p l e i n , i n t h e O u d e K e r k . T w o y e a r s a g o t h e f o r m e r T e t e m II t e x t i l e f a c t o r y i n R o o m b e e k w a s t u r n e d i n t o a p r o v i s i o n a l a c a d e m y, h e r a l d i n g i t s f u t u r e premises. I n t h e m e a n t i m e t h e p r o g r e s s o f i n s i g h t o n t h e pa rt o f t h e E n s c h e d e l o c a l a u t h o r i t y a n d o f A r t EZ h a s l e d t o a n e w policy on festivals. Enschede now has a M u z i e k t h e at e r w i t h o p e r a p o t e n t i a l a n d w a n t s t o m a k e u s e o f t h at i n t h e f e s t i v a l p o l i c y. T h at w a s t h e i n s p i r at i o n b e h i n d t h e n e w f e s t i va l G r e n s w e r k , a m u lt i d i s c i p l i n a ry f e s t i va l t h at w i l l c o mm e n c e i n t h e a u t u m n o f 2 0 0 9 w i t h a l l t h e m a j o r c u l t u r a l institutions in Enschede. The key item will be the performance of Wagner’s Der Ring des Nibelungen, from which an opera w i l l b e p e r f o r m e d e v e r y y e a r f o r f o u r s u c c e s s i v e y e a r s . A r t EZ E n s c h e d e ( AKI a n d C o n s e r v a t o r y ) i s s u p p o r t i n g t h i s i n i t i a t i v e w i t h a d v i c e a n d p r a c t i c a l ly. In a n t i c i pat i o n of the city festival, the A r t EZ festival this year chose the theme ‘Gesamtkunstwerk’ with many interdisciplinary activities. The festival was organised in t h e a c a d e m y t h i s y e a r , w i t h a f i n a l p r e s e n tat i o n i n Ata k a n d t h e r o u t e t o t h e M u z i e k t h e at e r . T h e n u m b e r o f s t u d e n t s ta k i n g pa r t h a s d o u b l e d o v e r t h e y e a r s , l e a d i n g t o n e w opportunities and above all interesting cross-overs. D e r R i n g d e s N i b e l u n g e n i s a t y p i c a l e x a m p l e o f t h e at t e m p t b y the composer Richard Wagner to achieve a Gesamtkunstwerk. I t i s a n i d e a l c o m b i n at i o n o f a l l t h e a r t s . T h e t e r m w a s i n t r o d u c e d b y R i c h a r d W a g n e r t o r e f e r t o w h at h e w a n t e d h i s o p e r a s t o a c h i e v e , i n pa rt i c u l a r t h e h a r m o n y b e t w e e n music, p o e t r y, movement and t h e at r e . The concept of G e s a m t k u n s t w e r k w a s i n v e s t i g at e d i n m o r e d e ta i l d u r i n g t h e A r t EZ F e s t i v a l E n s c h e d e . T h e c o n c e p t o f a t o t a l w o r k o f a r t i n w h i c h a l l o f t h e a r t s c o m e t o g e t h e r i s a f t e r a l l h i g h ly a p p r o p r i at e f o r a n a c a d e m y t h at r e p r e s e n t s a l l o f t h e s e disciplines. T h e c o mm o n p r e m i s e w a s t h e o b j e c t i v e o f a G e s a m t k u n s t w e r k . History shows this can be approached from various angles. F o r i n s ta n c e , t h e l i f e o f K i n g L u d w i g o f B ava r i a , w h o a s W a g n e r ’ s pat r o n w a s u n a b l e at a c e r ta i n m o m e n t t o d i s t i n g u i s h b e t w e e n r e a l i t y a n d t h e fa n ta s y w o r l d o f t h e o p e r a s , w a s s e e n a s a t o ta l w o r k o f a r t, b u t a l s o t h e c o m p r e h e n s i v e a n t h r o p o s o p h i c a l i d e a s o f R u d o l f S t e i n e r a n d t h e i n n o vat i v e doctrine of forms of Bauhaus. A Gesamtkunstwerk is not j u s t a b o u t t h e c o m b i n at i o n o f d i f f e r e n t a r t i s t i c d i s c i p l i n e s , b u t i t i s a l s o a v i e w o f o r at t i t u d e t o w a r d s a r t a n d l i f e t h at b l e n d s l i f e , w o r k , p h i l o s o p h y a n d a r t. To make research on the Gesamtkunstwerk as specific and feasible as possible in this first year of the Wagner cycle, i t w a s d e c i d e d t o a n a ly s e t h e R i n g i n t e r m s o f s u b s i d i a r y t h e m e s , w h i c h c o u l d b e a p o i n t o f e n t ry f o r e l a b o r at i o n in the festival. The working group for the festival, which consists of some 25 students, opted for the perspective a r t i s t – p o w e r a n d i m p o t e n c e , w i t h pa r t i c u l a r ly i n m i n d t h e

changing role of the artist against the background of the c r i s i s i n s o c i e t y at t h e m o m e n t. T h e t h e m e w a s e l a b o r at e d i n m o r e d e ta i l i n a r e c e n t l e c t u r e b y P e t e r S e l l a r s , P r o f e s s o r o f W o r l d A r t a n d C u l t u r e s , w h o i s a s s o c i a t e d w i t h UCLA a n d i s a l s o a n i n t e r n at i o n a l ly a c c l a i m e d d r a m at i s t. D u r i n g t h e ELIA C o n f e r e n c e i n G o t h e n b u r g , S w e d e n , h e c a l l e d u p o n f u t u r e a r t i s t s a n d a r t t e a c h e r s , i n c l u d i n g t h o s e at t h e A r t EZ a c a d e m i e s , t o g i v e s e r i o u s t h o u g h t t o t h e i r n e w t a s k i n t h e f u t u r e . H e i s c o n v i n c e d t h at t h e o l d w o r l d o r d e r i s o n t h e v e r g e o f c o l l a p s e n o w t h at c a p i ta l i s m h a s b e e n shown to have reached the end of its tether. People have exploited one another and the earth for too long. People h av e b e e n t r e at e d a s d i s p o s a b l e s a n d h av e b e e n p u s h e d t o o n e s i d e . I n h i s v i e w, t h e t i m e h a s c o m e t o u s e c r e at i v i t y a n d to think about new forms of society in which human dignity and potential occupy pride of place. Sellars gave several e x a m p l e s o f c u lt u r e s i n w h i c h a r t a n d a r t i s t s m a n a g e d t o c r e at e t h e o n ly p o s i t i v e h u m a n s pa c e i n c o u n t r i e s w h e r e there is not a single other prospect of the future (including Congo and Bangladesh). ‘ L o o k a g a i n , t h i n k a g a i n , r e - e n g a g e , a n d s ta r t a g a i n ’ w a s ‘ I n t e r c u lt u r a l n e g o t i at i o n , no l i m i tat i o n s , his message. e q u a l i t y, s o l i d a r i t y, a r t i c u l at e a n e w p o s i t i v e v i s i o n , c r e at e o p e n n e s s ! … A r t i s t s s h o u l d r e f r e s h o u r b u r n t- o u t s o c i e t y. S e t n e w s ta n d a r d s o f b e a u t y a n d a c t i v e n e s s . H o w c a n w e fa c e t h i n g s w e d o n ’ t k n o w h o w t o fa c e ? A r t c a n h e l p ta k e o f f t h e m a s k s . L e t ’ s c h a n g e t h e c u lt u r a l c l i m at e . A r t i s t s s h o u l d r e g u l at e t h e c l i m at e . ’ ‘ C u lt u r e i s t h e e n d o f t h e d ay; t h e m o m e n t w e c o n s i d e r i f w e a r e OK i f w e f a i l e d o r s u c c e e d e d . ’ S e l l a r s ’ i d e a s t u r n e d o u t t o b e a r i c h s o u r c e o f i n s p i r at i o n f o r t h e A r t EZ F e s t i v a l E n s c h e d e . W i t h a v i g o r o u s ‘ b r a i n i n g u p ’ o n t h e o p e n i n g d a y, a l l o f t h e s t u d e n t s w e r e l i t e r a l ly warmed up and inspired to get down to work with the input o f f e r e d t h e m . T h e f e s t i v a l p r o g r a mm e d u r i n g t h e w e e k o f w o r k t h at f o l l o w e d w a s s o f u l l a n d d i v e r s e t h at i t w o u l d b e g o i n g t o o fa r t o r e v i e w i t a l l h e r e . A n e w f e at u r e w a s t h e i n i t i at i o n o f p r o j e c t s b y s t u d e n t s t h e m s e lv e s f o l l o w e d b y t h e i r i m p l e m e n tat i o n . M o r e t h a n 3 5 p r o j e c t s w e r e s u b m i t t e d and put into practice with the help of guest tutors. Besides the collective ability of the students to work by t h e m s e l v e s , a m a s t e r c l a s s p r o g r a mm e w a s a l s o p r o v i d e d , i n w h i c h s p e c i a l i s t s c o mm e n t e d o n t h e i s s u e a t h a n d . Am o n g those invited were Peter van den Hurk (Codarts research f e l l o w i n C o mm u n i t y A r t s ) , J a a p B l o n k ( c o m p o s e r , p e r f o r m e r and poet), Tom Salisbury (music director, arranger, performer, and producer of Van Morrison and others) and B e n C o e l m a n ( H e a d o f P u b l i c i t y a n d E d u c at i o n , N at i o n a l e Reisopera). Interactivity between the different disciplines a n d d i f f e r e n t i n s t i t u t e s w a s at t h e c e n t r e o f t h e s e m a s t e r classes; AKI students p l ay e d music and C o n s e r vat o ry s t u d e n t s pa i n t e d . A f t e rwa r d s t h e y e n j o y e d a n e v e n i n g m e a l t o g e t h e r a c c o m pa n i e d b y m u s i c a l c o n t r i b u t i o n s f r o m t h e A r t EZ C o n s e r v a t o r y a n d p e r f o r m a n c e s . O n t h e f o u r t h a n d l a s t d a y o f t h e A r t EZ F e s t i v a l , a l l o f the final products were shown during the closing event in P o p p o d i u m Ata k i n t h e c e n t r e o f E n s c h e d e . D o z e n s o f s h o r t films, performances, a small fashion show and an exhibition were there for all to see. The climax of this afternoon wa s t h e p e r f o r m a n c e o f T h e Y e s - S ay e r , a m i n i o p e r a b y K u rt W e i l l a n d B e r t o l d B r e c h t. I t w a s a j o i n t p r o j e c t b e t w e e n t h e C o n s e r v a t o r y ( m u s i c a n d s o n g ) a n d AKI s t u d e n t s ( d é c o r a n d c o s t u m e s ) , w h i c h b r i l l i a n t ly f l e s h e d o u t t h e c o n c e p t o f t h e G e s a m t k u n s t w e r k . W e c a n c o n c l u d e t h at t h i s y e a r ’ s f e s t i va l w a s a g r e at s u c c e s s t o o .

G r a d u at i o n w o r k 2 0 0 9

111

112

113

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “ A n ta g o n i s m ” , I l l u s t r at i e s

Naa m Ya s m i n A b i t

Studierichting A r t & c r o s s m e d i a d e s i g n , v o lt i j d

c o n ta c t w w w. a n ta g o n i s m . m e y @ a b i t y. d e

C o ö r d i n at o r ina bode

114

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Close to the bone”, Tekeningen, schilderijen en collages 1 “hoofd”, Acryl en pen op p a p i e r , 2 1 0 mm x 2 9 7 mm

2 “hand”, Acryl, aQuarel en p o t l o o d o p pa p i e r m e t g e s s o , 2 9 5 mm x 4 0 0 mm

4 zonder titel, Acryl, p e n e n p l a s t i c o p pa p i e r 2 9 5 mm x 3 2 0 mm

3 zonder titel, Acryl, a q u a r e l e n p e n o p pa p i e r , 2 9 5 mm x 4 2 0 mm

5 zonder titel, Acryl, aquarel en p e n o p p a p i e r 3 1 0 mm x 4 2 0 mm

115

Naa m U r s u l a M a r i n k a A lt e n a

Studierichting T e k e n e n e n s c h i l d e r e n , D e e lt i j d

c o n ta c t a . d e g r a a f 1 2 @ h e t n e t. n l

C o รถ r d i n at o r Eric de gram, Ton harmsen

116

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 w a s , s t o f e n k l e d i n g , 1 5 0 0 mm x 4 0 0 mm x 2 5 0 mm 2 r u b b e r , s t o f, k a n t e n k l e d i n g , 8 7 0 mm x 6 0 0 mm 9 0 0 mm

Naa m julia beck

Studierichting b e e l d h o u w e n v o lt i j d

c o n ta c t w w w. j u l i . v i e w b o o k . c o m juli.beck@gmail.com

C o Ăś r d i n at o r Pieter Baan MĂźller, Hans Hovy

117

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Gijs Assmann uitwisseling 7 / 2 0 0 7 - 6 / 2 0 0 8 IUNA , I n s t i t u t o U n i v e r s i ta r i o N a c i o n a l d e l Arte, Buenos Aires

