EPILOGI / MONEY MECHANISMS (December 2012) by DIGITAL PUBLISHING

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ • ΕΤΟΣ 22ο • ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

tαξίδι στον κόσμο

του χρήματος Οι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου πειραματίζονται με νέα «φάρμακα» για να στηρίξουν την οικονομία. Οι τραπεζίτες ανά τον κόσμο αναγκαστικά αλλάζουν στρατηγική, στην Ευρωζώνη έχουν χωριστεί σε Βόρειους και Νότιους. Στην Ελλάδα αναμένουν την έκβαση του αγώνα για να παραμείνουν οι τράπεζές τους ιδιωτικές.

Το πρώτο κατάστημα Trollbeads στην Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας

ΝΕΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ! ΒΑΛΑΩΡΙΤΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ τηλ. 2130 249440 www.trollbeads.gr

Νέο Πρόγραμμα Δημιουργίας Κεφαλαίου Με το νέο Πρόγραμμα Δημιουργίας Κεφαλαίου Alpha Σχέδιο Ζωής, η Alpha Bank σε συνεργασία με την AlphaLife Ασφαλιστική, σας προσφέρει τη δυνατότητα να δημιουργήσετε σταδιακά ένα κεφάλαιο, για να στηρίξει τα σχέδιά σας. Διαμορφώστε από σήμερα, απλά και συστηματικά, ανάλογα με τις οικονομικές σας δυνατότητες και τις μελλοντικές σας ανάγκες, το εγγυημένο κεφάλαιο που επιθυμείτε να λάβετε στη λήξη του Προγράμματος. Ενημερωθείτε για τους όρους, τις προϋποθέσεις και τα χαρακτηριστικά του Προγράμματος, στα Καταστήματα Alpha Bank, στο 801 11 326 0000, στο www.alpha.gr ή σκανάρετε εδώ.

Σε κάθε “κεφάλαιο” της ζωής σας χρειάζεσθε ένα νέο κεφάλαιο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Σε συνεργασία με την AlphaLife Ασφαλιστική.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟI ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ // ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

8 | EDITORIAL 10 | Ο ΙΚΟΝΟMIA ΕΛΛAΔΑ & ΚΟΣΜΟΣ Ελληνική Οικονοµία – Γιατί το κούρεμα των επίσημων δανείων δεν αποφεύγεται // Οικονομία και αγορές – Εκτίμηση επίδοσης και η σημασία των επιτεύξιμων στόχων // Πολιτική και πολιτικές – Πώς θα αποφύγουμε άλλη μια χαμένη πενταετία // Διεθνής ροή κεφαλαίων – Οικονομία και κεφάλαιο Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

17 | Χ ΡΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΘΕΜΑ - ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ Pas de deux και χορός των πολλών με αβέβαια έκβαση Καθώς οι κυβερνήσεις ακολουθούν περιοριστική πολιτική, πετούν το μπαλάκι στο τερέν των κεντρικών τραπεζιτών για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

24 | Ε ΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ // ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ Τριπολικός κόσμος Ένας νέος πόλος αναδεικνύεται στο μέχρι σήμερα δίδυμο της κυριαρχίας του δολαρίου και του ευρώ . Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

26 | Ε ΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ // ΚΕΦΑΛΑΙΟΑΓΟΡΕΣ Μoney market funds Επιστρέφουν στην Ευρώπη αλλά κοιτούν ανατολικά. Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

28 | Ε ΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ // ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Ευρωζώνη, πού επενδύει και ποιοι επενδύουν στο ευρώ Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

30 | Ε ΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ // ΕΠΙΤΟΚΙΑ Κίνδυνοι στον ορίζοντα; Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

33 | Α ΠΟΨΕΙΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Η πορεία προς μια ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση Η εποπτεία των τραπεζών από την ΕΚΤ έχει θετικά στοιχεία. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία σκεπτικισµού. Από τον Χρήστο Γκόρτσο, Γενικό Γραμματέα, Ελληνική Ένωση Τραπεζών

4 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

σελ.26

40 | Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΥΡΙΟ Άμεση στήριξη της οικονομίας Είναι αµφίβολη η πραγµατοποίηση των προβλέψεων για το αεπ, που σηµαίνει ότι πρέπει να ληφθούν άµεσα µέτρα για στήριξη της οικονοµίας. Από τον Πλάτωνα Μονοκρούσο, Επικεφαλής Διεύθυνσης Τρέχουσας Οικονομικής Ανάλυσης, Eurobank

44 | Μ ια χώρα που αλλάζει Η Ελλάδα του µέλλοντος θα είναι διεθνώς ανταγωνιστική, δηµοσιονοµικά σταθερή και φιλική προς την επιχειρηµατικότητα. Από τον Μιχάλη Μασουράκη, Ανώτερο Διευθυντή Οικονομικών Μελετών, Alpha Bank

46 | Μ οναδική ευκαιρία για εκσυγχρονισμό Η φορολογική μεταρρύθμιση εάν γίνει σωστά, θα θέσει τα θεµέλια που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να ξεπεράσει την οικονοµική κρίση. Από τον Μάριο Κυριάκου, Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο, KPMG

50 | C arpe diem για την ανάκαμψη Η Ελλάδα σε εγρήγορση πρέπει να θεµελιώσει τις προϋποθέσεις ανάκαµψης, µεταξύ των οποίων και η αλλαγή νοοτροπίας που θα απενοχοποιήσει το κέρδος και την επιχειρηµατικότητα. Από τον Νότη Μηταράκη, Υφυπουργό Ανάπτυξης

52 | Ο ι φοροι και το χρημα σε εποχη κρισης Η νέα πολιτική προτρέπει όλους να αναζητήσουν και να δημιουργήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε µια αγορά όπου ξεκαθαρίζει «η ήρα από το στάρι». Από τον Χάρη Θεοχάρη, Γενικό Γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων, υπουργείο Οικονομικών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

55 | ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

56 | Α ΛΛΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΑΥΤΕΣ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 58 | Ε ΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Βόρειοι και Νότιοι

σελ.62

ι τρaπεζες και η σημασiα 74 | Ο τους στο παγκoσμιο σyστημα

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

66 | Ε ΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Κόκκινα δάνεια – Χρηματοδότηση σε ύφεση – Εξωτερικό χρέος –Οι τρεις μεγάλες

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ Δεκέμβριος 2012 / Τιμή πώλησης: 10 € ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 2 & ΛΕΩΦ. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 83, 154 51 Ν. ΨΥΧΙΚΟ Τηλ.: 210 64 01 850 Fax:

76 | Σ ΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ Υπάρχουν και κίνδυνοι

ΡΑΤΙΚΟ ΧΡΕΟΣ – Μικροί και με77 | Κ γάλοι χρηματοδότες

210 64 24 850 email: press@allmedia.gr web: www.epilogimag.gr

78 | Τ ΡΑΠΕΖΕΣ & ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Κρυφές σχέσεις

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

οιες δανεiζουν, ποιες χάνουν 80 | Π και ποιες κερδίζουν καταθέσεις

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ ΑΤΕΛΙΕ Α.ΠΑΠΑΔΕΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: press@allmedia.gr ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: marketing@allmedia.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Tηλ. 210 64 01 850 email: sindromes@allmedia.gr ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: logist@allmedia.gr ΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

6 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

82 | Ε πενδyσεις σε καιροyς αβεβαιoτητας Συνέντευξη µε τον Gidon Kessel της Citibank, για τις τάσεις της αγοράς και τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο για να προσεγγίσει κανείς τον κόσμο των επενδύσεων. 85 | Ν ΕΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 91 | Ε ΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ροσαρμοστικότητα και δημι92 | Π ουργικότητα Αυτή είναι η συνταγή της ανάπτυξης, τονίζει στη συνέντευξή της στους ΜτΧ η Μαρίκα Λάμπρου της SingularLogic. Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

96 | Λ ύση η πελατοκεντρικότητα Έξυπνη χρήση της τεχνολογίας για τις τράπεζες σε περίοδο µηδενικής ανάπτυξης της οικονοµίας. Από τον Δημήτρη Βιλαέτη, Printec Group

100 | Ρ ευστότητα και πώς να τη διαφυλάξετε Ο Μάκης Τζέης, της Atradius Credit Insurance, μιλά στους ΜτΧ για τον ρόλο του ασφαλιστή πιστώσεων ο οποίος διαφυλάσσει τη ρευστότητα της επιχείρησης. Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

103 | Α ΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Από το Επιτελείο των «ΜτΧ»

106 | Ο ι κλάδοι της ανάπτυξης Ο Γιώργος Μινέττας, της Ευρωπαϊκή Ένωσις - Ασφάλειες ΜΙΝΕΤΤΑ, μιλά στους ΜτΧ για τη στρατηγική της εταιρείας του. Από την Έλενα Ερμείδου

108 | Α νθεκτικοί στην κρίση Ο Στέφανος Βερζοβίτης, της Ευρωπαϊκής Πίστης, προτείνει μέτρα για τη βελτίωση του κλάδου. Από την Έλενα Ερμείδου

110 | Α νάκαμψη στον ορίζοντα Ο Jean Pascal Garret, της CNP Laiki Insurance Holdings, στη συνέντευξή του δηλώνει αισιόδοξος για το μέλλον της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Από την Έλενα Ερμείδου

112 | Θ εσμικές παρεμβάσεις για την ιδιωτική ασφάλιση Απαιτούνται παρεμβάσεις για την προώθηση της ιδιωτικής ασφάλισης, ιδίως στα επαγγελματικά ταμεία, τονίζει ο Τριαντάφυλλος Λυσιμάχου, της Τράπεζας Πειραιώς. Από την Έλενα Ερμείδου

85 | ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

Χρήμα, Εμπιστοσύνη, Ανάκαμψη Σ ήμερα όλοι εστιάζουν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, από την οποία δημιουργούνται προσδοκίες ότι θα ενισχυθεί η ρευστότητα στην οικονομία. Ωστόσο, τα κεφάλαια των τραπεζών δεν προορίζονται για δανειοδοτήσεις αλλά για να καλύπτουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή, δηλαδή για να καλύψουν πιθανές ζημιές στο μέλλον. Συνεπώς, η ροή δανείων θα αποκατασταθεί μόνο εφόσον επιστρέψουν οι καταθέσεις στο σύστημα και όταν οι τράπεζες μπορέσουν να επιστρέψουν στις αγορές για την άντληση κεφαλαίων (αφού δανείζουν κεφάλαια που έχουν «δανειστεί» από τους καταθέτες και έχουν αντλήσει από τις αγορές). Η ανακεφαλαιοποίηση, στον βαθμό που θα οδηγήσει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταθετών και των αγορών προς τις τράπεζες, θα συμβάλλει προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ρευστόητας. Φυσικά, θα πρέπει να υπάρχει και ζήτηση δανείων, η απουσία της οποίας είναι βασικός παράγοντας της μείωσης σήμερα, στην Ελλάδα και την ευρωζώνη. Για την τελευταία, αλλά και την ανάληψη οποιασδήποτε επένδυσης και δαπάνης και την άνοδο της εθνικής παραγωγής -που θα οδηγήσουν στην ανάκαμψη της οικονομίας- προϋπόθεση είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στις προοπτικές τους και την οικονομία συνολικά. Σήμερα, οι εξελίξεις στην ευρωζώνη τρέχουν, και οι αποφάσεις των Ευρωπαίων δεν συμβαδίζουν με την ταχύτητά τους. Όσο η ανακεφαλαιοποίηση των αδύναμων τραπεζών της ευρωζώνης δεν συντελείται απευθείας από τον ESM -οι πρόσφατες αποφάσεις του Eurogroup αναφέρονται σε τέτοια αντιμετώπιση τραπεζών στο μέλλον και όχι στις τωρινές περιπτώσεις της Ισπανίας και της Ελλάδας- οι εστίες αβεβαιότητας εντείνονται. Παράδειγμα η Κύπρος, που θα λάβει ευρωπαϊκό δάνειο για τη στήριξη των τραπεζών της και την αναχρηματοδότηση του χρέους της. Από τα 17 δισ. ευρώ, τα 10

8 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

αφορούν στις τράπεζες. Όμως μόνο από την ενίσχυση των τραπεζών το δημόσιο χρέος της αυξάνεται από 97% του αεπ της σε 153%, επίπεδο μη βιώσιμο κατά το ΔΝΤ. Αν άλλη μια χώρα της ευρωζώνης αντιμετωπίσει προβλήματα ανάλογα της Ελλάδας - αβεβαιότητα για τη συμμετοχή στο ευρώ εξαιτίας της ύφεσης που κινδυνεύει να καταστήσει ανέφικτους τους στόχους μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων- οι μηχανισμοί του κοινού νομίσματος θα αμφισβητηθούν και πάλι από τις αγορές. Θα ενισχυθούν οι απόψεις περί του ανέφικτου μεσοπρόθεσμα μιας νομισματικής ένωσης με κυρίαρχη μια πλεονασματική χώρα, τη Γερμανία, (το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της αναλογεί σε 6,5% του αεπ της όταν στην Κίνα είναι 2,5%) και μια ομάδα μικρότερων πλεονασματικών από τη μία πλευρά και από την άλλη, την ελλειμματική και σε ύφεση περιφέρεια, που αδυνατεί να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές. Σήμερα η ροή κεφαλαίων θα κρίνει την έκβαση του ευρωπαϊκού πειράματος. Αν συνεχιστεί η μείωση της ζήτησης, στην οποία οδηγεί η απουσία ρευστότητας και οι συγχρονισμένες σε όλη την Ευρώπη πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας, τα προγράμματα προσαρμογής των αδύναμων χωρών έχουν λίγες πιθανότητες επιτυχίας. Η ευρωζώνη παραμένει παγκόσμια πρόκληση. Όλοι αναμένουν να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις για μια πιο σταθερή ευρωζώνη, τονίζει η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Για την Ευρώπη το ερώτημα-πρόκληση είναι: πώς από την επίδειξη αλληλεγγύης με τη χορήγηση δανείων σε χώρες στα πρόθυρα χρεοκοπίας, θα προχωρήσει σε πολιτικές που θα στηρίζουν πραγματικά τις χώρες σε κρίση, ώστε οι τελευταίες να μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις τους. Σε εποχή που οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν αναδειχθεί σε ρυθμιστές των εξελίξεων και οι τράπεζες συγκεντρώνουν την προσοχή της πολιτικής, στις σελίδες της έκδοσης παρουσιάζονται οι παράγοντες που καθορίζουν τη ροή του χρήματος στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο. Γιατί, σήμερα, περισσότερο από ποτέ: «Μoney will make the world go round». Ευαγγελία Παπαϊωάννου Υ.Γ. Στα θετικά για την Ελλάδα -η μικρή έστω - επιστροφή καταθέσεων στις τράπεζες. Στα αρνητικά, το φορολογικό νομοσχέδιο, όπου αντί της κατάργησης του ΚΒΣ, μετονομάστηκε σε Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών, διατηρώντας την πολυπλοκότητα και τη γραφειοκρατία του προηγούμενου συστήματος.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

οικονομIα // δάνεια τρόικας και χρέος

ΓιατI το

κοYρεμα

του επIσημου τομEα δεν

αποφεYγεται

Οι Ευρωπαίοι πιστωτές μας αναβάλλουν την εξόφληση των δανείων που χορήγησαν στην Ελλάδα. Μαζί με την εξόφληση, και πάλι, η αντιμετώπιση των προβλημάτων αναβάλλεται, για να κερδηθεί χρόνος ως τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2013.

ε τις πρόσφατες αποφάσεις του Eurogroup ελαφρύνονται οι δανειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας. Η περίοδος αποπληρωμής όλων των δανείων της τρόικας παρατείνεται για 15 χρόνια. Αυτό αφορά τα διμερή δάνεια, τα 73 δισ. ευρώ που έχουν ήδη εκταμιευθεί με το 1ο Μνημόνιο (53 δισ. από την ευρωζώνη και 20 δισ. από το ΔΝΤ) αλλά και τα 76 δισ. που έχουν εκταμιευτεί από το 2ο Μνημόνιο (74 δισ. από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας/EFSF και 1,6 δισ. από το ΔΝΤ). Μαζί με τη δόση των 34 δισ. ευρώ του Δεκεμβρίου και τα 8 δισ. το 1ο τρίμηνο του 2013, το σύνολο φθάνει τα 193 δισ. ευρώ. Η εξόφλησή τους μετατίθεται για μετά το 2030, οπότε η Ελλάδα, με την υπόθεση ότι η οικονομία θα έχει ανακάμψει δυναμικά (ρυθμούς 4%) και ανορθωμένα τα δημόσια οικονομικά θα μπορεί να δανείζεται από τις αγορές, ώστε να αναχρηματοδοτεί μέρος αυτών, δηλαδή του ποσού που απομένει μετά τη μείωση του δημόσιου χρέους. Η κίνηση αυτή των Ευρωπαίων εταίρων μας αποτελεί απλή αναγνώριση των αντικειμενικών συνθηκών: χωρίς τη μετάθεση, τα χρεολύσια το 2013 και το 2014 θα έφταναν τα 41δισ. ευρώ, ποσό αδύνατο να καλύψει η Ελλάδα. Επίσης μειώνεται το επιτόκιο των δανείων κατά μια (1) μονάδα. Έτσι, για τα δάνεια του 1 ου Μνημονίου το επιτόκιο υποχωρεί οριακά κάτω από 1%, και ενώ μετατίθεται (εντό10 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

κως) η πληρωμή τόκων για το δάνειο του EFSF για 10 χρόνια. Με τα νέα αυτά μέτρα, η ευρωζώνη στην ουσία αναγνωρίζει, με καθυστέρηση, ότι η εξυπηρέτηση των δανείων είναι αδύνατη ακόμη και μετά το 2020, όπως προέβλεπε το 2ο Μνημόνιο στις αρχές του 2012. Πρώτον, γιατί κανείς επενδυτής δεν θα αγόραζε ελληνικά ομολόγα γνωρίζοντας ότι τα δάνεια της τρόικας και τα ομολόγα του ιδιωτικού τομέα που αντικατέστησαν τα παλιά στο πλαίσιο του PSI έχουν κατά προτεραιότητα εξόφληση. Δεύτερον, γιατί η μεγάλη συγκέντρωση λήξεων μετά το 2020, οπότε σταδιακά θα ξεκινούσε η εξόφληση των δανείων της τρόικας, σε συνδυασμό με το πρώτο, καθιστούσε ανέφικτη τη αναχρηματοδότηση τους από τις αγορές. Έτσι, κερδίζει χρόνο, ώστε να μπορέσει να περάσει το μήνυμα στους Γερμανούς -κυρίως - φορολογούμενους ότι το κούρεμα των δανείων προς την Ελλάδα είναι αναπόφευκτο. Άλλωστε η καγκελάριος Μέρκελ δήλωσε ότι το κόστος της μη διάσωσης της Ελλάδας θα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Ωστόσο, η κλασική μέθοδος της αναβολής έχει ήδη αποδειχτεί επιζήμια για την ευρωζώνη και την Ελλάδα. Και φυσικά θα κοστίσει πολύ περισσότερο - και σε όρους αβεβαιότητας για την Ελλάδα- από ότι αν γινόταν σήμερα, όπως πολύ περισσότερο στοίχισε το PSI από ότι αν γινόταν ενάμιση χρόνο νωρίτερα, το 2010, οπότε και οι ελληνικές τράπεζες ήταν ισχυρότερες.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

οικονομIα // στόχοι και αγορές

σημασια

η των επιτΕΥΞΙΜων στOχων Η εκτίμηση της επίδοσης είναι που καθορίζει το κλίμα στις αγορές για την Ελλάδα αλλά και την ευρωζώνη που τη στηρίζει, τονίζει ο Τσαρλς Νταλάρα, ο κατεξοχήν άνθρωπος των αγορών. Μετά τα λάθη του παρελθόντος, ευελιξία και ρεαλισμός πρέπει να καθορίζουν τις κινήσεις της τρόικας για την Ελλάδα.

κλιμάκωση της κρίσης, οι ελληνικές καθυστερήσεις στη λήψη μέτρων και η ευρωπαϊκή αναβλητικότητα και συντήρηση της αβεβαιότητας για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, επιδείνωσαν την κατάσταση στην πραγματική οικονομία. Συγχρόνως, η συστηματική υποεκτίμηση της ζημιάς στην οικονομία, που προκαλούν οι περικοπές δαπανών και η αύξηση των φόρων, οδηγούσε στη συνεχή λήψη μέτρων για την επίτευξη των στόχων για το δημόσιο έλλειμμα. Αυτό επιδείνωσε το κλίμα στην οικονομία και συνέβαλε στην εδραίωση της αντίληψης ότι η Ελλάδα κατά σύστημα αποτυγχάνει στο πρόγραμμα προσαρμογής. Σήμερα, η αναφορά της τρόικας ότι στην περίπτωση που δεν πραγματοποιηθούν οι στόχοι εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις -σε ένα μη ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον - θα απαιτηθεί η λήψη πρόσθετων μέτρων στις δαπάνες και τους φόρους, ήδη επιτείνει την αβεβαιότητα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Φυσικά και η Ελλάδα πρέπει όσο το δυνατό συντομότερα να φθάσει στο σημείο να έχει πρωτογενές πλεόνασμα, να μπορεί να σταθεί στα πόδια της για τη λειτουργία του κράτους και να ολοκληρώσει όλες τις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, οι στόχοι που τίθενται από την

12 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

τρόικα πρέπει να είναι επιτεύξιμοι: να λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις της ύφεσης στην επίτευξη των στόχων για το δημόσιο έλλειμμα και να επικοινωνείται η ύπαρξη ευελιξίας από τους δανειστές όσον αφορά στο συγκεκριμένο θέμα. Διαφορετικά, η προβολή υπεραισιόδοξων στόχων (όπως π.χ. η δυνατότητα επίτευξης διατηρήσιμου πρωτογενούς πλεονάσματος 4,5% του αεπ στα δημόσια οικονομικά από το 2016) σε μια οικονομία που θα εξέρχεται από βαθιά ύφεση, θα επαναφέρουν στο προσκήνιο την αντίληψη της αποτυχίας στην επίτευξη της απαιτούμενης επίδοσης. Άλλωστε, ο Τσαρλς Νταλάρα, ο επικεφαλής του κλαμπ των μεγαλύτερων τραπεζιτών του κόσμου και άνθρωπος των αγορών, τόνισε τη σημασία των επιτεύξιμων στόχων συμπληρώνοντας ότι η εκτίμηση της επίδοσης είναι που καθορίζει το κλίμα στις αγορές για την Ελλάδα αλλά και την ευρωζώνη που τη στηρίζει.

οικονομIα // πολιτική και πολιτικές

πως θα αποφYγουμε Aλλη μια

χαμEνη πενταετIα

ο ελληνικό ΑΕΠ το 2013 θα υποχωρήσει στα 183 δισ. ευρώ, επίπεδο χαμηλότερο του επιπέδου του 2004. Τι σημαίνει αυτό σε πραγματικούς όρους, χωρίς να συνυπολογίσουμε τη μεταβολή των τιμών στο διάστημα αυτό; Ότι η χώρα θα έχει χάσει το 25% του ΑΕΠ σε μια πενταετία, από το 2008, οπότε και ξεκίνησε η κρίση και η καθοδική πορεία. Το θέμα είναι η επόμενη πενταετία να μη χαθεί και αυτή για τη χώρα. Τώρα τελευταία όλοι εστιάζουν στα αρνητικά, ωστόσο οι βάσεις έχουν τεθεί για αλλαγή πορείας. Μένει αυτές να μην υπονομευτούν, για άλλη μια φορά, κατά την ελληνική συνήθεια. Γι αυτό και πρέπει να εστιάσουμε στα θετικά και να είμαστε σε εγρήγορση για τα αρνητικά.

• Καθοριστικό είναι το κλίμα για την Ελλάδα. Όπως αναφέρθηκε στις προηγούμενες σελίδες, αυτό αφορά τις δικές μας ενέργειες αλλά και της τρόικας. Όπως αναφέρει στην πρόσφατη έκθεσή του ο ΟΟΣΑ, αν εφαρμόζοντας τα μέτρα που προβλέπει η νέα συμφωνία με τους εταίρους μας (το πρόσφατο Μνημόνιο 3), η ύφεση αποδειχθεί βαθύτερη και πιο παρατεταμένη -προβλέπει τον τερματισμό της στα τέλη του 2014 και όχι του 2013 που προβλέπει η τρόικα και η ΕΕ- τότε θα πρέπει να υπάρξει χαλά14 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ρωση των στόχων για το έλλειμμα, δηλαδή να επιτραπεί στους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές να λειτουργήσουν, να γίνει ανεκτή η υστέρηση των φορολογικών εσόδων χωρίς να επιβληθούν νέα μέτρα. • Να περιορισθούν όσο το δυνατό οι απώλειες για τις τράπεζες, ώστε από τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης να μπορούν, από καλύτερη θέση, να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. • Να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εγγυήσεων προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (που δεν εξαρτώνται από εμάς) ώστε με τις χορηγήσεις της να διευκολυνθεί η ταχύτερη αξιοποίηση των υπολειπόμενων κεφαλαίων του ΕΣΠΑ (περίπου 14 δισ. ευρώ) και μέσω των τραπεζών να διοχετευτούν στις επιχειρήσεις. Αυτό είναι αναγκαίο για την αντιστροφή της υποχώρησης των επενδύσεων και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις περικόπτονται, τα κεφάλαια για εθνικά έργα πλέον περιορίζονται στα 850 εκατ. ευρώ από 1,3 δισ. το 2012, το οποίο σημαίνει ότι ίσως δεν επαρκούν για έργα που ήδη έχουν ενταχθεί στον επενδυτικό νόμο. • Να συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση το πρόγραμμα εξορθο-

λογισμού των δαπανών του δημοσίου. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η εγκατάσταση του οποίου (hardware, λογισμικό κλπ.)κόστισε όσο οι δαπάνες που εξοικονόμησε σε 2 μόλις μέρες. Σίγουρα υπάρχουν και άλλοι τομείς, ώστε να εξοικονομηθούν κεφάλαια, να σταματήσει η συνεχής αφαίμαξη εισοδήματος που κάνει την πραγματική οικονομία να ασφυκτιά. • Να δοθεί άμεση προτεραιότητα στην εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης, με την εισαγωγή της μηχανογράφησης ώστε μην εμφανίζει αυτή την αναχρονιστική εικόνα. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε τριπλάσιους δικαστές αναλογικά με τον πληθυσμό από ότι η Γερμανία και η Γαλλία, και η εκδίκαση υποθέσεων να καθυστερεί τόσο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για τους επενδυτές, Έλληνες και ξένους, οι καθυστερήσεις αυτές έχουν τη μεγαλύτερη σημασία. • Να επιταχυνθεί η δημιουργία των αμοιβαίων κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών που μπορεί να προσελκύσουν το ενδιαφέρον ξένων επενδυτικών οίκων και να αποτελέσουν τονωτική ενίσχυση για εταιρείες εξαγωγικές, αγροτικών προϊόντων, υποδομών, ενέργειας κλπ. • Καθοριστικός παράγοντας αποτελεί το πολιτικό κλίμα για την αποδοχή των δραματικής έντασης μέτρων λιτότητας από την κοινωνία. Πόσο μάλλον όταν ο πρωθυπουργός, Αντώνης Σα-

μαράς και ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, μετά τα πρόσφατα επώδυνα μέτρα των 13 δισ. ευρώ, θα πρέπει να πάρουν επιπλέον μέτρα 6,4 δισ. ευρώ τη διετία 2015-2016, και ενώ οι πολίτες ήδη βλέπουν τα εισοδήματα τους να μειώνονται και τη φορολογική τους επιβάρυνση να αυξάνεται υπέρμετρα. Πρέπει να υπάρξει το ‘’καλό παράδειγμα’’ σε όλους τους τομείς. Σημαντικά βήματα έχουν γίνει ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον παραδείγματα προνομιακής μεταχείρισης (π.χ. διπλό εφάπαξ υπαλλήλων της Βουλής και πληθώρα άλλων). Πρέπει να συνοδευτεί από μεγαλύτερη διαφάνεια σε όλους τους τομείς - από την υποχρέωση ανάρτησης των ισολογισμών των κομμάτων στους ιστοτόπους τους, των αμοιβών των βουλευτών και του πόθεν έσχες στον αντίστοιχο της Βουλής συνεχώς και όχι σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, των αμοιβών σε δημόσιους οργανισμούς κλπ. Η σημασία τους για τη φορολογική συνείδηση του πολίτη είναι πολύ μεγάλη ενώ επιβάλλει συγχρόνως αυτοέλεγχο των κυβερνώντων και την αίσθηση λογοδοσίας στον φορολογούμενο, απαραίτητο στοιχείο για την υπευθυνότητα στον δημόσιο βίο. Μπορεί τα όσα αναφέρθηκαν να αποτελούν μια μικρή μόνο αναφορά στα όσα πρέπει να προωθηθούν ώστε η αλλαγή πορείας της χώρας να στεφθεί από επιτυχία, ωστόσο η σημασία τους είναι καθοριστική για την Ελλάδα και τους πολίτες της.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

οικονομIα // διεθνής ροή κεφαλαίων

Οικονομiα & κεφaλαιο Καθώς η παγκόσμια οικονομία «φλερτάρει» με την ύφεση, το ΔΝΤ - ο άλλοτε υποστηρικτής της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων - δημιουργεί ένα πλαίσιο κανόνων για την παρακολούθηση των μεγάλων ροών που, ταξιδεύοντας στον κόσμο, μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις.

άποτε το ΔΝΤ υποστήριζε ότι ρυθμοί ανάπτυξης του παγκόσμιου αεπ 3% ή χαμηλότεροι ισοδυναμούν με ύφεση. Σήμερα, η παγκόσμια οικονομία «φλερτάρει» με την ύφεση, αφού για το 2013 και 2014 προβλέπονται ρυθμοί 3,3% και 3,9%, μετά από 3,1% το 2012. Η ύφεση στην ευρωζώνη το 2012 αναμένεται, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι θα αντιμετωπισθούν τα προβλήματα των τραπεζών και των δημοσίων οικονομικών της περιφέρειας με μια συνολική λύση, να μεταστραφεί σε στασιμότητα το 2013 και σε μικρή ανάπτυξη το 2014. Έτσι, το μπλοκ του ευρώ δεν θα είναι τροχοπέδη για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία συντηρείται από τις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Βραζιλία) και την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας (2,3% το 2013) καθώς η Ιαπωνία επιβραδύνει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις πρόσφατες προβλέψεις της τονίζει ότι η κληρονομιά της χρηματοπιστωτικής κρίσης θα συνεχίζει να βαρύνει στην οικονομία. Προειδοποιεί ότι η ισχυρή διασύνδεση των χωρών, ιδίως της ευρωζώνης, δεν προφυλάσσει τις ισχυρές από τους κινδύνους που απορρέουν από το υψηλό κόστος δανεισμού των αδύναμων. Σήμερα, το ΔΝΤ επανεξετάζει τις επιπτώσεις της ελεύθερης ροής των κεφαλαίων διεθνώς, της οποίας υπήρξε ο υπέρμαχος υποστηρικτής. Σε πρόσφατη μελέτη του τονίζει ότι, όπως έδειξε η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση, οι μεγάλες και ευμετάβλητες εισροές συνοδεύονται από κινδύνους. Συγκεκριμένα, στην Ευρώπη η απουσία αναγνώρισης από τις κυβερνήσεις των μακροοικονομικών κινδύνων που τις συνοδεύουν, είχε ως συνέπεια οι εισροές αυτές να δημιουργήσουν συνθήκες φούσκας σε ορισμένες αγορές (π.χ. ισπανική αγορά ακινήτων) ή να τροφοδοτήσουν υψηλά και μη διατηρήσιμα επίπεδα ζήτησης (παράδειγμα η Ελλάδα πριν από την κρίση), εξελίξεις που ήταν 16 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Ρυθμοί ανάπτυξης, % Γερμανία

2012

2013

0,8

Γαλλία

0,2

0,4

Ιταλία

-2,3

-0,5

Ισπανία

-1,4

Ολλανδία

-0,3

0,3

Βέλγιο

-0,2

0,7

Αυστρία

0,8

0,9

Ελλάδα

-6

-4,2

Φινλανδία

0,1

0,8

Πορτογαλία

-3

-1

Ιρλανδία

0,4

1,1

Κύπρος

-2,3

-1,7

Ευρωζώνη

-0,4

0,1

Βρετανία

-0,3

0,9

Σουηδία

1,1

1,9

Πολωνία

2,4

1,8

Δανία

0,6

1,6

ΕΕ

-0,3

0,4

ΗΠΑ

2,1

2,3

Κίνα

7,7

Ιαπωνία

0,8

Βραζιλία

1,5

3,9

Ινδία

5,8

Ρωσία

3,7

3,9

Κόσμος

3,1

3,3

*κατάταξη με βάση το μέγεθος της οικονομίας Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

αποτέλεσμα της φθηνής και άφθονης εξωτερικής χρηματοδότησης. Διαπιστώνει μεν ότι οι χώρες πλέον αναγνωρίζουν τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης ροής κεφαλαίων -εφόσον υπάρχει η ισχυρή εποπτεία της μακροοικονομικής πολιτικής. Γι’ αυτό και όσες τώρα εντοπίζουν κινδύνους από μεγάλες εισροές δεν λαμβάνουν μέτρα μόνιμου χαρακτήρα για να τις περιορίσουν αλλά προσωρινά και στοχευμένα, όπως η Ελβετία και η Ιαπωνία που παρεμβαίνουν στην αγορά συναλλάγματος για να περιορίσουν την άνοδο του νομίσματός τους ή η Βραζιλία που φορολογεί συγκεκριμένες εισροές «θερμού» χρήματος κ.α. Ωστόσο, δημιουργεί τώρα ένα πλαίσιο κανόνων, που θα λειτουργεί σαν οδικός χάρτης για τις κυβερνήσεις με στόχο να παρακολουθείται η ροή κεφαλαίων από/προς τις οικονομίες τους ώστε να εντοπίζονται πιθανές εστίες κινδύνου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, πριν από την κρίση είχε φθάσει το 20% του παγκόσμιου αεπ. Αν σκεφτεί κανείς ότι τελευταίο φθάνει τα 71 τρισ. δολ., τα κεφάλαια που «ταξιδεύουν» είναι τεράστια και, όταν οι κυβερνήσεις δεν επαγρυπνούν, στο ταξίδι τους μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλα προβλήματα.

χρημα & οικονομια Το χρήμα, η ροή του στην οικονομία, οι κεντρικοί τραπεζίτες και το παγκόσμιο σύστημα. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Χρhμα και οικονομiα // Κεντρικοί τραπεζίτες

Pas de deux

και χορoς των πολλων με αβεβαια εκβαση Καθώς οι κυβερνήσεις ακολουθούν περιοριστική πολιτική, πετούν το μπαλάκι στο τερέν των κεντρικών τραπεζιτών για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας, με χαμηλότερα επιτόκια για επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η μετάδοση της πολιτικής τους στην αγορά αποδεικνύεται πιο δύσκολη από τις αρχικές εκτιμήσεις. Η ύφεση περιορίζει τη ζήτηση δανείων σε συνθήκες που θυμίζουν παγίδα ρευστότητας, όπου η χορήγηση ρευστότητας στις τράπεζες δεν οδηγεί σε ενίσχυση της ζήτησης στην οικονομία. Τα προβλήματα των τραπεζών και η υποχρέωση ισχυροποίησης των ισολογισμών τους, όπως και τα αυστηρότερα κριτήρια αξιολόγησης των δανειοληπτών αλλά και οι συνθήκες στις αγορές κρατικών ομολόγων είχαν ως συνέπεια οι παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζιτών να αναχαιτίσουν την κρίση όχι όμως και την ύφεση στην ευρωζώνη ή την επιβράδυνση στις άλλες χώρες. Έτσι, η ΕΚΤ οδηγείται στα βήματα της Fed, και ενώ όλοι αναζητούν τους τρόπους με τους οποίους θα επηρεάσουν τη ροή του χρήματος προς τη διατηρήσιμη ανάπτυξη των οικονομιών τους. 18 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Μάριο Ντράγκι - Ευρωζώνη Μεταμορφώνει την ΕΚΤ από ένα στατικό οργανισμό προσηλωμένο στο γερμανικό δόγμα, σε μια σύγχρονη κεντρική τράπεζα που χρησιμοποιεί, έστω υπό όρους, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι ομόλογοί του στην Αμερική και την Ιαπωνία.

ελικά ο κεντρικός τραπεζίτης της ευρωζώνης, Μάριο Ντράγκι, ανέλαβε δράση για την αποτροπή διολίσθησης της ευρωπαϊκής οικονομίας σε μεγαλύτερη ύφεση και πιθανώς σε αποπληθωρισμό. Η ΕΚΤ θα προχωρά σε απεριόριστες αγορές βραχυχρόνιων ομολόγων -ως 3ετή- σ τη δευτερογενή αγορά χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλό κόσ τος δανεισμού από τις αγορέ ς (όπως η Ισπανία και η Ιταλία) ώστε αυτό να μειωθεί. Οι αγορές αυτές -με τις Outright Market Transactions, OMT- δεν αποτελούν χρηματοδότηση κρατών, που απαγορεύεται από το καταστατικό της, αφού τα κεφάλαια της ΕΚΤ κατευθύνονται στους επενδυτές στην κατοχή των οποίων ήδη βρίσκονται τα ομόλογα (αντιδρούσε ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης). Xρηματοδότηση κρατών θα αποτελούσε η αγορά στην πρωτογενή αγορά, δηλαδή με την έκδοση των ομολόγων από τα κράτη. Η παρέμβαση της ΕΚΤ θα γίνεται μόνο εφόσον τα κράτη υπογράψουν μνημόνια με τον ESM, δηλαδή

δεσμευτούν σε προγράμματα μείωσης των δημοσίων ελλειμμάτων τους, που διαφοροποιεί την παρέμβασή της από εκείνες άλλων κεντρικών τραπεζών. Ως εδώ όλα λογικά, στην πράξη όμως τα πράγματα περιπλέκονται από την προϋπόθεση αυτή. Π.χ. η Ισπανία θα πρέπει να θέσει το πρόγραμμα μείωσης του ελλείμματός της σε διεθνή επιτήρηση. Όμως ήδη βρίσκεται σε επιτήρηση από την ΕΕ και έχει λάβει δρακόντεια μέτρα λιτότητας. Η υποχρέωση θα τροφοδοτούσε εκτιμήσεις των αγορών για μεγαλύτερη λιτότητα, ύφεση και μεγαλύτερη αστάθεια στην αγορά ομολόγων. Έτσι οι χώρες σε πρόβλημα διστάζουν να προσφύγουν στον EFSF, κάτι που ισχύει για την Ισπανία, και που δεν συζητείται στην Ιταλία. Επίσης, αν μια χώρα της οποίας τα ομόλογα έχει αγοράσει η ΕΚΤ δεν πετύχει τους στόχους της, τότε η διακοπή αγορών από την ΕΚΤ δεν θα οδηγήσει σε απότομη διόρθωση στην αγορά ομολόγων και νέα προβλήματα; Η ασπίδα προστασίας που δημιούργησε ο Μάριο Ντράγκι αποτελεί ένα βήμα για την κάλυψη του κενού που αφήνει η απουσία μιας κεντρικής τράπεζας που λειτουργεί ως ύστατος δανειστής για τα κράτη (βλ. Βρετανία, ΗΠΑ και Ιαπωνία). Προς το παρόν, και μόνο ως πρόθεση οδήγησε σε μικρή μείωση των επιτοκίων δαΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Χρhμα και οικονομiα // Κεντρικοί τραπεζίτες νεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας. Θετική εξέλιξη αποτελούν τα βήματα προς την τραπεζική ένωση, που θα περιλαμβάνει ευρωπαϊκό μηχανισμό εκκαθάρισης των τραπεζών ώστε να σπάσει η καταστροφική σύνδεση των τραπεζών με τα κρατικά οικονομικά. Η προαπαιτούμενη κοινή εποπτεία των τραπεζών από την ΕΚΤ θα λειτουργήσει τον Μάρτιο 2014, αφού πρέπει να αντιμετωπιστούν στο μεταξύ θέματα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αυτά αφορούν στις ενστάσεις της Βρετανίας κυρίως, αλλά και των άλλων εκτός ευρώ χωρών, που δεν δέχονταν κυριαρχία της ευρωζώνης (και της Γερμανίας) στον ορισμό των κανόνων που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή και που αφορούν όλες τις τράπεζες της ΕΕ. Τελικά, στην άμεση εποπτεία της ΕΚΤ θα τεθούν οι 200 μεγαλύτε-

ρες ευρωπαϊκές τράπεζες - σε σύνολο 6 χιλ. Η ΕΚΤ θα μπορεί να ζητήσει την εποπτεία μιας μικρότερης τράπεζας εφόσον το κρίνει σκόπιμο ή αν της ζητηθεί από τον ESM (και πριν το 2014) στην περίπτωση που κληθεί να τη διασώσει με ευρωπαϊκά κεφάλαια. Ωστόσο, δεν προβλέπεται ακόμα κοινή εγγύηση καταθέσεων, αναγκαία για τη σταθερότητα, αφού δεν τη δέχεται η Γερμανία. Η κοινή εγγύηση μέρους του κρατικού χρέους (ευρωομόλογο) και η πραγματική δημοσιονομική ολοκλήρωση (κοινή πολιτική που θα προλαμβάνει κρίσεις όπως η τωρινή αλλά και θα βοηθά στη διόρθωση εκείνων που πλέον έχουν συμβεί, με μεταφορά πόρων ώστε να μην βυθίζονται οι χώρες σε κρίση σε μεγαλύτερη ύφεση) αποτελούν απόμακρο ενδεχόμενο. Οι δύο τελευταίοι παράγοντες θα

συμπλήρωναν τις δυνατότητες του κ. Ντράγκι, που διατηρεί το επιτόκιο του ευρώ στο 0,75%, να στηρίξει την ευρωζώνη. Κατανοητή η διστακτικότητα των Ευρωπαίων, ωστόσο το χειρότερο ενδεχόμενο μετά την εμπειρία της κρίσης και την αναγνώριση των κενών στο θεσμικό και λειτουργικό πλαίσιο του κοινού νομίσματος, είναι οι στίχοι του Σαίξπηρ να ταιριάζουν στις ευρωπαϊκές διεργασίες:

«{…} η σκέψη μάς κάνει όλους μας δειλούς, το φυσικό χρώμα της απόφασης το απονεκρώνει η κιτρινισμένη πια χροιά της σκέψης. Και έργα υψηλής πνοής με ισχυρά φτερά, μ’ αυτήν εδώ τη σκέψη βγαίνουν από τη ροή τους, έργα πια δεν θα ονομαστούν ποτέ». (Άμλετ, μετάφραση Παύλου Μάτεση)

Μπεν Μπερνάνκε - Αμερική Γρήγορος στις αντιδράσεις του, αντιλήφθηκε εγκαίρως τη σημασία των προσδοκιών. Ανακοινώνει μέχρι πότε θα ισχύουν τα μηδενικά επιτόκια του δολαρίου -υπήρξε ο πρώτος κεντρικός τραπεζίτης που δεσμεύτηκε για το ύψος του επιτοκίου της κεντρικής τράπεζας- ή και η ποσοτική χαλάρωση ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα στην αγορά.

