156 by Alberto Seoane

Número 156 | verán 2012 | Prezo 5 €

Revista da Asociación de Empresarios de Hospedaxe e Restauración de Santiago e Comarca

Director Aser Álvarez Textos Redacción CompH!ostelería, Miguel Vila, Manuel Gago, Xosé Manuel Santos, Raquel Pérez, Adrián Pájaro, Mónica Novas, José Antonio Liñares, Lois Codias, Juan José Moralejo, Pedro Sestayo e Aser Álvarez Fotografía: Iván Nespereira, Javier Amosa, Miguel Piñeiro, Concello de Santiago, Cidade da Cultura de Galicia, Turgalicia e Xacobeo Ilustración: Andreia López Diseño, fotomecánica e impresión: Tórculo Artes Gráficas, S. A.

Vía Edison, 33-35. Polígono do Tambre (Santiago de Compostela) Teléfono: 981 95 83 20

ISSN: 217 3-545X Depósito legal: C. 3.544-2010 Esta publicación conta co apoio da Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia

“Reconozco la puerta de la Catedral y creo que la quiero más y significa más para mí que cualquier otro edificio en el mundo” Ernest Hemingway

04 A fondo Santiago é turismo: Hostelería Compostela, comprometida coa promoción turística 11 Paseos por Compostela Bajo el bosque de agua de la Selva Negra 12 Na barra con... Víctor Manuel Vázquez Portomeñe, o ideólogo do Xacobeo contemporáneo 14 A escapada La Costa da Morte e Fisterra, viaje a la Galicia pétrea 18 Persoeiros en Compostela Eliseo Parra, Tim Hunt, Ei-ichi Negishi e Manuel Campo Vidal 20 Na mesa con... María Antón, o paso do turismo á rehabilitación e dinamización cultural de Compostela 23 O socio opina O potencial do turismo internacional en Santiago 25 Blogstronomía selecta e a opinión do experto Miguel Vila Pernas, Mónica Novas e Xosé Manuel Santos 28 Aperturas A Cova do Santiso, La Codorniz, C asa dos Albardonedo e A Grella after work 30 Novos socios 32 Axenda cultural 35 As novas do sector 39 A exposición: Gallaecia Pétrea 40 Cata e crítica 43 Historia da Hostelería O Artilleiro, unha institución en Vista Alegre 44 Toda unha vida Manuel Martínez e Amelia Gómez, de Casa Braulio 46 Na cama con... George Greenia, historiador especializado nas tradicións xacobeas e editor da revista American Pilgrims

Santiago é turismo

Rúa Salvadas, 29-31, bajo. Santiago de Compostela Teléfonos: 981 592700 | 981 592704 | Fax: 981 598099 informacion@santiagohosteleria.org | comunicacion@santiagohosteleria.org www.santiagohosteleria.com | www.santiagohosteleria.net Facebook: comphostaleria e hosteleria compostela Twitter: #comphosteleria | Youtube: comphosteleria

A hostalería é o motor de Santiago e Comarca. O combustible que fai funcionar esta cidade, meta dos Camiños e Patrimonio da Humanidade, é o turismo, un sector de actividade que, mesmo nestes meses de tempada alta, está a notar as consecuencias da crise económica e do contexto de incertidume, cun descenso na demanda derivado dunha gran dependencia do mercado nacional, da caída do consumo interno e de non ter aproveitado de xeito intelixente a enorme oportunidade que Santiago de Compostela ofrece para a internacionalización do sector turístico de Galicia. Xa van máis de cen mil peregrinos que recolleron a súa compostela nestes meses de 2012, demostrando que os Camiños de Santiago seguen a ser o principal activo turístico de Galicia, especialmente fóra das nosas fronteiras. O turismo internacional segue a medrar en Santiago, pero este incremento non é suficiente para compensar o descenso imparable do turismo nacional e a caída do consumo interno. A ausencia dun sistema aeroportuario en Galicia que aposte pola especialización turística de Lavacolla, está a impedir o desenvolvemento dunha estratexia de promoción intelixente, que aposte claramente pola internacionalización do sector turístico de Galicia grazas á oportunidade que Santiago representa pola súa enorme proxección exterior. Sen un turismo que aproveite todo o seu potencial e sirva como dinamizador doutros sectores da actividade coma o comercio, a industria agroalimentaria ou o transporte, Santiago de Compostela, que é a cidade galega co maior grao de especialización turística, e mesmo Galicia no seu conxunto, van ter serios problemas para manter o emprego e a actividade socioeconómica nun sector que é o único que, nestes tempos de incertidume, aínda nos deixa deixa algunha boa nova de cando en vez. Temos un país cheo de segredos e singularidades, dende as rías até as montañas, dende as praias até os parques naturais, unha terra que posúe ademais un activo único de valor incalculable, os Camiños de Santiago. É o momento de aproveitar mellor o que temos, cun planeamento estratéxico integral do turismo, un pacto de país, consensuado e aberto, contando con todas as forzas políticas e con todos os sectores implicados, e moi especialmente cos profesionais do sector privado, que son os máis interesados en que o turismo funcione ben, como levan demostrando co seu bo facer dende hai anos, facendo de Galicia un dos lugares máis acolledores e hospitalarios do mundo. O futuro do turismo de Galicia, un dos sectores clave para a internacionalización da nosa economía, está en xogo. Por iso hai que xerar consensos, con valentía e visión de futuro, deseñando un sistema aeroportuario que aposte pola especialización turística de Lavacolla para facer que o turismo poida ser o revulsivo que Galicia precisa nestes momentos para sair da crise e reactivar a economía. Se non apostamos polo turismo internacional e por facer promoción intelixente, aproveitando a enorme proxección exterior de Compostela e dos Camiños de Santiago, que pasan por máis de cen concellos de Galicia e que despois de séculos seguen a ser aínda os camiños da esperanza, estaremos a perder unha oportunidade histórica. E será demasiado tarde para lamentalo. 03

Hostelería Compostela, comprometida coa promoción turística

Santiago turismo

Asociación de Empresarios de Restauración e Hospedaxe de Santiago e Comarca colabora coas administracións na organización de viaxes para que os turoperadores e os xornalistas nacionais e internacionais descubran e axuden a poñer en valor todos os segredos que agocha a cidade. Facendo valer o noso lema de Santiago é Hospitalidade, Hostelería Compostela participa na organización das accións promocionais que teñen o coñecemento e a divulgación dos atractivos do destino como obxectivo. Damos conta nesta reportaxe fotográfica dalgunhas das últimas actividades de promoción turística desenvolvidas por este colectivo

empresarial, neste caso dirixidas a turoperadores e xornalistas nacionais e internacionais. Todos coinciden en destacar o alto nivel de profesionalidade do sector hostaleiro, o seu carácter hospitaliario e os múltiples encantos da cidade como principais atractivos dun destino único no mundo. O problema que perciben os turoperadores para que Galicia poida aproveitar todo o potencial turístico de Santiago de Compostela na internacionalización do sector turístico é unha insuficiente conectividade aérea, pola ausencia dun sistema aeroportuario coherente e especializado, e a escasa presenza de Santiago e dos Camiños na promoción turística que se fai no exterior.

a fon d o

O que din de nós… … os turoperadores

“

Unha viaxe ben organizada e intensa a nivel de experiencias e contidos, cunha moi boa oferta hoteleira e gastronómica e calidade en toda a oferta complementaria.”

“

Carmen Pardo, secretaria xeral de Turismo, con axentes de viaxes e turoperadores na cea de gala

As conexións aéreas son deficientes. Deberían traballar para facer que os turistas poidan chegar de xeito máis doado para desfrutar dunha oferta rica nun destino tan extraordinario.”

“

Santiago é hospitalidade, patrimonio, gastronomía, arte, cultura, universidade...”

Julio Castro, director Hostal Reis Católicos e Ernesto MontMany de Viajes Alimara

“

Os compostelán son xente cálida, hospitalaria, con mentalidade aberta e positiva, que fan moi agradable a estadía de milleiros de turistas, estudantes e peregrinos de todo o mundo.”

a fon d o

Vista xeral do workshop cos turoperadores

“

Galicia é un destino que enamora polas súas paisaxes, arquitectura, gastronomía e sobre todo, pola súa xente. E Santiago é unha das cidades máis hospitalarias e acolledoras, moi recomendable para os nosos clientes que buscan historia, arte, descanso, boa mesa, espiritualidade e algo máis...”

“

Despois de quince anos, a miña impresión do destino mellora considerablemente polo nivel de profesionalidade da hotelería e restauración e polo atractivo engadido da Cidade da Cultura.”

“

Conmoveume o xesto dun taxista que me levou ao aeroporto e que ao saber que non almorzara me ofreceu a súa mazá. Non vou poder gardar ese segredo da hospitalidade única dos galegos.”

“

O único que hai que mellorar é a promoción de Santiago de Compostela no exterior, fomentar a conectividade aérea de Galicia, as comunicacións en xeral e o acceso aos numerosos recursos turísticos.”

Domingo Vilaseca, de Viajes Xenia Ibor (Manresa)

Ana Rodríguez e Cristina Ortigoza de China Internacional (Las Palmas)

María Belyberdina e Sabine García de Viajes Marfil (Tarragona)

Frontia (Madrid) Koji Nishizuka

CompH!ostelería

O que din de nós… … os xornalistas irlandeses

“

O mellor foi a sensación de poder camiñar sobre os tellados da Catedral. Estiven en moitas igrexas pero nunca camiñara sobre o teito de ningunha. É unha experiencia única que permite gozar dunha perspectiva extraordinaria da zona monumental e da propia basílica.”

“

… e os italianos

Hai algo especial e máxico nesta cidade que anima aos peregrinos a percorrer longas distancias dende hai séculos.”

“

Santiago é a alma e a esencia de Galicia, un destino aínda con moitos segredos por descubrir.”

“

O peor de Santiago é que está moi lonxe, pero é unha das mellores cidades de Europa para perderse e deixarse seducir polas súas maravillas patrimoniais, gastronómicas e polo seu carácter hospitalario.”

servicios gráficos a la carta

902 905 024 · www.torculo.com

verán 2012

a fon d o

Xornalistas italianos na Cidade da Cultura

Os xornalistas italianos desfrutan da oferta gastronómica de Santiago

Os xornalistas filipinos, moi interesados na oferta gastronómica

Xornalistas irlandeses nun restaurante

Así nos ven o turoperadores e xornalistas internacionais…

“Maxia, cultura, hospitalidade, equilibrio entre tradición e vangarda, patrimonio, natureza, punto de encontro, libro aberto, hostalería, gastronomía, viños, tapas, tesouro, potencial, conectividade, destino singular, espiritualidade, volver, volver e volver…”

CompH!ostelería

Na despedida dun cabaleiro Por Lois Codias Non cheguei a coñecer a Juan José Moralejo. Na segunda metade dos anos oitenta, cando pasei pola Universidade de Santiago, el xa tiña sona de profesor lendario, singular por erudición e carácter, mais para un estudante de filosofía enguedellado na militancia de extrema esquerda coma min só se trataba dunha figura lonxana, borrosa. Borrosidade acrecentada neste caso polo feito de haber seica outro Moralejo e se cadra outros moralejos tamén catedráticos. Con todo, sospeito que era el, gorra de lobo de mar (?), un dos profesores que participaron nunha sesión no auditorio do campus na que se proxectou o filme Edipo-Rei de Passolini, con certeza estaban alí Carlos

Baliñas e Guillermo Domínguez da faculdade de filosofía. Xa moi a finais dos oitenta ou principios dos noventa, algo trasquilado polos infortunios da política (o choio semellaba evolucionar do extraparlamentario ao extraterrestre) e da vida en xeral, dei en procurar consolación na pesca da troita. Foi entón cando descobrín o libro de Juan José Moralejo Guía para pilla-las troitas, miñas señoras. Só non servía para pillar troitas, en todo o demais aquilo era unha delicia de sabedoría, retranca e republicanismo –patriotismo civilizado, enténdase; todo presentado nunha recreación soberbia da lingua falada. Por suposto a eiva de non servir

O Camiño Inglés Cidade da Cultura, Monte Gaiás // Santiago, 7 de xuño de 2011 Autoridades e amigos: Un momento, por favor!: que eu distinga autoridades e amigos non presupón en absoluto que non haxa autoridades que sexan amigas miñas, nin que non teña eu amigos que non deran chegado a autoridades, inda que non fose mais que polo riguroso turno de antigüidade que fixera excelentísimo señor a aquel home que debuxara Castelao. Digo ben, xa que logo, autoridades e amigos que estades presentes neste acto no que a Asociación Hostelería Compostela e o seu Director de Comunicación e Márketing, o meu amigo e cofrade na raia con Portugal, Aser Álvarez, fanme a honra de me encargar unhas poucas palabras verbo da fermosísima Guía Multimedia do Camiño Inglés na que eu xa intervira oralmente deitando catro apuntes da orixe da palabra camiño, unha palabra de orixe céltica que está na totalidade das linguas que derivan da latina; pero xa no seu momento adianteime a previr trécolas e andrómenas, en concreto a de que a palabra camiño non significa 10

celticidade do que nos trai peregriños a Santiago. Unhas poucas palabras, tres minutos di o guión do acto, e non é mala receita a do discurso contrarreloxio e, cando eu estou na obriga de ser breve, teño de sempre o meu recurso: Señoras e señores, soamente tres palabras: Bilbao, pescadilla, camión... Pero este non é o recurso axeitado aquí e agora, cando compre falarmos en cousa tan seria e fermosa como o Camiño Inglés, tema no que vai ser pouco todo o que digamos porque hai fartura de historia e tradición, paisaxe e natureza, arte e folklore, etc. etc. que a Guía Multimedia acerta a resumir en para comérselo, pero, se me permiten o antollo, tampouco non estaría mal aquel hai que roelo que alá nos anos sesenta era emblema do sorprendente equipo de Pontevedra que chegou a se tutear cos grandes do fútbol. Porque hai moito e moi bo que roer cos cinco sentidos en A Coruña, Ferrol, Cambre, Betanzos, Breamo, Pontedeume... e mais no Xuvia, no Lambre, no Mandeo, no Eume, no Tambre... e