Exposities: A n g e l a M a r i e G r a y, J u l i a B e c k “ S o m o s i g u a l e s , s o m o s d i f e r e n t e s ” C e n t r o M u n i c i pa l d e J u v e n t u d “ A l g i r ó s ” , Va l e n c i a , S pa n j e , 2 0 0 3 “ W o o r d w e r k e n & B o e k b e e l d e n ” CODA M u s e u m , A p e l d o o r n , N e d e r l a n d , 2006 L o r e n a V i v e n t, J u l i a B e c k “ P i s e e l c é s p e d ” G a l e r í a M e r i d i ó n A r t e Contemporáneo, Buenos Aires, Argentina, 2008

118

TIT E L , o m s c h r i j v i n g video monitoren en schermen h o u t, 2 , 5 m x 3 m x 3 m

Naa m C h aya B o l l e b a k k e r

Studierichting G e m e n g d e M e d i a , v o lt i j d

c o n ta c t c h aya . p o s t @ g m a i l . c o m

C o รถ r d i n at o r Mari Boeijen

119

uitwisseling HGKZ Z 端 r i c h , Z w i t s e r l a n d

120

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “roodvoorhoofd” uit de tekeningen serie “in de regen”, ( k l e u r ) p o t l o o d , w a t e r v e r f, a c r y l v e r f, p a s t e l k r i j t , houtskool, cyberisch krijt 150cm x 220cm

2 zonder titel, schuimrubber, g i p s , h o u t , s t o f, l i n n e n t a p e , f r i t u u r v e t, t o u w, p l a s t i c 50cm x 200cm x 50cm

Naa m Myrthe Boon c o n ta c t myrtheboon@gmail.com

121

Studierichting b e e l d h o u w e n , v o lt i j d Be g e l e i de r e i n de x a m e n H a n s H o v y, H e l e n F r i k , Ernst Varkevisser

uitwisseling RoemeniĂŤ

122

2 TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 grietje, foto op aluminium 75cm x 110cm 2 z o n d e r t i t e l , 2 9 , 7 Cm x 4 2 c m 3 zonder titel, foto op aluminium, 60cm x 90cm

Naa m grietje bouman

Studierichting f o t o g r a f i e , d e e lt i j d

c o n ta c t w w w. g r i e t j e b o u m a n . n l 7 1 0 1 z j 1 7 5 @ h e t n e t. n l

C o รถ r d i n at o r Eric de Gram, Ton Harmsen

123

Be g e l e i de r e i n de x a m e n N i e k d e V r i e n d t, T o n H a r m s e n , Charl van Ark, Uli Langendorf

exposities 2002, Groot Schuylenburg, Apeldoorn 2005, Galerie Koempoelan, Winterswijk 2006, Bij Liesbeth, Winterswijk 2006, Balentuin, Lunteren 2 0 0 6 , d e B i j e n k o r f , Am s t e r d a m 2007, Artoll Labor, Bedburg Hau 2008, Tetem2, Enschede

124

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 zonder titel, schilderij, acryl en lak op doek, 135cm x 195cm 2 zonder titel, schilderij, gemengde media, 269cm x 75cm

3 zonder titel, schilderij, acryl op doek, 8 5 c m x 1 2 0 c m

Naa m Mark Bouwhuis c o n ta c t w w w. m a r k b o u w h u i s . n l mark_bouwhuis@hotmail.com

125

Studierichting s c h i l d e r e n , v o lt i j d C o รถ r d i n at o r Joris Geurts

Extra Docent beeldende kunst en vormgeving, cabk, Zwolle

126

titel, omschrijving “Art in Motion”

Naa m Stefan Bürke

Studierichting A r t & c r o s s m e d i a d e s i g n , v o lt i j d

1 “Rooms are ready”, Video, 1:37 minuten

c o n ta c t stefanbuerke.com

C o ö r d i n at o r ina bode

2 “ F ly i n g A i r p l a n e s ” , V i d e o , 1:31 minuten

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank engeman, Johan Visser

127

Exposities T h e at e r T w e n t e , T w e n t s e W e l l e Enschede: het verleden van nederland Een geschiedenis in 8 bedrijven, 2009

128

Naa m Petrus Hendrikus Maria Van den Bulk c o n ta c t pvandenbulk@orange.nl

Studierichting G e m e n g d e M e d i a , d e e lt i j d C o รถ r d i n at o r Eric de Gram, Ton Harmsen

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ton Harmsen, Charl van Ark

129

130

Titel, omschrijving 1 “oma+petjes”, 19 foto’s op k o p i e e r pa p i e r 1 8 0 c m x 1 2 0 c m 2 “ 1 8 X w at c h y m a n ” , 1 8 f o t o ’ s o p k o p i e e r pa p i e r , 9 0 c m x 1 2 0 c m

Naa m M i c h i e l H ay e G e r a r d B u r g e r

Studierichting F o t o g r a f i e , v o lt i j d

c o n ta c t w w w. m i c h i e l b u r g e r . n l mhgburger@hotmail.com

C o ö r d i n at o r R ay m o n d Ta u d i n C h a b o t Be g e l e i de r e i n de x a m e n R ay m o n d Ta u d i n C h a b o t

131

Exposities: Broerenkerk, Zwolle, 2004 Pav l o v P o c k e t F e s t i va l / H o m e s tat i o n 7 , G r o n i n g e n , 2 0 0 5 B i n n e n s ta d , G r o n i n g e n , 2 0 0 6 CafĂŠ ĂŠ, Deventer, 2006 E ta l a g e s Z w o l s e w e g , D e v e n t e r , 2 0 0 7 Zernike, Groningen, 2007 Puddingfabriek, Groningen, 2007 G a l l e ry C l a i r e F o n ta i n e I n t e r n at i o n a l P h o t o M e e t i n g s , L u x e m b u r g , 2 0 0 7 G a l e m a N a z at e n , B o l s w a r d , 2 0 0 7 R e a l e t y, E n s c h e d e , 2 0 0 7 / C o d a M u s e u m A p e l d o o r n , W a n d e r w o r t, 2 0 0 8 Fase2, Enschede, 2008 F o a m Am s t e r d a m , P h o t o P i t c h , 2 0 0 8 Yoro/Puur!, Groningen, 2008 Boeken/Eerst!, Enschede, 2009

132

Titel, omschrijving “Handen vertellen”, FotograFisch onderzoek 1 “ S w e e t l i k e c h o c o l at e ” , foto, hand en chocolade 2 “aqua”, foto, vork en hand

Naa m Anna Döding

Studierichting A r t & c r o s s m e d i a d e s i g n , v o lt i j d

c o n ta c t anna@doding.nl

C o ö r d i n at o r ina bode Be g e l e i de r e i n de x a m e n Jan Wierda, Roland Sips

133

134

Titel, omschrijving â&#x20AC;&#x153;het blote oogâ&#x20AC;?, Tekeningen, beeldend werk, stoffen portretten. 1 zonder titel, slapend h o o f d j e , b e e l d e n d , s t o f, k a n t , o r g a n z a , t u l e , w at t e n

2 zonder titel, Tekening, p o t l o o d , a q u a r e l v e r f, a q u a r e l k r i j t, o l i e k r i j t, pa s t e l k r i j t 3 zonder titel, Stoffen portretje aan de muur, vlies

Naa m Aniek elburg c o n ta c t aniekelburg@hotmail.com

135

Studierichting T e k e n e n / S c h i l d e r e n , v o lt i j d Be g e l e i de r e i n de x a m e n K e e s Sm i t s

136

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Getemd licht”

1 “ G e t e m d l i c h t ” i n s ta l l at i e , live-streaming projectie door middel van een zelf gemaakt m e d i u m ( a p pa r a at ) pof glasvezel, 2 lenzen, plexiglas, projectiescherm, 3m

2 “Fabritme” video, 2m x 1,5m 3 “ F l u c t u at i e s ” v i d e o p r o j e c t i e , zijde, dv video, 4m x 3m

137

Naa m A r l e t ta E l s t- W a w r z y n i a k

C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller

c o n ta c t a r l e t ta @ h o m e . n l

Be g e l e i de r e i n de x a m e n F r i t s M a at s , Pa u l j a n s e n K l o m p

Studierichting M e d i a K u n s t, V o lt i j d

Exposities “Groep 6”, in Kongsi, Enschede / juli 2006 “ AKI E l e c t r i q u e ” i n M e d i a L a b , Enschede / Oktober 2008

138

W h at m o v e s p e o p l e t o s e a r c h f o r t h e i r h a p p i n e s s fa r away f r o m h o m e a n d t h e i r l o v e d o n e s ? This question also came to my mind, when my b r o t h e r s u d d e n ly c h o s e f o r a c a r e e r i n s h i p p i n g a n d l e f t t o w o r k o n a c o n ta i n e r s h i p l a s t y e a r . A w h o l e o t h e r w o r l d , i s o l at e d b y t h e o c e a n b e c o m e s - at l e a s t t e m p o r a l ly - h o m e f o r a w h o l e b u n c h o f p e o p l e w i t h c o m p l e t e ly d i f f e r e n t b a c k g r o u n d s . T o u n d e r s ta n d t h e m o t i vat i o n o f t h e s e p e o p l e , I s p e n t three weeks with my brother and the crew of the c o n ta i n e r s h i p ‘ D o l l a r d T r a d e r ’ , f o l l o w i n g t h e m a r o u n d w i t h m y c a m e r a . T h e d o c u m e n ta ry o f m y trip - from South-Africa to Singapore - ventures a close and personal look.

titel, omschrijving “Neue Ufer”, V i d e o D o c u m e n tat i o n

Naa m frauke engler

Studierichting A r t & c r o s s m e d i a d e s i g n , v o lt i j d

c o n ta c t frauke-engler@web.de

C o ö r d i n at o r Ina Bode

139

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ina Bode, Frank Engeman, A n e ta L e s n i k o v s k a

Exposities TwentseWelle E x t r a i n f o r m at i e M i n o r k u n s t, m e d i a e n t e c h n i e k , 2 0 0 6 Borders of Perception, 2008

140

titel, omschrijving “ N i e t o v e r r o z e n ” , I n s ta l l at i e , f o t o r e p o r ta g e e n f i l m 1 “Samen op de bank”, Foto, A n a l o g e f o t o , 2 1 0 mm x 1 4 0 mm

2 “ v e r s t o p p e n ” , F o t o , D i g i ta l e f o t o , 2 1 0 mm x 1 4 0 mm

Naa m Mirjam Fidder c o n ta c t w w w. m i j a . e x t o . n l liefsmija@hotmail.com

141

Studierichting M o n u m e n ta a l , v o lt i j d C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Sciarone en Jan Wierda

Exposities Sm a r t M a t e r i a l s , T e t e m 2 , E n s c h e d e , 2 0 0 7 W a n d e r w o r t ‘ G e h e i m e g a n g e n ’ , CODA , A p e l d o o r n , 2 0 0 8 P u b l i c S p a c e , AKI , E n s c h e d e , 2 0 0 8 E x t r a i n f o r m at i e M BO B e s c h e r m i n g s - & A f w e r k i n g s t e c h n i e k e n CIBAP , Z w o l l e

15 0 40 2

Naa m Anika Franke c o n ta c t info@anika-franke.com w w w. a n i k a - f r a n k e . c o m w w w. f r a n k e - a n i k a . b l o g s p o t. c o m

Studierichting Art & Crossmedia Design, v o lt i j d C o รถ r d i n at o r ina bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Roland Sips, Frank Engeman, A n e ta L e s n i k o v s k a

143

I ’ LL D R A W YOU IN E e n i n s ta l l at i e a l s e e n ruimtelijke tekening, waarin i l l u s t r at i e s , b o e k e n , v i d e o s e n a n i m at i e s g e ï n t e g r e e r d z i j n . Een 3-dimensionale ervaring om doorheen te wandelen.

S ta g e Projectenpool Museum TwentseWelle, Enschede Uitwisseling Academia di belle Arti B o l o g n a , I ta l i ë

A n i n s ta l l at i o n a s a s pat i a l d r a w i n g w h e r e i l l u s t r at i o n s , a n i m at i o n s , v i d e o s a n d b o o k s a r e b e i n g i n t e g r at e d . A f u l ly accessible, three-dimensional experience.

