167

Número 167 | Outono 2014 | Prezo 5 €

ostelería

Revista da Asociación de Empresarios de Hospedaxe e Restauración de Santiago e Comarca

Do Womex ao mes das tapas e do cine

Na barra con

Agustín Hernández alcalde de santiago

Manuel Gago

Cultura de tapas

Na mesa con

Rafael Sánchez

xerente do xacobeo

Cada día desde hace más de 40 años, en Cafés Candelas trabajamos por un objetivo claro: ofrecer a nuestros clientes una experiencia satisfactoria en el mundo del café.

Somos Cafés Candelas. Somos servicio y calidad.

Do Womex ao mes das tapas e do cine

Rúa Salvadas, 29-31, bajo. Santiago de Compostela Teléfonos: 9 81 592700 | 981 592704 | Fax: 981 598099 informacion@santiagohosteleria.org | comunicacion@santiagohosteleria.org www.santiagohosteleria.com | www.santiagohosteleria.net Facebook: comphostaleria e hosteleria compostela Twitter: #comphosteleria | Youtube: comphosteleria Blog: comphosteleria.blogspot.com

Director Aser Álvarez Textos Redacción CompH!ostelería, Xosé Manuel Santos, Mónica Novas, Manuel Gago, Carmen Fernández, Pedro Tomás Sestayo, Nicolás Álvarez, Evaristo Rodríguez, Orlando Fontán, Inés Peleteiro, Adrián Pájaro e Aser Álvarez Fotografía Matteo Bertolino, Iván Nespereira, Turgalicia, Tee Travel e Aser Álvarez Deseño e impresión Tórculo Comunicación Gráfica, S. A.

Vía Edison, 33-35. Pol. do Tambre (Santiago de Compostela) / Teléfono: 902 905 024

ISSN: 217 3-545X | Depósito legal: C. 3.544-2010 Esta publicación conta co apoio da Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia

04 Especial Santiago(é)tapas

Cultura de tapas

Un total de 69 establecementos e 111 petiscos na VII Edición de Santiago(é)tapas

04

08 Na barra con Agustín Hernandez

O home que chegou á política desde a xestión

08

10 Centro de formación e cultura gastronómica

Preparando aos profesionais do futuro

Pequenos grandes cociñeiros

17 Paseos por Compostela

Parque Monte da Almáciga

20

18 Os Camiños de Santiago

O Camiño Portugués

20 La escapada Estambul 22 Na mesa con Rafael Sánchez

22

O Camiño é o noso mellor recurso cultural e turístico

24 Opinión 28 Sempre socios 30 Novos socios

34

32 Opinión 34 Womex 2014

Música e multiculturalidade reavivan Compostela

36 Andel de novidades 37 Axenda cultural 38 Toda unha vida

Medio século do mellor café de Compostela

41 Historia da Hostalería

38

co bo sabor de boca do Womex nos beizos, que fixo de A índa Compostela a gran babelia no final dos Camiños, entramos

na antesala do Santiago(é)Tapas, con Cineuropa como telón de fondo dun novembro de cine maridado coa mellor gastronomía en miniatura. Este ano imos poder degustar, entre o 14 e o 30 de novembro, as 111 creacións que pasaron o control de calidade do xurado que avaliou as tapas dos 69 locais inscritos nesta nova edición do mellor concurso de petiscos de Galicia.

Os tapasportes están a piques de tomar as rúas de Compostela.

Unhas rúas que, grazas ao miragre Womex, puidemos comprobar novamente que están feitas para escoitar falar en cinco idiomas diferentes cada dez metros. Por iso queremos darlle a noraboa aos que fixeron realidade este soño colectivo de traer a Santiago un dos maiores eventos culturais celebrados en Galicia nos últimos anos. A exitosa celebración do Womex, na que colaboramos actores privados e públicos, veu demostrar que outra cidade é posible.

Unha cidade onde poidamos ser ambiciosos, cooperar, traballar xuntos e soñar con ser un dos grandes centros multiculturais a nivel internacional.

A celebración deste importante evento musical e profesional en Santiago fíxonos ser conscientes das nosas enormes posibilidades, ao tempo que xerou un considerable impacto directo e indirecto e favoreceu a proxección exterior de Galicia, amosando a mellor cara dunha cidade cuns valores propios excepcionais. Por iso queremos agradecer dende CompH!ostelería o atrevemento, o traballo e a constancia de todos os que fixeron posible que o Womex celebrara o seu XX aniversario en Compostela.

E como cada mes de novembro, a cidade volve a transformarse nun paraíso para os amantes das mellores tapas e do bo cinema. Un outono para os composteláns que ben podería converterse tamén nunha oportunidade para atraer turismo nacional e internacional, se somos realmente ambiciosos e todos traballamos por este obxectivo. É o momento de volver a voar, de ser atrevidos, de destinar recursos e talento para a creación dun círculo virtuososo que situe de novo a Santiago ao nivel de onde nunca debeu baixar.

03

A F O N DO

04

VII E s p e c ia l s ant ia go( ĂŠ ) tapas 2 0 1 4

Cultura de tapas Manuel Gago

G

ústame esta cidade da cociñeira en cada unha os xoves do inverdas tapas concretas.

A tapa é a esencia da cultura no; parece que se Para min unha cidade non inventa unha festa, gastronómica, porque convirte cada bar é o mesmo se os bares coma os universinun pequeno refuxio culinario que ten non ofrecen un pouquiño tarios ocorrentes fan os de arte culinaria coa caña que dominar a técnica da satisfación martes cando saen de ou o café. Aquelas cidades cañas. Os xoves os bares do cliente en dous ou tres petiscos, nas que non existe este están máis cheos a media mesmo animándoo a pedir outra costume de tapear, o camañá e numerosas pizamiño polos bares paréceconsumición na espera de algo máis. rras saen á rúa anunme triste e excesivamente ciando que é un día etílico. Incluso en Euskadi, especial. Por aquí que soubo vender o tema e acolá aparece das tapas como ninguén, esa frase digpagar tres euros por pincho paréceme un pouco excena da máxima admiración: HAI CALLOS. sivo, porque con iso non sempre ofrecen moito mellor A armada de funcionarios e xubilados produto do que se pode ver en Galicia simplemente coa convírtense en insaciables críticos gasconsumición. As cidades sen tapa son como eses vecitronómicos e discuten en que bar está ños que non saúdan cando entras no ascensor con eles. a perola máis substanciosa e por que.

Non te caen nin ben nin mal.

Non direi desta vez onde están os A tapa é a esencia da cultura gastronómica, porque meus mellores callos compostelanos, convirte cada bar nun pequeno refuxio culinario que pero podo asegurar que só os catei ten que dominar a técnica da satisfación do cliente en unha vez. Saían agachados da cociña e dous ou tres petiscos, mesmo animándoo a pedir outra dábanse a ese incómodo concepto que consumición na espera de algo máis. Unha cidade ten son os “mellores clientes”. Só fun “mellor cultura gastronómica cando case calquera local está cliente” nunha ocasión pero podo certifien condicións de sorprenderte con estas pequenas car que estaban absolutamente de vicio e artesanías culinarias. como a mi me gustan: melosos, cun punto picante medio, cos garavanzos ben cocidos, Disque a tapa é un asunto mediterráneo: xa se sabe, case manteca na boca. andar de local en local, cear informalmente, aproveitar a luz e o sol. Non o teño eu tan claro. Como tantos pratos Un dos aspectos que máis me gustan do servizo saborosos, a tapa naceu máis ben dos pobres e da cocitradicional das tapas en Compostela é a súa capaciña barata e substanciosa. Alimentación low cost. Hoxe dade para marcar os días a base de sabores. Cunha os tempos cambiaron e a tapa vai con eles; sigue tendo regularidade celebrada, moitos locais da cidade van ese aspecto informal, rápido, que non vai molestar a servindo tapas de acordo co día; por suposto aquelas conversa pero sen a que a conversa non pode fluír do tapas servidas máis preto da fin de semana son máis mesmo xeito. A tapa é unha celebración do descanso sabrosas que as outras. Gustábame tamén os parroe da amizade; por iso non está nada mal que, no mes quianos que sabían comparar os mellores potaxes, os mellores arroces, por suposto os callos ou a tortilla, e no que decaen os turistas, os composteláns nos entrefacían a súa escolla selectiva de bar a partir da destreza guemos con devoción a esta tradición.

05

A F O N DO

VII E s p e c ia l s ant ia go( é ) tapas 2 0 1 4

Un total de 69 establecem

VII Edición de Sa O certame desenvolverase do 14 ao 30 de novembro

5

de novembro de 2014.- Son 69 os locais que presentarán un total de 111 petiscos a concurso no Santiago(é)Tapas, o concurso de tapas da capital de Galicia que se celebrará entre o venres 14 e o domingo 30 de novembro.

A (é)tapa Praza do Obradoiro conta con: 25 de julio, A Curtidoria, AC Palacio del Carmen, Central, Coruña, CreCottê, Kunsthalle, Los Caracoles, O Celme do Caracol, Orfeón San Francisco Hotel Monumento, Rúa Villar, San Jaime e San Xoán.

Deses 69 establecementos, 14 locais son novos, o que amosa o interese que esperta a cita entre o sector da capital de Galicia.

A (é)tapa Praza de Cervantes reúne a: A Cocotte, Bicoca, Caldeirería 26, Cervantes, Garum, Hervor & Fervor, La Bodeguilla de San Roque, La Flor, Medusa, Milonga´s, O Piorno, O Tragaluz, Resas e Tafona.

Dende o 14 ao 30 de novembro os clientes poderán decidir que tapas son as súas favoritas votando nas urnas situadas nos distintos establecementos participantes e aspirar a distintos premios selando o seu tapasporte, a pequena e carismática “biblia” do concurso. Os petiscos terán un prezo común de 2 euros.

Ademais, a través da interacción nas redes sociais twitter@santiagoetapas e facebook.com/santiagoetapas, os internautas poderán entrar en promocións especiais, como seren parte do xurado.

06

Establecementos participantes

Na (é)tapa Praza de Galicia pódese atopar a: Antollos, Bodegón de Xulio, Caney by Siro González, D’ Ancares, El Bocalino, La Catedral, Negreira ‘O Patata’, O Boteco, O París, Parrillada Argentina, Porta Faxeira, Reno e Venecia.

A (é)tapa Praza Roxa suma a: Adgelo, Albarella, Artesana, Castelao, Entre Pipos, La Bodeguilla de Santa Marta, La Cavita, La Industrial, Manso, O Ferro, Rincón de Gurpegui, Singulario, Tosta e Tostiña, Tryp Santiago e Vivacce.

Por último, na (é)tapa Camiño Francés están: A Casa da Viña, A Grella, A Moa, Casal do Cabildo, La Barrika, La Bodeguilla de San Lázaro, La Casa de la Marquesa, O Afiador, O Catro, Oca Puerta del Camino, Pedra Santa, Porta do Camiño, Quercus IP e Susos.

mentos e 111 petiscos na

antiago(é)tapas Santiago(é)Tapas, unha cita consolidada entre os concursos gastronómicos Santiago(é)Tapas é unha referencia a nivel estatal e galega nas citas deste tipo, por traxectoria, modelo e prestixio dende o 2008. Este será o seu sétimo concurso, no conxunto dos seis anteriores vendéronse máis de 170.000 creacións; de feito, a organización aspira a que neste 2014 se alcance a cifra global de 200.000 petiscos servidos.

