159 by Alberto Seoane

Número 159 | Xaneiro-febreiro 2013 | Prezo 5 €

Revista da Asociación de Empresarios de Hospedaxe e Restauración de Santiago e Comarca

Algo se cuece en Santiago

Visitas a: Colección permanente Palacio de Gelmírez Pórtico de la Gloria Cubiertas de la Catedral Excavaciones arqueológicas Visitas especiales para grupos y asociaciones. Información y reservas: www.catedraldesantiago.es 902 557 812

director Aser Álvarez textos Redacción CompH!ostelería, Xosé Manuel Santos, Adrián Pájaro, Yolanda Ferro, Pedro Sestayo, Mónica Novas, Lois Codias, Alfredo Castromao e Aser Álvarez Fotografía Iván Nespereira, Javier Amosa, Concello de Santiago, Cidade da Cultura de Galicia, Turgalicia, Turismo de Santiago e Xacobeo deseño, fotomecánica e impresión Tórculo Artes Gráﬁcas, S. A. Vía Edison, 33-35. Polígono do Tambre (Santiago de Compostela) Teléfono: 981 95 83 20 ISSN: 217 3-545X Depósito legal: C. 3.544-2010 Esta publicación conta co apoio da Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia

“Para quen fai a viaxe libre de pecado, camiño de Compostela, hai montañas que tocan o ceo e ríos máis grandes que o mar océano mesmo.” Roberto Vidal Bolaño, autor, director e actor de teatro

04 A fondo ¿Qué se cuece en Santiago?

11 Paseos por Compostela El corazón de Santiago 12 Na barra con... Valentín García: Un galego con denominación de orixe 14 A escapada A Estrada, tradición y gastronomía a un paso de Santiago

17 Hostalería de canteira 8.000 alumnos pasaron polo Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostelería Compostela 20 Na mesa con... Luis Pasín: A política como exercicio da honestidade

23 O socio opina Que iniciativas se poderían tomar para fomentar o turismo en temporada baixa? 25 Blogstronomía experta Xosé Manuel Santos e Mónica Novas Dios

28 Novas aperturas Café Bar Cervantes 29 Socios de toda a vida Café Bar Don Pepe II e A Casa da Posta de Valmaior 30 Novos socios 32 Axenda cultural

34 As novas do sector 40 Crítica e cata 43 Historia da Hostelería La Cava de Saint James 44 Toda unha vida Enrique e Celsa, sempre xuntos Restaurante O Pote 46 Na cama con... Manuel Butler: Santiago é a cidade máis bonita de España

¿Qué se cuece en santiago?

Rúa Salvadas, 29-31, bajo. Santiago de Compostela Teléfonos: 981 592700 | 981 592704 | Fax: 981 598099 informacion@santiagohosteleria.org | comunicacion@santiagohosteleria.org www.santiagohosteleria.com | www.santiagohosteleria.net Facebook: comphostaleria e hosteleria compostela Twitter: #comphosteleria | Youtube: comphosteleria

stamos moito peor do que poderiamos estar se todos, administracións e sector privado, fosemos conscientes do noso verdadeiro potencial como destino turístico. Non podemos sacar recursos de onde non os hai, pero si que podemos e debemos facer políticas coherentes coa realidade social e económica. A nosa realidade é que temos nas nosas mans unha ferramenta con tantas posibilidades que non sabemos manexala nin facela soar como merece. Temos unha cidade única, que é Patrimonio da Humanidade, cun dos cascos históricos máis fermosos de Europa. E non o dicimos nós senón que o din as principais guías de viaxeiros do mundo, coma Lonely Planet, Michelin ou Routard, que valoran a nosa zona monumental coa máxima nota. Temos un dos principais templos da cristiandade e un tesouro absoluto da arte románica mundial, o Pórtico da Gloria. Temos a gastronomía de produto máis recoñecible de España, unha contorna rural impresionante e unhas rías cun valor excepcional, a tan so vinte minutos da cidade. Outros estarían a anos luz de nós só coa metade dos recursos e activos turísticos diferenciais que temos. E aínda queda o máis importante. Todos os camiños de Europa conducen a Santiago. En Francia, Alemaña ou Suiza podemos ver rúas con sinais e frechas que dende distancias enormes sinalan cal é a dirección para chegar á nosa cidade. Resulta sorprendente percorrer Europa e España e ver que nos lugares máis insospeitados aparece unha frecha amarela coa lenda do Camiño de Santiago. Non hai ningunha outra cidade no mundo que poida presumir de ser a meta dos camiños que artellan Europa e que dende hai séculos atraen a viaxeiros de todo o mundo. Houbo un tempo en que Compostela paseaba a súa marca de xeito orgulloso polo mundo adiante. Eramos un exemplo para outras cidades e os especialistas en turismo preguntábannos cal era o noso segredo, un segredo que nós gardabamos, claro… Mais, que estamos a facer agora?. Só deixar que un traballo e un patrimonio que custou séculos erguer vaia esmorecendo pouco a pouco, perdendo valor ate quedar á mesma altura que produtos turísticos artificiosos e sen ningún valor diferencial. A crise provoca isto, pero tamén serve de coartada para a inoperancia dos que deberan estar a tomar decisións para garantir o futuro do sector turístico de Galicia. Esta valiosa ferramenta está agardando por alguén que lle saiba sacar rendemento cun modelo sustentable, diferencial e de calidade, que aposte claramente polas posibilidades de internacionalización do sector turístico galego grazas a aquilo polo que todos nos coñecen, algo único no mundo. 03

¿Qué se cuece en Santiago? La ciudad que desde hace siglos atrae a viajeros de todo el mundo, a través de los Caminos de Santiago, se reinventa y proyecta hacia el futuro sin olvidar sus raíces. La Cidade da Cultura de Galicia es el nuevo referente urbano de la Compostela del siglo XXI, pero la hospitalidad sigue siendo el mayor atractivo de esta ciudad milenaria.

Y por eso los que prueban, siempre repiten.

Texto: Aser Álvarez Imaxe: Iván Nespereira e Turismo de Santiago

a FoN d o

lgo se está cocinando a fuego lento en Santiago, la ciudad de los contrastes, la encrucijada mítica donde confluyen todos los caminos. Su espiritualidad y religiosidad contrastan con el vitalismo y la energía de su vida cultural y su noche universitaria. Los edificios centenarios conviven con la arquitectura más contemporánea. El mar de piedra de la almendra monumental está rodeado de un anillo de senderos que unen todos los parques y jardines de una de las ciudades de España con más zonas verdes por habitante. El carácter oficial que le confiere el hecho de ser la capital de Galicia convive con la tradición de los oficios medievales y un cosmopolitismo universal. Todo en Santiago gira alrededor de la Catedral, que acaba de cumplir el octavo centenario de su consagración, y de la plaza del Obradoiro, donde confluyen cuatro edificios majestuosos que representan los cuatro elementos que definen su esencia, el poder religioso, el político, el universitario y el económico, éste último encarnado en el Hostal dos Reis Católicos, todo un referente del sector turístico de Compostela y de su hospitalidad milenaria, un atributo intangible pero tan valioso que la convierte en una de las ciudades más acogedoras del mundo. Por eso decía García Márquez de la ciudad “que hace a uno sentirse siempre como en casa”. La planta hotelera de Santiago, que es la ciudad de Galicia con el mayor grado de especialización turística, es una de las mejor valoradas de España por los clientes. Desde las grandes cadenas hoteleras hasta la hotelería singular y con encanto, que ocupa edificios históricos de la zona monumental, todo en Compostela es propicio para que nos sintamos como en casa en el final del mundo. La oferta de restauración también ha crecido y mejorado mucho en los últimos años, por lo que hoy podrás encontrar en Santiago y Comarca desde restaurantes con estrella michelín, con lo mejor de la cocina gallega vanguardia, hasta locales de vinos, taperías y restaurantes más tradicionales donde todo gira alrededor del producto de calidad y de temporada. La ciudad es Patrimonio de la Humanidad y los Caminos de Santiago han sido declarados Primer Itinerario Cultural Europeo, porque la actual Europa nació peregrinando a Compostela y en sus piedras está gravada buena parte de su historia. La belleza pétrea de una zona monumental bien conservada se combina con la intensa vida social, cultural y comercial del casco histórico, que tiene en el Mercado de Abastos uno de sus centros neurálgicos, donde conviven la restauración de vanguardia, los mejores productos de temporada y los vendedores de los alrededores de Santiago, que cada día acuden a ofrecer las cosechas de sus huertas.

Santiago es grande

unque todo en Santiago gira en torno a una de las pocas catedrales del mundo donde podemos caminar sobre su cubierta de piedra, en una muy recomendable visita guiada que nos lleva a disfrutar de las mejores vistas de la zona histórica y a conocer también el museo y el templo, la ciudad no vive ensimismada en su pasado. La Compostela del siglo XXI dispone de otro edificio emblemático sobre el que articular el desarrollo cultural, urbanístico y económico en los próximos años, la Cidade da Cultura de Galicia (CdC), un proyecto tan polémico como majestuoso, obra del arquitecto estadounidense Peter Eisenman, que aún sin culminar, es un espacio tan sinuoso y atrevido que no deja indiferente a nadie.

Desde el monte Gaiás, a las afueras de Santiago, la CdC es el nuevo faro cultural que atrae a los viajeros que quieren conocer hacia dónde se dirigen los pasos de la ciudad abierta y cosmopolita donde confluyen todos los caminos, culturas y tradiciones, desde una perspectiva contemporánea. Este complejo arquitectónico dialoga, por ahora tímidamente, con el Santiago milenario para ofrecer exposiciones, conciertos y otros eventos en los tres edificios visitables: el archivo, la biblioteca y el museo, donde se puede admirar la muestra Gallaecia Petrea, un recorrido impresionante por la historia de Galicia a través de la piedra, con obras de Francisco Leiro y Manolo Paz, entre otros grandes nombres de artistas gallegos de prestigio internacional.

Un novedoso catálogo

que abre nuevos horizontes en decoración inteligente para hostelería e interiorismo Recomendado para: · · · · · ·

Póngase en contacto con nosotros llamándonos al 902 90 50 24, o enviándonos un correo electrónico, y le haremos llegar el catálogo sin ningún compromiso. 06

Bares y cafeterías Hoteles y hostales Restaurantes y mesones Casas rurales Pubs y discotecas Complejos turísticos

www.torculo.com comunicacion@torculo.com

a FoN d o

Santiago es arquitectura

a arquitectura contemporánea tiene un peso enorme en la ciudad. Desde el Centro Sociocultural de A Trisca, de John Hejduk, cuyo proyecto de torres, pensado originalmente para el parque de Belvís, acabó incorporado por Peter Eisenman en la CdC, como homenaje a su colega del grupo de arquitectos New York Five, hasta la obra de Álvaro Siza en Santiago, el Centro Galego de Arte Contemporánea, con el encantador entorno del parque de Bonaval y la Facultad de Ciencias de la Comunicación. En gran medida, la fuerte presencia de obras de arquitectura contemporánea en la ciudad se debe al modelo urbanístico del exalcade de Santiago, Xerardo Estévez.

Pero también entrarían en esta ruta arquitectónica por la ciudad del siglo XXI el nuevo Museo de Historia Natural, la Escuela de Altos Estudios Musicales o la Arteria Noroeste, en el parque de Vista Alegre, igual que algunos edificios de la zona monumental que han sido reformados recientemente, como el Museo de la Ciudad y de las Peregrinaciones y la Casa do Cabido, en Platerías. Del mismo modo, la biblioteca Ánxel Casal y el entorno de Xoán XXIII, desde donde podemos disfrutar de una vista espléndida de la residencia presidencial de Monte Pío, obra de Manuel Gallego Jorreto, entran en esta ruta por la sorprendente arquitectura contemporánea de la ciudad.