para pillar troitas non era imputábel a falta de habelencia do autor senón á imposibilidade ontolóxica do asunto: o propio Moralejo formulaba esta aporía dicindo que, como as troitas non len, tenden a incumprir sistematicamente todos os pasos canónicos que deberían seguir para se deixaren pillar. En 2006, con motivo da reedición do libro, agora limpamente titulado As troitas, miñas señoras, publiquei unha breve reseña na revista Arraianos. Titulaba eu O recreo dun cabaleiro pensando tanto na conpido desculpa para me non alongar na restra de cousas boas, naturais e culturais, que o peregrino ve, coñece, gosta, come, bebe... no seu camiño cara a Santiago, onde temos o Corpo Santo que nos quixeron roubar os fracasados pelotas do rei Filipe II, home tan maníaco das reliquias que dicían que en El Escorial as tiña de tódos os santos agás San Xosé, San Xoán Evanxelista e Santiago. Déixenme dicir do Camiño Inglés un par de notas: a primeira, que é mágoa que das Illas Británicas a Galicia non haxa a curta distancia que crían os xeógrafos antigos, tan curta que podía mesmo xerar a épica fermosura de que Ith, fillo de Breogán, posto na punta dos pes na Torre que logo sería de Hércules, puidese albiscar e desexar as costas de Irlanda, obviamente, en días claros. Se a distancia fose esa que vos digo, o mar do Camiño Inglés sería hoxe cousa de week-end para as xentes das dúas bandas. Outra cousa que vos digo é que o Camiño Inglés, frecuentado na Idade Media, tivo que caír en grave esquecemento cando a Reforma triunfante nas Illas Británicas e en todo o Mar do Norde proscribiu e mesmo chatou de supersticioso o culto das reliquias. Recordade que o medo ó pirata Drake

dición de mestre de grego en tempo de veda do autor como no arrecendo trovadoresco do seu título. Non podía imaxinar entón canto atinara co de cabaleiro, mais non tardei en sabelo. Días despois de que se puxese á venda a revista recibín na casa un paquete postal cun exemplar do libro e unha longa e fermosa dedicatoria primorosamente escrita. O que poñía alí non o vou dicir. Só engado que fiquei para sempre abraiado pola súa cortesía. Gardo ese exemplar como un tesouro. Beizóns, profesor. fixo que o arcebispo Sanclemente escondera os restos do Apóstolo alá por 1589 e tan ben escondidos que ata 1879 non se volveu saber deles. Este medo ó que puidese facer Drake contrasta co que sabemos de Almanzor, que arrasou Santiago, pero respectou a tumba apostólica. O Camiño Inglés entrou en devalo e os que saíron perdendo foron eles: velaí a Torre de Hércules, as igrexas e mosteiros de Xuvia, Cambre, Breamo, Betanzos..., as rías e as praias, as fragas, as carballeiras... que non son reliquias de nada, senón vida viva e perenne, vida na que unha pousada como é debido, unha noite cómoda e garimosa, un camiñar por xente boa e amable, unha paisaxe que te leva apampado e un remate de sete estalos que se chama Santiago de Compostela son obxectivo de todo tempo e lugar para xente que sabe o que de verdade hai que saber. Á Asociación Hostelería Compostela agradézolle eu o seu bo traballo de todos os días para facer de Santiago unha das mellores e máis dignas metas que pode ter o animal bípedo con ganas de lle dar marcha ós pés. Dixen. Juan José Moralejo

verán 2012

pa seos por compostela

Bajo el bosque de agua

de la Selva Negra Más info y rutas guiadas por el Santiago más verde en www.santiagodecompostela.org

Seguimos nuestro recorrido por el Santiago más verde y desconocido con un paseo por la falda del monte Pedroso, visitando un parque en el que podemos disfrutar de unas vistas inéditas de Santiago entre manantiales y árboles autóctonos.

a Selva Negra nos invita a caminar y a beber agua fresca mientras disfrutamos de Santiago desde otra perspectiva. Con una superficie de más de veinte hectáreas y a sólo diez minutos de la zona monumental, la Selva Negra es una de las últimas incorporaciones a la extensa red de parques y jardines públicos de la ciudad. Esta gran finca, de la que ya se habla en documentos del siglo XVII, es una gran desconocida, incluso para muchos compostelanos, a pesar de contar con una de las mejores fuentes de

agua potable de la ciudad y de sorprendernos con una perspectiva inédita de Compostela, con la Catedral, la Ciudad de la Cultura y el Pico Sacro alineados entre el pasado y el futuro. El parque ha sufrido una gran transformación desde que el Consorcio de Santiago compró la finca hace unos años y se inició un plan de recuperación que eliminó árboles foráneos, como el eucalipto y la acacia, para favorecer la presencia de una gran variedad de especies autóctonas. En la Selva Negra encontramos una potente

carballeira, con robles de gran porte, que rodea un prado regado por generosos manantiales que alimentan también la portentosa fuente de la finca. Esta combinación de árboles autóctonos, panorámicas inéditas de la ciudad y aguas de excelente calidad hacen de este parque un lugar único en Santiago, especialmente indicado para visitar en verano y beber una de las mejores aguas de Compostela. Y si nos movemos por los senderos de este espacio en diferentes épocas de año podremos dar

buena cuenta de las distintas Selvas Negras que oculta este bosque acuático, entre minas y manantiales. Este parque es un buen ejemplo de la transformación de un bosque de especies foráneas en uno de especies autóctonas, con robles, hayas, castaños o nogales. Los viajeros que tengan la sensibilidad y la suerte de descubrir la Selva Negra durante su visita a la ciudad podrán llevarse de vuelta a casa los colores y los olores más auténticos y ocultos del Santiago más verde y desconocido.

CompH!ostelería

Víctor Manuel Vázquez Portomeñe, ex conselleiro e abogado

O ideólogo

do Xacobeo contemporáneo As tabernas sempre acolleron o nacemento de grandes ideas. O primeiro plan xacobeo xermolou arredor dunhas cuncas de viño, con anotacións sobre un feixe de servilletas de papel. O mestre de cerimonias era un home audaz, visionario e imaxinativo que ocupaba daquela o cargo de conselleiro, a mesma persoa que hoxe reclama un segundo plan xacobeo para Galicia, cun proxecto que implique a todas as forzas políticas e sociais para facer do turismo un revulsivo fronte a crise.

refire picar algo na barra que comer de mesa e mantel. Para comer escolle a casa, “porque se non igual se cabrea a muller”. É máis de cunca que de vaso e máis de viño que de cervexa, “sobre todo gústanme os tintos da miña zona”. Casado, con tres fillos, dous netos e un can “algo gordo e revoltoso”, este secretario municipal xubilado, empezou a súa carreira política con Antón Rosón na UCD. Segue activo e exerce como abogado no despacho dun dos seus fillos. Bo conversador, cazador e amante das cousas boas da vida, este home feito a si mesmo, de orixe humilde e formación xesuítica, conserva aínda unha certa aureola de conselleiro, que se confirma cando observamos a cantidade de xente que o saúda pola rúa e nas tabernas. Víctor Vázquez Portomeñe (Pacios de Piñeiro, Taboada, 1936) foi case de todo na política e fixo cousas importantes pero sempre o lembraremos polo máis destacado da súa traxectoria, ter sido o ideólogo e artífice do rexurdir do xacobeo contemporáneo. Todo naceu no mesmo lugar onde nos reunimos hoxe, máis de vinte anos

Galicia necesita e reclama un segundo plan xacobeo no que se traballe con imaxinacion e intelixencia, contando con todas as forzas políticas e sectores interesados, sobre todo cos hostaleiros, que son os nosos grandes embaixadores e os máis interesados en que o turismo funcione atrás, cando Barcelona e Sevilla se preparaban para dous eventos que marcarían a década dos noventa, mentres Galicia ficaba á marxe dos grandes titulares. “Foi aquí, no Gato Negro, unha taberna onde eu xa tomaba os viños no meu tempo de universitario, estaba cun grupo de colaboradores falando de como Galicia quedaba á marxe de acontecementos tan importantes coma as Olimpiadas e a Expo.

Foi cando pensamos no Camiño de Santiago dende unha óptica de promoción de Galicia e de modernidade, sendo Compostela a meta e estando a ruta chea de paisaxes insólitas. Quixemos apoiarnos nun hostaleiros que saben acoller aos que nos visitan, como sempre demostratron coa súa hospitalidade. E puxémonos a pensar, a debuxar e a escribir nunhas servilletas as ideas que ían xurdindo, e que ao final foron tantas que xa tiñamos un feixe delas”, lembra Portomeñe emocionado. Así foi como naceu o plan xacobeo, con audacia, sen gurús nin consultoras de por medio, mais con certa dose de utopía que ao final se fixo realidade. “Os Camiños de Santiago son algo inesgotable, cunhas posibilidades que aínda non foron explotadas en toda a súa plenitude. Teño dito reiteradamente que Galicia necesita e reclama un segundo plan xacobeo no que se traballe con imaxinacion e intelixencia, contando con todas as forzas políticas e sectores interesados, sobre todo cos hostaleiros, que son os nosos grandes embaixadores e os máis interesados en que o turismo funcione,

n a b a rra con…

Texto: Aser Álvarez Imaxe: Iván Nespereira

Vázquez Portomeñe no Gato Negro e no Avión Un lugar da cidade > O Gato Negro, con todas as lembranzas. Unha palabra para definir Santiago > Meta dos Camiños e Patrimonio da Humanidade.

como levan demostrando co seu bo facer, recibindo a turistas, peregrinos e visitantes, que sempre marchan con ganas de volver a esta terra”, asegura Portomeñe mentres tomamos algunhas das especialidades do Gato Negro e unhas cuncas de viño. Aquel plan xacobeo foi aprobado por unanimidade no parlamento despois de meses de negociacións para que fose un proxecto de país, máis alo dun partido e dun goberno. Portomoñe estima que “a reorganización administrativa na axencia Turismo de Galicia pode ser positiva sempre e cando sexa consciente do valor incalculable dos Camiños de Santiago, que son a nosa mellor marca para a atracción turística e a proxeccion internacional de Galicia, que nos permite aparecer no mapa do mundo”, comenta antes de afirmar, “non podemos desaproveitar as posibilidades do fenómeno xacobeo dende o punto de vista do seu pontencial para a internacionalización do sector turístico galego, e para iso precisamos unha boa conectividade aérea, que debe ser algo esencial

Santiago é unha oportunidade extraordinaria para o turismo de Galicia porque é a meta dos Camiños de Santiago e a única cidade galega Patrimonio da Humanidade nese segundo plan xacobeo, falando cos turoperadores e vendo o que demandan”. Falando de aeroliñas de baixo custo deixamos o Gato Negro e saímos cara o Avión, ese bar da rúa da Rosa onde os venres poñen nécora de pincho. “Hoxe hai novas canles e ferramentas de promoción, pero a receita segue a ser válida, un país cun patrimonio cultural inigualable, paisaxes insólitas e diversas e culinariamente insuperable. Temos unha cordialidade e hospitalidade únicas, aprendidas durante séculos e encarnadas nese bo facer dos hostaleiros, que deben colaborar máis e traballar na defensa os seus intereses para

facerlle ver á administración o atinado das súas ideas,”, afirma Portomeñe mentres saúda afable a uns clientes do Avión dando boa conta da súa nécora a pesar de estar convalecente dun imprante dental. Falamos sobre o divino e o humano con este home cordial, sempre estimulante e falangueiro, mais que tamén é dono dos seus silenzos. Non temos máis espazo para recoller o resto de ideas que foron xurdindo ao longo desta conversa, que Portomeñe conclúe dicindo algo que moitos saben pero que poucos teñen en consideración á hora de tomar decisións: “Santiago é unha oportunidade extraordinaria para o turismo de Galicia porque é a meta dos Camiños de Santiago e a única cidade galega Patrimonio da Humanidade”. E seguimos coa nosa conversa de taberna, saltando de tema en tema, de Fraga e Cuíña ata o uso actual da marca Xacobeo. Despedímonos prometendo que algún día imos facer camiño xuntos, para seguir compartindo conversa, cuncas e mesmo algúns segredos, conscientes de que as grandes ideas, moitas veces, nacen nas tabernas.

CompH!ostelería

La Costa da Morte y Fisterra,

En esta tierra conviven los acantilados más salvajes con las playas de arena más fina, la furia del mar con la hospitalidad de sus gentes y lo mejor de la gastronomía de la costa y del interior de Galicia.

espués de conocer Compostela el peregrino y el viajero deben continuar su ruta haciendo el camino de Fisterra y de la Costa da Morte. En este caso no es Santiago el destino del viaje, sino el origen de un camino que termina en aquel una tierra donde los romanos aseguraban que estaba el final del mundo. Esta ruta nos lleva a la Galicia de los acantilados, de las rocas esculpidas por la fuerza del mar, a los santuarios milenarios, a los dólmenes y a los más imponentes paisajes graníticos. Es la Galicia más agreste, más petrea. Lugar de leyenda, de crónicas que hablan de naufragios en sus acantilados, desembarcos piratas, lugares mágicos de origen celta, mouros y cultos precristianos. La Costa da Morte, que abarca desde la zona occidental de la ría de Muros hasta la localidad de Malpica, es un espacio desconocido y virgen para los turistas. Aunque sus aguas son indómitas y su

relieve es escarpado, en la costa existen numerosas playas y pueblos nacidos en lugares que están al abrigo de tempestades, playas con arena fina donde uno puede perderse para disfrutar del mar y pueblos donde relajarse y disfrutar del encanto y la hospitalidad de las gentes del lugar, además de la gastronomía única que nos ofrece la Costa da Morte. Es un destino perfecto para aquel que huye de las aglomeraciones, para el que quiere perderse en parajes mágicos. El tiempo corre despacio en esta tierra donde el viento sopla fuerte y agita el mar. La atmósfera está rodeada de leyenda y misticismo y el viajero podrá percibir sensaciones únicas en los ecos del mar contra la piedra. Hay parajes que son de visita obligada. A 600 metros sobre el nivel del mar, en Carnota, se encuentra el llamado Olimpo Celta, el Monte Pindo. La enorme masa de piedra se eleva sobre el mar ofreciendo al viajero una de las mejores vis-

tas del Atlántico. En la subida podremos contemplar las numerosas inscripciones de origen celta existentes en un lugar considerado por los antiguos pobladores de estas tierras como un lugar de poder telúrico. Pero a los pies de este monte encontramos la fina arena de la playa de Carnota, que contrasta con lo imponente del monte Pindo. La playa, con cerca de 7 kilómetros de longitud, está considerada como una de las cien mejores del mundo. En esta localidad además podremos visitar el hórreo más grande del planeta. De obligada visita es también el Mirador de Ézaro, en Dumbría. Allí el río Xallas y el Atlántico se unen en una impresionante cascada. En esta ruta por la Galicia más desconocida tampoco puede faltar Fisterra, final de una ruta milenaria. En esta localidad podremos disfrutar de la gastronomía típica de la zona y contemplar los atardeceres desde su faro. En Muros destaca el puerto y el casco viejo, donde atrave-

verán 2012

a esca pada

viaje a la Galicia pétrea

samos callejeuelas y rincones encantadores. En la capilla de los Remedios, que está en un alto, con la fachada y el crucero mirando a la ría, podremos disfrutar de una vista única. Siguiendo el recorrido por la villa está la capilla de las Angustias, templo que conserva algún vestigio del siglo X. Antes de dejar esta bella localidad es recomendable hacer un alto y disfrutar de la oferta gastronómica que recogemos en la página siguiente. Otra localidad de la Costa da Morte que no podemos dejar de visitar es Muxía, donde se encuentra el Santuario de la Virgen de la Barca, cuya romería se celebra el segundo domingo de septiembre. La celebración congrega a miles de

personas que acuden para pasar debajo de la Pedra dos Cadrís, a la que se le atribuyen propiedades curativas y para mover la Pedra de Abalar. Continuando el recorrido costero, nos detenemos en la villa de Camariñas, donde podemos encontrar a las famosas palilleiras que se dedican a confeccionar con esmero el encaje de bolillos. Visitamos Vimianzo para conocer los dólmenes y el castillo llegamos así al final de nuestra ruta pétrea. Malpica es un antiguo puerto ballenero, hoy en día dedicado a la pesca de bajura, donde podremos disfrutar de lo mejor de los productos frescos del mar. Muy cerca está Buño donde podremos conocer de la primera mano la elaboración de su cerámica tradicional y Cee, una villa poten-

te donde podremos encontrar una buena oferta de hospedaje y restauración (ver establecimientos página 16). La Costa da Morte es un lugar de contrastes donde conviven los acantilados con las playas, el sosiego de los pueblos con la furia del mar, el gris del granito con el verde de los campos y el azul del mar. Historias de naufragios, leyendas de piratas, mouros y celtas invitan a conocer estas tierras hospitalarias que cuentan con una extraordinaria oferta de establecimientos hoteleros y de restauración donde el viajero se encontrará como en casa pero viviendo la experiencia única de conocer la Costa da Morte y el final del mundo.