Exposities 2005 “Halle 4”, Kunsthalle, Lingen 2 0 0 7 “ W a l l o f t h o u g h t s ” O u d e M a r k t, E n s c h e d e 2 0 0 8 “ T h e at e r T w e n t e M u s e u m ” , T w e n t s e W e l l e , E n s c h e d e P u b l i c at i e s 2009 “Boekie Boekie”, tijdschrift voor kinderen, Rotterdam

144

titel, omschrijving “ i t i s a M EAN WORLD o u t t h e r e ” , Geënsceneerde fotografie in c o m b i n at i e m e t g e d i c h t e n , b o e k

1 “Myra“, portretfoto G e d i c h t M y r a , g e d i c h t, t y p e m a c h i n e o p pa p i e r 2 “Myra-flora“, portretfoto G e d i c h t M y r a - f l o r a , g e d i c h t, t y p e m a c h i n e o p pa p i e r

Naa m Daniela Fritze c o n ta c t w w w. d a n i e l a f r i t z e . c o m daniela.fritze@gmail.com

145

Studierichting Art & crossmedia design, v o lt i j d C o ö r d i n at o r ina bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Johan Visser, Roland Sips

Uitwisseling EASD V a l e n c i a , S p a n j e E x t r a i n f o r m at i e Duitse ‘Ausbildung’: M e d i e n g e s ta lt e r D i g i ta l / P r i n t, Mediendesign (2000-2003)

146

T h e p r o j e c t R e s e a r c h S u s ta i n a b l e D e s i g n d e a l s w i t h s u s ta i n a b i l i t y i n v a r i o u s a s p e c t s , m o s t ly i n a v e r y s c i e n t i f i c w a y. T h e r e s u lt s are different works, conceptual as well as applied. Concepts for exhibitions, websites, graphics a n d a d i g i ta l a r c h i v e a b o u t t h e r e s e a r c h . S o m e pa rt s w e r e i mm e d i a t e s o l u t i o n s , s o m e p a r t s are supposed to go on and get e x pa n d e d i n f u t u r e t i m e s .

titel, omschrijving R e s e a r c h S u s ta i n a b l e D e s i g n

Naa m Philipp Gieseler c o n ta c t w w w. p h i l i p p g i e s e l e r . c o m phgi@phgi.de

Studierichting Art & crossmedia design, v o lt i j d C o รถ r d i n at o r ina bode

147

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Wouter Hooijmans, Roland Sips S ta g e Team Art Work, 2004 Hardystudio, 2007

exposities p M p L a B a u d i o v i s u a l s h o w , p e r f o r m e d a t M e l k w e g ( Am s t e r d a m ) , P a r a d i s o ( Am s t e r d a m ) e n M e t r o p o o l ( H e n g e l o ) , 2 0 0 7 9 9 , 8 % A r t , AKI H a l 2 , 2 0 0 8

148

TIT E L “Portraits”, foto’s, tekeningen, Ölbilder

Naa m Tina Giesenkämper - Domnik c o n ta c t tina.domnik@web.de

Studierichting Fotografie, Tekenen, Schilderen, D e e lt i j d C o ö r d i n at o r Eric de Gram

149

Be g e l e i de r e i n de x a m e n C h a r l v a n A r k , U l i L a n g e n d o r f, Jan Wierda

150

titel, omschrijving 1 zonder titel, olie op doek 150cm x 200cm 2 zonder titel, olie op doek 90cm x 90cm

Naa m Johanna Helene Gloge

Studierichting s c h i l d e r e n , v o lt i j d

c o n ta c t longbe@gmx.net

C o รถ r d i n at o r Joris Geurts Be g e l e i de r e i n de x a m e n Docenten schilderen

151

152

TIT E L , OMSCHRIJ V ING “ D r e a m o f F ly i n g ” , f o t o g r a f i e 1 zonder titel, Handmade C4 c o l o u r p r i n t, m at t pa p e r o n dibond, 70cm x 85cm

2 zonder titel, Handmade C4 c o l o u r p r i n t, m at t pa p e r o n dibond, 70cm x 85cm

Naa m Jesco Gravemeier c o n ta c t w w w. J e s c o G r av e m e i e r . c o m Jesco@JescoGravemeier.com

153

Studierichting A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n , v o lt i j d C o รถ r d i n at o r ina bode Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hein Jan Geerdink, Roland Sips

E x p o s i t i eS Galerie Lans Uylen, Hengelo, 2009 Kloster Bentlage, Rheine, 2009 E x t r a i n f o r m at i e B a c h e o l o r F o t o g r a f i e A u t o n o o m , AKI

154

TIT E L , OMSCHRIJ V ING “Tägliche Gedanken”, ( e v e ry d ay t h o u g h t s ) , video (shortfilm)

Naa m N i l s C h r i s t o p h e r G r o SS e

C o ö r d i n at o r ina bode

Studierichting Art & Crossmedia Design, v o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Engeman, Johan Visser S ta g e Hollandcentraal

155

156

157

Naa m A n i ta G ry z i e c k a

Studierichting s c h i l d e r e n , v o lt i j d

c o n ta c t g ry z u l a @ ya h o o . d e

C o รถ r d i n at o r Joris Geurts

Be g e l e i de r e i n de x a m e n J o r i s G e u r t s , K e e s Sm i t s , Kars Persoon, Riet Schennink

158

titel, omschrijving “ I s ta n b u l – E i n i m p r e s s i o n i s t i s c h e s Ta g e b u c h ” 1 “Bakkal”

Naa m janet haar

Studierichting A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n , v o lt i j d

c o n ta c t w w w. j a n e t h a a r . c o m janet@janethaar.com

C o ö r d i n at o r ina bode Be g e l e i de r e i n de x a m e n A h m e t P o l at, I n a B o d e

159

I s ta n b u l - d i e s e S ta d t b r o d e lt, s c h w i mm t , r e n n t, rauscht und schläft niemals. In meiner Endexamensphase bin i c h e r n e u t n a c h I s ta n b u l g e r e i s t, um dort für eine Weile zu Leben und zu fotografieren. Vom Mitrennen und Stehenbleiben Im p r e s s i o n e n vom täglichen Geschehen dokumentiert in Wort und Bild.

Fotos und Texte g e s a mm e l t in einem Buch und in Form einer Ausstellung.

E x t r a i n f o r m at i e 2000 – 2003 Ausbildung zur Fotomedienlaborantin 2 0 0 8 R e a d i n g T h e C i t y, I s t a n b u l 2 0 0 8 AIAS M e e t i n g + W o r k s h o p, I s t a n b u l

Be g e l e i de r e i n de x a m e n A h m e t P o l at, I n a B o d e Uitwisseling 2008 / 2009 Marmara Üniversitesi, G ü z e l S a n at l a r Fa k ü lt e s i , I s ta n b u l – T u r k e y, ( 4 m o n t h )

Exposities 2 0 0 0 “ K o n t r a s t e , S c h w a r z / W e i SS F o t o g r a f i e n ” , K u n s t m e i l e L e e r , DE 2004 “Art + Wellness”, Acryl Malereien, Riviera Pool Geeste, de 2 0 0 7 “ C h o c o l at e ” P h o t o g r a p h y W o r k s h o p / A h m e t P o l at, A k i E n s c h e d e , n l 2 0 0 7 “ P h o t o g r a p h y b y A r t + C o mm u n i c a t i o n D e s i g n ” , A k i E n s c h e d e , n l 2 0 0 8 “ A u t h o r s h i p a n d N e c e s s i t y ” P h o t o g r a p h y W o r k s h o p / A h m e t P o l at, A k i E n s c h e d e , NL 2 0 0 8 “ T h e at e r T w e n t e – D e g o u d e n E e u w ” , F o t o + V i d e o , M u s e u m T w e n t s e W e l l e , E n s c h e d e , n l 2 0 0 8 “ M i g r a t i o n ” AIAS M e e t i n g , M a r m a r a Ü n i v e r s i t e s i , G ü z e l S a n a t l a r F a k ü l t e s i , I s t a n b u l , t r

160

titel, omschrijving “Meet Me” 1 zonder titel, Drawing, O i l e pa s t e l a n d w at e r c o l o r o n pa p e r , 2 5 0 c m x 1 5 0 c m

2 zonder titel, Drawing, O i l pa s t e l a n d w at e r c o l o r o n pa p e r , 3 2 0 c m x 1 5 0 c m

Naa m Maddy Hauth c o n ta c t w w w. m a d d y h a u t h . c o m m a d d y. h a u t h @ g m a i l . c o m

161

Studierichting M i x e d m e d i a , v o lt i j d C o รถ r d i n at o r Mari Boeijen

162

titel, omschrijving 1 “ 1 _ d e ta i l _ N o . 0 0 1 ” , R u i m t e v u l l e n d e i n s ta l l at i e , k e r a m i e k , v e r f, g l a z u u r 2 “ 1 _ t o ta l p h o t o _ N o . 0 0 1 ” , f o t o v a n k l e i n e l i c h t i n s t a l l a t i e

Naa m Esther Hoogendijk

Studierichting B e e l d h o u w e n , v o lt i j d

c o n ta c t w w w. e s t h e r h o o g e n d i j k . v i e w b o o k . c o m esther_hoogendijk@live.nl

C o ö r d i n at o r Hans Hovy Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hans Hovy

163

Uitwisseling T h e At h e n s S c h o o l o f F i n e A r t s , e l Exposities ‘ Pa s s p o r t ’ , At h e n s s c h o o l o f f i n e a r t s , At h e n s , G r e e c e , 2 0 0 8 ‘ G o d ’ , M a r i a c h u r c h , O o s t e r h o u t, 2 0 0 8 ‘ t h e l i v i n g r o o m p r o j e c t ’ , A r t Fa b r i c , H e n g e l o , 2 0 0 7 ‘ t e s ta m e n t ’ , M a r i a c h u r c h , O o s t e r h o u t, 2 0 0 7

Extra 2 0 0 4 - 2 0 0 5 F o u n d at i o n c o u r s e , S t. J o o s t A r t School, the Netherlands 2 0 0 3 - 2 0 0 4 O r i e n tat i o n a l c o u r s e , S t. J o o s t A r t School, the Netherlands

164

titel, omschrijving 1 De rol van personeel in de beleving van een museum Beveiliging in het Dolhuys, H a a r l e m e n h e t GE M , D e n H a a g

2 Interactieve media

3 Geinterviewde ontwerpers

T o e pa s s i n g va n n i e u w e m e d i a binnen het science museum, London

Dinah Casson van CassonMann Designers London, Frans B e v e r s v a n O p e r a Am s t e r d a m en Jeroen van Erp van Fabrique Delft

165

“Museum en interactie” Een onderzoek naar de veranderende rol van het museum en de waarde van nieuwe media. E e n i n s ta l l at i e b e s ta a n d e u i t e e n oversized magazine waarin alle media binnen tentoonstellingsvormgeving samenkomen om het onderzoek te presenteren. D e 2 D v o r m g e v i n g g e b e u r d o p pa pier, terwijl de ruimtelijke dimensie wordt gecreeërd door t o e pa s s i n g van ‘augmented reality’, een techniek waarbij een virtuele laag over het magazine wordt gelegd om 3D objecten ta s t b a a r d e r t e m a k e n . 3

Naa m Dennis ten Hove

Studierichting A r t & C r o s s m e d i a d e s i g n , v o lt i j d

c o n ta c t w w w. d e n n i s t e n h o v e . n l info@dennistenhove.nl

C o ö r d i n at o r ina bode Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hein Jan Geerdink, Wouter Hooijmans

166

Naa m Tobias Janning

Studierichting b e e l d h o u w e n , v o lt i j d

c o n ta c t T. J a n n i n g @ g m x . n e t

C o รถ r d i n at o r Hans Hovy

167

168

titel, omschrijving 1 “ S t i l P o r t r e t ” , v i d e o i n s ta l l at i e , s c h e r m : f l a n e l b e w e r k t met gips, Schermen: 60cm x 40cm, Duur video: 1min. (loop)

2 “ V e r g a n e G l o r i e ” ( d e ta i l ) , i n s ta l l at i e , h o u t, k e r a m i e k , w a s 3 z o n d e r t i t e l , t e k e n i n g , p o tl o o d , h o u t s k o o l , pa p i e r , m e ta a l , 140cm x 160cm

Naa m Leonie Janse c o n ta c t w w w. l e o n i e j a n s e . v i e w b o o k . c o m leoniejanse@hotmail.com

169

Studierichting b e e l d h o u w e n , v o lt i j d C o รถ r d i n at o r Hans Hovy

Be g e l e i de r e i n de x a m e n H a n s H o v y, H e l e n F r i k , E r n s t Varkevisser, Gijs Assmann Uitwisseling K u vata i d e a k at e m i a , H e l s i n k i , Finland

Extra Grafische Vormgeving, Grafisch Ly c e u m Z w o l l e

170

Naa m S a r a h J a n SS e n c o n ta c t w w w. s a r a h j a n s s e n . c o m mail@sarahjanssen.com

Studierichting art & crossmedia design, v o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Arjan Benning, Frank Engeman, A h m e t P o l at

C o รถ r d i n at o r Ina Bode

exposities T h e at e r T w e n t e , M u s e u m TwentseWelle, 2008

171

PHOTOMOTION B y c r e at i n g m o v i n g p h o t o g r a p h s , I t ry t o d i s c o v e r t h e s pa c e between photography and film. Furthermore I want to explore the thresholds of our perception, my intention is to c r e at e a n i n t r i g i n g w o r k , w h i l e t h e v i e w e r c a n s t i l l m a k e u p h i s o w n s t o r y b e h i n d i t.

172

titel, omschrijving Raum und Zeit Spuren und VergĂ¤nglichkeit Horizonte

Naa m Ilse Kampen

Studierichting g e m e n g d e m e d i a , d e e lt i j d

c o n ta c t ilse.kampen@gmx.de

C o Ăś r d i n at o r Eric de Gram

173

Be g e l e i de r e i n de x Ton Harmsen, Eric Charl van Ark, Uli R o b v a n d e W e r d t,

amen de Gram, L a n g e n d o r f, Jan Wierda

exposities Osnabr端ck, Hannover, Nordhorn, Meppen, Haarlem, Almelo, Hardenberg, e.a.