Santiago es gastronomía

o sólo de arquitectura contemporánea vive la Compostela del siglo XXI. Una de las señales de identidad cultural de la ciudad es su tradición gastronómica y enológica, que en los últimos tiempos ha vivido una profunda transformación, de la mano de nuevas generaciones de cocineros y profesionales, formados en las mejores escuelas. Hay una gran variedad de propuestas, desde la famosa ruta de vinos y pinchos, entre el París y el Dakar, por las rúas del Franco y de la Raíña, hasta el resurgir de locales de picoteo y casas de comidas en la rúa de San Pedro y los alrededores del Mercado de Abastos, con atractivas propuestas para todos los bolsillos, que van desde lo más tradicional y popular hasta lo más innovador y arriesgado.

La oferta culinaria de Santiago y Comarca se ha transformado en los últimos años al ritmo de la propia ciudad, para convertirse en uno de los destinos gastronómicos más importantes de España, con eventos tan potentes y plenamente consolidados como el Fórum Gastronómico (cada dos años) o el Santiago é Tapas (anualmente) y nuevas propuestas que se están cociendo actualmente en el sector, para sorprender a todos los que nos visitan con la mejor enogastronomía de Galicia. Por su centralidad geográfica y por la profesionalidad de su restauración, Santiago ofrece los mejores productos mar y de la tierra, con imaginación, sin complejos y con un servicio impecable. Por eso los que prueban, siempre repiten. Ellos son nuestros mejores embajadores.

a FoN d o

Santiago es noche

os jueves compostelanos de los 80 y 90 llegaron a tener fama internacional. La ciudad universitaria sigue saliendo a disfrutar de la cada vez más variada oferta de ocio nocturno de Santiago, pero también los vecinos de esta urbe, ahora más abierta al mundo. Por eso, en los últimos años, también ha cambiado mucho la noche de Compostela, con propuestas innovadoras y frescas que responden a la evolución en los gustos y hábitos, no sólo de los que viven en Santiago, sino sobre todo, de turistas y viajeros, que dan a esta ciudad un ambiente siempre abierto y cosmopolita.

Microteatro, cuentacuentos, exposiciones, conciertos, djs o jam sessions forman parte de la oferta cultural estable de muchos locales que trabajan en la noche compostelana y que recientemente han creado el grupo Santiago é Noite, para hacer que el ocio nocturno esté a la altura de una ciudad que es Patrimonio de la Humanidad y meta de los Caminos de Santiago. Los caminos de la noche compostelana son inexcrutables e imprescindibles, y su coctelería, altamente recomendable. El resto ya depende del viajero y de su olfato para vivir una experiencia única en la que posiblemente sea la ciudad más hospitalaria del mundo.

La forma más económica, directa y eficaz de llegar a sus clientes. ¡¡Descuentos especiales

a los 25 primeros Asociados!! 09

a F o N do

Santiago es verde

a Compostela del siglo XXI tiene en sus casi 300 hectáreas de zonas verdes uno de sus atractivos más importantes y desconocidos para los que nos visitan. La Alameda, el Campus y Bonaval posiblemente sean algunos de los parques más frecuentados por los viajeros. Pero pocos turistas pasean por el río Sarela, un hermoso curso fluvial donde incluso hay quien se cobra buenas truchas durante la temporada, y que está a menos de diez minutos de la Catedral. Santiago es una de las ciuda-

des españolas con más zonas verdes por habitante y cuenta con un cinturón de senderos que unen los principales parques y jardines de la ciudad en una ruta señalizada, ideal para hacer a pié o en bici. Son espacios vivos que contribuyen a hacer de Compostela una ciudad única y que pocos turistas llegan a conocer. Os invitamos a recorrer el Santiago más verde y desconocido a través de una red de caminos que rodean ese mar de piedra y arte que es la zona monumental compostelana. Porque Santiago también es verde.

SANTIAGO DE COMPOSTELA

+34 +34

pa SeoS por compoStela

En el corazón de Santiago Si a los santiagueses se les preguntase cuál es el parque más emblemático de la ciudad, la respuesta sería, posiblemente, la Alameda. Situada entre el casco histórico y el ensanche, es la zona verde más antigua de Compostela y atesora interesantes monumentos, numerosas joyas botánicas y agradables sorpresas, entre ellas, una de las mejores vistas de la Catedral, desde el árbol de los enamorados.

n 1546 el Conde de Altamira dona parte de sus terrenos para el disfrute de los compostelanos con la recomendación de plantar árboles. Así nace el parque de la Alameda, que hoy cuenta con tres zonas diferenciadas, la carballeira de Santa Susana, la Alameda y la Ferradura, que ocupan en total casi cien mil metros de superficie entre la ciudad monumental y el ensanche, en pleno corazón de Santiago. Por la entrada de Porta Faxeira, cuando venimos paseando desde la ciudad vieja, encon-

tramos los jardines de la Alameda o Campo da Estrela. La robleda de Santa Susana, con carballos centenarios y una iglesia del s. XVII, en la parte alta del parque, es la zona que menos ha cambiado. La Ferradura es el cinturón que rodea todo el conjunto, un paseo que nos permite disfrutar de una vista privilegiada de la Catedral y del Campus.

multitud de monumentos. Castelao, Méndez Núñez, Rosalía de Castro y Valle-Inclán son algunos de los personajes ilustres que habitan este espacio simbólicamente, pero son Las dos Marías, una colorista escultura de las hermanas Fandiño, memoria del Santiago de la posguerra, las que atraen todas las miradas, como ya hacían antaño.

La Alameda actual es el resultado de transformaciones, reformas y ampliaciones que se han llevado a cabo durante siglos, por eso atesora también

Destaca el edificio modernista, obra de Antonio Palacios, promovido con motivo de una exposición regional celebrada en Santiago en 1909, actualmen-

te escuela infantil. Pero el corazón más verde de Compostela atesora también innumerables monumentos botánicos, como el abeto apodado ‘La Perona’, que fue plantado por Eva Duarte de Perón, en su visita oficial a Santiago en 1947, con su marido; los eucaliptos más antiguos de Europa, o los tilos plateados que decoran y ordenan los tres paseos de este parque, que es el pulmón de Santiago, un espacio que varía sus olores y tonalidades con el paso de los días para hacer de cada visita una experiencia única.

Más info y rutas guiadas por el santiago más verde en www.santiagodecompostela.org

Valentín García, secretario xeral de Política Lingüística

Un galego

con denominación de orixe Non semella un político excepto polo uso excesivo do móbil, pero ocupa un cargo público esencial para o futuro da lingua e da identidade galegas. Naceu nunha casa da aldea, nun cuarto encol da corte das vacas e exerce de estradense alí onde vai. Neno observador e lector prematuro, guiouse polos consellos dos mestres que lle ensinaron que o verdadeiro valor está nas pequenas cousas do cotián. Fala dun médico amigo que orientou os seus pasos e lecturas por vieiros que lle marcaron a súa traxectoria profesional e política. Deste xeito aprendeu que o idioma é a nosa principal denominación de orixe.

seu coche oficial debe ser un dos que máis quilómetros fai de todo o parque móbil da Xunta, e iso que este home falangueiro e currante infatigable vive na Estrada. Valentín García (1970, Abades, Silleda) comparece, cando demandan a súa presenza, en todos os actos de promoción lingüística e cultural que se celebran en Galicia. Incondicional da baixa da rapa das bestas de Sabucedo, tamén se pode ver patinando na pista de xeo da Alameda compostelá con algún dos seus fillos ou de viños nunha taberna cos paisanos. Na súa bonhomía galaica e no seu carácter aberto está presente a pegada que deixou neste fillo da emigración o ser criado pola avoa e o padriño entrementres os pais traballaban en Francia. “Crieime nun entorno cultural rural e gustoume sempre escoitar a xente maior e observar por que pasaban as cousas. As miñas paixóns son a lectura, a música e o descubrimento da paisaxe, as historias das casas, dos camiños, das pedras, dos cruceiros... As avoas aconsellábanme que me fixese crego. Pero veño dunha zona onde é moi fácil collerlle agarimo ao propio, onde homes como Reimóndez Portela, inspirador do meu humanismo convencido, me levou a relacionarme con galeguistas como Neira Vilas ou Isaac Diaz Pardo”, lembra García, quen tamén puido 12

chegar a ser clarinetista profesional. Foi o seu amor pola lectura, a música e a cultura populares o que o levou a interesarse polo idioma e a facerse filólogo, para logo converterse nun profesional da administración local, “despois non puiden rematar Dereito porque viñeron os fillos, Fátima e Rodrigo, que son o máis importante na

“O consumidor, cada vez máis esixente, aposta polo que é diferente e natural e o galego permite reforzar esa imaxe, suxire autenticidade e confianza.”

Texto: Aser Álvarez Imaxe: Iván Nespereira

na ba rra con…

Na Bodeguilla de San Lázaro. En primeira persoa “Son máis de barra que de mesa, máis de carne que de piexe e máis de viño que de cervexa.” “Gústanme moito os brancos galegos pero para xantar prefiro os tintos.” “Escollo a palabra ‘pedra’ para definir a esencia de Santiago.”

miña vida”, confesa mentres petisca algo de xamón. A pesar da súa situación e do seu cargo na Xunta, é difícil que alguén que o coñecese medianamente fale mal deste tipo que domina, sobre todo, a distancia curta e a conversa distendida. Gran lector e

contador de historias, unha das historias da súa vida é como coñeceu a súa muller, Dolores, que é economista, “foi facendo a declaración da renda, e debeu ser a declaración máis cara da miña vida”, lembra cun forte acento das terras da Ulla que se funde cunha risotada contaxiosa e franca, de boa xente. Antes de ocupar o seu actual cargo de secretario xeral, no que substituíu ao seu bo amigo Anxo Lorenzo, con quen colaborara xa no Consello da Cultura e mesmo na Xunta, García foi secretario nas fundacións Castelao, Cultural da Estrada e Neira Vilas, tendo moita relación sempre con todos os círculos galeguistas. Impartiu docencia na Escola Galega de Administración Pública, actividade que compatibilizaba co seu traballo de técnico de normalización lingüística no concello estradense. Esta traxectoria levouno a coñecer xente moi diversa e heteroxénea e a aprender moito da súa experiencia. Ten unha concepción do galego como unha gran riqueza que é de todos. Di que debe fomentarse como algo “propio, próximo e útil”, baseándose sempre no “convencemento” do pobo que o fala e no que “ten asegurado o futuro”. Pensa que, para os hostaleiros, o galego é un activo que contribúe a identificar o servizo e os produtos que ofrece coa singularidade e

coa calidade do exquisito: “o consumidor, cada vez máis esixente, aposta polo que é diferente e natural e o galego permite reforzar esa imaxe, suxire autenticidade e confianza”. García sabe que lle queda moito traballo por facer, pero di ser capaz de mirar moi adiante, que o sol sae todos os días e que a ilusión, o traballo e o esforzo diarios compoñen o mellor método coñecido. Aínda que García non leva en Política Lingüística máis ca un ano estamos diante dun verdadeiro animal político —no mellor sentido da palabra—, deses que cren que o trato humano e o contacto co pobo son fundamentais. “Hai que entenderse coa xente, xa sexa na asociación de veciños, no concello ou na Xunta”, asegura con convencemento antes de bulir para a entrega dos Premios Manuel Beiras, que organizan o Concello e mais a Cámara de Comercio compostelás. Acto no que —dito humildemente— coincidimos pola entrega dunha distinción especial outorgada polo labor de promoción do galego que Hostelería Compostela desenvolve no sector empresarial. Mais a García aínda lle queda outro acto na axenda da xornada, xa na Estrada, perto do fogar onde agardan por el a súa familia e onde está o principio do mundo deste galego auténtico e con denomicación de orixe. 13

http://www.aestrada.com/

a esca pada

A Estrada

tradición y gastronomía a un paso de Santiago Esta comarca rural, entre Compostela y las Rías Baixas, donde se celebra la Rapa das Bestas, conserva la esencia de la mejor gastronomía de Galicia.