CompH!ostelería

co me r, b e b e r , d u r m ir Hostal y Restaurante Miramar Rebordelo, 117 15931 Boiro | 981844544 www.ghboiromiramar.com info@ghboiromiramar.com

Hotel Park Ría Noia Río do Porto, 25 - Barro 15200 Noia | 981823729 www.hotelpark.es reservas@hotelpark.es

Pensión Residencia y Restaurante Hamburgo Rua Principal, S/N 15931 Boiro | 981844154

Hotel Residencia y Restaurante Elisardo Ferrador, 12 - 1º 15200 Noia | 981820130

Casa Turismo Rural Casa da Posta do Valmaior Valmaior - Cespon 15931 Boiro 981862548 / 981846253 www.casadaposta.com casadaposta@casadaposta.com

Hotel Residencia Noia Rua Curros Enriquez, S/N 15200 Noia | 981823458 www.hotelnoia.com info@hotelnoia.com

Casa Turismo Rural os Petroglifos San Ramón De Beal 15990 Boiro 658911720 - 981862975 www.ospetroglifos.com info@ospetroglifos.com Restaurante Adria Pablo Iglesias, 10 15931 Boiro | 981848328 www.pizzeriaadria.com info@pizzeriaadria.com Restaurante Bahía Amanecido, 7 - Puente Beluso 15930 Boiro | 981 861553 Restaurante Chicolino Abanqueiro - Egipto 15931 Boiro | 981844495 www.chicolino.es chicolino@chicolino.es

Pensión Costiña Obre, 7 15200 Noia | 981820900 www.hcostina.com info@hcostina.com Restaurante Albores Escultor Ferreiro, 7 15200 Noia | 981820152 Restaurante O Peto Rúa Castelao, 1 15200 Noia | 981820785 Café Bar Cacheiro Ousoño 15200 Noia | 981820475 Café Bar Colegio Jaime Balmes Devesa Do Marques, 16 15210 Noia | 981 820 214

Restaurante Florida Vilariño, S/N - Cespon 15931 Boiro | 981846253

Café Bar Marisquería Praza Américas, S/N 15200 Noia | 981821249

Restaurante Parrillada As Ascuas Lg. Barraña, 72-Bajo 15931 Boiro | 666112211 asascuas1@hotmail.es

Café Bar Especial Joe Bar Mazacañamos, S/N 15200 Noia | 981824680

Café Bar Manuela Rebordelo, 4 Bajo 15939 Boiro | 981844517 Café Bar Mesón Boiro Rúa Principal, 134 15931 Boiro | 981847680 Café Bar Riazor Sotano Avda. De Compostela, 61-Sotano 15930 Boiro | 981847600 Restaurante O Trapeiro Merelle, S/N 15214 Lousame | 981821420 www.restauranteotrapeiro.com info@restauranteotrapeiro.com

Hotel Residencia Singapore Boa 15200 Noia | 981823736

Hotel Cabio Lg. Lombiña, 1-Rua 1-Nº 3 15994 Pobra do Caramiñal 981833032 - 981833128 www.hotelcabio.com Restaurante O Lagar Condado 5 - Urb. Lagar 15940 Pobra do Caramiñal 981830037 www.restaurantelagar.com info@restaurantelagar.com Restaurante Pazo Dos Xunqueiras Lg. As Xunqueiras, O Xobre O Maño (Santa María) 15940 Pobra do Caramiñal 981830037 www.restaurantelagar.com info@restaurantelagar.com

Restaurante Atlántico Fernández Varela, 13 15940 Pobra do Caramiñal 981830171

Restaurante A Cociña das Monadas Mendez Nuñez, 9 15970 Porto do Son | 981853108 info@acocinhadasmonadas.com

Restaurante Cervecería Nosa Terra Diaz De Rabago, 11 15940 Pobra do Caramiñal 981832569

Restaurante Arnela Arnela, S/N 15970 Porto do Son | 981854131

Restaurante Xanxo Devesa, 44 15940 Pobra do Caramiñal 981830428 Café Bar Curotiña Cinco Calles, S/N 15940 Pobra do Caramiñal 981831453 Café Bar Nuevo Díaz de Rabago, 9 15940 Pobra do Caramiñal 981830055 Hotel Residencia O Noso Lg. Mariño, 9-Portosín 15998 Porto do Son | 981 766 062 www.hotelonoso.com reservas@hotelonoso.com Hotel Residencia Villa del Son Trincherpe, 11 - Portosín 15970 Porto do Son | 981853049 www.hotelvilladelson.com hotelvilladelson@yahoo.es Pensión Residencia Ancora da Ría Trincherpe, 16 15970 Porto do Son | 981767443 www.ancoradaria.com pensionrestauranteancoradaria@ gmail.com Pensión Residencia Arnela Ii Av. 13 de Septiembre, 4 15970 Porto do Son | 981767344 arnela2@yahoo.es Pensión Residencia Leon Ii Playa Ornanda - Miñortos 15970 Porto do Son | 981766188 Pensión Residencia y Restaurante Furnas As Furnas - Xuño 15970 Porto do Son | 981769272 www.asfurnas.com Pensión Residencia y Restaurante Universal Nebra | 15999 Porto do Son | 981767121 Camping Fraga-Balada Xuño, 1 | 15970 Porto Do Son 981769848 - 981769171 - 609819814 Camping Punta Batuda Miñortos, S/N 15970 Porto do Son 981766542 - 981766582 Casa Turismo Rural Casa do Fieiro O Fieiro, 12 - Miñortos 15970 Porto do Son | 981824994 www.casadofieiro.com info@casadofieiro.com

Café Bar A Esmorga Rua Campo de Marte, S/N 15960 Ribeira | 981873160 Café Bar A Galeguiña Garcia Bayón, 52 15960 Ribeira | 981873859

Restaurante Bandin Lg. Carballal, S/N-Xuño 15970 Porto do Son | 658667643

Café Bar Stop Porto-Corrubedo, 5 15969 Ribeira | 981865239

Restaurante Casa Carou General Franco, 24 15970 Porto do Son | 981767688

Pensión-Restaurante A Revolta Pindo 15293 Carnota | 981858064

Restaurante Di Pietro Rua da Rambla, 1 - Portosin 15999 Porto do Son | 981 766630

Pensión Playa de Estorde Estrada de Fisterre s/n 15270 Cee | 981745585

Restaurante Portonadelas Avda. de Galicia-Vila 15970 Porto do Son | 981854007 Café Bar Acuario Calvo Sotelo, 18 15970 Porto do Son | 981767216 Café Bar Arenal Playa Ornanda - Miñortos 15970 Porto do Son 981766559 Café Bar Carpe Noctem Plaza Del Curro, 11 - Portosín 15970 Porto do Son Café Bar Eugenio Plaza Italia, 3 15970 Porto do Son | 981767336 Café Bar Moreira de Rio Av. de Galicia, 19 15970 Porto do Son | 981853433 Café Bar Taita Av. de Galicia, 22 15970 Porto do Son | 981767440 Pension Residencia Punta Palleiro Lg. Palleiro - Leiro 15928 Rianxo | 981866665 Restaurante O Taberneiro Muelle de Carga 15920 Rianxo | 981866496 Café Bar Xardin Paseo Manuel Antonio, 35 15920 Rianxo | 981860286 Café Bar Xens Araño, S/N 15920 Rianxo | 981861549 Pensión Residencia las Carolinas Paseo de las Carolinas, S/N 15960 Ribeira 981870275 - 981870439 www.pensioncarolinas.com pensioncarolinas@gmail.com Pensión Balieiros Corrubedo-Faro 15969 Ribeira | 981865183

Restauran O Verxel Avda. 13 de abril, 9 - A Picota Mazaricos | 981842387 Café Bar Mesón Encontros Doctor Novo Campelo, 23 Muros | 981762026 Pensión Restaurante Pérez San Francisco-Louro 15250 Muros | 9817621 Restaurante Don Bodegón Porta da Vila s/n 15250 Muros | 981827802 Restaurante Porto Carral Louro-Ancoradoiro 15250 Muros | 981826579 Café Bar O Pouso Av. de Catelao, 121 15250 Muros | 981827853 Restaurante Ancoradoiro Ancoradoiro s/n 15250 Muros | 981878896 Cafetería Mac Burguer Av. Castelao, 127 15250 Muros | 981826374 Restaurante O Castelo Rosalia de Castro 1 15250 Muros | 981826374 Restaurante Enxebre Playa Espadanal s/n-Louro 15250 Muros | 981826018 Restaurante Muiño Ribeira de Maio-Esteiro 15250 Muros | 981763885 Café Bar Ríos Rúa do Muelle-Freixo, s/n 15230 Muros | 981761520 Casa de Turismo Rural Casa de Trillo Santa Mariña 15124 Muxía | 607794818

verĂĄn 2012

A. Las pequenas empresas se enfrentan a retos difĂciles.

B. Esta cuenta intenta poner las cosas fĂĄciles.

CompH!ostelería

Eliseo Parra

Tim Hunt

Tradición sen contradicións

O cancro coma unha cuestión de hábitos

Eliseo Parra achegouse a Santiago para presentar o seu novo traballo, Contradicción. Pero se algo podemos dicir deste músico das terras da Ribeira do Douro é que pode ser de todo menos contradictorio. Parra leva xa décadas de oficio nos escenarios, producindo innumerables traballos e levando a súa arte por onde vai. A súa carreira está ateigada de éxitos e é un dos maiores renovadores da música tradicional española. Na presentación acompañouno a súa banda de toda a vida e o público puido desfrutar dun concerto memorable. Na súa música mestúrase o mellor do folclore español con influencias das músicas tradicionais doutros países, da música caribeña, do jazz e do rock. Parra define o seu traballo como “a transformación da música que un individuo compuxo, entragándolla ao pobo, que lla vai pasando aos seus descendentes como unha herdanza ata que chega a nós pulida como unha xoia, a forza de seguir cantándoa, sen campañas promocionais, nin monopolios de mercado; eu retomo esas creacións, recréoas o mellor que sei e pásollas aos seguintes”, comenta o músico.

O programa ConCiencia volveu traer até Santiago de Compostela a outro premio Nobel. Neste caso trátase de Tim Hunt, gañador do premio na área de medicina, quen se achegou ata o Pazo de San Xerome para falar coa comunidade univesitaria. O Nobel británico recibía o prestixioso galardón polos seus descubrimentos sobre os reguladores do ciclo celular, fundamentais para entender enfermedades coma o cancro. Sempre comprometido, Hunt deixou claro o seu fondo pesar pola merma de fondos para investigación, xa que a actividade investigadora é clave para o avance da ciencia. Sobre o cancro, Hunt destacou que se trata dunha patoloxía complexa polas súas numerosas alteracións xenéticas. “A cura aínda está lonxe, e canto máis sabemos desta enfermidade máis conscientes somos da súa complexidade”. Hunt deixou unha recomendación que todos debemos ter en conta. Ante a dificultade de atopar curas con efectividade total, cobran unha importancia vital os hábitos saudables. A alimentación equilibrada, o exercicio moderado e evitar excesos coma o alcol e o tabaco son a mellor garantía para evitar a enfermidade.

verán 2012

persoeiros en compostela

Ei-ichi Negishi

Manuel Campo Vidal

O home que non quere ser rico

O primeiro debate electoral

O premio Nobel de Química, Ei-ichi Negishi, aterrou en Santiago para dar conta dos últimos avances nesta área, invitado pola Universidade de Santiago a través do programa ConCiencia. Negishi falou, entre outros temas, do quecemento global do planeta, un tema que nos preocupa a todos e no que o profesor Negishi foi rotundo, “hai solución”. Para o nipón todo pasa por facer rendible a reciclaxe do dióxido de carbono. A tecnoloxía para reciclar o dióxido de carbono funciona, pero segue tendo un alto custo para as empresas e súa implantación segue sendo difícil. Negishi conseguíu o importante galardón por realizar acopramentos cruzados catalizados por paladio en síntese orgánica, un gran avance para ámbitos como a agricultura e a medicina. A pesar dos importantes beneficios que lle tería reportado patentar os seus procesos, non o fixo, xa que, segundo afirmou, “é moito máis importante para min gañar o Nobel que chegar a ser rico, porque non se debe intentar conseguir o diñeiro coma un fin en si mesmo; se buscas a excelencia o diñeiro seguirache a ti”, asegura Negishi.