Será unha nova ocasión para percorrer distintas (é)tapas pola cidade, tanto na súa zona nova como vella, propoñendo unha peregrinación moi particular pola mellor da gastronomía en miniatura na que sempre se descobren novos sabores e ambientes.

Na edición do 2013 servíronse 37.000 tapas nos 66 establecementos hostaleiros que ofreceron 109 creacións. Ademais, 10 locais de hostalaría nocturna ofreceron combinados especiais dentro da oferta complementaria denominada Santiago(é)Noite.

O certamen Santiago(é)Tapas está promovido e organizado pola Asociación de Empresarios de Hostelería de Santiago y Comarca; o seu Patrocinador Institucional é Turismo de Santiago; o seu Patrocinador Especial é a Denominación de Orixe Ribeiro, con seis referencias: Pousadoiro (Fernández Rodríguez, S.C.), Casal de Armán branco (Casal de Armán, S.L.), Beade Primacía (A Portela, S.A.T.), Alberte (Bodegas Nairoa, S.L.), Valdepuga (Valdepuga, S.L.) e Terra do Castelo Treixadura (San Roque, S.C.G.).

Coa finalidade de que os visitantes e turistas que se atopen na cidade nas datas do Concurso tamén gocen del estará tamén dispoñible o Tapasporte Express, que é unha versión reducida e intensiva do Tapasporte.

Santiago(é)Tapas conta tamén como patrocinadores con Cash Record e Coca Cola; como colaboradores especiais, ás cervexas 1906 de Hijos de Rivera e Turkish Airlines; e como colaboradores Abanca, Mercado de Abascos e Santiago (é) Noite.

07

O home que chegou á política desde a xestión A

gustín Hernández (Madrid, 1961) está curtido no mundo mediático pero mellora na distancia curta. Este enxeñeiro e funcionario da Xunta foi director xeral de Obras Públicas entre 1998 e 2005 e conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas entre 2009 e o fatídico 18 de xuño de 2014, data na que foi nomeado alcalde de Santiago, despois de ter ocupado o posto número 25 da lista do PP nas eleccións locais.

Este veciño da Pontepedriña mira aos ollos cando conversa, sabe escoitar e demostra ser un gran conocedor da cidade.

Mentres almorza zume de laranxa, café con leite e pan con aceite de oliva, servido polos alumnos do noso centro de formación, preguntámoslle polo día no que a súa vida política mudou radicalmente de rumbo. “O 9 de xuño ás 18 horas chamáronme de Monte Pío para unha xuntanza e xa supuxen para o que era, vendo o que estaba acontecendo, aínda que nunca o puidera imaxinar. A vida pode obrigarnos a un cambio de rumbo total, pero non por iso deixa de ser un reto ilusionante”, asegura este home de acción ao que lle gusta a xestión, “e no Concello hai que xestionar áreas moi diversas e descoñecidas para min”.

Hernández chegou á política dende a xestión e asegura que ninguén lle esixíu nunca militancia, “iso naceu 08

despois de anos como xestor e técnico, foi unha consecuencia lóxica da miña actividade profesional e un proceso natural, pois xa sendo conselleiro aínda non estaba afiliado ao PP, onde valoraron a miña capacidade de traballo”, asegura este corredor de fondo e camiñante empedernido e gran coñecedor do territorio, “viaxo pouco fóra pero coñezo moi ben Galicia”, asegura Hernández.

Fixo o Camiño dende Sarria e coñece ben os treitos dende Arca e Padrón a Compostela, por onde corre e camiña.

“Un político debe coñecer as cuestións persoalmente e falar coa xente para non desconectarse da realidade”, asegura antes de afirmar que queda moito por facer na profesionalización do sector e no que ofrecemos aos visitantes. “Temos que por en valor a cidade e a comarca, as zonas verdes, mellorar o trato ao cliente e o aspecto dos locais de hostalería para diversificar os atractivos, atraer máis congresos e eventos e incrementar a presenza de turismo internacional”, argumenta, antes de confesar que “estamos mantendo xuntanzas con compañías aéreas e antes de fin de ano haberá novidades importantes”.

Xestor público por vocación e político “por paixón”, Hernández anuncia cambios no departamento de Turismo. “Aínda que temos unha boa xestión en marcha, a idea é continuar co que se está a facer ben e mellorar noutras cousas. O potencial de internacionalización do turismo é enorme, xa que o fenómeno xacobeo é a marca de Santiago e non hai que posicionala por ser coñecida en todo o mundo. Non estamos sabendo extraer todo o potencial dela nin coidando o que temos como deberiamos”, asegura despois de ter denunciado que as entradas dos Camiños en Santiago posiblemente sexan dos treitos peor conservados das rutas xacobeas.

Aínda que comeza a conversa dicindo que o sector empresarial é simplemente “o destinatario das políticas municipais de turismo”, Hernández acaba por entender que aproveitar o coñecemento e a experiencia dos profesionais da hostalería para tomar decisións “é interesante para estar máis en contacto coa realidade dun sector cambiante e así cometer menos erros”. Antes da sesión de fotos, falamos da posibilidade de crear un foro multisectorial de turismo na cidade e da necesidade de lideralo dende a alcaldía para crear un clima de confianza mutua e colaboración entre o sector público e privado, para traballar polo futuro dun sector estratéxico.

“Un político debe coñecer as cuestións persoalmente e falar coa xente para non desconectarse da realidade.”

N a b a r r a D o c entro de formación e c u lt u r a ga s t r onómica con agu stín he r n á nde z , al cal de de san tia go

Texto: Aser Álvarez

imaxe: Matteo Bertolino

> Unha palabra para definir Compostela?

Camiño. > Un lugar para comer?

Non podería escoller un porque hai moitos bos, dende a gastronomía tradicional ate as propostas máis modernas e vangardistas. > Un lugar para durmir?

Quixera non vivir aquí só para poder durmir algunha noite no Hostal dos Reis Católicos. > Un recuncho da cidade?

O mirador de Monte de Deus.

09

A F O N DO

10

c en t r o de fo r m a c iĂłn e cu ltu ra ga s t r on Ăł m i c a de hostal erĂ­a compostel a

Texto: Aser Álvarez e Orlando Fontán imaxe: Matteo Bertolino

Máis de 9.000 alumnos pasaron polo Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostalería Compostela para facer algunha das case 500 accións formativas feitas neste espazo dende 1997.

Preparando aos profesionais do futuro M

áis de 9.000 alumnos pasaron polo Centro de Formación e Cultura Gastronómica de Hostalería Compostela para facer algunha das case 500 accións formativas dirixidas a profesionais do sector, desempregados ou público xeral. De todos estes alumnos que se formaron no centro dende 1997, o ano da súa apertura, case 7.200 participaron nas actividades de formación para desempregados en cociña, hotelería e servizos de restaurante e bar, co obxectivo de conseguir un emprego. E case un terzo deles atoparon traballo no sector hostaleiro.

De todos estes alumnos que se formaron no centro dende 1997, o ano da súa apertura, case 7.200 participaron nas actividades de formación para desempregados en cociña, hotelería e servizos de restaurante e bar, co obxectivo de conseguir un emprego. E case un terzo deles atoparon traballo no sector hostaleiro.

Depois de case 600 horas de clases prácticas e teóricas, os alumnos do curso de servizos de restaurante e bar están xa a piques de comezar as súas prácticas en empresas e son conscientes da importancia desta oportunidade laboral. Hoxe o servizo de cafetería do centro faise en inglés, combinando unha clase práctica de idioma, baixo a supervisión dos profesores, Afonso Barata (inglés), e Orlando Fontán (servizos),

coa práctica diaria do servizo de sala, cunha clara orientación ao cliente.

Antes de abrir a cafetería do centro preparan todo o material que precisan, e de cando en vez falan sobre os hoteis e restaurantes, socios de Hostalería Compostela, onde van comezar a facer as súas prácticas na vindeira semana. Xa presentaron os seus proxectos de fin de curso hai uns días e algúns deles son modelos de negocio viables e creativos, feitos por alumnos que mesmo teñen formación universitaria e un extraordinario espírito emprendedor e empresarial.

Hai moito movemento na cafetería do centro. Arrecende a bolería e os alumnos están concentrados no servizo porque hoxe ademáis van facer cousas de prancha, torradas, sandwiches e coctalería tradicional e creativa.

O servizo é impeclabe. E todo en inglés. Notamos que a atención ao cliente é unha das asignaturas principais neste curso, e unha asignatura pendente en moitos establecementos do sector. Por iso é tan importante formar ben aos profesionais do futuro.

11

O profesor

O

rlando Fontán (Londres, 1974) transmite o seu amor polo oficio como poucos docentes, sen prexuízos e cunha perspectiva contemporánea.

Estivo ate os catro anos no Reino Unido, onde os seus pais traballaban na hostalería. “O pai da miña cuñada era director de hotel e gustábame moito aquel mundo, polo que decidín anotarme no Compostela, onde fixen Servizos e simultaneaba con traballos en Londres, A Toxa, Sanxenxo, A Coruña, Santiago, e cando rematei fixen Empresariais e o Máster de Dirección e Xestion de Empresas Turísticas”, comenta este apaixoado da atención ao cliente.

A través de Jose Soto, outro dos grandes docentes que pasaron polo Centro de Formación de Hostalería Compostela, Fontán comezou a dar cursos de xestión e servizos na asociación. Tivo unha consultora dez anos, pero o que realmente lle gusta a este mozo sobradamente preparado é a formación. “Tardei tempo en decatarme de que me gustaba moito isto e que mesmo podía tratar de cambiar o que era a vella hostalería dende a formación de profesionais”.

Fontán sabe que vivimos nun contexto moi interesante para conseguir emocionar aos alumnos, “ao tempo que lles aprendes as ferramentas básicas dun oficio con futuro, podes axudalos a montar os seus negocios, porque son xente interesada en comezar un novo camiño laboral no sector”, asegura. “Son consciente de que as cousas que digo na clase teñen unha incidencia moi alta no futuro profesional dos alumos, porque esta formación é para aplicar xa”, comenta mentres non perde detalle do que acontece hoxe no servizo e cafetería.

12

“Esta filosofía de traballo de ter ao cliente sempre no centro do servizo penso que vai ter moito futuro, porque o esencial é a atención dende unha perspectiva integral e cunha orientación ao cliente, onde os profesionais do futuro precisan ter un perfil moi versátil e polivalente, con capacidade de comunicación e mesmo de xestión”, conclúe Fontán, antes de que falemos con algúns dos alumnos deste formador de novos hostaleiros.

A tribuna de Orlando Fontán

A atención ao cliente E

l espectacular crecimiento y ordenación de los últimos años de un sector altamente atomizado como el de la hostelería, generado en gran parte por el “boom” del departamento de cocina y de la emergente figura del “cocinero mediático”, ha servido también para sacar a colación contenido académico ya existente y generar otro nuevo en los últimos 15-20 años de forma continua, asentando de forma clara y concisa los perfiles profesionales del departamento de cocina y su adaptación a la realidad y necesidades de las empresas.

En el departamento de servicios-sala, o mejor dicho atención al cliente, no se ha encontrado todavía un camino claro por el que transitar ni se han asentado los contenidos teórico-práctico que permitan definir los perfiles profesionales del futuro, debido en gran parte a una mala concepción de las funciones del departamento desde su origen.