Estrada está situada entre las dos zonas más turísticas de Galicia, Santiago de Compostela, a veinte minutos, y las Rías Baixas, a menos de una hora. Con apenas 22.000 habitantes, este gran municipio rural combina como pocos la gastronomía marítima con la de interior. Podemos degustar en sus restaurantes los mejores productos del mar, excepcionales carnes de cerdo, carnero y vacuno, así como toda su riqueza micológica y fluvial, con la trucha, el escalo y el salmón como productos estrella, estos últimos con su propia fiesta gastronómica.

llos, perritos y hamburguesas, que econtramos en el centro de la villa, hasta los pinchos, tapas y menús de las casas de comidas, restaurantes y casas de turismo rural que abundan en esta zona. La gastronomía estradense está fuertemente ligada a su tradición ganadera. Las carnes de vacuno, cerdo y el carnero gozan de gran fama, así como su preparación lenta y cuidada, ya sea a la brasa, en parrilla o los famosos cocidos de otoño e invierno. Las ferias y los eventos agroganaderos que se celebran en la comarca son su sello de garantía y de autenticidad.

para las setas, una riqueza que los restauradores y cocineros de la zona ofrecen en temporada como base, acompañamiento, en salsas o como guarnición de diferentes elaboraciones. Además de la degustación, también se ofertan diferentes cursos y actividades para aprender a identificar y recolectar estos tesoros culinarios. La temporada baja es una época ideal para conocer uno de los secretos mejor guardados del interior de Galicia, una comarca que cuenta con una variada oferta de hospedaje, con opciones para todos los públicos y bolsillos.

La oferta culinaria de estas tierras es muy variada, desde los deliciosos bocadi-

Los bosques y praderíos que rodean la villa tienen unas condiciones excelentes

La Rapa das Bestas de Sabucedo, que se celebra en la parroquia de San

unha festa sen vieiras non é festa

Congelados José Bermúdez Praza de Abastos • Santiago de Compostela • T. 981 583 115 • www.josebermudez.es 15

Lourenzo durante el primer fin de semana de julio es una de las fiestas más ancestrales y espectaculares de Galicia, que se inicia con la baixa (bajada) de las manadas de caballos al curro, donde se les cortan las crines y se mar-

can. Es una espectacular lucha entre el hombre y el animal, donde los más jóvenes y valientes aloitadores intentan domar a los equinos. La importancia de esta fiesta es tal que en 1965 fue declarada de Interés Turístico Nacional

y, en 2007, de Interés Turístico Internacional. Después del evento es tradición bajar al pueblo para comer en sus restaurantes y casas de comidas, entre otras cosas, la deliciosa y muy desconocida carne de potro.

com e r , b e b e r, d O r m ir

Cafetería Argentinos Burguer Avda. Benito Vigo, 70 36680 A Estrada - 986570484

Restaurante Pulpería A Brasa Cercedo, 6 bajo 36680 A Estrada -986 57 34 52

Café Bar Xulia Avda. Santiago, 7 36680 A Estrada - 986571540

Restaurante Xantares Fernando Conde, 24 36680 A Estrada - 986584824

Casa Turismo Rural A Mimoseira Pazo-Nogoi, 7 36684 A Estrada 986573253 / 629839426

Restaurante Gran Vía Avda. Benito Vigo, 27 36680 A Estrada - 986570611

Hotel Don Juan Estrada de Cordesa, 37 36680 A Estrada - 986572111

Café Bar Nicol ’s Don Nicolás, 3 bajo 36680 A Estrada-986570218

Café Bar Valenciaga Gastro Avda. América, 12 bajo 36680 A Estrada - 609792102

Restaurante Nixon Avda. Ponteareas, 14 36680 A Estrada - 986570261

Restaurante o Asador de Leo Río de Sapos, 24 36689 A Estrada – 986571909

Café Bar Cervecería Eureka Avda. Benito Vigo, 10 36680 A Estrada - 986573962

Café Bar Tapería Sibaria Avda. Santiago, 12 36680 A Estrada - 88653450

Café Bar Vasán Justo Martínez, 9 36680 A Estrada - 986571033

Hotel América Oca, 33 36685 A Estrada- 986587450

Restaurante Mesón A Vila Avda. Benito Vigo, 13 36680 A Estrada - 986180315

Pensión La Bombilla Prza. de Galicia, 20 36680 A Estrada - 986570335

Café Bar Churrería A Cunca Avda. Nicolás, 20 Bajo 3 36680 A Estrada - 61082280

Restaurante Samaná Avda. Benito Vigo, 70 36680 A Estrada - 986180346

H oSta l ería de ca N tei r a

8.000 alumnos

pasaron polo Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostelería Compostela A

historia da hostalería é a historia

ría aínda é un dos poucos sectores que

da cidade. No ano 97 os empre-

conseguen manter e mesmo crear tra-

sarios do sector botaron a andar

ballo en Compostela.

o seu propio centro formativo. Nestes máis de 15 anos pasaron polas instalacións do Centro de Formación e Cultura Gastronómica arredor de 8.000 alumnos, entre formación ocupacional e continua. Un 30% dos que andaban

Este centro naceu coa vontade de facer cidade e mellorar a calidade no servizo, ofrecendo aos habitantes de Santiago e Comarca unha formación que lles permitira a reciclaxe e a inserción laboral

a buscar traballo, acadaron un emprego

no sector hostaleiro, motor económico

ao rematar a súa formación. No actual

de Santiago. Este é o compromiso dos

contexto de crise económica, a hostale-

empresarios, a formación e o emprego,

CURSOS CELEBRADOS EN 2012 PROGRAMACIÓN AFD para Desempregados AFD para Desempregados FEHR para Desempregados < 30 anos FEHR para Desempregados < 30 anos FHE para Desempregados < 30 anos Plan Formación CEC para traballadores Plan Formación CEHOSGA para traballadores Plan Formación CEHOSGA para traballadores Plan Formación CEHOSGA para traballadores Plan Formación CEHOSGA para traballadores Plan Formación FEHR para traballadores Plan Formación FEHR para traballadores Plan Formación CEHAT para traballadores Plan Formación CEHAT para traballadores Plan Formación CEHAT para traballadores Público en xeral Público en xeral Público en xeral Público en xeral CONCELLO SANTIAGO para Desempregados CONCELLO SANTIAGO para Desempregados CONCELLO DE O PINO FORMACIÓN BONIFICADA FORMACIÓN BONIFICADA total

na procura da especialización, da profesionalización e da mellora na calidade. Durante todo o ano houbo numerosos cursos, pero a finais de 2012 Hostelería Compostela ofertou, en colaboración co concello de Santiago, dous cursos de servizos básicos de bar e cafetaría, cada un deles de 60 horas de duración: o primeiro estaba dirixido preferentemente a desempregados maiores de 25 anos e o segundo deles a mozos que non superasen esa idade.

CURSO SERVIZO DE RESTAURANTE OPERACIÓNS BÁSICAS DE COCIÑA COCIÑA OPERACIÓNS BÁSICAS DE COCIÑA OPERACIÓNS BÁSICAS DE RESTAURANTE-BAR ENOLOXÍA CATA DE VIÑOS, AUGARDENTES E LICORES COCIÑA REXIONAL DE CAZA E COGUMELOS COCTELERÍA MANIPULADOR DE ALIMENTOS O VIÑO, CONSERVACIÓN, CATA E SERVIZO A COCIÑA DO PESCADO E DO MARISCO COÑECEMENTO, CORTE, CATA E SERVIZO DO XAMÓN REXIDURÍA DE PISOS: GOBERNANTE/A DE HOTEL APPCC: APROVISONAMENTO, ALMACENAXE E TRAZABILIDADE MINI REPOSTERÍA- 1ª Edición COCIÑA EN MINIATURA - 1ª Edición MINI REPOSTERÍA - 2ª Edición COCIÑA EN MINIATURA - 2ª Edición SERVIZOS DE BAR E CAFETARÍA SERVIZOS DE BAR E CAFETARÍA COCIÑA GALEGA PLANS XERAIS DE HIXIENE - RESTAURACIÓN LIMPEZA E DESINFECCIÓN EN ESTABLECEMENTOS DE HOSPEDAXE

HORAS 608 378 810 350 290 60 49 39 49 29 54 44 35 40 125 12 12 12 12 50 50 30 60 60 3.258

Nº ALUMNOS 15 15 12 15 15 15 17 17 17 22 15 15 13 16 12 15 15 15 15 15 15 24 69 4 418

QUE OPINAN OS ALUMNOS DO CENTRO DE José Ramón Rodríguez

Sandra Pena

33 anos (Santiago)

41 anos (Ferrol)

Natural do barrio compostelán de Vista Alegre, José Ramón desempeñou diversos traballos no ámbito da administración.

Esta ferrolá afincada en Brión quere dar un xiro a súa vida profesional buscando un oco na hostalería.

“Eu coñecía xa a Asociación por vivir no barrio e estaba ao tanto do seu labor, periodicamente entraba na súa páxina na procura de cursos.” “Tanto os compañeiros, como as instalacións e os profesores foron estupendos, sen dúbida repetiría e animaría a todo mundo a apuntarse.” “Tiña as miñas dúbidas porque eu non sabía nada de hostalería pero aquí ensináronme todo dende cero.”

“Entereime na páxina da Axencia Local de Colocación de que había este curso e non o dubidei.” “Aquí déronnos as ferramentas e as nocións básicas para saír e desempeñar o noso traballo de maneira profesional.” “Era o meu primeiro contacto neste mundo pero gústame e creo que terminarei traballando nisto.” “O primeiro día que cheguei alucinei coas instalacións, son espectaculares, nunca pensei que o curso fora así.”

Jaqueline Vilariño

Noelia Pérez

41 anos (Frades)

25 anos (Bertamiráns)

É a excepción do curso, que nun principio ía dirixido con preferencia a menores de 25 anos. Está interesada en todo traballo que teña contacto ca xente.

Traballou de dependenta e no sector da limpeza, intenta buscar o seu sitio no ámbito laboral despois de probar en diferentes lugares.

“Atopeime cun bo profesor e uns bos compañeiros, aínda que había diferenza de idade.” “Encántame estar detrás da barra e poder atender á xente.” “A miña valoración do curso é 10 sobre 10.” “Consegue asentar unhas bases en todos nós en maior ou menor medida e independentemente da situación persoal de cada un, axuda a atopar emprego.” 18

“Eu quería traballar e no actual contexto a hostalería é un dos poucos sectores que crea emprego.” “O malo é que neste mundo sempre che piden experiencia e as veces é un oficio un pouco escravo, sobre todo nos horarios.” “Fíxoseme algo curto pero a miña valoración é moi positiva” “Eu antes non sabia nin facer un café e agora mírame.”

FORMACIÓN E CULTURA GASTRONÓMICA? Basilio Trillo

Albertina Rodríguez

41 anos (Noia)

28 anos (Santiago)

Este noiés busca abrirse ao mundo laboral nun contexto de crise e crecente desemprego, mantendo as forzas e ánimos intactos.