Nesta imaxe vemos a Manuel Campo Vidal, presidente da Academia das Ciencias e das Artes da Televisión, sociólogo e xornalista incombustible, no Hostal dos Reis Católicos de Santiago de Compostela. Neste espazo foi onde Campo Vidal fixo o seu primeiro debate electoral televisado e un dos primeiros da democracia española. A TVG emitíu aquel debate entre os que daquela eran candidatos ao goberno da Xunta, Antolín Sánchez Presedo e Manuel Fraga. Lembra Campo Vidal aquela encomenda con agarimo e entre anécdotas sobre as esixencias de Fraga para que puidera ser moderador. Cóntanos o presidente da Academia de Televisión que estaba tenso por ter que moderar o debate en galego, pero sobre todo porque do teito da fermosa Capela do Hostal dos Reis caían pedriñas que facían moi complicada a concentración. O de aprender algo de galego para sair do paso foille doado a este xornalista, casado cunha muller galega, tamén xornalista, que traballa en Antena 3. O das areíñas caíndo do teito xa era algo máis difícil de controlar en directo e Campo Vidal lembra a tensión xerada por aquela situación non pevista. 19

CompH!ostelería

María antón, Xerente do Consorcio de Santiago

O paso do turismo á rehabilitación e dinamización cultural de Compostela Vivíu en Madrid, Bruxelas e Xapón antes de chegar a Compostela, pero nacida na madrugada dun 25 de xullo, estaba predestinada a rematar en Santiago. Gústanlle os retos e acaba de ser nomeada xerente dunha das institucións máis importantes da cidade nun momento complicado, iniciando unha nova etapa na súa carreira logo do seu paso por cargos importantes na administración turística.

uedamos con María Antón (Mugardos, 1965), a quen lle gustaría “recuperar a ollada do visitante que chega a Santiago por primeira vez”, nun local de restauración da zona vella compostelá que sabemos que é do seu agrado. Licenciada en Políticas, Antón é unha muller con carácter, que sempre vai de fronte, esixente con ela mesma e cos demais. Por iso dende que ocupa o cargo de xerente do Consorcio de Santiago, tralo seu recente paso pola Secretaría Xeral de Turismo, o seu ritmo vital é frenético, pero fai un oco na súa axenda para atender a CompHostelería, aínda que non poida rematar o menú que nos prepraran no Curro da Parra. Antón anda a mil para estar á altura do cargo que lle ofreceu Gerardo Conde Roa pouco antes de deixar a alcaldía. Esta funcionaria, que aprobou a oposición á Xunta no ano 93, empezou con Francisco García Bobadilla como director xeral de Comercio, quen logo foi secretario xeral de Turismo e a convidou a seguir no seu equipo. “Tiven moita sorte, puiden vivir o Xacobeo do 93 en primeira fila dende a administración. Despois levei a folla de ruta da promoción dos Camiños de Santiago durante cinco anos e vivín a consolidación do fenómeno xacobeo no 99 e 2004, traballando tamén en temas de rehabilitación, cousa que me vai axudar moito no meu novo cargo”, asegura, “no 2001 volvín a Turismo como directora xeral e fixen proxectos importantes de rehabilitación coma os de Ribas de Sil, Aciveiro ou Lestrove”. 20

Os retos non arredan a esta muller, máis ben ao contrario, por iso aceptou o ofrecemento que lle fixeron dende o Concello. “Non se lle pode dicir que non a unha oferta dunha institución tan importante coma o Consorcio de Santiago, co que ademais xa tivera alguna relación no meu tempo na consellería de Cultura. Para min é un reto profesional importante por varios motivos, polo extraordinario traballo desenvolvido até agora e o potente equipo que hai e polo momento que estamos a vivir dende o punto de vista orzamentario. É tempo de botar a ollada atrás e analizar o que funcionou e o que non para establecer as prioridades. A rehabilitación debe ser una pata fundamental pero non o é menos a dinamización cultural da cidade e a xeración de emprego, así como darlle un novo pulo ao casco histórico”,

conclúe antes de entrarlle aos caramelos de queixo. A nova xerente do Consorcio quere aproveitar a experiencia acumulada pola institución para recuperar algúns programas que funcionaron ben e continuar co traballo nas áreas de rehabilitación integral, colaborando co Concello en todo o que é a parte técnica do planeamento, pero intensificando e mellorando a comunicación coa administración local. “A importancia da coordinación e cooperación interadministrativas non me son alleas, pois estiven en diferentes departamentos colaborando con diversas institucións e agora teño que facer ver o importante papel que xogan no Consorcio, que este ano vai ter un orzamento de só once millóns de euros, afectado polos recurtes nos tres niveis da administración. Iso obríganos a ser imaxinativos para plan-

menú (xentileza da casa)

> Caramelos de queixo con lagostino e froita da paixón > Carpaccio de zamburiña cítrica e vinagreta de mostaza > Arroz negro de chipiróns e gambas. > Pulpo á mugardesa

n a mesa con…

Texto: Aser Álvarez Imaxe: Iván Nespereira

maría anón no curro da parra Unha palabra para definir Santiago > Máxica Un lugar para xantar > Onde estamos é un dos mellores exemplos da nova restauración. Un lugar para durmir > Hostal dos Reis, A Quinta da Auga ou San Miguel dos Agros… hai moitos. Viaxeira e traballadora, gustaríalle recuperar a ollada virxe dalguén que chega por primeira vez a Compostela. Casada e con dous fillos, Pablo e Alicia, vive na entrada do Camiño Francés a Santiago.

tear accións e procurar colaboradores, patrocinadores e socios estratéxicos en proxectos concretos”, asegura mentres chegan as zamburiñas e advierte ao camareiro de que vai ter que marchar para que non traia moito máis de comer. Non poderiamos rematar a conversa con Antón sen falar de turismo. Está convencida de que o apoio ás compañías de baixo custo poden ser unha boa política de promoción. “Temos boa proba diso en Lavacolla, onde hai un nivel de ocupación moi alto nos avións, pero hai xeitos moi diferentes de fomentar a conectividade aérea en cada momento e iso é o que se debera estudar, en función do que demanda o mercado. Por iso non entendo esa batalla co aeroporto de O Porto, unha cidade fundamental na eurorrexión que pode axudar moito ao sector turístico galego”, conclúe, defendendo a necesidade dun

muller de apretada axenda non pode

A rehabilitación debe ser una pata fundamental pero non o é menos a dinamización cultural da cidade e a xeración de emprego, así como darlle un novo pulo ao casco histórico

agardar. O ritmo de traballo é moi intenso dende que accedeu ao seu novo cargo e a súa decisión é firme. Antes de marchar anuncia que vai colaborar intensamente con Reyes Leis, a concelleira de Turismo de Santiago, para tratar de incrementar sobre todo o turismo cultural, relixioso e de peregrinación, mellorando tamén a estadía media e a oferta cultural da cidade, “dentro do contexto complicado no

sector privado forte e maduro que utilice as súas propias ferramentas de xeito intelixente, sen tutelas administrativas nin dogmatismos para poder ser competitivo nun contexto cambiante.

que estamos”, puntualiza. Despedímonos

Mentres se despide de CompHostelería, Queco, o camareiro do Curro da Parra, anuncia un pulpo á mugardesa que esta

con chipiróns e o pulpo á mugardesa, fei-

pensando como se poderá recuperar esa ollada virxe de quen chega a Compostela por primeira vez e rematamos o xantar, xa sen Antón, degustando o excelente arroz to na súa honra, co que hoxe nos quixeron agasallar no Curro da Parra.

CompH!ostelerĂa

verán 2012

o socio opina

A comarca de Santiago posúe un enorme potencial internacional

Os directores dalgúns dos principais hoteis de Santiago coinciden en que os retos fundamentais do destino son fomentar a conectividade aérea, potenciar a internacionalización do sector turístico e a desestacionalización.

Como pode aproveitar mellor Santiago de Compostela o seu potencial no eido internacional e alongar así a tempada alta?

Juan Luis Puya

Ángel González

Diego Moreno

Hotel Los Abetos

Gran Hotel Santiago

Hesperia Peregrino

O que temos que facer é mellorar a ocupación fuxindo dunha vez do Santiago como cidade de saldo que non achega ningún incremento de ocupación e si uns malos resultados de rendibilidade, ademais de afectar nunha merma da calidade e do servizo. Poderiamos promover a celebración dun encontro internacional de axentes de viaxes de turismo relixioso en Santiago, facer algún foro internacional de expertos e escritores sobre os Camiños de Santiago ou Arquitectura dos Camiños é así habería inumerables exemplos de actividades de promoción intelixentes e imaxinativas que xerarían moito retorno.

Todo pasa pola promoción internacional e nacional intelixente e pola colaboración de todos os que formamos este negocio coas administracións a nivel promoción de proxección de Santiago de Compostela en España e no mundo. Temos un destino diferenciado e maduro, algo único, pero temos que saber explotar estes recursos para que dean os seus froitos. Cunha boa conectividade aérea nacional e internacional a situación do destino sería moi diferente. Todo pasa por conectar Galicia co mundo a través de Santiago, aproveitando o seu posicionamento no mercado turístico internacional e a súa proxección exterior para atraer e canalizar fluxos de viaxeiros.

As conexións aéreas, mesmo con voos chárter, directas con Brasil, por exemplo, permitirían achegarnos á clase media de países que agora mesmo non están a vivir unha crise, o que incrementaría os clientes procedentes deses lugares, que adoitan viaxar fóra de tempada. En Santiago temos slots libres que non hai en Barajas e unha enorme proxección exterior como destino. Deberiamos facer promoción en destino en Brasil e noutros mercados emerxentes como EEUU. Para un destino turístico maduro e competitivo como Santiago é básica a conexión directa con mercados emisores. A mala conectividade aérea é o principal problema que nos comentan os nosos colaboradores.

CompH!ostelería

Carlos Tardáguila

Antonio Couto

Carla Pazos

Hotel San Lorenzo

Hotel Herradura

Carris Hoteles Casa de la Troya

Persoalmente aproveitaría a oferta de Compostela destino cinco estrellas, que temos en marcha para novembro, distribuíndo as tarxetas promocionais por todos os hoteis e que as deixen en recepción, motivando o cliente a que volva á cidade ou se coñece alguén que desexe vir en novembro, aproveite esta oferta especial que inclúe gratis o almorzo, a visita guiada á cidade e un paraugas promocional de cortesía. Deberiamos facer tamén algunha viaxe máis de familiarización con axentes alemáns, italianos, ingleses, franceses, principalmente onde temos conexión aérea directa, pero tamén buscando novos mercados coma o ruso, o xaponés ou o chinés.

Para mellorar a ocupación hoteleira en tempada baixa necesitamos atraer máis turistas, non só de ocio, se non de negocios e congresos. Coa axuda das novas tecnoloxías e das novas ferramentas promocionais e algo de imaxinación pode acadarse este obxectivo cun baixo custe. Debemos valorar o que temos e facerllo ver a xente, promovendo a realización de eventos culturais potentes e prestando especial atención á captación de congresos, terreo no que perdemos competitividade. Temos que facilitar a chegada de turistas estranxeiros a Compostela e a Galicia e o mellor xeito de facelo é mellorando a conectividade aérea internacional e centralizando a oferta en Lavacolla.

Debemos centrar os nosos esforzos nos cinco principais mercados emisores que temos agora mesmo, ofrecendo Santiago de Compostela non só como destino final ou dun día senón como o centro da súa viaxe a Galicia para coñecer diferentes zonas do país. Cada día se pode visitar, partindo de Santiago, coa súa centralidade xeográfica e boas comunicacións terrestres, os diferentes puntos da xeografía galega e retornar á nosa cidade para seguir gozando da ampla oferta cultural e dos numerosos encantos dunha cidade única, programando con antelación actividades culturais especializadas e potentes para que os turoperadores poidan vender paquetes atractivos.

Ramón Martínez

Isabel Ferreiro

Anxo Bernárdez

Hotel San Carlos

Hotel Compostela

Hotel Virxe da Cerca

Santiago de Compostela é un destino único no mundo e unha oportunidade para o sector turístico de Galicia. Hai que promover e promocionar a cidade como principal destino nacional e internacional de turismo relixioso, como cidade de reunións e convencións e aproveitar moito mellor o potencial da Cidade da Cultura. Coa crise que estamos a pasar e a recesión económica, o tema de mellorar o noso potencial complícase, pero está claro que a saída pasa por facer promoción intelixente e evaluar o seu retorno, fomentando a conectividade aérea e o turismo internacional, que viaxan fóra de tempada, e apostando pola diversificación da oferta turística, coa relixión, a gastronomía e a cultura como referentes.

O turismo internacional é fundamental para a desestacionalización do sector, e isto implica o mantemento dos voos internacionais en tempada baixa e a especialización. Ademais do turismo europeo debemos explorar novos mercados á alza como o ruso ou o polaco, sen esquecernos dos países latinoamericanos con economías en pleno auxe e cuxas vacacións de verán coinciden coa nosa tempada baixa. A atracción do turismo nacional pasa pola organización de eventos culturais, deportivos e de congresos. Tamén campañas de fin de semana como destino perfecto para un citybreak. O labor de promoción debe contar co apoio das institucións e facer estratexias conxuntamente.

Para potenciar Santiago no eido do turismo internacional temos que dar facilidades para chegar ao destino, a comunicación é importante, e falando de turismo internacional as conexións aéreas de baixo custo son fundamentais e un investimento enormemente interesante. Manter a ocupación a uns niveis máis ou menos aceptables non é o difícil, o complicado e manter o nivel de rendibilidade hoteleira cunha demanda sostida no tempo Tan importante é manter a facturación fóra da temporada como reducir e optimizar os custos para que os beneficios non se vexan mermados e poidamos seguir tendo unha das prantas hoteleiras máis modernas, potentes e competitivas de España e de Europa.

verán 2012

o socio opina

Julio Castro

Pablo Guitián

Hostal dos Reis Católicos

Hotel AC Palacio del Carmen

Santiago de Compostela debe saber aproveitar ás súas enormes potencialidades turísticas de xeito intelixente, tendo o Camiño de Santiago, primeiro itinerario cultural europeo, e na propia cidade, declarada Patrimonio da Humanidade, os dous activos máis importantes. A promoción debe ir dirixida aos mercados internacionais que buscan este tipo de atractivos. Hai que diversificar a oferta e ofrecer actividades en tempada baixa a turoperadores para que poidan ter un reclamo adicional no destino, creando produtos axeitados ás tempadas de inverno e outono, baseados na gastronomía ou no desfrute da paisaxe. Hai que ter unha conectividade áerea boa para que Galicia poida aproveitar a oportunidade que lle brinda Santiago.

Poucas cidades gozan do privilexio de ter unha icona turística tan recoñecible como é o Camiño de Santiago. A difusión internacional desta experiencia, case única no mundo, é clave para o futuro turístico desta cidade e de Galicia en xeral, combinada cunha boa política aeroportuaria. O turismo nacional decrece a pasos de xigante e é importante que os poucos recursos que hoxe en día existen, se dediquen principalmente a dar a coñecer a nosa marca máis potente fóra das nosas fronteiras. A mellora da conectividade con Galicia, coa chegada da AVE, debera ser un elemento clave para incrementar as chegadas de turistas á nosa cidade.

Esteban Iglesias NH Obradoiro O atractivo do casco histórico é valorado por calquera turista que se achega a nosa cidade, pero todo visitante necesita contido lúdico para conseguir que as estancias medias na cidade aumenten. A Cidade da Cultura debe integrarse na cidade cunha boa comunicación por transporte público. É importante fomentar a diversificación da oferta, con turismo deportivo, promovendo a celebración de torneos nacionais, contactando directamente coas federacións. Ademais debemos potenciar máis o turismo cultural, porque non estamos aproveitando a enorme riqueza e potencial da cidade neste eido e cómpre tamén seguir apostando polo turismo relixioso.