την Αμερική ο κεντρικός τ ραπεζίτης, Μπε ν Μπερνάνκε, προχώρησε στην τρίτη φάση της ποσοτικής χαλάρωσης, την QE3. Η απόφαση τον Σεπτέμβριο να αγοράζει η Fed μακροχρόνιους τίτλους στεγαστικών δανείων («τυπώνοντας» χρήμα) από τράπεζες και ιδρύματα στεγαστικής πίστης, επιπλέον 40 δισ. δολ. κάθε μήνα για όσο αυτό κριθεί αναγκαίο, σ υμπληρώθηκε τον Δεκέμβριο με ισόποσες αγορές κρατικών ομολόγων

20 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

(Treasuries). Έτσι, ελπίζει ότι τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, που επηρεάζουν τις επενδύσεις των επιχειρήσεων και τις δαπάνες για αγορά κατοικιών (και όχι μόνο) των νοικοκυριών, θα μειωθούν περαιτέρω και θα οδηγήσουν σε αναθέρμανση της οικονομίας. Θεωρεί ότι, χωρίς νέα ποσοτική χαλάρωση - χορήγηση νέας ρευστότητας στις τράπεζες- δεν θα μειωθεί η ανεργία από το υψηλό ποσοστό 8% (όσο στην Ευρωζώνη πριν την κρίση!). Έτσι, επιλέγει να δράσει και πάλι, δηλώνοντας ότι θα συνεχίσει την πολιτική αυτή

όσο χρεαστεί και ότι θα διατηρήσει το μηδενικό επιτόκιο του δολαρίου έως ότου το ποσοστό ανεργίας υποχωρήσει στο 6,5% (προβλέπεται στα μέσα του 2015) και εφόσον ο πληθωρισμός δεν υπερβεί το 2,5%. Παρόλο που η αμεσότητα της αντίδρασης του στην κρίση οδήγησε σε πολύ καλύτερη επίδοση της αμερικανικής οικονομίας από της ευρωζώνης, σήμερα η αποτελεσματικότητά της θα κριθεί από την ανταπόκριση των πολιτών και των τραπεζών. Από το κατά

πόσο θα αυξηθεί η ζήτηση στεγαστικών δανείων και η αναχρηματοδότηση παλαιών (ώστε τα χαμηλότερα επιτόκια να ενισχύσουν το εισόδημα των καταναλωτών) και οι τράπεζες, με ενισχυμένη τη ρευστότητά τους, θα αυξήσουν τις χορηγήσεις τους. Επίσης, από το κατά πόσο θα μειώσουν/διατηρήσουν τα τωρινά ιστορικά χαμηλά επιτόκια τους ώστε να προσελκύσουν δανειολήπτες. Έτσι, θα υπάρχουν περισσότερα δάνεια προς τιτλοποίηση, τα οποία θα αγοράζει η κεντρική τρά-

πεζα, που αναγνωρίζει τη σημασία της αγοράς κατοικιών για την ανάκαμψη. Ωστόσο, ο επικεφαλής της New York Fed, Bill Dudley, διαπιστώνει ότι τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων δεν υποχωρούν. To αποδίδει στη μεγάλη συγκέντρωση στεγαστικών δανείων σε λίγες μόνο τράπεζες, που περιορίζει τον ανταγωνισμό στην αγορά και τη μετάδοση της πολιτικής της Fed. Ο μετάδοσή της όμως θα κρίνει την επιτυχία της, κάτι άλλωστε που ισχύει για όλους τους κεντρικούς τραπεζίτες.

Μέρβιν Κινγκ - Βρετανία Με ποσοτική χαλάρωση και χρηματοδότηση των τραπεζών υπό τον όρο ότι θα χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία, επιδιώκει να θωρακίσει την οικονομία και τον ισχυρό τραπεζικό της τομέα από τους αντίθετους ανέμους της ευρωπαϊκής κρίσης.

Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από τράπεζ ε ς, ασφαλισ τικέ ς εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία κλπ. Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης αυξάνεται κατά 50 δισ. λίρες, στα 375 δισ. ή 24% του αεπ της χώρας έναντι 18% ως σήμερα στις ΗΠΑ. Στόχος είναι, με την έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος να ενισχυθεί η ρευστότητα, οδηγώντας σε χαμηλότερα επιτόκια. Ωστόσο, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας διαπιστώνει περιορισμένη επίπτωση στην οικονομία, όπου ο ρυθμός ανάπτυξης είναι αρνητικός. Ο δανεισμός των επιχειρήσεων υποχωρεί και η άνοδος της ζήτησης στεγαστικών δανείων δεν καλύπτεται από τις απρόθυμες να δανείσουν τράπεζες. Έτσι, ανακοίνωσε το πρόγραμμα Funding for Lending, με το οποίο η κεντρική τράπεζα παρέχει χρηματοδότηση στις τράπεζες

υπό τον όρο ότι τα κεφάλαια θα διοχετευθούν στην πραγματική οικονομία. Ανάλογο πρόγραμμα εφαρμόζ ει η κεν τρική τράπεζα της Ιαπωνίας από το 2010. O Μαρκ Κάρνει, σήμερα διοικητής της κεντρικής τράπεζας του Καναδά, που θα τον διαδεχθεί τον Ιούλιο, προχωρά ένα βήμα πιο πέρα. Δηλώνει ότι αν η οικονομία δεν βελτιωθεί θα πρέπει η τράπεζα να αναγγέλλει για πόσο διάστημα θα διατηρεί το επιτόκιό της -σήμερα 0,5%-, πρακτική που ακολουθεί η Fed, αφού αυτό είναι που επηρεάζει τα επιτόκια στην αγορά και τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Μάλιστα, με το επιτόκιό της κοντά στο μηδέν, πιο αποτελεσματικό είναι να τεθεί στόχος για το ονομαστικό αεπ (και τον ρυθμό ανάπτυξης) αντί στόχου για τον πληθωρισμό (σήμερα 2%). Αυτό θα μείωνε την αβεβαιότητα στην αγορά. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Χρhμα και οικονομiα // Κεντρικοί τραπεζίτες

Mazaaki Shirakawa - Ιαπωνία Με εμπειρία στην ποσοτική χαλάρωση, αφού η χώρα του ήταν ο πρώτος διδάξας, σήμερα έχει να αντιμετωπίσει την άνοδο του γεν, καταφύγιο ασφάλειας μεν, όμως πλήττει τις εξαγωγές και την ανάπτυξη.

κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας, καθώς βλέπει την οικονομία να επιβραδύνει, με τρεις διαδοχικέ ς κινήσεις, τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο, αύξησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (αγορές κρατικών οµολόγων κυρίως αλλά και εταιρικών οµολόγων, exchange traded funds κλπ ) κατά 31 τρισ. γεν, στα 101 τρισ. ως το τέλος του 2013 ή 21% του αεπ

22 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

της χώρας. Το πρόγραμμα ξεκίνησε πριν 2 χρόνια με στόχο τα 35 τρισ. γεν και από τότε τριπλασιάστηκε. Η ιστορία της ποσοτικής χαλάρωσης στη χώρα ξεκίνησε το 2001, έφθασε το 7% του αεπ το 2004, με περιορισμένη επίπτωση στην άνοδο του αεπ και τη αντιστροφή της μειωτικής πορείας των τιμών, λόγω των προβλημάτων τότε των τραπεζών και της απομόχλευσης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Ωστόσο απέτρεψε την επιδείνωση. Σήμερα,

έχει ίση έκταση από την αρχή της κρίσης με της Αμερικής (αύξηση ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας κατά 11% του αεπ). Και εδώ στόχος είναι να οδηγήσει σε χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Επίσης, ανακοίνωσε το πρόγραμμα υποστήριξης δανείων, με το οποίο θα χορηγεί κεφάλαια, με επιτόκιο 0,1%, σε κάθε τράπεζα που θα το ζητήσει στο ισόποσο της καθαρής αύξησης των χορηγήσεών της, με στόχο να ενθαρρύνει τις τράπεζες σε πιο επιθετική πολιτική χορηγήσεων αλλά και να ενισχύσει τη ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που θα γνωρίζουν ότι η τάση των επιτοκίων είναι πτωτική. Διατηρεί το μηδενικό επιτόκιο του γεν. Την προβληματίζει η άνοδος του γεν, που παρά τα χαμηλά επιτόκια, αποτελεί καταφύγιο ασφάλειας των επενδυτών. Η ισοτιμία του έναντι του δολαρίου έχει αυξηθεί κατά 48% από το 2007, πλήττοντας τις εξαγωγές που ήδη πιέζονται από τη μειωμένη ζήτηση από την Ευρώπη και την Κίνα. Έτσι αναμένονται νέες παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος. Κατάργησε το κατώτατο όριο απόδοσης για αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων που ίσχυε για την τράπεζα (0,1%) ώσ τε να μπορεί να αγοράζ ει όταν οι συνθήκε ς οδηγούν σε ακόμη χαμηλότερες αποδόσεις και το ποσοτική χαλάρωση να είναι πιο αποτελεσματική. Συγχρόνως, η κατάργηση στοχεύει στον περιορισμό της ανόδου του γεν, αφού μπορεί να μειωθούν περαιτέρω οι αποδόσεις και η ελκυστικότητά τους. Με τον πληθωρισμό στο 0%, δηλώνει ότι θα συνεχίσει την ποσοτική χαλάρωση έως ότου πετύχει ρυθμό 1% το λιγότερο και διασφαλίσει ότι η ανάκαμψη της οικονομίας είναι διατηρήσιμη, οπωσδήποτε ως τα τέλη 2013.

Zhou Xiaochuan - Κίνα Καθώς η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας εισέρχεται στην τεράστια κινεζική αγορά, μέσα από τον εξαγωγικό της τομέα, η κεντρική τράπεζα μειώνει τα επιτόκια για να συνεχιστεί η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.

την Κίνα, η στασιμότητα στην ΕΕ, που αποτελεί πλέον τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, οδηγεί σε χαμηλότερες εξαγωγές και ανάπτυξη. Οι αρχές δεν προχωρούν σε μεγάλε ς επενδύσεις υποδομής για να αποτρέψουν την επιβράδυνση. Έχουν άλλωσ τε την εμπειρία της αντιμετώπισης της κρίσης μετά το 2008, οπότε η τεράστιας έκτασης δημοσιονομική και νομισματική χαλάρωση οδήγησε σε μειούμενης αποδοτικότητας επενδύσεις και εκτόξευση των τιμών των ακινήτων. Ωσ τόσο, πέτυχε ρυθμούς ανάπτυξης στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης της τάξης του 10%. Καθώς η οικονομία επιβραδύνει, η κεντρική τράπεζα της χώρας μειώνει τα επιτόκια αναφοράς των εμπορικών τραπεζών, σήμερα στο 3,25% για τις καταθέσεις και 6,3% για τα δάνεια, αλλά και το ποσοστό των υποχρεωτικών καταθέσεων των τραπεζών στην κεντρική τράπεζα για να τονωθεί η δανειοδότηση των επιχειρήσεων, ιδίως των εξαγωγικών που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προθεσμίες πληρωμής από τους πελάτες του εξωτερικού, οι οποίες μεταφέρονται στην εγχώρια παραγωγική αλυσίδα. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα οι χορηγήσεις των τραπεζών να αυξάνονται με ρυθμό 16%, όσο και πέρυσι. Επίσης, με τις παρεμβάσεις της στη διατραπεζική αγορά (με repos) επηρεάζει έμμεσα τα επιτόκια, οι συναλλαγές σε αυτή φέτος τον Αύγουστο ήταν 29% μεγαλύτερες από πέρυσι. Ο κεντρικός τραπεζίτης διαπιστώνει μεγαλύτερη δραστηριοποίηση των ξένων τραπεζών στην αγορά του. Σύμφωνα με έρευνα της PwC, τα κέρδη των 180 ξένων τραπεζών στην κινεζική αγορά διπλασιάσ τηκαν το 2011. Μάλισ τα, οι τράπεζες προβλέπουν αύξηση των εσόδων τους 20% ως το 2015 με έμφαση στη δανειοδότηση επιχειρήσεων αλλά και στη λιανική τραπεζική αφού αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων υψηλού ενεργητικού. Το αυστηρό ρυθµιστικό καθεστώς της κεντρικής τράπεζας µπορεί να αποτελεί εµπόδιο στην ταχύτερη

επέκτασή τους. Ο στόχος της Κίνας να αποτελέσει η Σαγκάη διεθνές χρηµατοοικονοµικό κέντρο προϋποθέτει απελευθέρωση των επιτοκίων, δηλαδή να µην καθορίζει τα βασικά η κεντρική τράπεζα, αλλά και της ισοτιµίας του νοµίσµατος. Εφόσον αυτό πραγµατοποιηθεί, όπως και η πρόθεση της ρυθμιστικής αρχής των χρηματιστηρίων της να αυξήσει το όριο συμμετοχής ξένων επενδυτών στην αγορά μετοχών και ομολόγων, θα υπάρξουν µεγάλες ευκαιρίες για τις τράπεζες, καθώς θα ενισχυθεί η διεθνοποίηση του γουάν µε αυξανόµενη θέση στη διεθνή αγορά παραγώγων για τράπεζες και επιχειρήσεις. Αντίστοιχα, οι κεντρικοί τραπεζίτες της Βραζιλίας και των άλλων αναπτυσσόμενων χωρών μείωσαν τα επιτόκια για να στηρίξουν την οικονομία και να αποτρέψουν την περεταίρω ανατίμηση των νομισμάτων τους καθώς οι επενδυτές αναζητούν υψηλότερες αποδόσεις. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Χρhμα και οικονομiα // νομίσματα

Τριπολικος κοσμος Ένα νέος πόλος αναδεικνύεται στο μέχρι σήμερα δίδυμο της κυριαρχίας του δολαρίου και του ευρώ στη διεθνή αγορά. Η τεράστια επιρροή της Κίνας στις χώρες της Ασίας έχει δημιουργήσει μια ζώνη γουάν, όπου τα νομίσματα των χωρών της περιοχής συνδέονται μεν με το δολάριο, όμως στην πράξη η ισοτιμία τους επηρεάζεται και καθορίζεται από την ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος.

α παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ ανέρχονται σήμερα σε 10,4 τρισεκ. δολ. Μόνο τα μισά περίπου έχει καταστεί δυνατό να κατανεμηθούν στα νομίσματα στα οποία διακρατούνται. Από τα τελευταία το 62% διακρατείται σε δολάρια, το 25% σε ευρώ -ποσοστό σταθερό τα τελευταία χρόνια παρά την κρίση στην ευρωζώνη-, 4% σε στερλίνες, 4% σε γεν και περίπου 5% σε άλλα νομίσματα. Παρόλο που οι επενδυτές μείωσαν κάθετα τη ζήτηση για κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης, ιδίως των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος δανεισμού και δημοσιονομική κρίση, η διεθνής θέση του ευρώ διατηρήθηκε σταθερή. Σε αυτό συνέβαλλαν η Γερμανία και οι άλλες πλεονασματικές χώρες της ευρωζώνης, των οποίων τα ομόλογα είναι καταφύγια ασφάλειας, ακόμη και στο απόγειο της κρίσης το 2011. Παράδειγμα μείωσης των αποθεμάτων σε ευρώ είναι η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, που μείωσε τα αποθέματά της από 50% των συνολικών σε 37% σή24 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

μερα. Επίσης, η χρήση του ευρώ στις χώρες της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης αποκτά αυξανόμενο ρόλο (και πιθανώς περικλείει συστημικούς κινδύνους καθώς συνέβαλλε στη μετάδοση της κρίσης), αφού το 81% των δανείων σε συνάλλαγμα είναι σε ευρώ με το αντίστοιχο ποσοστό στις καταθέσεις στο 83%. Επίσης, στις εκδόσεις ομολογιακών και άλλων δανείων, το απόθεμα σε ευρώ είναι περίπου 25% του συνόλου (υποχωρεί ελαφρά) ενώ το μερίδιο των τίτλων σε δολάρια ενισχύεται και πλέον βρίσκεται στο 50%.

eνας νeος πoλος ισχyος Στο διεθνέ ς σ τ ε ρέωμα των νομισμάτων, έ να νέο ‘’αστέρι’’ γεννιέται, που δεν φαίνεται ακόμα στα συναλλαγματικά αποθέματα, αφού η Κίνα θέτει περιορισμούς στις επενδύσεις στο νόμισμά της και συνεπώς στη διεθνή χρήση του γουάν. Η κυρίαρχη επίδραση της Κίνας στις άλλες χώρες της Ασίας -μέσω της εφοδιαστικής αλυσίδας για την τροφοδοσία της τεράστιας παραγωγικής της μηχανής αλλά και της επιθυμίας των τελευταίων να μην έχουν απώλειες ανταγωνιστικότητας σε σχέση με την Κί-

Οι κινεζικές αρχές προλαμβάνουν: ταχύτερη απελευθέρωση της κεφαλαιαγοράς που συμβαδίζει με τη διεθνοποίηση του νομίσματος, θα οδηγούσε σε κερδοσκοπικές κινήσεις.

να- αντανακλά στην επιρροή του νομίσματός της. Τα νομίσματά τους συνδέονται μεν με το δολάριο στην πράξη όμως η συμμετοχή τους στην εφοδιαστική αλυσίδα της Κίνας τις οδηγεί στο να διατηρούν σταθερή την ισοτιμία τους ως προς το γουάν. Έτσι το γουάν αναδύεται ως ο τρίτος πόλος του παγκόσμιου συστήματος, η συναλλαγματική πολιτική της Κίνας ακολουθείται από και επηρεάζει την αντίστοιχη πολιτική των άλλων ασιατικών χωρών, δημιουργώντας μια de facto ζώνη γουάν στην Ασία. Οι κεφαλαιαγορέ ς της Κίνας είναι σε μεγάλο βαθμό κλεισ τέ ς για τους ξένους επενδυτές, παράγοντας που περιορίζει τη διεθνοποίηση του νομίσματος. Ωστόσο η εικόνα αλλάζει. Η αύξηση των εξαγωγών που τιμολογούνται σε γουάν παρόλο που σήμερα φτάνει στο 12% περίπου, και η πρόθεση των κινεζικών αρχών να ενισχυθούν τα επενδυτικά προϊόντα σε γουάν που προ-

σφέρονται στο Χονγκ Κονγκ αλλά στο εξωτερικό (Λονδίνο, Σιγκαπούρη) αποτελούν τα πρώτα βήματα για τη διεθνοποίησή του. Για τη χώρα με τα 3,3 τρισ. δολ. συναλλαγματικά αποθέματα, (το 1/3 περίπου των παγκόσμιων), και με το 60% περίπου να είναι επενδεδυμένα σε δολάρια (περίπου 2 τρισ. δολ) οι κινήσεις είναι προσεκτικές. Έχει μεν διευρύνει το όριο ημερήσιας διακύμανσης έναντι του δολαρίου από την ισοτιμία που καθορίζει, ωστόσο αποτρέπει τη μεγαλύτερη ανατίμησή του για να μην πληγούν οι εξαγωγές. Επίσης, οι κινεζικές αρχές προλαμβάνουν: ταχύτερη απελευθέρωση της κεφαλαιαγοράς που συμβαδίζει με τη διεθνοποίηση του νομίσματος, θα οδηγούσε σε κερδοσκοπικές κινήσεις. Η προσδοκία ανατίμησης θα τροφοδοτούσε μεγαλύτερες ανοδικές πιέσεις στο νόμισμα, σε μια οικονομία που, για τα μέτρα της, επιβραδύνει, αν μπορεί κανείς να θεωρήσει ρυθμό ανάπτυξης 8% χαμηλό. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Χρhμα και οικονομiα // κεφαλαιαγορές

Money Market Funds

Πiσω στην Ευρωπη αλλa κοιτοyν & Ανατολικa Αόρατα στα ραντάρ της εποπτείας, απέφυγαν μέχρι στιγμής τους αυστηρότερους κανόνες εποπτείας που επιθυμούσε η SEC, ανάλογης των τραπεζών. Και καθώς οι αμερικανικές τράπεζες αντλούν λιγότερα κεφάλαια από αυτά, στοχεύουν στην Ιαπωνία ενώ επανέρχονται σταδιακά στην Ευρώπη.

α αμερικανικά Money Market Funds (αμοιβαία κεφάλαια αγοράς χρήματος, MMFs) επανέρχονται σταδιακά στην Ευρώπη. H έκθεσή τους στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ιδιαίτερα της ευρωζώνης, μετά από συνεχή υποχώρηση με την έναρξη της κρίσης χρέους που παρέσυρε σε ζημιές τις τράπεζες, αυξάνεται το τελευταίο διάστημα. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά προσδοκίες για βελτίωση των συνθηκών, μετά και την ανακοίνωση από την ΕΚΤ ότι θα παρεμβαίνει υπό όρους σε απεριόριστη έκταση στις αγορές κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης, ώστε να διαρραγεί ο φαύλος εναγκαλισμός προβληματικών δημόσιων οικονομικών και τραπεζών. Τον περασμένο Σεπτέμβριο οι τοποθετήσεις τους σε χρεόγραφα τραπεζών της ευρω-

26 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ζώνης έφτασαν στο 11% των συνολικών με αύξηση 16% από πέρυσι. Μεγαλύτερη ήταν η άνοδος στις γαλλικές τράπεζες, 3,9% του συνόλου των κεφαλαίων τους. Ωστόσο, διαφοροποιούνται περισσότερο έναντι του κινδύνου. Στρέφονται πλέον στην Ιαπωνία, το ποσοστό της χώρας στις τοποθετήσεις τους έφθασε το 13%, αποτελεί τη μεγαλύτερη έκθεση στο εξωτερικό (και συντηρεί τις ανοδικές τάσεις στο γεν). Το ένα τρίτο των κεφαλαίων τους είναι τοποθετημένο στην αμερικανική αγορά, σύμφωνα με στοιχεία του οίκου Fitch, όπου παρά τις χαμηλές αποδόσεις εξασφαλίζουν σίγουρη ρευστότητα σε αβέβαιους καιρούς. Σε 5 τράπεζες, τις Credit Suisse, Bank of Tokyo Mitsubishi, Sumitomo Mitsui Banking Corporation, Bank of America και Royal Bank of Canada, έχουν τοποθετήσει το 18% των κεφαλαίων τους.

συνέχεια η απόσυρση από την αγορά της ευρωζώνης συνέβαλλε στα προβλήματα των τραπεζών. Συνεπώς, η διασύνδεση τραπεζών και μη-τραπεζών, που είναι εκτός της αυστηρής εποπτείας, περικλείει κινδύνους.

Πως διεφυγαν απο τη SEC

Πως εισερχονται στον χορο των κινδυνων Γιατί οι κινήσεις των MMFs έχουν σημασία; Ο λόγος είναι ότι τα MMF αποτελούν βραχυπρόθεσμη μορφή χρηματοδότησης για τις τράπεζες από τον σκιώδη χρηματοοικονομικό τομέα (shadow banking). Με τον όρο νοείται οποιαδήποτε παροχή χρηματοδότησης εκτός του τραπεζικού τομέα, του οποίου η εποπτεία είναι πολύ χαλαρότερη από των τραπεζών έως και ανεπαρκής για την πρόληψη κινδύνων. Η χρηματοδότηση μακροχρόνιου ενεργητικού των τραπεζών (δηλαδή των χορηγήσεών τους) με βραχυχρόνιο χρέος είναι βασική παράμετρος του χρηματοπιστωτικής λειτουργίας. Όμως, όπως τόνισε πρόσφατα, ο Frank Miller, ο Αμερικανός υφυπουργός Οικονομικών, η μεγάλη εξάρτηση των τραπεζών από αυτή εγκυμονεί κινδύνους. Και αυτό γιατί τα MMF, που αντλούν βραχυπρόθεσμα κεφάλαια από επενδυτές, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε μεταβολές συνθηκών. Τείνουν να αποσύρουν απότομα κεφάλαια με το πρώτο σημάδι κινδύνου, προσδίδοντας μεγαλύτερες διαστάσεις σε μια κρίση εμπιστοσύνης. Αυτό συνέβη στην Αμερική στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης, όταν ένα fund υπέστη απώλειες από την κατάρρευση της Lehman (απαιτήθηκε κρατική στήριξη) ενώ στη

Η Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Securities and Exchange Commission, επιχείρησε να θέσει αυστηρότερους κανόνες στη λειτουργία τους, με τους οποίους θα αντιμετωπιζόταν η υψηλή μεταβλητότητα της αγοράς. Πρότεινε να ανακοινώνουν την τιμή των μεριδίων τους, ώστε να παρακολουθείται έγκαιρα η απόδοση από τους επενδυτές σε αυτά και να μην παρατηρούνται μαζικές αποσύρσεις κεφαλαίων από αυτούς και στη συνέχεια του fund από την αγορά. Ή εναλλακτικά, την επιβολή υποχρέωσης διατήρησης κεφαλαίων έναντι των τοποθετήσεων τους, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα σε απόσυρση κεφαλαίου από επενδυτές χωρίς να αποσταθεροποιείται η αγορά. Συγχρόνως, οι επενδυτές που θα ήθελαν να αποσύρουν κεφάλαια από ένα fund να ανακτούν μέρος του κεφαλαίου (που έχουν τοποθετήσει σε αυτό) σε διάστημα 30 ημερών, ώστε να μην κλιμακώνεται η κρίση άμεσα. Οι προτάσεις αυτές δεν συγκέντρωσαν τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων, υπήρξαν αντιδράσεις από επενδυτικούς οίκους που υποστήριξαν ότι θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στους επενδυτές, τους εκδότες χρεογράφων – στη συγκεκριμένη περίπτωση τις τράπεζες- και την οικονομία. Το ΔΝΤ, στο πρόσφατο Global Financial Stability Report, χαρακτηρίζει τη μη εφαρμογή των προτάσεων εμπόδιο στη μείωση των κινδύνων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η επικεφαλής της SEC, Mary Shapiro, αντίστοιχα δηλώνει ότι η εποπτεία τους παραμένει ένα από τα εκκρεμή ζητήματα που ανέδειξε η χρηματοπιστωτική κρίση. Μέχρι στιγμής, οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί του σκιώδους τραπεζικού τομέα δεν αντιμετωπίζουν τις υψηλότερες κεφαλαιακές απαιτήσεις που πρέπει να καλύψουν οι τράπεζες. Συνεπώς η ανταγωνιστική τους θέση βελτιώνεται, θα αυξήσουν το μερίδιό τους στην αγορά δανείων, πιθανώς αλλάζοντας τη μορφή του χρηματοοικονομικού συστήματος. Την εξέλιξη αυτή ήθελε να προλάβει το ΔΝΤ, θεωρεί ότι οι κανόνες της SEC, αν εφαρμόζονταν, θα περιόριζαν το μέγεθος των funds (κάνοντάς τα λιγότερο ελκυστικά στους επενδυτές αφού θα περιορίζονταν οι αποδόσεις τους) και συνεπώς τη χρηματοδότηση των τραπεζών από την πηγή αυτή. Αυτό είναι επιθυμητό, αφού αφενός οι τράπεζες σε μικρότερο βαθμό θα χρηματοδοτούνται από ένα τομέα εκτός εποπτείας ενώ συγχρόνως θα περιορίσουν τη μόχλευσή τους. Στην Αμερική η εξάρτηση των τραπεζών από αυτή την πηγή έχει μειωθεί και τα funds αναζητούν αποδόσεις αλλού. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // επενδύσεις

Ευρωζωνη

Ποy

επενδyει & ποιοι επενδyουν

στο ευρω

Η Ιαπωνία, η Κίνα και η Γερμανία είναι οι μεγαλύτεροι πιστωτές του κόσμου. Η ευρωζώνη συνολικά είναι καθαρός χρεώστης. Οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις της προτιμούν να επενδύουν στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, προτίμηση που ανταποδίδεται. Νέο χαρακτηριστικό στη ροή κεφαλαίων η αυξανόμενη σημασία των εξωχώριων χρηματοοικονομικών κέντρων, όπου οι Ευρωπαίοι έχουν τοποθετήσεις 1τρισ. ευρώ. 28 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

διεθνής επενδυτική θέση της ευρωζώνης, δηλαδή το καθαρό αποτέλεσμα των συναλλαγών της με τον υπόλοιπο κόσμο είναι αρνητική. Το άθροισμα των τοποθετήσεων ξένων στην αγορά της (δάνεια, επενδύσεις σε ομόλογα και μετοχές και ξένες άμεσες επενδύσεις, δηλαδή το παθητικό στο ισοζύγιο) είναι κατά 1,3 τρισ. ευρώ μεγαλύτερο από τις αντίστοιχες τοποθετήσεις της στο εξωτερικό (ενεργητικό). Το άνοιγμα αυτό αντιστοιχεί σε 14% του συνολικού αεπ της. Το έλλειμμα έχει περιοριστεί από το 17% του ΑΕΠ το 2008 –το υψηλότερο που έχει καταγραφεί– αφού στη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους οι επενδυτές απέσυραν κεφάλαια από τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Συνεπώς, η ευρωζώνη είναι καθαρός χρεώστης έναντι του υπόλοιπου κόσμου, όπως άλλωστε και η Αμερική, τα ανοίγματα των οποίων καλύπτονται από το πλεονάσματα της Ιαπωνίας, της Κίνας και των πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Μ. Ανατολής. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο εσωτερικό της. Η καθαρή επενδυτική θέση της Γερμανίας αναλογεί σε 33% του ΑΕΠ της, δηλαδή οι απαιτήσεις της από

το εξωτερικό, αφού αφαιρεθούν οι απαιτήσεις ξένων από την οικονομία της, αναλογούν στο ένα τρίτο του αεπ της. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ιαπωνία είναι 54%, που εξηγεί και την ανθεκτικότητά τους στους κλυδωνισμούς της παγκόσμιας οικονομίας και παρά το υψηλό δημόσιο χρέος της τελευταίας, αφού η θέση τους στο παγκόσμιο σύστημα είναι ισχυρή. Ωστόσο, το πλεόνασμά της Γερμανίας, μαζί με εκείνα της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Φινλανδίας υπεραντισταθμίζονται από τα τεράστια ελλείμματα της Ισπανίας και της Ιταλίας και των άλλων ελλειμματικών χωρών μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ώστε το αποτέλεσμα για την ευρωζώνη συνολικά να είναι αρνητικό. Μάλιστα, το πλεόνασμα της Γερμανίας υποχωρεί αφού ως καταφύγιο ασφάλειας αυξάνονται οι επενδύσεις ξένων στα ομολογά της. Ο μεγαλύτερος πιστωτής του κόσμου είναι η Ιαπωνία με δεύτερη πλέον την Κίνα. Η καθαρή ροή κεφαλαίων από τις δύο αυτές χώρες προς τον υπόλοιπο κόσμο φθάνει τα 3,6 τρισ. ευρώ (5 τρισ. δολ.) ή περίπου 9% του παγκόσμιου αεπ και ακολουθεί η Γερμανία με 845 δισ. ευρώ. Ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί η Ελβετία, με τις τεράστιες θέσεις της στο εξωτερικό και με το καθαρό λαβείν της από το εξωτερικό να υπερβαίνει το ετήσιο αεπ της.

Προτιμηση στους Αγγλοσαξωνες Οσον αφορά τις επενδύσεις στο εξωτερικό των κατοίκων της ευρωζώνης, αγαπημένος προορισμός τόσο για επενδύσεις σε επιχειρήσεις όσο και για επενδύσεις χαρτοφυλακίου είναι οι ΗΠΑ και Βρετανία. Από τα 5,6 τρισ. ευρώ που έχουν επενδύσει σε επιχειρήσεις του εξωτερικού, το 19% έχει επενδυθεί στις ΗΠΑ και επίσης 19% στη Βρετανία. Η προτίμηση ανταποδίδεται, σχεδόν οι μισές από τις άμεσες ξένες επενδύσεις των 4,4 τρισ. ευρώ στην ευρωζώνη προέρχονται από αυτές τις δύο χώρες, 24% από ΗΠΑ και 24% από Βρετανία. Συνολικά, τα επιχειρηματικά κεφάλαια που έχουν επενδύσει οι κάτοικοι της ευρωζώνης στο εξωτερικό είναι κατά 1,2 τρισ. ευρώ μεγαλύτερα από τα επιχειρηματικά κεφάλαια που έχουν εισρεύσει σε αυτή. Το αντίστροφο ισχύει για τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, που εξηγεί και την ελλειμματική της θέση. Οι επενδύσεις σε χρεόγραφα και μετοχές του εξωτερικού των κατοίκων της ευρωζώνης φθάνουν τα 4,8 τρισ. ευρώ ενώ πολύ μεγαλύτερες είναι οι αντίστοιχες επενδύσεις ξένων στην ευρωζώνη, 7,6 τρισ. ευρώ. Και

εδώ οι προτιμήσεις των επενδυτών της ευρωζώνης είναι οι ίδιες. Το 1/3 των επενδύσεων χαρτοφυλακίου τους στο εξωτερικό κατευθύνεται σε αμερικανικούς τίτλους, σε μια αγορά καταφύγιο ασφάλειας και υψηλής ρευστότητας, και το 1/5 σε βρετανικούς. Χαρακτηριστική εξέλιξη στη ροή κεφαλαίων είναι η αυξανόμενη συμμετοχή των εξωχώριων χρηματοοικονομικών κέντρων, των φορολογικών παραδείσων, που παρέχουν χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε επιχειρήσεις και κατοίκους άλλων χωρών με αντάλλαγμα εξαιρετικά χαμηλούς φόρους, μυστικότητα που επιτρέπει την απόκρυψη εισοδημάτων από τις φορολογικές αρχές του τόπου καταγωγής τους και σταθερό περιβάλλον. Σε αυτούς, οι κάτοικοι της ευρωζώνης έχουν τοποθετήσεις ύψους σχεδόν 1 τρισ. ευρώ. Το 8% των επενδύσεων χαρτοφυλακίου των κατοίκων της ευρωζώνης (385 δισ. ευρώ) και 12% (589 δις. ευρώ) των λοιπών επενδύσεων - δάνεια σε εταιρείες που έχουν την έδρα τους σε αυτούς και καταθέσεις κατευθύνθηκε εκεί. Αντίστοιχα, 14% των τελευταίων στην ευρωζώνη προήλθε από εξωχώρια κέντρα. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // επιτόκια

Κινδυνοι στον

Οριζοντα; Καθώς οι επικεφαλής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών έχουν μειώσει τα επιτόκιά τους για να στηρίξουν τις οικονομίες τους, επανέρχονται οι ανησυχίες για επανάληψη των εξελίξεων που οδήγησαν στη χρηματοπιστωτική κρίση. Ωστόσο, και μια άλλη επίπτωση αναδεικνύεται. Εφόσον διατηρηθούν για μεγάλο διάστημα, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα δουν τον ρόλο τους στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων να υποχωρεί.

α χαμηλά επιτόκια στην Αμερική, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Άλαν Γκρίνσπαν, μείωσε το επιτόκιο του δολαρίου από 6,2% το 2000 σε 1,7% το 2002, 1,1% το 2003 και 1,4% το 2004 για να περιορίσει τις επιπτώσεις στην οικονομία από τη διάρρηξη της φούσκας στις μετοχές τεχνολογίας στο χρηματιστήριο, μπορεί να απέτρεψαν την ύφεση ωστόσο συνέβαλλαν στη δημιουργία της φούσκας στις αγορές ακινήτων και χρήματος, που οδήγησε στην κρίση. Οι τράπεζες δανείζονταν φθηνά και η μεγάλη ρευστότητα που δημιουργούσαν τα χαμηλά επιτόκια της κεντρικής τράπεζας, ενθάρρυνε την ανάληψη κινδύνων, οι οποίοι κατά σύστημα υποτιμούνταν. Ο κ. Γρήνσπαν πριν δύο χρόνια υπερασπίστηκε την πολιτική του, στη μελέτη του «The Crisis»- τονίζοντας πρώτον ότι είναι πολύ δύσκολο να ανα-

30 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

γνωρίσει η κεντρική τράπεζα πότε δημιουργούνται συνθήκες φούσκας στις αγορές. Δεύτερον και κύριο, ότι την άνοδο στις τιμές (και τη ζήτηση) των ακινήτων διευκόλυναν μεν τα χαμηλά μακροπρόθεσμα επιτόκια (που καθορίζουν τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων). Ωστόσο, αυτή δεν ήταν αποτέλεσμα των χαμηλών overnight επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας αλλά κυρίως ήταν αποτέλεσμα των αυξανόμενων εμπορικών πλεονασμάτων της Κίνας, που δεν δαπανώνταν στο εσωτερικό της αλλά πλημύριζαν την παγκόσμια αγορά με δολαριακή ρευστότητα. Αυτή ήταν που επέτρεψε στις τράπεζες να χορηγούν άφθονα και φθηνά στεγαστικά δάνεια. Επίσης, τονίζει ότι πιθανότατα η εξέλιξη αυτή να είχε αποτραπεί αν οι επενδυτικές τράπεζες (που αγόραζαν τα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια), δεν δανειζόντουσαν σε τόσο μεγάλο βαθμό, 20 με 30 φορές τα κεφάλαιά τους, πράγμα που επέτρεψε η αλλαγή της νομικής τους μορφής, από συνεταιρισμούς σε

ανώνυμες εταιρείες. Αυτή προφύλαξε τους επικεφαλής τους από προσωπικές ζημιές από την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων. Αυτό άλλωστε έγινε φανερό με την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008: τα ανώτατα στελέχη της Lehman και της Bear Sterns, υπέστησαν μεν τεράστιες απώλειες από την κατάρρευση των τιμών των μετοχών τους στις τράπεζές τους, ωστόσο δεν χρεοκόπησαν και διατήρησαν τον πλούτο που είχαν αποκομίσει τα προηγούμενα χρόνια.

Κινδυνοι για το συστημα

Αλλαγες για γις τραπεζες Σήμερα οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις των ιστορικά χαμηλών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών στην προσπάθεια να στηρίξουν τις οικονομίες τους, 0-0,25% στην Αμερική, 0,75% στην ευρωζώνη, 0,5% στη Βρετανία, επανέρχονται, αλλά από άλλη σκοπιά. Όπως διαπιστώνει το ΔΝΤ πρόσφατα (Global Financial Stability Review) τα χαμηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών, από τη μια πλευρά, έχουν μειώσει το κόστος άντλησης κεφαλαίων από τις τράπεζες για τη χρηματοδότηση των εργασιών τους. Από την πλευρά των εσόδων, όμως, η χαλαρή οικονομική δραστηριότητα περιορίζει τη ζήτηση δανείων ώστε να μην αναμένεται αύξηση των εσόδων από τόκους ενώ και οι τράπεζες τοποθετούν τα διαθέσιμά τους σε ασφαλείς αλλά χαμηλής απόδοσης τοποθετήσεις, όπως επιβάλουν οι νέες ρυθμίσεις. Αποτέλεσμα είναι να μην αναμένεται βελτίωση της κερδοφορίας τους τραπεζών από τις κλασσικές πηγές. Αυτό μπορεί να τις οδηγήσει σε αναζήτηση αποδόσεων στον

σκιώδη τραπεζικό τομέα, μεταφέροντας δραστηριότητες σε αυτόν. Καθώς ο τελευταίος παραμένει εκτός του αυστηρού εποπτικού πλαισίου που ισχύει για τις τράπεζες, η εξέλιξη σηματοδοτεί νέα συσσώρευση κινδύνων στο σύστημα. Εξάλλου, μια παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις για τις ίδιες τις τράπεζες και το σύστημα συνολικά, σύμφωνα με τη γερμανική κεντρική τράπεζα, τη Bundesbank. Σε ειδική μελέτη της τονίζει ότι μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική και μόνιμη αλλαγή στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, με μικρότερη εξάρτηση των επιχειρήσεων για εξωτερική χρηματοδότηση από τις τράπεζες -κάτι που ισχύει στην Αμερική και τη Βρετανία με μεγαλύτερη συμμετοχή των εταιρικών ομολόγων, ventures και equity capital κλπ- που θα οδηγήσει σε μείωση της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης των τραπεζών και χαμηλότερα περιθώρια επιτοκίων. Η ακολουθία των εξελίξεων έχει ως εξής: τα χαμηλά επιτόκια αυξάνουν το κίνητρο ιδιωτών και επενδυτών για μετατόπιση κεφαλαίων από ασφαλείς αλλά χαμηλής απόδοσης τοποθετήσεις προς υψηλότερης απόδοσης αλλά και υψηλότερου κινδύνου, όπως τα εταιρικά ομόλογα. Αυτό ήδη συμβαίνει στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων, όπου οι αποδόσεις και τα ασφάλιστρα κινδύνου υποχωρούν παρά το ότι η επιβράδυνση υπονομεύει τις προοπτικές των επιχειρήσεων. Η αύξηση της ζήτησης εταιρικών ομολόγων υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης συμπαρασύρει προς τα κάτω το κόστος δανεισμού και εταιρειών χαμηλότερης αξιολόγησης, οι οποίες ευκολότερα βρίσκουν αγοραστές για τους τίτλους που εκδίδουν. Αυτή η μεταβολή συνθηκών δημιουργεί κίνητρο στις επιχειρήσεις να προσφύγουν σε μεγαλύτερη έκταση στην αγορά ομολόγων και λιγότερο σε τραπεζικό δανεισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι από τα 210 δισ. ευρώ εκδόσεων εταιρικών ομολόγων από το 2009 ως σήμερα, σχεδόν οι μισές (40%) αφορούσαν εταιρείες με αξιολόγηση ΒΒΒ ή και χαμηλότερη. Από την πλευρά των τραπεζών τώρα, η ανάγκη να παρουσιάσουν στους μετόχους και τους πελάτες τους υψηλές αποδόσεις και αντιμετωπίζοντας τον ανταγωνισμό των υψηλότερων αποδόσεων άλλων τοποθετήσεων, π.χ. των εταιρικών ομολόγων, διαθέτοντας και την άφθονη και φθηνή ρευστότητα της κεντρικής τράπεζας, ενισχύεται το κίνητρό τους ανάληψης μεγαλύτερων κινδύνων. Η Bundesbank διαπιστώνει ήδη τέτοια τάση, διεθνώς αυξάνονται οι επενδύσεις των τραπεζών και θεσμικών σε hedge funds αλλά και τα carry trades (άντληση κεφαλαίων σε χώρα χαμηλών επιτοκίων για τοποθετήσεις/χορηγήσεις σε αναδυόμενες αγορές υψηλών αποδόσεων) αυξάνοντας τον συναλλαγματικό κίνδυνο. Βέβαια το νέο εποπτικό πλαίσιο για τις τράπεζες περιορίζει τους κινδύνους που μπορούν να αναλάβουν οι τράπεζες- ώστε κυριότερη επίπτωση να παραμένει η αύξηση της συμμετοχής των εταιρικών ομολόγων στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων σε βάρος της τραπεζικής. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

32 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Aποψεισ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Τρaπεζες // Ευρωπαϊκή εποπτεία

H πορεiα προς μια ευρωπαϊκh τραπεζικh eνωση *

(*) Το άρθρο είναι βασισμένο σε εκτενή μελέτη του γράφοντος, η οποία δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο (2012, τεύχος 2, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα) και είναι επικαιροποιημένη μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. 34 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Aποψη

Η ανάθεση της εποπτείας των τραπεζών της ευρωζώνης στην ΕΚΤ αναμφισβήτητα έχει θετικά στοιχεία. Μεταξύ άλλων, θα αποδυναμώσει την επιρροή των κυβερνήσεων στις τράπεζες της χώρας τους ενώ θα επιτρέψει την ανακεφαλαιοποίηση των αδύναμων τραπεζών από τον ESM και, συνεπώς, τη μείωση του δημοσίου χρέους των χωρών τους. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία σκεπτικισμού. Η ΕΚΤ διαθέτει μεν την τεχνογνωσία και έχει στο ιστορικό της την ουσιαστική συμβολή στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Συγχρόνως όμως υπάρχει ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων ενώ ένα «ατύχημα» στη διάρκεια των πρώτων ετών εποπτείας της θα έθετε σε αμφισβήτηση την αξιοπιστία της.