E x t r a i n f o r m at i e S o mm e r a k a d e m i e n i n N o r d e n , Nordhorn, Trier

174

titel, omschrijving 1 “venezia”, schilderij, acryl op doek, 110cm x 120cm 2 “Big Blossom Baby”

Naa m R o s w h i ta M . K e t z e n e r

Studierichting s c h i l d e r e n , d e e lt i j d

c o n ta c t w w w. r o s w h i ta k e t z e n e r . n l r o s w h i ta k e t z e n e r @ h o t m a i l . c o m

Be g e l e i de r e i n de x a m e n charl van ark, kars persoon, jan wierda

175

exposities V&D enschede het koetshuis, Oldenzaal NAF - AK i bibliotheek, Losser v o l k s pa r k , E n s c h e d e Ootmarsum en sch端ttdorf

176

titel, omschrijving “zonder titel” o n d e r d e e l va n i n s ta l l at i e s , I n k t o p p a p i e r , 2 8 0 mm x 3 5 6 mm

Naa m Hanan Klei

Studierichting s c h i l d e r e n , v o lt i j d

c o n ta c t hananklei@gmail.com

C o ö r d i n at o r Joris Geurts

177

178

titel, omschrijving zonder titel, boomhut + gespieste hoofden + lichaam. Het geheel is een i n s ta l l at i e .

1 zonder titel, pruik (sculptuur), synthetisch-, mensene n pa a r d e n h a a r , s c h e d e l , k r a l e n , o n d e r k a k e n , pa p y r u s b l a d , v e r e n , k e t t i n g e n , s t o f, b e r g k r i s ta l l e n , l at e x . 50cm x 20cm

2 Zonder titel, boomhut ( s c u l p t u u r ) , h o u t, m e ta a l , s t o f, g l a s , 4 m x 2 m

179

Naa m Jos Kwakkel Studierichting B e e l d h o u w e n , v o lt i j d C o รถ r d i n at o r Hans Hovy

180

titel, omschrijving 1 “ h e w a s a l o v e ly r e d ” , s c h i l d e r i j , a c ry l o p pa p i e r , 70cm x 100cm 2 “ t v pa n e e l ” , pa n e e l v a n h o u t, 126cm x 230cm

Naa m H e n k L a mm e r s

Studierichting g e m e n g d e m e d i a , d e e lt i j d

c o n ta c t w w w . h e n k l a mm e r s . c o m w w w. pa c o p l u m t r e k . n l pa c o p l u m t r e k @ h o m e . n l

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ton Harmsen, Eric de Gram, Rob v a n d e W e r d t, c h a r l v a n a r k

181

Exposities d i v e r s e l o c at i e s

182

Naa m Rabea Lepping c o n ta c t mail@rabealepping.de

Studierichting Art & Crossmedia Design, v o lt i j d C o Ăś r d i n at o r ina bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Johan Visser, Frank Engeman, Ina Bode S ta g e Lensing Druck, Ahaus, Druckvorstufe Uitwisseling A c a d e m i a d i b e l l e A r t i B o l o g n a , I ta l i ĂŤ

183

“ W o r t b i l de r ” experimentelle und semantische Typografie Die B a s i s f ü r u n s e r e K o mm u n i k a t i o n i s t d i e S p r a c h e , d i e s e k o mm u n i z i e r e n w i r i n F o r m v o n S c h r i f t . D i e W o r tund S i l b e n k o m b i n at i o n unseres Alphabets t r a g e n b e i m L e s e n d i e g e w ü n s c h t e I n f o r m at i o n z u m Em p f ä n g e r . H i e r b e i e r f a s s e n w i r a b e r n i c h t e i n z e l n e B u c h s ta b e n , s o n d e r n W o r t b i l d e r , d i e d u r c h i h r e spezifische Kontur erkannt werden. Diese Kontur und die Form der Schrift allein sagen dabei aber nichts aus, über die wirkliche Bedeutung des Wortes. Lässt sich diese Bedeutung visuell darstellen? A u s g e h e n d v o n 2 6 W o r t b i l d e r n - g e w ä h lt n a c h d e n 2 6 B u c h s ta b e n u n s e r e s A l p h a b e t s - w i r d d i e B e d e u t u n g der einzelnen Wörter durch die manipulierte F o r m v i s u a l i s i e r t u n d pa r t i e l l v e r ä n d e r t. I n d i e s e r semantischen und experimentellen Typografie wird d e r G r u n d t y p d e r B u c h s ta b e n i n Fa r b e u n d M at e r i a l so modifiziert und v e r s t ä r k t, dass sich die Bedeutung intuitiv erfahren l ä s s t. Nicht mehr nur das W o r t b i l d w i r d w a h r g e n o mm e n , s o n d e r n d a s W o r t a l s B i l d . E s k o mm u n i z i e r t a u f e i n e r w e i t e r e n E b e n e und verstärkt die Typografie. Diese ist nun nicht m e h r n u r a u s s c h l i e SS l i c h e r Ü b e r m i t t l e r s a c h l i c h e r I n f o r m at i o n e n . D i e F o r m a b w e i c h u n g e n e r h e b e n d a s S c h r i f t b i l d s e l b s t z u m K o mm u n i k a t i o n s f a k t o r . Es geht nicht mehr um die reine Wiedererkennung des W o r t e s , s o n d e r n u m d i e a s s o z i at i v e E r fa h r b a r k e i t der Intention.

184

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ O p e n b o e k ” , a c ry l o p pa p i e r , 21cm x 15cm 2 “Voet nr.1”, schilderij, a c ry l o p pa p i e r , 4 0 c m x 5 0 c m

3 “Dubbelmodel”, tekening, I n k t, k l e u r p o t l o o d , c o l l a g e o p pa p i e r , 2 1 c m x 3 0 c m

Naa m Sigrid Loenen c o n ta c t w w w. s i g r i d l o e n e n . n l sigrid.loenen@hotmail.com

185

Studierichting S c h i l d e r e n , t e k e n e n , D e e lt i j d C o รถ r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Albert Bouhuis, Lowieke van Aarle, Charl van Ark, Kars Persoon

Exposities Kunstruimte Villa de Bank, Enschede (mei 2009)

186

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ Pa a r d ” F o t o , 50cm x 70cm 2 “West End ” Foto, 50cm x 70cm

Naa m Henrik Alex Hans Lösing

Studierichting b e e l d h o u w e n , V o lt i j d

c o n ta c t w w w. h e n r i k l o e s i n g . d e henrik@henrikloesing.de

C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller Be g e l e i de r e i n de x a m e n Gijs Assmann

187

Exposities European Exchange Academy 08 Beelitz Heilst채tten Final Exhibition E x t r a i n f o r m at i e S c o t t i s h S c u l p t u r e W o r k s h o p, b r o n s g i e t e n , L u m s d e n , S c o t l a n d , D e c e m b e r 2 0 0 6 European Exchange Academy 08 Beelitz-Heilst채tten, 15 augustus t/m 16 september 2008 T e t t e r o d e , Am s t e r d a m w o r k s h o p g l a s b l a z e n , f e b r u a r i 2 0 0 8 Beeldenstorm, Eindhoven, workshop bronsgieten, december 2007

188

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ a b s e n c e m a k e s t h e h e a r t g r o w f o n d e r ” g r a f i s c h o n t w e r p, f o t o , p h o t o s h o p, 1 1 c m x 5 , 2 5 c m 2 “ d o s i s f a c i t v e n e n u m ” g r a f i s c h o n t w e r p , i l l u s t r a t o r , p h o t o s h o p , 9 6 mm x 9 6 mm 3 “ d e r f r ü h e v o g e l f ä l l t n i c h t w e i t v o m s t a mm ” i l l u s t r a t i e , p o t l o o d , m a r k e r , p h o t o s h o p , 2 9 , 7 c m x 4 2 c m

189

Naa m Fiete Lühn

Studierichting A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n , V o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Heinjan Geerdink, Frank Engeman

c o n ta c t w w w. f i e t e l u e h n . d e info@fieteluehn.de

C o ö r d i n at o r Ina Bode

Exposities museum TwentseWelle Enschede “ T h e at e r T w e n t e ” ( 2 0 0 8 / 2 0 0 9 ) , AKI ACD E n s c h e d e “ Q u i c k t i m e s ” ( 2 0 0 9 )

190

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 z o n d e r t i t e l , i n s ta l l at i e , O p t i s c h e l e n z e n , m e ta l l 1,7m x 7m 2 z o n d e r t i t e l , i n s ta l l at i e , p r o j e c t o r e n , g l a s , m e ta a l , w a s , 50cm x 50cm pro cubus

Naa m aike lutkemรถller c o n ta c t w w w. a i k e l u t k e m o l l e r . c o m Aikelutkemoller@gmail.com

Studierichting M e d i a K u n s t, V o lt i j d

191

C o ö r d i n at o r pieter baan müller Be g e l e i de r e i n de x a m e n p a u l j a n s e n k l o m p, p i e t e r b a a n m ü l l e r , f r i t s m a at s

Exposities 2007 Aki Eletrique/Medialab 2008 Aki Eletrique/Medialab 2008 (performances mit KrachBar) Aki Eletrique/Medialab Enschede krachBar (Sensor Electric Sound Performance) W i z z a r d s OFF M ESS k r a c h B a r ( S e n s o r E l e c t r i c S o u n d P e r f o r m a n c e ) P l a n e t A r t Am s t e r d a m k r a c h B a r ( S e n s o r E l e c t r i c S o u n d P e r f o r m a n c e ) 2 0 0 9 M u lt i s o l o 4 d

192

TIT E L , o m s c h r i j v i n g Naaktlopen met je hersenen

1 “Braindrain” schilderij, olieverf op doek 54cm X 54cm 2 “onderbewuste” schilderij, olieverf op doek 177cm X 267cm

Naa m Jan Maas c o n ta c t M a a s . JH @ i n t e r . n l . n e t Studierichting s c h i l d e r e n / t e k e n e n , D e e lt i j d

193

C o ö r d i n at o r E. de Gram Be g e l e i de r e i n de x a m e n Kars Persoon, Albert Bouhuis, Lowieke van Aarle, Jan Wierda, Riet Schennink

Exposities K u n s t m a n i f e s tat i e ” D r i f t ” , E n s c h e d e ( 2 0 0 4 ) , G o e p s e x p o s i t i e “ Sm a r t M a t e r i a l s a n d w e a r a b l e technology”, Enschede (2008), M u lt i S o l o - e x p o s i t i e k u n s t e n a a r s u i t N e d e r l a n d , Roombeek Enschede (2008)

194

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ D e pa d d e n s t o e l e n v e r z a m e laars ” Droomtekening, Aquarel 100cm x 70cm 2 “ T i l ly k k e m e d f ø d s e l s d a g e n ” Droomtekening, Aquarel 100cm x 70cm

3 “Kameleon” Onderdeel van i n s ta l l at i e , K e r a m i e k 51cm X 17cm

Naa m Bodil Høirup Madsen c o n ta c t bodilhoirup@sol.dk

195

Studierichting b e e l d h o u w e n , V o lt i j d C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hester Alberdingk Thijm Exposities “Woordwerke Coda Museum “De Woorden Coda Museum

n & Boekbeelden” Apeldoorn, 2006 en de dingen” Apeldoorn, 2007

S ta g e Bij Gijs Assmann (september 2008 – april 2009) E x t r a i n f o r m at i e Billedskolen på Jagtvej, Kopenhagen (Kunstopleiding) 2003-2005

196

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1/2/3 “ErfolgsStorye” I n s ta l l at i e 4m x 4m X 2,5m

4 “ E n t r o p i e ” I n s ta l l at i e , S ta a l , G l a s , V i d e o 4,5m x 1m X 2,5m

Naa m Jan Merlin Marski c o n ta c t w w w . s c r e e n f ly. e u i n f o @ s c r e e n f ly. e u

197

Exposities 2008 Contour Mechelen Sequenz 1006 E M AF O s n a b r ü c k S e q u e n z 1 0 0 6 Aki Eletrique/Medialab Enschede Sequenz 1006 Fa s e 2 , E n s c h e d e N o i z e Pa k I d e n t i t y 2007 Aki Eletrique/Medialab Enschede Black Box Pe r f o r m a n c e 2008 Fa s e 2 E n s c h e d e N o i z e Pa k Aki Eletrique/Medialab Enschede krachBar (Sensor Electric Sound Per-formance) W i z z a r d s OFF M ESS k r a c h B a r ( S e n s o r E l e c t r i c S o u n d P e r f o r m a n c e ) P l a n e t A r t Am s t e r d a m k r a c h B a r ( S e n s o r E l e c t r i c S o u n d P e r f o r mance) Studierichting Mediakunst en Gemengde Media, V o lt i j d

I n s ta l l at i o n e n 2008 F r e i e s R a d i o S c h w ä b i s c h H a l l G e s t H ö r s t u f e n I n s ta l l at i o n 2007 F r e i e s R a d i o S c h w ä b i s c h H a l l G e s t H ö r s t u f e n I n s ta l l at i o n

198

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1/2/3 “zonder titel” A c ry lv e r f e n S p u i t v e r f op triplex

199

Naa m David Mรถller

Studierichting s c h i l d e r e n , V o lt i j d

Uitwisseling s c h i l d e r e n , V o lt i j d

c o n ta c t davidmoeller83@web.de

C o รถ r d i n at o r Joris Geurts

200

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ K u n s t w e r k n a n o l a b U . T. ” Schets idee, Koolstof 50cm x 60cm 2 “ B r u g o v e r s tat i o n p l e i n ” o b j e c t, G i p s Schaal 1:100