CompH!ostelería

b lo gs t r o n o m ía s e l e c ta

O negro de Santiago Miguel Vila Pernas

abitualmente tráigolles a estas páxinas a veciños de Compostela que desenvolven o seu labor profesional no mundo da hostalería ou están directamente relacionados con ela. Acostuman a ser xente en activo, pero desta volta heilles presentar a un suxeito que volve á actividade despois de moitos anos de xubilación: o negro de Santiago. Non pensen cousas raras sobre a súa volta á actividade nin moito menos se imaxinen que me estou comportando de forma politicamente incorrecta con aquilo da cor do individuo. Iso da incorrección política é cousa que, por outra parte, non me preocuparía o máis mínimo facer, xa que tal corrección en realidade me parece unha supina bobada. Pero volvendo ao noso, nin é incorrección nin é raro o regreso do negro de Santiago porque, a diferencia doutros, este negro é un tomate que nunca debeu abandonar as nosas despensas. Calquera día de hai xa tempo (un tempo que non podo precisar), algún investigador galego recolleu por terras de Compostela a semente deste tomate tradicional, que tal vez os máis maiores lembren. Esas sementes durmiron anos nas huchas do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo ata que un grupo de xentes in26

teresadas no progreso do rural galego se fixou nelas, como noutras sementes de variedades galegas alí depositadas.

eses tres tomates que poden ver na fotografía, e asegúrolles que xa teño gañas de volver a telos na mesa.

Escribo estas liñas poucos días antes de que o negro de Santiago regrese aos mercados galegos, pero cando vostedes as lean seguro que o tomate xa estará a disposición de todos, ou moitos, os interesados, dispostos a gozar coas súas espléndidas cualidades e, claro está, a pagar un pouquiño máis por ese gozo.

Unha tarde de setembro houben de achegarme a Abegondo para recollelos, xunto con outro tomate de variedade galega recuperada, de nome “avoa de Osedo”. Asegúrolles que a viaxe pagou a pena.

As cousas sempre poden torcerse e caer polo seu propio peso, pero agardemos que esta iniciativa de recuperación de variedades tradicionais de tomates e outras hortalizas antano presentes nas nosas hortas teñan o éxito que nos merecemos. E digo merecemos, na primeira do plural, porque non so o merecen os artífices do proxecto, senón todos os galegos amantes dos nosos produtos e da calidade. Ao final o agro galego non ten máis salvación que potenciar a calidade e os produtos que nos diferencian doutras zonas que, por clima, estrutura da propiedade da terra o por estar máis próximos aos grandes mercados, teñen moitas máis posibilidades ca nos de saír adiante con producións masivas. Foi a finais do verán de 2011 cando tiven a oportunidade de probar por primeira vez o negro de Santiago, exactamente

Os tomates pasaron a noite ao fresco na miña neveira e cando, na mañanciña do día seguinte, abrín a porta para preparar o almorzo, a cociña encheuse dun intenso recendo a tomate nun mundo en que xa os tomates non recenden nunca. Foi asombroso, como asombrosa foi a ensalada que, para mellor apreciar os aromas e sabores do froito, non levou máis que tomate. Cando digo que non levou máis que tomate é porque naquela ensalada non había aceite, nin sal (e miren que os tomates piden sal) nin cousa ningunha que non fose o corpo presente do negro de Santiago. Fáltame confirmar e reafirmar aquelas impresión cos tomates da colleita 2012. E bástame con que este ano os tomates sexan a metade de bos que o pasado para seguir convencido de que Compostela xa ten algo máis do que presumir: o negro de Santiago... inda que polo momento se cultive en Ferrolterra.

verán 2012

a opin ión do experto

Santiago é turismo

ambiente urbano. É dicir na cidade como un todo, como un espazo no que, de existir as circunstancias, adoraríamos residir. Isto é o que se chama o efecto Barcelona, exemplo contemporáneo de urbe europea de éxito. Obviamente Santiago non se pode comparar coa capital catalá en termos económicos ou demográficos. Porén hai cousas que aprender. Hai que desenvolver unha filosofía en torno a cómo construir unha nova cidade. Santiago ten moitos dos elementos que facilitan este proceso. Un tamaño que permite ir cara a xeitos de vida slow, un enorme potencial para desenvolver unha industria punteira baseada na universidade e no emprendemento e unha imaxe recoñecida en toda Europa, que é internacional pero que está ancorada nunha fonda tradición. Aliás, posúe recursos histórico-artísticos, obras propias da contemporaneidade, espazos naturais, gastronomía, ambiente urbano e unhas conexións aéreas aceptables pero mellorables. En definitiva o seu potencial está aí pero non serve de nada se non se desenvolve de maneira axeitada. Efectivamente Santiago é turismo aínda que o primeiro é ser cidade, espazo para os seus residentes habituais e obxecto de desexo para quen se achega a ela por múltiples motivacións.

Xosé Manuel Santos, Director do Centro de Estudos Turísticos da USC Sen dúbida algunha Santiago é a cidade turística por excelencia de Galicia. Alén desta consideración tamén é moi relevante o feito de que representa a imaxe máis coñecida nos mercados internacionais. Mais non sempre se identifica con Galicia o que é unha eiva que se debería ir corrixindo. O motivo é que tal identificación sería boa para o conxunto da Comunidade Autónoma na medida na que un destino de éxito e de calidade transmite os mesmos valores para o resto do territorio no que se insire. O turismo, e a catedral como seu recurso principal, contribuiu a crear unha imaxe de Santiago tal vez excesivamente vinculada con este extraordinario templo e co seu significado. Como consecuencia as identificacións con cidades santuarios como Lourdes ou Fátima son comúns, moi especialmente nos mercados estranxeiros. Deste xeito boa parte de Compostela, da súa dinámica e da súa realidade desaparece. A importancia que ten adquirido o turismo en Compostela nos últimos anos maniféstase nunha

gran visibilidade do fenómeno e, sobre todo, nunha crecente dependencia económica. Este último aspecto resulta especialmente delicado, non por tratarse do turismo se non polo feito de xerar unha excesiva vinculación sobre unha actividade. A diversificación é polo tanto unha peza fundamental para a saúde da economía dunha cidade. Creo que sería un erro facer pivotar en exceso a economía da cidade sobre o turismo sen máis base que o seus recursos culturais, por moi importantes que estes sexan. Isto significa a necesidade de potenciar actividades urbanas con capacidade de xerar dinámica, como a industria, ou os negocios en xeral, congresos, eventos ou servizos vinculados coa medicina ou a universidade, por exemplo. Isto tería evidentemente os seus impactos no propio sector turístico atraendo a outro tipo de clientela e axudando na desestacionalización. As tendencias en turismo de cidade cada vez están máis vinculadas non tanto cos recursos senón coa calidade de vida, o cosmopolitismo ou a diversidade e atractividade da economía, alén do

Chocolate, un placer de bolsillo Mónica Novas Dios

egún los mayas es el “alimento de los dioses” y no es mucho decir teniendo en cuenta que estamos hablando de un producto que nos puede dar la llave para unas experiencias gastrosexológicas de lo más excitantes, tanto en solitario como en compañía. El chocolate contiene varias variables que pueden influir en nuestra percepción del placer. Aparte de nutritivo y energético, este alimento posee cafeína y teobromina, dos estimulantes que ayudarán a apreciar en mayor medida el placer en todas sus vertientes. El último componente que se suma a esta receta del chocolate es la feniletilamina, un alcaloide que produce unos efectos psicoactivos. Esta sustancia que posee el chocolate, según la teoría del doctor Donald F. Klein y Michael Lebowitz, se desencadena naturalmente en nosotros por tan sólo un intercambio de miradas, un roce o un apretón de manos y es responsable de las sensaciones y modificaciones fisiológicas que experimentamos durante la etapa de enamoramiento: la excitación, taquicardia, enrojecimiento y vigilia. Por lo tanto tenemos en el chocolate la posibilidad de sentir sensaciones en solitario

o incrementar las que ya estamos sintiendo en compañía. Es el placer de bolsillo. Después de empaparnos de los conocimientos técnicos de las propiedades del chocolate es el momento de tomar la decisión de emplear el chocolate como herramienta para potenciar las sensaciones placenteras. Lunes por la tarde, salgo del trabajo y voy en busca del elemento que me ayudará a alcanzar un placer gastrosexológico. Esta noche quiero emplear dos preparaciones y aplicaré varias técnicas gracias al chocolate. Los preliminares vendrán de la mano del postre de chocolate negro y caliente que iré degustando cucharada a cucharada empleando el contraste caliente-frío con el helado de chocolate blanco. Ya comienza el efecto de los vapores que emana mi postre al romper el corazón de ese coulant aromático, caliente y húmedo. El olor invade la habitación y comienzo a recordar cada momento agradable y placentero que me ha proporcionado el chocolate a lo largo de mi vida. Cada momento placentero se va uniendo para crear en mí una ligera excitación y taquicardia que me va preparando para la culminación de mi experiencia de placer de bolsillo.

Termino el coulant y la habitación sigue con una temperatura muy agradable, en el ambiente permanece el aroma de chocolate. Cojo aire y dejo que este aroma me inunde. Comienzo a sentir un enrojecimiento en las mejillas y decido tumbarme mientras voy desenvolviendo una cajita, levanto la tapa y acerco mi nariz para apreciar bien los aromas de unos bombones de chocolate y pimienta. Introduzco mi mano lentamente y acerco el bombón a mi nariz, lo huelo con detenimiento, la taquicardia sigue y continúo acercando el bombón a la boca que, con tan sólo el contacto, comienza a derretirse provocando un ligero cosquilleo de la pimienta en mis labios; es el momento de introducirlo en la boca, respirar profundamente e inundarme de este placer de bolsillo. Indicaciones: Esta receta se puede aplicar solo o en compañía. 27

CompH!ostelería

A Cova do Santiso

La Codorniz

A cociña dende o interior da terra

Unha nova parrilla e bo menú do día

Despois de 16 anos o Fogar do Santiso descobre o seu segredo. Das súas entrañas nace un novo espazo gastronómico e cultural ubicado nunha cova onde a decoración con materiais reciclados conforman un marco incomparable. O concepto gastronómico da Cova do Santiso é a cociña da terra baseado nun menú degustación de tempada procedente das súas hortas ecolóxicas, das rías, con pesca responsable e da terra, con carnes ecolóxicas criadas en liberdade. Todo isto cociñado en fornos de leña. O sabor doce chega coa repostería elaborada no seu obradoiro onde os ingredientes son naturais e se traballa coas propias mans. Todo maridado con caldos ecolóxicos, e para rematar, tamén na Cova do Santiso dispoñen de cócteles e gin tonics ecolóxicos e galegos.

Situado en pleno centro de Santiago atópase o restaurante La Codorniz. Nel o cliente pode disfrutar da exquisita gastronomía do país. No establecemento acaban de instalar unha nova prancha ofrecendo así aos clientes a posibilidade de degustar todo tipo de pratos cociñados á brasa. Famoso é o seu churrasco ibérico, o chuletón de boi e o seu raxo ao allo. Pero como non só de carne vive o home no restaurante La Codorniz ofrécennos tamén diferentes tipos de pescados, entre eles o bacallau cociñado á brasa ademais dunha ampla variedade de hortalizas. O ambiente agradable e a boa comida cociñada á brasa fan que a experiencia neste restaurante resulte inesquecible para o visitante.

Ademais o establecemento conta cun programa cultural con noites vivas de teatro e música con cea degustación ecolóxica onde a arte e a gastronomía se funden nun espectáculo único. REVISTA-FALDON-185MM-x-50MM.pdf 1 16/12/2011 11:47:05

La Codorniz é ideal tanto para comidas como cenas de familia, reunión de amigos e eventos de empresa. Os turistas tamén visitan o restaurante pola súa fama é os seu prezos económicos, ofrecendo La Codorniz un menú do día a bo prezo.

¿Mesas Vacías en tu restaurante?

La solución para llenar, ahora en Santiago de Compostela

Contáctanos, no seas el último:

CMY

902 07 05 60

@Unamesaporfavor

info@unamesaporfavor.com

facebook.com/unamesaporfavor

verán 2012

n o va s a pertu ras

Casa dos Albardonedo

A Grella after work

Un hotel con encanto e boa comida

Para despois de traballar

A Casa dos Albardonedo é un hotel con encanto declarado Ben de Interese Cultural. Alberga sete cuartos, repartidos en dúas prantas. Na pranta baixa encóntranse dous cuartos que están adaptados para persoas con mobilidade reducida. Os cuartos son amplos e confortables, decorados acorde co ambiente do hotel de estilo rústico. As habitacións dispoñen de wifi gratuíto, baño privado, calefacción e un kit de benvida.

A Grella apúntase ao after work. Neste afamado restaurante compostelán de 20:00 a 00:00 poderemos degustar, a prezo módico, dezaseis tipos de pinchos. Para maior comodidade do cliente, os pinchos ofrécense individualizadamente, podendo desfrutar dunha agradable cea por pouco diñeiro nun local famoso pola súa calidade. Entre as preferencias dos seus clientes sobresaen dous pinchos: o montadito de solomillo de porco con bacon e tomate e a minitosta de fuá con mazá caramelizada.

No mesmo edificio encontrámonos co Restaurante Albardonedo, especializado en Cociña Mediterránea contemporánea, na que se poden degustar as súas especialidades en paellas e fideuás, nas diferentes formas de preparación do Bacallau e na carne de boi. Na parte traseira, atópase a Gastro-Taberna Atlántica e a súa terraza, que se encontra situada nunha zona axardinada, nun ambiente confortable para gozar das mellores porcións da gastronomía galega, tales como: o polbo á feira, empanada de zamburiñas ou a empanada de vieiras.

A oferta de bebidas tamén destaca, xa que A Grella conta cunha ampla carta de viños, ademais de preparar todo tipo de combinados, destacando o seu gin tonic, os cócteles e os granizados. Pero todo isto quedaría deslucido se non fose porque ademais na Grella dásenos un trato agradable e personalizado que fai que o cliente reciba o mellor servizo posible adecuado aos seus gustos. O local conta cunha terraza aclimatada tanto para verán coma inverno, aparcamento gratuíto e un parque infantil para os cativos.

ANÚNCIATE CON NÓS comunicacion@santiagohosteleria.org

Se queres alugar, vender, ofrecer ou demandar algún ben ou servizo, e eres socio de Hostelería Compostela, este espazo está á túa disposición.