τις 12 Σεπτεμβρίου 2012 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε τρία κείμενα:

• μια Ανακοίνωση σχετικά με ένα «Χρονοδιάγραμμα προς μια (Ευρωπαϊκή) Τραπεζική Ένωση» ("A Roadmap for a Banking Union"), • μια πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου «αναφορικά με την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε σχέση με πολιτικές που αφορούν τη (μικρο-) προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων» (στη συνέχεια η «Πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου»), και

• μια πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «για την τροποποίηση του Κανονισμού 1093/2010 για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών σε ό,τι αφορά τη συσχέτισή του με τον Κανονισμό του Συμβουλίου αναφορικά με την ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε σχέση με πολιτικές που αφορούν τη (μικρο-)προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων» (στη συνέχεια η «πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου»). Με τις εν λόγω πρωτοβουλίες, η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στο αίτημα που της ανατέθηκε, στη Διάσκεψη Κορυφής της Ευρωζώνης της 29ης Ιουνίου 2012, από τους Αρχηγούς των κρατών μελών και των κυβερνήσεων της ευρωζώνης για την υποβολή συγκεκριμένων νομοθετικών προτάσεων αναφορικά με την άμεση θέση σε λειτουργία ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού για τα πιστωτικά ιδρύματα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής πρωτοβουλίας για τη διαμόρφωση μιας «Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης» ("European Banking Union").

Από τον Χρήστο Βλ. Γκόρτσο, Aναπληρωτή Kαθηγητή Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Eπισκέπτη Kαθηγητή, Europa Institut, Universität des Saarlandes, εντεταλμένο διδασκαλίας, Νομική Σχολή Αθηνών και Γενικό Γραμματέα, Ελληνική Ένωση Τραπεζών

Τα βασικά συστατικά στοιχεία του προτεινόμενου ρυθμιστικού πλαισίου Συνολική θεώρηση Το ρυθμιστικό πλαίσιο που σχεδίασε η Επιτροπή, όπως αυτό αποτυπώνεται στις διατάξεις των δύο προαναφερθεισών προτάσεων Κανονισμών, περιλαμβάνει πέντε (5) βασικά συστατικά στοιχεία, τα οποία αντανακλούν συγκεκριμένες επιλογές πολιτικής: • την ανάθεση στην ΕΚΤ ειδικών καθηκόντων αναφορικά με τη μικρο-προληπτική εποπτεία ορισμένων φορέων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, με μεταβίβασή τους από τις εθνικές εποπτικές αρχές, • την εφαρμογή (σε επίπεδο προσωπικού πεδίου) των εν λόγω ειδικών καθηκόντων αποκλειστικά στη μικρο-προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων, κατ’ αρχήν δε αυτών που εδρεύουν στα κράτη μέλη της ευρωζώνης, ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Τρaπεζες // Ευρωπαϊκή εποπτεία • την καθιέρωση ενός «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού» αναφορικά με την άσκηση των ειδικών καθηκόντων που ανατίθενται στην ΕΚΤ, • την ένταξη του εν λόγω «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού» στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας, χωρίς, κατ’ αρχήν, να θίγονται τα ισχύοντα καθήκοντα της νεοσύστατης (2011) Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, και • την καθιέρωση «σινικών τειχών» εντός της ΕΚΤ, ώστε να διασφαλιστεί ο αποτελεσματικός διαχωρισμός των νομισματικών και των λοιπών καθηκόντων της από τα (μελλοντικά) εποπτικά της καθήκοντα. Ανάθεση στην ΕΚΤ ειδικών καθηκόντων αναφορικά με τη μικρο-προληπτική εποπτεία ορισμένων φορέων του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Κατ’ αρχήν, με την πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου προτείνεται η «κάθετη» μεταβίβαση, από τα κράτη μέλη σε ενωσιακό επίπεδο, συγκεκριμένων εξουσιών αναφορικά με τη μικρο-προληπτική εποπτεία ορισμένων φορέων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, με στόχο την προώθηση της σταθερότητάς του, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ενότητα και συνεκτικότητα της εσωτερικής αγοράς στην ΕΕ. Μεταξύ περισσοτέρων εναλλακτικών που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, η Επιτροπή επέλεξε να προτείνει την ανάθεση των συναφών «ειδικών καθηκόντων» στην ΕΚΤ. Εφαρμογή των ειδικών καθηκόντων αποκλειστικά σε σχέση με τη μικρο-προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων (α) Η ανάθεση ειδικών καθηκόντων στην ΕΚΤ αναφορικά με τη μικρο-προληπτική εποπτεία φορέων του χρηματοπιστωτικού συστήματος προτείνεται να αφορά αποκλειστικά και μόνον πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και δύο κατηγορίες εταιριών συμμετοχών. Στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής των σχετικών διατάξεων εντάσσονται, κατ’ εξοχήν, (όχι όμως αποκλειστικά), τα πιστωτικά ιδρύματα με καταστατική έδρα στα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ (στη συνέχεια τα «συμμετέχοντα κράτη μέλη». Το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα υπαγωγής των εν λόγω πιστωτικών ιδρυμάτων στην εποπτική αρμοδιότητα της ΕΚΤ είναι το ακόλουθο: • την 1η Ιανουαρίου 2013 θα υπαχθούν τα πιστωτικά ιδρύ-

Οι εθνικές αρμόδιες αρχές θα λειτουργούν ως "εκτελεστικοί βραχίονες" της ΕΚΤ, όπως ακριβώς ισχύει και για τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της ευρωζώνης στο πλαίσιο της εφαρμογής (και όχι, βέβαια, της χάραξης) της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. 36 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ματα που έχουν λάβει ή έχουν ζητήσει να λάβουν κρατική ενίσχυση, • την 1η Ιουλίου 2013 θα υπαχθούν τα «συστημικά σημαντικά» πιστωτικά ιδρύματα1, και • την 1η Ιανουαρίου 2014 θα υπαχθούν όλα τα πιστωτικά ιδρύματα2. (β) Προτείνεται, επίσης, η θέσπιση ειδικών διατάξεων: • τόσο για τα εγκατεστημένα σε συμμετέχοντα κράτη μέλη υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων με καταστατική έδρα σε μη συμμετέχοντα κράτη μέλη (δηλαδή τα κράτη μέλη για τα οποία ισχύει παρέκκλιση), • όσο και για τα πιστωτικά ιδρύματα με καταστατική έδρα σε μη συμμετέχοντα κράτη μέλη, εφόσον τα εν λόγω κράτη μέλη επιθυμούν την υπαγωγή των πιστωτικών τους ιδρυμάτων στο καθεστώς της άσκησης ειδικών καθηκόντων.

Τα καθήκοντα της ΕΚΤ μετά την υιοθέτηση του υπό εξέταση Κανονισμού του Συμβουλίου Κατηγορία καθηκόντων της ΕΚΤ

Νομική βάση

Εφαρμογή στα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ

Εφαρμογή στα κράτη μέλη με παρέκκλιση

1. Βασικά καθήκοντα

ΣΛΕΕ, άρθρο 127, παρ. 2

ναι

όχι

2. Λοιπά καθήκοντα

διάφορα άρθρα της ΣΛΕΕ

ναι

κατά κανόνα όχι

3. Ειδικά καθήκοντα για τη μακρο-προληπτική επίβλεψη του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος

Κανονισμός 1096/2010 του Συμβουλίου (βάσει του άρθρου 127, παρ. 6, της ΣΛΕΕ)

ναι

4. Ειδικά καθήκοντα για τη μικρο-προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων (νέο)

ο υπό εξέταση Κανονισμός του Συμβουλίου (βάσει του άρθρου 127, παρ. 6, της ΣΛΕΕ)

ναι

υπό προϋποθέσεις

Καθιέρωση ενός «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού» αναφορικά με την άσκηση των ειδικών καθηκόντων που ανατίθενται στην ΕΚΤ. Η άσκηση των ειδικών καθηκόντων που πρόκειται να ανατεθούν στην ΕΚΤ προτείνεται να γίνεται στο πλαίσιο ενός «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού» (στη συνέχεια ο «ΕΕΜ»), ο οποίος προβλέπεται να έχει δύο πυλώνες: • την ίδια την ΕΚΤ, και • τις εθνικές αρμόδιες τραπεζικές εποπτικές αρχές (και όχι, υποχρεωτικά, τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, καθώς σε πολλά κράτη μέλη της ευρωζώνης η μικρο-προληπτική εποπτεία έχει ανατεθεί σε ανεξάρτητες αρχές (εκτός της κεντρικής τράπεζας) των κρατών μελών (στη συνέχεια οι «εθνικές αρμόδιες αρχές»). Κατά συνέπεια, η άσκηση των εν λόγω ειδικών καθηκόντων θα γίνεται με βάση την «αρχή της απο-

Aποψη κέντρωσης», σύμφωνα με την οποία οι εθνικές αρμόδιες αρχές θα λειτουργούν ως «εκτελεστικοί βραχίονες» της ΕΚΤ, όπως ακριβώς ισχύει και για τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της ευρωζώνης στο πλαίσιο της εφαρμογής (και όχι, βέβαια, της χάραξης) της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Ένταξη του «ενιαίου εποπτικού μηχανισμού» στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας (α) Με διατάξεις αμφοτέρων των προαναφερθεισών προτάσεων Κανονισμών επιδιώκεται η πλήρης ένταξη του ΕΕΜ στο ΕΣΧΕ, το οποίο έχει τεθεί σε λειτουργία από την 1η Ιανουαρίου 2011. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ καλείται να συνεργάζεται στενά με τις τρεις καλούμενες «Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές» ("European Supervisory Authorities"), και συγκεκριμένα: • την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών ("European Banking Authority", στη συνέχεια η «ΕΒΑ») βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) 1093/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, • την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων ("European Insurance and Occupational Pensions Authority") βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) 1094/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και • την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών ("European Securities and Markets Authority") βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) 1095/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. (β) Σύμφωνα με το προτεινόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο, η ΕΚΤ δεν πρόκειται να αναλάβει καθήκοντα της ΕΒΑ. Εν τούτοις, κρίθηκε αναγκαίο να επέλθουν τροποποιήσεις σε ορισμένες διατάξεις του Κανονισμού 1093/2010, ώστε η λειτουργία της ΕΒΑ (η οποία, κατά βάση, αποτελεί ρυθμιστική και όχι εποπτική αρχή) να ευθυγραμματιστεί με εκείνην της ΕΚΤ ως (μελλοντικής) εποπτικής αρχής πιστω-

τικών ιδρυμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, στην Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περιέχονται προτάσεις για την τροποποίηση του Κανονισμού 1093/2010 αναφορικά με: • τις εξουσίες της ΕΒΑ για δράση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και την επίλυση διαφορών μεταξύ αρμοδίων αρχών σε διασυνοριακές καταστάσεις, καθώς και για τη συλλογή πληροφοριών, • το Συμβούλιο Εποπτών της ΕΒΑ, και ειδικότερα:  τη σύνθεση του ανεξάρτητου πάνελ που έχει συγκροτηθεί στο πλαίσιό του, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από αυτό, και τον εσωτερικό του Κανονισμό, την ανεξαρτησία των μελών του Συμβουλίου Εποπτών, και  τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από το Συμβούλιο Εποπτών, ώστε να διασφαλιστεί η ενιαία εκπροσώπηση των μελών του που θα είναι ταυτόχρονα και μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, και • τη διάρκεια της θητείας των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης της ΕΒΑ.

Καθιeρωση «σινικων τειχων»

τα βασικά συστατικά στοιχεία εντάσσεται, κατά τη γνώμη του γράφοντος, και η καθιέρωση «σινικών τειχών» εντός της ΕΚΤ, ώστε να διασφαλιστεί ο αποτελεσματι-

κός διαχωρισμός των νομισματικών και των λοιπών καθηκόντων της από τα (μελλοντικά) εποπτικά της καθήκοντα.

Επισημαίνεται σχετικά ότι, μολονότι ιστορικά η μικρο-προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων αποτελεί βασική αρμοδιότητα των κεντρικών τραπεζών σε πολλά κράτη (με την εξαίρεση ορισμένων κρατών της κεντρικής Ευρώπης), κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών σε ένα διαρκώς αυξανόμενο αριθμό κρατών ανά την υφήλιο η εν

λόγω εποπτεία ανατέθηκε σε ανεξάρτητες αρχές, εκτός της κεντρικής τράπεζας. Αυτό βασίστηκε στον προβληματισμό ότι η άσκηση από την κεντρική τράπεζα εποπτικών αρμοδιοτήτων μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με την επιδίωξη των στόχων που της ανατίθενται στο πλαίσιο των νομισματικών της αρμοδιοτήτων (κυρίως δε τη διασφάλιση της σταθερότητας του επιπέδου των τιμών). Πάντως, η εν λόγω τάση τείνει να αναστραφεί μετά την πρόσφατη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, λόγω των αστοχιών που έχουν αποδοθεί σχετικά στις ανεξάρτητες εποπτικές αρχές σε πολλά κράτη. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Τρaπεζες // Ευρωπαϊκή εποπτεία

 Με την πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου καθιερώνονται σχετικά οι ακόλουθες δύο αρχές:  (α) Κατά την άσκηση των ειδικών καθηκόντων που πρόκειται να ανατεθούν στην ΕΚΤ, αυτή οφείλει να ακολουθεί τους στόχους που τίθενται στην Πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου.  (β) Η ΕΚΤ οφείλει, επίσης, να ασκεί τα εν λόγω καθήκο-

ντα διαχωρισμένα (‘separately’) τόσο από τα καθήκοντα που σχετίζονται με τη χάραξη και εφαρμογή της ενιαίας νομισματικής πολιτικής όσο και από τα λοιπά της καθήκοντα, χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους ανάμειξη. Για την εκπλήρωση των προαναφερθέντων, η ΕΚΤ καλείται να υιοθετήσει κάθε αναγκαίο κανόνα εσωτερικής λειτουργίας, περιλαμβανομένων κανόνων αναφορικά με το επαγγελματικό-υπηρεσιακό απόρρητο.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών σε ένα διαρκώς αυξανόμενο αριθμό κρατών η εποπτεία των τραπεζών ανατέθηκε σε ανεξάρτητες αρχές. Η τάση αυτή τείνει να αναστραφεί μετά την πρόσφατη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, λόγω των αστοχιών που έχουν αποδοθεί στις ανεξάρτητες εποπτικές αρχές.

Κριτικη θεωρηση (α)

Με τις προτάσεις της στις 12 Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε τη διαδικασία, βάσει των πολιτικών αποφάσεων που ελήφθησαν στις 29 Ιουνίου, για μια σημαντική τομή στη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος στην ευρωζώνη, κατά τρόπο δε που να μην καταστεί αναγκαία η τροποποίηση της ΣΛΕΕ. Μολονότι το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο, στην έκταση και όταν οι προτάσεις της Επιτροπής υιοθετηθούν από το Συμβούλιο, η μικρο-προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν την καταστατική τους έδρα στα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ (στα συμμετέχοντα κράτη μέλη κατά τον ορισμό της Πρότασης Κανονισμού του Συμβουλίου) θα ανατεθεί, σταδιακά, στην ΕΚΤ, η οποία θα ασκήσει τα σχετικά ειδικά καθήκοντα σε συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές εποπτικές αρχές, παράλληλα με τα λοιπά καθήκοντα που της έχουν ήδη ανατεθεί (ειδικά στο πεδίο της χάραξης και εφαρμογής της ενιαίας νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη και της συμβολής στη μακρο-προληπτική επίβλεψη του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος). Οι εν λόγω προτάσεις αποτελούν το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τη διαμόρφωση μιας Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης, στο τελικό επίπεδο διαμόρφωσης της οποίας θα θεσμοθετηθούν στην ευρωζώνη: • μια ενιαία ευρωπαϊκή εποπτική αρχή των πιστωτικών ιδρυμάτων (σύμφωνα με την υπό εξέταση πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου, η ΕΚΤ), • ένας ενιαίος ευρωπαϊκός φορέας για τη διευθέτηση προ38 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

βληματικών πιστωτικών ιδρυμάτων, • ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα για τη χρηματοδότηση των χρηματοδοτικών ανοιγμάτων που προκύπτουν, εφόσον αποφασιστεί η διευθέτηση προβληματικών πιστωτικών ιδρυμάτων, και • ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων.

(β) Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι προανα-

φερθείσες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνιστούν μια σημαντικότατη εξέλιξη στο πεδίο της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς, και όχι μόνον. Εφόσον η αδειοδότηση και μικρο-προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων που εδρεύουν στα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ ανατεθεί στην ΕΚΤ, οι δεσμοί που συνδέουν την επιρροή των κυβερνήσεων των εν λόγω κρατών μελών στα πιστωτικά ιδρύματα θα τείνουν να αμβλυνθούν σημαντικά. Οι συνθήκες υπό τις οποίες τα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα θα επενδύουν σε ομόλογα των κυβερνήσεών τους θα μεταβληθούν ουσιαστικά, καθώς η εξάρτησή τους από τον «κρατικό εναγκαλισμό» (όπου και στην έκταση που αυτός υφίσταται) θα τεθεί υπό περιορισμό. Η απεξάρτηση των εθνικών τραπεζικών συστημάτων από την επιρροή των κυβερνήσεων ενδέχεται, συνεπώς, να αποτελέσει σημαντικό εφαλτήριο και για τη δρομολόγηση των θεσμικών προϋποθέσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη δημοσιονομική ενοποίηση της ΕΕ, εφόσον εκδηλωθεί η σχετική πολιτική βούληση.

(γ) Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες διατάξεις

της υπό εξέταση πρότασης Κανονισμού του Συμβουλίου,

Aποψη οι εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων στον τραπεζικό τομέα θα τελούν υπό την έγκριση της ΕΚΤ και όχι των εθνικών αρμοδίων αρχών. Υπό αυτές τις συνθήκες, η μορφολογία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος των επομένων δεκαετιών, με βεβαιότητα δε της τρέχουσας, θα καθοριστεί πλέον σε υπερεθνικό επίπεδο, εφόσον υιοθετηθεί η πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου, οδηγώντας, κατά την εκτίμηση του γράφοντος, σε μεγαλύτερο βαθμό συγκέντρωσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και, κατά συνέπεια, σε σημαντικότατη μείωση του αριθμού των πιστωτικών ιδρυμάτων που ασκούν δραστηριότητα σε αυτό, σε όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης.

(δ)

Η αναγωγή της ΕΚΤ σε εποπτική αρχή των πιστωτικών ιδρυμάτων που εδρεύουν στην ευρωζώνη έχει θετικά στοιχεία. Η ΕΚΤ διαθέτει, χωρίς αμφιβολία, την απαραίτητη τεχνογνωσία για την άσκηση εποπτικών καθηκόντων στα πιστωτικά ιδρύματα της ευρωζώνης, λαμβανομένης υπόψη, ιδίως: • τόσο της, αναμφισβήτητα, επιτυχούς συμβολής της στη διαχείριση της πρόσφατης διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, • όσο και της ουσιαστικής συμβολής της στην αντιμετώπιση της τρέχουσας δημοσιονομικής κρίσης στην ευρωζώνη. Υπό αυτήν την έννοια, οι διατάξεις της πρότασης Κανονισμού του Συμβουλίου αξιολογούνται θετικά από τον γράφοντα.

(ε)

Οι προτάσεις δεν μπορεί, όμως, να αντιμετωπιστούν και χωρίς κάποιο σκεπτικισμό. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες: (i) H ανάθεση (εν γένει) σε μια νομισματική αρχή εποπτικών αρμοδιοτήτων σχετικά με φορείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ιδίως δε σε σχέση με τα πιστωτικά ιδρύματα, εγείρει ζητήματα σύγκρουσης συμφερόντων, θέτοντας, εν προκειμένω, σε αμφισβήτηση την ικανότητα της ΕΚΤ, ως νομισματικής αρχής, να υπηρετεί με συνέπεια τον πρωταρχικό της στόχο, ο οποίος συνίσταται στη διασφάλιση της σταθερότητας του επιπέδου των τιμών. (ii) Δεν πρέπει, επίσης, να αποκλειστεί το (απευκταίο) ενδεχόμενο της συνδρομής προϋποθέσεων υπό τις οποίες, κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της θητείας της ΕΚΤ ως εποπτικής αρχής, ένα ή περισσότερα συστημικά σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα που θα τελούν υπό την εποπτεία της να εκτεθούν σε αφερεγγυότητα, γεγονός που θα μπορούσε να αποδοθεί και σε δική της πλημμελή άσκηση καθηκόντων3. Σε μια τέτοια περίπτωση, η αξιοπιστία της ΕΚΤ, ως νομισματικής αρχής, θα ετίθετο σε έντονη αμφισβήτηση (όχι τόσο από ουσιαστική, αλλά από πολιτική άποψη), με όλες τις συνεπαγόμενες αρνητικές επιπτώσεις για τη βιωσιμότητα της ευρωζώνης.

(στ)

Εφόσον υιοθετηθεί η υπό εξέταση πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου, ο σχεδιασμός του θεσμικού, οργανωτικού και λειτουργικού πλαισίου για την άσκηση

από την ΕΚΤ εποπτικών καθηκόντων στα πιστωτικά ιδρύματα της ευρωζώνης, περιλαμβανομένων κυρίως των «σινικών τειχών» (σύμφωνα με τα προαναφερθέντα,), θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός, ώστε το κύρος της ΕΚΤ ως θεσμικού οργάνου της ΕΕ να διασφαλιστεί πλήρως. Το βάρος της επιτυχούς εκπλήρωσης των εν λόγω καθηκόντων θα βαρύνει, τελικά, την ίδια την ΕΚΤ.

(ζ) Επισημαίνεται, τέλος, ότι αυτή η εξέλιξη θα

μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την υπαγωγή της ανακεφαλαιοποίησης πιστωτικών ιδρυμάτων, τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας ενώ κρίνονται από τις εποπτικές τους αρχές βιώσιμα, στην αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (‘European Stability Mechanism’, γνωστού με το ακρωνύμιο ‘ESM’) και, συνεπώς, τη συναφή μείωση του δημοσιονομικού χρέους των κρατών μελών όπου έχουν την καταστατική τους έδρα τα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα. Η προοπτική αυτή είναι ρητά διατυπωμένη στην προαναφερθείσα Δήλωση της Διάσκεψης Κορυφής της Ευρωζώνης της 29ης Ιουνίου 2012, όπου αναφέρεται ότι: «Αφ’ ότου θεσπισθεί αποτελεσματικός ενιαίος εποπτικός μηχανισμός για τις τράπεζες στην ευρωζώνη, στον οποίον θα συμμετέχει και η ΕΚΤ, ο ΕΜΣ θα μπορούσε, κατόπιν αποφάσεως, να έχει τη δυνατότητα άμεσης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών».

-----------------------------------1 Η αξιολόγηση της "συστημικής σημαντικότητας" των πιστωτικών ιδρυμάτων (και των προαναφερθεισών κατηγοριών εταιριών συμμετοχών) προτείνεται να γίνεται βάσει δύο κριτηρίων: • του μεγέθους τους, και • της διασυνοριακής τους δραστηριότητας εντός της ευρωζώνης. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται, επίσης, η ανάθεση στην ΕΚΤ της κατάρτισης και δημοσιοποίησης καταλόγου των εν λόγω πιστωτικών ιδρυμάτων (και των ως άνω κατηγοριών εταιριών συμμετοχών). 2 Η υπαγωγή του συνόλου των πιστωτικών ιδρυμάτων που

εδρεύουν στα κράτη μέλη της ευρωζώνης στη μικρο-προληπτική εποπτεία της ΕΚΤ έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις σε αρκετά από αυτά, περιλαμβανομένης και της Γερμανίας, κύκλοι του Υπουργείου Οικονομικών των οποίων επισημαίνουν ότι η εποπτεία των μικρότερων πιστωτικών ιδρυμάτων, κυρίως δε εκείνων που δεν έχουν διασυνοριακή παρουσία, αλλά ασκούν δραστηριότητα αποκλειστικά και μόνον σε εθνικό (και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις σε τοπικό) επίπεδο (όπως, π.χ., οι Sparkassen στη Γερμανία) θα πρέπει να παραμείνει εθνική αρμοδιότητα. 3 Ο κίνδυνος αυτός είναι, βέβαια, ορατός και για όλες τις εθνικές

κεντρικές τράπεζες, οι οποίες έχουν την καταστατική αρμοδιότητα άσκησης μικρο-προληπτικής εξουσίας στα πιστωτικά ιδρύματα, και αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία προβληματισμού αναφορικά με το αν θα πρέπει να ανατίθενται στις κεντρικές τράπεζες, ως κατά βάση νομισματικές αρχές, τέτοιου είδους αρμοδιότητες. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

Άμεση στήριξη της οικονομίας Με την πρόσφατη συμφωνία του Νοεμβρίου, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεσμεύτη-

καν ρητά ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν τη χώρα μας έως ότου αυτή επανακτήσει την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, η επιτυχία του προγράμματος προσαρμογής της χώρας, αλλά και των σχεδίων των εταίρων μας, θα κριθεί από την οικονομία. Αν δεν επιστρέψουμε σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης το αργότερο ως το 2014, πέραν των δραματικών κοινωνικών επιπτώσεων, θα καταστεί υπερβολικά δύσκολη η σταθεροποίηση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας. Το μεγάλο βάρος των δημοσιονομικών μέτρων τη διετία 2013-14 καθιστά αμφίβολη την πραγματοποίηση των προβλέψεων για την εξέλιξη του αεπ, που σημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη στήριξη της οικονομίας. 40 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Aποψη

Από τον Πλάτωνα Μονοκρούσο, Επικεφαλής Διεύθυνσης Τρέχουσας Οικονομικής Ανάλυσης, Eurobank

ι αποφάσεις του τελευταίου Eurogroup για τη χώρα μας αποτέλεσαν προϊόν επίπονων διαβουλεύσεων μεταξύ των επίσημων δανειστών σε ένα πλαίσιο που απαιτούσε την εύρεση βέλτιστης λύσης ενός σύνθετου προβλήματος με πολλούς περιορισμούς. Όπως είναι γνωστό, οι Ευρωπαίοι εταίροι προσήλθαν στις διαβουλεύσεις έχοντας θέσει δύο «κόκκινες γραμμές». Συγκεκριμένα, στην παρούσα χρονική περίοδο, δεν ήταν διατεθειμένοι να εγκρίνουν: α) απομείωση του αρχικού κεφαλαίου των παλαιών και νέων δανείων του επίσημου τομέα προς την Ελλάδα και β) νέα χρηματοδότηση πέραν αυτής που προβλέπεται στο υφιστάμενο πρόγραμμα στήριξης. Υπό τις ανωτέρω προϋποθέσεις, οι αποφάσεις οι οποίες ελήφθησαν κρίνονται ιδιαίτερα ευνοϊκές για ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

τη χώρα αφού, εκτός της αποτροπής μιας άτακτης χρεοκοπίας που θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την παραμονή της στην Ευρωζώνη, εξασφαλίζουν σημαντική ελάφρυνση των μελλοντικών χρηματοδοτικών αναγκών της Γενικής Κυβέρνησης και συντελούν στη βελτίωση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το νέο πακέτο διευκολύνσεων προς την Ελλάδα συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έκτακτα μέτρα ύψους περίπου 3% του ΑΕΠ τα οποία δεν έχουν ακόμη συγκεκριμενοποιηθεί. Επίσης, το μέσο επιτόκιο επί του συνόλου των δανείων του επίσημου τομέα που αναμένεται να εκταμιευτεί έως το τέλος του έτους υπολογίζεται τώρα σε μόλις 1,9%. Επομένως δεν μπορούμε να ομιλούμε για επαχθείς και τοκογλυφικούς όρους δανεισμού της Ελλάδας. Χώρες της Ευρωζώνης με πολλή υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση δανείζονται αυτή τη στιγμή από τις αγορές με σημαντικά υψηλότερα επιτόκια. Χαρακτηριστικά, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας μέσω της έκδοσης 10-ετών κρατικών τίτλων είναι αυτή τη στιγμή 4,5% ενώ το αντίστοιχο κόστος για την Ισπανία ανέρχεται στο 5,2%. Λαμβάνοντας υπόψιν το δύσκολο πλαίσιο μέσα στο οποίο ελήφθησαν οι αποφάσεις του τελευταίου Eurogroup, είναι μάλλον δύσκολο να προσδιορίσει κανείς ποιές επιπλέον διευκολύνσεις θα μπορούσαν ενδεχομένως να είχαν παραχωρηθεί στην Ελλάδα. Εντούτοις, σε μεταγενέστερο χρόνο, και υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα παραμείνει προσηλωμένη στην πιστή εφαρμογή των συμφωνηθέντων μεταρρυθμίσεων, το ενδεχόμενο περεταίρω διευκολύνσεων δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκλεισθεί. Τουναντίον, θα μπορούσε κάποιος να αναμένει δυνητικά, μεταξύ άλλων, ακόμα και ενδεχόμενη άρση των προαναφερθέντων περιορισμών α) και β). Άλλωστε η επίσημη ανακοίνωση του Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου επαναλαμβάνει τη ρητή δέσμευση των Ευρωπαίων εταίρων να συνεχίσουν να στηρίζουν τη χώρα μας έως ότου αυτή επανακτήσει την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές. Υπό την προϋπόθεση ότι οι βασικές μακροοικονομικές υποθέσεις του αναθεωρημένου βασικού σεναρίου της τρόικα επαληθευτούν, το νέο πακέτο διευκολύνσεων προς την Ελλάδα εκτιμάται ότι θα μειώσει τον λόγο δημοσίου χρέους-ΑΕΠ κατά περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2020 και κατά 23 και πλέον μονάδες έως το τέλος του 2022. Με βάση τις παρούσες επίσημες προβλέψεις, το μεγαλύτερο μέρος της βελτίωσης αυτής (περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες σωρευτικά) αναμένεται να προέλθει από το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων και τη σταδι42 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Tο μέσο επιτόκιο επί του συνόλου των δανείων του επίσημου τομέα που θα εκταμιευτεί έως το τέλος του έτους υπολογίζεται τώρα σε μόλις 1,9%. Επομένως δεν μπορούμε να ομιλούμε για επαχθείς και τοκογλυφικούς όρους δανεισμού της Ελλάδας. Χώρες της Ευρωζώνης με πολλή υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση δανείζονται αυτή τη στιγμή από τις αγορές με σημαντικά υψηλότερα επιτόκια.

ακή επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών από το χαρτοφυλάκιο ελληνικών κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, το υπόλοιπο ποσό της βελτίωσης θα προέλθει από τη μείωση (κατά 100 μονάδες βάσης) του επιτοκίου των διακρατικών δανείων (συνολικού ύψους 52,9 δισ. ευρώ) που έχει λάβει η χώρα από το 1ο πρόγραμμα στήριξης, την ακύρωση των προμηθειών του EFSF καθώς και άλλα έκτακτα μέτρα και παρεμβάσεις. Ένα επιπλέον σημαντικό όφελος για τη χώρα προκύπτει από την αναμενόμενη δραστική μείωση των μελλοντικών χρηματοδοτικών αναγκών της Γενικής Κυβέρνησης ως απόρροια της εφαρμογής των αποφάσεων του τελευταίου Eurogroup. Συγκεκριμένα, το εκτιμώμενο (από το αναθεωρημένο βασικό σενάριο) χρηματοδοτικό κενό της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 49 δισ. ευρώ σωρευτικά την περίοδο 20122020. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι παρέχεται πλέον στο ελληνικό δημόσιο η δυνατότητα να παραμείνει εκτός αγορών για το μεγαλύτερο διάστημα της επόμενης δεκαετίας χωρίς να αντιμετωπίσει ανυπέρβλητα προβλήματα χρηματοδότησης. Σύμφωνα με τις προβλέψεις μας, χωρίς την εφαρμογή των συμφωνηθέντων αποφάσεων, το συνολικό χρηματοδοτικό κενό της περιόδου 2012-2020 θα ανερχόταν σε περίπου 60 δισ. ευρώ.

Aποψη

Οι κiνδυνοι στην οικονομiα Ένα εύλογο ερώτημα μετά την ανακοίνωση των αποφάσεων

θεί το επόμενο διάστημα. Κλειδί της επιτυχίας θα αποτελέ-

του Eurogroup είναι εάν αυτές εξασφαλίζουν τη βιωσιμότη-

σει η σταδιακή βελτίωση του εγχώριου μακροοικονομικού

τα του ελληνικού δημοσίου χρέους. Ο προσδιορισμός συ-

περιβάλλοντος. Η αδυναμία επιστροφής σε θετικούς ρυθ-

γκεκριμένου στόχου για τον λόγο χρέους-ΑΕΠ (πχ. 120%)

μούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ το αργότερο έως το 2014, πέραν

δεν αποτελεί, απαραίτητα, ικανή και αναγκαία συνθήκη

των δραματικών κοινωνικών επιπτώσεων, θα καταστήσει

για τη διασφάλιση βιωσιμότητας. Εντούτοις, η μείωση του

υπερβολικά δύσκολη τη σταθεροποίηση της δημοσιονο-

λόγου χρέους-ΑΕΠ στο 124% το 2020 (και χαμηλότερα του

μικής θέσης της χώρας. Ως εκ τούτου, ο σημαντικότερος

110% το 2022) κάτω από ένα ρεαλιστικό σενάριο εξέλιξης

κίνδυνος για την επιτυχία του προγράμματος είναι η αδυ-

των βασικών μακροοικονομικών και δημοσιονομικών με-

ναμία σταθεροποίησης της εγχώριας οικονομίας. Το νέο

γεθών κρίνεται απαραίτητη για την συνεχιζόμενη συμμετο-

δημοσιονομικό πρόγραμμα για τη περίοδο 2013-2016 είναι

χή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας. Σε κάθε

ιδιαίτερα εμπροστοβαρές ελλοχεύοντας πτωτικούς κινδύ-

περίπτωση, ο βαθμός επιτυχίας του προγράμματος προ-

νους στις επίσημες προβλέψεις για την εξέλιξη των ρυθμών

σαρμογής και των αποφάσεων του Eurogroup να σταθερο-

μεταβολής του ΑΕΠ, ιδίως τη περίοδο 2013-2014. Συνεπώς,

ποιήσουν τη δημοσιονομική θέση της χώρας, το εξωτερικό

κρίνεται απαραίτητη η άμεση λήψη δραστικών μέτρων για

της ισοζύγιο και γενικότερα την εγχώρια οικονομία θα κρι-

τη στήριξη της εγχώριας οικονομίας.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι προσήλθαν στις διαβουλεύσεις έχοντας θέσει δύο «κόκκινες γραμμές». Συγκεκριμένα, στην παρούσα χρονική περίοδο, δεν ήταν διατεθειμένοι να εγκρίνουν: α) απομείωση του αρχικού κεφαλαίου των παλαιών και νέων δανείων του επίσημου τομέα προς την Ελλάδα και β) νέα χρηματοδότηση πέραν αυτής που προβλέπεται στο υφιστάμενο πρόγραμμα στήριξης. {…} Εντούτοις, σε μεταγενέστερο χρόνο, και υπό την προϋπόθεση ότι η χώρα θα παραμείνει προσηλωμένη στην πιστή εφαρμογή των συμφωνηθέντων μεταρρυθμίσεων, το ενδεχόμενο περεταίρω διευκολύνσεων δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκλεισθεί. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

Μια χώρα που αλλάζει Η Ελλάδα του μέλλοντος θα είναι μια χώρα διεθνώς ανταγωνιστική, δημοσιονομικά και χρηματοοικονομικά σταθερή, και φιλική προς την επιχειρηματικότητα. Μια χώρα όπου επιτέλους οι νόμοι εφαρμόζονται και όπου θα υπάρχει μηδενική ανοχή στη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή. Μπορεί στις τωρινές δυσκολίες να φαντάζει άγνωστο το πότε θα πετύχουμε όλα αυτά, ωστόσο η πορεία προς τους στόχους είναι χαραγμένη.

Ελλάδα σήμερα σταδιακά εξέρχεται από τον μεσαίωνα των συντεχνιών και του κρατισμού. Οδεύει, έστω και αργοπορημένα, προς τη δική της ιδιότυπη «βιομηχανική» επανάσταση, καθώς απελευθερώνονται πόροι από τον δημόσιο τομέα προς την ιδιωτική πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα. Η βιομηχανική επανάσταση τον 18ο και 19ο αιώνα ήταν μια διαδικασία που επέφερε αλλαγές στο κοινωνικό επίπεδο ώστε να απορροφηθεί το πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό στη γεωργία, που προέκυψε λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Στην Ελλάδα σήμερα το πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό στον δημόσιο τομέα δεν είναι αποτέλεσμα των εφαρμογών της τεχνολογίας στην δι44 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

οίκηση. Είναι αποτέλεσμα αδυναμίας των πολιτικών, των φεουδαρχών του σήμερα δηλαδή, να διαχειρισθούν τον εκσυγχρονισμό που φέρνει η παγκοσμιοποίηση. Οι διαρθρωτικές αλλαγές, συνεπώς, που εφαρμόζονται σήμερα, αποσκοπούν ουσιαστικά στην απορρόφηση του πλεονάζοντος προσωπικού του δημοσίου από τον ιδιωτικό τομέα, σε μια οικονομία που μετασχηματίζεται κάτω από την πίεση του διεθνούς ανταγωνισμού.

Παράξενες ομοιότητες Η Ελλάδα παρουσιάζει σήμερα κάποιες ομοιότητες με την Κίνα και την Ινδία, τους γίγαντες των αναδυόμενων αγο-

Aποψη ρών. Στη δημοκρατική Ινδία προσπαθούν τώρα να καταργήσουν τους περιορισμούς στην ιδιωτική επιχειρηματικότητα, που ο κρατισμός επέβαλε για πολλά χρόνια στην οικονομία μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας τους από την Αγγλία. Στην Κίνα, πέτυχαν να μετατρέψουν μια 100% μη καπιταλιστική οικονομία σε οικονομία της αγοράς, μέσα σε μια γενιά. Και στις δυο περιπτώσεις συναντάμε το φαινόμενο της πρωτόγονης συσσώρευσης κεφαλαίου και της συνακόλουθης διαπλοκής κρατικής εξουσίας και επιχειρηματιών στην οικονομική δραστηριότητα. Στην Κίνα βλέπουμε να εδραιώνεται με επιτυχία ένα πρότυπο καπιταλιστικής οικονομίας (παρά τα ελλείμματα δημοκρατίας), καθώς το κράτος όντως παίζει με εξαιρετική επιτυχία τον ρόλο του στρατηγείου και, προϊόντος του χρόνου, λιγότερο τον ρόλο του κωπηλάτη. Αλλά και στην Ινδία βλέπουμε ότι σταδιακά ο ρόλος του κρατισμού περιορίζεται και η οικονομία απελευθερώνεται, αν και με αργούς ρυθμούς, και γνωρίζει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Σήμερα στην Ελλάδα δεν κάνουμε ούτε το ένα ούτε το άλλο καλά. Η χώρα μας επιδεικνύει περιορισμένη αποτελεσματικότητα στον επαναπροσανατολισμό του αναπτυξιακού προτύπου. Δυστυχώς, έχουμε τη διαφθορά χωρίς να έχουμε τους ρυθμούς ανάπτυξης των άλλων χωρών. Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα συνδέεται άρρηκτα με την ανακατανομή της απασχόλησης από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Πέραν αυτού, όμως, η ανάπτυξη θα στηριχθεί και στην αύξηση του εργατικού δυναμικού μέσω απορρόφησης της ανεργίας των νέων, μέσω αυξημένης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, και μέσω μεταναστευτικών ροών. Ο μετασχηματισμός αυτός θα διευκολυνθεί με την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, το άνοιγμα των κλεισ τών επαγ γελμάτων, την εξάλειψη της φοροδιαφυγής στους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρές ατομικές επιχειρήσεις και, βεβαίως, τον εξορθολογισμό της λειτουργίας του δημόσιου τομέα ώστε να απελευθερωθεί εργατικό δυναμικό. Όλα αυτά λίγο-πολύ έχουν δρομολογηθεί. Υπάρχει, πάντως, ακόμη ανάγκη για την εξειδίκευση κατάλληλης μεταναστευτικής πολιτικής ώστε να φιλοξενούμε ανθρώπους με γνώσεις και κατάρτιση που δεν θα είναι βάρος στην οικονομία. Απαιτούνται, τέλος, συντονισμένες κοινωνικές πολιτικές για την αύξηση της συμμετοχής του ενεργού πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, καθώς και για την αντιμετώπιση της ανεργίας στη μεταβατική περίοδο, στο νέο εργασιακό πλαίσιο που διαμορφώνεται.