Do barrio de Pelamios, Albertina desempeñou diferentes traballos como administrativa ademais de ser animadora das populares festas do barrio dos Pelamios. Isto nos dixo:

“Fíxoseme moi curto, foi todo estupendo, pero botei en falta máis duración.” “Eu coñecía o que se facía en Hostelería Compostela porque vía as cociñas cando pasaba por diante.” “A min este mundo gústame e aínda que sexa duro moitas veces, tamén é moi agradecido o traballo de cara aos clientes.”

“Eu ao máximo que chegara na hostalería foi a facer cafés para as festas da Asociación de Veciños de Pelamios pero agora véxome traballando nesto.” “Aquí ensináronos dende o máis básico ás cousas máis complexas.” “Incidíase moito no práctico para que colleramos soltura e souberamos desenvolvernos coa habilidade necesaria para esta labor.”

Stephan Trigo

Víctor Gómez

21 anos (Rianxo)

23 anos (Santiago)

Este rianxeiro decidiu apuntarse no curso para refrescar o que sabía do sector da hostalería.

Foi carpinteiro, soldador e até perruqueiro de cans. Víctor busca unha oportunidade laboral para poder demostrar a súa valía.

“Vin este curso no concello e apunteime, eu traballara nisto fai catro anos pero necesitaba refrescar os coñecementos.” “A verdade é que non sabía que aquí se daban cursos nin que había estas instalacións.” “Aquí aprendemos dende a tirar ben cañas, a facer cafés de diferentes clases até a levar pratos, foi unha experiencia moi bonita.”

“O curso foi case todo práctico e deunos os coñecementos para empezar a rodar.” “En calquera bar ves como tiran as cañas e notas que cometen erros, aquí aprendemos a facer as cousas ben.” “Ademais os profesores non tiveron problemas en adaptarse aos nosos gustos e aos temas que máis nos interesaban e motivaban a todos.” 19

Luís Pasín, concelleiro en Santiago durante 24 anos

A política como exercicio da honestidade

Bota en falla un consenso básico para a defensa dos intereses da cidade, por enriba dos partidos, e alguén que poida liderar a Compostela do século XXI. Memoria viva do Santiago da posguerra e da transición democrática, este home disciplinado e traballador pasou por case todas as responsabilidades do goberno local e foi unha peza clave nos equipos do exalcalde Xerardo Estévez. Repasamos o pasado, o presente e o futuro de Santiago cunha persoa convencida de que só a memoria do que fomos nos vai permitir alviscar o que podemos chegar a ser.

s mans dun pai atravesan os barrotes da Falcona para apertar ao seu cativo de dous anos, no colo da súa nai. Remata a fugaz visita á prisión de Compostela. Esta é a primeira lembranza de Luís Pasín (Conxo, Santiago, 1934), unha imaxe que ficou gravada a ferro na súa descomunal memoria. Aquelas mans eran as do seu pai, mecánico e sindicalista da CNT, quen pasou anos en varios campos de concentración pero aínda así

tivo mellor fortuna ca un dos seus irmáns, fusilado no 36. A Pasín aínda lle alampean os ollos cando lembra a infancia roubada e a represión franquista. “Eramos tres irmáns e sacábannos da cama de madrugada para zouparnos e preguntarnos polo noso pai”, conta sen que alvisquemos xenreira no seu ollar claro. Conversamos con Pasín no restaurante Don Quijote, onde nos agasallan co me-

“Hoxe certos políticos consideran a política como unha profesión e esa falla de honestidade é o que desprestixia a política.” llor produto e cun trato exquisito, coma sempre. Escollemos unha institución da hostalería compostelá para entrevistar a unha institución da política local, quen ademais foi criado en Casa Pasín e no Navegante, en Conxo, “tabernas onde funcionaban moito as peñas, e nun tempo no que estaban prohibidas as reunións de máis de cinco persoas”, lembra, destacando o arraigo desta figura social tamén noutros barrios coma o Camiño Novo, San Pedro, Sar e Vista Alegre. Compostelán de pura caste, casado e con dúas fillas, este home tranquilo e franco mamou a política dende neno, cando o seu avó, José Pasín, ebanista, traballaba polo Estatuto na vangarda do republicanismo. A súa vocación política debe ser case cousa da xenética. “Sempre entendín a política coma honestidade, coma o meu avó, quen vivíu e morreu pobre, exercendo a política na defensa dos desfavorecidos e para traballar por un mundo mellor. Hoxe certos políticos consideran a política como

Texto: Aser Álvarez Imaxe: Javier Amosa

na mesa con…

Luís Pasín no restaurante Don Quijote. En primeira persoa: “Hai que reivindicar a cidade, por enriba de todo, goberne quen goberne.” “Nin carne nin peixe, aos que pasamos fame válenos calquera cousa.” “Son máis de tinto que branco, pero a diabete obrígame a ser moi comedido.” “Xogo a partida de dominó en Conxo e traballo, pouco, nun libro de memorias. “Santiago é unha rosa mística de pedra.”

unha profesión e esa falla de honestidade é o que desprestixia a política”, conclúe Pasín, disciplinado no comer e no beber, a pesar da insistencia case maternal de Manuel García, o noso anfitrión. Pasín foi afiliado ao PCE durante máis de vinte anos. Dende os oitenta foi un “concelleiro independente de esquerdas” e unha peza esencial nos gobernos de Xerardo Estévez, entre o 83 e o 99, “aínda que lle tocaba moito as narices”. Sempre foi a toma a terra do equipo que no 89 aprobou o plan xeral que fixo posible o despegue da cidade e a creación do Real Patronato de Santiago e do Consorcio; o home que coñecía os problemas dos veciños dos barrios e do rural e ao que, aínda hoxe, seguen a recurrir moitos composteláns cando precisan axuda. Saben da súa honestidade e experiencia, cunha traxectoria de 24 anos como concelleiro, sempre ao servizo dos veciños e “dunha cidade que aínda hoxe está a vivir das rendas do que se fixo con Estévez, porque hoxe non hai quen loite por Santiago xerando consensos”, conclúe.

“Vexo que hoxe falta liderazgo na cidade, non hai quen turre do carro e convenza aos demais de que temos que colaborar para aproveitar o enorme potencial que temos.” Pasou por case todas as concellarías de Raxoi pero nunca quixo ir máis aló da política local. Forxouse a pé de rúa, sempre en contacto cos veciños, pero tamén viaxando fóra, “para abrir a mente, establecer contactos e aprender cousas novas”. Pasín foi concelleiro de Turismo e embaixador de Compostela en Fitur. “Iamos sempre da man da Asociación de Hostelería e montabamos un escaparate co mellor da nosa gastronomía e alí gañamos premios e mesmo conseguimos traer voos para Lavacolla, falando co director de Iberia, e iso que non había case orzamento para turismo”, lembra ensinando algunhas fotos

daqueles anos, mentres petisca un pouco queixo, lombo e degusta o albariño. “Vexo que hoxe falta liderazgo na cidade, non hai quen turre do carro e convenza aos demais de que temos que colaborar para aproveitar o enorme potencial que temos. Todo se politiza e non se fai nada colaborando, con xenerosidade, pero non só os políticos, senón tamén entre o sector público e o privado”, denuncia Pasín, quen rememora o espírito xeneroso das primeiras corporacións democráticas de Santiago, “porque daquela sabiamos que a cidade estaba por enriba dos intereses dos partidos, así que se os políticos hoxe non o fan terá que ser a sociedade civil, polo que dende Hostelería tedes que ser moito máis reivindicativos defendendo os intereses da cidade, dos socios e do sector, por enriba de todo, goberne quen goberne”, conclúe Pasín antes de saudar a media parroquia mentres nos despedimos deste home tranquilo, quen sabe que só a memoria do que fomos nos pode dicir o que somos e até onde podemos chegar.

p uB li ci dad e

o socio opina

A desestacionalización turística é a asignatura pendente de Santiago, coruña hostelera que posúe un enorme potencial no eido do turismo internacional.

quiénes somos

cuanto nos costaría? QUEREMOS ABRIR UN LOCAL DE HOSTELERÍA, LA PREGUNTA ES LA SIGUIENTE:

Que iniciativas se poderían tomar para fomentar o turismo en temporada baixa? ¿NOS RECOMIENDA UNA GESTORÍA?

Estimado futuro hostelero. El coste de nuestros servicios depende un poco de la categoría en la que se encuadre su negocio. Pero para que se haga una idea, le comento que nosotros por ponerle en marcha el negocio, es decir, alta en hacienda, alta en turismo, alta en autónomos, trámites para la licencia de apertura, etc, pagaría una inscripción de 57,00 y la cuota de socio.

En el caso de ser un café bar, LA CUOTA SERÍA DE 19 EUROS. Si además usted quiere que le llevemos la contabilidad y la gestión a nivel laboral de sus empleados le cobraríamos aproximadamente 9 EUROS POR TRABAJADOR y en el caso de la contabilidad 23,40

euros (siempre dependiendo de los ingresos trimestrales). En cuanto a la pregunta que nos hace si le aconsejamos una gestoría la respuesta es sencilla; las gestorías funcionan igual que nosotros (salvo los precios que tienen normalmente unas tarifas más elevadas), pero sin duda usted estaría mucho más seguro con nuestro servicio porque nosotros nos dedicamos exclusivamente al sector de la hostelería, en el que somos expertos y las gestorías se dedican a varios sectores a la vez. Le haremos los manuales de prevención y appcc a unos precios realmente competitivos, por poner un ejemplo el manual de APPCC fuera de nuestra asociación tiene un coste de unos trescientos euros, nosotros se lo haremos por 35 euros. Además nuestra asociación no sólo le reportará ese tipo de beneficios, podrá beneficiarse de convenios firmados con empresas que garantizan ahorro en el coste de la luz (Fenosa), ahorro en el gas (Repsol), descuentos en pólizas de seguros, pólizas médicas, etc. No podemos olvidarnos de la formación, damos todo tipo de cursos adaptados a nuestra empresas, como manipular, servicios, etc., gratuitos y privados. Tendrá en nosotros un valor seguro, le apoyaremos en su negocio, le ayudaremos ante la administración y usted se sentirá miembro de una asociación en la que contribuirá a que tengamos más fuerza.

Luísa Lorenzo Hotel A Quinta da Auga

Jorge San Martín Hotel Monumento San Francisco

A proxección internacional do destino resulta imprescindible para superar esta crise. Tamén e necesaria unha comercialización e promoción que procuren o retorno do investimento realizado en cada acción. As liñas de actuación estratéxicas deberían ir encamiñadas a facer promoción intelixente e á creación de produtos singulares e de calidade, onde poidamos ofrecer activos diferenciais e experiencias únicas.

A consolidación das conexións aéreas é fundamental para a elaboración de estratexias promocionais. Centralizando os esforzos de conectividade aérea en Lavacolla podería beneficiarse todo o sector turístico de Galicia, pola proxección internacional de Santiago. É un verdadeiro luxo, neste tempo, manter tres aeroportos abertos, con respiración asistida, e non centrarnos no que posúe un maior potencial.

www.tagformacion.es 1983 2013

Vítor Manuel Bello A Casa das Crechas

Juan Carlos Amado Pub A Armería

Manuel García Restaurante Don Quijote

Compostela ten que renovarse como destino e reinventarse, coa enerxía e o poder creativo de todos. É preciso que este proceso implique á cidadanía e ao tecido productivo, para que o deseño do futuro da cidade incorpore o talento e as ideas e poder conformar así unha oferta experiencial de contidos singulares e únicos. Temos que facer un calendario anual de eventos que complementen as fortalezas da cidade.