En los últimos años se ha formado a un gran número de personal básicamente orientado hacia los procedimientos: habilidades mecánicas, cierta capacidad de organización y profesionales muy cualificados en algunas disciplinas con un grado bastante elevado de dificultad teórica o técnica (coctelería, cafés, vinos), pero se sigue descuidando lo que para mi es la piedra angular del departamento: La ORIENTACIÓN AL CLIENTE en su más amplio sentido. SATISFACCIÓN DE NECESIDADES Y EXPECTATIVAS DE LOS CLIENTES Y POR CONSIGUIENTE SU FIDELIZACIÓN. El departamento de servicios-sala, de hecho, es un departamento de atención al cliente como el de cualquier empresa de servicios o fabricante de productos, con la dificultad añadida de ser una combinación de los dos. El protocolo clásico de servicio y el personal acartonado formado bajo disciplina castrense en las

anacrónicas escuelas de hostelería parece no interesarle demasiado a la nuevas generaciones de empresarios de hostelería/hotelería, al igual que a los nuevos perfiles de clientes. ¿Qué es más importante?. Servir por la derecha a un cliente, realizar algún ridículo movimiento en la elaboración de un cóctel, dar una lección sobre vinos utilizando tecnicismos que los clientes desconocen, adoptar un rictus de seriedad en el servicio que dignifique la profesión o realizar de forma correcta todo el procedimiento de atención al cliente entendiendo éste como un compendio de habilidades mecánicas, técnicas, de organización, coordinación y control de los “tempos”, además de las imprescindibles labores de comunicación (verbal y no verbal) de la imagen y filosofía de establecimiento, y por supuesto la ejecución de técnicas de venta.

La estandarización de la cocina es un hecho evidente, su profesionalización también. La casi impecable formación académica de los cocineros y la amplísima oferta de información de la que disponen sobre su profesión, además de la claridad en los procedimientos de elaboración ha incrementado de forma notable la calidad de la comida. La variedad de una oferta de calidad empuja a los clientes a tomar decisiones de elección basadas en otros criterios distintos a los que tienen que ver de forma exclusiva con la calidad, cantidad y estética de la comida.

La justificación de una profesión debe estar relacionada con la dependencia que el empresario y los clientes tengan del personal que la ejecuta, no de la imposición de perfiles profesionales caducos desde las aulas de las escuelas, que son normalmente rechazados por los nuevos empresarios y directivos del sector hostelero.

13

Os alumnos do Centro de Formación e Cultura

Yolanda Rey

Cristian Docal

(San Sebastián, 1973)

(Viveiro, 1989)

Vai facer as prácticas no Hotel Oca Puerta del Camino.

Esta veciña de Santiago non contaba con quedar no paro despois de traballar varios anos en centros de estética. “Os meus pais tiñan un bar en Vista Alegre e algunha vez tivera que axudar na casa. Entereime deste curso e anoiteime coa idea de montar algo coa miña parella, con quen xa estou buscando locais. O meu home tamén fixo aquí dous cursos de xestión e operacións básicas de restaurante bar. Este curso é moi interesante e penso que me vai valer moito para o traballo, porque houbo un gran cambio no mundo da hostalería con respecto ao que eu coñecía, por iso quero seguir formándome para dar un servizo cada vez mellor. E seguimos buscando un local pero hai xente que aínda está fóra da realidade”, conclúe.

Vai facer as prácticas no Hotel Oca Puerta del Camino. “Para min está sendo unha experiencia extraordinaria, con moito nivel docente e contidos moi interesantes e prácticos, por iso estou contento de estar aquí. Avancei moito neste curso pero véxome aínda algo verde para poder traballar como camareiro na realidade. É un traballo moi esixente, póñome nervioso e cánsome de estar de pé tanto tempo.

Pasábame o meso cando traballaba na construción, onde estiven varios anos como pintor. Quedei no paro hai un par de anos e ate agora estiven facendo cursos para buscar unha nova vía profesional.

Gústame moito a carpintería e a colocación de pedra. O oficio de camareiro gústame tamén pero é moi complicado porque me bloqueo bastante coas situacións de moita tensión”, confesa Docal.

Catuxa García

Juan Souto

(Santiago, 1982)

(Negreira, 1982)

Vai facer as prácticas no Café Restaurante La Flor. “Teño unha diplomatura e un máster en Xestión Medioambiental, e cando volvín de Lugo, onde estiven traballando na Xunta, vin a relación de cursos que había no Servizo Galego de Colocación. Xa fixera algúns extras na hostalería pero este curso deume habilidades para adicarme a outro sector que non era o meu inicialmente. Plantéome a posibilidade de emprender pero gustaríame coller antes algo de rodaxe para ver se me gusta e podo dedicarme a este oficio. Sei que é moi esixente e teño que verme antes en situación. Fixemos un proxecto de crowdfunding para crear un cofee shop en Santiago, como proxecto de fin de curso.

O nivel da docencia é brutal e temos uns profesores estupendos, que fan que nos ilusionemos e teñamos confianza en nós mesmos”.

Vai facer as prácticas no Hotel Araguaney. A Souto chamárono do Servizo Galego de Colocación, como demandante de emprego, despois de ter traballado como ferrallista 13 anos nunha empresa. “Xa estudara cociña antes pero xurdiume o traballo de soldador, aínda que tamén traballara no Hotel Tamara durante os veráns. Reinicio outra vez a miña formación coa idea de abrirme camiño neste noutro sector. Este curso apórtame moitas cousas que non controlaba, barista, prancha, manexo, atención ao cliente e o inglés, que é moi importante. Vou traballar por conta allea e seguirme formando para algún día poder montar a miña propia empresa, unha cafetería e coctalería en Negreira. Pero o das prácticas está moi ben para probar e ver outras cousas”, conclúe.

Un novedoso catálogo

que abre nuevos horizontes en decoración inteligente para hostelería e interiorismo Recomendado para: · · · · · ·

Póngase en contacto con nosotros llamándonos al 902 90 50 24, o enviándonos un correo electrónico, y le haremos llegar el catálogo sin ningún compromiso.

14

Bares y cafeterías Hoteles y hostales Restaurantes y mesones Casas rurales Pubs y discotecas Complejos turísticos

www.torculo.com comunicacion@torculo.com

Gastronómica de Hostalería Compostela

Fernando García (Santiago, 1991)

Vai facer as prácticas do curso en Casa Marcelo. “Anoteime en bastantes cursos de formación pero deste gustoume a presentación e o que se ofrecía. Non é para nada a miña rama porque eu veño da delineación. Pero gústame o mundo da hostalería e sobre todo, da coctalería. Estou pensando en adicarme profesionalmente a isto porque do meu non hai e gústame tanto ou máis que o que estudei, pero tal e como están as cousas hai que formarse noutros sectores, ainda que esto sexa moito máis físico que mental. Fixemos un clube de fumadores de cannabis como proxecto para aplicar coctalería, cociña de autor, tapas de tempada, jam sessions. Hai clubes de fumadores de cannabo noutros lugares e por iso estamos facendo o proxecto con outra compañeira vía crowdfunding.

Cristina Fariña

Isabel Pérez

Sandra Brea

(Santiago, 1991)

(Arzúa, 1982)

Vai facer as súas prácticas no Gran Hotel Los Abetos. “Como demandante de emprego chamáronme do Servizo Galego de Colocación para facer este curso e gustoume, pensando na idea de abrir novas posibilidades no mercado laboral.

Estudei un ciclo de Administración de Empresas e Axencias de Viaxes, pero este curso estame aportando moitos coñecementos do oficio, incluído o inglés, xa que estamos dando tres horas de servizos de restaurante e bar e outras tres horas de inglés diarias. O tema das prácticas é moi interesante e a única mágoa é que sexan tan curtas. Gústame moito isto pero non sei se me atreverei a facer un proxecto empresarial. Fáltame algo máis de formación para poder pensar en montar un negocio, pero gustaríame poder montar a miña empresa algún día”, confesa Fariña.

Vai facer as prácticas no Hotel AC Palacio del Carmen. “Levaba máis dun ano en paro e decidín anotarme en varios cursos de formación pero estaba buscando algo moi práctico.

Son licenciada en Administración e Dirección de Empresas e gustaríame moito poder traballar por conta allea e seguir aprendendo o oficio para algún día pensar en montar o meu propio negocio. Teño unha irmá camareira pero é autodidacta. O caso é que no que me formei non vin demasiadas posibilidades e foi cando decidín complementar a miña formación con este curso, que me parece moi interesante e cun nivel docente moi bo, tanto en servizos de restaurante e bar coma en inglés.

Estou adquirindo coñecementos de hostalería e gústame moito o oficio, polo que non descarto, co tempo, pensar en montar algo”.

Vai facer as súas prácticas no Hotel A Quinta da Auga. “Xa escoitara falar moito da Asociación Hostalería Compostela cando me chamaron do Servizo Galego de Colocación para facer este curso. Teño estudos de Psicoloxía e traballei en hostalería dende os vinte anos, e tamén bastante no eido comercial. Este curso apórtame moita formación porque un camareiro non pode ser calquera, non se trata de transportar pratos e copas, senón de aprender a técnica, a comunicación e satisfacer as demandas dos clientes. Os docentes son moi bos e o meu proxecto de fin de curso é un bar de tapas de “speed dating”, un sistema de citas para que a xente se volva a comunicar cun contacto directo e nun entorno agradable. E aquí dannos a formación necesaria para poder aprender un oficio e ser emprendedores”.

(Santiago, 1989)

15

Pequenos grandes

cociñeiros

Case un cento de nenos e nenas de entre 6 e 12 anos participaron no II Campus de Cociña Infantil CompH!osteleria, para coñecer a nosa cultura gastronómica e axudar a conciliar a vida laboral e familiar

“F

omentar entre os nenos e nenas participantes a cultura gastronómica, crear unha conciencia de alimentación saudable e afondar en todos aqueles elementos que teñen que ver coa alimentación, como materias primas (peixes, carnes, hortalizas, legumes, froitas etc.), o proceso de elaboración na cociña, a limpeza e a preparación dos alimentos, e a importancia dos sentidos para apreciar os matices e a riqueza da nosa cultura gastronómica e o traballo en equipo”. Velaquí a filosofía que fixo do Campus de Cociña Infantil CompH!ostelería un éxito total, ao tempo que conseguimos abrir as portas do Centro de Formación e Cultura Gastronómica á sociedade.

Ao longo deste campus, organizado por Hostalería Compostela, os participantes, moitos deles repetidores, puideron desenvol-

Nayra Areoso, 11 anos. “É

entretido e como os meus pais tiñan que traballar polas mañás buscamos unha actividade divertida. Encántame cociñar e pasámolo moi ben, aínda que tampouco me planteo adicarme á cociña de maior.”

16

Inés Ferreiro, 12 anos. “Este curso é moi divertido e prefiro estar aquí que na casa. O que máis me gusta é… case todo pero tampouco me planteo ser cociñeira cando sexa maior porque aínda non sei a que me quero adicar.”

ver diversas actividades como visitas á praza de abastos, obradoiros do gusto e dos sentidos, do leite e do queixo, dos peixes e dos mariscos, da carne, do chocolate, e mesmo facer traballos manuais gastronómicos e outras actividades tan importantes como fomentar o hábito de poñer e recoller a mesa para o xantar.

Os pais e nais que nos confiaron aos seus fillos nas dúas últimas edicións valoran especialmente que Hostalería Compostela contribúa a fomentar a conciliación da vida laboral e familiar, ao tempo que os nenos e nenas aprenden a comer toda clase de alimentos, a identificar os produtos básicos e os seus nomes en galego, e todo de xeito ameno e divertido, para ofrecerlles dunha experiencia única, que os cativos tamén valoran moi positivamente.