Επενδυτές και ανάπτυξη Η όποια ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα της ανταπόκρισης των ιδιωτών επενδυτών στις ευκαιρίες που διαμορφώνο-

Από τον Μιχάλη Μασουράκη, Ανώτερο Διευθυντή Οικονομικών Μελετών, Alpha Bank

νται. Oι ιδιώτες επενδυτές γνωρίζουν πού να επενδύσουν τα λεφτά τους. ΄Αρα, το μόνο που απαιτείται είναι να μην εμποδίζονται οι επενδυτικές πρωτοβουλίες, συνήθως για λόγους προστασίας των ήδη δραστηριοποιούμενων οικονομικών μονάδων. Δεν απαιτούνται κρατικές επιδοτήσεις και επενδυτικά κίνητρα για την ανάπτυξη συγκεκριμένων κλάδων ή δραστηριοτήτων εφαρμογής νέων τεχνολογιών και καινοτομιών. Όλα αυτά, συνήθως, συνοδεύονται από σπατάλες και δίνουν αφορμή για την εμφάνιση φαινομένων διαφθοράς, ιδίως όταν αποφασίζονται εντελώς αυθαίρετα από την κεντρική διοίκηση. Το κράτος μπορεί, βέβαια, μέσω επενδύσεων σε φυσικές και κοινωνικές υποδομές και διαμόρφωσης κατάλληλου θεσμικού και χωροταξικού πλαισίου να «σπρώξει» τους επενδυτές προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Αυτό που δεν πρέπει να κάνει, όμως, είναι να ασκεί το ίδιο επιχειρηματική δρασ τηριότητα, καθώς κάτι τέτοιο συντηρεί συνθήκες αδιαφάνειας, διαπλοκής και εξάρτησης στις σχέσεις των επιχειρήσεων με τη δημόσια διοίκηση.

Μια νέα πορεία Η δεκαετία που διανύουμε θα μείνει στην ιστορία ως η περίοδος που η Ελλάδα, μια οικονομία βασικά σοβιετικού τύπου, ξέφυγε μια και καλή, από την υπανάπτυξη και τον απομονωτισμό. Μπήκε σε μία νέα αναπτυξιακή πορεία βασισμένη στη δημοσιονομική πειθαρχία και προσανατολισμένη στις εξαγωγές. Μια οικονομία όπου η ανταγωνιστικότητα θα είναι το κριτήριο επιβίωσης. Μια κοινωνία όπου η άκρατη προσοδοθηρία, η μάστιγα της σημερινής Ελλάδος, θα βρει τη θέση που της αξίζει στο καλάθι αχρήστων της ιστορίας. Η Ελλάδα του μέλλοντος θα είναι μια χώρα διεθνώς ανταγωνιστική, δημοσιονομικά και χρηματοοικονομικά σταθερή, και φιλική προς την επιχειρηματικότητα. Μια χώρα όπου επιτέλους οι νόμοι εφαρμόζονται και όπου θα υπάρχει μηδενική ανοχή στη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή. Οι περισσότεροι ΄Ελληνες είμαστε έτοιμοι να αγκαλιάσουμε τον θαυμαστό νέο κόσμο που γεννιέται. Αυτό που δεν γνωρίζω, όμως, είναι η χρονική διάσταση του εγχειρήματος. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

46 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Aποψη

Η ανάγκη για ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον είναι επιτακτική ειδικότερα όταν πρέπει να συναγωνιστούμε χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και σταθερό και

Μοναδική

απλό φορολογικό σύστημα.

ευκαιρIα για

εκσυγχρονισμό ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

Οι τωρινές δυσκολίες της Ελλάδας απαιτούν αλλαγές και πρώτα από όλα στη φορολογία ώστε να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα, να συγκρατηθούν οι επιχειρήσεις που εξετάζουν την αποχώρησή τους από τη χώρα και να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή. Η φορολογική μεταρρύθμιση εάν γίνει σωστά, αν προβλέπει ένα απλό και σταθερό φορολογικό σύστημα, με ξεκάθαρες διαδικασίες που θα έχουν γενική εφαρμογή, θα θέσει τα θεμέλια που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση.

Ε λ λάδ α βρίσ κε ται σ ε έ να δύσ κολο σ ταυρο δρόμι καθώς αγων ίζ ε ται να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και να παραμείνει σ την Ευρωζώνη. Αυτή τη δύσκολη σ τιγμή προσφέρεται μια μοναδική ευκαιρία για λήψη αποφάσεων προς τη σωστή κατεύθυνση για να προχωρήσει η χώρα σε διαρθρωτικές αλλαγές εκσυγχρονισμού και να αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος με τα λάθη του παρελθόντος. Αυτή είναι η

48 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Από τον Μάριο Κυριάκου, Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο, KPMG

κατάλληλη στιγμή να γίνουν όλες οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις αρχής γενομένης από τη Φορολογία. Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν ως στόχο την αποφυγή της φοροδιαφυγής, την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και τη συγκράτηση των υφιστάμενων επιχειρήσεων που εξετάζουν την αποχώρησή τους από την Ελλάδα. Είναι σημαντικό για να υπάρξει μια νέα αρχή, η φορολογική μεταρρύθμιση να μην πραγματοποιηθεί με απλή τροποποίηση της υφιστάμενης φορολογικής νομοθεσίας, αλλά με τη θέσπιση ενός νέου νόμου που θα θέτει με απλότητα το φορολογικό καθεστώς καθώς και ξεκάθαρες διαδικασίες για την εφαρμογή του. Σύμβουλοι με εξειδίκευση στα φορολογικά τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους για τη θέσπιση ενός νέου νόμου. Το κράτος θα πρέπει να υιοθετήσει μια νέα φορολογία και αντί της πολύπλοκης γραφειοκρατίας για να «πιάσει τους κλέφτες», μια λιτή προσέγγιση όπου να τοποθετεί την ευθύνη στον πολίτη για συμμόρφωση και ο πολίτης θα πρέπει να ανταποκριθεί ή να τιμωρηθεί αυστηρά.

Προτάσεις για ένα καλύτερο και αποτελεσματικότερο φορολογικό σύστημα: • Πλήρης κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων και όχι αναμόρφωση αυτού που συντηρεί τη γραφειοκρατία. Δεν είναι δυνατόν, για παράδειγμα, να γράφονται σελίδες επί σελίδων που προβλέπουν τη διαδικασία έκδοσης δελτίου μεταφοράς, που δυστυχώς φαίνεται να παραμένουν σε εισηγήσεις που υπάρχουν και σήμερα για αλλαγή. Να θυμίσουμε ότι αντίστοιχος κώδικας δεν υπάρχει σε καμία άλλη Ευρωπαϊκή χώρα και έχει αποδειχθεί ότι η εφαρμογή του στην Ελλάδα δεν διασφάλισε την πάταξη της φοροδιαφυγής. Να καταργηθεί ο φόρος χαρτοσήμου για να υπάρξει απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών στο μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών (ενδοεταιρικά δάνεια, ενοίκια κλπ).

Aποψη

• Να αποφευχθούν διατάξεις οι οποίες ωθούν τον πολίτη στη φοροδιαφυγή, όπως για παράδειγμα η διάταξη αναφορικά με την πώληση ακίνητης περιουσίας η οποία προβλέπει φόρο μεταβίβασης σ το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ της αντικειμενικής ή της πραγματικής τιμής, με αποτέλεσμα μόνο οι έντιμοι πολίτες, που δηλώνουν την πραγματική τιμή, να πληρώνουν τους σχετικούς φόρους ενώ οι υπόλοιποι να αγοράζουν σε εμπορική αξία αλλά να δηλώνουν αντικειμενική και να πληρώνουν μικρότερο φόρο μεταβίβασης και να δημιουργείται μαύρο χρήμα. Προς τον σκοπό αυτό είναι επίσης πολύ σημαντικό ο φορολογικός νόμος να είναι απλός και να αποφεύγεται η ύπαρξη αναρίθμητων εξαιρέσεων.

και να λύνει προβλήματα και όχι να ακολουθεί τυπολατρικούς κανόνες με βάση το κακώς εννοούμενο συμφέρον του Δημοσίου. Συμφέρον του Δημοσίου δεν είναι να εισπράξει κάτι άμεσα και να καταστρέψει μια επιχείρηση αλλά να διατηρήσει την επιχείρηση στη ζωή για να εισπράττει φόρους εσαεί. • Να σταματήσει η συνεχής επέκταση των παρατάσεων των ημερομηνιών. Ότι έχει θεσπισθεί να παραμείνει για να επιτευχθεί η συνειδητοποίηση της υποχρέωσης στον φορολογούμενο. • Τέλος, θα πρέπει να υπάρχει καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μεθοδικά και όχι με το κυνήγι της απόδειξης, δηλαδή ριζικά με ένα καθολικό πόθεν έσχες.

• Οι φορολογικές διατάξεις πρέπει να προσδιορίζουν με σαφήνεια τις φορολογικές υποχρεώσεις/επιβαρύνσεις έτσι ώστε να αποφευχθούν τα κενά τα οποία θα πρέπει να ερμηνεύονται με Υπουργικές Αποφάσεις. Για παράδειγμα οι διατάξεις που εισήγαγαν την τεκμηρίωση των ενδοομιλικών συναλλαγών και που είναι σε ισχύ από το 2010 προβλέπουν την έκδοση Υπουργικής Απόφασης που θα καθορίζει τα ειδικότερα θέματα για την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων και η οποία μέχρι και σήμερα δεν έχει εκδοθεί.

Για να γίνουν όλα αυτά δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό διότι υπάρχουν άτομα στην Ελλάδα με εμπειρία εσωτερικού και εξωτερικού, γνώσεις και ιδέες που είναι σε θέση να προσφέρουν τις γνώσεις τους και τις

• Η φορολογική μεταρρύθμιση θα πρέπει να παραμείνει σε ισχύ στο πέρασμα του χρόνου έτσι ώστε να υπάρχει σταθερό φορολογικό περιβάλλον. Μόνο τότε θα υπάρξουν ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα καθώς δεν πρόκειται να επιλέξει μια επιχείρηση να επενδύσει σε μία χώρα στην οποία δεν μπορεί να υπολογίσει με ακρίβεια και σε βάθος χρόνου τη φορολογική της επιβάρυνση. Η ανάγκη για ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον είναι επιτακτική ειδικότερα όταν πρέπει να συναγωνιστούμε χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και σταθερό και απλό φορολογικό σύστημα. Επί τη ευκαιρία, να αναλογισθούν οι υπεύθυνοι την εκ των υστέρων επιβολή εισφοράς στα έσοδα των φωτοβολταϊκών πάρκων.

κασίες έτσι ώστε να αποφευχθεί το

• Οι φορολογικές ρυθμίσεις που θα θεσπιστούν θα πρέπει να υποστηρίζονται από τις διαδικασίες που επιτρέπουν την εφαρμογή τους. Να θυμίσουμε για παράδειγμα την αλλαγή στη φορολογία της πώλησης εισηγμένων μετοχών, η εφαρμογή της οποίας μετατίθεται για τα τελευταία 2 χρόνια. Επίσης θα πρέπει να υπάρχουν σαφείς οδηγίες από το υπουργείο Οικονομικών προς τις Εφορίες ως προς τις διαδικασίες έτσι ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο όπου κάθε Εφορία διαφοροποιείται ως προς τα δικαιολογητικά που απαιτεί ή ακόμα και στην εφαρμογή συγκεκριμένων διατάξεων. • Να δοθεί στον έφορο η δυνατότητα να ασκεί κρίση

Θα πρέπει να υπάρχουν σαφείς οδηγίες από το υπουργείο Οικονομικών προς τις Εφορίες ως προς τις διαδιφαινόμενο όπου κάθε Εφορία διαφοροποιείται ως προς τα δικαιολογητικά που απαιτεί ή ακόμα και στην εφαρμογή συγκεκριμένων διατάξεων. εμπειρίες τους ακόμη και σε σχέση με φορολογικά συστήματα που λειτουργούν με επιτυχία σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση έχουν ήδη γίνει όπως η θέσπιση του Ετήσιου Φορολογικού Πιστοποιητικού για τις χρήσεις 2011 και μετά, έτσι ώστε να υπάρχει άμεση διεξαγωγή φορολογικού ελέγχου αμέσως μετά από κάθε κλειόμενη χρήση από Ορκωτούς Ελεγκτές, αφαιρώντας την αβεβαιότητα ως προς τις φορολογικές υποχρεώσεις που παραμένουν ανοιχτές για πολλά χρόνια. Αυτός ο έλεγχος θα μπορούσε να επεκταθεί και σε όλες τις ανοιχτές χρήσεις και εθελοντικά σε όσες επιχειρήσεις το επιθυμούν. Είναι δεδομένο ότι η φορολογική μεταρρύθμιση εάν γίνει σωστά θα συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας και θα θέσει τα θεμέλια που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση και να εξασφαλίσει μια ανοδική πορεία προς την ανάπτυξη. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

Carpe diem για την

ανAκαμψη

50 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Aποψη

Καθώς ο συστημικός κίνδυνος υποχωρεί στην παγκόσμια οικονομία, οι ανησυχίες εντοπίζονται στην επιβράδυνση και την υψηλή ανεργία. Οι ανεπτυγμένες χώρες θα εστιάσουν στα προβλήματα της οικονομίας τους με συνέπεια τον περιορισμό της στήριξης προβληματικών οικονομιών. Συνεπώς η Ελλάδα σε εγρήγορση πρέπει να θεμελιώσει τις προϋποθέσεις ανάκαμψης, μεταξύ των οποίων και η αλλαγή νοοτροπίας που θα απενοχοποιήσει το κέρδος και την επιχειρηματικότητα αλλά και η δημιουργία καταλυτών ανάπτυξης.

πό τις αποφάσεις που ελήφθησαν στο πλαίσιο της τελευταίας συνόδου κορυφής της ΕΕ και από το σύνολο των δημόσιων τοποθετήσεων ξένων αξιωματούχων συμπεραίνεται πλέον ότι το κλίμα για την χώρα μας έχει αλλάξει. Η Ελλάδα με γοργά βήματα ανακτά ένα μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας της. Αυτήν την αλλαγή στην εικόνα της χώρας εισέπραξα προσωπικά και στην ετήσια σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας στο Τόκιο της Ιαπωνίας, όπου εκπροσώπησα τη χώρα μας. Οι γενναίες αποφάσεις που λαμβάνει η κυβέρνηση αναγνωρίζονται από όλους ως μια σαφέστατη ένδειξη για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Ωστόσο, οι βασικές θέσεις των εταίρων μας, για την κρίση χρέους που πλήττει την ευρωζώνη, όπως αυτές έχουν καταγραφεί στο πρόσφατο παρελθόν δεν έχουν αλλάξει. Συγκεκριμένα, από όσα ειπώθηκαν στο Τόκιο, προκύπτουν τρία βασικά συμπεράσματα:

Πρώτον, ότι ειδικά οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παραμένουν προσηλωμένες στη δημοσιονομική πειθαρχία παρά τις δημόσιες τοποθετήσεις της Κριστίν Λανγκάρντ για στήριξη της οικονομίας. Η προσήλωση αυτή επιβεβαιώνεται άλλωστε και από την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αναφέρει ότι «η Ευρώπη κινείται αργά σε δράσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης».

Από τον Νότη Μηταράκη, Υφυπουργό Ανάπτυξης

Δεύτερον, ενώ υπάρχει λιγότερος συστημικός φόβος για την παγκόσμια οικονομία, υπάρχει αυξημένη βεβαιότητα για επιβράδυνση και ύφεση. Τρίτον, το πρόβλημα της ανεργίας είναι πρωταρχικής σημασίας για την παγκόσμια κοινότητα και κυρίως για τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι είναι πολύ πιθανό να περιοριστεί στο άμεσο μέλλον η δυνατότητα στήριξης προβληματικών οικονομιών. Είναι επίσης βέβαιο ότι παρά τη σημερινή στασιμότητα στους κόλπους της ΕΕ, αργά η γρήγορα τα κράτη μέλη θα εντείνουν τις προσπάθειες τους για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Θα παλέψουν δηλαδή για θέσεις εργασίας στη χώρα τους και αυτό θα καταστήσει ακόμα πιο δύσκολη τη δική μας προσπάθεια. Με αυτά τα δεδομένα η ισχυρή πολιτική βούληση που επέδειξαν οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί για να κλείσει το πακέτο των μέτρων και να επανέλθει η δημοσιονομική σταθερότητα δημιουργεί το απαραίτητο περιβάλλον ασφάλειας για να προχωρήσουμε στις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλαγές που δεν έγιναν επί δεκαετίες στη χώρα μας και πρέπει να γίνουν τώρα. Αλλαγές που θα αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο αλλά και τη νοοτροπία της χώρας. Για να επιστρεψουμε στον δρόμο της ανάκαμψης και να προσελκύσουμε νέες επενδύσεις θα πρέπει να πληρούνται οι εξής πέντε προϋποθέσεις. Πρώτο, δημοσιονομική ασφάλεια. Δεύτερο, παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Τρίτο, διαρθρωτικές αλλαγές. Τέταρτο, μια άλλη νοοτροπία που θα απενοχοποιήσει το κέρδος και την επιχειρηματικότητα. Πέμπτο, να δημιουργήσουμε καταλύτες ανάπτυξης που θα αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας και θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον των επενδυτών. Ένας τέτοιος καταλύτης ανάπτυξης για το Λεκανοπέδιο της Αττικής είναι και το σχέδιο της κυβέρνησης για το Παράκτιο μέτωπο από το Φάληρο μέχρι το Σούνιο Έχω πει πολλές φορές και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω, ότι δεν μπορούν να υπάρξουν εργαζόμενοι χωρίς εργοδότες και επενδύσεις χωρίς επενδυτές. Η Ελλάδα είτε λόγω παρωχημένων ιδεολογικών απόψεων, είτε λόγω των κρατικίστικων αντιλήψεων, είτε λόγω αγκυλώσεων, ποτέ δεν υποδέχθηκε ξένες επενδύσεις. Τώρα όμως δεν έχουμε την πολυτέλεια να συνεχίσουμε αυτές τις πρακτικές του παρελθόντος. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ΠροβληματισμοΙ & ΤΑσεις // Η Ελλάδα αύριο

Οι φόροι

& το χρήμα

σε εποχή κρίσης Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, τα φορολογικά μέτρα που εφαρμόστηκαν ως τώρα, υπαγορεύτηκαν από την πίεση την καταστάσεων. Όμως τώρα η εικόνα αλλάζει. Η ενιαία φορολογική αντιμετώπιση της επιχειρηματικότητας εξαλείφει παράγοντες που προκαλούν άνισο ανταγωνισμό και, γενικά, η νέα πολιτική προτρέπει όλους να κινητοποιηθούν, να αναζητήσουν και να δημιουργήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε μια αγορά όπου πλέον ξεκαθαρίζει «η ήρα από το στάρι».

ε εποχές οικονομικής ανάπτυξης και ευρωστίας, όπως αυτές που γνώρισε την περασμένη 20ετία η χώρα μας, η αναζήτηση των «Μηχανισμών του Χρήματος» θα είχε στόχο στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας για τη διατήρηση και θωράκιση της ευημερίας. Φαίνεται όμως πια, πως το μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα, δεν τη βοήθησε να διατηρήσει τη θέση της μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών, αντιθέτως την οδήγησε στα πρόθυρα της καταστροφής. Κάτι πήγαινε από καιρό λάθος… Σε εποχές οικονομικής κρίσης, όμως, η επανεξέταση των πρακτικών είναι όρος επιβίωσης. Τι κάναμε λάθος, τι κάνουν σωστά οι άλλοι, τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε. Ό,τι γινόταν λάθος αλλά και ό,τι σωστό γινόταν πρέπει να

52 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

μας βοηθήσουν να αλλάξουμε επειγόντως. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι το Κράτος δεν έκανε λάθη. Η κρίση είναι δημοσιονομική αλλά είναι και διαρθρωτική, αντικατοπτρίζει δηλαδή τα λάθη που γίνονταν στην πραγματική οικονομία, στην αγορά, στον ιδιωτικό τομέα. Η μονόπλευρη κριτική σε βάρος του δημοσίου τομέα, δεν πρέπει να εμποδίζει το δημιουργικό δυναμικό της αγοράς να αναπροσανατολίζεται προς νέες κατευθύνσεις. Ο πανικός και ο θυμός είναι ίσως δικαιολογημένος και εύλογος, δεν είναι όμως απαραίτητα και ο καλύτερος σύμβουλος τη στιγμή της κρίσης. Η παρούσα συγκυρία, με τα δεδομένα που δημιούργησε το Μνημόνιο στη χώρα, δεν έχει μόνο αρνητικές εκφάνσεις. Αν δεν υπήρχε, πολύ δύ-

Aποψη σκολα θα βρίσκαμε και θα αξιοποιούσαμε θετικές όψεις της πραγματικότητας. Και αυτές τις θετικές όψεις που υφίστανται δεν πρέπει να ξεχνάμε. Είμαστε ακόμα στα πόδια μας και όλοι αγωνιούμε πώς θα εξελιχθεί το μέλλον. Κάποιοι βρίσκονται ασφαλώς σε δυσκολότερη θέση, αλλά και όσοι προς το παρόν διασώζονται, δεν μπορούν να λειτουργούν φοβικά, μην παίρνοντας θέση για το σήμερα που ζούμε και για το αύριο που διαμορφώνεται. Τα εργαλεία φορολογικής πολιτικής που εφαρμόστηκαν ως τώρα στη χώρα, υπαγορεύτηκαν από την πίεση την καταστάσεων. Αυτό όμως πλέον αλλάζει. Αλλάζει το Κράτος και οι ανάγκες του. Το ίδιο και οι δυνατότητες που έχει, σε μια Ευρώπη που και αυτή αλλάζει. Οι ηγεσίες της Ευρώπης έχουν ενσκήψει στο ελληνικό πρόβλημα, που είναι και ευρωπαϊκό και διεθνές ταυτόχρονα.

Η νέα φορολογική πολιτική Με τη σκέψη αυτή, η νέα φορολογική πολιτική που χαράσσεται μπορεί να φέρει νέα πνοή στην ελληνική οικονομία. Μοιραία δεν μπορεί να επιστρέψει σε λογικές του παρελθόντος, ούτε θα ήταν ευκταίο κάτι τέτοιο. Μπορεί όμως να γίνει πιο ευέλικτη, πιο σαφής, πιο ξεκάθαρη. Να διαμορφώσει τώρα πια όρους και κανόνες που δεν υπήρχαν πριν. Οι έλεγχοι και οι διασταυρώσεις που διενεργεί η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων αποδίδουν πλέον αποτελέσματα που δεν αγνοούνται. Η μεγάλη φοροδιαφυγή εντοπίζεται και αντιμετωπίζεται με τρόπο που ήταν αδιανόητος πριν από την κρίση. Το Κράτος έχει τα εφόδια για να χαράσσει δράσεις και μέτρα, που μέχρι πρότινος θα έμοιαζαν «κάστρα στην άμμο». Δεν αγγίξαμε το τέλειο – δεν θα ήμασταν σοβαροί αν το υποστηρίζαμε. Αλλά ο πολίτης που υφίσταται τις συνέπειες της δημοσιονομικής κρίσης, απαιτεί από τώρα να αρχίσει να βλέπει τη διαφορά. Παρά την απογοήτευση για τα λάθη πολιτικής, η φορολογική συνείδηση μπορεί και πρέπει να εμπεδώνεται. Η μάστιγα της φοροδιαφυγής έβλαψε τον υγιή ανταγωνισμό και τους συνεπείς φορολογουμένους.

Ο πανικός και ο θυμός είναι ίσως δικαιολογημένος, δεν είναι όμως απαραίτητα και ο καλύτερος σύμβουλος τη στιγμή της κρίσης. Η παρούσα συγκυρία, με τα δεδομένα που δημιούργησε το Μνημόνιο στη χώρα, δεν έχει μόνο αρνητικές εκφάνσεις. Αν δεν υπήρχε, πολύ δύσκολα θα βρίσκαμε και θα αξιοποιούσαμε θετικές όψεις της πραγματικότητας.

Από τον Χάρη Θεοχάρη, Γενικό Γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων υπουργείου Οικονομικών

Ο περιορισμός και η καταπολέμησή της είναι μια ελάχιστη αλλά ουσιαστική ανταμοιβή για τις θυσίες όσων άδικα υπέστησαν τις συνέπειες μιας κρίσης για την οποία ήμασταν απροετοίμαστοι.

Εστιάζοντας στις βελτιώσεις Με νέα εργαλεία και αγωνιστική διάθεση, διαμορφώνουμε ένα νέο πλαίσιο. Μέσα σε αυτό, όλη η αγορά θα πρέπει να κινητοποιηθεί πιο δραστήρια. Η Ελλάδα θα αντέξει, αλλά δεν θα ξυπνήσει ξαφνικά από ένα κακό όνειρο και θα τα βρει όλα όπως ήταν πριν. Οι πολλοί και καλοί επιχειρηματίες που αποτελούν το δυναμικό της χώρας ξέρουν πως έρχεται η στιγμή που θα πρέπει να επανατοποθετηθούν στην αγορά. Η νέα φορολογική μεταρρύθμιση πρέπει να προτρέπει όλους να κινήσουν την ακίνητη περιουσία τους, να επιλέξουν μια νέου τύπου διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού τους, να αναζητήσουν και να δημιουργήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα από εκεί που δεν έχουν. Πολλοί στέκονται μόνο στις στρεβλώσεις στις πολιτικές, παραβλέποντας όλες τις ευκαιρίες για βελτιώσεις. Οι μεσάζοντες και το πρόβλημα των τιμών σε βασικά είδη αντιμετωπίζονται άμεσα με ένα νέο σύστημα φορολόγησης των αγροτών, για να εξαλείψουν τα «καπέλα» στις τιμές από το χωράφι μέχρι το ράφι. Η φορολόγηση των μη προσοδοφόρων γαιών μπορεί να κινητοποιήσει ή να απελευθερώσει ένα παραγωγικό δυναμικό που δεν εύρισκε χώρο ή δύναμη να αναπτυχθεί. Η ενιαία φορολογική αντιμετώπιση της επιχειρηματικότητας εξαλείφει παράγοντες που προκαλούν άνισο ανταγωνισμό. Πολλά «μικρά deal» που έγιναν μέσα στην κρίση από επιχειρήσεις, δείχνουν πώς κάποιοι θέλουν και μπορούν να ανακαλύψουν λύσεις. Όσοι «στα δύσκολα» άντεξαν ή έκαναν το άνοιγμά τους με συνετή διαχείριση, θα καταλάβουν και τη θέση άλλων σε μια αγορά που αρχίζει να ξεκαθαρίζει «η ήρα από το στάρι»: ποιος είναι ο πραγματικός αγρότης, ποιος δραστήριος ή ανενεργός επαγγελματίας, ποια επιχείρηση έχει θέση και λόγο ύπαρξης, όταν άλλοι εγκαταλείπουν τη μάχη και τη χώρα ακούγοντας τις «Σειρήνες» που τους καλούν σε εύκολες λύσεις που δεν υπάρχουν. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Για παραγγελία της έκδοσης: 210 640 1850

ΕΛΛΑ∆Α-ΕΕ ΕΘΝΙΚOI ΛΟΓΑΡΙΑΣΜOI ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ∆ΥΝΑΜΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΙΜΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ-ΠΙΣΤΗ ∆ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΥΓΕΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

οναδική στον χώρο των στατιστικών δεδοµένων και οικονοµικών στοιχείων και πλήρως δίγλωσση (ελληνικά - αγγλικά). 231 πίνακες σε 12 θεµατικές ενότητες µε συστηµατική εσωτερική κατάταξη και χρηστικό ευρετήριο. Εξαιρετικά χρήσιµη για τον εµπορικό σχεδιασµό, και την προετοιµασία των επιχειρησιακών πλάνων. Χρησιµοποιείται από τους ηγετικούς παράγοντες και τα στελέχη της επιχειρηµατικής, πολιτικής, διοικητικής και επιστηµονικής ζωής της χώρας. Εναλλακτική on line πρόσβαση σε συνδροµητές µέσω του economics.gr, µε συνεχή ενηµέρωση.

Σε digital edition, 35€ . Έντυπη έκδοση, 65€.

54 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

tραπεζεσ κοσμοσ Δεδομένα, αριθμοί, απόψεις & προτάσεις στο 'ημίχρονο' της ύφεσης ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο

Πως αλλαζουν & μαζι με αυτες

η ροη του χρηματος στην οικονομια

56 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

ι οικονομίες δεν μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς υγιείς και ισχυρές τράπεζες με επαρκή κεφάλαια ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν την οικονομική δραστηριότητα αλλά και όταν η εμπιστοσύνη στην οικονομία είναι χαμηλή, με αποτέλεσμα επιχειρήσεις και νοικοκυριά να είναι απρόθυμα να αναλάβουν δανειακές υποχρεώσεις. Στην Ευρώπη σήμερα, και κυρίως στην περιφέρειά της και όχι στον ισχυρό πυρήνα της, ισχύουν και οι δύο παράγοντες, με κίνδυνο τα προβλήματα να μεταδοθούν και στους ισχυρούς. Στην Αμερική οι τράπεζες εχουν ισχυροποιηθεί και η κυβέρνηση ανέκτησε ήδη τμήμα των κεφαλαίων της κρατικής στήριξης ενώ αποκόμισε κέρδη από αυτή. Στην Ιαπωνία, οι ισχυρές κεφαλαιακά και σε ρευστότητα τράπεζες αναζητούν πελάτες στο εξωτερικό αφού οι Ιάπωνες είναι απρόθυμοι να αυξήσουν τον δανεισμό τους. Οι τράπεζες της Κίνας, του τέταρτου οικονομικού πόλου πλέον, σχεδιάζουν εξαγορές στο εξωτερικό, ο επικεφαλής της China Construction Bank έχει δηλώσει ότι διαθέτει 17 δισ. δολ. για εξαγορές σε Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία.

Αυστηρότεροι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, νέο ρυθμιστικό καθεστώς που τις υποχρεώνει να περιορίζουν τις κερδοφόρες, αλλά και υψηλότερου κινδύνου, δραστηριότητες trading, αβεβαιότητα και αυξημένος κίνδυνος στις κεφαλαιαγορές λόγω των εντάσεων στις αγορές κρατικών ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας, χαμηλή ζήτηση δανείων λόγω της οικονομικής επιβράδυνσης είναι τα θέματα που απασχολούν τις τράπεζες ανά τον κόσμο. Συγχρόνως αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό στις χρηματοδοτήσεις από τους οργανισμούς του σκιώδους τραπεζικού τομέα, ο οποίος παραμένει εκτός της αυστηρής εποπτείας, ενώ αρκετές μεταφέρουν δραστηριότητες σε τέτοια οχήματα ώστε να αποφύγουν τις υψηλές απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας της Βασιλείας ΙΙΙ, αλλά και τις υψηλότερες που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. Μάλιστα, για να ισχυροποιήσουν τα συστήματα τους, η Βρετανία και η Ελβετία θέτουν ακόμα υψηλότερα όρια. Συχρόνως, σε παγκόσμιο επίπεδο, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία απομόχλευσης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, από το 2009 ως σήμερα, έχουν απαλλαγεί από στοιχεία ενεργητικού 72 δισ. δολ. ή 7,5% του μετοχικού τους κεφαλαίου. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Ευρωπαϊκές τράπεζες

Βορειοι και Νοτιοι

Μια αγορά χωρισμένη στον πυρήνα και την περιφέρεια, όπου όμως, αν δεν αντιμετωπιστούν, οι αδυναμίες της περιφέρειας θα μεταφερθούν στον πυρήνα.

ψηλός πιστωτικός κίνδυνος στην ευρωζώνη, καθώς η βελτίωση στις χώρες του πυρήνα της αντισταθμίζεται από επιδείνωση στην περιφέρεια, απομόχλευση και πιέσεις ρευσ τότητας χαρακ τηρίζουν το τραπεζικό τοπίο. Η φυγή κεφαλαίων από τις χώρες του Νότου προς τις χώρες του Βορά, καθώς κεφάλαια επιστρέφουν στον πυρήνα, εντείνουν τα προβλήματα. Η φυγή κεφαλαίων από την Ισπανία (296 δισ. ευρώ ή 27% του αεπ το 12μηνο ως τον Ιούνιο) και την Ιταλία (235 δισ. ή 15%) αφορούσε μεν κυρίως κρατικά ομολόγα αλλά έκανε πιο δύσκολη την άντληση κεφαλαίων από τις τράπεζές τους από τις ξένες αγορές (και με υψηλότερα επιτόκια σε αναλογία με το υψηλότερο κόστος δανεισμού των κυβερνήσεών τους) με συνέπεια την αδυναμία συντήρησης των χορηγήσεων. Οι γαλλογερμανικές τράπεζες απέσυραν από το 2010 ως σήμερα 250 δισ δολ. από την Ελλάδα, την Πορτογαλία την Ισπανία και την Ιταλία, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών. Κινητήρια δύναμη της φυγής είναι ο κίνδυνος μετατρεψιμότητας -μια χώρα να φύγει από ευρώ. Η παροχή ρευστότητας στις τράπεζες από την ΕΚΤ (με τις Long Term Refinancing Operations), δεν βοήθησε σημαντικά στη ροή κεφαλαίων στην περιφέρεια αφού η υποβάθμιση των χωρών από τους οίκους αξιολόγησης υποχρέωσε τις τράπεζες να προσκομίζουν μεγαλύτερες εγγυήσεις στην ΕΚΤ, παρά τη χαλάρωση των σχετικών κριτηρίων. Όπως, εξάλλου, παραδέχτηκε πρόσφατα ο πρόε58 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

δρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, οι LTRO απέτρεψαν μια «μεγάλη καταστροφή», αφού στις αρχές του 2012 έληγαν τραπεζικά ομολόγα 260 δισ. ευρώ και κρατικά άνω των 300 δισ. Με τις δεδομένες συνθήκες στην αγορά η αναχρηματοδότησή τους, χωρίς την ενίσχυση της ΕΚΤ, θα ήταν αδύνατη. Οι άλλοι δύο παράγοντες που συμβάλλουν στην περιορισμένη επίπτωση των LTRO στη ροή δανείων είναι η αυξημένη αποστροφή κινδύνου από τις τράπεζες, καθώς η ύφεση επιδεινώνει το προφίλ των δανειοληπτών και, κυρίως σήμερα, η μειωμένη ζήτηση δανείων. Όσον αφορά την αναγγελία της ΕΚΤ για αγορές κρατικών ομολόγων της περιφέρειας στη δευτερογενή αγορά μένει να αποδειχθεί η επίπτωσή της, παρότι υπάρχουν θετικές ενδείξεις από τη συγκράτηση του κόστους δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας. Η κοινή εποπτεία των τραπεζών, η πρόβλεψη απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των αδύναμων τραπεζών από τον ΕSΜ -που όμως ακόμη δεν προσδιορίζεται χρονικά ώστε να μην αφορά τις προβληματικές τράπεζες της Ισπανίας, της Ελλάδας που υπέστησαν ζημιές από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων και της Κύπρου που υπέστησαν ζημιές από την έκθεσή τους στην Ελλάδα- όπως και η κοινή εγγύηση των καταθέσεων (μακρινό ενδεχόμενο αφού αντιδρά η Γερμανία) θα συμβάλλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Διαφορετικά, η απομόχλευση θα ενταθεί, θα μειωθούν περισσότερο οι χορηγήσεις στην οικονομία, θα ενταθούν τα προβλήματα στην περιφέρεια και τελικά θα μεταδοθούν στον πυρήνα της ευρωζώνης.

Κινησεις τραπεζων Οι τράπεζες της ευρωζώνης προχωρούν σε αυξήσεις κεφαλαίων αλλά και άλλες κινήσεις, μεταξύ των οποίων η απομόχλευση (στην περιφέρεια κυρίως) και απαλλαγή από στοιχεία του ενεργητικού τους, για να καλύψουν το όριο 9% για τον δείκτη κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων που θέτει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. Ήδη με τις κινήσεις τους, μεταξύ των οποίων και οι προγραμματισμένες, καλύπτουν το κενό των περίπου 90 δισ. ευρώ ενώ οι 27 μεγάλες έχουν υπερκαλύψει το κενό των 76 δισ. ευρώ με 116 δισ., σύμφωνα με την Ερωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. Ωστόσο, πολύ μεγαλύτερης κλίμακας είναι οι κινήσεις απομόχλευσης, απαλλαγής από ενεργητικό, σε ολόκληρη την ΕΕ, που περιλαμβάνει και τον τραπεζικό τομέα της Βρετανίας, τον μεγαλύτερο στην ΕΕ. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ, 58 μεγάλες τράπεζες μείωσαν το ενεργητικό τους από το 2010 ως σήμερα κατά 600 δισ.

δολ. ενώ σχεδιάζουν την περαιτέρω μείωση του ισολογισμού τους κατά 2 τρισ δολ. συνολικά. Η γενικευμένη τάση απομόχλευσης οδηγεί μεν σε πιο ισχυρούς ισολογισμούς αλλά ο διεθνής οργανισμός προειδοποιεί ότι αν ενταθεί θα υπάρξει πρόβλημα στην οικονομία. Οι τράπεζες της ΕΕ περιορίζουν τις θέσεις τους στο εξωτερικό, την Αν. Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική και την Ασία. Οι βρετανικές -που δεν είχαν πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας στα τεστ της ΕΒΑ αφού οι RBS και η Lloyds διασώθηκαν νωρίτερα από την κυβέρνηση- αποεπενδύουν, οι γαλλικές περιορίζουν τις δολαριακές τους εργασίες, οι ολλανδικές πωλούν τις θέσεις τους στην Αμερική και θέλουν να πωλήσουν τις ασφαλιστικές δραστηριότητές τους. Επίσης, ισοσκελίζουν ενεργητικό και παθητικό στις θυγατρικές τους στο εξωτερικό ώστε να μην μεταφέρονται κίνδυνοι στη μητρική τράπεζα.

Credit crunch στην ευρωπαϊκη περιφερεια Στην ευρωζώνη τα δάνεια υποχωρούν για 4ο συνεχόμενο μήνα, με τη μείωση να εντείνεται στο 1,2%, καθώς την άνοδο στις χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα υπεραντισταθμίζει η μείωση στις χώρες τις περιφέρειας όπου βέβαια και η ζήτηση υποχωρεί. Πχ. Τα δάνεια στη Γερμανία αυξάνονται με ρυθμό 3%, ενώ στην Ισπανία υποχωρούν 5% και ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συνολικά αναφέρουν μεγαλύτερη δυσκολία στην πρόσβαση σε δάνεια. Επίσης, τα επιτόκια των δανείων υποχωρούν στον πυρήνα και αυξάνονται στην περιφέρεια. Το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι η χρηματοδότηση στην περιφέρεια θα μειωθεί περαιτέρω κατά 9% και αν η εφαρμογή των αποφάσεων, όπως η κοινή εποπτεία των τραπεζών, η ανακεφαλαιοποίηση των προβληματικών τραπεζών από τον ΕΣΜ και οι αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά από την ΕΚΤ, καθυστερήσει η μείωση θα είναι διπλάσια. Θα ακολουθήσει βαθύτερη ύφεση και τα προβλήματα θα μεταφερθούν στις ισχυρές χώρες του πυρήνα της.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Ευρωπαϊκές τράπεζες

Βρετανικη αποφασιστικοτητα Προκυκλικότητα και πώς αντιμετωπίζεται

Με μια πρωτοφανή κίνηση, η Financial Services Authority χαλαρώνει τους εποπτικούς κανόνες για τις τράπεζές της ώστε να μην ακυρώνουν τις ενέργειες της κεντρικής τράπεζας που στοχεύουν στην ενίσχυση των χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

δώ και καιρό έχουν διατυπωθεί απόψεις ότι οι ρυθμίσεις της Βασιλείας περιέχουν μεγάλο βαθμό προκυκλικότητας, δηλαδή σε περιόδους ύφεσης την εντείνουν. Δεδομένου ότι σε περιόδους ύφεσης αυξάνεται ο κίνδυνος αφερεγγυότητας, οι τράπεζες πρέπει να διατηρούν μεγαλύτερα εποπτικά κεφάλαια έναντι του κινδύνου αυτού. Έτσι όμως, για να το αποφύγουν, θα αποφεύγουν τις νέες χορηγήσεις, βυθίζοντας την οικονομία σε μεγαλύτερη ύφεση. Σήμερα το εποπτικό καθεστώς επιβάλλει υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας στις τράπεζες, ενώ διατυπώνεται το ευχολόγιο από την ΕΚΤ να τους πετύχουν με αυξήσεις κεφαλαίων και άλλα μέτρα αλλά όχι με περιορισμό των χορηγήσεων. Ωστόσο, σήμερα οι τράπεζες πέραν των κινήσεων αυτών, περιορίζουν και τις χορηγήσεις τους. Το Institute of International Finance, το κλαμπ των μεγαλύτερων τραπεζών του κόσμου, εφιστά την προσοχή στην προκυκλικότητα, την επίπτωση των αυξημένων κεφαλαιακών απαιτήσεων στην οικονομία. Yπάρχουν ήδη ανησυχητικές ενδείξεις, ιδίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν υψηλά επιτόκια και δυσκολίες πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό. Θεωρεί ότι χρειάζεται μεγαλύτερη μελέτη των μέτρων και του χρονοδιαγράμματος εφαρμογής τους ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Η Βρετανία δεν περιμένει το κακό να συντελεστεί αλλά δρα προληπτικά. Πριν από λίγους μήνες δημιούργησε το πρόγραμμα Funding for Lending, με το οποίο παρέχει χρηματοδότηση στις τρά-

60 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

πεζες υπό τον όρο ότι αυτή θα διοχετευτεί στην οικονομία. Ωστόσο, βλέποντας και την εμπειρία της ΕΚΤ -όπου η ρευστότητα που χορήγησε στις τράπεζες δεν διοχετεύτηκε στην οικονομία- η Financial Services Authority παρεμβαίνει στον ένα παράγοντα της μείωσης των χορηγήσεων: την έλλειψη κεφαλαίων (οι άλλοι τρεις είναι η έλλειψη ρευστότητας, η αποστροφή του κινδύνου και η μειωμένη ζήτηση). Με μια πρωτοφανή κίνηση, χαλαρώνει τους εποπτικούς κανόνες για τις τράπεζες της (ισχυρές αφού στα τεστ της EBA δεν προέκυψε για καμία ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης). Έτσι, αν οι τράπεζες αυξήσουν τις χορηγήσεις τους, είτε συμμετέχουν στο πρόγραμμα είτε όχι- δεν θα χρειάζεται να βάλουν στην άκρη τα ανάλογα κεφάλαια που απαιτεί το ρυθμιστικό καθεστώς. Δηλαδή τα δάνεια θα θεωρούνται απολύτως ασφαλή. Όπως τόνισε στην ανακοίνωσή της η FSA, προχώρησε στην κίνηση αυτή ώστε να διασφαλίσει ότι το ρυθμιστικό καθεστώς δεν θα ακυρώνει τις ενέργειες ενίσχυσης των χορηγήσεων. Το κατώτατο όριο του δείκτη κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων που θέτει (Core Tier I) είναι 10% (υψηλότερο από το 9% της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής) αλλά το χρονοδιάγραμμα επίτευξής του δεν είναι πλέον το 2013 αλλά ξεχωριστό για κάθε τράπεζα αναλόγως των συνθηκών της. Συνολικά για το τραπεζικό της σύστημα σήμερα είναι 10,8%. Βέβαια, οι κανόνες της FSA -ιδίως τα όρια δεικτών ρευστότητας- παραμένουν αυστηροί. Άλλωστε για να τους αποφύγουν, υποκαταστήματα κινεζικών τραπεζών στο Λονδίνο μεταφέρουν τμήμα των εργασιών τους στο Λουξεμβούργο.