É unha pregunta difícil. O certo é que a baixada do turismo estase a notar tamén nos locais de ocio nocturno da cidade. Hai cousas que funcionaron ben, como foi o Forum Gastronómico ou o Santiago é Tapas, que dinamizan o sector, e habería que crear outros eventos gastronómicos, deportivos e de todo tipo, sobre todo, fóra de tempada. Apostaría por una axenda de eventos e boas conexións para atraer turismo.

Non sabemos o que temos e non somos quen de aproveitalo como deberiamos. O turismo internacional é o único que pode salvar o futuro do sector turístico de Santiago. O que non podemos facer é baixar os prezos e a calidade, porque iso non nos vai axudar a sair da crise. Temos que apostar polo turismo internacional, fomentar Lavacolla e tratar ben aos cielntes, que van ser os nosos mellores embaixadores.

Oscar García Hotel Garcas

Manuel Señarís Pensión Mapoula

Antonio Herrera Restaurante A Galerna

Nós ao estar próximos ao aeroporto vivimos directamente del. Dependemos fundamentalmente do turismo internacional e de que Lavacolla volva coller o impulso necesario para ser o aeroporto de referencia do noroeste, especialmente en conexións ao estranxeiro. A perda de viaxeiros, de voos e as poucas rutas que temos estannos condenado, necesitamos que isto mellore para poder manter a actividade.

Isto é o que todos nos preguntamos, porque é a clave do futuro do sector. Tal como está estruturado o sistema aeroportuario de Galicia é imposible facer nada se non se aproveita o potencial de Lavacolla e se centralizan os esforzos no eido internacional. Tamén está o problema dos aloxamentos ilegais, que nos está a afundir e a danar a nosa imaxe como destino. Habería que potenciar tamén o turismo de congresos.

É a pregunta do millón. As cousas están moito peor do que poderían estar. É un auténtico desastre, non se gasta nin se consume, porque hai desconfianza e non hai solución a curto prazo até que non desapareza a incertidume. Hai que esperar a que isto se recupere e capear o temporal, pero isto está moi negro e as medidas terían que ir encamiñadas a xerar actividade, optimismo e crear un novo escenario.

bl ogstronomía experta

Na procura do liderado turístico perdido Xosé Manuel Santos, Director do Centro de Estudos Turísticos da USC

s feiras de turismo xeneralistas, ao estilo de FITUR, xa non son o que eran. É certo que aínda ofrecen magníficas oportunidades para mostrar a oferta dos diferentes países, das CCAA ou dos destinos en xeral; tamén representan unha boa ocasión para desenvolver e sacar adiante negocios. Malia esta tendencia a ser cada vez máis un simple escaparate, unha feira das vaidades, a presenza dos destinos continúa a ser importante, complementando esta forma clásica de promoción e emprendemento empresarial con outras máis novidosas. Sería interesante detérmonos na presenza das diferentes Comunidades Autónomas, ou dos destinos españois en xeral, en FITUR ao longo dos últimos 30 anos por exemplo. Probablemente o que máis nos iría chamar a atención non ía ser o extraordinario crecemento daquelas CCAA cunha longa tradición turística, como Canarias, Baleares ou Andalucía se non a súa gran diversificación e, sobre todo, a incorporación de moitos territorios que ata hai uns anos apenas tiñan apostado por este sector, como poden ser La Rioja ou Castilla y León, entroutras. Nestes 30 últimos anos o panorama turístico español foise facendo moito máis

complexo e foi desenvolvendo unha forte competencia entre destinos. Galicia non foi allea a todo isto. Enriqueceu de xeito extraordinario a súa escasa oferta inicial. Porén se algo non mudou foi o protagonismo de Santiago, auténtico farol que ilumina e guía o destino turístico galego. Con todo, tamén é certo que neste período o papel de liderado de Santiago foi esmorecendo, debilitándose a medida que se diversificaba a oferta de Galicia. Non vamos entrar a analizar as causas complexas deste proceso mais é verdade que as súas consecuencias están a se observar agora, acrecentadas por motivos relacionados directamente coa actual crise económica. Todo isto acontece nun contexto no que existen uns servizos turísticos públicos e privados, en xeral, moi profesionalizados, así como unha oferta variada que non se limita unicamente á catedral e ás prazas da súa contorna. En definitiva, non estamos ante un simple problema de recursos ou produtos no seu sentido máis amplo, nin de falta de capacidades, senón que a cuestión é máis política, de recuperación dun liderado turístico que se

foi perdendo por múltiples motivos ao longo da última década. Sería redundante sinalar unha vez máis a variedade de produtos turísticos que ofrece Santiago e que fan da cidade un destino moi atractivo. Aínda así hai algúns aspectos sobre os que compriría actuar. Entre eles podemos citar a necesidade de reforzar o papel de Compostela como meta principal do Camiño o que debería implicar prestar unha atención especial aos peregrinos. Tamén se tería que mellorar a xestión turística (e ás veces ir alén dela) dos diferentes espazos culturais que en moitos casos están absolutamente infra-utilizados; non é só o caso da Cidade da Cultura senón tamén doutros museos ou centros de arte. A integración de sectores alleos á cidade histórica, desde as parroquias rurais da contorna ata as zonas verdes tampouco foi todo o exitosa que debera ser a iniciativa. A pesar do sinalado nestas últimas liñas a oferta turística de Santiago, así como todo o seu sector humano e económico, merece a cualificación de sobresaliente. Sendo certo que a crise económica condiciona os resultados, esta non pode ser a excusa nin para xustificar resultados nin para evitar investimentos e accións. Recuperar o liderado é tarefa que corresponde aos poderes públicos e privados. E ter un liderado sólido e definido é bo non só para Santiago senón tamén para toda Galicia.

Un poco de picante Mónica Novas Dios

www.gastrosexologia.com

roma de curry, okra, chile habanero, pimienta negra, chile en nogada, pimiento de Herbón, serrano, jalapeño, mojo picón... viajamos por las cocinas de todos los continentes y siempre encontramos el picante como ingrediente. El picante evoca en nosotros recuerdos de los efectos que nos produce el aroma, la quemazón, el cosquilleo final de estos ingredientes digamos... calientes.

Pero has pensado el porqué de volver a tomar un bocado picante después de haber pasado un ligero dolor. ¿Por qué poco a poco nos vamos acostumbrando al picante y necesitamos más para que nos haga el mismo efecto? ¿Cuales son los efectos secundarios del picante? ¿Pensamos en prolongar dichos efectos placenteros después de comer? Ven, te invito a entrar en una cocina del país que tú desees, entra... ahora huele a hojas de curry en aceite de coco, o a chiles en nogada, pimientos de Herbón. Ese aroma sube y te rodea, ahora nos acercamos más a la olla de donde se des-

prende un aroma que te envuelve y entra en tu nariz ese picor característico. Entonces piensas, ¿picará poco? ¿lo suficiente? ¿demasiado?. Cada uno de nosotros tiene un nivel de picante que le resultará más o menos placentero. Aunque verdaderamente existe una escala de capsaicina, la escala Scoville. Cada persona reaccionará de diferente manera ante ese nivel de picante. El picante estimula en nuestra lengua los receptores del calor, por lo tanto no nos estamos quemando la lengua sino que estamos siendo hiperestimulados en esos receptores y el cerebro reacciona para compensar ese dolor segregando endorfinas y serotonina, componentes químicos de placer. Lo que ocurre es que nuestro cerebro se habitúa a ese nivel de picante y necesitamos más para conseguir que se sigan liberando esas endorfinas.

Ahora ya estamos sentados, comiendo nuestro aromático plato, una primera cucharada picante, aromática, envolvente que nos transporta a su país de origen y con el picante comienza a aumentar nuestro ritmo cardíaco, a acelerarse el metabolismo y sentir calor, no sólo en la boca sino en toda nuestra piel igual que en la fase de excitación sexual, vienen a nuestra mente recuerdos gastronómicos y sexuales donde hemos tenido la misma sensación placentera de calor, taquicardia, dolor, placer, aromas. El picante nos puede proporcionar excelentes momentos de placer si sabemos prepararlo, cocinarlo e incrementarlo en su justa medida, paulatinamente, igual que ocurre con el dolor, el placer, el tacto, el olfato,el gusto... Disfruta de la cocina, de la comida y pon picante a la vida. 25

n o vas ap e rt u r a s

Café Bar Cervantes Cafetería, viñoteca e tapería

n pleno casco histórico da cidade atópase o café bar Cervantes. Este establecemento está a medio camiño entre a cafetería, a viñoteca e a tapería, porque dependendo da hora do día, o ambiente vai cambiando. Nada máis entrar, a música ambiental deste local senlleiro da cidade, que agora foi totalmente renovado, envolve ao cliente. O establecemento conta cunha extensa carta de viños ademais de tapas e montadiños. Destaca a mini hamburguesa ou o queixo de cabra con cebola acaramelada. As táboas de embutidos e os queixos son outra das especialidades. Pola mañá, nos almorzos, ofrecen café e doces frescos acompañados de zume natural. A decoración é outro dos puntos fortes do local. Conta con tres zonas diferenciadas, a entrada, a barra e o reservado, cada unha delas co seu propio estilo e pensada para unha ocasión diferente. Rúa da Acibechería, 13 - Santiago de Compostela · Teléfono: 981 58 92 05

socios de toda a v i da

Café Bar Don Pepe II

A Casa da Posta de Valmaior

O descanso dos peregrinos

De casa de labregos a aloxamento rural

erto do famoso Pedrón, onde segundo a lenda quedou amarrada a barca que traía os restos do Apóstolo, está o Don Pepe II. Lugar de parada obrigatoria para os peregrinos que fan o Camiño Portugués, este establecemento, ao pé desta ruta xacobea, está empapelado con todo tipo de recordos, cartas, postais, debuxos e outros obxectos que foron deixando os camiñantes, en agradecemento polo trato recibido. Velaquí a demostración do seu carácter hospitalario. O seu dono conserva numerosos cadernos onde podemos atopar sinaturas e testemuñas de lugares tan afastados como Sri Lanka ou Australia. Socio dende o ano 1988, este bar acolledor axuda ao camiñante a afrontar os seus últimos quilómetros antes de chegar a Compostela.

sta centenaria casa labrega, transformada hoxe nun encantador complexo de turismo rural, ofrece a posibilidade de pasar uns días de tranquilidade en pleno contacto coa natureza, a medio camiño entre Santiago de Compostela e a ría de Arousa. Totalmente restaurada, esta casa conta con coidados interiores en pedra e madeira. As súas nove habitacións dobres están equipadas con baño individual, televisión por satélite, dvd, fío musical e calefacción. Ademais, a casa ofrece, entre outros servizos complementarios, o uso de bicicletas e un parque infantil. O salón desta antiga casa labrega está presidido por unha ampla cheminea e no seu exterior conta cunha horta e un xardín para o lecer, nunha zona privilexiada pola súa riqueza natural.

Cantón da Igrexa, 3 Padrón Teléfono: 981 812 111

Lugar de Valmaior - Cespón Boiro Teléfono: 981 862 548

ANÚNCIATE CON NÓS

comunicacion@santiagohosteleria.org Se queres alugar, vender, ofrecer ou demandar algún ben ou servizo, e eres socio de Hostelería Compostela, este espazo está á túa disposición.