Mauro Cribeiro, 7 anos. “Estame gustando bastante e axudaba algo na casa. Foron os mais pais os que me dixeron e gustaríame poder repetir o curso para a o ano porque estou aprendendo a cociñar e divírteme moito.”

Iago Vázquez, 10 anos. “Está moi ben e xa me gustaba moito cociñar e acostumo axudar na casa sempre que podo. Agora vou poder axudar máis porque aprendín moitas cousas. A verdade é que me gustaría ser cociñeiro de maior.”

parqu e monte da al má ciga

paseo s por compostela

El secreto más verde de la Almáciga En lo alto de este barrio está uno de los parques públicos más desconocidos de Santiago, que cuenta con un pequeño estanque y una escultura de Silverio Rivas

E

n esta nueva entrega de Paseos por Compostela subimos hasta uno de los puntos más altos de la ciudad para descubrir el parque Monte da Almáciga, que fue inaugurado en 1992 y ocupa una superficie de casi 40 mil metros.

Rodeado por la rúa de Touro, esta zona verde es una de las más desconocidas de Santiago, incluso para los propios vecinos.

Este parque cuenta con amplias zonas de césped y un agradable paseo, para caminar, correr o andar en bici, a la sombra

de los numerosos tilos, plátanos y árboles de ámbar que nos cubren del sol. Esta zona verde también cuenta con un pequeño estanque con especies acuáticas como papiros y está rodeado de árboles tan poco comunes en la ciudad como olivos o alcornoques.

Además en el parque de Monte da Almáciga podemos admirar la hermosa escultura de granito, obra do escultor galego Silverio Rivas, titulada “Proa a Enciño”.

Más info y rutas guiadas por el Santiago más verde en www.santiagodecompostela.org

17

O S Ca mi Ño s de s ant ia go

18

O camiño portu gu és

O Camiño Portugués O Camiño Portugués xa é a segunda ruta máis seguida polos peregrinos, que van na procura das singularidades gastronómicas, enolóxicas e paisaxísticas deste camiño.

E

comezamos este percorrido no río Miño, na fronteira entre Galicia e Portugal, para adentrarnos paseniñamente nas paisaxes das Rías Baixas, a terra onde se fan os mellores albariños e na que podemos desfrutar da mellor gastronomía mariñeira, camiño de Padrón e Compostela nun itinerario de cen quilómetros.

Tee Travel ofrécenos a posibilidade de facer esta ruta nunha semana, para gozar das experiencias que só o Camiño Portugués pode ofrecernos como pregrinos, sobre todo dende o punto de vista da extraordinaria oferta de aloxamento e restauración que nos vai acompañar dende Tui até Compostela.

Durmimos en Tui o primeiro día, para percorrer as rúas desta antigua sede episcopal, ascender a Ribadelouro e chegar ao Porriño, onde pernoctamos a segunda noite, para repoñer forzas deste primeiro treito e pre-

paranos para unha nova etapa que xa nos pode levar arredor de cinco ou seis horas, e que nos vai descubrir Redondela e o Alto do Viso, onde podemos desfrutar dunha vista privilexiada da ría, antes de baixar a vila de Arcade.

A etapa de Arcade a Pontevedra pode levarnos arredor de tres ou catro horas. Comezamos cruzando a ponte romana sobre o Verdugo para subir a continuación até A Canicouva e percorrer os seus camiños enlousados para rematar en Pontevedra, onde pernoctaremos antes de facer os case vinte quilómetros, que separan Pontevedra de Caldas de Reis. Entre Caldas de Reis e Padrón imos avanzando por vizosos vales por unha paisaxe labrega que nos leva a cruzar o Ulla, xa camiño de Padrón, onde imos repoñer forzas antes de emprender a derradeira etapa entre a vila do pedrón e Compostela, que nos pode levar arredor de cinco horas, até a entrada na cidade máis hospitalaria do mundo.

19

Texto e imaxe: Aser Álvarez

La e s c a pada

Estamb u l w w w. i s t anbul i nhour s . com

La ciudad de los Entre Europa y Asia, Estambul está mucho más cerca de lo que

C

onstantinopla, Bizancio, Estambul. La ciudad de los tres nombres y de los quince millones de habitantes está en plena efervescencia económica, turística y multicultural. Ha sido capital de los imperios romano, bizantino y otomano. Situada entre dos continentes y dos mares, Estambul es actualmente una ciudad tan segura como caótica y atractiva, que se debate entre el pasado y el futuro, desde los barrios más tradicionales hasta la explosiva noche de la zona del Cuerno de Oro y del Bósforo.

No necesitamos pasaporte para viajar a Turquía y a través de Internet hacemos fácilmente el visado. Desde Lavacolla volamos con Turkish Airlines, que hace una escala técnica de menos de una hora en Bilbao. Comprobamos por qué es una de las mejores compañías aéreas del mundo, pues el servicio y la

20

atención son impecables, además de la oferta gastronómica a bordo, que ya nos preparara para las sorpresas culinarias que nos esperan en la capital de Turquía.

Tan cercana y a la vez tan lejana, por su multiculturalidad, lo bueno de hacer una escapada a Estambul es que la fuerza de la ciudad te arrastra. Lo hace en cualquier época del año, aunque recomendamos la visita en otoño, invierno o primavera. Como la ciudad es inabarcable en un fin de semana, deberemos priorizar incluso entre lugares turísticos. Santa Sofía, la Basílica Cisterna, el museo de Arqueología, la Mezquita Azul, el Gran Bazar o el Palacio Topkapi son algunos de los más recomendables.

s tres nombres pensamos y nos sorprende con lo mejor de Oriente y Occidente Hay que dejar tiempo libre para perderse en los barrios no turísticos, usar el transporte público y comer y comprar donde lo hacen los vecinos de Estambul. Sólo así viviremos plenamente los contrastes de una ciudad que es muchas ciudades a la vez, con zonas de negocios y comercio, que parecen sacadas del barrio de moda de cualquier capital europea, hasta la discreta visita a una pequeña mezquita o una casa de baños, donde parece que el tiempo se detiene.

Con Asia a un lado y Europa al otro, tenemos que adentrarnos en barco por el Bósforo hacia el mar Negro, rodeados de gaviotas, cormoranes y viejos lobos de mar que pi-

lotan los muchos barcos que transitan este estrecho entre dos mares y dos mundos. A la vuelta de este paseo, la noche ya nos espera en el Cuerno de Oro, donde están algunos de los mejores clubs de la ciudad, que abren hasta altas horas de la madrugada.

Antes de poder saciarnos de Estambul y de su oferta gastronómica ya estamos cogiendo el vuelo de vuelta a casa, en el que charlamos con unos montañeros vascos jubilados, que vuelven a Bilbao después de viajar a Katmandú con Turkish Airlines. Son buenos conocedores de Estambul y nos hablan de lugares tan desconocidos como alucinantes. Pasamos el viaje de vuelta, como casi todos los que van a Estambul, pensando en volver a la ciudad de los tres nombres lo antes posible.

21

O Camiño é o noso mellor recurso cultural e turístico R

afael Sánchez (Tui, 1961) dirixe o Xacobeo dende xaneiro de 2013. Conversamos con este licenciado en Xeografía e Historia na mesa do restaurante O Pino, onde fan unha das mellores empanadas da comarca, precisamente ao pé do Camiño Francés, a escasos metros do Centro de Atención ao Peregrino que Hostalería Compostela xestiona para darlle servizo a milleiros de peregrinos de todo o mundo, co apoio do Xacobeo.

A experiencia profesional de Sánchez sempre estivo relacionada coa xestión cultural e patrimonial na administración local, por iso o novo cargo deste pai de familia numerosa é un reto ilusionante. “Cada día que transcorre estou mais sorprendido, se cabe, da transcendencia e proxección internacional que posúe o Camiño. Certamente é a icona identificadora de Galicia no mundo e o noso mellor recurso cultural e turístico”, asegura.

“A Xunta está realizando un singular esforzo no coidado do Camiño de Santiago. Por sinalar só o máis recente, a apertura do albergue de Sergude, en Carral, cun investimento superior aos 600.000 euros; as obras que na actualidade se realizan nos Camiños de Fisterra-Muxía, Francés ou Portugués son testemuño do traballo que se rea22

“O principal proxecto que temos en marcha é a redacción do Plan Director e Estratéxico do Camiño de Santiago con horizonte no Ano Santo de 2021” liza na xestión do Camiño de Santiago”, comenta un dos maiores expertos no Camiño Portugués de Galicia.

“O Camiño está máis vivo ca nunca como lugar de coñecemento, encontro e espiritualidade que atrae cada ano a máis peregrinos; neste ano esperamos incrementar o número do ano anterior, con 215.880 peregrinos, e por vez primeira o número de estranxeiros superou aos españois”, comenta antes de deixar á vista o negativo, “dende unha presión excesiva sobre os peregrinos; problemas de seguridade vial; a necesidade de mellorar a sinalización, a profesionalización ou a calidade nos servizos que ofrecemos aos peregrinos”.

“O principal proxecto que temos en marcha é a redacción do Plan Director e Estratéxico do Camiño de Santiago con horizonte no Ano Santo de 2021.

Estamos traballando na súa redacción

e será un instrumento básico de traballo para valorar as necesidades e os retos que ten o Camiño e os axentes implicados na súa xestión: administracións públicas, sector privado e a propia sociedade galega que ten no Camiño de Santiago o seu principal elemento de identidade”, asegura Sánchez, antes de rematar a conversa co vista posta no futuro.

“Outro proxecto ilusionante é dotar á cidade dun Centro Internacional de Acollida aos Peregrinos, lugar onde se instalará a Oficina do Peregrino e outros servizos para mellorar a atención e información, reforzar a súa experiencia e ofrecer novas alternativas de lecer e turismo”, confesa, “porque o Camiño é unha responsabilidade colectiva, onde todos (administracións públicas, institucións, sector privado e sociedade en xeral) somos imprescindibles”, conclúe Sánchez, quen destaca tamén o “papel fundamental que desempeñan as Asociacións de Amigos do Camiño, máis de 200 colectivos con máis de 80.000 asociados e auténticos artífices da revitalización do Camiño. Un recoñecemento que queremos expresar no Encontro Mundial de Asociacións de Amigos do Camiño de Santiago que imos celebrar entre o 23 e o 25 de abril de 2015 en Compostela”, un evento no que tamén vai colaborar Hostalería Compostela.

Texto: Aser ร lvarez

N a m e s a D o h otel Re stau ran te o p ino con rafael sรก nch ez, xeren te do xacob eo

imaxe: Matteo Bertolino

> Para durmir?

O Hostal dos Reis Catรณlicos > Para comer?

Calquera cun Sol Repsol da cidade como o Restaurante dos Reis. > Unha palabra para definir Santiago?

Meta

23

OPINIÓN

deb at e ae r o p o rt u ario

¿A qué modelo aspira Lavacolla?

Nicolás Álvarez, editor de AeronoticiarioSCQ · santiagoaeropuerto.com

E

stamos en el último trimestre del año y toca hacer un balance de lo que ha sido el verano a nivel turístico para Santiago de Compostela y comarca. Un buen termómetro siempre es el aeropuerto de Lavacolla ya que es la principal puerta de entrada de visitantes a nuestra ciudad.

La temporada de verano de este 2014 ha sido la de mayor conectividad internacional de la terminal compostelana y así lo han manifestado reiteradas veces desde el Ayuntamiento de Santiago de Compostela pero lo cierto es que se ha perdido una conexión directa clave y única en toda la cornisa cantábrica como era el vuelo directo a Caracas. En su lugar se ganaron vuelos directos a Ámsterdam, Bruselas o recuperar la ruta directa con la capital italiana: Roma.