CompH!ostelería

2928 Hotel-Residencia Amenal

Amenal s/n - O Pino Tel.: 981 510 431 - http://hotelamenal.com/ - contacto@hotelamenal.com

Tranquilidade ao final do Camiño Xusto ao final do Camiño, no concello do Pino, está o Hotel-Restaurante Amenal, nunha situación privilexiada, a poucos quilómetros do centro de Santiago e a menos aínda do aeroporto de Lavacolla. A tranquilidade dun entorno único e a hospitalidade con que tratan a todo aquel que se achegue fai que os peregrinos e viexeiros recuperen folgos aquí para encarar a última etapa do Camiño. As doce habitacións dobres máis a adaptada para uso de discapacitados que conforman o establecemento contan con televisión, wifi, teléfono e baño con secador. Amenal conta ademais cunha ampla área de aparcamento de balde, caixa forte, salóns para a organización de eventos e banquetes. No seu restaurante pódense degustar todo tipo de especialidades da gastronomía galega con produtos orixinarios da zona. Ademais tamén oferta menús para cenas de empresa a prezos moi económicos.

2934 Casa Turismo Rural Muíño da Pena

A Ponte de Peñide,34 O Pino Tel.: 981814404 - http://www.omuinodepena.com/ - reservas@omuinodepena.com

Tradición e sosego nun entorno idílico Esta casa rural está situada nun antigo muíño e serradoiro cheo de historia que alberga no seu interior un museo etnográfico onde o pasado se funde co presente. Neste emblemático edifico de máis de douscentos anos o ruxe ruxe da fervenza do río Mera, a só uns metros, axudan ao hóspede a sentirse nun lugar máxico rodeado de paz e tranquilidade. Ao pé do Camiño de Santiago e moi perto de Lavacolla, a súa situación privilexiada fai deste lugar a escolla perfecta para o descanso dos peregrinos e viaxeiros ou para despedirse do rural galego antes de subir ao avión. O transporte dende o Camiño é gratuíto para os clientes chamando á casa. A cociña serve pratos onde a tradición e a vangarda se mesturan con produtos de primeira calidade, procurando sempre a satisfacción de cada cliente e o trato persoal.

2936 Café Bar Especial Kapital

San Pelaio 20 Santiago de Compostela Teléfono: 622 811 723

Bo ambiente e música no casco histórico O pub Kapital atópase en pleno casco histórico de Santiago de Compostela. A boa musica e o ambiente agradable mestúranse para que o cliente poida disfrutar da noite compostelá. A súa terraza, na praza de San Paio de Antealtares é o lugar perfecto para poder gozar dunha copa nas noites de verán. No local ofrécense dende as bebidas máis clásicas ata a cocteleira de corte máis vangardista. En Kapital ademais poderemos escoitar aos clásicos do pop nacional dos anos oitenta pero tamén escoitaremos a musica máis actual e todo rodeado dunha atmosfera e dun ambiente inmellorables. A iluminación, a boa música e as copas ben servidas e preparadas fan que o cliente poida gozar dunha noite inesquecible nunha das zonas máis bonitas do casco histórico da cidade. O horario de apertura vai dende as 21:00 até as 4:30.

Santiago de Chile, 18 - Bajo Santiago de Compostela 30

Fax 981 599 285

verán 2012

n o v os socio s

2939 Apartamentos Catedral Suites Santiago Campo do Cruceiro do Gaio, 3 Santiago de Compostela Teléfono: 629607706 http://www.catedralsuites.com/ info@catedralsuites.com

Elegancia e calidade no centro de Santiago Os apartamentos Catedral Suites están situados nunha casa tradicional galega a tan só 300 metros do casco histórico e con vistas ao parque de la Alameda. Como sinais de identidade destacan a elegancia e a busca da calidade. Os clientes deste establecemento reciben o trato amable e próximo que é dispensado polos donos. O aloxamento está decorado con estilo minimalista en cores branco e negrao e dispón de mobiliario modernos, dunha cociña totalmente equipada e zona de estar con TV de pantalla plana, sofá cama e conexión a internet gratis. Pódese reservar en calquera dos seus oito apartamentos tanto de tres, dúas ou unha soa habitación. Ademais, conta cun punto de información turística, onde se orienta aos clientes orientándoos sobre os principais lugares de interese.

2932 Hostal Platas Avda. de Santiago,26 Pedrouzo-Arca O Pino Teléfono: 981511378 http://www.hostalplatas.es/ hostalplatas@hotmail.com

Bo trato no Camiño Francés O hostal Platas foi aberto no 2010 e goza dunha privilexiada situación en pleno Camiño francés. Dispón de 24 habitacións, totalmente equipadas, con baño completo, teléfono, televisión, ademais de dispor doutros servizos como ascensor, aparcadoiro privado gratuito, conexión a internet e ofrecendo tamén aos seus clientes almorzos, comidas e ceas. O cliente principal deste establecemento é o peregrino, aínda que tamén teñen moitos cliente comercial e de negocios, pola súa proximidade ao aeroporto e a Santiago. Dende o hostal tratan de realizar atender a todas as demandas dos seus hóspedes, con trato persoal e un bo servizo de información. O obxetivo primordial do equipo de persoal que atende o Platas é que o cliente se sinta coma na casa fóra dela, destacando sobre todo a boa relación calidade prezo.

2940 Hotel Nest Style Santiago Doutor Teixeiro 15, Santiago de Compostela Teléfono:981563444 http://neststylehotels.com/hotel-santiago/ booking@neststylesantiago.com

No corazón de Compostela O hotel Nest Style Santiago está situado na zona centro da cidade. O edificio encóntrase a dez minutos a pé da Praza do Obradoiro, á beira da Praza de Galicia e do casco histórico e nunha rúa emblemática por ser unha das principais zonas comerciais de Santiago. Os cuartos teñen un deseño moderno e cumpren todos os requisitos necesarios para a comodidade do cliente: amplas habitacións con televisor, caixa forte, wifi gratis, teléfono, calefacción e aire acondicionado. O establecemento dispón dunha tranquila sala de estar onde poden tomar infusións, auga, café e snacks de xeito gratuíto, ademais de contar cun gran televisor. A recepción está aberta as 24 horas con servizos de caixa forte e de gardaequipaxe. Ademais, o persoal está preparado para informar e asesorar ao cliente sobre Santiago de Compostela e Galicia. Na súa cafetaría ademais poderemos degustar un saboroso almorzo, entre as 8 e as 12, para que o cliente poida descansar tranquilo.

Grupo R de Salud Laboral, S. L.

Alberto García Varela Pasadizo de pernas, 4-6 3º izq. 15005 A CORUÑA Teléfono 981 15 42 12 Móbil 619 28 78 14

t o d a L a i n f o r maci ó n cu ltu ral d e s anti ag o en

www.compostelacapitalcultural.org

CompH!ostelería AGOSTO

Cine al aire libre El festival “Curtocircuito na rúa” llena la noche compostelana de cine. Durante el mes de agosto se proyectarán en las zonas más emblemáticas de la ciudad cortometrajes internacionales. La plaza del Toural, el día 2 de agosto, la plaza de Cervantes, el día 9, la plaza de Mazarelos, el día 23 y la plaza de Praterías el día 30, serán los lugares que acogerán las proyecciones al aire libre.

2 de agosto: Proyección a las 22.30 h. en la plaza del Toural. 9 de agosto: Proyección a las 22.30 h. en la plaza de Cervantes. 23 de agosto: Proyección a las 22.30 h. en la plaza de Mazarelos. 30 de agosto: Proyección a las 22.30 h. en la plaza de Praterías.

SEPTIEMBRE

El sueño de un viaje a Oriente El Circo Acrobático Nacional de Pekín llegará a Santiago el próximo día 1 de septiembre con su actuación El sueño de un viaje a Oriente, en sesión doble. En el espectáculo se combinan acrobacias, una música atrayente e hipnóticos efectos lumínicos. La historia traslada al público a un colorido mundo de ilusión a través del sueño de una niña que se adentra en un bosque mágico. El Circo Acrobático Nacional de Pekín, con más de 60 años de historia, ha visitado más de 80 países y ha contribuido a mantener la esencia de la acrobacia tradicional, a partir del baile, la ópera y el teatro chino. 1 de septiembre: Circo Acrobático Nacional de Pekín a las 16.00 y 21.00 h. en el Auditorio de Galicia. Entradas a la venta en http://entradas.novagaliciabanco.es

a Gen da cu ltu r al

SEPTIEMBRE

La movida madrileña en Compostela El festival Compostela Rock trae hasta Santiago a Ana Curra. La cantante presenta El Acto, concierto en el que la ex teclista de Alaska y Los Pegamoides y Parálisis Permanente revisa el repertorio de la banda que compartió con Eduardo Benavente. Ana Curra hará revivir en Santiago la música de los 80 y la movida madrileña. 15 de septiembre: Ana Curra a las 21.30 h. en la Sala Capitol Venta de entradas en: http://www.codetickets.com

SEPTIEMBRE

Disfruta de sonidos intimistas Dentro del ciclo “Intimo&Acústico”, tenemos los conciertos de Nacho Vegas y de Howe Gelb. Los dos cantautores traerán hasta Santiago su sonido y sus letras para quien quiera deleitarse con los sonidos intimistas de estos músicos. 14 de setiembre: Nacho Vegas a las 21.00 h. en el Teatro Principal. 27 de setiembre: Howe Gelb a las 21.00 h. en la Zona “C”. Venta de entradas en A Reixa Tenda, en la taquilla del Teatro Principal de Santiago de Compostela y en Discos Noni’s en A Coruña. SEPTIEMBRE

Lied en el Teatro Principal Los mejores cantantes de lied llegan a Santiago de la mano del XIII Ciclo de Lied. El evento trae hasta la ciudad esta dulce música de origen bávaro que será interpretada por el barítono Rodrerick Williams, por la soprano Asmik Grigorian y por el tenor Chritoph Prégardien acompañados del excepcional pianista Rober Vignoles. Los conciertos serán en los últimos días de septiembre en el Teatro Principal. 21 de setiembre Roderick Williams acompañado de Rober Vignoles a las 21.00 h. en el Teatro Principal. 25 de setiembre Asmik Grigorian acompañado deRober Vignoles a las 21.00 h. en el Teatro Principal. 29 de setiembre Christoph Prégardien acompañado por Rober Vignoles a las 21.00 h. en el Teatro Principal. Venta de entradas en http://entradas.novagaliciabanco.es 33

CompH!ostelerĂa

verán 2012

AS n o va s do secto r

Reunión das Xuntas Directivas de Hospedaxe e Restauración de Hostelería Compostela

Imaxe da Asemblea Xeral Ordinaria de 2012 de Hostelería Compostela

Membros da Xunta Directiva de Restauración, o xerente e a concelleira María Pardo deron conta da aplicación da nova normativa para as terrazas nunha rolda de prensa

Hostelería Compostela presenta as accións promocionais do Camiño Inglés que vai a desenvolver en colaboración coa Deputación da Coruña e outros colectivos sectoriais

INSTALACIÓN Y MANTENIMIENTO DE: EXTINTORES EXTINCIÓN AUTOMÁTICA COCINAS INDUSTRIALES

CCTV (cámaras conectadas a central receptora) BARRERAS ANTIHURTO

DETECCIÓN DE INCENDIO

BIES (mangueras de incendio)

DETECCIÓN DE CO

CAJAS FUERTES

SISTEMAS DE INTRUSIÓN, (alarmas conectadas a central receptora)

SEÑALIZACION DE SEGURIDAD 35

CompH!ostelería

Presentación do grupo Santiago é Noite de Hostelería Compostela, no que participan máis de vinte empresarios para desenvolver unha oferta atractiva de ocio nocturno

Presentación do número anterior de CompHostelería, Santiago é Gastronomía, no Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostelería Compostela

Sinatura dun convenio de colaboración co concello de O Pino para continuar o servizo de atención aos peregrinos que Hostelería Compostela xestiona no Camiño Francés

Cata de viños de adegas da DO Monterrei no Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostelería Compostela, na rúa Salvadas de Santiago

verán 2012

AS n o va s do secto r

Somos noticia 1 de maio Normativa de terrazasxardín. El Correo Gallego.

TV, Radio Galega, Radio Voz, Radio Obradoiro, Onda Cero e Cope.

2-3 de maio Firma do convenio para manter a oficina de turismo de O Pino. El Correo

28-30 de xuño Hostelería denuncia a proliferación de aloxamentos ilegais. El

Gallego, La Voz de Galicia, Radio Galega e Cope.

Correo Gallego, La Voz de Galicia e Radio Galega.

8-9-11 de maio Datos de ocupación da ponte de maio. El Correo

30 de xuño //2-3-4-5-6 de xullo

Gallego, La Voz de Galicia, Europa Press, Correo TV, Onda Cero e Radio Obradoiro.

11 de maio Presentación do número 155 de Comphosteleria.

El Correo Gallego, La Voz de Galicia, Correo TV e Santiago TV.

14-30 de maio Hostelería pide un cambio na política aeroportuaria.

Peregrinación promocional do Camiño Inglés. El Correo Gallego, La

Voz de Galicia, Diario de Ferrol, TVG, Correo TV, Santiago TV, Cope, Ser, Onda Cero, Radio Obradoiro, Radio Galega e Radio Nacional de España.

1-3-15 xullo Previsión de ocupación no verán. El Correo Gallego, La Voz de Galicia, Europa Press e Radio Nacional de España.

La Voz de Galicia, El Correo Gallego, Europa Press, 20 Minutos, Que!, Correo TV e Radio Nacional de España.

11-13-16 de xullo

22-24-27 de maio// 3-27 de xuño I Campionato de Baristas Down Compostela. La Voz

Correo Gallego, Radio Voz e Radio Nacional de España.

de Galicia, El Correo Gallego, ABC, Santiagodecompostela. portaldetuciudad. com, Hggtonline.com, Downcompostela.org, Sindromedown.net, V Televisión, TVG, Correo TV, La Sexta e Radio Obradoiro.

6-7 de xuño Datos de ocupación mes de maio. La Voz de Galicia, El

Correo Gallego, Europa Press, 20 Minutos e ABC.

7-8 de xuño Ribeiro de Copas. El Correo Gallego, La Voz de Galicia e Vinogallego.com

14 de xuño Apoio de Hostelería Compostela ao equipo de baloncesto Obradoiro. Radio Obradoiro

22-23-25 de xuño Santiago é Noite. El Correo

Gallego, La Voz de Galicia, Europa Press, ABC, GaliciaHoxe, hggtonline.com, TVG, Correo

Hosteleria mostra o seu descontento pola subida do IVE. La Voz de Galicia, El

13-14-15 de xullo Presentación do espazo enogastronómico. El

Correo Gallego, La Voz de Galicia, Europa Press, 20 Minutos, Finanzas.com, Berenguela.com, NexoHotel. com, Caminodesantiago.org, Hggtonline.com, Correo TV, TVG e ABC Radio.

15-16-20-21-22 de xullo Datos de ocupación de xuño e previsións festas do Apóstolo. La

Voz de Galicia, El Correo Gallego, Europa Press, 20 Minutos, Lainformacion.com, Berenguela.com, Finanzas.com, TVG, Radio Nacional de España, Radio Galega e Radio Voz.