λιανικη τραπεζικη Η

συμπεριφορά του πε λάτη-καταναλωτή αλ λάζ ει. Επιθυμεί μεγαλύτερο έλεγχο της σχέσης του με τις τράπεζες, τείνει ευκολότερα να αλλάξει τράπεζα, στηρίζεται περισσότερο στη γνώμη φίλων και συνεργατών για την επιλογή της και θέλει χαμηλότερες χρεώσεις, καλύτερες υπηρεσίες, μεγαλύτερη ευελιξία και προϊόντα προσαρμοσμένα στις προτιμήσεις του. Για τις τράπεζες η πρόκληση είναι να ανταποκριθούν αλλάζοντας το επιχειρηματικό τους μοντέλο καθώς αλλάζει και το προφίλ του πελάτη. Η Ernst & Young, στην πρόσφατη έρευνά της Global Consumer Banking Survey, διαπιστώνει χαμηλότερη εμπιστοσύνη των καταναλωτών στις τράπεζες της ΕΕ, ιδίως στην Ισπανία και την Ιταλία, ενώ αντίθετα στις ΗΠΑ ενισχύεται. Σχεδόν οι μισοί από τους 29 χιλ. πελάτες τραπεζών σε 35 χώρες δηλώνουν ότι η εμπιστοσύνη τους υποχωρεί, με το ποσοστό να φθάνει το 76% και 72% στις δύο αυτές χώρες. Αυξάνεται ελαφρά το ποσοστό των πελατών που σκέπτονται να αλλάξουν τράπεζα και δηλώνουν ότι θέλουν καλύτερες υπηρεσίες από τις τράπεζες. Ορισμένες τράπεζες επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους στην παροχή υψηλότερης ποιότητας και προσωποποιημένων υπηρεσιών και μεγαλύτερο βαθμό ευελιξίας στους πελάτες. Στόχος είναι η ανταπόκριση στις απαιτήσεις των πελατών συγχρόνως με τη μείωση του κόστους και την ενίσχυση της κερδοφορίας/αποδοτικότητας. Οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να κινηθούν οι τράπεζες, σύμφωνα με την έρευνα είναι: ✔ Ενίσχυση της διαφάνειας στην τιμολόγηση και τις υπηρεσίες. Στην ΕΕ, περισσότεροι από τους μισούς πελάτες δηλώνουν ότι θέλουν μεγαλύτερη σαφήνεια στις χρεώσεις. ✔ Επιβράβευση των καλών πελατών

Μεγαλύτερη διαφάνεια, tailor made προϊόντα και υπηρεσίες για τον αυριανό πελάτη ✔ Παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών με συνδυασμό των καταστημάτων και της ηλεκτρονικής τραπεζικής. ✔ Ενίσχυση των υπηρεσιών self service, όπου ο πελάτης θα μπορεί μόνος του να επιλέγει μεταξύ διαφόρων προγραμμάτων με εφαρμογές του τύπου «πώς επενδύουν άτομα με ίδιο προφίλ με σένα» ή επιλογής μεταξύ προϊόντων και τιμολόγησης. ✔ Μετατόπιση της έμφασης του μάρκετινγκ πωλήσεων από την άμεση προώθηση στην προσέλκυση (push vs pull). Στόχος είναι οι ικανοποιημένοι πελάτες να αποτελούν την καλύτερη προώθηση των προϊόντων τους στην αγορά αφού όπως διαπιστώνεται, το 71% των πελατών ζητούν πληροφορίες από φίλους και συνεργάτες για τραπεζικά προϊόντα και αυξάνεται η χρήση ιστοτόπων που παρέχουν συγκρίσεις μεταξύ προϊόντων διαφόρων τραπεζών ✔ Ενίσχυση των ηλεκτρονικών καναλιών πρόσβασης στις υπηρεσίες τους και ενθάρρυνση των πελατών να τα χρησιμοποιούν. Σήμερα σχεδόν οι μισοί πελάτες παγκοσμίως προτιμούν το internet banking για τις συναλλαγές τους. ✔ Για όλους τους ανωτέρω παράγοντες η υιοθέτηση της τεχνολογίας αιχμής αποτελεί προϋπόθεση, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στον πελάτη να προσωποποιεί σύμφωνα με τις ανάγκες και προτιμήσεις του τις υπηρεσίες που του παρέχει η τράπεζα, κατεύθυνση στην οποία θα κινηθεί η λιανική τραπεζική στο μέλλον. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Ελληνικές τράπεζες

Αυστηρο πλαισιο ανακεφαλαιοποιησης

Προκληση

η συμμετοχη ιδιωτων Η ανακεφαλαιοποίηση θα κρίνει το κατά πόσο οι ελληνικές τράπεζες θα περιέλθουν στον έλεγχο του Δημοσίου. Οι ανάγκες σε κεφάλαια είναι μεγάλες, και έγιναν ακόμα μεγαλύτερες μετά την "εθελοντική" συμμετοχή των τραπεζών στο πρόγραμμα επαναγοράς ελληνικών ομολόγων. Οι τράπεζες τονίζουν ότι για να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές, το ΤΧΣ θα πρέπει να εξαντλήσει τα περιθώρια μείωσης των κεφαλαιακών αναγκών, τις απόψεις τους ωστόσο απορρίπτει η τρόικα. 62 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

απομείωση της αξίας των ελληνικών κρατικών ομολόγων «εξαφάνισε» τα κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών. Η ονομαστική ζημιά για τις τράπεζες συνολικά από το κούρεμα (PSI) 53,5% ήταν 24,2 δισ. ευρώ. Επιπλέον, υπέστησαν ζημιές από τη χαμηλή αξία των νέων ομολόγων που αντικατέστησαν τα παλαιά. Σήμερα καλούνται να αντλήσουν νέα κεφάλαια ώστε να αποκαταστήσουν τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας Core Tier I, από 1,5% συνολικά για το σύστημα σήμερα σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, σε 9% για κάθε τράπεζα ως τον Ιούνιο του 2013 και στη συνέχεια στο 10%. Επίσης, να δημιουργήσουν επαρκή αναχώματα, ώστε σε ακραία δυσμενές σενάριο ο δείκτης να μην υποχωρεί κάτω από το 7%. Συνεπώς χρειάζονται πολύ σημαντικά κεφάλαια. Ήδη, με δάνεια του Μνημονίου ΙΙ -με τα οποία τέθηκαν στη διάθεση του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) 25 δισ. ευρώ- οι τέσσερις μεγάλες και συστηματικά σημαντικές -Εθνική, Eurobank, Alpha Bank και Πειραιώς- ενισχύθηκαν με 18 δισ. ευρώ ενώ 7 δισ. κατευθύνθηκαν στην ΑΤΕ (περιήλθε στην Πειραιώς) για να καλύψουν τις ζημιές της. Σήμερα, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν άλλα 25 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών. Από αυτά, 9 δισ. αφορούν στις 4 μεγάλες και τα υπόλοιπα στις μικρότερες και για την κάλυψη των ζημιών που θα προκύψουν από τη διάλυση (resolution) των μη βιώσιμων. Το κυβερνητικό σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης προβλέπει ότι οι τράπεζες θα πρέπει να καλύψουν με κοινές μετοχές τον δείκτη Core Tier 1 ως το 6% και την απόσταση ως το 9% με προνομιούχες και μετατρέψιμες ομολογίες (cocos). Οι τελευταίες αν δεν εξαγοραστούν σε διάστημα πενταετίας ή αν μια τράπεζα δεν καταβάλλει τον προβλεπόμενο τόκο 7% θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας -από τη νέα δόση των δανείων της τρόικας από την οποία προβλέπεται να τεθούν στη διάθεσή του 24 δισ. ευρώ- θα καλύψει το κενό των αδιάθετων μετοχών στις αυξήσεις κεφαλαίου. Συνεπώς, αυτό θα κρίνει και το αν μια τράπεζα θα παραμείνει στο ιδιωτικό τομέα ή θα περιέλθει στον δημόσιο. Αντίστοιχα ισχύουν και για τις coco’s. Κίνητρα για τους ιδιώτες να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου αποτελούν τα warrants, το δικαίωμα επαναγοράς 9 μετοχών από το ΤΧΣ για κάθε μετοχή που θα αποκτήσουν στην αρχική αύξηση κεφαλαίου. Τα warrants θα εκδίδει το ΤΧΣ εφόσον οι ιδι-

ώτες μέτοχοι συμμετάσχουν με τουλάχιστον 10% στην αύξηση κεφαλαίου. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στους ιδιώτες να αγοράσουν από το ΤΧΣ ολόκληρη τη συμμετοχή του και η τράπεζα να επανέλθει στον ιδιωτικό τομέα. Αν οι ιδιώτες δεν καλύψουν το 10%, το ΤΧΣ έχει τον πλήρη έλεγχο, όπως και αν δεν τηρηθεί το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης ή οι cocos μετατραπούν σε κοινές μετοχές στην περίπτωση που δεν καταβληθεί ο προβλεπόμενος τόκος

Ζημιες για τους μετοχους Κύκλοι των τραπεζών αναφέρουν ότι οι όροι που προβλέπει το σχέδιο δεν είναι ελκυστικοί ώστε να αποτελέσουν κίνητρο για τη συμμετοχή ιδιωτών στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου. Πχ δεν εγκρίθηκε, από την ΕΚΤ και την ΕΕ, η πρόταση των τραπεζών να ανταλλάξει το ΤΧΣ τα κρατικά ομόλογα στα χαρτοφυλάκια τους με ομόλογα του EFSF χωρίς έκπτωση στην ονομαστική αξία των πρώτων. Αυτό θα μείωνε τις ανάγκες τους σε κεφάλαια κατά 9 δισ. ευρώ και θα βελτίωνε ισόποσα την καθαρή θέση τους. Επίσης, θα περιόριζε τις ζημιές (dilution) των σημερινών μετόχων καθώς η έκδοση τόσο μεγάλου αριθμού κοινών μετοχών (το σχέδιο προβλέπει ότι θα γίνει με έκπτωση 50% στην αξία τους) οδηγεί σε απαξίωση της συμμετοχής τους και εξασθενίζει το κίνητρο συμμετοχής στις αυξήσεις κεφαλαίου. Την κατάσταση επιδείνωσε η υποχρέωση των τραπεζών να μετάσχουν, «από πατριωτικό καθήκον», σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, στο πρόγραμμα επαναγοράς κρατικών ομολόγων, προαπαιτούμενο της τρόικας των δανειστών μας για την εκταμίευση της νέας δόσης των δανείων, ώστε το δημόσιο χρέος να καταστεί βιώσιμο. Οι τράπεζες με την επαναγορά χάνουν την προοπτική αποκατάστασης μέρους των ζημιών από το PSI, που θα προερχόταν από τη σταδιακή άνοδο των τιμών των νέων ομολόγων που έλαβαν με το PSI, ωστόσο καταγράφουν μικρή υπεραξία αφού η τιμή επαναγοράς είναι υψηλότερη από την τιμή στην οποία τα είχαν εγγράψει στα λογιστικά τους (στο 25% της ονομαστικής αξίας). Οι τράπεζες αναφέρουν ότι είναι σημαντικό να εξαντληθούν τα περιθώρια βελτίωσης της καθαρής θέσης τους και συνεπώς μείωσης των κεφαλαιακών αναγκών τους, όπως π.χ. με τη φορολογική αναγνώριση της ζημιάς από το PSI, που εξοικονομεί 3 δισ. ευρώ και που δόθηκε ως κίνητρο για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα επαναΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // ελληνικές τράπεζες

γοράς. Αυτό θα μειώσει το δημόσιο χρέος και θα αυξήσει τις πιθανότητες να παραμείνουν ιδιωτικές. Όσες τράπεζες έχουν μικρότερη απόσταση ως το όριο 6% έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες αυτή να καλυφθεί από ιδιωτικά κεφάλαια. Το ΤΧΣ, σε αυτή την περίπτωση, θα καλύψει τις μετατρέψιμες ομολογίες. Μια τράπεζα θα μπορεί τις επαναγοράζει, μετά από έγκριση του ΤΧΣ, εφόσον αντικαθίστανται από ίσης ή καλύτερης ποιότητας (μετοχές) κεφάλαια ενώ αναστέλλεται η διανομή μερισμάτων για το διάστημα που το ΤΧΣ κατέχει coco’s.

Σε μια πενταετiα η απαλλαγh απo το κρaτος Όλες οι τράπεζες θα έχουν επιτηρητή επίτροπο. Ο επίτροπος τοποθετείται με απαίτηση της ΕΕ, θα παρακολουθεί τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και την πολιτική χρηματοδοτήσεων, ώστε να μην μπορεί το κράτος να την επηρεάζει. Το εύρος των καθηκόντων του είναι πρωτοφανές, όπως επισημαίνει η Alpha Bank, όταν στις ισπανικές -με μεγάλα προβλήματα διακυβέρνησης που οδήγησαν σ την τωρινή κρίση τους- απαιτείται μόνο η πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία. Επίσης, δύσκολα μπορεί να δικαιλογηθεί η τοποθέτησή του στις ιδιωτικές. Το ΤΧΣ θα πρέπει να πωλήσει τις θέσεις του σ τις τράπεζες μέσα σε μια πενταετία, με δυνατότητα παράτασης 2 ετών, οπότε επανιδιωτικοποιούνται. Όταν παρέ λθε ι η πε ριπέ τ ε ια σ την οποία μπήκαν οι τράπεζες με υπαιτιότητα του Δημοσίου, στόχος είναι η επιβάρυνση του φορολογούμενου να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό: όταν το ΤΧΣ απεμπλακεί, να αποκομίσει κέρδη ή τουλάχιστον να ανακτήσει τα κεφάλαια που τοποθέτησε στις τράπεζες, με την πώληση της συμμετοχής του. 64 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι κεφαλαιακeς ανaγκες των μεγaλων -----------------------------------

Για την κεφαλαιακή ενίσχυση των 4 μεγάλων, συστημικά σημαντικών, ελληνικών τραπεζών απαιτούνται συνολικά 27 δισ. ευρώ. Από αυτά έχουν ήδη εκταμιευτεί τα 18 δισ. τον περασμένο Μάιο, με τη μορφή ενίσχυσης-γέφυρα ως τις αυξήσεις κεφαλαίου από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί είναι μεγάλη, δεδομένου ότι η χρηματιστηριακή τους αξία σήμερα είναι περίπου 2,7 δισ. ευρώ. Η έκδοση τόσο μεγάλου αριθμού κοινών μετοχών οδηγεί σε απαξίωση της συμμετοχής των σημερινών μετόχων. Αν μια τράπεζα δεν πετύχει να αντλήσει 10% των απαιτούμενων

ευρώ τον περασμένο Μάιο, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας διαμορφώθηκε σε 8,1% για τον όμιλο (11,7% γα την τράπεζα) και ο δείκτης Core Tier I σε 6,4% ( 10,7% για την τράπεζα). Αυτή θα λάβει την οριστική της μορφή με την αύξηση κεφαλαίου στην οποία θα προχωρήσει η τράπεζα και την έκταση στην οποία θα συμμετάσχουν ιδιώτες.

---------------------------Για τον Ομιλο Eurobank, η συμμετοχή στο PSI σήμανε απώλειες 5,8 δισ. ευρώ σε ένα χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων 7,3 δισ. Μαζί με την επαναγορά ομολόγων έφθασαν τα 6 δισ. Οι κεφαλαιακές της ανάγκες φθάνουν τα 5,8 δισ. ευρώ και με την κάλυψή τους από το ΤΧΣ, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας Core Tier I αυξάνεται σε 11,5%. Η συμμετοχή του ΤΧΣ θα οριστικοποιηθεί με την αύξηση κεφαλαίου στην οποία θα προχωρήσει η τράπεζα. Η συγχώνευσή με την Εθνική Τράπεζα δημιουργεί συνέργειες και στην προσέλκυση μετόχων στο νέο σχήμα που θα έχει κυρίαρχη παρουσία στην αγορά.

----------------------------

κεφαλαίων από ιδιώτες μετόχους -ώστε να έχει δικαίωμα σε warrants- περνά στον απόλυτο έλεγχο του Δημοσίου μέσω του ΤΧΣ και οι σημερινοί μέτοχοι δεν θα έχουν το δικαίωμα επαναγοράς μετοχών για να ανακτήσουν τον έλεγχο. Εφόσον το πετύχει, οι ιδιώτες μέτοχοι, σημερινοί και νέοι, θα διατηρήσουν τον έλεγχο της τράπεζας.

---------------------------Γ ι α τ η ν Ε θ ν ι κ Η Τ ρ Απε ζ α

το PSI σήμανε απώλειες 11,8 δισ. ευρώ για τον όμιλο (10,6 δισ. για την τράπεζα) σε ένα αρχικό χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων 14,8 δισ. (Η καθαρή θέση της μετατράπηκε σε αρνητική). Με την προσωρινή ενίσχυση (με ομόλογα EFSF) από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με 7,4 δισ.

Για την Alpha Bank, η συμμετοχή στο PSI σήμανε απώλειες 3,8 δισ. ευρώ σε ένα αρχικό χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων 3,8 δισ. και δανείων του δημόσιου τομέα 2,1 δισ. Με την προσωρινή ενίσχυση (με ομόλογα EFSF) από το ΤΧΣ με 1,9 δισ. ευρώ, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας διαμορφώθηκε σε 9,6% (είχε υποχωρήσει στο 5,5% μετά το PSI) και ο Core Tier I σε 7,2% (από 3% μετά το PSI). Το τελικό της ύψος θα οριστικοποιηθεί με την αύξηση κεφαλαίου στην οποία θα προχωρήσει. Η τράπεζα, μετά και την εξαγορά της ενισχυμένης κεφαλαιακά με 3 δισ. ευρώ, από τη μητρική Credit Agricole, Emporiki Bank, έχει τις μικρότερες ανάγκες σε κεφάλαια, η καθαρή θέση της είναι θετική. Πρόθεση των σημερινών μετόχων της είναι συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10%, απομακρύνοντας το ενδεχόμενο να περιέλθει σε κρατικό έλεγχο.

---------------------------Για την ΠειραιΩς

το PSI σήμανε απώλειες 5,9 δισ. ευρώ για τον όμιλο σε ένα αρχικό χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων και δανείων 7,7 δισ. Οι κεφαλαιακές της ανάγκες ανέρχονται σε 7,3 δισ. ευρώ. Με την προσωρινή καλυψή τους από το ΤΧΣ (από τα δάνεια της τρόικας), ο δείκτης Core Tier I διαμορφώνεται σε 11,9%. Το ύψος της ενίσχυσης από το ΤΧΣ θα οριστικοποιηθεί με την αύξηση κεφαλαίου στην οποία θα προχωρήσει η τράπεζα. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // ελληνικές τράπεζες

ΚΟκκινα δΑνεια ---------------------------Π

ονοκέφαλος για τις τράπεζες τα κόκκινα δάνεια, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για πάνω από τρεις μήνες. Έχουν φθάσει το 21,4% του συνόλου σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος από 16% στα τέλη του 2011 και 10,5% το 2010. Στα στεγαστικά και τα επιχειρηματικά το ποσοστό έχει φτάσει το 20%, στα καταναλωτικά το 36%. Μάλιστα η τάση αναμένεται να συνεχιστεί αφού, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών εντείνεται, από 6% το 1ο τρίμηνο στο 14% το 2ο το 2012. Μάλιστα, ενώ το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει υποχωρήσει στο επίπεδο του 2005, το υπόλοιπο των δανείων προς τα νοικοκυριά έχει διπλασιαστεί στο διάστημα αυτό. Συνολικά, περίπου 46 δισ. ευρώ δανείων είναι στο κόκκινο, καθώς η ύφεση περιορίζει τις δυνατότητες των δανειοληπτών να τα

εξυπηρετούν. Η ανάγκη δημιουργίας υψηλότερων προβλέψεων επιβαρύνει με ζημιές τα αποτελέσματα των τραπεζών, και αντίστοιχα αποτελεί σημείο αρνητικό ενόψει των αυξήσεων κεφαλαίου στις οποίες θα προχωρήσουν σύντομα. Η πρόσφατη συμφωνία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με την κυβέρνηση, προβλέπει, υπό προϋποθέσεις, ευνοϊκές για τους δανειολήπτες ρυθμίσεις δανείων για τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, με πληρωμή μόνο τόκων για την επόμενη τετραετία. Εκτιμήσεις της αγοράς ανεβάζουν το κόστος των ρυθμίσεων για τις τράπεζες στο 1,2 δισ. ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης στην Ισπανία τα κόκκινα στεγαστικά, έχουν αυξηθεί στο 8% συνολικών.

--------------------

χρηματοδοτηση σε μεγΑλη Υφεση

--------------------

Μ ε ρυθμό 4,9% υποχωρούν οι χορηγήσεις επιχειρηματικών δανείων από τις ελληνικές τράπεζες. Στη βιομηχανία και το εμπόριο, όπου έχει κατευθυνθεί το 43% των επιχειρηματικών δανείων, η υποχώρηση είναι 4% και 8% αντίστοιχα. Θετικά κινείται μόνο η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων του ενεργειακού κλάδου και διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Η ενεργοποίηση του Ταμείου Εγγυοδοσίας, με κεφάλαια 450 εκατ. ευρώ του ΕΣΠΑ, το οποίο θα εγγυάται στην ΕΤΕπ δάνεια 1 δισ. ευρώ προς τις ελληνικές τράπεζες που θα κατευθυνθούν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις -οι οποίες έχουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα χρηματοδότησης- αλλά και οι επιπλέον πιστώσεις της ΕΤΕπ προς το τραπεζικό σύστημα (με ελληνική κρατική εγγύηση) αναμένεται ότι θα διοχετεύσουν στην ελληνική οικονομία πιστώσεις περίπου 1,4 δισ. ευρώ ως το 2015. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΤΕπ, Ντάριο Σκαπανένκο, η σταδιακή εκταμίευση 850 εκατ. ευρώ θα αρχίσει σχετικά σύντομα, με στόχο να κατευθυνθούν, εκτός από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε υπο66 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

δομές και τον ενεργειακό τομέα. Όσον αφορά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ωστόσο, καθοριστική θα αποδειχθεί, εκτός από την ταχύτητα με την οποία θα προωθηθεί η διαδικασία, και η ζήτηση, καθώς η ύφεση επιδεινώνει τις προοπτικές των επιχειρήσεων, με συνέπεια τη χαμηλή ζήτηση δανείων. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) σχεδιάζει την επανέναρξη της συνεργασίας της με τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών στη ΝΑ Ευρώπη, όπως και πρόγραμμα χρηματοδότησης επιχειρήσεων της περιοχής –από το τελευταίο οι ελληνικές μπορεί να αντλήσουν ως και 1 ,5 δισ. ευρώ.

ΕξωτερικΟ χρΕος τραπεζΩν

----------------------------------------

Χαμηλό το εξωτερικό χρέος των ελληνικών τραπεζών, θετική η διεθνής επενδυτική τους θέση.

Από τα 418 δισ. ευρώ του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους της χώρας τα 83 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στις τράπεζες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Φυσικά τα μεγέθη αυτά δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις των ελληνικών τραπεζών από το εξωτερικό. Αφού ληφθούν αυτές υπόψη, το καθαρό αποτέλεσμα είναι πλεονασματικό, στα 23 δισ. ευρώ, δηλαδή η διεθνής επενδυτική τους θέση είναι θετική. Ωστόσο, το εξωτερικό χρέος δείχνει τον βαθμό έκθεσης των τραπεζών κάθε χώρας στο εξωτερικό. Έτσι,

επόμενες το Βέλγιο με 118%, τη Σουηδία με 115%, τη Γαλλία με 84% και τη Γερμανία με 73%. Το εξωτερικό χρέος των ιρλανδικών τραπεζών, που αποτέλεσαν και την πηγή των προβλημάτων για τη χώρα ώστε να οδηγηθεί στην ευρωπαϊκή στήριξη, αναλογεί σε 2 φορές το αεπ της χώρας. Η διεθνής έκθεση των κυπριακών τραπεζών είναι μεγαλύτερη, 3 φορές το αεπ της χώρας, και ενώ οδεύει και αυτή προς ευρωπαϊκή στήριξη, το πακέτο βοήθειας για τις τράπεζές της εκτιμάται στα 17 δισ. ευρώ.

σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, οι ιταλικές, οι πορτογαλικές και οι ελληνικές τράπεζες έ χου ν το χαμ ηλότ ε ρο εξ ωτ ε ρικό χ ρέο ς ως ποσοστό του αεπ στην ΕΕ, 33% οι δύο πρώτες και 43% οι τελευταίες. Πρώτες στη λίστα είναι οι τράπεζες του Λουξεμβούργου, με τις εκτενείς δραστηριότητες τους, καθώς αποτε λεί χρηματοοικονομικό κέ ν τρο, με 10 φορές το αεπ της μικρής χώρας. Από τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, το υψηλότερο π ο σ ο σ τό έ χε ι η Βρε ταν ία με 236%, με

--------------------

στηριξη & ρευστοτητα

--------------------

Σήμερα, η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών στηρίζεται περισσότερο στην Τράπεζα της Ελλάδος και λιγότερο στην ΕΚΤ. Από τα 130 δισ. ευρώ που έχουν αντλήσει από το ευρωσύστημα (1/3 του ενεργητικού τους), τα 123 προέρχονται από τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας της ΤτΕ, τον Emergency Liquidity Assistance, από 70 δισ. τον Οκτώβριο 2011. Ο ELA αποτελεί πρόβλεψη για τις εθνικές κεντρικές τράπεζες να συνδράμουν τις τράπεζές τους σε περίπτωση ανάγκης και συνοδεύεται από υψηλότερα επιτόκια, 3% έναντι 1,5% της ΕΚΤ. Η άντληση της φθηνότερης ρευστότητας από την ΕΚΤ έχει περιοριστεί στα 7 δισ. ευρώ από 74 το 2011 καθώς η ΕΚΤ αύξανε το κούρεμα των τίτλων που προσκόμιζαν ως εγγύηση οι ελληνικές τράπεζες και τίτλοι δεν γίνονταν αποδεκτοί. Ποια είναι η διαφορά των δύο; Πιθανές ζημιές από τον ELA υφίστανται οι κεντρικές τράπεζες που χορήγησαν τη ρευστότητα ενώ από την ΕΚΤ κατανέμονται στις εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // ελληνικές τράπεζες

Οι τρεις μεγΑλες Μ ετά τη συγ χώνευση της Eurobank με την Εθνική Τράπεζα, την εξαγορά της Εmporiki Bank από την Alpha, και την απόκτηση της Αγροτικής αλλά και της θυγατρικής της Societe Generale στην Ελλάδα -τη Geniki Bank- από την Τράπεζα Πειραιώς, οι τρεις μεγάλες συστημικά σημαντικές τράπεζες θα συγκεντρώνουν τα 4/5 των χορηγήσεων και τα 2/3 των καταθέσεων στην ελληνική αγορά. Στο νέο σ χήμα που θα προκύψει από τον «γάμο» των δύο πρώτων, η Eurobank θα συμμετέχει με 25% και η Εθνική με 75%. Με τις κινήσεις αυτές οι τράπεζες ενισ χύουν την κεφαλαιακή τους θέση ενόψει των επικείμενων αυξήσεων κεφαλαίων στις οποίες θα προχωρήσουν, μετά τις απώλειες από τις επενδύσεις τους σε κρατικά ομολόγα και τις επιπτώσεις από την επιδείνωση του δανειακού χαρτοφυλακίου τους που τις υποχρεώνει σε υψηλές προβλέψεις. Οι συγχωνεύσεις συνεπάγονται και θέματα διαχείρισης των δικτύων καταστημάτων των νέων σχημάτων. Ήδη την τελευταία τριετία, οι τράπεζες έχουν κλείσει περισσότερα από 350 καταστήματα, στο πλαίσιο μείωσης του λειτουργικού τους κόστους και αναμένονται νέες κινήσεις το επόμενο διάστημα. Οι 3 πλέον μεγάλες διαθέτουν πλέον δίκτυο 2,5 χιλ. καταστημάτων και 41 χιλ. εργαζόμενους, μεγέθη που στο μέλλον θα βαίνουν μειούμενα. Όσον αφορά στις μικρότερες 68 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

τράπεζες, όπου υπάρχουν προοπτικές για εξειδικευμένες υπηρεσίες, private banking και επενδυτικής τραπεζικής αλλά και λιανικής τραπεζικής, σημειώνεται κινητικότητα για τη δημιουργία μεγαλύτερων σχημάτων. Η πορτογαλική μητρική της Millenium, Banco Comercial Portugues, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να την πουλήσει, ο όμιλός της Λαϊκής επιθυμεί τον περιορισμό της έκθεσής του σ την Ελλάδα ώστε να αναμένονται εξελίξεις στη Marfin Egnatia Bank ενώ ανεξάρτητοι πόλοι αναμέ νεται να παραμείνουν η Attica Bank και η Probank.

Νικόλαος Νανόπουλος, διευθύνων σύμβουλος, Όμιλος Eurobank

Η διαδικασία ανασυγκρότησης και συγκέντρωσης του συστήματος που έχει ξεκινήσει, θα οδηγήσει στη δημιουργία ισχυρότερων σχημάτων με ευχερέστερη πρόσβαση στις αγορές και εντονότερη περιφερειακή παρουσία. Σε αυτή τη διαδικασία, η συγχώνευση της Eurobank με την Εθνική αποτελεί το σημαντικότερο εγχείρημα. Όταν ολοκληρωθεί, δημιουργείται ένας μεγάλος, με ευρωπαϊκά πλέον δεδομένα, οργανισμός με ενεργητικό 180 δισ. ευρώ, ισχυρός και σταθερός, που μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην προσπάθεια ανάταξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Παναγιώτης Θωμόπουλος, πρόεδρος, Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Γιάννης Κωστόπουλος, πρόεδρος, Alpha Bank

Με την υποστήριξη της τρόικας και του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το τραπεζικό σύστημα θα παραμείνει βιώσιμο, καθώς οι συγχωνεύσεις και η εξυγίανση προχωρούν, θα δημιουργήσουμε ακόμα πιο μεγάλες και ισχυρές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούν να αντέξουν τον διεθνή ανταγωνισμό, θα έχουν πολύ χαμηλότερα κόστη, κάτι που αποτελεί σημάδι ευρωστίας.

Προχωρούμε στη δημιουργία μίας τράπεζας ευρωπαϊκού επιπέδου, η οποία θα παίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή. Με την εξαγορά της Εμπορικής, δημιουργείται ο δεύτερος σε μέγεθος χρηματοοικονομικός όμιλος στην Ελλάδα, με σύνολο ενεργητικού περί τα 80 δισ. ευρώ, και συντελείται ένα σημαντικό βήμα προς τον εξορθολογισμό του χρηματοπιστωτικού τομέα στη χώρα μας.

Μιχάλης Σάλλας, πρόεδρος, Τράπεζα Πειραιώς

Αλέξανδρος Τουρκολιάς, διευθύνων σύμβουλος, Εθνική Τράπεζα

Μετά την εξαγορά επιλεγμένων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού της ATEbank, η Τράπεζα Πειραιώς συνεχίζει να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Η προσθήκη της Γενικής Τράπεζας θα βελτιώσει περαιτέρω τα κεφάλαια και τις πηγές χρηματοδότησής μας και ενισχύει τη θέση μας στην επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση.

Με τη συνένωση των δυνάμεων της ΕΤΕ και της Eurobank, θα δημιουργηθεί ένας όμιλος με ηγετική θέση στην Ελλάδα και ιδιαίτερα ισχυρές βάσεις στις αγορές της ΝΑ Ευρώπης, με περιθώρια ανάπτυξης και προοπτικές ταχύτερης ανάκαμψης. Η ισχύς του νέου ομίλου, θα του επιτρέψει να βρεθεί στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων στον ελληνικό τραπεζικό τομέα και να παραμείνει ο κύριος πυλώνας του χρηματοοικονομικού συστήματος

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Αμερικανικές τράπεζες

The American way Η άμεση αντίδραση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών και της κεντρικής τράπεζας στην κρίση του 2009 οδήγησε σε σύντομο διάστημα στην ισχυροποίηση των τραπεζών και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Σήμερα, σε κερδοφορία, αυξάνουν τις χορηγήσεις τους, ενισχυόμενες και από τη φθηνή ρευστότητα της κεντρικής τράπεζας, και στοχεύουν στην απαλλαγή τους από την κρατική συμμετοχή.

ριν 3 χρόνια, το 2009, όταν η κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων εξελισσόταν σε μεγάλη απειλή για το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα, κυβέρνηση και κεντρική τράπεζα, η Fed, έδρασαν ταχύτατα. Υποχρέωσαν τις μεγάλες τράπεζες (19) να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους από τους μετόχους τους, υπάρχοντες και νέους. Συγχρόνως, το υπουργείο Οικονομικών δεσμεύτηκε να καλύψει όποιο κενό δημιουργείτο, «αγοράζοντας» συμμετοχή σε όποια τράπεζα βρισκόταν σε αδυναμία να αντλήσει νέο μετοχικό κεφάλαιο. Το σύστημα έφερε άμεσα αποτελέσματα. Οι τράπεζες μπόρεσαν να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους, σήμερα είναι κατά 400 δισ. δολ. υψηλότερα φθάνοντας τα 803 δισ. (+70%) και ο δείκτης κύριων κεφαλαίων (Core Tier I) διπλασιάστηκε στο 10% ενώ σταδιακά επαναγοράζουν μετοχές τους, μετά από έγκριση της Fed. Στα πρόσφατα τεστ αντοχής ιδιαίτερα δυσμενών συνθηκών της Fed μόνο τρεις (και από τις μεγαλύτερες η Citigroup) υποχώρησαν οριακά

70 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

κάτω από το ελάχιστο όριο 5%. Το υπουργείο Οικονομικών δαπάνησε 245 δισ. δολ. για τη στήριξη των τραπεζών άμεσα. Από τις τοποθετήσεις του αποκόμισε κέρδη, καθώς οι τράπεζες ενισχυμένες από νέο μετοχικό κεφάλαιο, επανήλθαν σε κερδοφορία. Ένα μικρό κόστος υπάρχει ακόμη από το πρόγραμμα TARP και αυτό οφείλεται στην αγορά τίτλων ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων για τη στήριξη της αγοράς ακινήτων. Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική από την ευρωπαϊκή. Άλλωστε, το δήλωσε ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, Αντρέα Ένρια, τονίζοντας ότι τα συνολικά κεφάλαια που έχουν εισρεύσει στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, αν συνυπολογισθεί η στήριξη των ελληνικών και των ισπανικών τραπεζών, θα φθάσει τα 200 δισ. ευρώ, ποσό λίγο μεγαλύτερο από του TARP. Με ένα ευρωπαϊκό TARP η εικόνα του τραπεζικού συστήματος θα ήταν πολύ καλύτερη σήμερα τονίζει, αναφερόμενος στην αποσπασμα-

τική αντιμετώπιση και τη, με καθυστερήσεις, διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη. Σήμερα τα επιχειρηματικά δάνεια στην αμερικανική αγορά αυξάνονται με ρυθμό 11% για 2ο συνεχόμενο έτος και τα καταναλωτικά δάνεια με ρυθμό 5% (στην ευρωζώνη αντίστοιχα υποχωρούν 0,4% και 0,3%) ενώ τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια υποχωρούν. Έτσι η απομόχλευση – που για τον χρηματοοικονομικό τομέα συνολικά είχε μεγάλη έκταση, το σύνολο του δανεισμού του μειώθηκε την τελευταία τριετία κατά 3 τρισ. δολ. (19% ΑΕΠ) και το χρέος των νοικοκυριών κατά 900 δισ. δολ.- δεν συντελείται με μείωση των χορηγήσεων. Επίσης οι τράπεζες μειώνουν την εξάρτησή τους από βραχυχρόνιες μορφές άντλησης ρευστότητας αλλά και από τον σκιώδη τραπεζικό τομέα, όπως τα αμοιβαία αγοράς χρήματος (Money Market Funds), που σε περίοδο αναταραχής μπορεί να μεγεθύνει εκθετικά τα προβλήματα. Συγχρόνως, αλλάζει το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Από τη μια πλευρά οι υποχρεώσεις της Βασιλείας ΙΙΙ υποχρεώνουν τις 8 μεγάλες τράπεζές της, συστημικά σημαντικές σε παγκόσμιο επίπεδο -Citigroup, JP Morgan, Bank of America, Bank of New York Mellon, Goldman Sachs,

μεγάλων τραπεζών κυριαρχούν στην αγορά, με 64% του ενεργητικού των εμπορικών τραπεζών, 50% των εσόδων παγκοσμίως από trading σε ομόλογα και μετοχές και 48% των εσόδων επενδυτικής τραπεζικής. Από τις δραστηριότητες trading αντλούν το 60% των εσόδων τους. Η σταδιακή μεταφορά της εκκαθάρισης των συναλλαγών σε παράγωγα σε κεντρική πλατφόρμα θα οδηγήσει επίσης σε μείωση εσόδων, μειώνοντας τα περιθώρια στις δραστηριότητες αυτές, κάτι που όμως θα ενισχύσει τη διαφάνεια σε μια αγορά που περικλείει εν δυνάμει κινδύνους. Παράλληλα, με τη μείωση της εξάρτησης σε βραχυχρόνια χρηματοδότηση, στρέφονται στις καταθέσεις για να μειώσουν τον κίνδυνο σε περίπτωση ενός σοκ ρευστότητας και χρηματοδότησης. Η συμμετοχή των τελευταίων στο σύνολο του παθητικού ενώ στις τρεις μεγάλες τράπεζες, JP Morgan, Bank of America και Citigroup είναι στο 53%, στις Goldman Sachs, Morgan Stanley, που επικεντρώνονται κυρίως σε dealing/tradind μόλις το 8%. Το ΔΝΤ τονίζει ότι η συνεπαγόμενη μεγάλη εξάρτηση από τη χονδρική αγορά χρήματος, αυξάνει τους κινδύνους λόγω της μεγάλης μεταβλητότητας των συνθηκών σε αλλαγές του κλίματος στην αγορά.

Morgan Stanley, State Street και Wells Fargo- να αυξήσουν το ελάχιστο όριο κεφαλαιακής επάρκειας στο 8% ως 9,5%. Από την άλλη η μεταρρύθμιση Dodd-Frank Act και ο κανόνας Volcker, που θα απαγορεύει στις τράπεζες να επενδύουν δικά τους κεφάλαια σε ομόλογα, μετοχές και παράγωγα (και όχι των πελατών τους και είναι υπό συζήτηση ακόμη) συνεπάγονται απώλειες εργασιών και μειώσεις των αποδόσεων για τους μετόχους τους (ήδη έχουν υποχωρήσει στο 6% από 20% πριν από την κρίση). Μια άλλη τάση είναι η αυξανόμενη συγκέντρωση μετά τις συγχωνεύσεις που ακολούθησαν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Σήμερα οι δραστηριότητες dealer/trading 5

H κεντρική τράπεζα προχωρά σε νέα τεστ αντοχής των τραπεζών και εξέταση των σχεδίων αύξησης κεφαλαίων των 11 τραπεζών με ενεργητικό μεγαλύτερο των 50 δισ. δολ., ώστε να διασφαλίσει ότι θα μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και σε περίπτωση εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών αλλά και να εκτιμήσει την πρόοδο στη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Βασιλείας ΙΙΙ. Ο βαθμός επιτυχίας θα κρίνει κατά πόσο θα εγκρίνει την πληρωμή μερισμάτων και την επαναγορά μετοχών (και απαλλαγή από την κρατική συμμετοχή). Το 2011 οι τράπεζες διέθεσαν σε μερίσματα το 15% των κερδών τους και τα υπόλοιπα κατευθύνθηκαν σε κεφαλαιακή ενίσχυση και επαναγορά μετοχών. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Ιαπωνικές τράπεζες

Βασικοι χρηματοδοτες του δημοσιου Με μεγάλη συμμετοχή στη χρηματοδότηση του κράτους και πολύ σημαντικές τοποθετήσεις σε μετοχές, οι ιαπωνικές τράπεζες δυνητικά είναι ευάλωτες σε μεταβολές συνθηκών στις αγορές. Ωστόσο, βασικοί παράγοντες λειτουργούν θετικά ώστε η σταθερότητα των κρατικών ομολόγων να διασφαλίζεται. Η κεντρική τράπεζα πάντως, όπως όλοι οι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου, συνιστά ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών, που δανείζουν με επιτόκια μικρότερα του 2%.