Tanto las conexiones con Bruselas como la de Roma han funcionado de forma excepcional este verano y eso se ha notado en las calles de Compostela donde en cada plaza se escuchaban sus idiomas respectivos. No se puede decir lo mismo de la ruta a Ámsterdam que ha arrancado de una manera un tanto floja debido en gran parte a la falta de una apuesta decidida por la promoción en destino que haga a los residentes en Ámsterdam y alrededores conocer la conexión para decantarse por visitar nuestra ciudad.

Así las cosas, se puede dar un escenario como este verano donde los vuelos partían de Lavacolla con una ocupación superior al 90% pero en sentido contrario no alcanzaban el 65% marcando claramente cual era el problema. Ahora todo es cuestión de querer verlo y atajarlo para que el próximo verano no se repita la situación.

Así las cosas, se puede dar un escenario como este verano donde los vuelos partían de Lavacolla con una ocupación superior al 90% pero en sentido contrario no alcanzaban el 65% marcando claramente cual era el problema. para Air Europa para que ofrezca vuelos a Madrid desde el aeropuerto herculino. Además hay que sumarle la mejora de los tiempos que ofrece Renfe entre Santiago y Madrid y que hace que cada día más gente se decante por esta opción, como por ejemplo aquí un servidor, que ya ha recurrido en varias ocasiones a este servicio por su comidad y tarifas.

Desde Turismo de Santiago se ha trabajado para ganar nuevas conexiones internacionales y este verano se han incorporado tres destinos y eso es algo muy positivo. El problema es que son solo conexiones de seis meses al año —de finales de Marzo a Octubre— y eso vuelve a remarcar la gran estacionalidad que vive la capital gallega en materia turística. Urge aplicarse en este ámbito todas las administraciones para solventar este problema que arrastramos desde hace años y que a medio plazo no parece que se solucione.

Destinos como Bruselas y Roma deberían consolidarse facilmente no solo durante la temporada de verano si no también durante el invierno aunque

sea ajustando la oferta de plazas o días de operaciones. Dos conexiones directas que son claves para acercarse a importantes mercados, el belga que ahora despunta y el italiano como principal foco emisor de turistas a nuestra ciudad junto el alemán.

Mientras tanto, Suiza en general continúa su estela ascendente en número de viajeros y vuelos semanales y parece que el próximo verano irá a más ya que las aerolíneas an programado ya más vuelos.

Un destino que algunos consideran migratorio y otros turístico pero la realidad es que Ginebra se ha situado ya como la ruta internacional más utilizada de Lavacolla desbancando a Londres que mantenía el primer puesto históricamente.

Hace no mucho, asistía atónito a las declaraciones de una ya exconcejal de esta legislatura que afirmaba que “la caída de pasajeros en el aeropuerto no afectaba a la ciudad”. Con una clase política así es difícil creer en la buena voluntad para buscar una solución al problema que tenemos en la ciudad.

No hará falta decir que si los pasajeros descienden en Lavacolla, disminuye también el número de pernoctaciones en la ciudad, si esto decrece también caerán los ingresos.

Si que es cierto que este verano la media de ocupación hotelera ha aumentado varios puntos con respecto al pasado año y es una muy buena noticia para todo el sector y aprovecho estas líneas para felicitar a todos los asociados de Hostelería Compostela por su buen hacer ya que las impresiones que se llevan nuestros turistas son buenas y una parte importante es por el lugar donde se alojan y es ahí donde ustedes tienen mucho que decir.

Sinceramente, felicidades!

Con el inicio del verano, la terminal compostelano volvió a las cifras de crecimiento en volumen de pasajeros pero de una forma tímida con crecimientos mensuales de apenas un 1% que viene dado por el gran boquete que hace perder pasajeros nacionales mes tras mes en la ruta a Madrid principalmente por la competencia subvencionadora del Ayuntamiento de A Coruña con 1.400.000 euros

TRABAJAMOS PARA MEJORAR TUS CONDICIONES CONSULTANOS TUS PÓLIZAS DE: NEGOCIOS · PYME · ACC. CONVENIO · VIDA… www.loisga.com Rúa Sempre en Galiza 9 - 1ºB // Santiago de Compostela 15706 A Coruña Móvil 669444111 - Oficina 881974278 24

o experto opina

opinió N

Santiago(é)tapas Xosé M. Santos, profesor na USC · xosemanuel.santos@usc.es

X

a falamos hai un par de anos da iniciativa “Santiago é tapas”. A súa organización representa unha grande oportunidade para que os residentes e visitantes de Santiago gocemos coa imaxinación que os restauradores poñen na elaboración dos seus petiscos. Para eles, é dicir para os empresarios, é un bo momento para a creatividade e para o difícil cometido de atraer a unha nova clientela e fidelizala. O interese que esperta este tipo de concursos fixo que moitas cidades e vilas do País reproduzan os mesmos esquemas o que non deixa de restarlle valor a este tipo de iniciativas.

Desde unha perspectiva turística “Santiago é tapas” resulta unha actividade bastante secundaria ao estar pensada sobre todo para a clientela local, como o demostra a súa celebración en temporada baixa. E non pode ser considerada acción desestacionalizadora na medida na que a súa capacidade para atraer fluxos parece pouco relevante. Con todo pode resultar interesante darlle unha vocación máis voltada para o turismo sen deixar de lado o protagonismo dos residentes en Compostela. Os beneficios derivados serían bos para todos.

Esa maior vocación turística do “Santiago é tapas” podería vir dada por unha clara visibilidade do concurso diante dos turistas mediante o uso de diferentes estratexias. Entre elas unha promoción e elaboración continuada daquelas de máis éxito, labor que corresponde á administración pública e ao sector privado. O traslado de datas para outras con máis afluencia turística tamén sería unha opción a barallar toda vez que, como xa foi dito, non parece que a súa celebración teña a capacidade de xerar fluxos por si mesma.

O “Santiago é tapas” podería ser útil para a estratexia de ampliar o espazo turístico alén do centro histórico, unha das grandes necesidades da cidade. Incorporar barrios ou sectores urbanos escasamente turistificados representa un desafío verdadeiramente complexo. Santiago na súa xestión de destino fixo tentativas para crear novos polos turísticos que desconxestionaran o entorno da catedral ao tempo que aumentaba o tempo de estadía. Os resultados até o momento foron bastante fracos e apenas conseguiron estender a mancha turística por boa parte da cidade vella, agrandando algúns dos problemas que xa ten.

Dá a impresión que existe unha gran desconfianza duns e doutros sobre as posibilidades que o Ensanche ou outros barrios de Compostela teñen para acoller turistas. Moitos estudos poñen de ma-

nifesto as dificultades de fidelización turística das cidades históricas e a súa necesidade de innovar para favorecer a repetición da viaxe e para atraer novos mercados. Pero tamén evidencian o crecente interese dos visitantes por saíren da burbulla turística así como a súa disponibilidade para facelo cando hai motivos para iso.

Probablemente “Santiago é tapas” por si mesma non teña a forza suficiente como para iniciar o proceso de descentralización espacial do turismo compostelán. Porén si pode ser unha acción encamiñada nesta dirección. Contribuiría ademais a reforzar o sentimento de autenticidade, que ten adquirido tanto protagonismo no turismo, ao ofrecer a oportunidade para os visitantes mergullárense no ambiente urbano dunha cidade que ten vida alén do turismo.

25

AGUA EQUILIBRADA PARA GENTE QUE NO PARA

Agua mineral natural con finas burbujas de origen magmático

Agua mineral natural sin gas

Agua mineral natural con gas de origen magmático

Semi-sparkling Mineral Water

Still Mineral Water

Sparkling Mineral Water

Agua Mineral Natural de Galicia

AGUA OFICIAL DE LA ROJA

opinióN

MexilOnseTuits Carmen Fernández, xornalista

U

n cento de proxectos, un xurado de profesionais de distintos ámbitos da mercadotecnia e das redes socias e tres edicións ás súas costas fan dos Premios do Social Media Galego #MexilOnseTuits un reto, unha ilusión e unha aposta polo traballo colaborativo na que tiven oportunidade de volver a participar, esta vez en Cangas, no seu Auditorio Municipal, onde se deron cita preto de 150 persoas para coñecer os gañadores desta edición. Unha vez máis, oito categorías a concurso e unha mención especial que este ano foi para o xornalista Nacho Mirás, polo seu exemplo vital e o seu estilo inconfundible contando o día a día da súa loita contra o cancro.

Os nervios estaban presentes desde o minuto un na sala e finalmente quen se levou o gato a auga foi Paula Deiro´s Secrets como Mellor Blog de Moda; Vivir na Coruña, como Mellor Blog Informativo/ Cultural; Chavetas, na categoría de Blog Turístico e Travi en la Cocina no Blog Gastronómico. A campaña “Salvemos Galicia na Megaminería” foi a gran triunfadora, acadando dous galardóns, Mellor Campaña Social e Mellor Video Viral mentres que Tic&Tic alzouse co premio á Mellor Campaña Comercial e SaborPlace co de Mellor Integración E-commerce.

Para min unha das maiores satisfaccións foi ver a ilusión coa que os gañadores recollían o seu premio, que é un recoñecemento ao traballo ben feito, posto que o galardón non ten asignación eco-

nómica. Precisamente agora que están en marcha de novo os archicoñecidos Premios Bitácora, no que a victoria colléitase únicamente cos votos dos seguidores, coido que é máis importante que nunca que os #MexilOnseTuits sigan existindo e sigan medrando e consolidándose ano a ano.

E non o digo porque sexan uns premios 100% galegos nin porque os vira nacer e medrar, que tamén.

Se non porque estamos fronte a uns galardóns tralos que hai un xurado que varía todos os anos e que nesta ocasión estivo composto por 14 persoas de recoñecido prestixio no eido da comunicación, a mercadotecnia ou as redes sociais, como Javier Varela, de Orange Market, Marcus Fernández, de Código Cero ou Ana Rumbao, de La Ballena que va llena, por citar só algúns. Un xurado que afrontou un traballo de avaliación baixo uns criterios de traballo para conseguir un resultado o máis trans-

parente e razonado posible. E non o tiveron nada doado, tendo en conta que, por poñer só dous exemplos, tiveron que estudar dez propostas na categoría de Mellor Blog Turístico e oito candidaturas para o Mellor Blog Gastronómico.

Evidentemente non se trata aquí de facer comparacións entre concursos pero coido que é de lei destacar o traballo que hai detrás do Festival do Social Media Galego para consolidar esta cita no calendario. E este recoñecemento só virá da man da propia blogosfera, cando cada ano sexa maior o apoio e recoñemento acadado, que deberá traducirse nun incremento no número de proxectos que se presenten a estes premios. Será un longo camiño por percorrer, e agardo poder seguir vivíndoo da man do equipo que o está a facer posible que con vontade, traballo e ilusión o Morrazo sexa o epicentro das redes sociais por un día.

Leche Mónica Novas, psicóloga y sexóloga · http://gastrosexologia.com/

I

Los lácteos forman parte de la vida desde el primer día de nuestra existencia. El primer placer gastrosexológico se produce en este contacto gastronómico en brazos de nuestros seres queridos. Es nuestro primer contacto con ese líquido blanco, tibio y dulce que marcará el resto de nuestro contacto con la leche.