2960 restaurante a Moa San Pedro, 32 - 15701 Santiago de Compostela Teléfono: 981 071 818 http://www.amoa32.com/

cociña atlántica e de mercado en san Pedro

O restaurante A Moa, situado na rúa de San Pedro 32, está diferenciado en dous espazos e conceptos: tapería e restaurante, unidos por un fío común, a cociña atlántica e de mercado. A liña da proposta gastronómica atópase intimamente relacionada cos produtos galegos con denominación de orixe, peixes da lonxa, carnes da nosa terra e a horta. Lugar de mesturas e encrucilladas, na Moa, a tradición e a modernidade conflúen tamén no seu atractivo xardín con vistas ao parque de Belvís.

2961 cafetería la Mecca República Arxentina 39, baixo esq. - 15704 Santiago de Compostela Teléfono: 981 597 825

almorzos e tapas no ensanche compostelán

A cafetería La Mecca está situada nunha das zonas de máis tránsito de Compostela, en pleno ensanche. Xa dende a mañá ofrece aos seus clientes todo tipo de cafés acompañados de doces. Neste local, ademais, ao longo do día pódense degustar as tapas caseiras e tradicionais da súa cociña. O ambiente é acolledor e dinámico para que o cliente se atope cómodo neste espazo agradable. O bo trato e a atención personalizada do persoal desta cafetería son o seu sinal de identidade.

2966 Pensión Mundo albergue San Clemente, 26 - 15705 Santiago de Compostela Teléfono: 981 588 625 http://www.mundoalbergue.es/

Hospitalidade a un paso da catedral

Situado a só uns minutos da Alameda e da Catedral este albergue destaca pola súa limpeza e trato amable. Na zona común conta cun salón con cheminea de leña, zona wifi gratuita, cociña equipada e comedor con campás extractoras para cociñar mediante barbacoas na mesa. Tamén dispón de terraza e xardín, con lareira e parrilla. O dormitorio está equipado con liteiras reforzadas e colchóns de calidade. Nos baños, as duchas teñen vestidores individuais. Todo o necesario para o peregrino.

Santiago de Chile, 18 - Bajo Santiago de Compostela 30

Fax 981 599 285

N ov oS Socio S

2967 café Bar especial atlántico Fonte de San Miguel, 26 - 15705 Santiago de Compostela Teléfono: 981 572 152

Vodas de prata dun clásico da noite

Inaugurado en 1988 este pub é unha referencia para os amantes da boa música. O blues, rock, pop, a psicodelia ou o soul contribúen a para crear un ambiente único. O Atlántico, que este ano fai 25 anos, acolle importantes eventos artísticos como concertos, teatro e contacontos. A súa especialidade son os gintonics, os mojitos artesanais e a coctelería. En pleno casco histórico compostelán, entre San Martiño Pinario e A Casa da Troia, este pub está aberto de 19,00 a 4,30 h. Adiante Atlántico!

2972 restaurante o Muiñeiro A Muiña, 2 - 15703 Santiago de Compostela Teléfono: 981 577 742 http://www.omuineirorestaurante.es/

especialidade en carnes e peixe fresco

O restaurante O Muiñeiro empezou a súa segunda etapa en decembro de 2011, coa reapertura deste local, situado nunha das mellores zonas da cidade, e caraterízase por un ambiente agradable e acolledor. O establecemento está especializado en carnes de solombo, entrecosto de tenreira e carne de boi á pedra, peixes frescos e unha gran variedade de entrantes fríos ou quentes preparados con agarimo e profesionalidade. Dá unhas boas tapas na barra e conta con menú do día e terraza.

2976 Hotel el Hórreo Hórreo, 40 - 15702 Santiago de Compostela Teléfono: 981 937 761 http://www.hotel-horreo.com

Hospedaxe e atención de calidade no centro de santiago

A escasos metros da praza de Galicia, a uns minutos da estación do tren, con parada do autobús ao aeroporto e a tan só cinco minutos da Catedral, o hotel El Hórreo atópase nunha das zonas máis privilexiadas da cidade. Este establecemento conta con once habitacións totalmente renovadas, tanto dobres como individuais. O seu persoal indícalle ao turista os puntos de interese e dalle información de todo tipo, en diferentes idiomas, para que a súa estadía sexa o máis inesquecible posible.

Grupo R de Salud Laboral, S. L.

Alberto García Varela Pasadizo de pernas, 4-6 3º izq. 15005 A CORUÑA Teléfono 981 15 42 12 Móbil 609 28 78 14

t o d a L a i n f o rma ci ó n cultura l de s a nti a go en

www.compostelacapitalcultural.org

Festival Sons 2013 El festival “Sons 2013” viene cargado de interesantes propuestas para los meses de febrero y marzo. Entre ellas la voz del cantante flamenco, Miguel Poveda, que llega al Auditorio de Galicia presentando su último trabajo “ArteSano”. Miguel Poveda 2 de febrero, Auditorio de Galicia. Uxía 15 de febrero, Teatro Principal. Ana Moura 22 de febrero, Auditorio de Galicia. Amancio Prada 2 de marzo, Teatro Principal. Odaiko 9 de marzo, Teatro Principal. Coetus&Eliseo Parra 13 de marzo, Teatro Principal.

Compostela Rock La música más actual llega a Santiago a través del Compostela Rock. Tres conciertos componen el ciclo musical. Entre ellos está programada la actuación de la banda Love of Lesbian. Su poprock y letras han alcanzado en los últimos años gran fama y reconocimiento internacional. Love of Lesbian 14 y 15 de febrero, Sala Capitol. The Godfathers 16 de febrero, Fundación Autor/SGAE. Arizona Baby 1 de marzo, Sala Capitol.

a xenda cu ltu r al

Íntimo & Acústico El festival “Íntimo&Acústico” nos acerca los ritmos más sosegados y personales a las salas de conciertos de la capital. La cantante madrileña Christina Rosenvinge trae su inconfundible voz al Teatro Principal. El espectáculo es uno de los más esperados entre los aficionados a la música de autor en formato acústico. Christina Rosevinge 7 de febrero, Teatro Principal. The New Raemon 28 de febrero, Zona C. Rubén Pozo 6 de marzo, Zona C. Sr. Chinarro 14 de marzo, Teatro Principal.

Falabaratos Las risas y el humor vienen de la mano de “Falabaratos”, un ciclo que trae a Santiago a los monologuistas más famosos del momento. Rober Bodegas, Joaquín Reyes y Miguel Lago traerán al Teatro Principal de Santiago su humor irreverente y ácido. Rober Bodegas 1 de febrero, Teatro Principal. Joaquín Reyes 23 de febrero, Teatro Principal. Miguel Lago 7 de marzo, Teatro Principal.

Hostelería Compostela lanza unha campaña de promoción na Estrada e na Costa da Morte. O obxectivo desta campaña é dinamizar estes destinos turísticos aproveitando a capacidade de atracción de viaxeiros de Santiago e do Camiño. Os novos asociados da Estrada e da Costa da Morte van poder utilizar as instalacións e os servizos do Centro de Formación da Cultura Gastronómica e Hostelería Compostela vai por a disposición dos novos socios os seus recursos para promocionar estes destinos, valéndose das sinerxias xeradas por Santiago como principal porta de entrada do turismo internacional en Galicia. A gastronomía singular estradense e o Camiño de Fisterra e Muxía son un activo turístico de gran valor para os empresarios composteláns. Os 35 anos de experiencia no sector e os máis de 1.500 asociados en 55 concellos da área de Compostela son a garantía que ofrece a Asociación aos hostaleiros destas zonas da Comarca.

Hostelería Compostela participa no Foro Cívico Empresarial na defensa do Aeroporto Central de Galicia, xunto con outros colectivos da cidade, para traballar polo futuro do aeroporto de Lavacolla. 34

AS nova s do secto r

O restaurante El Bocalino celebrou as súas vodas de prata rodeado de clientes e amigos. Entre eles, os cinco ex presidentes de Hostelería Compostela, Juan L. Puya, Leonardo García, Alfonso Corral, Jesús Asorey e Manuel González (fóra de foto) e Marcial Román, na compaña do anfitrión, Xesús Sordo, actual presidente de Restauración da Asociación e propietario deste restaurante, todo un referente para os amantes da boa mesa e da cociña de temporada.

Curso de Cociña Galega celebrado no Espazo Enogastronómico dos Camiños de Santiago en Arca (O Pino). 35

Hostelería Compostela recibe o premio Manuel Beiras pola promoción e o uso do galego no sector empresarial. Recolle o premio o presidente de Hospedaxe, Xosé Manuel Otero, de mans do alcalde de Santiago, Ángel Currás.

O hotel Costa Vella consegue o primeiro premio na categoría de mellor relación calidadeprezo, na úndecima edición dos premios Travellers’ Choice Hotels, coñecidos como os “Oscar” do sector hoteleiro.

AS nova s do secto r

Nace a revista BenBo co obxectivo de mostrar ao mundo a gastronomía de Galicia, os seus produtos e as súas xentes. O seu lema é BenBo Gastronomía Atlántica Feita IN Galicia. Benvidos e bo proveito, Benboeiros!

Somos noticia 10 e 11 de decembro Hostelería Compostela informa de que a ocupación da ponte da Constitución non superou o 35%. La Voz de Galicia, El Correo

Gallego, La Opinión de La Coruña, EFE, Europa Press, TVG, Onda Cero, Radio Galega e RNE.

17 de decembro Hostelería Compostela recibe o premio Manuel Beiras á promoción e uso do galego. La Voz de Galicia, El Correo Gallego e

de Galicia, El Correo Gallego, Cope, Onda Cero, Radio Galega, Cadena Ser, Radio Nacional de España, TVG e TVE.

14 e 15 de xaneiro Hostelería Compostela informa dos datos de ocupación do 2012. La Voz de Galicia, El

Correo Gallego, Que!, 20 minutos, AGN, Europa Press, TVG, TVE, Santiago TV, Correo TV, Radio Galega, RNE, Cope, SER, Onda Cero e Radio Voz.

TVG.

16 de xaneiro

18 de decembro

Hostelería Compostela negocia con Renfe paquetes turíticos para paliar o declive aéreo de Lavacolla. La Voz de Galicia.

Hostelería Compostela organiza cursos de bar e cafetaría dirixidos a desempregados. Revista Ben Bo e El Correo Gallego.

10 de xaneiro Os hostaleiros de Santiago promoverán o Camiño a Fisterra e Muxía. La Voz de Galicia,

17 de xaneiro Hostelería Compostelea participa no Foro de Lavacolla para debatir sobre o futuro do aeroporto de Santiago. La Voz de Galicia,

El Correo Gallego, La Opinión de La Coruña, Tierras de Compostela, Cope, Que pasa na Costa e Radio Nordés.

El Correo Gallego, Correo TV, Santiago TV, Radio Galega e TVG.

11 de xaneiro

Hostelería Compostela busca implicar ao sector hostaleiro da Estrada para crear un destino gastronómico. Faro de Vigo.

A ocupación hosteleira en decembro desplómase en Santiago ata o 21%. La Voz

24 de xaneiro

HORNO CONVOTHERM

mod OEB 20.20 eléctrico con programas automaticos de limpieza 2 carros para 100 platos mod 20.20 1 cubierta termica mod 20.20 1 abatidor de temperatura mod 30.110 El precio nuevo fueron 61.048,48 €, yo lo vendo por 30.000 €. Están practicamente nuevos, pues sólo se usaron en el año que los compré, en el 2008. Teléfono de contacto: 629 603 644 37

Hostelería Compostela fai balance dos datos de ocupación hoteleira do ano 2012.