3 “ B o n e ” Z i t o b j e c t, G i p s 90cm

Naa m Laurens Morsink c o n ta c t w w w. l a u r e n s m o r s i n k . n l l.morsink@home.nl

201

Studierichting B e e l d h o u w e n / M o n u m e n ta a l , D e e lt i j d

C o รถ r d i n at o r Ton Harmsen / Eric de Gram Be g e l e i de r e i n de x a m e n kees haafkens

202

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1/2 “Two of a kind - impressions of the real life of the two siblings art and fact” Boek 16cm x 36cm

Naa m Wiebke Muth c o n ta c t wiebkemuth@gmail.com

203

Studierichting Art & CrossMedia Design, V o lt i j d C o รถ r d i n at o r Ina Bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Roland Sips, Johan Visser

204

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “ T h e A n at o m y o f Ly r i c s ” 1 “ S h a m e – PJ H a r v e y ” i l l u s t r at i o n 20cm x 26cm

2 “Rainbow – Klaxons” i l l u s t r at i o n 20cm x 26cm 3 “ F a k e Em p i r e – T h e N a t i o n a l ” i l l u s t r at i o n 20cm x 26cm

Naa m L u k a s P i o t r N i ta c o n ta c t w w w. l u k a s n i ta . c o m c o n ta c t @ l u k a s n i ta . c o m

205

Studierichting Art & CrossMedia Design, V o lt i j d

C o รถ r d i n at o r Ina Bode Be g e l e i de r e i n de x a m e n Roland Sips, Johan Visser

206

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Zoektocht”

Naa m Marion van Noord

Studierichting G e m e n g d e m e d i a , D e e lt i j d

1 “ C h a o s ” P l at, W o l e n l i j m 80cm x 50cm

c o n ta c t w w w. m a r i o n va n n o o r d . n l info@marionvannoord.nl

C o ö r d i n at o r Eric de Gram

2 “Gunnera” Ruimtelijk, Kaarsvet 50cm x 46cm

207

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Eric de Gram, Ton Harmen, Charl van Ark, Kinga Rรถder

E x t r a i n f o r m at i e HBO o n d e r w i j s a k t e C r e a t i e v e H a n d v a a r d i g h e i d G e z o n d h e i d s k u n d e / Om g a n g s k u n d e e n A l g e m e n e T e c h n i e k e n O n d e r n e m e r s d i p l o m a D e ta i l h a n d e l Studie Historische Letterkunst

208

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 zonder titel, foto, 24,5cm x 17,5cm

Naa m Em i l i o P a o l o N o v a n i

2 zonder titel, foto, 35,5cm x 40,5cm

c o n ta c t w w w. e m i l i o n o va n i . c o m emilio@emilionovani.com

3 zonder titel, foto, 42,5cm x 50cm

209

Studierichting M ONU M ENTAAL , V o l t i j d C o Ăś r d i n at o r Pieter baan MĂźller Be g e l e i de r e i n de x a m e n Margret Wibmer, Frank Sciarone

210

211

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ pa a r d e n ” m e ta a l , pa p i e r

Naa m Judith Ott

Studierichting B e e l d h o u w e n , V o lt i j d

2 “babys” keramiek

c o n ta c t judtomek@web.de

C o ö r d i n at o r Helen Frik Be g e l e i de r e i n de x a m e n Gijs Assmann

212

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Visuelle Poesie” Fotografie, A n i m at i e , I l l u s t r at i e U n s e r e Um g e b u n g s t e c k t v o l l e r Poesie, man muss sie nur wahrnehmen!

Naa m A n k e Pa g a n e t t y c o n ta c t w w w . p a g a n e t t y. n e t a n k e @ p a g a n e t t y. n e t

Studierichting Art & CrossMedia Design, v o lt i j d C o ö r d i n at o r Ina Bode

213

Be g e l e i de r e i n de x a m e n I n a B o d e , A h m e t P o l at, R o l a n d S i p s Exposities 2 0 0 4 “ M e h r w e r t ” A k a d e m i e f ü r G e s ta lt u n g , M ü n s t e r 2 0 0 7 “ W a l l o f t h o u g h t s ” O u d e M a r k t, E n s c h e d e 2008 “De Noodzaak” Aki, Enschede 2 0 0 8 “ T h e at e r T w e n t e ” m u s e u m T w e n t s e W e l l e , E n s c h e d e

214

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Romantisch Diner met Bokito” en andere werken K e r a m i s c h e s c u l p t u r e n , i n s ta l l at i e , t e k e n i n g e n 1 2 3 4

“ M r . W i j e r at n e ” t e k e n i n g , a q u a r e l , i n k t, s y b e r i s c h k r i j t e n pa s t e l k r i j t o p pa p i e r , 1 , 3 7 m x 1 , 5 7 m z o n d e r t i t e l , t e k e n i n g , a q u a r e l , v e r f, p o t l o o d e n p a s t e l k r i j t o p p a p i e r , 1 , 3 m x 1 , 6 3 m “Stilleven met Varken en Meloen” Sculptuur, Keramiek, 70cm x 60cm x 35cm z o n d e r t i t e l , t e k e n i n g , a q u a r e l , v e r f, p o t l o o d e n p a s t e l k r i j t o p p a p i e r , 1 , 4 7 m x 1 , 3 0 m

215

S ta g e G i j s A s s m a n n , m a a r t- j u n i 2 0 0 8 Exposities April 2006 ‘ W a n d e r w o r t, W o o r d w e r k e n e n B o e k b e e l d e n ’ CODA m u s e u m Apeldoorn September 2006 deelname kunstroute ‘Rockarty’, Enschede April 2008 ‘ W a n d e r w o r t, G e h e i m e G a n g e n ’ , CODA m u s e u m , A p e l d o o r n 13 september t/m 12 oktober 2008 ‘ J u s t D r a w i n g ’ , K u n s t c e n t r u m RC D e R u i m t e t e IJm u i d e n 7 t/m 23 november 2008 ‘Just Drawing’, Havenkwartier te Deventer Mei - oktober 2009 b e e l d e n t u i n A n n i n g a h o f, Z w o l l e 4

Naa m Marianne Helena Poot

Studierichting b e e l d h o u w e n , V o lt i j d

c o n ta c t h t t p : / / m a r l e e n p o o t. v i e w b o o k . c o m mariannehelenapoot@hotmail.com

C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hester Alberdink Thijm

E x t r a i n f o r m at i e December 2006 S c o t t i s c h S c u l p t u r e W o r k s h o p, bronsgieten, Lumsden (Schotland) Augustus - September 2007 E u r o p e a n E x c h a n g e A c a d e m y, Beelitz December 2007 Beeldenstorm, workshop bronsgieten, Eindhoven Februari 2008 Tetterode, workshop glasblazen, Am s t e r d a m Maart - Juni 2008 O p r i c h t i n g e n o r g a n i s at i e e x positieruimte ‘Fase2’ (stichting P u b l i c A rt S pa c e ) , E n s c h e d e

216

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “fenster”, Malerei, öl auf Tuch, 1,72m x 1,24m 2 “bleibt nur die fassade”, Malerei, öl auf Leinwand, 2,22m x 1,33m

3 “geheimes treffen zweier könige”, Malerei, öl auf Tuch 1,72m x 1,54m

Naa m Maxim probst c o n ta c t w w w. m a x i m - p r o b s t. d e maxim.probst@web.de

217

Studierichting s c h i l d e r e n , V o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n kees haafkens, jan wierda, mari boeijen

C o ö r d i n at o r Joris Geurts

Exposities Am H a w e r k a m p / M Ü n s t e r , 2 0 0 8 Kloster Gravenhorst/HÖrstel, 2008

Studierichting Tekenen / Schilderen Opleiding D e e lt i j d C o ö r d i n at o r Eric de Gram

218

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ R o o d k a p j e ” , A n i m at i e , 2 min 30 sec 2 “Hans Guck-in-die-Luft”, A n i m at i e , 3 m i n 2 0 s e c

Naa m Jan Riko Reineke c o n ta c t w w w. j a n r e i n e k e . d e janreineke@gmx.de

Studierichting Art & CrossMedia Design, V o lt i j d C o ö r d i n at o r Ina Bode

219

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Engeman, Roland Sips S ta g e 25.08.08 tot 21.12.08 bij Holland Centraal in H i lv e r s u m

Exposities T h e at e r T w e n t e , T w e n t s e W e l l e Enschede: het verleden van nederland Een geschiedenis in 8 bedrijven, 2009

220

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “intuitief” 1 “Onscheidbaar” Foto 59,5cm X 40,5cm

2 “Onstuitbaar” Foto 40,5cm X 59,5cm

Naa m Martina Rikels c o n ta c t martini.doro@gmx.net

221

Studierichting Art & CrossMedia Design, V o lt i j d C o รถ r d i n at o r Ina Bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ina Bode, Johan Visser

Exposities 2 0 0 7 P h o t o g r a p h i c C o mm u n i c a tion Design 2 0 0 7 W o r k s h o p A h m e t P o l at 2 0 0 8 W o r k s h o p A h m e t P o l at 2 0 0 8 T w e n t s e W e l l e , T h e at e r Twente

222

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Caught in reflection“, F o t o D o c u m e n tat i e , Film uit stills 1 “ M a r g a r i ta ” , z w a r t w i t n e g at i e f 2 “ I s a b e l ” , k l e u r n e g at i e f

Naa m Frauke Rösemeier

Studierichting A r t & C r o s s M e d i a D e s i g n , V o lt i j d

c o n ta c t w w w. f r a u k e r o e s e m e i e r . d e f - r o e s e m e i e r @ t- o n l i n e . d e

C o ö r d i n at o r Ina Bode

223

D o c u m e n tat i e va n d r i e j o n g e n o n n e n i n e e n c o n t e m p l at i e f K a r m e l i t i n n e n k l o o s t e r b e w e e g g r o n d e n v o o r j o n g e v r o u w e n va n m i j n g e n e r at i e o m e e n g e 誰 s o l e e r d r e l i g i e u Als contrast fotografeerde ik verder portretten van jonge vrouwen uit Duitsland Isabel). Ik vindt het erg interessant om naar andere mensen, vooral andere jonge W at z i j n d e v e r s c h i l l e n , w at h e b b e n z e o v e r e e n ?

Be g e l e i de r e i n de x a m e n F r a n k E n g e m a n , A n e ta L e s n i k o v s k a , A h m e t P o l at Exposities TwentseWelle

S ta g e Pro Art (ontwerpbureau, Em s d e t t e n , 2 0 0 8 ) , 3 S at ( f i l m r e d a c t i e , M a i n z , 2 0 0 9 ) Minor k u n s t, m e d i a e n t e c h n i e k 2 0 0 6

i n C h i l i . W at z i j n d e s leven te kiezen? (Hanna, Jennifer en vrouwen, te kijken.

Workshop R e a d i n g t h e C i t y I s ta n b u l 2 0 0 8

224

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ P o ly g o n M o d e l i n g – 1 9 5 4 VW T 1 ” G r e a t e s t C a r E v e r B u i l t , 1 1 3 . 2 6 2 P o ly g o n s 4,22m x 1,75m x 1,9m

3 “ L i t t l e V i l l a g e P e o p l e ” M u lt i s e x u a l D i s c o I n f e r n o , L e at h e r Boots and Construction Site Helmets

2 “ T i m e l i n e C o n c e p t – H e at i n g Up1” Thermometer, 4,22m x 1,75m x 1,9m

4 “Men” Guy Cought in an Int i m at e a n d A w k w a r d M o m e n t, A b o u t 6 f t ta l l

5 “Economic Foosball” Elite Managers on a Stick, 3m each

225

Naa m Andree Sandkรถtter c o n ta c t w w w. s a n d k o e t t e r . o r g Andree@Sandkoetter.org

Studierichting Art & CrossMedia Design, V o lt i j d C o รถ r d i n at o r Ina Bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Engeman, Johan Visser Exposities Quicktimes, TwentseWelle

226

Naa m Martha van Schaik

Studierichting t e k e n e n / s c h i l d e r e n , D e e lt i j d

c o n ta c t c o n ta k ta r t @ l i v e . n l

C o รถ r d i n at o r Eric de Gram, Ton Harmsen

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Lowieke van Aarle, Charl van Ark, Albert Bouhuis, Jan Wierda

227

opleidingen 1988-1990 Christelijke Academie voor Beeldende Kunsten in Kampen, 1990-1995 H o g e s c h o o l N i j m e g e n , c r e at i e v e therapie beeldend vormen, 2004-2009 A r t EZ AKI a v o n d o p l e i d i n g Enschede 2004-2007 w e r k p l e k e n l i d va n At e l i e r s ’ 9 3 , 2004-2007 betrokken bij kunstenaars sociëteit “Het lambooyhuis”Hengelo E x t r a i n f o r m at i e Werkzaam als activiteiten t h e r a p e u t b i j M e d i a n t, k l i n i e k en dagbehandeling voor p s y c h i at r i s c h e pat i ë n t e n l o k at i e “ D e O p m a at ” , H e n g e l o . Sinds 2008 betrokken als lid en vrijwilliger bij Kunstvereniging Diepenheim, geplande tentoonstelling kunstmoment Diepenheim 2009. Exposities 1993 expositie popcentrum metropool Hengelo, 1995 eindexamen tentoonstelling c r e at i e v e t h e r a p i e b e e l d e n d vormen, hogeschool Nijmegen, 1996 expositie At e l i e r s ’ 9 3 H e n g e l o , 2005 Expositie “Gevangen in kunst” voormalig politiebureau Hengelo