Estas primeras experiencias placenteras que sacian nuestra sed y hambre, conllevan un contacto físico que produce una sensación de amor, protección, calor además de calmar nuestro apetito para pasar a un sueño placentero más cercano al éxtasis. Este sueño causado por un aminoácido localizado en la leche unido a la liberación de sustancias de placer de nuestro cerebro por la sensación de saciedad hace que sintamos placer ante diversos derivados lácteos que evocan el recuerdo de esas primeras sensaciones.

Dentro de esta gama podemos encontrar lácteos con sabor a nata, miel, canela, vainilla, coco,etc

que recuerdan estos sabores de la infancia y nos producen emociones agradables y relajantes.

Con el paso de los años y experiencias nuestra gama de lácteos se abre para ofrecernos otros sabores de derivados de la leche en diversas elaboraciones; estos olores suaves y cálidos ya no evocan en nosotros esta sensación placentera de forma tan intensa, sino que pasa a ser una sensación de relajación. Aparecen entonces los gustos por el requesón, el queso curado, quesos con fermentos lácticos más penetrantes como los quesos azules.

Unos productos con intensos olores que inundan nuestro ser cuando son degustados.

Estos aromas de leche fermentada, intensa, evocan un olor similar a los efluvios producidos por el sexo tanto masculino como femenino. No todos disfrutamos con estos olores tan envolventes, incluso a veces picantes, igual que no todos disfrutamos de los olores de estos efluvios sexuales cuando

son excesivamente intensos para nuestro gusto. El paladar se acostumbra paulatinamente a esta nueva gama de olores y sabores más intensos igual que nosotros comenzamos a apreciar el olor y sabor del sexo.

Un menú en el que se combine una evolución de lácteos que rememoren la relajación y sensación de protección de nuestra infancia nos predispone a desear probar sabores lácteos más intensos que nos evocan otros recuerdos de placeres más sexuales. Sabores más carnales, picantes, ácidos y salados que podemos contrarrestar a nuestro gusto con sabores dulces como la miel, el caramelo, el azúcar, para así encontrar el punto de equilibrio que necesitamos para excitar nuestro paladar.

En el sexo, como en los lácteos, existe una evolución que depende de la personalidad, gustos y ansias de búsqueda de nuevas sensaciones que diferencia a unas personas de otras…

27

s e mp re s o c ios Rúa do Vilar, 17 Santiago 981 582 516

Café Restaurante Airas Nunes Un clásico da zona vella renovado e cunha oferta máis ampla

O

forte deste local son os doces, con sete tartas en carta e as tortiñas caseiras e os almorzos continentais, mais tamén unha ampla oferta de cafés e

infusións, así coma o bufé libre a 9 euros, de 13 a 16 horas, ou os pinchos e as tapas que serven coas consumición e a ampla oferta de copas. O Airas Nunes acaba de

ser reformado para incoporar un espazo tipo salón de té que acolle tamén eventos culturais e concertos que fan deste lugar moito máis que un local de hostalería.

é unha opción ideal para visitar Compostela e moverse a pé por toda a cidade e desfrutar da súa variada oferta cultural e gastronómica. Este hostal con encanto,

que ofrece sempre o almorzo dentro das tarifas, está aberto dende hai case quince anos e traballa cada vez máis con turismo internacional.

Rúa do Pombal, 40 Santiago www.hostalalfonso.com 981 585 685

Pensión Alfonso Un lugar con encanto con todo a un paso

E

n pleno casco histórico, na rúa do Pombal, e con seis habitacións con vistas á Catedral e á Ferradura, este pequeno establecemento de hospedaxe

28

Lardeiros O Pino

2

quiénes somos

coruña hostelera

981 510 308

cuanto nos costaría?

QUEREMOS ABRIR UN LOCAL DE HOSTELERÍA, LA PREGUNTA ES LA SIGUIENTE:

Restaurante ¿NOS RECOMIENDA UNA GESTORÍA? Estimado futuro hostelero. El coste de nuestros servicios depende un As Pinavetas poco de la categoría en la que se encuadre su negocio. Pero para que

euros (siempre dependiendo de los ingresos trimestrales). En cuanto a la pregunta que nos hace si le aconsejamos una gestoría la respuesta se haga una idea, le comento que nosotros por ponerle en marcha el es sencilla; las gestorías funcionan igual que nosotros (salvo los precios negocio, es decir, alta en hacienda, alta en turismo, alta en autóno- que tienen normalmente unas tarifas más elevadas), pero sin duda mos, trámites para la licencia de apertura, etc, pagaría una inscripción usted estaría mucho más seguro con nuestro servicio porque nosotros nos dedicamos exclusivamente al sector de la hostelería, en el que de 57,00 y la cuota de socio. somos expertos y las gestorías se dedican a varios sectores a la vez.

Le haremos los manuales de prevención y appcc a unos precios realmente un dende ejemplo1992, el manual APPCC e as avetas, son odechurrasco midas e ceas para grupos porcompetitivos, encomenda.por poner sta coñecida parrillada, situada no lude nuestra asociacióncarnes tiene unácoste de unos grella, maistrescientos tamén o euros, coello e os Este local é un clásicofuera e unha referencia gar de Lardeiros, no concello do Pino, nosotros lo haremos 35 euros. pratos que todas as fins de seobrigada para os amantes dassecarnes.

As por chipiróns, abre só os venres, os sábados e os Además nuestra no sóloatraen le reportará ese tipo de beneficios, mana clientes a este local. especialidades máis demandadas nasasociación Pindomingos, aínda que tamén prepara copodrá beneficiarse de convenios firmados con empresas que garantizan ahorro en el coste de la luz (Fenosa), ahorro en el gas (Repsol), descuentos en pólizas de seguros, pólizas médicas, etc.

No podemos olvidarnos de la formación, damos todo tipo de cursos Costa de San Marcos, 18-20 adaptados a nuestra empresas, como manipular, servicios, etc., graSantiago tuitos y privados.

En el caso de ser un café bar, LA CUOTA SERÍA DE 19 EUROS. Tendrá en nosotros un valor seguro, le apoyaremos en su negocio, le 557 415 Si además usted quiere que 981 le llevemos la contabilidad y la gestión a ayudaremos ante la administración y usted se sentirá miembro de una nivel laboral de sus empleados le cobraríamos aproximadamente 9 asociación en la que contribuirá a que tengamos más fuerza.

EUROS POR TRABAJADOR y en el caso de la contabilidad 23,40

As mellores carnes na fin de semana

E

Restaurante Pedra Santa Cociña galega co mellor produto de tempada

E

ste restaurante, con capacidade para máis de 50 comensais e bo aparcadoiro, está especializado en cociña galega, mariscos, pescados, carnes á gre-

lla, cordeiro, arroces e cocido, que fan todos os xoves durante a tempada. Tamén preparan menús especiais para grupos, tanto de racións como de carta, comidas

de empresa, celebracións, aniversarios e todo tipo de xuntanzas e pequenos eventos. E todo iso cun servizo impecable na atención aos clientes.

www.tagformacion.es 1983 2013

29

novos s o c ios

Restaurante Bariloche Cabovila, 33. Teo 981 53 13 44

Un clásico da comida caseira en Teo Desfrutar dun menú do día, por menos de dez euros, con primeiro plato, segundo, postre e café, e que che saiba coma se estiveras na túa propia casa non ten prezo.

Por iso este restaurante teense adoita encherse a mediodía, por ser é un dos mellores na relación entre calidade, prezo e servizo. E se preferimos algo diferente, as especialidades da casa son o chuletón de boi e o bacallau á brasa. Abre todos os días da semana.

Café Bar Bicoca Rúa de Entremuros, 4. Santiago 981 5589375

Gastronomía contemporánea na Porta do Camiño Neste agradable local podemos degustar os mellores produtos do mercado de abastos a bo prezo.

Hai un interesante menú do día a once euros, excepto o domingo, que ofrecen un brunch, entre as 11 e as 16:30. A carta móvese moito e destacan o polbo á grella, as ensaladas, o porco de castañas e as hamburguesas de boi e peituga de pavo, así coma os postres caseiros. Só pechan os luns e tamén ofrecen boas tapas e coctalería.

Grupo R de Salud Laboral, S. L.

Alberto García Varela Pasadizo de pernas, 4-6 3º izq.

15005 A CORUÑA Teléfono 981 15 42 12 Móbil 609 28 78 14

30

Café Bar Londres Fonte dos Concheiros, 18 Santiago

Un bar para calquera hora nos Concheiros Luís Lorenzo leva este local de hostalería da Fonte dos Concheiros dende hai un par de anos, contando entre os seus fieis clientes cos veciños do barrio e persoas que saben que case sempre é boa hora para facer unha parada no Londres.

Dan almorzos e cafés, viños, pinchos e tapas, destacando especialmente a tortilla, os callos e a ensaladilla, e tamén combinados e copas, xa polas noites. Abre todos os días e pecha dende as 15 a até as 20 h.

PensiónMontes Rúa da Raíña, 11. Santiago www.pensionmontes.es 981 57 44 58

Unha pensión boutique no corazón de Compostela Esta é unha casa grande urbana do século XIX rehabilitada cun concepto de arquitectura contemporánea, que actualmente acolle unha pensión de dúas estrelas, céntrica e mesmo con vistas á Catedral, que se singulariza pola calidade do servizo e o trato persoal. Nos baixos deste edificio contan tamén cunha taberna de cociña tradicional para os clientes cunha estupenda terraza no treito da rúa da Raíña que dá á praciña de Fonseca.

ANÚNCIATE CON NÓS comunicacion@santiagohosteleria.org

Se queres alugar, vender, ofrecer ou demandar algún ben ou servizo, e eres socio de Hostelería Compostela, este espazo está á túa disposición.

31

OPINIÓN

c on s u lt o r io x u r ídico

Extinción del contrato de arrendamiento de local de negocio celebrado antes del 9 de mayo de 1985 a la jubilación del empresario Gabinete Xurídico da Asociación Hostalería Compostela. Evaristo Rodríguez

L

a actual Ley de Arrendamiento Urbanos establece la extinción de arrendamiento de local de negocio celebrado antes del 9 mayo 1985 en el momento de la jubilación del empresario individual, con la excepción de los supuestos de subrogación que en la propia Disposición Transitoria se contemplan, y a la que nos referiremos en próximas ocasiones.

Con la entrada en vigor de la nueva Ley arrendaticia, la jurisprudencia de nuestro Tribunal Supremo, sobre todo a raíz de la Sentencia de la Sala 1ª de 21 enero 2013, seguida por las Audiencias Provinciales, tiene fijado como doctrina jurisprudencial que en aplicación de la Disposición Transitoria Tercera de la LAU, la jubilación del arrendatario determina la extinción del contrato de arrendamiento independientemente de que aquel continúe al frente de la actividad empresarial o comercial realizada en el local arrendado.

Así podemos afirmar que la regla general es que el disfrute de la pensión de jubilación resulta del todo incompatible con la realización de trabajos tanto por cuenta propia como ajena, o con la realización de actividades para las Administraciones Públicas, con la salvedad de la excepción de la llamada jubilación flexible que permite compati-

bilizar ambos conceptos bajo circunstancias muy concretas. También la jurisprudencia viene declarando que la pensión de jubilación del empresario es compatible con el mero mantenimiento de la titularidad del negocio o establecimiento mercantil, siempre que no lleve a cabo ningún trabajo.