O Argentinos Burguer gaña o concurso gastronómico, Ponte de Tapas, promovido pola Asociación de Comerciantes da Estrada, ca súa Ventresca de porquiño con puré de castañas e confeitura de froitos vermellos. O establecemento estradense ven de celebrar, ademais, importantes eventos como, o concurso de perritos, no que congregou na praza do concello da Estrada a máis de 1.000 persoas. (Foto hamburguesa Gourmet)

Os siareiros do C.A.B Obradoiro apoian ao equipo dende a sala Capitol nun dos mellores momentos deportivos do clube.

pu B l icidade

a unión do sector é a nosa forza aSociaciÓN proviNcial de empreSarioS de HoStelería de SaNtiago de compoStela e comarca

asesoramento

Servizos

Asesoría Fiscal ❚ Información detallada de Obrigas Fiscais e Renda ❚ Tramitación CIF empresa. ❚ Altas e baixas de empresas e variacións censais. ❚ Declaracións trimestrais. ❚ Presenza e asesoramento en inspeccións. ❚ Libros de Rexistro de I.V.E. ❚ Declaracións da Renda e Patrimonio

comunicación

Turismo

❚ Revista CompH!ostelería e publicación especializadas.

❚ Confección de listas de prezos en varios idiomas (galego, inglés, francés e alemán). ❚ Carteis obrigatorios. ❚ Altas, baixas e cambios de titularidade. ❚ Tramitación Libro de Inspección e Follas de Reclamacións. ❚ Placas obrigatorias.

❚ Circulares informativas de interés para os socios.

Subvencións ❚ Información, tramitación e presentación de subvencións para os asociados.

Asesoría Xurídica e Laboral ❚ Asesoramento xeral e laboral ao asociado. ❚ Defensa do asociado en materia xurídico-laboral. ❚ Horario de consulta: luns, martes, mércores e xoves. ❚ Formalización de contratos de traballo, nóminas e liquidacións ❚ Altas, baixas de autónomos e cambios nas bases de cotización. ❚ Altas e baixas por enfermidade. ❚ Liquidacións trimestrais por retencións e indicación de bonificacións á Seguridade Social.

❚ Presenza en RRSS (Facebook, Twitter e Youtube). ❚ Guía Oficial e planos de Santiago. ❚ Foro de Directores de Hotel. ❚ Estratexia corporativa e nos medios de comunicación para a defensa dos intereses do sector ❚ www.santiagohosteleria.net

Concello ❚ Tramitación de cambios de titularidade de licenzas de apertura. ❚ Solicitude de autorización ou modificación de ocupación de vía pública (terrazas). ❚ Xestiónes para solucionar problemas de aperturas, recursos, baixas,...

❚ Formación continua e de reciclaxe.

Sanidade

❚ Formación ocupacional.

❚ Certificado de Manipulador de Alimentos. ❚ Documentación personalizada e asesoramento. ❚ Guía de Prácticas Correctas de Hixiene en Hostelería.

Formación ❚ Xornadas gastronómicas. ❚ Catas e degustacións. ❚ Concursos de baristas, de tapas e de libros de receitas.

convenios de colaboración aHc CEPSA e a Confederación Española de Hoteles y Alojamientos Turísticos (CEHAT), da que formamos parte como colectivo, asinaron un convenio de colaboración para aplicar descontos no gasóleo.

Acordo de colaboración entre a AHC e a Fundación Compostela Deporte, polo que nos comprometemos a apoiar o deporte de base

Repsol Gas ofrece vantaxes aos membros da AHC. Os socios poden aforrar ata un 45% no consumo.

Asinamos un convenio con Global Iuris, un estudio legal especializado en dereito de empresas, cun departamento de dereito industrial e intelectual (marcas, deseños, dereitos de autor, defensa fronte a entidades de xestión coma a SGAE) ofrece condicións beneficiosas para os asociados.

A CEHAT e a Federación Española de Hostelería, FEHR, das que forma parte a AHC, negocian a redución das comisións no cobro con tarxetas de crédito.

Convenio entre Cehosga e Bluesens Corporation, co obxectivo de proporcionar vantaxes aos membros de AHC para dotárense de novas tecnoloxías.

Acordo coa SGAE con bonificacións de ata un 15% de desconto nas taxas.

Asinamos un convenio de colaboración con Gas Natural Fenosa polo que os nosos asociados poderán gozar de vantaxes como asesoramento enerxético persoalizado, que permitirá que aforren nas súas facturas.

Polo convenio asinado con esta entidade, os socios de AHC poderán acceder a servizos como a Servicuenta, Comercio ou o Recibo Único.

NOVOS CONVENIOS

Tarifas especiais en seguros obrigatorios en determinadas actividades do sector de Hostelería e Turismo.

Empresa de software que grazas ao convenio con Hostelería Compostela ofrece importantes descontos aos asociados en programas informáticos de empresas de hospedaxe e restauración.

Convenio con esta empresa especializada na certificación de prevención de riscos laborais para establecementos a precisan.

Plataforma de comercialización e xestión de reservas en restaurantes que ofrece condicións vantaxosas aos socios de Hostelería Compostela.

Convenio polo que a entidade bancaria ofrece vantaxes aos nosos asociados.

Prezos especiais para a Asociación de Hostelería en seguridade industrial e inspeccións iniciales e periódicas de baixa tensión, alta tensión e elevadores.

Compromiso da AHC para contratar a persoas con dificultades de inserción.

Grazas á sinatura deste convenio de colaboración, os socios de Hostelería Compostela poden desfrutar de vantaxes e prezos especiais na súa póliza sanitaria privada.

Convenio de colaboración entre Gadisa Distribución e a AHC.

Marketing directo (Línea SMS +): Permite comunicarse directamente con sus clientes, y enviarles información, promociones, etc. Fidelización/Venta on-line (Fidelity Point): proyecto único en el mercado que premia la fidelidad de los clientes acumulando puntos directamente en su número de móvil y pone a disposición de los establecimientos la venta on-line. Visibilidad digital (Web/Aplicaciones): Pack que incluye el desarrollo de una web que se verá en el ordenador, Tablet, Smartphone y el desarrollo de dos Aplicaciones (para Google play y App Store).

pedro t. Sestayo. Formador en hostalería e membro dos paneis de cata na “Guía de vinos,destilados y bodegas de Galicia 2013.

abeledos 2011

stibadia 2011

stibadia Barrica 2010

Cunha porcentaxe dun 60% Mencía e 40% da variedade que chamamos Araúxa en Galicia e coñecida no resto de España coma Tempranillo, temos ante nós un viño que expresa uva e territorio. Limpo e brillante, de capa media e de cor cereixa. De intensidade media, de francos aromas de confitura de froitos roxos e fondo floral. Con moita froita e madura, arriscando para quitar o mellor da variedade.

Un “coupage” de Mencía e Araúxa. Limpo, brillante. De capa alta, case cuberto roxo picota. De boa intensidade aromática, onde aparecen recordos de froita roxa en licor (guinda, amoras, framboesa), e unhas sutís notas minerais. Ben estruturado, vivo, con nervio e aromático cunha lembranza retronasal.

Mencía e Araúxa combinan para traernos un viño limpo, brillante de cor roxo cereixa de capa media. Intensos aromas de crianza en madeira (tofe, pan torrado, coco, máis coco…).

Ouro na “Guía de vinos, destilados y bodegas de Galicia 2013”.

Prata na “Guía de vinos, destilados y bodegas de Galicia 2013”.

Na boca mostra nun primeiro intre a froita madura, pero logo a madeira impón o seu dominio. De marcada crianza en madeira.

#santiagoquerefutsal Campaña

12/13

abonados

+INFO

• TLFNO: 981 11 50 38 • MAIL: prensa@autoslobellefs.com • www.autoslobellefs.com • Oﬁcinas Multiusos Fontes do Sar

TARIFAS ESPECIAIS

MEMBROS ASOCIACIÓN

55€ adulto

275€ empresa* *5 carnés de adulto

Alfredo Castromao Catador de libros

crítica e cata

Camilo Franco

Manuel González (coord.) VVAA

VVAA

Dez obras na vida de Roberto Vidal Bolaño

Diccionario de alimentación e restauración

Siempre Moralejo

Biblos Clube de Lectores

Xunta de Galicia

Non podo debruzarme sobre este libro de Camilo Franco sen que a derradeira conversa co mestre do teatro galego contemporáneo, me repenique na memoria. Foi no Hostal Suso, na rúa do Vilar, un día de inverno pecho coma hoxe. Daquela nós argallabamos algunhas obras de teatro cos amigos da universidade e Roberto Vidal Bolaño era un dos nosos referentes máis próximos, como autor e director, e por que non dicilo, tamén un dos nosos ídolos, que daquela aínda os tiñamos. Falamos das políticas culturais e do teatro inglés, de Dylan Thomas, da Escola de Chicago e do modelo estadounidense fronte ao modelo europeo. Vidal Bolaño acabou concluíndo que o teatro non podía depender do ministerio de Cultura, senón que “tiña que estar no de Sanidade, Secretaría Xeral de Saúde Mental, Dirección Xeral do Teatro”. Foi a derradeira vez que o vin. E agora, dende a distancia, e coa axuda desta obra completa, estimulante e rigorosa volve ecoar na miña mente aquela voz de saxo tenor. E se pecho os ollos aínda poder ver a figura deste petrucio, compostelán universal, camiñando ao lonxe, polo seu barrio de Vista Alegre.

Cada pobo é o que come e come como é, por iso é preciso contribuír á consolidación da terminoloxía culinaria en galego, posibilitando a súa exportación a outras linguas, neste caso, ao castelán e o inglés. Esta publicación supón unha importante achega para a normalización e normativización do uso do galego no sector hostaleiro e constitúe unha axuda inestimable para que os restauradores poidan ofrecer os seus produtos tamén en castelán e inglés, tendo en conta que neste idioma é no que se comunican maiormente as persoas con linguas maternas distantes. Esta publicación vai ser útil para os empresarios e traballadores do sector hostaleiro compostelán, pois Santiago é a cidade galega co maior grao de especialización turística e onde o turismo internacional acada un maior peso relativo, polo que a demanda dunha equivalencia ou tradución dos nomes dos nosos produtos e pratos a outras linguas é algo fundamental. A internacionalización da gastronomía tamén introducíu na nosa cultura conceptos inexistentes na cociña galega tradicional, que asumíu moitas influencias doutras linguas, coa conseguinte proliferación de estranxeirismos.

Licenciado en Troitoloxía pola Universidade do Deva e Doutor en Reoloxía pola Universidade do Tambre. Académico correspondente da Real Academia de Troitografía e Reoscopia de Leningrado. Veleiquí só algúns dos títulos deste arraiano, que constan nesta homenaxe agarimosa ao amigo, ilustre colaborador de CompHostelería e cabaleiro entre os cabaleiros, Juan José Moralejo. Os seus amigos da pesca e doutros moitos mundos, pois este home elegante, culto e retranqueiro sempre ía deixando amizades, admiradores e seguidores ao seu paso, recollen neste libro, que nos envían Miguel Piñeiro e María José García, algunhas das mellores intervencións, entrevistas, anécdotas e artigos do noso benquerido amigo, quen tamén foi un dos mellores columnistas de prensa de Galicia. Relendo a Juanjo, nesta segunda edición, percorremos algúns dos mellores ríos de Galicia, coa paixón, o rigor e a brillantez do pescador ilustrado, que denuncia o desleixo dun país que non entende a riqueza fluvial e paisaxística que posúe, nin merece, nin sabe aproveitar. Nós xa nunca poderemos ir de pesca co mestre, pero coñecelo, tratalo e colaborar con el foi unha honra enorme. Beizóns, Juanjo.