χαμηλή ζήτηση δανείων στην ιαπωνική οικονομία και η υποχώρηση των επιτοκίων στην εσωτερική αγορά έχουν οδηγήσει τις μεγάλες τράπεζες της χώρας σε αναζήτηση εργασιών στο εξωτερικό. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί αντιστροφή της τάσης από τα μέσα της δεκαετίας του 90, οπότε μετά τις ζημιές που υπέστησαν από τη διάρρηξη της «φούσκας» στις τιμές των ακινήτων και των μετοχών, επικεντρώθηκαν στην εσωτερική αγορά. Επίσης, η χαμηλή ζήτηση δανείων τις οδηγεί σε μεγάλες τοποθετήσεις σε κρατικά ομόλογα, αποτελώντας τον μεγαλύτερο χρηματοδότη του ιαπωνικού δημοσίου καθώς διακρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους σχεδόν το μισό δημόσιο χρέος της χώρας. Έτσι, παρά το ότι δανείζουν τις επιχειρήσεις με επιτό72 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

κια από 1,2% έως 1,5% και τα νοικοκυριά για στεγαστικά δάνεια με 1,5-1,8% (καθώς ο λόγος μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι μεν χαμηλός στο 2%, όμως διαπιστώνεται αυξητική τάση εξαιτίας της χαμηλής ανόδου των εισοδημάτων), στρέφονται στα κρατικά ομόλογα των οποίων η απόδοση είναι πολύ χαμηλή (περίπου 0,8% στα δεκαετή). Επίσης έχουν μεγάλες τοποθετήσεις σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα, περίπου 280 δισ. δολ. και σημαντικές σε γερμανικά. Η πρόσφατη απόφαση της κεντρικής τράπεζας να τους χορηγεί ρευστότητα με επιτόκιο 0,1%, στόχο έχει να δώσει αφενός σήμα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά ότι υπάρχει περιθώριο για να δανειστούν με ακόμα χαμηλότερα επιτόκια και στις τράπεζες να μειώσουν τα ήδη χαμηλά επιτόκια,

λόγω του εντεινόμενου ανταγωνισμού μεταξύ τους για προσέλκυση δανειοληπτών. Ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας θα αποδειχθεί η ζήτηση. Πρέπει βέβαια να αναφερθεί με εδραιωμένο τον αποπληθωρισμό, τα πραγματικά επιτόκια είναι υψηλότερα. Αξίζει να αναφερθεί ότι το υπόλοιπο των δανείων των τραπεζών παραμένει 25% χαμηλότερα από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, οπότε ξεκίνησε ο αποπληθωρισμός με μείωση ή μηδενική μεταβολή του επιπέδου των τιμών. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι χαμηλός, περίπου 2% για τις μεγάλες τράπεζες και από 4% ως 8% για τις μικρότερες και περιφερειακές τράπεζες. Οι χορηγήσεις των μεγάλων τραπεζών της χώρας υποχωρούν με ρυθμό 0,4% και των περιφερειακών αυξάνονται, ώστε συνολικά η μεταβολή των δανείων να είναι θετική στο 0,9%. Ωστόσο, οι καταθέσεις αυξάνονται με διπλάσιο ρυθμό, 2%, από τους οικονόμους Ιάπωνες. Δεδομένου ότι οι καταθέσεις στις τράπεζες είναι 25% υψηλότερες των δανείων που έχουν χορηγήσει, οι τράπεζες έχουν άφθονη

ρευστότητα και αντί του χρηματοδοτικού κενού που έχουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν χρηματοδοτικό πλεόνασμα. Τα τελευταίο επενδύουν κυρίως σε κρατικά ομόλογα ενώ έχουν και πολύ μεγάλες τοποθετήσεις σε μετοχές. Πιθανός κίνδυνος για τις τράπεζες είναι μια μεταβολή ισορροπιών στην οικονομία, που θα οδηγήσει σε άνοδο των αποδόσεων των ιαπωνικών ομολόγων. Η συνεπαγόμενη μείωση της αξίας των ομολόγων στο χαρτοφυλάκιό τους θα οδηγήσει σε απώλειες. Θετικοί όμως παράγοντες, όπως σημαντικά περιθώρια αύξησης της φορολογίας (ο φόρος κατανάλωσης θα αυξηθεί από 5% σε 10% ως το 2017), η σταθερή αποταμιευτική βάση καθώς οι Ιάπωνες επενδύουν σε κρατικά ομόλογα και το γεγονός ότι η κυβέρνηση εκδίδει το σύνολο του χρέους της σε νόμισμα το οποίο ελέγχει, απομακρύνουν το ενδεχόμενο αναταραχής. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και το καταφύγιο ασφάλειας για τους επενδυτές ανά τον κόσμο που αποτελούν τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα, λόγω ακριβώς αυτών των παραγόντων.

Κεφαλαιακα ι σχ υ ρ ε ς Τα stress tests της κεντρικής τράπεζας δείχνουν ότι έχουν ισχυροποιηθεί. Έχουν ενισχύσει την κεφαλαιακή τους βάση με μη διανεμόμενα κέρδη, για τις μεγάλες τράπεζες ο δείκτης Tier I (ίδια κεφάλαια προς σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό) είναι 13,6% και για τις μικρότερες 9,8%. Ωστόσο, συστήνει την περαιτέρω ενίσχυσή της, ώστε να θωρακιστούν έναντι των επιπτώσεων μιας ανόδου των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων ή μιας απότομης υποχώρησης των τιμών των μετοχών. Στις τράπεζες με διεθνή δραστηριότητα οι νέοι αυστηρότεροι κανόνες της Βασιλείας θα εφαρμοστούν από το 2013. Μέχρι στιγμής δεν θεωρούν ότι η έκθεσή τους στην Ευρώπη αποτελεί εν δυνάμει κίνδυνο. Διατηρούν σταθερές τις τοποθετήσεις τους στα 750 δισ. δολ. περίπου τη διετία ως τον Σεπτέμβριο 2012. Στο διάστημα αυτό μείωσαν κατά 23 δισ. δολ. την έκθεσή τους στη γερμανική αγορά στα 123 δισ. και κατά 10 δισ. στην ιταλική αγορά στα 28 δις. Αντίθετα αύξησαν τις θέσεις τους κατά 13 δισ. στη Γαλλία στα 92 δισ. και κατά 2 δισ. στην Ισπανία στα 22 δισ. δολ. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Αριθμοί

οι Τραπεζες & η σημασια τους

στο παγκοσμιο συστημα

Οι συζητήσεις σήμερα επικεντρώνονται στην κατάσταση του τραπεζικού συστήματος στην ευρωζώνη, τη δυναμική μετάδοσης των προβλημάτων της Ισπανίας στον πυρήνα των ισχυρών χωρών της και στη συνέχεια στο παγκόσμιο σύστημα. Μια ματιά στους αριθμούς δίνει την εικόνα των ισχυρών, των αδύναμων και των μεγάλων παικτών στον ισχυρά διασυνδεδεμένο χρηματοοικονομικά πλανήτη.

αμερικανικός τραπεζικός τομέας είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο με περίπου 15 τρισ. δολ ενεργητικό. Ακολουθούν ο τραπεζικός τομέας της Βρετανίας με 12,6 τρισ., της Ιαπωνίας με 11,2 τρισ., της Γαλλίας με 9,4 τρισ., της Γερμανίας με 5,3 τρισ., της Ισπανίας με 3,4 τρισ. και της Ιταλίας με 3,3 τρισ. δολ. Το ενεργητικό του τραπεζικού τομέα στην Ελλάδα το 2010, πριν κλιμακωθεί η κρίση ανερχόταν σε 591 δισ. δολ. Αντίστοιχα η Αμερική έχει και τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη λίστα των 28 συστημικά σημαντικών τραπεζών παγκοσμίως που δημοσίευσε πρόσφατα το Financial Stability Board. Οι μεγάλες αυτές τράπεζες, αναλόγως της διασυνοριακής τους παρουσίας, θα πρέπει διατηρούν επιπλέον κεφάλαια για την απορρόφηση ζημιών, ώστε μια κρίση που θα κλονίσει κάποια από αυτές να μην αποσταθεροποιήσει το παγκόσμιο σύστημα αλλά και να μην χρειαστεί να στηριχθούν με κεφάλαια των φορολογουμένων. Ο δείκτης κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων Core Tier 1 (μετοχικό κεφάλαιο, διακρατούμενα κέρδη και εργαλεία που μετατρέπονται σε μετοχές, όπως τα cocos, δηλαδή κεφάλαια που απορροφούν ζημιές, προς το σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό) θα πρέπει να αυξηθεί από 1 ως 2,5 ποσοστιαίες μονάδες στο ελάχιστο όριο 7% που θέτει η Βασιλεία ΙΙΙ ως το 2016. 74 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Έτσι, ο συνολικός δείκτης Tier I, που περιλαμβάνει και άλλα χαμηλότερης ποιότητας κεφάλαια θα είναι τουλάχιστον από 8% ως 10,5%. Βέβαια η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή έχει ήδη θέσει ελάχιστο όριο Core Tier 1 9% για τις ευρωπαϊκές τράπεζες και ορισμένες χώρες όπως η Βρετανία και η Ελβετία έχουν θέσει ακόμη υψηλότερα όρια. Η λίστα αναθεωρείται κάθε χρόνο, οι τράπεζες που θα περιληφθούν το 2014 θα τηρούν τα νέα όρια από το 2016. Οκτώ αμερικανικές τράπεζες περιλαμβάνονται στη λίστα των 28 συστημικά σημαντικών παγκοσμίως τραπεζών. Ακολουθούν η Βρετανία και η Γαλλία με τέσσερις, η Ιαπωνία με τρεις και η Ελβετία και η Ισπανία με δυο. Από μια τράπεζα στη λίστα έχουν η Γερμανία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Ιταλία και η Κίνα.

Ανθεκτικοτητα των τραπεζικων συστηματων Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας συνολικά για μια χώρα δίνουν την εικόνα της ισχύος του τραπεζικού της συστήματος. Στον πίνακα εμφανίζονται οι δείκτες, όπως τους υπολόγισε το ΔΝΤ. Οι δείκτες βέβαια κρύβουν σημαντικές διαφορές. Πχ η ανακεφαλαιοποίηση από το κράτος της Lloyds και της RBS συνέβαλε στον ισχυρό δείκτη του βρετανικού τραπεζικού συστήματος. Στην Ισπανία, οι 7 μεγαλύτερες, στις οποίες αναλογεί 62% των χορηγήσεων στην οικονομία,

περιόδους αναταραχής όταν μια τράπεζα δεν μπορεί να αντλήσει κεφάλαια από την αγορά, ιδίως για τις ελληνικές τράπεζες- έχουν οι δανέζικες τράπεζες με επόμενες τις σουηδικές, τις ιταλικές, τις ιρλανδικές και τις ελληνικές. Οι αμερικανικές τράπεζες έχουν δανείσει πολύ λιγότερα κεφάλαια από τις καταθέσεις των πελατών τους. Άλλωστε οι επιχειρήσεις της χώρας εξαρτώνται πολύ λιγότερο από τις ευρωπαϊκές από τραπεζικό δανεισμό καθώς είναι πολύ ανεπτυγμένες άλλες μορφές χρηματοδότησης, ομολόγα, venture capital κλπ. Αυτό ισχύει και για την Ιαπωνία, σε ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα, και την προφύλαξε από μεγαλύτερα προβλήματα στην κρίση της δεκαετίας του 90. Τότε η απομόχλευση αφορούσε τις επιχειρήσεις και όχι τις τράπεζες ενώ σήμερα στην ευρωζώνη, η απομόχλευση -ο περιορισμός του δανεισμού- αφορά συγχρόνως τράπεζες, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

υπερκαλύπτουν το όριο 9% της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής. Άλλες 7 όμως, στις οποίες αναλογεί 28% της αγοράς, χρειάζονται κεφαλαιακή ενίσχυση. Η κυβέρνησή της επιδίωξε, χωρίς επιτυχία, απευθείας στήριξη από τον ΕSM (που θα αποκτούσε συμμετοχή σε αυτές) χωρίς τα σχετικά κεφάλαια να εγγραφούν στο δημόσιο χρέος της. Τελικά, 39,5 δισ. ευρώ δόθηκαν από τον ΕSM στο ισπανικό κρατικό ταμείο στήριξης των τραπεζών, με τα 37 δισ. να αφορούν τις 4 μεγαλύτερες και πρόσφατα κρατικοποιημένες Bankia, Catalunya Bank, Nova Caixa και Banco de Valencia. Με βάση τη σημασία τους στο παγκόσμιο σύστημα, οι χώρες με την ισχυρότερη κεφαλαιακή βάση του τραπεζικού συστήματος είναι η Αμερική, η Βρετανία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Γαλλία ενώ ακολουθούν οι μικρότερες, Ολλανδία, Δανία και Σουηδία. Ο δείκτης για την Ελλάδα είναι μόλις 1,5%, μετά το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που εξαφάνισε σχεδόν τα κεφάλαιά του. Το πιο μοχλευμένο τραπεζικό σύσ τημα, με βάση δηλαδή τον βαθμό χρηματοδότησης των εργασιών με δανεισμό), έχουν η Ιρλανδία (που οδήγησε και στην κρίση πριν τρία χρόνια) και η Αμερική. Τους υψηλότερους δείκτες δανείων προς καταθέσεις –που δείχνουν και το χρηματοδοτικό κενό των τραπεζών, κρίσιμο σε

Οι συστημικα σημαντικες παγκο σμ ι ω ς τ ραπ ε ζ ε ς 1 Citigroup

ΗΠΑ

2 JP Morgan Chase

ΗΠΑ

3 Bank of America

ΗΠΑ

4 Bank of New York

ΗΠΑ

Mellon

Η ισχυς στους αριθμους Τραπεζικό σύστημα Δανία

Χορηγήσεις προς καταθέσεις, %

7 State Street

ΗΠΑ

8 Wells Fargo

ΗΠΑ

19,7

…

220

9 BNP Paribas

Γαλλία

17,6

…

16,7

…

195

Ιρλανδία

16,2

155

Γερμανία

ΗΠΑ

Μόχλευση τραπεζών**

Σουηδία

Βρετανία

ΗΠΑ

6 Morgan Stanley

Δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας Tier I, %*

Ελβετία

Ολλανδία

5 Goldman Sachs

14,3 12,6 11,9

… 22 28

Group Crédit Agricole

Γαλλία

11 Société Générale

Γαλλία

Groupe BPCE

Γαλλία

13 Barclays

Ην. Βασίλειο

100

HSBC

Ην. Βασίλειο

Royal Bank of Scotland

Ην. Βασίλειο

Standard Chartered

Ην. Βασίλειο

Γαλλία

11,5

116

Ισπανία

10,5

142

Αυστρία

9,9

…

119

Ιταλία

9,5

176

Πορτογαλία

9,1

132

Ελλαδα

1,5

…

154

ΗΠΑ

13,4

Ιαπωνία

12,3

Καναδάς

12,7

Αυστραλία

10,2

113

* κεφάλαια % σταθμισμένου ως προς τον κίνδυνο ενεργητικού ** ενεργητικό προς ίδια κεφάλαια // Πηγή:ΔΝΤ

17 Mitsubishi UFJ FG

Ιαπωνία

18 Sumitomo Mitsui FG

Ιαπωνία

19 Mizuho FG

Ιαπωνία

Credit Suisse

Ελβετία

21 UBS

Ελβετία

22 Santander

Ισπανία

23 BBVA

Ισπανία

Deutsche Bank

25 ING Bank

Γερμανία Ολλανδία

Nordea

Σουηδία

Unicredit Group

Ιταλία

Bank of China

Κίνα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Συγχωνεύσεις

μεγαλυτερες τραπεζες

υπαρχουν

& κινδυνοι

Μεγαλύτερη συγκέντρωση, λιγότερος ανταγωνισμός και περισσότερες too big to fail τράπεζες, οι παράπλευρες συνέπειες των εξαγορών και συγχωνεύσεων που δημιουργούν ισχυρότερους και μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους.

ι τράπεζες ανά τον κόσμο γίνονται μεγαλύτερες. Με εξαγορές και συγχωνεύσεις ενισ χύουν την κεφαλαιακή τους θέση για να ανταποκριθούν στους υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας που θέτουν οι ρυθμιστικές αρχές – οι ισχυρότεροι αποκτούν αδύναμους – και τα μεγαλύτερα σχήματα έχουν καλύτερη πρόσβαση στις χρηματαγορές για άντληση κεφαλαίων. Στην Αμερική μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση ακολούθησε κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων, στην Ευρώπη η διαδικασία ισχυροποίησης του τραπεζικού συστήματος είναι σε εξέλιξη. Το ΔΝΤ, στο Global Financial Stability Review, επισημαίνει ότι στη διαδικασία υπάρχουν και αρνητικές πλευρές. Η διαδικασία προς ακόμη μεγαλύτερες τράπεζες οδηγεί σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στον τομέα, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση κερδών και μικρότερο κίνητρο ανάληψης κινδύνων, δηλαδή σε ακόμη πιο αυστηρή πολιτική χορηγήσεων. Ο υψηλότερος βαθμός συγκέντρωσης συγχρόνως οδηγεί σε περιορισμό του ανταγωνισμού και υψηλότερα επιτόκια για τους δανειολήπτες. Οι τελευταίοι αναλαμβάνουν έτσι μεγαλύτερο κίνδυνο, αυξάνοντας και τους συστημικούς κινδύνους. Παράλληλα, με την τάση προς μεγαλύτερες τράπεζες θα αυξηθεί ο αριθμός των συστημικά σημαντικών τραπεζών, των too important to fail. Στην περίπτωση αυτή αν δεν επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την κατάρτιση των διαθηκών εν ζωή των τραπεζών, δηλαδή των σχεδίων εκκαθάρισης σε περίπτωση κρίσης χωρίς να χρειαστούν κεφάλαια των φορολογουμένων, οι κίνδυνοι για τη σταθερότητα

76 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

του συστήματος θα αυξηθούν. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Sandy Weill πρώην επικεφαλής της Citigroup και ο οποίος πριν 13 χρόνια υπερθεμάτισε στις ΗΠΑ για την κατάργηση της απαγόρευσης οι εμπορικές τράπεζες να έχουν δραστηριότητες trading και επενδυτικής τραπεζικής. Η κατάργηση οδήγησε στη δημιουργία κολοσσών, τραπεζών με δραστηριότητες εμπορικής και επενδυτικής τραπεζικής και trading. Τώρα υποστηρίζει την επαναφορά της απαγόρευσης, που θα οδηγήσει σε μικρότερα σχήματα και μικρότερη συγκέντρωση κινδύνων αλλά και θα απομακρύνει την ανάγκη κρατικής στήριξης «πολύ μεγάλων για να καταρρεύσουν» τραπεζών. Σημειώνεται ότι με εξαγορές και συγχωνεύσεις ενίσχυσε το μέγεθος της τράπεζας, της οποίας ηγείτο, στα τέλη της δεκαετίας του ’90.

κρατικο χρεος

Μικροι & μεγαλοι

χρηματοδοτες

ι τράπεζες αποτελούν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, χρηματοδότες των κυβερνήσεων. Αγοράζουν τα ομόλογα που εκδίδουν οι κυβερνήσεις των χωρών και χορηγούν δάνεια σε κρατικούς οργανισμούς. Φυσικά τα ομόλογα αποτελούν σχεδόν στο σύνολό τους την κύρια μορφή χρηματοδότησης της κυβέρνησης. Μια ματιά στα στοιχεία δείχνει ενδιαφέρουσες διαφορές στην τακτική των τραπεζών από χώρα σε χώρα. Οι τράπεζες των αγγλοσαξονικών χωρών τηρούν πιο συντηρητική πολιτική στις τοποθετήσεις τους σε κρατικά χαρτιά. Οι τοποθετήσεις των αμερικανικών και βρετανικών τραπεζών σε κρατικά χαρτιά αναλογούν σε μόλις 8% του αεπ των χωρών τους. Όσον αφορά την Αμερική βέβαια, η ελκυστικότητα των κρατικών ομολόγων ως καταφύγιο ασφαλείας υψηλής ρευστότητας για τους επενδυτές διεθνώς «απαλλάσσει » τις τράπεζες από τον ρόλο του χρηματοδότη του Δημοσίου. Διαφορετική είναι η εικόνα στην Ευρώπη. Οι ισπανικές και οι ιταλικές τράπεζες έχουν τη μεγαλύτερη έκθεση σε κρατικό χρέος, 35% και 38% του ΑΕΠ των χωρών τους αντίστοιχα, που φυσικά οδήγησε και σε απώλειες από την υποχώρηση της αξίας τους, την οποία προκάλεσε η κρίση εμπιστοσύνης στα δημόσια οικονομικά τους. Ακολουθεί η Γερμανία με 23%, της οποίας τα ισχυρά οικονομικά δεν αποτέλεσαν πηγή απωλειών για τις τράπεζες. Το ίδιο ισχύει και για τη Γαλλία με 18%. Από τις μικρότερες χώρες, στην Ιρλανδία οι τοποθετήσεις των τραπεζών στα κρατικά της ομόλογα φθάνουν το 28% του αεπ της, στην Πορτογαλία το 24% και στην Ολλανδία το 16%. Πιο επιφυλακτικές είναι οι τράπεζες των σκανδιναβικών χωρών, με μόλις 6% για τη Φινλανδία και 9% για τη Σουηδία. Οι απαιτήσεις των ελληνικών τραπεζών από το ελληνικό δημόσιο αναλογούν σε 15% του αεπ (18% πριν από την κρίση), η δημοσιονομική κατάρρευση του οποίου και το κούρεμα της αξίας των ομολόγων του, τους επέφεραν καίριο πλήγμα. Στον αντίποδα η Ιαπωνία, οι τράπεζές της διακρατούν σχεδόν το μισό του δημόσιου χρέους της χώρας, με τοποθετήσεις 85% του ΑΕΠ σε σύνολο χρέους 214%. Το καταφύγιο ασφάλειας που αποτελεί ωστόσο η ιαπωνική οικονομία για τους επενδυτές και το γεγονός ότι σχεδόν στο σύνολό του (82%) το δημόσιο χρέος της χώρας διακρατείται στο εσωτερικό, προφυλάσσει τη χώρα από εξωτερικές πιέσεις και καθιστά τις τοποθετήσεις τους, παρά το υψηλό χρέος, ασφαλείς. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Οίκοι αξιολόγησης

κρυφες σχεσεις

ΕΚΤ έχει σ το παρελθόν ασχοληθεί με

τους οίκους αξιολόγησης και τον ρόλο τους στη μετάδοση

Σύγκρουση συμφερόντων διαπιστώνει η ΕΚΤ μεταξύ οίκων αξιολόγησης και αξιολογούμενων τραπεζών, οι οίκοι αξιολογούσαν συστηματικά καλύτερα τις τράπεζες από τις οποίες ανέμεναν πρόσθετες εργασίες. Προτείνει στρατηγική για τη μείωση της κυριαρχίας των τριών μεγάλων στην αγορά.

της κρίσης χρέους από την Ελλάδα στις άλλες χώρες της περιφέρειας. Όπως έχει διαπιστώσει η αξιολόγηση χωρών όχι με βάση τα θεμελιώδη δεδομένα τους αλλά η υποβάθμισή τους με βάση την πιθανότητα να μεταδοθεί σε αυτές η κρίση, λειτούργησε ως ενισχυτής της κρίσης. Τώρα εξετάζει τη διασύνδεση των τραπεζών και των οίκων αξιολόγησης. Από μελέτη των αξιολογήσεων των τραπεζών από το 1990 ως το 2011 διαπιστώνει ότι συστηματικά οι οίκοι αξιολογούσαν ευνοϊκότερα τις τράπεζες από τις οποίες ανέμεναν πρόσθετες εργασίες, όπως αξιολόγηση των δομημένων τίτλων που εξέδιδαν, σε μια κλασσική περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων. Επίσης, αξιολογούσαν ευνοϊκότερα τις μεγαλύτερες τράπεζες, οι οποίες αποκτούσαν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων αφού αντλούσαν φθηνότερα κεφάλαια από τις αγορές και συνέβαλλαν στη συντήρηση των «πολύ μεγάλων για να καταρρεύσουν» τραπεζών. Ως ένα βαθμό αυτό αποδίδεται στην υπόθεση ότι οι μεγάλες τράπεζες απολαμβάνουν «σιωπηρών» εγγυήσεων από το κράτος. Επίσης, υποστηρίζει ότι η διαφορετική στάθμιση του κινδύνου που εφάρμοζαν για τράπεζες πιστοληπτικής αξιολόγησης από ΑΑΑ και ΑΑ – από τη μια πλευρά και Α+ ως Α- από την άλλη, με χαμηλότερη στις πρώτες και υψηλό78 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

τερη στις δεύτερες είναι αυθαίρετη, αφού σε αυτές τις κατηγορίες όλες οι τράπεζες έχουν τις ίδιες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Οι αξιολογήσεις των οίκων έχουν σημασία για τους επενδυτές που τοποθετούνται στους τίτλους που εκδίδουν, το απέδειξε η χρηματοπιστωτική κρίση, όταν τίτλοι υψηλής αξιολόγησης αποδείχτηκαν άνευ αξίας. Έχουν όμως σημασία και για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής, αφού οι κεντρικές τράπεζες χορηγούν ρευστότητα στις τράπεζες με βάση την αξιολόγηση των τίτλων που οι τελευταίες εκδίδουν και προσκομίζουν στις πρώτες ως εγγύηση. Εξάλλου, στον υπολογισμό των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας λαμβάνεται υπόψη το σταθμισμένο ως προς τον κίνδυνο ενεργητικό, όπου η στάθμιση υπολογίζεται και με βάση τις αξιολογήσεις. Η Βασιλεία ΙΙΙ στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από τους οίκους για την αξιολόγηση των τίτλων που εκδίδουν οι τράπεζες και ενίσχυση εσωτερικών αξιολογήσεων. Επίσης, με τη μεταρρύθμιση Dodd Frank στις ΗΠΑ επιχειρείται μείωση της εξάρτησης από τους οίκους, σε ορισμένα τμήματα της αγοράς τιτλοποιήσεων, αφού θεωρεί ότι οι

πληροφορίες που παρέχονται ελεύθερα στο κοινό είναι επαρκείς για εξίσου καλές ή καλύτερες αξιολογήσεις. Σύμφωνα με τη μελέτη η κυριαρχία των μεγάλων οίκων βασίζεται σ το προνόμιο που απολαμβάνουν από τις ρυθμιστικές αρχές, δηλαδή την υποχρέωση αξιολόγησης τίτλων από τους οίκους. Αλλαγή σκηνικού θα προέκυπτε εφόσον υπάρξει μεγαλύτερη υποχρέωση δημόσιας πληροφόρησης από τις τράπεζες, ώστε να διευκολύνεται η ανάλυση και εκτίμηση κινδύνων από όλους και όχι μόνο τους οίκους που έχουν προνομιακή πρόσβαση σε πληροφορίες. Η ανομοιογένεια στις υποχρεώσεις δημόσιας πληροφόρησης από χώρα σε χώρα και η απροθυμία συχνά των εποπτικών αρχών να δώσουν στη δημοσιότητα στοιχεία συντηρεί ένα καθεστώς που ευνοεί τους οίκους αξιολόγησης. Όπως καταλήγει η μελέτη, μεγαλύτερες υποχρεώσεις πληροφόρησης για τις τράπεζες και υψηλότερης ποιότητας είναι η καλύ-

τερη στρατηγική για τη μείωση της υπερβολικής, όπως χαρακτηρίζει, επιρροής των οίκων αξιολόγησης στις αγορές. Στην ΕΕ σχεδιάζεται η επιβολή υποχρέωσης των τραπεζών να αλλάζουν αξιολογητή κάθε 3-5 χρόνια ώστε να σπάσουν οι δεσμοί τους με τους 3 οίκους. Επίσης, έχει προταθεί η υποχρέωση των οίκων να χρησιμοποιούν μόνο δημόσια διαθέσιμη πληροφόρηση ώστε να έχουν πιθανότητες να εισέλθουν στην αγορά και άλλοι παίκτες. H ESMA, η ευρωπαϊκή αρχή εποπτείας των αγορών, έχει εστιάσει φέτος την προσοχή της στους 3 οίκους και ιδιαίτερα στον τρόπο με τον οποίο αξιολογούν τις τράπεζες, καθώς οι αξιολογήσεις των τραπεζών επηρεάζουν/ επηρεάζονται από τις αξιολογήσεις των κρατικών ομολόγων. Ο επικεφαλής της, Steven Maijoor, δήλωσε πρόσφατα –μετά τις μαζικές υποβαθμίσεις του τελευταίου έτους- ότι δεν επιδιώκει την αξιολόγηση των οίκων αλλά να διασφαλίσει ότι οι ενέργειές τους έχουν οικονομική λογική. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // δάνεια και καταθέσεις

Ποιές δανείζουν, ποιές χάνουν &

ποιές κερδίζουν καταθέσεις Άνοδος των δανείων στη Γερμανία, στασιμότητα στη Βρετανία και οριακή υποχώρηση στη Γαλλία και την Ιταλία, και πιστωτική ασφυξία στις μνημονιακές χώρες και την Ισπανία περιγράφουν την εικόνα της ευρωπαϊκής χρηματαγοράς. Στην Αμερική ο δείκτης βαρόμετρο των καταναλωτικών δανείων κινείται ανοδικά ενώ πρωταθλητές στις χορηγήσεις είναι οι κινεζικές τράπεζες.

Η Φινλανδία και η Γερμανία έχουν τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης των χορηγήσεων στην ευρωζώνη, οι τράπεζες της Ελλάδας και της Ισπανίας έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες καταθέσεων. Τα στοιχεία δείχνουν καθαρά το πρόβλημα της ευρωζώνης. Ένας πυρήνας χωρών όπου οι καταθέσεις αυξάνονται και η ροή δανείων είναι ομαλή και η περιφέρεια, όπου η ύφεση και η αβεβαιότητα συνεπάγονται διαρροή κεφαλαίων από το σύστημα. Συγχρόνως, η απομόχλευση των τραπεζών, η αδυναμία πρόσβασης στις αγορές χονδρικής χρήματος και η υποχώρηση της ζήτησης δανείων συνεπάγονται μείωση των χορηγήσεων και στενότητα ρευστότητας στην αγορά.

Στη Γερμανία οι χορηγήσεις των τραπεζών αυξάνονται με ρυθμό 3% ενώ η υψηλή ακόμη εμπιστοσύνη στην οικονομία της, και το καταφύγιο ασφάλειας που αποτελεί, συνεπάγονται σημαντική εισροή καταθέσεων στο σύστημα, με ρυθμό ανόδου 13%. Αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία για τη Φινλανδία. Στη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, τα τραπεζικά δάνεια υποχωρούν ενώ οι καταθέσεις αυξάνονται 8%. Νοτιότερα, οι ιταλικές τράπεζες μειώνουν τις χορηγήσεις τους ενώ η μέχρι στιγμής επιτυχής αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης από την κυβέρνηση Μόντι απέτρεψε την κρίση εμπιστοσύνης και οι καταθέσεις των Ιταλών αυξάνονται.

Στην Ισπανία η εικόνα είναι διαφορετική, οι καταθέσεις υποχωρούν με ρυθμό 6%, καθώς αφενός μεγάλα κεφάλαια έφυγαν από τη χώρα αλλά και η ύφεση και η υψηλή ανεργία συνεπάγονται απόσυρση κεφαλαίων από 80 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

το σύστημα. Πολύ μικρότερες είναι οι απώλειες καταθέσεων στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, τις άλλες δύο μνημονιακές χώρες εκτός της Ελλάδας. Θα πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι στην Ιρλανδία, σταδιακά επιστρέφουν καταθέσεις και όχι μόνο των Ιρλανδών. Οι καταθέσεις ξένων σήμερα είναι 1 δισ. ευρώ υψηλότερες από ότι το 2010, καθώς η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της αποκαθίσταται. Ωστόσο και στις τρεις χώρες υπάρχει πιστωτική ασφυξία, τα δάνεια υποχωρούν με ρυθμό 4-5%.

Η Ελλάδα βέβαια είναι ιδιαίτερη περίπτωση, ρυθμοί

Στην Αμερική τώρα, ο δανεισμός των Αμερικανών

μείωσης των καταθέσεων 16%, όπως ο ελληνικός, δεν καταγράφονται πουθενά αλλού.

για καταναλωτικές δαπάνες, στοιχείο βαρόμετρο του κλίματος στην αγορά που παρακολουθεί η κεντρική τράπεζα της χώρας, μετά από μείωση τη διετία 2009-2010, αυξάνεται για 2ο συνεχόμενο έτος και ενώ η αγορά στεγαστικών δανείων παραμένει σε ύφεση. Στην Ιαπωνία, η ζήτηση δανείων είναι χαμηλή, με συνέπεια πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανόδου των δανείων.

Στη Βρετανία οι μεν καταθέσεις στις τράπεζες αυξάνονται, οι χορηγήσεις όμως βρίσκονται οριακά πάνω από το σημείο υποχώρησης, τα επιχειρηματικά δάνεια μάλιστα υποχωρούν.

Η Ελβετία διατηρεί σταθερά υψηλό ρυθμό αύξησης των καταθέσεων, καταφύγιο ασφάλειας και σταθερότητας των Ελβετών αλλά και ξένων.

Το χρhμα που eχουν δανεiσει οι τρaπεζες τρισ. ευρώ

% αεπ

πληθυσμός, εκατ.

Ευρωζώνη

16,4

174,5

332

ΕΕ

19,2

152,4

503

ΗΠΑ

12,6

116,8

312

Ιαπωνία

11,4

270,0

128

Κίνα

7,4

141,2

1.348

Πηγή: ΕΚΤ, ΔΝΤ

Στην κινεζική αγορά των 1,3 δισ. κατοίκων οι τράπεζες, με τα ενισχυτικά μέτρα της κεντρικής τράπεζας, συνεχίζουν να δανείζουν με υψηλούς ρυθμούς την οικονομία. Ο ρυθμός 16% για δάνεια και καταθέσεις απέχει πολύ από τα ισχύοντα στον υπόλοιπο κόσμο. Θα πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι το υπόλοιπο των δανείων στη μεγάλη αυτή χώρα είναι λιγότερο από το μισό του αντίστοιχου στην ευρωζώνη. Γενική τάση σε όλες τις χώρες με θετικούς ρυθμούς ανόδου των δανείων είναι επιβράδυνση της ανόδου.

Δάνεια

Καταθέσεις

% ετήσια μεταβολή, τελευταίος διαθέσιμος μήνας Γερμανία

3,2

13,1

Γαλλία

-0,9

8,2

Ιταλία

-0,4

4,4

-5

-5,9

Πορτογαλία

-4,2

-0,8

Ιρλανδία

-4,9

-0,8

Κύπρος

1,9

1,8

Βέλγιο*

1,3

…

Ολλανδία*

2,5

5,4

Φινλανδία*

6,4

9,7

Ελλάδα

-4,5

-15,8

Αυστρία

1,6

…

Ευρωζώνη

-0,8

…

Λετονία

-11,3

0,9

Λιθουανία

0,6

…

Πολωνία

6,5

6,7

Βρετανία

4,6

Ελβετία

4,4

8,9

ΗΠΑ**

…

0,9

2,6

16,4

Ισπανία

Ιαπωνία Κίνα

* επιχειρηματικά δάνεια ** καταναλωτικά δάνεια Πηγή: Εθνικές κεντρικές τράπεζες ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Gidon Kessel, Citibank

82 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

eπενδyσεις σε καιροyς

αβεβαιoτητας Η πελατοκεντρική προσέγγιση και η κατανόηση των αναγκών του πελάτη αποτελούν τον οδικό χάρτη για την επιτυχία του Gidon Kessel, Γενικού Διευθυντή Διαχείρισης Περιουσίας και Προϊόντων Λιανικής Τραπεζικής της Citibank. Όπως τονίζει μιλώντας στους Μηχανισμούς του Χρήματος, παρά την τάση μεταφοράς κεφαλαίων σε «αμυντικές» κατηγορίες επενδύσεων, όπως ομόλογα και μετρητά, οι μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις και η σωστή κατανομή των κεφαλαίων εξακολουθούν να είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να προσεγγίσει κανείς τον κόσμο των επενδύσεων.  Η μεταβλητότητα της αγοράς και η υψηλή αβεβαιότητα, κ. Kessel, οδηγούν τους ιδιώτες στο να τοποθετούν τα διαθέσιμά τους σε πιο «ασφαλείς» τοποθετήσεις, όπως καταθέσεις και ομόλογα χωρών που αποτελούν καταφύγιο ασφάλειας. Θα το επιβεβαιώνατε, ιδίως για τους Έλληνες, και θα λέγατε ότι η αποστροφή του κινδύνου είναι μια παγκόσμια τάση; Σίγουρα πρόκειται για μία παγκόσμια τάση. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας του ευρύτερου μακροοικονομικού περιβάλλοντος αλλά και των αλλαγών στην επενδυτική ψυχολογία, οι επενδυτές αποστρέφονται περισσότερο τον κίνδυνο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οι απρόβλεπτες χρηματιστηριακές αγορές σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα έχουν οδηγήσει τους επενδυτές να επαναξιολογήσουν τόσο το επενδυτικό τους προφίλ όσο και τις κατανομές των επενδυτικών τους χαρτοφυλακίων. Παρατηρούμε μία έμφαση στη διατήρηση του κεφαλαίου με επιπλέον σκοπό την είσπραξη κάποιου εισοδήματος ή/και απόδοσης. Αυτό κα-

ταδεικνύεται και από τις ροές κεφαλαίων που μεταφέρονται σε «αμυντικές» κατηγορίες επενδύσεων, όπως ομόλογα και μετρητά: Όπως δείχνουν και πρόσφατα στοιχεία του αμερικανικού Investment Company Institute (ICI), το οποίο παρακολουθεί συστηματικά τέτοιες κινήσεις, οι επενδυτές εξακολουθούν να μεταφέρουν χρήματα από μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια σε ομολογιακά, καθώς και σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων.  Μακροχρόνιες έναντι βραχυχρόνιων τοποθετήσεων. Ποιο θα ήταν το κατάλληλο μίγμα στο τωρινό περιβάλλον; Πώς επηρεάζεται από το είδος της επένδυσης και ποια θα ήταν η συμβουλή σας; Οι μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις ήταν πάντοτε και εξακολουθούν να είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να προσεγγίσει κανείς τον κόσμο των επενδύσεων. Παράλληλα, η σωστή κατανομή κεφαλαίων και το κατάλληλο μείγμα μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επενδύσεων που βασίζεται τόσο στις επενδυτικές ανάγκες ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Οι τραπεζες στον κοσμο // Gidon Kessel, Citibank όσο και στις υπάρχουσες αποτιμήσεις διαφόρων επενδυτικών κατηγοριών, παίζουν επίσης πολύ σημαντικό ρόλο. Ας δούμε, για παράδειγμα, τις επενδύσεις σε μετοχές και ομόλογα: Ένας επενδυτής που είχε παραμείνει επενδυμένος μόνο σε ένα παγκόσμιο μετοχικό χαρτοφυλάκιο τα τελευταία δώδεκα χρόνια έχει χάσει χρήματα σε πραγματικούς όρους, εάν δηλαδή συνυπολογίσουμε τον πληθωρισμό. Από την άλλη, εάν ο ίδιος επενδυτής είχε κατανείμει μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων του σε ομολογιακές επενδύσεις, για την ίδια χρονική περίοδο, θα είχε αποκομίσει πολύ σημαντικές αποδόσεις. Όσο για το πιο είναι το καλύτερο προτεινόμενο μείγμα, αυτό είναι συνάρτηση των αναγκών, του κινδύνου που δέχεται να αναλάβει ο επενδυτής και των γενικότερων επενδυτικών του στόχων.  Μπορεί ένας ιδιώτης να γίνει επενδυτής στην παγκόσμια αγορά, με μεγαλύτερη γεωγραφική διαφοροποίηση των τοποθετήσεών του; Και ποιο θα ήταν το όχημα, τα αμοιβαία κεφάλαια; Προσφέρουν επιλογές προσαρμοσμένες στο προφίλ κινδύνου του; Στο σημερινό περιβάλλον, ένας επενδυτής μπορεί με ευκολία να επιτύχει σημαντική γεωγραφική διασπορά έχοντας πληθώρα επενδυτικών επιλογών στη διάθεσή του. Στη Citibank Ελλάδος προσφέρουμε πάνω από 350 Αμοιβαία Κεφάλαια από 11 διαφορετικούς επενδυτικούς οίκους, πολλοί εκ των οποίων προσφέρουν έκθεση σε διαφορετικές χώρες και περιοχές. Παρομοίως, η πλατφόρμα επενδύσεών μας τόσο σε ομόλογα όσο και σε προϊόντα μερικής ή ολικής προστασίας κεφαλαίου, συνιστούν μια διευρυμένη έκθεση σε διάφορε ς γεωγραφικέ ς ζώνε ς. Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να επιτευχθεί δεόντως και να εξατομικευθεί, ώστε να ταιριάζει στο επενδυτικό προφίλ και στη διάθεση ανάληψης επενδυτικού κινδύνου κάθε επενδυτή. Για παράδειγμα, ένας επενδυτής ο οποίος ακολουθεί μια επενδυτική στρατηγική με στόχο την «ανάπτυξη» του κεφαλαίου του, ενδε χομένως να αναζητεί για ένα μέρος του χαρτοφυλακίου του έκθεση σε μετοχές αναδυόμενων αγορών. Τη συγκεκριμένη έκθεση μπορεί να την πετύχει μέσα από μια ευρεία γκάμα αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν σε μετοχές αναδυόμενων αγορών και πληρούν αυτή την ανάγκη, τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Αντίστοιχα, ένας επενδυτής που θέλει να εφαρμόσει μια πιο συντηρητική επενδυτική σ τρατηγική, ενδε χομένως να αναζητεί διασπορά του υπάρχοντος ομολογιακού του χαρτοφυλακίου σε ανεπτυγμένες αγορές εκτός Ευρώπης, αγοράζοντας εταιρικά ομόλογα υψηλής πισ τοληπτικής διαβάθμισης από κάποιον Αμερικανό ή Αυστραλό εκδότη, για παράδειγμα.  Η επένδυση σε μετοχές μπορεί να έχει σημαντικές αποδόσεις όμως περιλαμβάνει και κινδύνους. Θα λέγατε ότι η επένδυση σε 84 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Αμοιβαία Κεφάλαια δίνει την απάντηση, με την εξισορρόπηση των κινδύνων σε αυτή την επενδυτική κατηγορία; Τα αμοιβαία κεφάλαια μπορούν να προσφέρουν μια σειρά από οφέλη συγκρινόμενα με μια απευθείας επένδυση σε επενδυτικά χρεόγραφα, όπως οι μετοχές. Μέσα από μια επένδυση σε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο, οι επενδυτές έχουν πρόσβαση στις εξειδικευμένες γνώσεις των επαγγελματιών διαχειριστών του, πετυχαίνουν σημαντική διασπορά επενδυτικού κινδύνου, ενώ επωφελούνται και από τις οικονομίες κλίμακας που υπάρχουν μέσα από μια συλλογική επένδυση, με αποτέλεσμα να έχουν και μειωμένα διαχειριστικά κόστη. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι επενδύσεις είναι κυρίως ζήτημα κατάλληλης κατανομής κεφαλαίων. Εάν, για παράδειγμα, οι αμερικανικές μετοχές σημειώσουν πτώση και ένας επενδυτής έχει αγοράσει μόνο ένα μετοχικό αμοιβαίο κεφάλαιο που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την πορεία του αμερικανικού χρηματιστηρίου, είναι λίγα τα πράγματα που μπορεί να κάνει ένας διαχειριστής κεφαλαίων, δεδομένου του επενδυτικού σκοπού του αμοιβαίου κεφαλαίου που διαχειρίζεται, που είναι να επενδύει σε αμερικανικές μετοχές.  Η Citibank αναγνωρίστηκε ως η “Best Bank in Greece” και “Best Investment Bank in Greece” από το Euromoney, το διεθνούς εμβέλειας χρηματοοικονομικό περιοδικό. Ποια θα ήταν μια σύντομη περιγραφή του οδικού χάρτη για την επιτυχία ενός διαχειριστή κεφαλαίων ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του πελάτη και να του φέρει αποδόσεις; Το βασικότερο στοιχείο είναι η πελατοκεντρική προσέγγιση και η ουσιαστική κατανόηση των αναγκών των πελατών. Το να «ακούει» κανείς τους πελάτες του και να προσφέρει λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, μέσα πάντα στο πλαίσιο του εκάστοτε ευρύτερου οικονομικού περιβάλλοντος, είναι ζήτημα ύψιστης σημασίας. Επιπλέον, η ειλικρίνεια, η διαφάνεια και η συνέπεια ισχυροποιούν περαιτέρω τη σχέση εμπιστοσύνης με τον πελάτη. Εξίσου σημαντικό είναι να διασφαλίζει κανείς ότι υπάρχει η κατάλληλη υποδομή προκειμένου να μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες των πελατών. Για τον λόγο αυτό εμείς στη Citi στην Ελλάδα εξακολουθούμε να αναπτύσσουμε τις δραστηριότητές μας στον τομέα των επενδυτικών προϊόντων (Wealth Management), δημιουργώντας μια εξειδικευμένη ομάδα Ανάλυσης & Συμβουλευτικών Επενδυτικών Υπηρεσιών, ενώ παράλληλα διευρύνουμε διαρκώς την ποικιλία των προϊόντων μας, ώστε να προσφέρουμε ακόμα πληρέστερες υπηρεσίες στους πελάτες μας. Οι διακρίσεις σε διεθνείς έρευνες και διαγωνισμούς αποτελούν για εμάς αναγνώριση της προσπάθειάς μας να ανταποκρινόμαστε με επιτυχία στις ανάγκες των πελατών μας και να μπορούμε να διατηρούμε την τόσο σημαντική για εμάς σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας.