Dicho lo que antecede, debemos de tener muy presente que, en materia arrendaticia, el criterio jurisprudencial unánime hoy es el de apreciar la extinción del contrato de arrendamiento por jubilación del arrendatario -estamos hablando de personas físicas-, extinción que se produce aun cuando el inquilino (arrendatario) jubilado continue trabajando o desarrollando la actividad comercial en el local objeto de arrendamiento, por cuanto que la condición de jubilado es totalmente incompatible con la de arrendatario de local de negocio siempre y cuando dicha jubilación se haya producido después de la entrada en vigor del la Ley de Arrendamiento actual, o sea, a partir del año 1995. Así resulta que solicitada la jubilación por el arrendatario, en el ámbito del derecho del trabajo y de la seguridad social, una vez que se declara la misma, como efecto inmediato en el ámbito arrendaticio se produce la extinción

Así podemos afirmar que la regla general es que el disfrute de la pensión de jubilación resulta del todo incompatible con la realización de trabajos tanto por cuenta propia como ajena, o con la realización de actividades para las Administraciones Públicas, con la salvedad de la excepción de la llamada jubilación flexible que permite compatibilizar ambos conceptos bajo circunstancias muy concretas. del contrato de arrendamiento, sin que la Ley distinga, cuando regula esta causa resolutoria, entre jubilados que continuan al frente del local de negocio y aquellos que cesan en su actividad mercantil, lo que irreversiblemente nos lleva a decir que resulta incompatible la condición de jubilado con la de arrendatario de un determinado local.

PRODUCTO ESPECIAL PARA HOSTELERÍA Restaurantes, Bares, Cafeterías, Hoteles…

COBERTURAS ESPECÍFICAS Y PRECIOS…

HASTA UN 30% MÁS BARATOS

*presentando póliza actual

Tel. 981 938 860 www.cosmobrok.com hosteleriagalicia@cosmobrok.com Castelao, 1 Bajos 15895 Ames-Milladoiro. A Coruña

32

República Argentina, 9, 1º A 15701 Santiago de Compostela

h ostal ería e mercadotecnia

opinió n

Espejito, espejito ¿Quién es el más valorado por sus clientes?

Inés Peleteiro, xornalista e blogueira · @inespeleteiro · 101cosasquemehacenfeliz.blogspot.com.es

L

o que no se googlea no existe. Y no quiero yo con esto decir que ya no sea válido aquel “lo que no sale en los medios no existe”. En absoluto. Los medios de comunicación siguen cumpliendo un papel fundamental en esa creación de contenidos tan necesaria para que la red sea la inmensa fuente de información que es actualmente.

Pero también es verdad que si antes los negocios tenían que cuidar la imagen que daban ante clientes, usuarios potenciales y prensa, hoy no puede perderse de vista el universo 2.0 con todo lo que ello implica.

Vigila tu reputación on line. Si nunca lo has hecho prueba a escribir el nombre de tu local en un buscador a ver qué cuentan sobre ti. Pregúntale a San Google qué establecimientos encuentran aquellos que preparan un viaje a nuestra ciudad al hacer consultas tan elementales como “comer en Santiago” o “dormir en Compostela” porque el boca a boca ha traspasado los límites de nuestro barrio, ciudad e incluso las fronteras de nuestro país. Cualquiera puede consultar qué opinan los clientes de un hotel o restaurante desde el más remoto rincón del globo con un sencillo gesto desde el móvil ¡Ay el móvil! Ese pequeño dispositivo que genera amores y odios a partes iguales ha cambiado nuestras vidas cotidianas y la forma en que nos relacionamos entre nosotros… pero también con las marcas, los negocios y hasta con las ciudades en las que vivimos.

No es necesario llegar a casa para contar a los demás qué tal hemos comido, cómo nos han atendido, o si el local es acogedor. Mientras esperas a que te traigan la vuelta puedes contar tu experiencia a

través de Tripadvisor, Mi Nube o Salir.com. Allí mismo, e incluso aprovechando el Wi-fi del establecimiento, puedes compartir en Facebook un plato que te ha sorprendido, tuitear sobre la calidad del servicio o subir una foto a Instagram.

Esta facilidad de propagación que resulta maravillosa cuando los comentarios son positivos se vuelven una pesadilla cuando el cliente no se muestra satisfecho. Ese boca a boca que antes no pasaba de los amigos de los amigos de un comensal o huésped cabreado, ahora puede alcanzar cualquier esquina del planeta por obra y gracia del 3G. He oído en más de una ocasión decir “yo paso de internet”. La cuestión es que internet no pasa de ti.

Es como la avestruz que esconde la cabeza cuando se cree en peligro. No querer verla no hace desaparecer la realidad. Puedes negarte a crear una Fan Page en Facebook (y posiblemente con ra-

zón, pues no es la red social más apropiada para todos los negocios), pero no puedes evitar que tus clientes hablen sobre ti en la red. Es posible mantenerse al margen de Tripadvisor sin contestar a los comentarios de los usuarios, pero eso no impedirá que sigan opinando. Muy al contrario. Sólo impedirá que puedas dar una respuesta a quienes no han quedado del todo satisfechos y que agradezcas las opiniones de aquellos que han salido con buena impresión reforzando su sensación positiva.

En definitiva, ser tú quien lleva las riendas de la comunicación con tus clientes y usuarios potenciales, resolver sus dudas, proponer nuevas opciones y establecer una relación “personal” con ellos que pueda generar la deseada fidelización. ¿Y tú qué haces? ¿Escondes la cabeza o prefieres saber dónde están las hojas frescas para ir a por ellas?

unha festa sen vieiras non é festa

Congelados José Bermúdez Praza de Abastos • Santiago de Compostela • T. 981 583 115 • www.josebermudez.es 33

Texto: Vítor Bello

imaxe: Matteo Bertolino

WOM E X 2 0 1 4

WOMEX en cifras e letras

> 2.400 delegados e 1.470 compañías de máis de 90 países. > 200 xornalistas internacionais. > Unha feira profesional con 668 empresas exhibidoras de 47 países cun récord de stands de 280. > 60 showcases/concertos con 320 artistas en 7 escenarios. > Terceira edición de WOMEX DJ Summit with a specific Showcase & Conference programme dedicated to global club music. > 70 conferenciantes e mentores de 26 países en 22 conferencias. > Programa de cine en cooperación con IMZ-International Music + Media Centre, Austria. > Programa de cine ‘From Berlin to the World’. > Concerto inaugural: ‘Compostela–the Roots, the Way’.

WOMEX awards

> Artista: Mariza (Portugal). > Compañía discográfica, Glitterbeat Records (Alemania). > Exelencia Profesional: Mário Lucio (Cabo Verde) > VirtualWOMEX: plataforma online.

Organización WOMEX 14

> WOMEX 14 foi unha iniciativa de Piranha Arts e Nordesía Produccións. > Institucións promotoras: Xunta de Galicia, Concello de Santiago, Fundación Cidade da Cultura. > Institucións patrocinadoras: INAEM, Deputación de A Coruña, Fundación SGAE. > Empresas patrocinadoras: Hijos de Rivera e Martín Códax. > Colaboradores: USC, CGAC, R, Campus Stellae e Viajes Viloria. > Medios colaboradores: CRTVG e Cadena SER.

Impacto económico e proxección internacional

A

XX edición de WOMEX experimentou un incremento do 7% no número de asistentes e un récord no número de stands instalados (280) na WOMEX tradefair respecto das últimas edicións.

A celebración do WOMEX 14 na cidade supuxo un impacto directo na economía local próximo aos 3 millóns de euros. Os sectores da hostalería, o comercio, o transporte e os servizos de produción asociados á propia organización do evento recolleron unha boa parte deste impacto; hai que destacar ademáis o importante incremento do valor engadido na promoción da cidade; o alcance internacional do evento coa procedencia de máis de 90 países de delegados e artistas, o alto valor no perfil prescriptor dos mesmos e o uso das redes sociais, que fixeron que este WOMEX 14 se convertese nun dos eventos de maior impacto mediático e proxección internacional dos últimos anos na cidade.

34

Cidade Vella e Cidade da Cultura parella de feito A integración da Cidade da Cultura e o Casco Histórico nun mesmo evento foi unha das singularidades deste WOMEX 14; integración que abre unha nova vía para futuros proxectos.

proxeccións de cine (WOMEX film festival), Radio Estudio a cargo da RAG a disposición dos profesionáis de diferentes países: BBC (Inglaterra), NRK (Noruega), WDR (Alemania), RNE (España)…

CdC: WOMEX day

O espazo ZINC foi tamén sede para este WOMEX acollendo o programa de conferencias, o encontro de redes e plataformas profesionáis (networking sessions) …

O Museo Gaiás da CdC acolleu a celebración da feira profesional (WOMEX tradefair) coa instalación de 280 stands profesionais e institucionais; O Museo Gaiás acolleu asemade un programa de actividades complementario: concertos e presentacións (WOMEX daycase)

A Cidade da Cultura mantivo durante as datas de celebración de WOMEX 14 o nivel máis elevado de uso colectivo dende a súa inau-

Música e

multiculturalidade

reavivan

Compostela Entre o 23 e o 26 de outubro Santiago de Compostela

converteuse na capital mundial da diversidade musical. A XX edición de WOMEX, a maior feira profesional do sector, reunía en Santiago a unhas 3.000 persoas entre profesionáis, artistas, xornalistas, organización e público.

guración con máis de 3.000 persoas desenvolvendo a súa actividade simultáneamente.

Cidade Vella: WOMEX night A Cidade Vella foi sem dúbida o epicentro da actividade nocturna de WOMEX 14; O Casco Histórico acolleu os 6 escenarios de WOMEX showcase Festival e DjSummit: Praza da Quintana, Auditorio ABANCA, Teatro Principal, Salón Teatro e Sala Capitol; a Cidade Vella converteuse nun fervedeiro multicultural polo que circularon miles de persoas, tanto os delegados e delegadas WOMEX (iden-

tificables polo uso permanente das súas acreditacións profesionais) como o numeroso público que acudiu atraído pola festa multicultural na que se converteu Santiago de Compostela. Pero ademáis a celebración simultánea de 15 concertos cada noite posibilitou dar un novo enfoque a espazos como a Praza da Quintana coa instalación dunha espectacular Carpa transparente com capacidade para 1.500 persoas que albergou 2 escenarios ou o Salón Teatro que incrementou a súa capacidade e mellorou a sociabilidade ao retirarse as butacas. O WOMEX 14

contou cun fantástico ambiente nunha atmósfera de integración e de excelente acollida por parte da cidadanía compostelana.

Chama poderosamente a atención que mentres unha boa parte da cidadanía disfrutaba das fantásticas noites que acompañaron a celebración deste WOMEX 14 había quen se preocupaba de enviar a policía municipal a inspeccionar a realización de música ao vivo en diferentes espazos de hostalería da cidade; unha anomalía que sen dilación debe ser solucionada polo ben da cidade. >>>

35

>>>

WOMEX 14 un éxito colectivo A celebración de WOMEX 14 foi un éxito sen paliativos; foron moitos os delegados internacionais que calificaron esta edición como unha das máis exitosas e fermosas da historia do WOMEX. Cómpre lembrar que antes que en Santiago, WOMEX celebrouse ao longo destas XX edicións en cidades como Berlín, Marsella, Estocolmo, Rotterdamm, Newcastle, Sevilla, Copenhague, Thessalonika, Cardiff…

Malia as dificultades que representou para Nordesía Producción a crise económica, a crise institucional, as dificultades loxísticas e de conectividade da cidade nestas datas… a celebración e o éxito deste WOMEX 14 foi o resultado dun traballo colectivo no que participaron unos 200 profesionais

de máis de 25 empresas e perto de 100 voluntari@s; pero tamén compre destacar a alta valoración que aos delegados lle mereceron a oferta gastronómica e de aloxamento, a calidade dos servizos, a capacidade profesional e loxística e moi especialmente a colaboración, a participación e a amabalidade da cidadanía… e por suposto o marco incomparable dunha cidade máxica e fermosa como poucas… unha experiencia que agardamos poida repetirse en breve.