Trueiro Edicións

p ub li ci dad E

HISTORIA DA HOSTELERÍA Historia da Hostelería de Compostela e Comarca

DE COMPOSTELA E COMARCA

comunicacion@santiagohosteleria.org | Teléfono: 981 592 700

Memoria viva de Compostela Do Zum Zum a La Cava de Saint James

olo local de Juan Ramón García Tomé, que primeiro se chamou Zum Zum, en honra ao paxaro máis rápido do mundo, e que agora leva por nome La Cava de Saint James, pasaron varias xeracións de estudantes, turistas e composteláns. Por iso é memoria viva do que foi a cidade, sobre todo entre os 80 os 90, anos veloces que agora deixaron paso a un local máis clásico e pausado, punto de encontro na zona máis comercial da cidade. Dende que no 82, García Tomé e mailo seu curmán, Moncho, colleron este negocio, o local sempre estivo na vangarda. A primeira conexión a Internet, as primerias actuacións musicais en directo, a primeira pantalla xigante, o mellor equipo de son, a primeira cervexería estilo europeo, a música máis cool, as últi-

mas tendencias da coctelería, pero sempre facendo valer o feito de ter collido o nome do paxaro máis rápido do mundo. Non foi casual que o príncipe Felipe escollera este local para as súas parrandas compostelás cando estudaba na Escola Nava de Marín. Nos mellores tempos, máis de vinte persoas chegaron a traballar neste local emblemático do ensanche compostelán. E facíano en turnos, pero de sol a sol, porque dende a mañá até a madrugada aquilo era un fervedoiro constante de xentes que ían e viñan, transformando o ambiente segundo a hora do día ou da noite, xa fosen os membros da tuna, unha peña de motos ou os xornalistas máis noctámbulos daquela Compostela universitaria, festeira e faranduleira, que ía a cen por hora sen apurar frenada.

Enrique e Celsa,

Enrique González (Val do Dubra, 1945) e Celsa Pose (Val do Dubra, 1952) son os fundadores dun dos restaurantes máis senlleiros da zona nova da cidade, O Pote. Casaron no ano 1974 e inmediatamente despois partiron para Inglaterra. “A nosa lúa de mel foi xa aló”, comenta Celsa. Alí o matrimonio estivo durante tres anos nunha fábrica. “Sempre traballamos xuntos por sorte”, di Enrique. Entre risos, a muller comenta a vida na factoría, “a min pagábanme o dobre que a unha inglesa, porque como eu non sabía o idioma dedicábame a traballar e non a estar de parola como as miñas compañeiras.” Despois retornaron a Galicia xa ca idea de montar un negocio hostaleiro. “Os emi44

“Nesta rúa non paran de cerrar locais, é terrible, a xente xa non vai aos bares e nós, mentres tanto, seguimos a pagar taxas, seguros, impostos e o aluguer.” grantes de Venezuela, Colombia e todos lados cando retornaban montaban bares”, di Enrique. A súa parada ao volver de terras inglesas foi A Coruña, nunha discoteca propiedade duns familiares, onde estiveron traballando algúns meses. “Eu estaba no gardarroupa e o meu marido de porteiro, pasamos algún tempo aló

mentres nos saía un local que coller, e de repente apareceu este”, comenta Celsa sinalando as mesas do Pote. Cando Enrique e Celsa lembran aqueles primeiros anos ilumínanselle os ollos. “Isto era precioso, os estudantes, as tazas, as pandillas”, rememora Celsa. “Tiñamos pipos de viño e mesas pequeniñas e a barra sempre chea”, di Enrique. “Eran outros tempos no que a xente non se pagaba cada un o seu, senón que invitaban a rondas”, continúa. A súa muller lembra as cifras “antes había 80.000 estudantes en Santiago agora apenas chegan a 20.000.” Logo de 34 anos houbo tempos para todo pero como recoñece Celsa, “nunca nada como a crise que estamos a sufrir.” O seu

Texto: Adrán Páxaro Imaxe: Iván Nespereira

toda u N H a v ida

sempre xuntos Dende que se coñeceron, as súas vidas quedaron unidas para sempre, dende Inglaterra e A Coruña até a rúa Nova de Baixo, co restaurante O Pote. Os seus ﬁllos continúan co negocio, emblema da zona nova da cidade despois de 34 anos.

marido engade que “nesta rúa non paran de cerrar locais, é terrible, a xente xa non vai aos bares e nós, mentres tanto, seguimos a pagar taxas, seguros, impostos e o aluguer.” Celsa e os seu fillos son agora quen levan as rendas do negocio. O restaurante ten unha ambiente familiar. Mentres falamos co matrimonio, os fillos atenden a barra e a comida dun equipo de fútbol. Segundo nos di Celsa, “son habituais do bar e fan tres ou catro comidas tódolos anos.” Na televisión hai posto un partido de fútbol e nas paredes penduran fotos de xogadores do Real Madrid. “É una bar futboleiro, un dos fillos e máis eu somos do Madrid, a miña muller e o outro son do Dépor, pero aquí tratamos á xente de tódolos equipos igual”, di entre

Piden maior compromiso do Concello para darlle pulo á zona do ensanche e é aí onde din que á Asociación, na que levan dende a súa apertura, debe facer presión. risos Enrique. A época do Compostela en primeira recórdana con especial agarimo. “Énchíase o bar, mesmo os do Zaragoza viñeron a comer aquí unha vez, estaban convencidos de gañar e perderon 5-0”, mófase Elisa. Pero aqueles anos pasaron e agora láianse da situación da rúa. “Parece que aquí só

estamos para pagar impostos e non poñen nin un mísero cartel para indicar que hai restaurantes onde comer por esta zona.” “Aquí se chega un turista é porque se perdeu”, comenta Celsa con indignación. “Temos comida caseira: tortillas, polo asado, churrasco, carne asada, polbo, bacallau, todo preparado na casa, pero esta zona non se publicita, vivimos de costas á zona vella”, di Enrique. Piden maior compromiso do Concello para darlle pulo á zona do ensanche e é aí onde din que á Asociación, na que levan dende a súa apertura, debe facer presión. “Nós levamos dende sempre, dende que a Asociación estaba en República de Arxentina”, remarca Enrique. Remata a conversa pero non nos marchamos sen que o matrimonio nos convide a tomar algo, por suposto aceptamos. 45

N A CAMA CON …

Texto e imaxe: Aser Álvarez

na caMa con Manuel Butler, no Hostal dos reis catÓlicos de santiaGo

Santiago

é a cidade máis bonita de España Cunha longa traxectoria e experiencia no sector público e no privado, este apaixoado do turismo chega ao seu cargo convencido de que o Camiño de Santiago é un activo turístico de valor incalculable, imprescidible para vender cultura, gastronomía e patrimonio coa marca España.

anuel Butler Halter (Madrid, 1959) casado e con dúas fillas, é o novo director xeral de Turespaña. Despois da súa longa traxectoria no sector público (OETs de Francfort, Miami, Londres e Berlín) e no sector privado, como director xeral da cadea Husa, este administrador civil do Estado, quen tamén foi secretario técnico do Consello do Turismo de España, leva o turismo no sangue e sabe ben do que fala. A súa conversa é afable e moi enriquecedora, pois a experiencia é fundamental para ocupar un cargo coma o seu, especialmente nun sector de actividade tan esixente e cambiante coma o turístico. Hoxe está no Hostal dos Reis Catolicos de Santiago para falar dun proxecto europeo de cooperación para boas prácticas, sustentabilidade social e aplicacion das novas tecnoloxías ao sector. Sacámolo da sala sen problemas e paseamos con el na compaña de Julio

Castro, director do Hostal, quen tamén queda agradablemente sorprendido polo carácter aberto e a profesionalidade de Butler, un amante da nosa terra, que o pasado mes de agosto aínda estivo de vacacións na Costa da Morte. Coñece Santiago dende hai moitos anos e confésase, en voz baixa: “la ciudad más bonita de España”. “En Alemania he vivido el enorme tirón del Camino de Santiago, que pienso que necesita un empujón a nivel de promoción en Europa. En Suiza, por ejemplo, creo que hay un producto centrado en el Camino. Pero es necesario antes aunar esfuerzos y estrechar lazos con otros países de Europa, como Reino Unido, Holanda, Alemania, Polonia o Francia, y poner de acuerdo a todas las comunidades autónomas”, asegura Butler, quen está convencido de que o Camiño é un activo turístico de valor incalculable para Galicia e para España, “porque podemos vender cultura y gastronomía

dentro una experiencia única en el mundo con un modelo que genera desarrollo económico en el territorio por donde pasa”. Falamos do efecto The Way, no mercado estadounidense, e do efecto Kerkeling (un showman da televisión alemana que fixo un libro sobre a súa experiencia no Camiño), no mercado alemán. Butler considera que é o momento de facer promoción intelixente, sobre todo en Europa e América. “Los recursos son limitados, por eso tenemos que creer en lo que hacemos, sabiendo a quién queremos dirigirnos y qué buscamos colaborando con otros actores para conseguir nuestros objetivos”. En marzo, este gran negociador vai convocar unha xuntanza coas autoridades das comunidades autónomas por onde pasa o Camiño de Santiago para que colaboren con Turespaña na promoción internacional da ruta xacobea. 47

TUREXPO GALICIA 2013 S i l l e da , 2 2 - 2 4

Febrero

iii S a l ó n T u r í S T i c o

Galicia

turexpogalicia.com

facebo ok . com / turexpo Bolsa de Contratación Turística. Proxecto cofinanciado por:

Member

FEIRA INTERNACIONAL DE GALICIA • E-36540 SILLEDA • Pontevedra • España • Tlfn. 986 577000 www.feiragalicia.com • info@feiragalicia.com • turexpo@feiragalicia.com

T h e s l o w e n g l i s h w ay

El �ausad�Camin�

Inglé�

El Camino Inglés es el más desconocido de todos los caminos que llevan a la ciudad de Santiago. Es el itinerario menos frecuentado y una de las pocas rutas jacobeas aún por descubrir, debido a un olvido secular que ha hecho de este itinerario la alternativa ideal para los que buscan una experiencia auténtica al margen de masificaciones y carreras para llegar hasta el siguiente albergue. Menos del 2% de los peregrinos que llegan a Compostela escogen esta ruta milenaria y dual, marítima y terrestre, rural y urbana. He ahí buena parte de su encanto.

The English way to Santiago is the most unknown of all the ways that lead to the apostle’s city; it is the less frequented and one of the few pilgrimage routes to Santiago which is yet to be discovered because of a centuries-old overlooking which has made this itinerary the ideal alternative for those looking for an authentic experience on the sidelines of overcrowding and sprints to reach the next hostel. Less than two percent of pilgrims arriving in Santiago de Compostela choose this age-old way, both maritime and terrestrial. There lies a good part of its charm.

Un camino de sabores cocinado a fuego lento. A simmered way of flavours.

Tendiendo caminos CONEXIONES AÉREAS DIRECTAS VERANO 2013*

a/desde Santiago de Compostela

Dublin (DUB) London (STN) London (LGW) NEW! Frankfurt (HHN) Paris (CDG) Basel (BSL) NEW! Zürich (ZRH) Genève (GVA) Milano (BGY)

Bilbao (BIO) Barcelona (BCN) Reus (REU) Madrid (MAD) Valencia (VLC) Alicante (ALC)

Sevilla (SVQ) Málaga (AGP)

Palma de Mallorca (PMI)

Caracas (CCS)

Lanzarote (ACE) Fuerteventura (FUE) Tenerife Sur (TFS) Las Palmas (LPA)

*Vuelos previstos a 1 de enero de 2013 para la temporada de Verano 2013 (entre 31 de marzo y 27 de octubre, dependiendo de las compañías).

NEW! Ístanbul (IST)