Market News Market News Market News Market News Market News Market News Market N News Market News Market News Market News Market News Market News Market News Ma

Market News

Fed Στο στόχαστρό της οι ξένες τράπεζες Η αμερικανική κεντρική τράπεζα, η Fed, σχεδιάζει μεγαλύτερο έλεγχο των ξένων τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην αγορά της. Mέχρι τον Ιούλιο του 2015 όλες οι ξένες τράπεζες με παγκόσμιες δραστηριότητες (ενεργητικό) 50 δισ. δολ. ή μεγαλύτερο και θυγατρικές στις ΗΠΑ με ενεργητικό τουλάχιστον 10 δισ. δολ. θα πρέπει να συστήσουν μια αμερικανική εταιρεία συμμετοχών (intermediate holding company, IHC) στην οποία θα υπαχθούν όλες οι δραστηριότητες στην αμερικανική αγορά. Έτσι, θα μπορεί να ασκεί πιο αποτελεσματική εποπτεία των δραστηριοτήτων τους και θα διευκολυνθεί η εκκαθάριση μιας θυγατρικής που αντιμετωπίσει πρόβλημα στη χώρα. Οι IHC θα υπόκεινται σ τους ίδιους κανόνες που πρέπει να εφαρμόζουν οι αμερικανικές τράπεζες, ιδίως οι μεγάλες IHC με ενεργητικό άνω των 50 δισ. δολ. Οι τελευταίες θα πρέπει να να διακρατούν ένα «μαξιλάρι» ενεργητικού υψηλής ρευστότητας για 30 ημέρες, ώστε να είναι πιο ανθεκτικές σε κρίσεις χρηματοδότησης.

στώνει ότι αυτές, παρότι διαπιστώνουν θετικές ενδείξεις, αναμένουν ότι το δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον θα διατηρηθεί και το 2013. Συγκεκριμένα ενώ η βελτίωση των συνθηκών στην Αμερική και οι κινήσεις της ΕΚΤ για τη στήριξη του ευρώ αποτελούν τις βάσεις για αισιόδοξες εκτιμήσεις για το μέλλον, οι τράπεζες θα λειτουργούν σε περιβάλλον αυξημένων προκλήσεων τα επόμενο διάστημα. Σύμφωνα μάλιστα με τον επικεφαλής της UBS, Sergio Ermotti, η επιστροφή της παγκόσμιας οικονομίας σε διατηρήσιμη ανάπτυξη μετατίθεται σε μεταγενέστερο χρόνο από ότι προέβλεπε ένα χρόνο πριν.

Προβλέψεις τραπεζών Πρόσφατη έρευνα της Ernst & Young σχετικά με τα αποτελέσματα των μεγαλύτερων τραπεζών παγκοσμίως διαπι-

Η Εμπορική στην κοινωνία Έμπρακτη στήριξη στο Χαμόγελο του Παιδιού παρέχει η Εμπορική Τράπεζα, καταθέτοντας το σύνολο του διαθέσιμου ποσού για τα επιχειρηματικά δώρα των φετινών Χριστουγέννων, σε ειδικό λογαριασμό υπέρ των σκοπών του εθελοντικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού. Με τη συμβολική αυτή κίνηση, επιθυμεί να συμβάλει στην ιδιαίτερα σημαντική προσπάθεια του «Χαμόγελου» για την αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων των παιδιών, σε συνέχεια της μακροχρόνιας συνεισφοράς της στους κοινωφελείς σκοπούς μη κερδοσκοπικών φορέων. Επίσης, στήριξε χορηγικά τη Βραδιά Λόγου και Μουσικής με τίτλο «Αφιέρωμα στο Ελληνικό Τραγούδι», που διοργάνωσε το Σωματείο «Φίλοι του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας», τα έσοδα της οποίας διατέθηκαν για την οικονομική ενίσχυση του Μουσείου. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Market News Market News Market News Market News Market News Market News Market New News Market News Market News Market News Market News Market News Market News Mark

Market News

Eurobank Πολιτισμός & επιστήμες

ε τη δέκατη τέ ταρτη έκδοση της σειράς «Ο Κύκ λος των Μουσ ε ίων», αφιερωμένη στη Σάμο και τα Αρχαιολογικά της Μουσεία, ολοκληρώθηκε η σειρά εξαιρετικών βιβλίων του ‘Κύκ λου των Μουσ είων’, που αποτέλεσε τον καρπό της πολιτιστικής συνεργασίας του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάν νη Λάτση και της τράπεζας Eurobank. H

Μαριάννα Λάτση, στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου για τη Σάμο, αναφέ ρθηκε σ τη σ υγ χώ νευση της Eurobank με την Εθνική Τράπεζα, ως εξής: «Κλείνει για εμάς ένας πρώτος κύκλος που είχε ανοίξει το 1990, όταν ο Όμιλος Λάτση αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στον τραπεζικό τομέα και ίδρυσε την Ευρωεπενδυτική Τράπεζα. Ήταν ένα πρώτο βήμα σε μια δυναμική πορεία εξαγορών και

Millennium bank και Click2Call

ε τη λύση Click2Call® οι επισκέπτες της ιστοσελίδας της Millennium bank έχουν τη δυνατότητα να ζητούν από την τράπεζα να τους καλέσει, αποφεύγοντας έτσι τόσο πιθανή αναμονή μέχρι να εξυπηρετηθούν όσο και τυχόν τηλεπικοινωνιακά κόστη. Η λύση υποστηρίζει την πελατοκεντρική φιλοσοφία της Millennium bank, η οποία βασίζεται στο τρίπτυχο υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, καινοτόμα τραπεζικά προϊόντα και τεχνολογία αιχμής.

86 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

συγχωνεύσεων που μέσα σε μια 10ετία δημιούργησαν την παν ίσ χυρη βάσ η του Ομίλου της Eurobank σ τη χώρα. Βάση που, στη συνέχεια, έδωσε τη δύναμη στη Eurobank να αρχίσει το μεγάλο ταξίδι της εκτός ελληνικής επικράτειας, ώστε στο τέλος της δεύτερης 10ετίας της ζωής της να έχει αναδει-

χθεί σε μια ισχυρή συστημική δύναμη στην περιοχή της Νοτιανατολικής Ευρώπης». Εξάλλου, το ίδρυμα Λάτση ανακοίνωσε πρόσφατα τη λίστα των 18 ερευνητικών προγραμμάτων που θα υλοποιηθούν το 2013 με τη χρηματοδότηση του ιδρύματος, σε ένα ευρύ φάσμα γνωστικών αντικειμένων.

ΕΛΑΪΣ – Unilever Hellas

250 εκ. ευρώ επενδύσεις την τελευταία 4ετία

«Για εμάς στην ΕΛΑΪΣUnilever Hellas δεν τέθηκε ποτέ το δίλημμα αν μένουμε ή φεύγουμε. Η Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι πυλώνας ανάπτυξης για τον Όμιλο Unilever, με κύριο μέλημά μας τη δημιουργία αξίας και τη στήριξη του καταναλωτή σ τις δύσκολε ς συνθήκες», τονίζει ο πρόεδρος της ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas, Σπύρος Δεσύλλας. Με το νέο Κέντρο Αποθήκευσ ης & Διανομής

στο Σχηματάρι -ένα έργο ύψους 11 εκ. ευρώ- ολοκληρώνεται το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρίας στην Ελλάδα για την περίοδο 2008 -2012, ύψους 250 εκ. ευρώ, το οποίο υλοποιήθηκε στο ακέραιο χωρίς να επηρεαστεί από την δυσμενή οικονομική συγκυρία. Η Unilever δίνει έμφαση στη στήριξη των τοπικών παραγωγών, όπως η συνεργασία με 100 τοματοπαραγωγούς της Γαστού-

νης. Η εταιρεία εξασφαλίζει ότι όλη η σοδειά τους αγοράζεται από το εργοστάσιό της στη Γαστούνη, και μέσω αυτού, μέρος εξάγε ται σ τ η Unilever Ευρώπης, καλύπτον τας ένα σημαντικό τμήμα των αναγκών άλλων ευρωπαϊκών αγορών. Σήμερα το 55% του τζίρου της εταιρείας παράγεται στην Ελλάδα, ποσοστό που αναμένεται ότι το 2013 θα ξεπεράσει το 60%.

ws Market News Market News Market News Market News Market News Market News Market ket News Market News Market News Market News Market News Market News Market News

«Best Domestic Cash Manager» η Eurobank Καλύτερη τράπεζα στον τομέα παροχής υπηρεσιών Cash Management σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα (Best Domestic Cash Manager in Greece) αναδείχτηκε η Eurobank για δεύτερη συνεχή χρονιά από το διεθνούς φήμης περιοδικό Euromoney. Η διάκριση αναδεικνύει την έμφαση που δίνει η Eurobank στον τομέα της διαχείρισης του συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης, μέσω εξειδικευμένων λύσεων εταιρικών χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (Corporate Transaction Banking). Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου πλαισίου δράσεων για τη στήριξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας, η Eurobank παρουσίασε πρόσφατα το Exportgate.gr που δίνει πρόσβαση σε πρωτοποριακές λειτουργικότητες όπως, • η υπηρεσία Ask the Experts!, όπου ομάδα εξειδικευμένων στελεχών και συνεργατών της παρέχει πληροφορίες και τεχνική υποστήριξη, διευκολύνοντας την έναρξη εξαγωγικής δραστηριότητας μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων • προβολή σε διεθνείς πελάτες και συνεργάτες μέσω ηλεκτρονικών εκθέσεων • σύνδεση με τις μεγαλύτερες τοπικές & διεθνείς ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες για θέματα εξαγωγών • πρόσβαση σε ολοκληρωμένες Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες (e-auctions/e-trade κλπ.) __________________________________________

✔ WIND προς Forthnet

Πρόταση για συγκέντρωση στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών Η πρόταση εντάσσεται στην ευρύτερη αναπτυξιακή στρατηγική της WIND Ελλάς στην ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών. Με ισχυρή κεφαλαιακή δομή και μηδενικό δανεισμό, η WIND αναζητά ευκαιρίες που θα διευρύνουν το αποτύπωμά της στην αγορά. Δραστηριοποιείται στη σταθερή τηλεφωνία από το 2008 και θεωρεί ότι η πρόταση δημιουργεί συνέργιες με οφέλη για τις δύο εταιρείες.

ΟΤΕ «Μαζί, είμαστε ένα» Το κεντρικό μήνυμα της νέας εταιρικής τοποθέτησης του ΟΤΕ «Μαζί, είμαστε ένα», αποτυπώνει την πελατοκεντρική φιλοσοφία της εταιρείας. Ο Εκτελεστικός Γενικός Διευθυντής του ΟΤΕ, Ζαχαρίας Πιπερίδης, δηλώνει σχετικά: «Σε μία ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά, στόχος μας είναι να είμαστε η πρώτη επιλογή του πελάτη γιατί προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία σε όλα τα επίπεδα, γιατί αποδεικνύουμε με πράξεις ότι μαζί με τον πελάτη είμαστε ένα». Παράλληλα είναι στον αέρα και η ενέργεια «η επιχείρησή σου. gr» όπου δίνεται η δυνατότητα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες να προωθήσουν την επιχείρησή τους στο Internet, εύκολα, γρήγορα και δωρεάν για έναν ολόκληρο χρόνο, μέσα από το ειδικά σχεδιασμένο site, www. yourbusiness.gr.

__________________________

✔ ΤΙΤΑΝ

Βιώσιμη Ανάπτυξη, η φυσική μας πορεία Θέσεις και λύσεις για επίκαιρα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο τσιμέντου και την ελληνική κοινωνία, όπως η χρήση εναλλακτικών πρώτων υλών, η αποκατάσταση των λατομείων, η διαχείριση της βιοποικιλότητας και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δημοσίευσε ο Όμιλος ΤΙΤΑΝ σε ειδική έκδοση που ολοκληρώθηκε με αφορμή τη διετή συμπροεδρία του στη διεθνή Πρωτοβουλία του Κλάδου Τσιμέντου για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη (Cement Sustainability Initiative – WBCSD/CSI) . ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Market News Market News Market News Market News Market News Market News Market Ne News Market News Market News Market News Market News Market News Market News Mar

Market News

✔ Frigoglass

✔ Novartis

Μειωμένα αποτελέσματα με αισιόδοξες προοπτικές

1ο βραβείο ΕΚΕ στο ΤHALES -CEO & CSR 2012 Conference

Στασιμότητα πωλήσεων αλλά χαμηλότερα κέρδη ανακοίνωσε η εταιρεία για το 9μηνο 2012. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Torsten Tuerling, σχολίασε: «Παρά το αντίξοο οικονομικό περιβάλλον, συνεχίσαμε να επενδύουμε σε νέες τεχνολογίες και προϊόντα με στόχο τη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δημιουργία βραχυπρόθεσμα αρνητικών επιπτώσεων, ωστόσο, αποτελεί παράγοντα διατήρησης της ηγετικής μας θέσης και περαιτέρω ενίσχυσης μέσω καινοτόμων προϊόντων». Η Frigoglass διαθέτει κεντρικές παραγωγικές μονάδες στη Ρουμανία, τη Ρωσία, την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ινδία, την Κίνα, την Ινδονησία, τη Νότιο Αφρική, τη Νιγηρία και πρόσφατα στις ΗΠΑ.

✔ IBM Νέα συστήματα Power, Storage και Μainframe Παρουσιάστηκαν πρόσφατα οι νέες τεχνολογίες της εταιρείας σχεδιασμένες για να βοηθούν τους οργανισμούς να ανταποκριθούν στις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, δηλαδή την ανάγκη για βελτιωμένη ασφάλεια, τη δυνατότητα αξιοποίησης του cloud και τη διαχείριση και ανάλυση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων. Στις νέες προτάσεις της ΙΒΜ συμπεριλαμβάνονται τα πιο ισχυρά συστήματα Power για μεγάλες επιχειρήσεις, ένα νέο high-end σύστημα αποθήκευσης δίσκων και σημαντικές αναβαθμίσεις λογισμικού για τον νεότερο υπολογιστή mainframe της IBM.

✔ Ε&Υ Ο ρόλος των Οικονομικών Διευθυντών στην Ελλάδα -Το 60% δεν διαθέτει χρόνο για τη στρατηγική της εταιρείας -Το 75% πιστεύει ότι η διαχείριση κινδύνου αποτελεί, πλέον, προτεραιότητα -Το 35% χαρακτηρίζει τις ενέργειες των φορολογικών αρχών «παράλογες» Η τραπεζική χρηματοδότηση και η αναδιάρθρωση των επιχειρηματικών δανείων αποτελούν τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν το τελευταίο διάστημα οι οικονομικοί διευθυντές των ελληνικών επιχειρήσεων. Όπως προκύπτει από έρευνα της Ernst & Young Ελλάδος με τίτλο «The DNA of the Greek CFO» περισσότερο από το ένα τρίτο (40%) των οικονομικών διευθυντών θεωρούν ότι η τραπεζική χρηματοδότηση παρέχεται σήμερα με μη ευνοϊκούς όρους που συχνά περιλαμβάνουν υψηλότερα επιτόκια ή αυξημένες εγγυήσεις. Επίσης το ένα τέταρτο (25%) πιστεύει ότι οι εγχώριες τράπεζες δεν στηρίζουν τις επιχειρήσεις. Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η αναδιάρθρωση των δανείων, η οποία, σύμφωνα με το ένα τρίτο των οικονομικών διευθυντών (34%), είναι εφικτή μόνο υπό δυσμενείς όρους. Παράλληλα, το 49% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η προσέγγιση των φορολογικών αρχών έχει γίνει πιο «επιθετική», ενώ το 35% χαρακτηρίζει την στάση των αρχών παράλογη. 88 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Το πρώτο βραβείο, ανάμεσα στις μεγαλύτερες ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα, κατέκτησε η Ομάδα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Novartis.Η διάκριση αφορά στις σημαντικότερες προσπάθειες που έγιναν κατά τη διάρκεια της χρονιάς στον τομέα ΕΚΕ. Στην εκδήλωση βράβευσης επισημάνθηκε ο κομβικός ρόλος των επιχειρήσεων όχι μόνο στη δημιουργία ιδανικών συνθηκών εργασίας αλλά και η συμβολή τους στην ενίσχυση της ποιότητας ζωής του κοινωνικού συνόλου.

✔ ΔΡΟΜΕΑΣ Εξόρμηση στη Γερμανία Η εταιρία ΔΡΟΜΕΑΣ ανέλαβε την προμήθεια επίπλων του γερμανικού στρατού συνολικής αξίας 500 χιλ. ευρώ, κάτι που αποδεικνύει την αυξανόμενη παρουσία της εταιρίας στις αγορές της Ευρώπης. Τα έπιπλα παράγονται εξολοκλήρου στις εγκαταστάσεις της στη ΒΙ.ΠΕ. Σερρών.

ΜΙΝΕΤΤΑ

«Ασφαλώς οδηγείν» στο www.minetta.gr Σε συνολική αναβάθμιση των ασφαλιστικών προγραμμάτων της με προσιτό κόστος και αποτελεσματικότερη κάλυψη των αναγκών των ασφαλισμένων της προχώρησε η Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφάλειες Μινέττα. Τα νέα προγράμματα αυτοκινήτων δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην απλοποίηση των διαδικασιών αποζημίωσης και ειδικά στην απευθείας εξόφληση του συνεργαζόμενου συνεργείου από την εταιρεία χωρίς την ανάγκη εκταμίευσης από τον ασφαλιζόμενο. Ο σχεδιασμός τους επιτρέπει σε κάθε οδηγό να διαλέξει εύκολα το πρόγραμμα που του ταιριάζει σε εύλογο κόστος.

ews Market News Market News Market News Market News Market News Market News Market rket News Market News Market News Market News Market News Market News Market News

✔ INTRASOFT International Έργο 2,2 εκ. στην ΠΓΔΜ

Η INTRASOFT International, μια από τις κορυφαίες ευρωπαϊκές εταιρείες υπηρεσιών Τεχνολογίας των Πληροφοριών και Επικοινωνιών, ελληνικής καταγωγής, ανέλαβε τον εκσυγχρονισμό του πληροφοριακού συστήματος των τελωνείων της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Το έργο είναι το 10ο e-Customs Framework στον χώρο των Τελωνείων που υλοποιεί η INTRASOFT International παγκοσμίως. Ο διευθύνων σύμβουλος, Αθανάσιος Κωτσής, δήλωσε: «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με αυτή τη νέα διεθνή επιτυχία, η οποία βοηθά την εταιρεία να επεκτείνει τη δραστηριότητά της γεωγραφικά και να ενδυναμώσει περαιτέρω τη θέση της στην παγκόσμια κάθετη αγορά των Τελωνείων».

✔ Η Kraft Foods

αλλάζει σε Mondelz International Η νέα εταιρία προέκυψε από τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της Kraft Foods Inc., μετά την απόσχιση του κλάδου τροφίμων της Βόρειας Αμερικής. Η Mondelz International (ως Kraft Foods και παλιότερα ως Jacobs Suchard) έχει παρουσία στην Ελλάδα από το 1988 και προωθεί μια ευρεία γκάμα προϊόντων διατροφής. Η εταιρία απασχολεί 580 εργαζόμενους και διατηρεί παραγωγικές μονάδες στην Αθήνα και την Κόρινθο. «Βασιζόμαστε σε ισχυρές βάσεις, τα ηγετικά brands και τους ανθρώπους μας, και είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να λειτουργούμε, τώρα περισσότερο από ποτέ, με προσήλωση στην ανάπτυξη και την καινοτομία», δήλωσε ο Λευτέρης Χαλουλάκος, διευθύνων σύμβουλος για την Ελλάδα.

✔ Μινέρβα

Επενδυτικό πρόγραμμα στην Ελλάδα Επενδύσεις ύψους 1 εκατ. ευρώ πραγματοποίησε η εταιρεία στο εργοστάσιο του Σχηματαρίου με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας, μείωση του κόστους παραγωγής και την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Συνεχίζεται το πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα της τυροκομικής μονάδας Ιωαννίνων και της μονάδας συλλογής γάλακτος στην Ανδραβίδα Ηλείας. Στους στόχους της εταιρείας παραμένει η ενίσχυση της εικόνας των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό. H Μινέρβα προμηθεύει με ελληνικό ελαιόλαδο 42 χώρες ενώ τα νέα προϊόντα -τυρί, βιολογικά προϊόντα- βελτιώνουν το εξαγωγικό καλάθι της εταιρείας, με στόχο οι εξαγωγές να ανέλθουν τα επόμενα χρόνια στο 15% του συνολικού κύκλου εργασιών.

✔ KPMG

Επενδύσεις & Φορολογία στην Ελλάδα Εσπερίδα με θέμα τις επενδύσεις και τη φορολογία στην Ελλάδα διοργάνωσε η KPMG. Στην παρουσίαση της η Γεωργία Σταματέλου, Γενική Διευθύντρια στο Φορολογικό τμήμα της KPMG, χαρακτηριστικά δήλωσε «Από

την ανάλυση για κάποιες από τις επικείμενες αλλαγές στη φορολογία προκύπτει ξεκάθαρα ότι παρά τις αλλαγές ο νέος νόμος συνεχίζει να είναι σε μεγάλο βαθμό δυσνόητος, γραφειοκρατικός και άτολμος για ριζοσπαστικές λύσεις οι οποίες θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα του συστήματος μακροπρόθεσμα». Ο Γ.Γ. Στρατηγικών Επενδύσεων στο υπουργείο Ανάπτυξης, Πέτρος Σελέκος ανέπτυξε τη φιλοσοφία του νέου επενδυτικού νόμου καθώς και την προσπάθεια να προχωρήσουν άμεσα με την εξέταση όλων των επενδυτικών σχεδίων που έχουν συγκεντρωθεί στο υπουργείο τα τελευταία χρόνια.

✔ Η πτώση του

Homo Economicus Στο οικονομικό ακαδημαϊκό σύμπαν βασιλεύει η απόλυτη ορθολογικότητα, o homo economicus, και η αποτελεσματικότητα των ελεύθερων αγορών. Όμως, οι κατά καιρούς κρίσεις διαψεύδουν τις κυρίαρχες θεωρίες για τις δυνατότητες και τις προοπτικές των οικονομιών και των αγορών. Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του «Homo Economicus», ο γνωσ τός δημοσ ιο γράφος, Γιάννης Παπαδογιάννης ανιχνεύει την απάντηση σ το βασικό ερώτημα «Τι πήγε στραβά στην παγκόσμια οικονομία;» μέσα και από ευρήματα της Νευροεπιστήμης, της Ανθρωπολογίας, της Κοινωνιολογίας. Αυτά ανατρέπουν την εικόνα που έχουμε για τις δυνατότητες και τις γνώσεις μας ως άτομα και ως κοινωνία, και εξηγεί γιατί η τυφλή, σχεδόν θρησκευτική, πίστη των ορθόδοξων οικονομικών στην απόλυτη ορθολογικότητα του ατόμου και στην υπεροχή της ελεύθερης αγοράς απομάκρυναν βαθμιαία τα οικονομικά από την πραγματικότητα της καθημερινότητας και τη σημερινή κοινωνία. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

AGRICULTURAL BUSINESS SUMMIT

r now Registe ef it from and ben y-Bird l the Ear n fee! tio registra

ACCELERATING GROWTH AND COMPETITIVENESS THURSDAY, FEBRUARY 7TH, 2013 HYATT REGENCY THESSALONIKI, GREECE

A crucial time for Europe.

Can we turn weakness into advantage? Can agribusiness offer stable prospects for growth?

   

The need for a more effective and competitive Common Agricultural Policy (CAP 2020) for Europe The future of Europe’s young farmers - Greece’s new entrepreneurs Successful agribusiness case studies Technology and innovation in agriculture Regional development: new proposals on the table

Top-flight speakers assembled for the event include: Athanasios Tsaftaris, Minister of Rural Development and Food, Greece Georgios Stathakis, MP, Head of the Development Sector, SYRIZA, Greece Horst Reichenbach, Head, EU Task Force Staffan Nilsson, President, European Economic & Social Committee, European Union Laan van Staalduinen, Director General, Social Sciences Group, Wageningen UR (University & Research Centre) Christopher Stopes, President, International Federation of Organic Agriculture Movements, EU Group

Detailed agenda and full list of speakers: www.hazliseconomist.com www.economistconferences.com Hazlis & Rivas Exclusive representative of the Economist Conferences for Greece, Cyprus and Malta Tel.: (30) 210 94 08 750 email: info@hazliseconomist.com Under the auspices of

In association with

The Hellenic Ministry of Rural Development and Food

The Embassy of the Kingdom of the Netherlands

Sponsor

Official logistics supplier

IT sponsor

Communication supporter

Hazlis & Rivas-Economist Events 2012/Greece, Cyprus and Malta



Hazlis & Rivas advertasing

Get your answers and discuss on:

ΤεχνολογΙα & επιχειρησεισ ΤεχνολογΙα & στρατηγικη

Tech – Επιχειρησεις, Τραπεζες Μαρίκα Λάμπρου, SingularLogic

92 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

συνταγη αναπτυξης

προσαρμοστικοτητα & δημιουργικοτητα Η Μαρίκα Λάμπρου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της SingularLogic, έχει επιλέξει να βλέπει την ευκαιρία μέσα από την κρίση. Όπως τονίζει, μιλώντας στους ΜΧ, οι παλιές καλές αρχές του επιχειρείν, μεταξύ των οποίων η δημιουργικότητα και η προσαρμοστικότητα, ξαναπαίρνουν τη θέση τους στην ιεραρχία των απαραίτητων μέτρων σωτηρίας. Σε μια εποχή όπου οι επιχειρήσεις πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που αποφασίζουν και λειτουργούν, σε έναν αγώνα σταθερής εξέλιξης και όχι απλά προσωρινής επιβίωσης, σύμμαχός τους είναι οι νέες τεχνολογίες Πληροφορικής.  Κυρία Λάμπρου, με τη μεγάλη εμπειρία σας στον τομέα της Πληροφορικής, ποιες αλλαγές και ποια πλεονεκτήματα βλέπετε σήμερα που διαμορφώνουν εξελίξεις στην ελληνική αγορά; Η βαθιά οικονομική κρίση τόσο στην περιοχή μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο μπορεί να αποτελέσει ταφόπλακα ή εφαλτήριο στη σύγχρονη οικονομική δραστηριότητα. Η κατάληξη θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει κάθε ξεχωριστός οργανισμός την κρίση. Η μοιρολατρική αντιμετώπιση της μιζέριας θα οδηγήσει στον αργό ή γρηγορότερο θάνατο. Η προσπάθεια κατανόησης της πραγματικότητας και προσαρμογής σε αυτήν, θα φέρει πρόοδο και καινοτομία. Σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων στην Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση πανικού και σπασμωδικών αποφάσεων. Υπάρχουν κάποιες που επιλέγουν «να μην το βάλουν κάτω» και να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους υπό τις νέες -οπωσδήποτε πιο δύσκολες- συνθήκες. Μακροπρόθεσμα αυτές θα είναι οι νικητές. Οι επιχειρήσεις πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που αποφασίζουν και λειτουργούν. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών Πληροφορικής. Εκεί σκοπεύουμε να

διαδραματίσουμε ουσιαστικό ρόλο ως SingularLogic, συνδιαμορφώνοντας μαζί με τους πελάτες μας συνθήκες που ευνοούν την αλλαγή και αποφέρουν ουσιαστικά οφέλη στη βελτίωση των αποτελεσμάτων τους. Πρόκειται για αγώνα σταθερής εξέλιξης και όχι απλά προσωρινής επιβίωσης.  Το outsourcing κερδίζει έδαφος, απαλλάσσοντας επιχειρήσεις από διαδικασίες. Κερδίζει έδαφος στην Ελλάδα; Οι πιο ενημερωμένες επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ότι θα απολαύσουν σημαντικά πλεονεκτήματα «βγάζοντας από πάνω τους» ευθύνες και λειτουργίες που έτσι κι αλλιώς δεν αποτελούν το κύριο αντικείμενό τους και των οποίων η εσωτερική αντιμετώπιση απαιτεί υψηλά κόστη. Στην Ελλάδα η υιοθέτηση μοντέλων οutsourcing είναι αργή αλλά σταθερή. Ως SingularLogic έχουμε επενδύσει σημαντικά στην κατεύθυνση αυτών των λύσεων για τους πελάτες μας εδώ και αρκετά χρόνια. Σήμερα διαθέτουμε σημαντικό πελατολόγιο και ευρύτατη εμπειρία, ώστε να μπορούμε να ικανοποιήσουμε και τους πιο απαιτητικούς πελάτες. Έχουμε υλοποιήσει μεγάλα έργα Business Process Outsourcing (η πιο πλήρης μορφή Outsourcing), όπου αναλαμβάνουμε ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Tech – Επιχειρησεις, Τραπεζες Μαρίκα Λάμπρου, SingularLogic συνολικά τη λειτουργική αρτιότητα των συστημάτων και διαδικασιών μιας επιχείρησης (Όμιλος ΥΓΕΙΑ, ΔΕΛΤΑ κτλ.), αλλά και μικρότερα, όπου αναλαμβάνουμε την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών (π.χ. Managed Services). Στο μέλλον, αναμένουμε ευρύτερη υιοθέτηση τέτοιων λύσεων από τις επιχειρήσεις και στην Ελλάδα, με δεδομένο τον στόχο για βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους.  Πόσο εύκολο γίνεται σήμερα -σε μια αγορά με περιορισμένη ρευστότητα ειδικά στις MME- να υιοθετήσουν λύσεις cloud και outsourcing; Σήμερα είναι περισσότερο απαραίτητο από ποτέ να προχωρήσουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε λύσεις cloud και οutsourcing, ακριβώς επειδή η ρευστότητα είναι περιορισμένη. Οι λύσεις αυτές μετατρέπουν τα υψηλά κόστη επενδύσεων σε προσιτά λειτουργικά κόστη και εξελίσσονται με τους ρυθμούς εξέλιξης της επιχείρησης, ενώ οι επενδύσεις κατευθύνονται σε άμεσα παραγωγικούς για την επιχείρηση τομείς. Με λίγα λόγια, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις γίνονται πιο υγιείς οικονομικά και πιο ανταγωνιστικές.  Κοινός τόπος προβληματισμού των επιχειρήσεων είναι τα θέματα διαθεσιμότητας και ασφάλειας όταν μιλάμε για εφαρμογές cloud …πώς ξεπερνάμε τον φόβο; Ας μου επιτραπεί να σημειώσω ότι οι παραπάνω φόβοι έχουν ήδη αντιμετωπιστεί με επιτυχία χιλιάδες φορές. Το να επαναφέρουμε συνέχεια το φάντασμα αυτό, δείχνει άγνοια ή αρνητική διάθεση απέναντι στις σημερινές δυνατότητες των τεχνολογιών cloud. Είναι απολύτως απαραίτητο, οι ενδιαφερόμενοι να θέτουν ξεκάθαρα τον πήχη των απαιτήσεών τους και να διεκδικούν SLAs (Service Level Agreements), όπου ο πάροχος των συγκεκριμένων υπηρεσιών δεσμεύεται (με σοβαρές ρήτρες) έναντι της τήρησης των λειτουργικών απαιτήσεων/δεικτών (KPIs – Key Performance Indicators) του πελάτη. Το ρίσκο θα το πάρουν μόνο αυτοί που μπορούν να το αντέξουν και να αντεπεξέλθουν. Επομένως, η επιλογή συνεργάτη σε λύσεις Cloud και Outsourcing είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Ακόμα περισσότερο για MME οι οποίες οφείλουν να στηρίξουν τη λειτουργία τους σε έναν αποδεδειγμένα αξιόπιστο και έμπειρο συνεργάτη. Στην περίπτωση της SingularLogic, η εμπειρία μας σε έργα οutsourcing εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Το έργο της συλλογής και μετάδοσης των αποτελεσμάτων των εκλογών, που η SingularLogic αναλαμβάνει με απόλυτη επιτυχία και ασφάλεια για περισσότερο από 30 χρόνια, αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ικανότητάς μας να παρέχουμε σε όλες τις κατηγορίες πελατών την απαιτούμενη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.  Έχετε κάποιες στρατηγικές συνεργασίες που εξυπηρετούν την εφαρμογή των συστημάτων σε προϋπάρχοντα πλαίσια λογισμικού; Σημαντικό άξονα της στρατηγικής της SingularLogic αποτελεί η συστηματική συνεργασία της με διεθνώς καταξιω94 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

μένες εταιρείες στον χώρο της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών, οι οποίες συνεισφέρουν στο όραμά μας να αποτελέσουμε τον καταλύτη στην αλλαγή των πελατών μας. Αναπτύσσουμε και διαθέτουμε στην αγορά εφαρμογές και υπηρεσίες Cloud και Mobile Computing αξιοποιώντας τη συνεργασία μας με δύο παγκόσμιους κολοσσούς, τη Microsoft και τη Vodafone. Οι εφαρμογές ανταποκρίνονται με τον πιο ευέλικτο τρόπο στις νέες ανάγκες που έχουν πλέον δι-

Η εμπλοκή των υπηρεσιών του Δημοσίου πρέπει να συνίσταται στη στρατηγική κατεύθυνση και τον έλεγχο επί των αποτελεσμάτων, και να μην αναλώνεται σε λεπτομερή προετοιμασία προδιαγραφών, που αφήνει «παραθυράκια» ερμηνείας και τεχνολογικής οπισθοδρόμησης.

αμορφώσει οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις, δίνοντας ευελιξία και αυξημένη παραγωγικότητα στους πελάτες μας. Η σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών μας οδηγεί σε καινοτόμες λύσεις που δημιουργούν προστιθέμενη αξία στους πελάτες και παράλληλα μειώνουν τα λειτουργικά τους κόστη. Οι νέες πρωτοποριακές οικογένειες εφαρμογών moRE και Orbi οδηγούν στη «νέα πραγματικότητα» του mobility αξιοποιώντας και την ευελιξία του συνδρομητικού μοντέλου.  Η δημόσια διοίκηση έχει σημαντικά κενά στη μηχανοργάνωση και στην ολοκλήρωση των συστημάτων, με συνέπεια απώλειες πόρων και χαμηλό e-government. Με την εμπειρία της σημαντικής παρουσίας της SingularLogic σε έργα του Δημοσίου, πού νομίζετε ότι πρέπει να δοθεί έμφαση; Οι απαιτούμενες κατευθύνσεις είναι προφανείς: αύξηση δημοσίων εσόδων, μείωση κρατικών δαπανών, βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη. Η SingularLogic έχει ήδη υποβάλλει πληθώρα προτάσεων που εξυπηρετούν τις παραπάνω κατευθύνσεις μέσω της αξιοποίησης των τεχνολογιών πληροφορικής. Τέτοια μεγάλα έργα πληροφορικής είναι: η ομογενοποίηση συστημάτων παρακολούθησης των οικονομικών της χώρας από την Κεντρική και τη Γενική Κυβέρνηση, το νέο σύγχρονο μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας νοσοκομείων, οι ηλεκτρονικές προμήθειες, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα συστήματα διασταύρωσης περιουσίας, ο έλεγχος εργοδοτικών εισφορών, η ενιαία μισθοδοσία του Δημοσίου, η ενιαία πολεοδομική πρακτική και άλλα. Εταιρείες σαν τη SingularLogic, με πλούσια εμπειρία στην υλοποίηση μεγάλων και πολύπλοκων έργων του ιδιωτικού τομέα, μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην επιτυχή ολοκλήρωση αντίστοιχων έργων και στο Δημόσιο.

Η διευθυντική ομάδα της Singular Logic: όρθιοι από αριστερά: Πάνος Θεοδοσόπουλος, Λεωνίδας Κωβαίος, Νίκος Κοντόπουλος, Θάνος Λούτσος, Γιάννης Μικρογιαννάκης, καθιστοί Μαρίκα Λάμπρου (ceo) και Μιχάλης Καριώτογλου, πρόεδρος.