Compostela, cultura e creatividade como motores de desenvolvemento A celebración de WOMEX permite extraer algunhas conclusións que poden resultar de utilidade na redefinición do proxecto de cidade que Compostela precisa:

> Aposta pola cultura e pola creatividade como instrumentos de transformación económica e social > Especialización na organización e xestión de eventos culturais de alcance internacional mediante a colaboración público-privada. > Simultaneidade e diversidade de contidos nos usos dos equipamentos culturáis, do espazo público e do patrimonio. > Integración e colaboración entre Concello, Cidade da Cultura e sector privado no desenvolvemento de proxectos complementarios. > Reorientación nos usos da Cidade da Cultura e nomeadamente do Museo Gaiás como infraestructura potencial para a celebración de congresos, feiras e diferentes usos comerciais. > A cultura e a creación artística como oportunidade para xerar contidos en periodos de desestacionalización.

ande l de novidade s

DOUS DE LIBROS

Roberto Vidal Bolaño

Guía de Soles Repsol en Galicia

The Flower and the Bee

Obras Completas, Vol. IV. Edicións Positivas

Xunta de Galicia

Coto de Gomariz

C

hega a cuarta entrega das obras completas deste picheleiro e veciño de Vista Alegre.

Como lemos na lapela deste libro, as obras recollidas neste volume son o conxunto das pezas máis “de portas abertas do autor”. Unhas porque están pensadas para sacar as montaxes á rua e as outras por non discriminaren o público por razóns de idade. Todas son accesibles grazas ao traballo de Edicións Positivas, que con esta nova achega pecha o círculo orixinal de Vidal Bolaño como dramaturgo total.

36

UNHA DE VIÑO

N

esta publicación, que imos poder consultar e descargar na web de Turismo de Galicia, aparecen os 24 establecementos galegos que contan cun Sol de Repsol en Galicia. É a primeira edición que se fai desta guía online onde se recolle o traballo dalgúns dos establecementos de restauración que son unha referencia a nivel galego, nacional e internacional. Entre eles están algúns dos mellores restaurantes de Compostela, coma o Restaurante dos Reis, O Retiro da Costiña ou Casa Marcelo.

E

ste viño singular de Coto de Gomariz, feito con uva autóctona da variedade Sousón, acaba de recibir o recoñecemento da prestixiosa revista estadounidense, “Wines and Spirits Magazine” coma un dos cen mellores viños do mundo.

Non só se distinguen as propiedades organolépticas do viño desta adega ourensá do Ribeiro, capitaneada por Ricardo Carreiro, senón tamén a boa relación entre a calidade e o prezo deste viño feito con rigor, agarimo e esmero, que nos sorprende pola súa brillantez.

w w w. c o m pos t el acapi t al cul t ur al . com

axenda cu ltu ral

Un novembro de cine…

Llega a Compostela Cineuropa con 222 películas en cartelera. El certamen, que va por su 28ª edición, trae a Santiago lo más vanguardista de festivales como Cannes, Berlín, Venecia o Locarno. La mayor parte de las más de 200 cintas que se proyectarán todavía no se han podido ver en España, lo que convierte a Cineuropa en una ventana única desde la que poder contemplar lo más sugerente, controvertido y sorprendente del panorama cinematográfico internacional.

Además de las secciones habituales, Oficial, Panorama Internacional, DOCS-Cineuropa, Fantastique Compostela, Panorama Audiovisual Galego y DOCS-Music, este año dedicado a Neil Young, el programa rendirá tributo, con proyecciones especiales, a Lauren Bacall, James Garner, Robin Williams, Eli Wallach, Mario Monicelli y Philip Seymour Hoffman.

El festival, que se ha convertido en un referente tanto a nivel nacional como internacional, contará con la presencia este año de la actriz Bárbara Lennie, del realizador danés Nils Malmros y del productor de cine independiente Paulo Branco, todos premiados en esta edición de Cineuropa.

Lugar de proyecciones Teatro Principal, Salón Teatro, CGAC y Afundación de Abanca.

Fecha Hasta el 30 de noviembre.

Venta de entradas > Teléfono: 902 434 443 > entradas.abanca.com > Taquilla Teatro Principal (15.30 a 22.00 h y hasta 5 minutos antes de cada función)

… y música La cartelera de este año del festival de cine contará con un complemento de lujo, Cineuropa Concerto, con 8 citas musicales de variados estilos y para todos los gustos entre las que tendremos los conciertos de los Elefantes y Supersubmarina, ambos en la sala Capitol.

Fechas > 22 de noviembre, Elefantes en la sala Capitol > 27 de noviembre, Supersubmarina en la sala Capitol Venta de entradas > Teléfono: 902 434 443 > entradas.abanca.com > salacapitol.com > Taquilla Teatro Principal (18.00-21.00 h, martes a sábado) 37

Texto: Aser Álvarez e Raquel Pérez

T o d a unha vi da : mercedes Santos, f u ndadora do caf é venecia

Medio sécul café de Co

imaxe: Matteo Bertolino

C

38

on só 20 anos e ca única compaña dunha irmá, Mercedes Santos (Lousame, 1923) deixou a súa aldea natal para pór rumbo á cidade onde rematan todos os Camiños. As dúas mozas chegan a Compostela como costureiras, pero Mercedes logo se converte nunha das pioneiras do café en Santiago, onde coñece a Antonio de Toro, un encargado de intendencia do que namora e co que pasa 63 anos casada.

do, é máis sinxelo que un restaurante, que dá moito traballo e é moito máis esixente”.

Xuntos deciden unir as súas vidas laborais e montar un negocio de hostalería, e así foi como naceu a taberna O Mañoso, situado na zona vella, ao carón da Praza da Universidade, onde que pasarían sete anos. Mercedes teno moi claro cando se lle pregunta por qué, “aínda que é moi sufri-

No Venecia diluíanse as fronteiras entre o rural e o urbano. “Viñan os autobuses de Manolito e xuntábase aquí xente do rural que viña a Santiago a vender a súa verdura e froita e a mercar todo o que non tiñan no campo, medicamentos, droguería,” lembra Mercedes, acompañada

Tras ese contacto co mundo da hostalería nun local mítico da cidade, o matrimonio decide trasladarse á Rúa do Hórreo, “unha zona mellor e máis grande”. A decisión estaba tomada e só faltaba o nome, que elexiron os seus clientes no Mañoso mediante distintas papeletas introducidas nun chapeu. Así nace o café Venecia.

polo menor dos fillos, o gran barista Óscar de Toro. E era no Venecia onde se facían aqueles trocos, “aquí era onde se deixaban os medicamentos da farmacia para recoller alguén, ou a ducia de ovos que logo viña buscar outra persoa”.

O Venecia foi o local social onde se reunía a xente. Os aparatos de televisión eran moi escasos e Antonio mercou un dos primeiros televisores a cor da cidade. Cando botaban partidos de fútbol había parada obrigada no café. Nos seus primeiros anos o local estaba tan abarrotado que a propia Mercedes non podía entrar, “estaba tan cheo, tan cheo de xente, que eu viña cun dos meus fillos na silla dos nenos e non podía entrar ata que non chegaba o descanso”. Óscar e os seus irmáns tiñan

lo do mellor ompostela

como tarefa baleirar as caixas de botellas para que os clientes puideran sentar a ver o partido.

Moitos dos clientes do Venecia eran estudantes que viñan a desfrutar dos seus bocadillos e tapas; ademáis de empregar o teléfono, “turnábanse as horas para que os chamasen por teléfono, e nós quedabamos sen teléfono porque estaba para recibir as chamadas dos estudantes”, lembra. Pero a bondade deste clan coa súa clientela chegaba a límites insospeitados e algún médico aínda lle agradece hoxe a axuda do patriarca durante a carreira.

O Venecia soubo manter e fidelizar a clientela. Os seis fillos de Antonio e Mercedes pasaron pola barra do local e rematou por

ser o menor quen quedara co negocio.

“Había que abrir pola mañá cedo porque o meu pai pechaba as dúas ou tres da mañá polas noites, así que chegaba sempre había un fillo con algún camareiro no café” conta Óscar de Toro.

Era complicado criar a seis fillos, atender unha casa e levar un bar, mais esta muller aínda lembra como en menos dunha hora era quen de ir á praza e voltar con todo o necesario para a casa e o local. A tapa estrela era a súa ensaladilla e moitos clientes só quería o seu café. “O meu pai ensinouna a facer cafés, pero á hora de faceloela era quen lle puña a paixón e o amor que precisa un bo café”, lembra sorrinte o seu fillo menor, “e o meu pai, que era moi intelixente, retirábase dis-

cretamente para que fose miña nai quen fixera o café a determinados clientes”. A matriarca dos De Toro foi unha das primeiras persoas que debuxaron un corazón de leite no café, ese corazón lácteo co que agora arrasa o seu fillo nos campionatos de baristas.

Agora Mercedes Santos xa só vai ao Venecia de cando en vez tomar un cafeciño.

Lonxe quedan os días nos tiña que servía trescentos bocadillos o que teimaba en convencer ao seu home para poder pechar algún domingo. Medio século de Venecia é a historia recente da hostelería compostelá, mais este local, agora rexentado por Óscar de Toro, segue a reinventarse cada día para seguir sendo un lugar onde o cliente que proba, sempre repite.

39

HISTORIA DA HOSTALERÍA Historia da Hostelería de Compostela e Comarca

DE

COMPOSTELA E COMARCA

comunicacion@santiagohosteleria.org | Teléfono: 981 592 700

Do Puñal ao Puñal

Antonio Puñal, quen aparece na foto da dereita matando un porco na traseira do seu antigo local de hostalería, e a súa dona, María Romarís, colleron o traspaso de Casa Bouzas a principios da década dos 60, cuns aforros que trouxeran da emigración. En pouco tempo converteron aquela antiga casa de comidas no Puñal, un local que daquela ocupaba unha das dúas casas de pedra de pranta baixa quepodemos ver na rúa das Galeras, entre á finca do Espiño e a Catedral, nesta foto aérea dos anos 70 que conserva con agarimo a familia Puñal.

médicos, familiares e tamén aos moitos estudantes que se hospedaban en Casa Paredes”, lembra Carmen Muñiz, a cociñeira do Puñal. Unha casa de comidas que aínda que cambiara de local coa reurbanización do parque e dos arredores segue a facer a mesma tortilla o cocido e a carne asada, uns pratos que hoxe fan do Puñal un referente gastronómico na cidade, onde quen proba sempre repite.

Segundo nos contan Carmen Muñiz e o seu fillo, Antonio Puñal, que cada día cociñan e serven ducias de comidas, nos anos 90 O Puñal trasladouse ao luminoso local que agora ocupa no parque das Galeras. Muñiz aprendeu a cociñar os mellores callos de Compostela na casa de comidas que levaban os seus sogros naquel barrio marcado pola presenza do hospital e a facultade de Medicina.

“Case cada semana había que matar un porco para darlle de comer á xente que viña ao Hospital Xeral, pacientes, 41

ABÓNATE Únete al desafío del ascenso Tribuna: 95 € Preferencia: 75 € Fondo norte: 45 € Niños hasta 15 años gratis* *Previo abono de 5 euros para gastos de tramitación del carné de acceso al estadio.

DESTINATION: TOKYO

TURKISHAIRLINES.COM