20-21 de xullo Campaña Consumogustos, etiquetados en galego. La Voz de Galicia, El Correo Galllego, 20 Minutos, Europapress, TVG, Santiago TV, Correo TV, Produtora Independente e Radio Galega.

Formación e calidade

Coctelería na capela

O Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostelería Compostela continúa a súa oferta formativa para profesionais e desempregados. Por este centro xa pasaron máis de 8.000 alumnos. Dos que estaban en situación de desemprego, más dun terzo conseguiron atopar traballo tralo seu paso por algunha das nosas accións formativas. Xa podedes consultar a nova oferta de cursos.

Máis de vinte barmen competiron no pasado campionato galego de coctelería clásica, que se celebrou no marco incomparable da capela do Hostal dos Reis Católicos de Santiago. Este título acredita para representar a Galicia no Campionato Nacional. O primeiro clasificado foi Juan Manuel Díaz Santos, quen xa sabe o que é gañar este concurso.

Compostela en festas

Abre as súas portas o Museo da Cidade e das Peregrinacións

a exposición n a cida de da cu ltur a

Descubre Gallaecia Petrea, un viaje por la Historia de Galicia a través de la piedra

Discover Gallaecia Petrea, a journey along the History of Galicia through stone

Desde el misterio de los petroglifos hasta las últimas tendencias en arte contemporáneo. Éste es el viaje que propone Gallaecia Petrea, exposición que acoge el Museo de la Cidade da Cultura hasta el próximo 15 de diciembre y que supone un completo repaso por la Historia de Galicia a través de la piedra. Una ambiciosa exposición que se presenta como la mejor oportunidad para aproximarse a la cultura y al arte gallego como nunca antes se ha hecho, usando como elemento conductor uno de los símbolos de identidad que mejor definen a esta comunidad: la piedra.

From the mystery of petroglyphs all the way to the most recent trends in modern art. Such is the journey proposed by Gallaecia Petrea, an exhibition hosted by the Museum of the City of Culture until the 15th of December of 2012, a complete review of the History of Galicia through stone. An ambitious exhibition that represents the best opportunity to approach Galician culture and art as never before, using the theme of one of the identity symbols that best defines this community: stone.

En un apasionante recorrido por la historia de la cultura gallega, el visitante podrá descubrir cómo emergió del océano el territorio más antiguo de la Península hace doscientos millones de años; la cultura castrexa –de la que Galicia conserva en su territorio más de 2.700 muestras-; la huella dejada por los romanos; el esplendor artístico y cultural que trajo consigo el Camino de Santiago; los pazos, fortalezas y grandes monasterios de la época Moderna o las creaciones de algunos de los mejores artistas actuales como Leiro, Manolo Paz o Silverio Rivas. Todo a través de 341 obras cedidas por 91 instituciones culturales, ayuntamientos y colecciones particulares de Galicia, España y Portugal, dando lugar al mayor escaparate del rico patrimonio histórico y artístico presente en el territorio gallego.

In this fascinating journey along the history of Galician culture, visitors may discover how the most ancient territory of the Iberian peninsula emerged from the ocean two hundred million years ago; the culture of castros –of which Galicia contains in its territory more than 2,700 examples-; the footprint left by the Romans; the artistic and cultural splendor brought about by the Way of Saint James; the pazos, castles and large monasteries of a the Early Modern period and the creations of some of today’s best artists such as Leiro, Manolo Paz and Silverio Rivas. All through 341 works of art on loan from 91 cultural institutions, city councils and private collections from Galicia, Spain and Portugal, to embody the greatest showcase for the rich historic and artistic heritage present in Galician territory.

Gallaecia Petrea es fruto de un arduo trabajo investigador, en el que ha participado un equipo multidisciplinar formado por 76 expertos; y artístico, con un diseño de montaje que dialoga con el espacio del Museo y un diseño gráfico en el que tradición y modernidad van de la mano. La exposición se complementa, finalmente, con un proyecto audiovisual en el que directores gallegos como Jorge Coira o Marcos Nine aportan su mirada al discurso de la mayor exposición sobre la piedra en Galicia.

Gallaecia Petrea is the fruit of a thorough work of research, carried out by a multidisciplinary team made up of 76 experts; as well as art, with a design for the assembly that dialogues with the space at the Museum and a graphic design in which tradition and modernity go hand in hand. The exhibition is finally complemented by an audiovisual project in which Galician directors such as Jorge Coira and Marcos Nine contribute with their vision to the discourse of the greatest exhibition on stone held in Galicia.

Gallaecia Petrea permanecerá abierta al público hasta el 15 de diciembre en horario ininterrumpido de 11:00 a 20:00 horas. El coste de la entrada es de 4 euros, a excepción de estudiantes, familias numerosas, discapacitados, carné joven y grupos de más de veinte personas que podrán beneficiarse de una reducción del 50% (2€). Además, Gallaecia Petrea es gratuita para los menores de 18 anos, desempleados y jubilados y todos los miércoles tiene entrada libre y gratuita para que nadie se quede sin la oportunidad de ver una de las muestras más ambiciosas de las organizadas en Galicia. Y para no perderse ningún detalle, la Cidade da Cultura de Galicia ofrece un servicio de visitas guiadas gratuito, que tiene lugar todos los días en dos turnos: 12:30 e 16:30 horas. En el caso de grupos, es necesario realizar una reserva a través del correo electrónico visitasmuseo@cidadedacultura.org o en el teléfono 881 99 51 72.

Gallaecia Petrea will remain open to the public until the 15th of December uninterruptedly from 11:00 to 20:00 hours. Admission price is 4€, except for students, large families, disabled persons, youth card holders and groups comprising over twenty people who may benefit from a 50% discount (2€). Besides, admission to Gallaecia Petrea is free for those under the age of eighteen, unemployed and retired persons; as well as on Wednesdays in order that no one is deprived of the opportunity to visit one of the most ambitious exhibitions ever on show in Galicia. And in order not to miss out on any detail, the City of Culture of Galicia offers a free guided tour service, every day at 12:30 and at 16:30 hours. Groups must reserve beforehand at visitasmuseo@cidadedacultura.org or by telephone: + 34 881 99 51 72.

Hoteles familiares e independientes en España

www.hoteltresestrellas.es

Por Pedro Sestayo

Para beber…

Stibadia branco 2011

Crego e Monaguillo godello 2011

Souto do Rei tinto 2011

Na DO Monterrei atopamos viños sobrebios, á altura dos mellores caldos brancos e tintos que se están a facer en Galicia e no mundo. Dende unha terra de castros e lagares rupestres, uns lagares que tiven a oportunidade de descubrir gracias a Luis Padín, quen está a facer un gran estudo dos mesmos, chégannos grandes viños grancos e tintos dunha denominación de orixe onde se están a facer as cousas moi ben. Un exemplo dese bo facer colectivo e individual é o Stibadia Branco 2011, que conta cun premio Bacchus de Ouro. Cando o temos en fronte atopamos un viño fresco, con abondosas notas froitais e florais, e que cando o probamos non nos defrauda, senón todo o contrario, sendo un viño fresco, luminoso, redondo, equilibrado e co amargor final propio da variedade de uva godello. Glicérico e con recordos a mazá e cítricos é un viño que se fai querer conforme o imos bebendo, para seguir tomando outra copa...

Cando nos atopamos con este viño, venme á mente o vello refrán de “antes de ser crego, fun monaguillo”, que tantas veces nos dicían os profesores cando se atopaban con algunha falcatruada delatora. Todo o contrario é o que atopamos neste viño ben traballado e moi equilibrado, pois o coidado na elaboración, coa maceración en frío e o traballo coas lías, trannos até a mesa un viño cunha calidade extraordinaria de aromas a froitas brancas e tropicais e mesmo flores, cunha boca longa e untuosa. Un viño que non é ningunha falcatruada, senón máis ben unha desas delicias merecidamente premiadas das que se están a facer nos últimos tempos baixo o paraugas de calidade do Consello Regulador da D.O. Monterrei. Saúde e ledicia para desfrutar dun viño pícaro e vivo, que antes de ser crego tamén foi monaguillo.

Este viño tinto de adegas Pazo de Valdeconde, para o que se usan as variedades Mencía e Tempranillo, é ese caldo ideal para a xente a quen lle gustan os viños frescos, vivos na boca, que nos falan da terra onde foron cultivadas as uvas e da tradición vitivinícola dunha das zonas de Galicia con máis potencial . Estamos diante dun viño no que atoparemos esas froitas roxas que tanto nos gusta repinicar cando saimos ao monte a camiñar, amorodos e fresas silvestres, e tamén percibimos algúns toques lácteos no padal. O Souto do Rei tinto é deses caldos moi recomendables para quen escapa de viños ortopédicos, aburridos e sen chispa. Velaquí un dos sinais de identidade do bo facer e da liña da diferenciación e singularidade na que están a traballar moitas adegas da D.O. Monterrei dende hai anos. Ese é o motivo polo que tamén vos recomendamos que probedes este viño.

verán 2012

crítica e cata Por Aser Álvarez

… e libros para comer.

Paisaxes e palabras Xerardo Estévez Consorcio de Santiago Neste libro, que é unha compilación de artigos de prensa do ex alcalde de Santiago, Xerado Estévez podemos ler algunhas das máis lúcidas reflexións que temos lido nos últimos tempos sobre os problemas, os retos e as oportunidade de Santiago de Comostela e de Galicia. Un libro no que reflexiona o arquitecto, o home, o alcalde, o intelectual, o político, o cidadán dun tempo e dunha terra que posúe unha visión cosmopolita, aberta e universal das nosas peculiaridades, virtudes e defectos como pobo. Recomendamos este libro a todos os que precisen un baño de lucidez, estimulante e tonificador, cunha boa dose de sentido común e mesmo optimismo neste tempo de incertidume crecente e sinxeitismo individual e colectivo.

Inglés profesional para servicios de restauración

La catedral de Santiago para los peregrinos. Guía secreta

Daniel Granado Ideas Propias

www.santiagooculto.com Manuel F. Rodríguez Bolanda

A formación en idiomas é unha asignatura pendente, especialmente no sector da restauración. Para dar resposta a esta demanda crecente, chega unha nova entrega de Ideas Propias. Centrada en aspectos fundamentais para unha atención profesional ao cliente en inglés en establecementos de restauración, a nova entrega desta editora busca dotar das ferramentas básicas para poder desenvolverse na súa actividade profesional a aquelas persoas que carezan de coñecementos básicos ou dunha base previa, axudando a comprender, interpretar e expresar documentos ou mensaxes en diversas situacións habituais propias do servizo de restauración.

A través das páxinas desta guía, que nos propón unha viaxe cos ollos do peregrino a través da historia desa “catedral do mundo”, podemos coñecer algúns dos aspectos máis descoñecidos da basílica compostelá como destino final dos peregrinos e punto de confluencia dos Camiños de Santiago dende a noite dos tempos. Esta publicación, na que colabora Hostelería Compostela, entre outros colectivos e institucións, inclúe tamén abondoso material gráfico, planos e información práctica para ver a Catedral dende outra perspectiva e poder entender mellor o significado da tradición xacobea na historia de Galicia e de Europa.

C/ Nogalte 9 28670 Villaviciosa de Odón- Madrid Tfno: 91 604 44 16 /Móvil: 648 02 37 99/ Fax: 91 6168622 www.mirasoluciones.es

CompH!ostelerĂa

HISTORIA DA HOSTELERÍA Historia da Hostelería de Compostela e Comarca

DE COMPOSTELA E COMARCA

comunicacion@santiagohosteleria.org | Teléfono: 981 592 700

O Artilleiro, unha institución en Vista Alegre 1

Fotos 1, 2 e 3. Nestas imaxes, de finais do século XIX, vemos a José Iglesias, “Papasé”, fundador da taberna O Artilleiro, no barrio de Vista Alegre, onde cociñaban unha das mellores cabras de Santiago. Este local contaba cun merendeiro na parte de atrás que podemos ver na imaxe e pola súa porta pasaba todos os anos a procesión de San Xoán, patrono deste barrio compostelán.

Fotos 4 e 5. O fillo do fundador deste local senlleiro, que hoxe é unha fermosa pensión con encanto, Juan Iglesias, “O Artilleiro”, con membros do grupo Flores e Toxos do Pedroso, que ensaiaba na taberna. Na outra imaxe vemos a Iglesias fillo co propietario de gaseosas Suárez e un condutor, nun coche de época pola zona monumental de Compostela. 43

CompH!ostelería

Manuel Martínez e Amelia Gómez, de casa braulio

Unha vida

dedicada aos clientes Coñécense de novos. Un día Manuel sube ao autobús, ve a Amelia e dende aquela “non a deixou escapar”. Levan cincuenta anos rexentando Casa Braulio, que agora continua o camiño da man do seu sobriño, Víctor Gómez. A pesar de que aínda se senten con forzas recoñecen “que xa era hora de retirarse, o corpo non é o mesmo de cando eramos mozos.” Por Casa Braulio, onde comían máis de corenta persoas ao día, pasaron miles de clientes. Moitos deles, que ían na procura do trato familiar, do cocido, do polbo á feira e das cousas feitas con agarimo, hoxe son tamén amigos.

s anos dedicados ao servizo dos clientes traen moi bos recordos tanto a Manuel como a Amelia. “É un traballo duro o da hostalería, non hai horarios nin festivos, nin domingos pero tamén ten as súas cousas boas, o trato ca xente do día a día, as historias, son moitas horas detrás da barra” apunta Manuel. A vida cambiou moito dende que se xubilaron, a parella recoñece que se nota, e que as veces “bótase en falta este traballo” como di Amelia. Destes anos gardan con cariño as amizades que se forxaron entre eles e os clientes. “Hai que saber a forma de ser que ten cada un dos clientes e levala da mellor maneira posible, nós unha vez que chegamos ao bar temos que esquecernos dos nosos problemas e tratar cun sorriso á xente que vén ata aquí” di Amelia.

Ao falar de Casa Braulio a parella móstrase apesadumbrada porque “ningún dos nosos fillos quixo continuar co negocio” recoñece Manuel e “tivo que ser un sobriño noso, Víctor o que seguise con el” apunta Amelia. En todos estes anos as cousas cambiaron moito no mundo da hostalería, Manuel di que “antes, fai 50 anos, había cousas boas, pero agora hai máis, servizos, limpeza e os rapaces veñen cada vez mellor formados”.