228

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Self portrait” Sculptuur, D u r a c a s t, k i p p e n g a a s , k at o e n , j u t e , k u n s t s t o f, a c r y l 190cm x 100cm x 100cm 2 “Cocoons” Sculptuur, g r o e p va n i n t o ta a l z e v e n s c u l p t u r e n i n u i t e e n l o p e n d e m at e n

P l u c h e , k at o e n , j u t e , k i p p e n gaas, gips, was 3 “Going back” Dia, d i t i s i n s p i r at i e v o o r e e n r e l i Ë f 200cm x 70cm x 30cm (reliËf)

Naa m Wouter Willem van Schaik c o n ta c t w w w. w o u t e rva n s c h a i k . e u wwvanschaik@gmail.com

229

Workshops 2009, 2007, 2006 Drie glasblaas-workshops bij ‘Van T e t t e r o d e ’ , Am s t e r d a m , Nederland 2007, 2006 L i d v a n d e o r g a n i s a t i e v a n h e t AKI festival 2007, Enschede, Nederland. 2007, 2006 T w e e b r o n s g i e t- w o r k s h o p s . W a a r v a n ÉÉ n b i j ‘ S c o t t i s h S c u l p t u r e W o r k s h o p ’ , L u m s d e n , S c h o t l a n d e n ÉÉ n b i j ‘Beeldenstorm’, Eindhoven, Nederland

Studierichting b e e l d h o u w e n , V o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Hester Alberdingk Thijm

C o ö r d i n at o r Helen Frik

S ta g e Gijs Assmann Am s t e r d a m , N e d e r l a n d

Exposities 2008 Groepstentoonstelling in het ‘Museum D h o n d t- D h a e n e n s ’ , D e u r l e , B e l g i Ë 2008 Groepstentoonstelling in de ‘Sint L u c a s A c a d e m y o f V i s u a l A r t s ’ , G e n t, BelgiË 2007 Solo expositie in de ‘Wesselerbrinkpraktijk’, Enschede, Nederland 2006 Groepstentoonstelling in ‘Kongsi’, Enschede, Nederland 2006 Groepstentoonstelling in de k u n s t m a n i f e s tat i e va n ‘ A r t e S w a’ , Nijmegen, Nederland Uitwisseling Sint Lucas Academy of Visual Arts, a f d e l i n g b e e l d h o u w e n , G e n t, B e l g i Ë

230

231

Naa m Guus Schildkamp

Studierichting G e m e n g d e M e d i a , V o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Sabine Mooibroek

c o n ta c t guusschildkamp@hotmail.com

C o ö r d i n at o r Mari Boeijen

Uitwisseling école supérieure des arts d é c o r at i f s d e S t r a s b o u r g

232

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Wanneer is iets iets wanneer is iets niets?“ i n s ta l l at i e s

1 “ b r o e k ” i n s ta l l at i e t e x t i e l , h o u t, m e ta a l , k e r a m i e k 2/3/4 “doos”object karton

Naa m E l i s a b e t h M a r g a r i ta M a r i a S c h o p m a n c o n ta c t w w w. l a u n c h - e n s c h e d e . n l Info@Launch-enschede.nl

233

Studierichting g e m e n g d e m e d i a , D e e lt i j d ,

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ton Harmsen

Studierichting Tekenen, Schilderen

C o ö r d i n at o r Ton Harmsen, Eric de Gram

Exposities Am H a w e r k a m p / M Ü n s t e r , 2 0 0 8 Kloster Gravenhorst/HÖrstel, 2008

Opleiding D e e lt i j d C o ö r d i n at o r Eric de Gram

234

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Beziehungen” Schilderij, Acryl, Olie, 1m x 1m 2 “Edinburg” Schilderei, I n k t, A c r y l , 1 m x 2 m

3 “Der Maler” Schilderij, Acryl, 1m x 1m

Naa m Vincent Wanja Schulz c o n ta c t v i n c e n t. s c h u l z @ g m a i l . c o m

235

Vincent schildert bekende en onbekende mensen in abstracte landschappen, fel gekleurde doeken waar d e l e v e n d i g h e i d v a n a f s pat. T e z i e n z i j n d e u p s e n d o w n s v a n z i j n p r o ta g o n i s t e n v e r m e n g d m e t d e b u u r t e n h e t o n e i n d i g e , i n d e b e v r i j d e r u i m t e d i e h i j o p e e n l o s s e m a n i e r l a at o n t s ta a n . W e z i e n h e t d a g e l i j k s e als een glinsterend feest en het leven geschilderd in een bijna ondraaglijke,kleurrijke lichtheid. Z i e o o k : w w w. pa i n t e r . d e . b e

Studierichting S c h i l d e r e n / T e k e n e n , V o lt i j d

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Kars Persoon

C o รถ r d i n at o r Joris Geurts

Exposities B 9 3 , R e s u l t - TAT

236

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “ A l p h a C h a n n e l ” c o r p o r at e identity for a television channel

1/2 “Een Familie Verhaal” Video, A n i m at i o n , A f t e r E f f e c t s , Green Screen, 10min 3 “ A l p h a ” V i d e o , A n i m at i o n , I l l u s t r at o r , A f t e r E f f e c t s , Flash

Naa m Daniel Schulze Niehoff c o n ta c t dschulzeniehoff@web.de

237

Studierichting Art & Crossmedia Design, V o lt i j d C o ö r d i n at o r Ina Bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Engeman, Johan Visser, Ina Bode

Exposities genomineerd in de “InvitoInvitesYou” - VideoWedstrijd 2007, work shown on the website Uitwisseling European Exchange Academy 2007

238

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “ T h e s ta g e s ” photographic series, c-prints 80cm x 60cm

2 “ LP c o v e r s ” LP c o v e r s 31,2cm x 31,4cm

Naa m Georgi Sharov c o n ta c t g e o r g i _ s h a r o v @ ya h o o . c o m

239

Studierichting P h o t o g r a f i e , v o lt i j d Art & Crossmedia Design, V o lt i j d C o ö r d i n at o r Pieter baan Müler, Ina Bode

Be g e l e i de r e i n de x a m e n R ay m o n d Ta u d i n C h a b o t (photografie), Roland Sips, Johan Visser ( A & CD )

Exposities FASE 2 , DAUHAUS C o n t e m p o r a r y A r t P l at f o r m

240

Naa m R a s h i d a h Ta m a r a S i m o n

Studierichting M o n u m e n ta a l , V o lt i j d

c o n ta c t shidahsimon808@hotmail.com

C o Ăś r d i n at o r Pieter Baan MĂźller

Be g e l e i de r e i n de x a m e n frank Sciarone, Margret Wibmer, Ernst Varkevisser

241

242

titel, omschrijving â&#x20AC;&#x153;nicoâ&#x20AC;? 1 zonder titel, video 2 zonder titel, foto, 150cm x 100cm

3 zonder titel, foto, tussen a l u m i n i u m e n a c r y l a a g g e p l a k t, 150cm x 100cm

Naa m C o S pa n n e n b u r g c o n ta c t n . s pa n n e n b u r g 1 @ k p n p l a n e t. n l

243

Studierichting f o t o g r a f i e , d e e lt i j d C o รถ r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n U l i L a n g e n d o r f, C h a r l v a n A r k , Eric de Gram

244

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 / 2 â&#x20AC;&#x153; b r e at h ta k i n g ! â&#x20AC;? video van een performance, huis van glas, ballons, lucht

Naa m Sarah Spletzer c o n ta c t w w w. s a r a h s p l e t z e r . d e sarahspletzer@gmail.com

Studierichting B e e l d h o u w e n , V o lt i j d

245

C o ö r d i n at o r Hans Hovy Be g e l e i de r e i n de x a m e n H e l e n F r i k , H a n s H o v y, E r n s t Varkevisser, Riet Schennink

S ta g e 2 0 0 5 b i j k u n s t e n a r e s A r i n ya Berges in Münster Uitwisseling 1.- 5. 2008 Erasmus – uitwisseling: University College Falmouth, Engeland, Uk

Exposities 7. 2006: Kongsi, Enschede 4. 2006 & 4. 2007: “woordwerken en boekbeelden” Coda, Apeldoorn 2 . 2 0 0 8 : P o ly- Fa l m o u t h A r t s Center, Falmouth, Engeland

246

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Everyone Else”, foto’s 1 “fenster” foto 100cm x 73cm

2 “zonder titel” foto 100cm x 73cm 3 “zonder titel” foto 100cm x 73cm

Naa m sanne steenbreker c o n ta c t w w w. s a n n e s t e e n b r e k e r . c o m sannesteenbreker@hotmail.com

247

Studierichting f o t o g r a f i e , V o lt i j d C o รถ r d i n at o r mari boeijen

Be g e l e i de r e i n de x a m e n kees haafkens, jan wierda, mari boeijen

248

TIT E L , o m s c h r i j v i n g I l l u s t r at i e s g e m a a k t a a n d e h a n d v a n v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n t e k s t. D e u i t e i n d e l i j k e v o r m v a n p r e s e n t e r e n i s p e r t e k s t v e r s c h i l l e n d : p o s t e r s , k a a r t e n , e e n p l at e n h o e s e n 2 b o e k j e s 1 “ S p i n t h e b l a c k c i r c l e ” , d e ta i l i n l ay p l at e n h o e s , p r i n t o p pa p i e r , 1 0 0 c m x 2 5 c m 2 “ B o k s w e r e l d 1 ” , k a a r t b i j g e d i c h t, p r i n t o p pa p i e r , 1 9 c m x 1 9 c m 3 “ B o k s w e r e l d 2 ” , k a a r t b i j g e d i c h t, p r i n t o p pa p i e r , 1 9 c m x 1 9 c m

249

Naa m Thijs Harm Daniel Steggink c o n ta c t tyzsteggink@gmail.com

Studierichting Art & Crossmedia Design, V o lt i j d

C o รถ r d i n at o r Wouter Hooijmans Be g e l e i de r e i n de x a m e n Roland Sips, Johan Visser

250

251

Naa m Rob Strick

Studierichting G e m e n g d e M e d i a , V o lt i j d

c o n ta c t robstrick@hotmail.com

C o รถ r d i n at o r Mari Boeijen

Uitwisseling UWE S c h o o l o f A r t s , B r i s t o l , UK , DAA

252

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Anna B” g e a n i m e e r d e f o t o i n s ta l l at i e

Naa m René Strickstrock c o n ta c t w w w. s t r i c k s t r o c k . e u rene@strickstrock.eu

Studierichting Fotografie/ art & crossmedia des i g n , V o lt i j d C o ö r d i n at o r Pieter Baan Müller / Wouter Hooijmans

253

Be g e l e i de r e i n de x a m e n R ay m o n d Ta u d i n C h a b o t, Blanka Wasowicz, Jan Wierda

Exposities W o o r d w e r k e n e n B o e k b e e l d e n , CODA , A p e l d o o r n ( 2 0 0 5 ) M a s s a â&#x20AC;&#x2122; s E l i t e , P / / / / / AKT , Am s t e r d a m ( 2 0 0 6 ) G r o e n L i c h t, Fa s e 2 , E n s c h e d e ( 2 0 0 8 )

254

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Landshap”, Schilderij, Acryl op doek, 50cm x 70cm

3 “Landshap”, Collage, Acryl op pa p i e r , 6 0 c m x 8 5 c m

2 “Landshap”, Schilderij, Acryl op doek, 60cm x 60cm

4 “Landshap”, Collage, Acryl op pa p i e r , 6 0 c m x 8 5 c m

Naa m Ingrid Teiner c o n ta c t u d o . t e i n e r @ t- o n l i n e . d e

255

Studierichting S c h i l d e r e n , d e e lt i j d C o Ăś r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Albert Bouhuis, Lowieke van Aarle, Charl van Ark, jan W i e r d a , R o b v a n d e W e r d t, E r i c d e G r a m , E lv i r a va n E i j l

Exposities Villa de Bank 23.05 â&#x20AC;&#x201C; 05.06.2009

256

TIT E L , o m s c h r i j v i n g â&#x20AC;&#x153;citycarpetâ&#x20AC;?, het Werk op Aki is zeven bij vijf vierkante meter. het Werk op van heeksplein (Enschede) zal op verschillende plekken bedekt z i j n , T e v e n s o o k g r o o t e v o o r m at e n va n z e v e n b i j 5 vierkante meter.

257

Naa m Geert Verbeek

Studierichting M o n u m e n ta a l , v o lt i j d

c o n ta c t broekzak_@hotmail.com

C o รถ r d i n at o r Mari Boeijen

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Frank Sciarone, Margret Wibmer, Christine van der Heide Extra Keramiekcursus 1995-1999

258

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Totem”, foto collage, zwart wit en kleurenfoto’s foto g e p l a k t o p a l u m i n i u m p l at e n 5cm x 120cm x 18cm

2 “zonder titel”, foto kleur op aluminium, 92,5cm x 69,5cm

3 “zonder titel”, olieverf op doek, 70cm x 50cm 4 “zonder titel”,olieverf op doek, 100cm x 70cm

259

Naa m Anna Visser c o n ta c t w w w . a n n a v. n l annav@dds.nl

Studierichting Fotografie / Schilderen, D e e lt i j d C o รถ r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Ton Harmsen, Blanka Wasowicz, Jan Wierda

260

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “zonder titel”, tekening, i n k t / p o t l o o d o p pa p i e r 15cm x 22cm 2 “zonder titel”, tekening, i n k t / p o t l o o d o p pa p i e r 15cm x 22cm

3 “groenbak” schilderij, olieverf op doek 50cm x 60cm

Naa m Carla Vons c o n ta c t w w w. c a m c a s . e u camcas@sperwer.xs4all.nl

261

Studierichting s c h i l d e r e n / t e k e n e n , D e e lt i j d C o รถ r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Albert Bouhuis, Jan Wierda, Charl van Ark, Lowieke van Aarle

Exposities muziekschool Almelo 2008

262

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “Artifical Development”, i n s ta l l at i o n 1 “ P l a n t b o x ” , I n s ta l l at i o n , glass, plasma, wood, mirror, 220cm X 120cm X 150cm

2 “ R e s p o n s e t o D a l e C h i h u ly ( t h e chandelier)”, Performance / I n s ta l l at i o n , g l a s s , m e ta l , 70cm X 70cm X 90cm

3 “Apple”, Sculpture, g l a s s , m e ta l , e p o x i , 20cm X 10cm X 10cm 4 “ T r a n s i t i o n ” , I n s ta l l at i o n , g l a s s , c o l o r w at e r

263

Naa m Q u i n t W e lt e r s c o n ta c t Q u i n t w e lt e r s . c o m Q u i n t w e lt e r s @ g m a i l . c o m

Studierichting b e e l d h o u w e n , V o lt i j d

264

TIT E L , o m s c h r i j v i n g “ THE TRUTH ABOUT GER M ANS ”

Naa m Kirsten Nadine Wilmink

Studierichting A r t & C r o s s m e d i a D e s i g n , V o lt i j d

1 “Die Biedermeiers” Foto

c o n ta c t w w w. k i r s t e n w i l m i n k . c o m kirsten-wilmink@gmx.de

C o ö r d i n at o r Ina Bode

2 “zonder titel” Foto 3 “Das 1. Gebot” Foto

265

Ge ë n c e n ee r de F o t o g r a f i e Bier drinkend en braadworst met aardappelsla etend slijt de familie Meier uit Meppen haar doordeweekse dagen. Net als iedere andere Duitse fa m i l i e i s z i j a lt i j d s l e c h t g e l u i m d , l i d va n d e p l a at s e l i j k e v o e t b a l c l u b , d e s c h i e t v e r e n i g i n g e n t r o t s e e i g e n a a r va n e e n v o l k s t u i n . I n t e r n at i o n a a l s ta a n z e e v e n z e e r b e k e n d o m h u n k l e i n b u r g e r l i j k h e i d als om hun buitengewone kledingstijl: sokken in Birkenstocksandalen met Beierse leren broeken. Vooroordelen ten opzichte van Duitsers en Duitsland i s h e t t h e m a v a n m i j n e i n d e x a m e n p r o j e c t, w a a r b i j e e n g r o o t a a n ta l b e k e n d e c l i c h é s o p e e n b i j z o n d e r overdreven manier de revue zullen pa s s e r e n . Kleding, accessoires, l o c at i e , lichaamshouding en gezichtsuitdrukking zijn minutieus op elkaar a f g e s t e m d e n t o t i n d e k l e i n s t e d e ta i l s g e r e g i s s e e r d en gefotografeerd. Ieder gevisualiseerd (voor) oordeel levert een wonderlijke en intrigerende schoonheid op die op een serieuze en/of hilarische wijze de waarheid kan bevestigen of ontkrachten. Als hoofdrolspelers voor mijn serie foto’s gebruik ik mijn eigen familie.

Be g e l e i de r e i n de x a m e n A h m e t P o l at, J o h a n V i s s e r , Arjan Benning

Exposities “De slagerij”/ Workshop Ahmet P o l at / E n s c h e d e / 2 0 0 7

“De Noodzaak”/ Workshop Ahmet P o l at / E n s c h e d e / 2 0 0 8

P h o t o g r a p h i c C o mm u n i c a t i o n Design Tentoonstelling/ Enschede/ 2007

“ T h e at e r T w e n t e , e e n g e s c h i e d e nis in 8 bedrijven”/ Enschede, Museum TwentseWelle/ 2008

266

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “zonder titel”, schilderij, a q u a r e l o p pa p i e r 26cm X 19cm

3 “zonder titel”, schilderij, a q u a r e l o p pa p i e r 16cm X 23cm

2 “zonder titel”, schilderij, a q u a r e l o p pa p i e r 16cm X 12cm

4 “zonder titel”, schilderij, a q u a r e l o p pa p i e r 175cm X 12cm

Naa m Esther Diotima Wuellner c o n ta c t edwue@web.de

267

Studierichting s c h i l d e r e n , V o lt i j d C o รถ r d i n at o r Joris Geurts

268

TIT E L , o m s c h r i j v i n g 1 “Beweging”, Schilderij, olieverf op doek 80cm x 100cm

3 “Dynamiek”, Schilderij, olieverf op doek 100cm x 100cm

2 “ T r a n s pa r a n t i e ” , S c h i l d e r i j , olieverf op doek 80cm x 100cm

4 “Diepte”, Schilderij, olieverf op doek 160cm x 150cm

5 “Heden”, Schilderij, olieverf op doek 200cm x 150cm

269

Naa m ห lu D e rya Z e n g i n oG

Studierichting T e k e n e n / S c h i l d e r e n , D e e lt i j d

c o n ta c t d e rya . z e n g i n o g l u @ g m a i l . c o m

C o รถ r d i n at o r Eric de Gram

Be g e l e i de r e i n de x a m e n Charl van Ark, Jan Wierda, U l i L a n g e n d o r f, K a r s P e r s o o n

271

Artez art & design enschede <aki> p o s t ad r e s postbus 1440 7500 bk enschede, nl b ez o ekad r e s campus universiteit twente hallenweg 5 7522 nh enschede, nl t. F. M. w.

+31 (0)53 - 428 44 00 +31 (0)53 - 428 44 63 a k i @ at r e z . n l w w w. a rt e z . a k i . n l

Ya s m i n A b i t 28-06-1980, Osnabr端ck, de

112 / 113

Luisenstrasse 31 49074 Osnabr端ck Duitsland T +49 (0) 54180089 E y @ a b i t y . d e w a n ta g o n i s m . m e

555

C h aya B o l l e b a k k e r 18-03-1985, Naarden, nl

118 / 119

Dr. A. Kuyperlaan 20 1 4 0 2 S C B u ss u m Nederland m + E c

U r s u l a M a r i n k a A lt e n a 1 3 - 0 2 - 1 9 7 1 , A v e r e e s t, N l

114 / 115

Julia Beck 20-01-1982, Berlin, de

Groenling 22 7132 Ee Lichtenvoorde Nederland

R e u t e r p l at z 5 12047 Berlin Duitsland

m e

T +4 M +4 e j u w ju

+31 (0) 638263347 a . d e g r a a f 1 2 @ h e t n e t. n l

Myrthe Boon 01-11-1986, Deventer, nl m +31 E m y r

120 / 121

(0) 643821410 theboon@gmail.com

9 (0) 3070125457 9 (0) 179137701 li.beck@gmail.com li.viewbook.com

122 / 123 Grietje Bouman 04-10-1955, Laag-Keppel, nl Jasmijnlaan 175 7101 ZJ Winterswijk Nederland

31 (0) 619685121 h aya . p o s t @ g m a i l . c o m

T +31 (0) 543518390 e 7 1 0 1 z j 1 7 5 @ h e t n e t. w g r i e t j e b o u m a n . n l

126 / 127 Petrus Hendrikus Maria Van den Bulk 24-01-1955, Berkel en Rodenrijs, Nl

128 / 129 M i c h i e l H ay e G e r a r d B u r g e r 09-07-1983, Deventer, nl

Vorsterhof 50 8107 BB Broekland Nederland

Groenloseweg 7 2 6 1 RN R u u r l o Nederland

Kolkweg 58 7413 ZH Deventer Nederland

m +31 E m a r w m a r

T +31 E pv a

Mark Bouwhuis 17-02-1986, Broekland, Nl

124 / 125

116 / 117

(0) 615697244 k_bouwhuis@hotmail.com kbouwhuis.nl

Stefan B端rke 2 9 - 0 3 - 1 9 8 5 , Es c h w e i l e r , d e

130 / 131

(0) 573491340 ndenbulk@orange.nl

Anna D旦ding 03-12-1983, Ahle, de

P f a r r e r - R e u k e s S t r a ss e 4 48599 Gronau

S c h o u w i n k s t r aa t 2 1 7531 AE Enschede

t m w

m + e a

+49 (0) 2562918837 +49 (0) 15771720329 stefanbuerke.com

31 (0) 613675504 nna@doding.nl

132 / 133

m +31 (0) E m h gb u w m i c h i e

655134587 rger@hotmail.com lburger.nl

134 / 135 Aniek Elburg 15-08-1983, Doetinchem, nl N i e u w s t ad 3 8 7141 BD Groenlo Nederland m e

+31 (0) 613506216 aniekelburg@hotmail.com

138 / 139 Frauke Engler 09-05-1987, Lingen (Ems), de

Mirjam Fidder 18-01-1980, Groningen, nl

’t Kempke 35 7 4 8 1 G R H aa k s b e r g e n Nederland

Kornblumenweg 8a 49808 Lingen Duitsland

Korteweg 3 9461 GM Gieten Nederland

t + m + E a

T m e

m E w

A r l e t t a E l s t - W aw r z y n i a k 0 2 - 0 4 - 1 9 8 0 , K r a k ó w, p l

136 / 137

31 (0) 535743785 31 (0) 638656306 r l e t ta @ h o m e . n l

Anika Franke 12-05-1987, Nordhorn, de

142 / 143

+49 (0) 5916105367 +49 (0) 15774344503 mail@frauengler.de

Daniela Fritze 02-05-1979, Bremen, de

144 / 145

+31 (0) 620521968 liefsmija@hotmail.com mija.exto.nl

Libellenweg 33 28857 Syke Duitsland

Kusenhook 43 48683 Ahaus Duitsland

m E w

m +31 E d a n w dan

m +49 (0) 1636994985 E p h g i @ p h g i . d e w p h i l i ppg i e s e l e r . c o

(0) 644326431 iela.fritze@gmail.com ielafritze.com

148 / 149 Tina Giesenkämper-Domnik 05-09-1964, Münster, de

Johanna Helene Gloge 2 7 - 0 8 - 1 9 8 3 , S t e i n f u r t, d e

Münsterstrasse 14 48329 Havixbeck duitsland

G a n g o l f s t r a ss e 1 1 48356 Nordwalde Duitsland

Marderweg 3 49828 Neuenhaus Duitsland

E t

T E

m E w

ina.domnik@web.de

N i l s C h r i s t o p h e r G r o SS e 29-03-1982, Essen, de

154 / 155

150 / 151

+49 (0) 25733942 longbe@gmx.net

A n i ta G ry z i e c k a 25-04-1979, Leskok, Pl

156 / 157

Jesco Gravemeier 06-01-1981, Nordhorn, de

158 / 159

Janet Haar 05-09-1982, Meppen, de

F e r d i n a n d - F r e i l i g r at h - S t r a s s e 1 3 48147 Münster D u i t s la n d

Exter Duene 27 49716 Meppen Duitsland

m +49 E g r y

e j a n e t @ j a n e t h a a r . c o w w w w. j a n e t h a a r . c o m

(0) 1794595798 z u la @ y a h o o . d e

152 / 153

+49 (0) 16096276590 Jesco@JescoGravemeier.com JescoGravemeier.com

H a t t i ng e r s t r a SS e 8 0 5 44879 Bochum Duitsland +49 (0) 2345307322

146 / 147

P h i l i pp G i e s e l e r 10-05-1985, Ahaus, de

Ka r o l i n e n s t r aSS e 1 1 48465 Schüttorf Duitsland +49 (0) 1742119894 info@anika-franke.com anika-franke.com

140 / 141

Maddy Hauth 03-01-1983, Reykjavík, is

160 / 161

Esther Hoogendijk 02-08-1987, Breda, nl

162 / 163

D e n n i s t e n H o v e 21-11-1985, Haarle, nl

H ó l a g ata 4 7 260 Reykjanesbær island E m a d d y . h a u t h @ g m a i l . c o m w w w w. m a d d y h a u t h . c o m