Os clientes tardan moito tempo en facerse pero un segundo en irse A pesar das mudanzas hai cousas que non cambian no mundo da hostalería. Ademais de bo trato Manuel recoñece que para saber levar un negocio hostaleiro necesítanse certas cualidades “Os clientes tardan moito tempo en facerse pero un segundo en irse” comenta cun sorriso. “Hai que saber que prezos poñer e a veces iso é difícil, os clientes non tardan en irse cando pensan que están pagando moitos cartos”. Os impostos e as trabas que pon a administración son algún dos problemas que segundo Manuel complican as cousas na hostalería. “Hai que pagar impostos, aos provedores e as veces os

Tentamos facer as cousas ben pero ás veces entre hostaleiros non nos unimos o suficiente

toda u n h a v i da

políticos non axudan os pequenos comerciantes coma nós a poder sacar un negocio adiante”. “Eu levantábame moi cedo tódolos días da semana para poder sacar o bar e o que necesitamos os hostaleiros e que se nos axude e se nos apoie” comenta Manuel. Amelia tamén coincide neste punto co seu marido. “A administración non se preocupa de nós e non nos axuda o suficiente, necesitamos facer forza é presionar para conseguir as cousas”. A unión e outro dos puntos dos que falaron Manuel e Amelia que levan trinta anos na Asociación Hostelería Compostela. “Aquí as veces o que falta é que os hostaleiros nos unamos, aquí cada un vai ó seu e ao final nunca chegamos a nada.” “Intentamos facer cousas pero as veces entre hostaleiros non nos unimos o suficiente.” comenta Manuel. Amelia segue a mesma liña. “Conseguir as cousas e difícil pero se vamos cada un pola nosa parte máis.” “Os hostaleiros temos que estar unidos, todos sabemos a que nos dedicamos e sabemos o que hai”. A pesar de xa non rexentar bar, mentres falabamos con eles a numerosa xente que entraba parábase a saudar

Aquí traballaba toda a familia, todos botaban unha man ou a intercambiar unhas poucas palabras con Manuel e Amelia. “Temos moitos amigos grazas ao bar”, comentan, “hai momentos malos pero notar que un cliente tamén é un amigo é unha gran satisfacción”. Rematamos a conversa e Amelia, co sorriso do seu marido, comézanos a falar de cando ela era a cociñeira do bar. “Aquí traballaba toda a familia, todos botaban unha man” e faciamos moitos tipos de pratos. Manuel interrompe a súa dona e fala dos seus pratos, preferidos “o cocido, os callos” “ela sabe preparalos moi ben pon moito empeño e cariño no que fai”. Antes de rematar a conversa a Manuel e Amelia non se lles olvida convidarnos a comer en Casa Braulio e é que o bo trato e a familiaridade desta parella marcan a diferenza e explican que Causa Braulio sexa o que é e siga funcionando durante anos. 45

Texto: Aser Álvarez Imagen: Iván Nespereira

george d. greenia Prefire a cama dura e non responde á pregunta de se prefire durmir só ou acompañado. Unha palabra para definir os Camiños de Santiago: > Autenticidade. Unha palabra para definir Santiago: > Hospitalidade. Un hotel para descansar: > O Hotel Monumento San Francisco. Un lugar da cidade: > Bonaval e a Praza de Abastos. Máis información en http://www.americanpilgrims.com/

verán 2012

n a ca ma con…

O camiño de ida e volta entre Detroit e Compostela

George Greenia historiador especializado nas tradicións xacobeas e editor da revista American Pilgrims

Hispanista experto nos Camiños de Santiago na época medieval, este profesor universitario estadounidense, destacado defensor dos dereitos dos homosexuais, peregrinou a Compostela en dez ocasións, contribuíndo cos seus traballos a promocionar o coñecemento e a divulgación das rutas xacobeas.

George D. Greenia (Detroit, 1950) é dos poucos peregrinos contemporáneos que fixeron o camiño de ida e volta, coma na Idade Media, foi entre Salamanca e Compostela. Como experto na materia, Greenia sabe ben que o Camiño de Santiago é a envexa de medio mundo polo seu enorme potencial como dinamizador económico, turístico, relixioso e cultural. Este home amable, que vive e traballa en Minnesota, acaba de estar en Compostela cun grupo de estudantes universitarios estadounidenses que querían afondar no coñecemento do fenómeno xacobeo dende un punto de vista multidisciplinar, por iso había historiadores, fisioterapeutas, economistas, antropólogos e sociólogos no grupo. E remataron o curso cunha peregrinación a Compostela para experimentar as sensacións que só os que fixeron o Camiño coñecen.

Este hispanista e consumado peregrino percorreu diferentes rutas dende que descubríu o “espíritu del Camino” e colaborou recentemente na promoción do filme The Way en EEUU. “No es una película para competir con las de vampiros, es otra clase de producto audiovisual; se fue generando mucha expectación por todo lo relacionado con la familia Sheen y esta película está consiguiendo una enorme repercusión, ya que promueve el interés del público por el Camino y la curiosidad por el fenómeno xacobeo. En pocos meses hemos doblado el número de americanos que hacen el Camino de Santiago y que viajan a Galicia”, asegura antes de falarlle nós do incremento de estadounidenses percibido nos hoteis de Santiago nos últimos meses. A hospitalidade xerada arredor dos Camiños de Santiago, o carácter ecuménico que preside o

rexurdir contemporáneo desta peregrinación e a espiritualidade universal que impregna todo o relacionado con esta ruta milenaria son algunhas das singularidades que Greenia destaca por enriba de todo, “porque se trata de algo único en el mundo”, conclúe o experto, na cafetería do Hotel Monumento San Francisco, antes de falarnos da súa participación no deseño e dinamización dalgunhas novas rutas de peregrinación en EEUU (Dakota do Sur) e noutros países do mundo onde saben da súa experiencia académica e humana no fenómeno das peregrinacións: “La primera vez vine en bici desde París a Santiago y la segunda vez, también en bicicleta por el Camino Francés, pero lo mejor ha sido la ruta mozárabe desde Salamanca a Santiago y el camino de vuelta, para tener esa experiencia medieval de ida y vuelta”, conclúe. 47

CompH!ostelerĂa

verรกn 2012

CompH!ostelería

Profesional multiEstrella

Llévate el televisor que tienes en la cabeza

Llévate un televisor LG LED de 22”

Condiciones financieras exclusivas

Ahora, tan solo por domiciliar el pago de tus seguros sociales de autónomos, tener ingresos mensuales en cuenta, pagar 3 recibos y realizar un mínimo de 3 compras con tu tarjeta de ”la Caixa”, un televisor LG LED de 22” será tuyo1. Características: Sintonizador TDT Full HD DivX HD a través de USB Resolución Scaled Full HD 2 conexiones HDMI Contraste dinámico: 1.000.000:1

Una programa así solo se ve en la tele Y además, a los 3 meses formarás parte del programa Profesional multiEstrella2, con el que te beneficiarás de las siguientes ventajas: Condiciones exclusivas en productos financieros Puntos Estrella trimestrales que podrás multiplicar Ofertas exclusivas para el tiempo libre

Ventajas para tu día a día Hipoteca bonificada Contrata tu hipoteca en ”la Caixa” y te bonificaremos el tipo de interés3. Además, disfrutarás de un 5% de descuento4 sobre el precio de venta o alquiler en inmuebles propiedad de Servihabitat. Consulta más información en www.servihabitat.com

Microcrédito de Mikrobank Disfrutarás de condiciones preferentes5 en un microcrédito financiero de MicroBank de hasta 25.000 €, para iniciar tu negocio, o ampliarlo, o para atender necesidades de capital circulante. Tarjeta MasterCard® Professional Solicítala y benefíciate de múltiples ventajas: - Cuota de mantenimiento gratuita el primer año y los siguientes si la facturación en compras es superior a 2.000 €/año. - Bonificación del 2% en carburantes en estaciones de servicio de Repsol, Campsa y Petronor y factura mensual con IVA desglosado. - Vía T gratuito: cuota de alta y mantenimiento. Ventajas en renting de vehículos Benefíciate de un vehículo de sustitución6 durante 10 días por cada nuevo vehículo en renting contratado en CaixaRenting, S.A.U. Cambia ahora de vehículo Benefíciate de 600 € de descuento en la adquisición de un vehículo de ocasión, con garantía de un año, procedente de contratos de renting de CaixaRenting, S.A.U. Tienes más de 400 vehículos a tu disposición en www.caixarentingocasion.es

1. Promoción válida del 15-3-11 al 15-5-11 o hasta agotar existencias (100.000 unidades, promoción conjunta para Nómina, Pensión y Profesional). Para nuevas órdenes de domiciliación del pago de las cuotas del régimen especial de trabajadores autónomos, de trabajadores del mar (cuenta propia) o de las aportaciones a mutuas de previsión profesional alternativas al régimen de la Seguridad Social de trabajadores por cuenta propia (mensuales o trimestrales) y una permanencia de 24 meses, con abonos medios en cuenta a partir de 1.000 €/mes, con domiciliación de recibos con un mínimo de 3 cargos al trimestre, utilización de tarjeta con 3 compras en comercios al trimestre y contratación de un producto incluido en la promoción (condición no exigible para determinados importes de abonos). Consulta estos importes y productos en cualquier oficina de ”la Caixa”. A efectos fiscales, esta promoción tiene la consideración de remuneración en especie y está sujeta a la retención a cuenta según la normativa fiscal vigente. Promoción no acumulable a otras promociones de domiciliación de los seguros sociales realizadas por ”la Caixa” con posterioridad al 1-3-2010. 2. Programa válido hasta el 31-12-2011. Consulta las condiciones del programa en www.laCaixa.es. 3. Válido para nuevas hipotecas con finalidad de compra de vivienda. 4. Descuento aplicable sobre el precio publicado en todos los inmuebles propiedad de Servihabitat o de ”la Caixa”. Oferta no acumulable a otras promociones. 5. Concesión de la operación, sujeta a los requisitos de MicroBank y a los criterios de riesgo de ”la Caixa”. 6. Vehículo de sustitución de igual categoría que el contratado en el nuevo renting (salvo lujo).

verán 2012

A unión do sector é a nosa forza ASOCIACIÓN PROVINCIAL DE EMPRESARIOS DE HOSTELERÍA DE SANTIAGO DE COMPOSTELA E COMARCA

Asesoramento

Servizos

Asesoría Fiscal z Información detallada de Obrigas Fiscais e Renda z Tramitación CIF empresa. z Altas e baixas de empresas e variacións censais. z Declaracións trimestrais. z Presenza e asesoramento en inspeccións. z Libros de Rexistro de I.V.E. z Declaracións da Renda e Patrimonio

Comunicación

Turismo

z Posta en marcha da Revista CompH!ostelería.

z Confección de listas de prezos en varios idiomas (galego, inglés, francés e alemán). z Carteis obrigatorios. z A ltas, baixas e cambios de titularidade. z T ramitación Libro de Inspección e Follas de Reclamacións. z P lacas obrigatorias.

z Circulares informativas de interés para os socios.

Subvencións

z Presenza en redes socias. z Guía Oficial e planos de Santiago. z Foro de Directores de Hotel. z Estratexia corporativa e nos medios de comunicación. z www.santiag ohosteleria.com

z Información, tramitación e presentación de subvencións para os asociados.

Asesoría Xurídica e Laboral z Asesoramento xeral e laboral ao asociado. z Defensa do asociado en materia xurídico-laboral. z Horario de consulta: luns, martes, mércores e xoves. z Formalización de contratos de traballo, nóminas e liquidacións z Altas, baixas de autónomos e cambios nas bases de cotización. z Altas e baixas por enfermidade. z Liquidacións trimestrais por retencións e indicación de bonificacións á Seguridade Social.

Concello z Tramitación de cambios de titularidade de licenzas de apertura. z Solicitude de autorización ou modificación de ocupación de vía pública (terrazas). z X estiónes para solucionar problemas de aperturas, recursos, baixas,...

Sanidade z Certificado de Manipulador de Alimentos. z D ocumentación personalizada e asesoramento. z G uía de Prácticas Correctas de Hixiene en Hostelería.

Formación z F ormación continua e de reciclaxe. z Formación ocupacional. z Xornadas gastronómicas. z Catas e degustacións. z Concursos de baristas, de tapas e de libros de receitas.

Convenios de colaboración AHC CEPSA e a Confederación Española de Hoteles y Alojamientos Turísticos (CEHAT), da que formamos parte como colectivo, asinaron un convenio de colaboración para aplicar descontos no gasóleo.

Acordo de colaboración entre a AHC e a Fundación Compostela Deporte, polo que nos comprometemos a apoiar o deporte de base

Repsol Gas ofrece vantaxes aos membros da AHC. Os socios poden aforrar ata un 45% no consumo.

Asinamos un convenio con Global Iuris, un estudio legal especializado en dereito de empresas, cun departamento de dereito industrial e intelectual (marcas, deseños, dereitos de autor, defensa fronte a entidades de xestión coma a SGAE) ofrece condicións beneficiosas para os asociados.

A CEHAT e a Federación Española de Hostelería, FEHR, das que forma parte a AHC, negocian a redución das comisións no cobro con tarxetas de crédito.

Convenio entre Cehosga e Bluesens Corporation, co obxectivo de proporcionar vantaxes aos membros de AHC para dotárense de novas tecnoloxías.

Acordo coa SGAE con bonificacións de ata un 15% de desconto nas taxas.

Soluciones no convencionales ofrece o seu servizo de deseño de páxinas web aos socios de Hostelería Compostela cunhas condicións excepcionais para dotarse dunha web totalmente personalizada, con tantas seccións como necesiten, e o primeiro ano de mantemento e dominio gratis.

Polo convenio asinado con esta entidade, os socios de AHC poderán acceder a servizos como a Servicuenta, Comercio ou o Recibo Único.

Asinamos un convenio de colaboración con Gas Natural Fenosa polo que os nosos asociados poderán gozar de vantaxes como asesoramento enerxético persoalizado, que permitirá que aforren nas súas facturas.

Tarifas especiais en seguros obrigatorios en determinadas actividades do sector de Hostelería e Turismo.

O convenio de Hostelería Compostela con Extinfer permite que os nosos asociados teñan un 10% de desconto en todos os productos e servizos desta compañia do Milladoiro especializada en sistemas de detección e extinción de incendios e sistemas de intrusión e antirroubos.

Convenio con esta empresa especializada na certificación de prevención de riscos laborais para establecementos a precisan.

Convenio polo que a entidade bancaria ofrece vantaxes aos nosos asociados.

Compromiso da AHC para contratar a persoas con dificultades de inserción.

NOVOS CONVENIOS

Empresa de software que grazas ao convenio con Hostelería Compostela ofrece importantes descontos aos asociados en programas informáticos de empresas de hospedaxe e restauración.

Plataforma de comercialización y gestión de reservas en restaurantes que ofrece condiciones ventajosas a los socios de Hostelería Compostela.

Convenio de colaboración entre Gadisa Distribución e a AHC.

Unha viaxe pola historia de Galicia a través da pedra Un viaje por la historia de Galicia a través de la piedra EXPOSICIÓN / Museo Centro Gaiás / Santiago de Compostela