W i c h e r N i j k a m p s t r a at 1 2 1 7545 XP Enschede Ne d e r l a n d

M e e s t e r K w a n t e n s t r a at 1 7 4 4 8 AT H a a r l e Nederland

m +31 (0) 630725028 e e s t h e r _ h o o g e n d i j k @ l i v e . n l w e s t h e r h o o g e n d i j k . v i ewb o o k . c o m

m E w

166 / 167 Tobias Janning 1 5 - 0 3 - 1 9 8 3 , D ü s s e l d o r f, d e

168 / 169 Leonie Janse 04-03-1985, Emmeloord, nl

Sarah JanSSen 27-03-1986, Nordhorn, de

V o n - G a l e n St r a s s e 8 48712 Gescher Duitsland

m +31 e l e o w l e o

D e i s t e r s t r a ss e 2 48527 Nordhorn Duitsland

T E

(0) 622602033 niejanse@hotmail.com niejanse.viewbook.com

+49 (0) 25424701 T. J a n n i n g @ g m x . n e t

Ilse Kampen 12-05-1936, Emden, de

T m E w

172 / 173

E r o s w h i w w w w. r

Anninkskamp 14 48531 Nordhorn Duitsland T +49 E i l s e

R o s w h i ta . M . K e t z e n e r

174 / 175

ta k e t z e n e r @ h o t m a i l . c o m o s w h i ta k e t z e n e r . n l

(0) 592136397 .kampen@gmx.de

J o s K w a kk e l 09-12-1983, Zwolle, nl Nieuwlandsweg 99 8091 HM Wezep Nederland

+31 (0) 628161216 info@dennistenhove.nL w w w. d e n n i s t e n h o v e . n l

Henk Lammers 2 4 - 1 1 - 1 9 6 3 , Al m e l o , n l H a z e l a a r s t r a at 2 2 7 6 0 1 s c Al m e l o T +31 (0) 546829949 e pa c o p l u m t r e k @ h m henklammers.com

ome.nl

180 / 181

170 / 171

+49 (0) 592176464 +31 (0) 623530617 m a i l @ s a r a h j a n ss e n . c o m w w w . s a r a h j a n ss e n . c o m

Hanan Klei 04-05-1986, Enschede, nl

176 / 177

B e n k o e l e n s t r a at 1 8 7541 xz Enschede Nederland m +31 E h a n

178 / 179

164 / 165

(0) 622914511 anklei@gmail.com

Rabea Lepping 0 1 - 1 0 - 1 9 8 3 , S ta d t l o h n , d e Timpenweide 17 4 8 7 0 3 S ta d t l o h n D u i t sl a n d T m e

+49 (0) 25638299 +49 (0) 1732546306 mail@rabealepping.de

182 / 183

Sigrid Loenen 10-10-1980, Rotterdam, nl

184 / 185

Henrik Alex Hans Lösing 0 8 - 1 2 - 1 9 7 8 , S ta d t l o h n , d e

B e lt r u m b r i n k 1 1 8 7544 ZE Enschede Nederland

Postbus 1223 48685 Vreden Duitsland

T m e w

T +49 E h e n w hen

+31 (0) 534780351 +31 (0) 643782291 sigrid.loenen@hotmail.com sigridloenen.nl

aike lutkemoller 0 4 - 0 5 - 1 9 8 6 , l i p p s ta d t, d e

190 / 191

186 / 187

(0) 25642339 rik@henrikloesing.de rikloesing.de

Jan maas 29-01-1946, Someren, nl

192 / 193

Fiete Lühn 01-03-1984, Nordhorn, de Ulmenweg 8 49808 Lingen Du i t s l a n d E i n f o @ f i e t e lu e h n . d e w f i e t e lu e h n . d e

Schubertlaan 48 7522 js enschede Nederland

T u i n b o u w s t r a at 3 7 5 4 5 EL E n s c h e d e Nederland

m E w

t m e

T + m + e b

Jan Merlin Marski 14-02-1982, Berlin, de

196 / 197

+31 (0) 534325294 +31 (0) 616388924 Maas.JH@inter.nl.net

David Möller 17-08-1983, Osnabrück, de

198 / 199

31 (0) 534787013 31 (0) 610186370 odilhoirup@sol.dk

laurens Morsink 27-05-1971, Oldenzaal, nl

Wirtsgasse 11 74538 Rosengarten-Tullau Duitsland

S c h n at g a n g 6 1 49080 Osnabrück Duitsland

G o o l k at e n w e g 1 0 4 7521 BH Enschede Duitsland

T E w

e d

m e w

+49 (0) 7912033385 i n f o @ s c r e e n f ly. e u s c r e e n f ly. e u

Wiebke Muth 30-06-1982, Keulen, de Im G r u n d 2 53639 Königswinter Duitsland t +4 e w i w w i

9 (0) 2223279092 e b k e m u t h @ gm a i l . c o m ebkemuth.com

202 / 203

a v i dmo e l l e r 8 3 @ w e b . d e

L u k a s P i o t r N i ta 1 6 - 0 9 - 1 9 8 1 , C h o j n i c e , pl

204 / 205

Sc h w e m a nn s k a m p 1 0 5 9 5 5 5 L i pp s t a d t Duitsland m +49 (0) 17624562705 e c o n ta c t @ l u k a s n i ta . c o m w l u k a s n i ta . c o m

194 / 195

Bodil Høirup Madsen Frederiksberg, den

l i p p e r k e r k s t r a at 8 7 7511 cv enschede Nederland +31 (0) 634641973 aikelutkemoller@gmail.com aikelutkemoller.com

188 / 189

200 / 201

+31 (0) 642804131 l.morsink@home.nl laurensmorsink.nl

206 / 207 Marion van Noord 02-12-1953, Winterswijk, nl Morgenzonweg 99 7101 BJ Winterswijk Nederland t +31 (0) 543518316 e info@marionvanno w m a r i o n v a n n o o r d . n l

ord.nl

E m i l i o Pa o l o N o va n i 0 5 - 1 2 - 1 9 8 0 , N a a r d en , N l

208 / 209

B at t e r i j l a a n 2 0 A 1 4 0 2 S N B u ss u m Nederland t +31 E e m i w emi

214 / 215 Marleen (Marianne Helena) Poot 28-06-1986, Almelo, nl E m a r i a n n e h e l e n a p o o t @ h o t m a i l . c o m w m a r l e e n p o o t . v i e w b o o k . c o m

220 / 221

Hohe Mark 26 46286 Dorsten Duitsland t E w

m e

+31 (0) 641959658 c o n ta k ta r t @ l i v e . n l

t +4 E j u

9 (0) 2513918007 d t om e k @ w e b . d e

Maxim Probst 3 1 - 0 8 - 1 9 8 1 , T a b u n y, r u s

t +49 (0) 25651231 m +49 (0) 1702951231 e a n k e @ pa g a n e t t y . n w pa g a n e t t y . n e t

216 / 217

Thorsweg 26 44805 Bochum Duitsland

E m w m

m +4 E j a

axim.probst@web.de a x i m - p r o b s t. d e

Frauke Rösemeier 0 3 - 0 8 - 1 9 8 4 , O c h t r u p, d e

212 / 213

222 / 223

m e w

Ta n n h ä u s e r d r e e f 3 4 4 3 5 6 1 HT U t r e c h t Nederland m +31 (0) 644004363 e ww v a n s c h a i k @ g m a i l . c o m e woutervanschaik.eu

218 / 219

9 (0) 1799940525 nreineke@gmx.de

Andree Sandkötter 10-05-1977, Emsbüren, de

+49 (0) 255398581 +49 (0) 1781591033 f - r o e s e m e i e r @ t- o n l i n e . d e fraukeroesemeier.de

228 / 229 Wouter Willem van Schaik 05-09-1981, Enschede, nl

Jan Riko Reineke 08-06-1986, Bochum, de

Breite Strasse 79 48431 Rheine Duitsland

t m E w

226 / 227

A n k e Pa g a n e t t y 30-10-1973, Gronau, de F r i e d r i c h s t r aSS e 3 4 8 5 9 9 G r o n a u - Ep e Duitsland

Hellstiege 32 48607 Ochtrup

+49 (0) 236979277 martini.doro@gmx.net martinarikels.de

Martha van Schaik 20-08-1967, Heteren, nl

210 / 211

L i n g e n e r S t r a ss e 1 3 48155 Münster

(0) 356935238 lio@emilionovani.com lionovani.com

Martina Rikels 2 5 - 0 8 - 1 9 8 4 , H a lt e r n , d e

Judith Ott 31-3-1981, Reutlingen, de

224 / 225

+49 (0) 1732733610 Andree@Sandkoetter.org sa n d k o e t t e r . o r g

Guus Schildkamp 21-09-1986, Hengelo, nl

230 / 231

A n t h o n i u s s t r a at 1 0 7 5 5 3 W D H e n g e l o  Nederland T e

+31 (0) 742434657 guusschildkamp@hotmail.com

232 / 233 E l i s a b e t h M a r g a r i ta M a r i a S c h o p m a n 25-8-1960, Oldenzaal, nl D r e b b e l s t r a at 7 2 7533 WZ Enschede Ne d e r l a n d T m e w

Vincent Wanja Schulz 20-01-1980, Berlin, de e

234 / 235

v i n c e n t. s c h u l z @ g m a i l . c o m

+31 (0) 534319627 +31 (0) 626236065 Info@Launch-enschede.nl launch-enschede.nl

Georgi Sharov 28-01-1982, Sofia, bul

238 / 239

R a s h i d a h Ta m a r a S i m o n 25-11-1986, Curaçao F a z a n t s tr a a t 1 1 9 7 5 2 3 DN e n s c h e d e Nederland

m +359 E g e o r

Sarah Spletzer 17-05-1985, Herdecke, de

244 / 245

Kley 56 48308 Senden Duitsland m +31 (0) 627822549 e s a r a h s p l e t z e r @ g m a i l . c o m

Rob Strick 10-11-1981, Emmen, nl m +31 e r o b

(0) 613329008 strick@hotmail.com

250 / 251

240 / 241

236 / 237

Ü b e r w a ss e r 2 9 4 8 3 4 6 Ost b e v e r n D u i ts l a n d m +49 E ds c

4 2 Ya n k o S a k a z o v B lv d 1504, Sofia Bulgaria (0) 884653444 g i _ s h a r o v @ ya h o o . c o m

Daniel Schulze Niehoff 13-05-1978, Telgte, de

(0) 1788581217 hulzeniehoff@web.de

C o S pa n n e n b u r g Zwolle, nl

242 / 243

Goorseweg 72 7 4 7 5 BE M a r k e l o Nederland

shidahsimon808@hotmail.com

sanne steenbreker 29-10-1980, enschede, nl

246 / 247

t e

+31 (0) 547274897 n . s pa n n e n b u r g 1 @ k p n p l a n e t. n l

248 / 249 T h i j s H a r m D a n i e l St e g g i n k 03-03-1980, Oldenzaal, nl

a b e e l s t r a at 7 1 0 1 LE w i n t e r s w i j k Nederland

Ro s s u m e r s t r a a t 3 5 7 5 7 3 GE O l d e n z a a l nederland

m E w

m +31 E t y z

+31 (0) 636432981 info@sannesteenbreker.com sannesteenbreker.com

(0) 646376248 steggink@gmail.com

252 / 253 René Strickstrock 21-01-1982, Lingen (Ems), de

254 / 255 Ingrid Teiner 07-09-1965, Nordkirchen, de

Ginsterweg 23 48488 Emsbüren D u i t sl a n d

Zur Haemmermark 37 48727 Billerbeck D u it s l a n d

t +49 (0) 59032093320 e r e n e @ s t r i c k s t r o c k w s t r i c k s t r o c k . e u

.eu

t e

+49 (0) 254325280 u d o . t e i n e r @ t- o n l i n e . d e

geert Verbeek 26-05-1984, Enschede, nl

256 / 257

Anna Visser 14-03-1949, Amsterdam, nl

R a a d h u i s s t r a at 1 5 7511 HJ Enschede Nederland

K o r t e n a e r s t r aa t 1 0 7513 AE Enschede Nederland

m E

m +31 (0) 6148968 e a n n av @ d d s . n l w a n n av. n l

+31 (0) 634964124 broekzak_@hotmail.com

Q u i n t W e lt e r s 19-12-1986, Acton, usa

262 / 263

K i r s t e n N a d i n e W i l m i n k 27-05-1986, Nordhorn, de Tw e n t e n f e l d w e g 1 0 1 48529 Nordhorn Duitsland

e w

t + e k w k

D e rya Z e n g i n o g l u 1 8 - 0 4 - 1 9 7 4 , Ta r s u s , T u r

268 / 269

L e u r i n k s t r a at 9 7553 GB Hengelo Nederland t +31 E d e r

(0) 742909100 ya . z e n g i n o g l u @ g m a i l . c o m

260 / 261 Carla, Aafje, Maria, Christina Alida, Sophia vons 29-12-1958, Almelo, Nl De Sperwer 11 7609 TB Almelo Nederland

692 Danville Hill rd 0 5 6 4 7 Ca b o t V e r m o n t U n i t e d S tat e s Q u i n t w e lt e r s @ g m a i l . c o m Q u i n t w e lt e r s . c o m

258 / 259

t +31 (0) 546456551 E c a mc a s @ s p e r w e r w c a mc a s . e u

264 / 265

4 9 ( 0) 5921990304 irsten-wilmink@gmx.de irstenwilmink.com

.xs4all.nl

Esther Diotima Wuellner 0 4 - 0 2 - 1 9 7 9 , M 端 n s t e r , de m +49 e edw

(0) 15206688369 u e @ we b . de

266 / 267

Z W A RT / WIT A D V E RT E NTI E RO E LOFS OP G E E L