Αρκεί να υπάρχει πολιτική πρωτοβουλία, επιτάχυνση των διαδικασιών, ξεκάθαρο στρατηγικό όραμα, εμπιστοσύνη, αυστηρά κριτήρια αποτελεσματικότητας. Η παλαιά τακτική της πολύμηνης και άστοχης γραφειοκρατίας πρέπει να σταματήσει, εκτός αν δεν μας πειράζει ο κύκλος σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων να … καθυστερεί για χρόνια. Η εμπλοκή των υπηρεσιών του Δημοσίου πρέπει να συνίσταται στη στρατηγική κατεύθυνση και τον έλεγχο επί των αποτελεσμάτων, και να μην αναλώνεται σε λεπτομερή προετοιμασία προδιαγραφών, που αφήνει «παραθυράκια» ερμηνείας και τεχνολογικής οπισθοδρόμησης. Αν ενδιαφέρει η ουσία (δηλαδή το αποτέλεσμα) και όχι ο τύπος (δηλαδή η «έξωθεν καλή μαρτυρία»), η υπευθυνότητα για όλα τα «ενδιάμεσα», από τον σχεδιασμό μέχρι την υλοποίηση της λύσης, θα πρέπει να ανατίθεται σε δοκιμασμένους, αξιόπιστους και έγκυρους φορείς του ιδιωτικού τομέα. Η κατάσταση είναι επείγουσα, οι κινήσεις πρέπει να είναι άμεσες και χωρίς τις αγκυλώσεις του παρελθόντος.  Ποια νομίζετε ότι πρέπει να είναι σήμερα η προτεραιότητα της κυβέρνησης στις εφαρμογές e-government; Τα ανοικτά μέτωπα είναι τόσα πολλά και η πολυτέλεια της επιλογής (πια) τόσο μικρή που είναι μάλλον εξω πραγματικό να μετατεθεί κάτι χρονικά. Οι κρίσιμες πτυχές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αφορούν κυρίως την ταχύτερη και ευκολότερη συναλλαγή πολιτών και επιχειρήσεων με το Κράτος. Και βέβαια, εξασφαλίζουν διαφάνεια και διεύρυνση της δημοκρατίας. Θα έχουμε πραγματικό e-government όταν ο μέσος πολίτης α. θα γνωρίζει και β. θα μπορεί να χρησιμοποιεί νέους αποδοτικότερους τρόπους εξυπηρέτησης από το Δημόσιο (για παράδειγμα με τα Ασφαλιστικά ταμεία). Αν παρόλα αυτά, θέλαμε να ορίσουμε περιοχές ύψιστης προτεραιότητας που φέρνουν άμεσα οφέλη στους πολίτες, το κριτήριο είναι ένα και μοναδικό: ας «αγγίξουμε» πρώτα ακριβώς εκεί-

νες τις περιοχές που σήμερα αποτελούν αποδεδειγμένα «πρωταθλητές διαφθοράς» (εφορίες, πολεοδομίες, νοσοκομεία). Ας ασχοληθούμε πρώτα με αυτά!  Για τις τράπεζες και τους χ/o οργανισμούς γενικά, υπάρχουν εξελίξεις που βελτιώνουν την αποδοτικότητα; Π.χ. πρόσφατα παρουσιάσατε ένα νέο πρόγραμμα Wealth Management. Ο τραπεζικός τομέας αποτελεί έναν από τους τομείς ενδιαφέροντος και δραστηριοποίησης για μας. Οι εξελίξεις των τελευταίων 2-3 ετών έχουν επιδράσει ανασταλτικά στις επενδύσεις των χρηματοοικονομικών οργανισμών σε τεχνολογία, αλλά οι ανάγκες στις οποίες οδηγούν οι πρόσφατοι «γάμοι», δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για χρονοτριβή. Το σκηνικό στον τραπεζικό τομέα αλλάζει και εμείς δηλώνουμε «παρών». Η SingularLogic, με την εξειδικευμένη θυγατρική της (PCS) και τα αν τίσ τοιχα τμήματα (Banking) εστιάζει σε συγκεκριμένο φάσμα προσφερόμενων λύσεων προς τους οργανισμούς αυτούς, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην αποτελεσματικότερη επίτευξη των δικών τους στόχων. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι τεχνολογίες πληροφορικής αποτελούν σύμμαχο των εξελίξεων στον τομέα αυτό.  Τέλος η εκτίμησή σας για την ελληνική αγορά και το μέλλον; Είστε αισιόδοξη για την Ελλάδα σήμερα; Είμαι αισιόδοξη γενικά. Έχω διαλέξει να βλέπω την ευκαιρία μέσα από την κρίση και όχι την επερχόμενη καταστροφή με «δεμένα τα χέρια». Οι συνθήκες είναι δύσκολες, πολλές φορές άγριες, σίγουρα πρωτόγνωρες. Οι (παλιές) καλές αρχές του επιχειρείν ξαναπαίρνουν τη θέση τους στην ιεραρχία των απαραίτητων μέτρων σωτηρίας: Τιμιότητα, κατανόηση της πραγματικότητας, προσαρμοστικότητα, δημιουργικότητα. Η ελπίδα έγκειται στο ΠΩΣ λειτουργούμε ως Κράτος, ως πολίτες, ως επιχειρήσεις. Σε αυτή την εικόνα ίσως να μη χωράνε όλοι… με το σημερινό τους «προφίλ». Αν αλλάξουν προφίλ όμως; ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Tech – Επιχειρησεις, Τραπεζες

Τράπεζες και τεχνολογία

σε περιοδους αναταραξεων

λυση

η πελατοκεντρικοτητα Μπορούν οι τράπεζες να μειώσουν τα έξοδά τους και συγχρόνως να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους; Η απάντηση είναι θετική. Με την έξυπνη χρήση της τεχνολογίας θα βελτιώσουν την εμπειρία του πελάτη και μεταλλάσσοντας το παραδοσιακό μοντέλο του μεγάλου τραπεζικού καταστήματος σε ένα νέο, μικρότερο, και οικονομικά αποδοτικότερο, θα αυξήσουν τη συνολική αποδοτικότητά τους ακόμα και σε περίοδο μηδενικής ανάπτυξης της οικονομίας. Από τον Δημητρη Βιλαετη, Group Strategy Director, Printec Group

πειτα από μια μακροχρόνια αναπτυξιακή πορεία, οι τράπεζες βρίσκονται πλέον σ τη δυσάρεσ τη θέση να βλέπουν την κερδοφορία τους να συμπιέζεται σημαντικά. Μια συνήθης αντίδραση, όχι μόνο σ τους τραπεζικούς οργανισμούς αλλά και σε άλλους κλάδους επιχειρήσεων, είναι η μείωση των εξόδων και μια δημοφιλής κίνηση μείωσης εξόδων είναι το “outsourcing”. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το outsourcing μπορεί να εξασφαλίσει εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά στη μείωση των εξόδων, επιφέροντας έτσι μεγαλύτερη αποδοτικότητα, παρόλα αυτά όμως, δεν βοηθά στην αύξηση του μεριδίου αγοράς. Έχοντας εμπειρία 25 περίπου ετών στις λύσεις Πληροφορικής και με δραστηριότητα σε 15 χώρες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στην Printec θεωρούμε ότι οι οργανισμοί θα πρέπει να επανεξετάσουν το όλο θέμα από μια πιο ευρεία οπτική: σε εποχές που η αγορά βρίσκεται σε αναταραχή, οι οργανισμοί μπορούν να ωφεληθούν όχι μόνο από τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους, αλλά και από την αύξηση του μεριδίου αγοράς, μέσα από την έξυπνη χρήση της τεχνολογίας. 96 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Είναι εμφανές ότι το παιχνίδι της ανταγωνιστικότητας έ χει πλέον αλ λάξει: Στις «καλέ ς εποχέ ς» η ανάπτυξη προέρχεται από τη γενικότερη αναπτυξιακή πορεία της αγοράς (riding the market). Σε εποχές μηδενικής ανάπτυξης, όμως, η ανάπτυξη περνάει μέσα από αύξηση του μεριδίου αγοράς. Συνεπώς, το σ τρατηγικό ερώ τημα είναι: Μπορούν οι τράπεζες να μειώσουν τα έξοδά τους, αλλά συγχρόνως να αυξήσουν και το μερίδιο αγοράς τους; Με δεδομένο το ότι η αύξηση του μεριδίου αγοράς είναι αποτέλεσμα –μεταξύ άλλων– και της καλής «εμπειρίας του πελάτη», η ερώτηση μπορεί να

αναδιατυπωθεί ως εξής: μπορεί μια τράπεζα να μειώσει τα κόστη του δικτύου της και ταυτόχρονα να βελτιώσει την εμπειρία των πελατών της; Μερικοί από τους κορυφαίους τραπεζικούς οργανισμούς, πελάτες της Printec, έχουν ξεκινήσει να κάνουν ακριβώς αυτό, δηλαδή: (α) μετατοπίζουν τα κονδύλια Πληροφορικής προς λειτουργίες οι οποίες βελτιώνουν την εμπειρία του πελάτη, ενώ συγχρόνως (β) μειώνουν τα κόσ τη των δικτύων τους, μεταλλάσσοντας το παραδοσιακό μοντέλο του μεγάλου τραπεζικού καταστήματος σε ένα νέο, μικρότερο και οικονομικά αποδοτικότερο μοντέλο.

Το νέο «κατάστημα του μέλλοντος» Τα βασ ικά χαρακτηρισ τικά των νέων αυτών κατασ τημάτων περιλαμβάνουν ιδέες όπως: μικρότερο εμβαδόν, διαχείριση της «εμπειρίας» των πελατών (π.χ. ενθαρρύνουν την πλειοψηφία των πελατών τους να χρησιμοποιούν μηχανήματα αυτό -εξυπηρέτησης, ενώ οι πε λάτε ς «υψηλής αξίας» δρομολογούνται προς τον κύριο χώρο, όπου παρέχονται όλες οι υπηρεσίες, καθώς και χρηματοοικονομικές συμβουλές), καινοτόμος σχεδιασμός και εκτενής χρήση της τεχνολογίας, η οποία επιτρέπει βελτιώσεις τόσο στην αποδοτικότητα όσο και στην εξυπηρέτηση. Η τεχνολογία είναι το μόνο μέσο το οποίο επιτρέπει ταυτόχρονα και τον περιορισμό των εξόδων αλλά και την αύξηση της σχέσης με τον πελάτη (share of wallet). Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια παραδείγματα όπου μπορεί να επιτευχθεί ένα βελτιωμένο μοντέλο λειτουργίας μέσα από την έξυπνη χρήση της τεχνολογίας.

Περιορισμός εξόδων: • Περισσότερες self-service συναλλαγές, οι οποίες εκτελούνται μέσα από τελευταίας τεχνολογίας ΑΤΜ, η λειτουργία των οποίων δεν απαιτεί την παρουσία υπαλλήλου. • Μείωση του κόσ τους διαχείρισης μετρητών, καθώς και του ρίσκου ληστείας και απάτης, μέσω μηχανημάτων ανακύκλωσης μετρητών (cash recyclers). • Αυ το μ α τ ισ μ ό ς τ ης δι α δικα σ ία ς α να γ νώ ρισ ης του πε λάτ η, μέσ α από λύσ ε ις αυτόματ ης ταυτοποίησ ης, e-υπογραφής και ηλεκτρονικών εγγράφων, έτσι ώστε να μειώνονται οι απαιτήσεις σε προσωπικό εξυπηρέτησης πελατών μέσα στο κατάστημα, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι χρόνοι αναμονής και αυξάνονται οι ικανοποιημένοι πελάτες

Αύξηση της σχέσης με τον πελάτη (share of wallet): • Αύξηση της προσέλευσης στο κατάστημα, μέσω προσφοράς επιπλέον συναλλαγών (π.χ. πληρωμή λογαριασμών) μέσα από μηχανήματα αυτόματων πληρωμών. Η αύξηση της προσέλευσης πελατών μπορεί επίσης να επιτευχθεί –τουλάχιστον για κάποιες ομάδες πελατών με

Εικόνες από το μέλλον

συγκεκριμένες προτιμήσεις– μέσα από την παροχή hightech υπηρεσιών όπως τα video-ATMs, μέσω των οποίων οι πελάτες εξυπηρετούνται από υπαλλήλους της τράπεζας μέσω video. • Έξ υ π ν ε ς λύ σ ε ι ς δι α χ ε ί ρι σ η ς σ ε ι ρ ώ ν (qu eu e management systems), οι οποίες, ανακαλούν το προφίλ του πελάτη, καθώς και τους λόγους για τους οποίους πιθανώς έχει επισκεφθεί το κατάστημα, με συνέπεια την πιο στοχευμένη προσέγγισή του, την άμεση εξυπηρέτησή του και τη δυνατότητα ενημέρωσής του για υπηρεσίες που πιθανώς τον ενδιαφέρουν. Κατά τα δυο τελευταία χρόνια, η Printec έχει βοηθήσει την πλειοψηφία των τραπεζών-πελατών της να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους μέσα από πρωτοβουλίες οι οποίες μειώνουν τα έξοδά τους. Οι τράπεζες αυτές θα ξεπεράσουν τις αναταράξεις της εποχής με βελτιω μένη αποδοτικότητα. Ένας άλλος, μικρότερος, αριθμός τραπεζών-πελατών έχουν ήδη αντιληφθεί την προαναφερθείσα σπάνια ευκαιρία και (παράλληλα με τις όποιες μειώσεις κόστους) προχωρούν στην υλοποίηση του νέου μοντέλου καταστημάτων. Είναι βέβαιο ότι αυτοί οι οργανισμοί θα βγουν από την κρίση όχι μόνο με βελτιωμένη αποδοτικότητα αλλά και με αυξημένο μερίδιο αγοράς. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

Κοντά στον Έλληνα Παραγωγό

ο όραμα των αδελφών Βασιλόπουλων ξ εκ ίνησ ε πριν 73 χρόνια με το παραδοσ ιακό κα τ ά σ τ η μ α τ ης ο δ ού Βουλής. Από εκείνη τ ην π ρ ώτ η σ τ ι γ μ ή και μέχρι σήμερα η ΑΒ Βασιλόπουλος έχει θέσει στο επίκεντρο της στρατηγικής της την υποστήριξη της εγχώριας παραγωγής και την ανάπτυξη των ελληνικών προϊόντων. Σήμερα, το δίκτυο των καταστημάτων μας αριθμεί 266 καταστήματα και απασχολεί πάνω από 10.600 εργαζόμενους, αποτελώντας μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανεμπορίου, με επίκεντρο τον καταναλωτή και όραμα: «να προσφέρει ποικίλα θρεπτικά, υγιεινά, ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες σε καθημερινή βάση και σε τιμές για κάθε πορτοφόλι». Σε αυτό το πλαίσιο, προσπαθεί να προσθέσει ακόμη περισσότερα ελληνικά προϊόντα στα ράφια των καταστημάτων της αλυσίδας με έμφαση στα προϊόντα τροφίμων από έλληνες παραγωγούς. Πιστοί στη φιλοσοφία και στις αξίες του ομίλου μας συνεχίζουμε σταθερά και με υπευθυνότητα την προσπάθειά μας να εξυπηρετούμε άριστα τον έλληνα καταναλωτή προσφέροντάς του ασφαλή ποιοτικά και προσιτά προϊόντα. Πολλά έχουν ειπωθεί για την Ελληνικότητα των εταιριών

98 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

και την υποστήριξη τους στον τόπο μας. Στην ΑΒ Βασιλόπουλος όταν μιλάμε για «Υποστήριξη τοπικών Ελλήνων παραγωγών», δεν αναφερόμαστε μόνο σε μια διαφημιστική καμπάνια, καθώς θεωρούμε ότι δεν έχει σημασία να δηλώνει κανείς απλά την Ελληνικότητα του αλλά πρέπει παράλληλα να δίνει αξία με τις δραστηριότητές του στην οικονομία και στους καταναλωτές της χώρας. Από την πλευρά μας, δημιουργούμε θέσεις απασχόλησης, συνεισφέρουμε στην ελληνική οικονομία, με υπευθυνότητα απέναντι στον καταναλωτή και την κοινωνία. Η σχέση της ΑΒ Βασιλόπουλος με τους Έλληνες παραγωγούς είναι μια σχέση που κρατά 73 χρόνια. Χαρακτηριστική ήταν η προσωπική ενασχόληση του Γεράσιμου Βασιλόπουλου, του ιδρυτή της εταιρείας, για την καλύτερη εκπαίδευση των παραγωγών και την ανάδειξη των καλών εγχώριων προϊόντων. Για την συνέχιση και την ενδυνάμωση αυτής της σχέσης πραγματοποιούμε μια σειρά ενεργειών για την τόνωση της κίνησης των ελληνικών προϊόντων: • Αναπτύσσουμε μακροχρόνιες και αποκλειστικές συνεργασίες με μικρούς τοπικούς παραγωγούς που τηρούν τα αυστηρά ποιοτικά κριτήρια που θέτει η ΑΒ, και δεσμευόμαστε να αγοράσουμε και να διαθέσουμε όλη τους την παραγωγή (πχ αλλαντικά, λαχανικά και φρούτα). Έτσι προσφέρουμε άψογα προϊόντα στους καταναλωτές σε όλη την Ελλάδα ενώ μέσω του διεθνούς μας δικτύου οι παραγωγοί πλέον εξάγουν τα προϊόντα τους συστήνοντάς τα στις εκτός των συνόρων αγορές.

• Και επειδή η ποιότητα αρχίζει από την γέννηση του προϊόντος, εκπαιδεύουμε τους παραγωγούς για τη χρήση βιώσιμων καλλιεργειών και βέλτιστων-ορθών πρακτικών παραγωγής των προϊόντων τους ώστε να συνάδουν με τα αυστηρά κριτήρια επιλογής της ΑΒ. • Σχεδιάζουμε σειρές προϊόντων όπως την «ΑΒ κοντά στην ελληνική Γη» που εστιάζουν στα καλύτερα αγαθά της χώρας μας, τα οποία και φέρνουμε καθημερινά στο τραπέζι κάθε οικογένειας. Με εμπιστοσύνη στους Έλληνες παραγωγούς η ΑΒ καταφέρνει και διαθέτει επιλεγμένα, ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα της χώρας μας, φτιαγμένα με παράδοση και μεράκι, σε όλες τις σειρές ιδιωτικής ετικέτας. • Διοργανώνουμε διαχρονικά καμπάνιες υποστήριξης των ελληνικών προϊόντων όπως οι ελληνικές εβδομάδες, τα ειδικά φυλλάδια προβολής των προϊόντων και οι συχνές προωθητικές ενέργειες –όπως η «ΦθηνόΠολύ»- με επίκεντρο ελληνικά προϊόντα. • Πιστεύουμε στις ελληνικές γεύσεις και τη δυναμική των μικρών ελλήνων παραγωγών. Έχουμε τη βεβαιότητα ότι πρέπει και αξίζει να τους στηρίξουμε και να τους διαδώσουμε μέσα σε αυτό το τρέχον διεθνοποιημένο περιβάλλον. Για αυτό το λόγο όπως προανέφερα εξάγουμε περίπου 3.000 ελληνικά προϊόντα μέσω του διεθνούς δικτύου μας, ενώ από το 2010 στο 2011 το ποσοστό των εξαγωγών μας αυξήθηκε κατά 65,50% κυρίως στην αγορά του Βελγίου αλλά και στα Βαλκάνια. ΟφεΙλουμε βΕβαια να αναφέρουμε ότι η δέσμευση της ΑΒ Βασιλόπουλος στην ελληνική αγορά δε σταματάει με τη στήριξη των Ελλήνων παραγωγών. Οι πελάτες μας αποτελούν επίκεντρο της φιλοσοφίας μας, καθ΄ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας μας, γι΄ αυτό και λειτουργούμε με γνώμονα το δικό τους συμφέρον. Σε μία δύσκολη οικονομική περίοδο, προσπαθούμε να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των καταναλωτών προσφέροντας τους μεγάλη ποικιλία προϊόντων, με καλύτερες τιμές και περισσότερες προσφορές. Επιπλέον απασχολούμε πάνω από 10.600 εργαζόμενους στην Ελλάδα και η εταιρεία μας βρίσκεται ανάμεσα στους δέκα μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας. Ταυτόχρονα είμαστε στην πρώτη πεντάδα των επιχειρήσεων με τις μεγαλύτερες φορολογικές εισφορές και είμαστε απόλυτα συμμορφωμένοι και συνεπείς με τις υποχρεώσεις μας απέναντι στο κράτος.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

στρατηγικη – Επιχειρησεις, Τραπεζες Μάκης Τζέης // Atradius Credit Insurance

Τα λουκέτα δεν μπαίνουν στις επιχειρήσεις λόγω χαμηλού τζίρου, υψηλού δανεισμού ή πτώσης κερδών, μπαίνουν λόγω έλλειψης ρευστότητας. Αυτά δήλωσε ο Μάκης Τζέης, Μanaging Director της Atradius Credit Insurance Ελλάδας, στους Μηχανισμούς του Χρήματος, αναδεικνύοντας μέσα από τη συνέντευξή του, τον ρόλο του ασφαλιστή πιστώσεων ο οποίος διαφυλάσσει τη ρευστότητα και αποζημιώνει για τις επισφάλειες

ρευστοτητα & πως να τη διαφυλαξετε Συνeντευξη στην eλενα Ερμεiδου

100 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

 Το 2012 είναι ένα ακόμα δύσκολο έτος. Όλο και περισσότερες εταιρείες εγγράφουν ζημιές στους ισολογισμούς τους. Αυτό το γνωρίζετε εσείς καλύτερα λόγω του αντικειμένου των επιχειρήσεων σας. Ανθεκτικότητα ωστόσο παρουσίασε ο κλάδος ασφάλισης πιστώσεων. Συνεχίζεται αυτή εικόνα; Το 2012 ήταν πράγματι μια δύσκολη χρονιά, η οικονομία μας συρρικνώθηκε περαιτέρω. Οι Ασφαλιστές Πιστώσεων δεν αποτελούν εξαίρεση και επηρεάστηκαν και αυτοί. Είχαμε δύο φαινόμενα: Αρχικά το έσοδο των Aσφαλιστών Πιστώσεων μειώθηκε κάτι όμως που εκτός από αναμενόμενο θα τολμούσα να πω ότι ήταν και θεμιτό. Η αιτία ήταν ότι ο συνολικός τζίρος της οικονομίας μας μειώθηκε συνεπώς και ο ασφαλίσιμος τζίρος άρα και το έσοδο του ασφαλιστή κατ’ επέκταση μειώθηκε. Αυξήθηκε όμως παράλληλα και το εμπορικό ρίσκο, άρα οι ασφαλιστές επέλεξαν να περιορίσουν την ασφαλιστική τους κάλυψη προκειμένου να προφυλάξουν τόσο τους ασφαλισμένους τους όσο και τους ίδιους, κάτι που συντέλεσε και αυτό στη μείωση του τζίρου τους.

Επειδή το εμπορικό ρίσκο είναι σαφώς μεγαλύτερο, ο ασφαλισμένος θα χρειαστεί να πληρώσει μεγαλύτερα ασφάλιστρα σε σχέση με το παρελθόν. Όμως αυτό που εξασφαλίζει μέσω αυτής της ασφάλισης είναι η ρευστότητά του, η οποία είναι το ζωτικότερο όργανο κάθε οικονομικού οργανισμού Το δεύτερο όμως και σημαντικό είναι ότι παρά τη μείωση του τζίρου τους οι Ασφαλιστές Πιστώσεων καταγράφουν ακόμη κερδοφόρα αποτελέσματα, ειδικά η Atradius διαγράφει πιο κερδοφόρα πορεία σε σχέση με το 2011. Αυτό σημαίνει ότι καταφέρνουν και κάνουν επιτυχημένη επιλογή κινδύνου και μπορούν έτσι να προσφέρουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στους ασφαλισμένους τους.  Μελέτη της Atradius αποκαλύπτει γενική αύξηση του ποσοστού καθυστέρησης πληρωμών, με την Ελλάδα να βρίσκεται στη χειρότερη θέση συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρώπης. Τι συμβαίνει με την Ελλάδα σήμερα, ποιοι κλάδοι παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο; Είναι ο 4ος συνεχόμενος χρόνος ύφεσης για τη χώρα μας, η οικονομία συρρικνώνεται, η αγοραστική δύναμη μειώνεται, οι τραπεζικές χρηματοδοτήσεις παρέχονται πλέον με μεγάλη φειδώ, άρα η ρευστότητα στην αγορά βαίνει μειούμενη. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην πιστοληπτική συμπεριφορά των επιχειρήσεων οι οποίες αναγκάζονται τις περισσότερες φορές εκ των πραγμάτων να καθυστερούν

τις πληρωμές τους. Ενδεικτικά μερικοί κλάδοι που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την κρίση είναι ο κλάδος του φαρμάκου, ο κατασκευαστικός, της κλωστοϋφαντουργίας και του αυτοκινήτου. Όμως ο Ασφαλιστής Πιστώσεων δεν λειτουργεί αφοριστικά, χρέος του είναι να αξιολογεί το εμπορικό ρίσκο άρα και την κάθε επιχείρηση ξεχωριστά, ανεξάρτητα από τον εμπορικό κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται. Υπάρχουν εξαιρετικές επιχειρήσεις σε ευπαθείς κλάδους της οικονομίας μας αλλά και το αντίστροφο.  Η Euler Hermes της Allianz και η Atradius το καλοκαίρι διέκοψαν τις ασφαλίσεις πιστώσεων ξένων εξαγωγέων προς την Ελλάδα εν μέσω ανησυχιών και φόβων εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Σήμερα, τι να περιμένουμε λοιπόν από τους Ασφαλιστές Πιστώσεων και την Atradius; Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα είναι ραγδαίες, κάτι που καθιστά την αξιολόγηση του εμπορικού ρίσκου ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Όλα είναι θέμα ισορροπίας σχετικά με το πόσο ρίσκο θα αναλάβει ο Ασφαλιστής Πιστώσεων. Το να ασφαλίσεις μια κακή επιχείρηση είναι το ίδιο λάθος με το να μην ασφαλίσεις μια καλή. Η Atradius κατέχοντας ηγετική θέση στη διεθνή σκηνή της ασφάλισης πιστώσεων, παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τα δρώμενα στην ελληνική οικονομία και έχει την ευελιξία να αναπροσαρμόζει τη θέση της έτσι ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των πελατών της, των οποίων τα συμφέροντα προασπίζεται ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η Atradius συνεχίζει να στηρίζει την ελληνική οικονομία είναι ότι το ελληνικό μας υποκατάστημα συνεχίζει να “γράφει νέες δουλειές” βοηθώντας έτσι τους Έλληνες επιχειρηματίες στη δύσκολη αυτή συγκυρία.  Μπορεί μία ασφαλιστική πιστώσεων να λειτουργήσει ως στήριγμα της επιχειρηματικής κοινότητας, να συνεισφέρει με άλλα λόγια στην αύξηση της ρευστότητας; Ο Ασφαλιστής Πιστώσεων διαφυλάττει ακριβώς τη ρευστότητα των εταιριών. Θεμελιώδης παροχή του Ασφαλιστή Πιστώσεων είναι ότι αποζημιώνει τις επισφάλειες που θα υποστεί ο πελάτης του το πολύ σε 5 με 6 μήνες από την αρχική ημερομηνία πληρωμής. Έτσι ο πελάτης γνωρίζει εκ των προτέρων πότε θα πάρει τα χρήματα που του λείπουν και άρα μπορεί να προγραμματίσει με επιτυχία τις ταμειακές του ροές. Η ρευστότητα, λοιπόν, του πελάτη μας εξασφαλίζεται. Από το 2009 μέχρι και σήμερα, η Atradius έχει αποζημιώσει στους ασφαλισμένους της πάνω από 27 εκατ. ευρώ ενώ έχει αυτοματοποιημένες ζημίες προς εκταμίευση στις επόμενες εβδομάδες ή/και μήνες άλλα 15 εκατ. Με τον τρόπο αυτό παρέχουμε στον Έλληνα επιχειρηματία την πολύτιμη ρευστότητα που τόσο έχει ανάγκη για να συνεχίσει να λειτουργεί. Εξίσου σημαντική παροχή της ασφάλισης αυτής είναι ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

101

στρατηγικη – Επιχειρησεις, Τραπεζες Μάκης Τζέης // Atradius Credit Insurance ότι το ασφαλιστήριο συμβόλαιο πιστώσεων μπορεί επίσης να εκχωρηθεί στις τράπεζες ή / και στους οίκους Factoring του ασφαλισμένου μας, πετυχαίνοντας έτσι ευκολότερη και φθηνότερη χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησής του.  Πόσο θα στοιχίσει στον ασφαλισμένο ο αυξημένος κίνδυνος της αγοράς; Όπως ανέφερα ήδη, το οικονομικό περιβάλλον είναι τέτοιο ώστε η αξιολόγηση του εμπορικού ρίσκου είναι πολύ δύσκολη. Σε αυτή λοιπόν τη δύσκολη συγκυρία, η έγκαιρη και επικαιροποιημένη πληροφόρηση είναι πολύτιμη. Ο ασφαλισμένος θα πρέπει να ενημερώνει τον ασφαλιστή σχετικά με την πιστοληπτική συμπεριφορά και τους τρόπους πληρωμής των πελατών του (βελτίωση αλλά και επιδείνωση) ώστε να μπορεί έτσι ο ασφαλιστής να δίνει τα μέγιστα ασφαλιστικά όρια για αυτούς. Πρέπει να τονιστεί ότι τα οικονομικά στοιχεία δεν είναι από μόνα τους αρκετά για την αξιολόγηση (άρα την ασφάλιση) ενός πελάτη. Για παράδειγμα ο ασφαλισμένος μπορεί να έχει στην κατοχή του τραπεζικές εγγυήσεις ή να πληρώνεται με επιταγές τρίτων και όχι των πελατών του. Αυτό είναι

Πρέπει να γίνουμε συντηρητικότεροι αλλά και διορατικότεροι συνάμα. Να οραματιστούμε νέες αγορές, νέους πελάτες, νέους τρόπους προσέγγισής τους, να χρησιμοποιήσουμε νέα χρηματοπιστωτικά εργαλεία. Αν θέλουμε να γίνουν όλα όπως πριν, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τα αλλάξουμε όλα! θετικό στοιχείο διότι η διασπορά του κινδύνου είναι μεγαλύτερη. Πώς λοιπόν θα το γνωρίζει αυτό ο ασφαλιστής ώστε να το λάβει υπόψη στην αξιολόγηση των εν λόγω πελατών εάν δεν το μάθει από τον ίδιο τον ασφαλισμένο του; Το εμπορικό ρίσκο και το κόστος της ασφάλισης πιστώσεων είναι αναλογικά μεγέθη. Επειδή λοιπόν το εμπορικό ρίσκο είναι σαφώς μεγαλύτερο, ο ασφαλισμένος θα χρειαστεί να πληρώσει μεγαλύτερα ασφάλιστρα σε σχέση με το παρελθόν. Όμως αυτό που εξασφαλίζει μέσω αυτής της ασφάλισης είναι η ρευστότητά του, η οποία είναι το ζωτικότερο όργανο κάθε οικονομικού οργανισμού. Οι εταιρίες δεν κλείνουν ούτε επειδή έχουν μικρό τζίρο, ούτε επειδή έχουν μεγάλο δανεισμό, ούτε επειδή έχουν μικρά κέρδη. Οι επιχειρήσεις κλείνουν από έλλειψη ρευστότητας.  Και, με τους κλάδους που βρίσκονται στο κόκκινο; Οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα σε επισφάλειες είναι ουσιαστικά εκείνοι που ενέχουν το μεγαλύτερο 102 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

εμπορικό ρίσκο. Ως αποτέλεσμα, ο ασφαλιστής σε αυτούς τους κλάδους θα διαθέσει αναλογικά και μικρότερη ασφαλιστική κάλυψη. Στην Atradius όμως έχουμε δίκαιους τρόπους χρέωσης έτσι ώστε το κόστος της ασφάλισης να είναι αναλογικό της ασφαλιστικής κάλυψης. Άρα, εάν σε έναν ασφαλισμένο προσφέρουμε μικρά πιστωτικά όρια, ανάλογα μικρό θα είναι και το κόστος της κάλυψης.  Η εφαρμογή της Solvency II, μετά και τις διαφωνίες μεταξύ ΕΕ, ΕΚ και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μετατίθεται πιθανά για μετά το 2016. Μπορεί αυτό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον κλάδο ή μήπως μετάθεση εντάσσεται στα θετικά προκειμένου να αποφευχθούν λάθη και παραλείψεις; Η Atradius κατέχοντας το 31% της διεθνούς αγοράς Ασφάλισης Πιστώσεων, είναι ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους πιστώσεων παγκοσμίως, πιστοποιημένη με Α3 από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s (εφάμιλλη αξιολόγηση με “A-” απ’ την Standard & Poor’s) και με Α από την ΑΜ Best και είναι απόλυτα εναρμονισμένη με όλους τους διεθνείς ασφαλιστικούς κανόνες και οδηγίες. Οποτεδήποτε λοιπόν και εάν εφαρμοστούν οι οδηγίες της Solvency II, η Atradius είναι έτοιμη να τις εφαρμόσει.  Πριν κλείσουμε πείτε μας με δύο λόγια τις προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τις τάσεις στην αγορά σας; Οι αλλαγές στην ελληνική οικονομία είναι συνεχείς και οι επιπτώσεις στην κοινωνία και στην αγοραστική δύναμη της χώρας υπολογίσιμες. Η περίοδος προσαρμογής θα είναι παρατεταμένη και σίγουρα όχι εύκολη. Πίσω όμως από κάθε κρίση κρύβεται πάντα και μία ευκαιρία. Και πρέπει να τη βρούμε, να τη διακρίνουμε. Οφείλουμε να αυτοσχεδιάσουμε, να προχωρήσουμε μπροστά και να προσαρμοστούμε το γρηγορότερο στις νέες προκλήσεις. Να γίνουμε καλύτεροι και να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα τόσο στις επιχειρήσεις μας όσο και στη νοοτροπία μας. Πρέπει να γίνουμε συντηρητικότεροι αλλά και διορατικότεροι συνάμα. Να οραματιστούμε νέες αγορές, νέους πελάτες, νέους τρόπους προσέγγισής τους, αποτελεσματικότερους τρόπους διαχείρισης, να χρησιμοποιήσουμε νέα χρηματοπιστωτικά εργαλεία. Αν θέλουμε να γίνουν όλα όπως πριν, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τα αλλάξουμε όλα! Η Ασφάλιση Πιστώσεων είναι ένα έξυπνο και μοντέρνο εργαλείο χρηματοδότησης, αποτροπής των επισφαλειών και προστασίας της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Μιλώντας για την Atradius και ορμώμενος από την 15ετή μας παρουσία στη χώρα, τονίζω ότι στρατηγική μας είναι να παραμείνουμε ενεργοί στην Ελλάδα, να παράσχουμε τις υπηρεσίες μας στον Έλληνα επιχειρηματία και να συνδράμουμε, στον βαθμό που μας αναλογεί, στην ανάπτυξη της οικονομίας μας.

α σ φ α λ ε ι ες Δεδομένα και προοπτικές ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

103

ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // Ασφάλειες

Ανθεκτικeς στην κρiση

Ζημιeς απo τα κρατικa ομoλογα Ζημιές από το PSI και μείωση της παραγωγής ασφαλίστρων, τα χαρακτηριστικά μιας αγοράς που αποδείχτηκε ανθεκτική, μέχρι στιγμής, στην κρίση. Η χαμηλή ασφαλιστική κάλυψη των Ελλήνων και η προτίμηση για προγράμματα που συνδέονται με επενδύσεις, καθώς οι καλύψεις του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης περιορίζονται, δείχνουν τις κατευθύνσεις για τις ασφαλιστικές εταιρείες στο μέλλον. Άλλωστε, κάποια στιγμή, η κρίση θα περάσει.

104 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

 Οι ασφαλιστικές εταιρείες υπέστησαν ζημιές περίπου 1 δισ. ευρώ από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής κρατικών ομολόγων (PSI) και τη μείωση της ονομαστικής αξίας τους σχεδόν στο μισό. Ο κλάδος κατέγραψε ζημιές 0,9 δισ. ευρώ το 2011, αφού οι αρνητικές υπεραξίες στα κρατικά ομόλογα μετέτρεψαν σε αρνητικό το θετικό λειτουργικό αποτέλεσμα των 1,4 δισ. Ανάλογες εξελίξεις εκτιμώνται και στο συνολικό αποτέλεσμα του κλάδου το 2012.

 Ωστόσο ο κλάδος αποδεικνύεται ανθεκτικός στην κρίση, η μείωση της παραγωγής ασφαλίστρων ήταν σχετικά περιορισμένη αναλογικά με την ένταση της ύφεσης στην οικονομία. Το 2011 μειώθηκε 6,5%, 6,4% στον κλάδο ζωής και 6,5% στον κλάδο ζημιών. Ανάλογη είναι η εξέλιξη και το 2012 (8μηνο), σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος. Η συνολική παραγωγή μειώνεται 7%, ωστόσο αναδεικνύεται μια νέα τάση: η ανθεκτικότητα του κλάδου ζωής όπου η παραγωγή μειώνεται οριακά (0,1%), με τη σημαντική ενίσχυση των ασφαλίσεων ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις να συγκρατεί την πτώση. Οι τελευταίες αυξάνονται θεαματικά, κατά 65% και για 2ο συνεχόμενο έτος, με τους πολίτες να αναζητούν πρόσθετο μελλοντικό εισόδημα στα επενδυτικά προγράμματα καθώς βλέπουν τις παροχές από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να περιορίζονται σημαντικά. Χωρίς την ενίσχυση αυτή, η μείωση του κλάδου ζωής θα έφθανε το 11%. Επίσης, μικρή μόνο (1%) είναι η μείωση

στις ασφαλίσεις υγείας, καθώς επίσης περιορίζονται οι παροχές του δημόσιου συστήματος λόγω των αδυναμιών που απορρέουν από την κρίσιμη κατάσταση των δημόσιων οικονομικών και τις μεγάλες περικοπές δαπανών που αυτή συνεπάγεται. Οι εξελίξεις αυτές, καθώς και τα αυξανόμενα θετικά αποτελέσματα του κλάδου ζωής, σηματοδοτούν την κατεύθυνση για τις εταιρείες, αφού σε όλες τις άλλες κατηγορίες ασφαλίσεων ζωής η παραγωγή μειώνεται.

 Εξάλλου, τα κατά κεφαλή ασφάλιστρα ζωής στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλά σε σύγκριση με τον μέσο όρο στην ΕΕ. Πριν από την κρίση το 2009 ήταν 222 ευρώ έναντι 1.221. Έκτοτε, λόγω της ύφεσης μειώθηκαν στα 192 ευρώ στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αναζήτηση πρόσθετου εισοδήματος από τους πολίτες, συμπληρωματικού της σύνταξης από τον δημόσιο πυλώνα ασφάλισης, αναμένεται να επαναφέρει τις ασφαλίσεις ζωής σε άνοδο, άλλωστε κάποτε η κρίση θα περάσει. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην ΕΕ τα 61% των ασφαλίστρων αφορούν ασφαλίσεις ζωής και στην Ελλάδα το 44%.  Βέβαια, η κατάργηση της φοροαπαλλαγής στις ασφαλίσεις ζωής, στο πλαίσιο της κατάργησης των περισσότερων φοροαπαλλαγών που αποφάσισε η κυβέρνηση για να εξοικονομηθούν έσοδα, αντιβαίνει στον στόχο ανάπτυξης της ιδιωτικής ασφάλισης και αποτελεί πλήγμα για τον κλάδο. Αυτό ισχύει επιπροσθέτως για τα ομαδικά συμβόλαια ζωής, όπου σχεδιάζεται η φορολόγηση των ασφαλίστρων που καταβάλλονται από τον

εργοδότη ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. Η παραγωγή ασφαλίστρων στα τελευταία υποχωρεί με ρυθμό 23%, ρυθμός που θα ενταθεί με τη ρύθμιση αυτή αφού, ιδίως σε περιβάλλον ύφεσης, οι εργαζόμενοι δεν θα θέλουν να φορολογηθούν για κάτι αβέβαιο -σε περίπτωση διακοπής της εργασίας τους σε συγκεκριμένο εργοδότη- και το οποίο θα εισπράξουν σε πολύ μεταγενέστερο χρόνο. Η ελληνική φορολογική μεταχείριση της ιδιωτικής ασφάλισης αποκλίνει από την ευρωπαϊκή, όπου με φορολογικά κίνητρα επιδιώκεται η ενίσχυση της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης.



Όσον αφορά τον κλάδο ζημιών -στον οποίο αναλογούν σχεδόν τα 3/5 της συνολικής παραγωγής ασφαλίστρων- η μείωση της παραγωγής είναι πλέον σημαντική και εντείνεται, κατά 12% το 8μηνο του 2012, 14% στην ασφάλιση αυτοκινήτων και 10% στις λοιπές ασφαλίσεις.

 Οι ασφαλιστικές θα πρέπει να καλύψουν σε ορίζοντα τριετίας τις ζημιές από το PSI, ώστε το 2014 να καλύπτουν τις εποπτικές απαιτήσεις από την οδηγία Solvency II, η εφαρμογή της οποίας ωστόσο αναβάλλεται, πιθανότατα για μετά το 2016.

 Πρόκληση

για τις ασφαλιστικές εταιρείες διεθνώς -ιδιαίτερα για τις γερμανικές και τις τοποθετήσεις τους στα ομόλογα της χώρας τους- οι ιστορικά χαμηλές αποδόσεις των ασφαλών τοποθετήσεων σε ομόλογα ισχυρών δημοσιονομικά χωρών, των καταφυγίων ασφάλειας.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

105

Ασφαλειεσ ΣτέφανοςΜινέττας Βερζοβίτης // Ευρωπαϊκή Πίστη Γιώργος // Ευρωπαϊκή Ένωσις - Ασφάλειες ΜΙΝΕΤΤΑ

zωησ & υγεiασ

οι κλaδοι

ανaπτυξης Συνeντευξη στην eλενα Ερμεiδου 106 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012 2012

Η Ευρωπαϊκή Ένωση - Ασφάλειες ΜΙΝΕΤΤΑ επενδύει στον κλάδο ζωής και υγείας για να τον αναπτύξει ενόψει των επερχόμενων αναγκών των ασφαλισμένων. Όσον αφορά στη συνεργασία των ασφαλιστικών εταιρειών με τα δημόσια νοσοκομεία, ο Γιώργος Μινέττας, Αντιπρόεδρος και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, μιλώντας στους Μηχανισμούς του Χρήματος, τονίζει ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολη, λόγω των προβλημάτων με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωπα.

 Ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ευρώπη και τον κόσμο παρά την επιδείνωση της κρίσης χρέους το 2011 παρέμεινε ανθεκτικός. Στην Ελλάδα συνέβη το ίδιο; Και πώς αξιολογείτε την πορεία της ΜΙΝΕΤΤΑ μέχρι σήμερα; Αναφορικά με τον κλάδο ζωής και υγείας, σε αντίθεση με τους άλλους κλάδους των γενικών ασφαλίσεων, παρουσιάζει μία ανοδική τάση -40% αύξηση του αριθμού των συμβολαίων κατά το 9μηνο του 2012- η οποία οφείλεται στην αβεβαιότητα των καταναλωτών σε σχέση με τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων και τη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια, η εταιρεία μας, μία εκ των 11 μικτών εταιριών που λειτουργούν στην Ελλάδα, αποφάσισε να επενδύσει στον κλάδο ζωής και υγείας και να τον αναπτύξει ενόψει των επερχόμενων αναγκών των ασφαλισμένων. Ως εκ τούτου, σε συνεργασία με τους διεθνούς φήμης αντασφαλιστές της, δημιουργεί νέα προγράμματα προσαρμοσμένα στις εκάστοτε συνθήκες.  Γιατί έχει καθυστερήσει τόσο η συνεργασία των ασφαλιστικών εταιρειών με τα δημόσια νοσοκομεία και τι χρειάζεται για να προωθηθεί; Η σημερινή δύσκολη οικονομική κατάσ ταση έ χει επιφέρει πολλές δυσλειτουργίες στα δημόσια νοσοκομεία, όπως όλοι γνωρίζουμε. Με δεδομένη αυτή την κατάσταση είναι πολύ δύσκολη η συνεργασία, μια και ο ασφαλισμένος, επιλέγοντας ιδιωτική ασφάλιση, αυτό που ζητά είναι η εξυπηρέτηση, χωρίς εκπτώσεις στο προϊόν στο οποίο επενδύει το υστέρημά του.

 Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια συνεχίζουν να χρεώνουν υπέρογκα ποσά νοσηλείας. Μάλιστα για την ίδια υπηρεσία το ποσό μπορεί να διαφέρει αν ο ασθενής πληρώσει εξ ιδίων τα νοσήλια μέσω του ΕΟΠΠΥ, ενώ η χρέωση ανεβαίνει όταν πρόκειται το ποσό να καταβληθεί από ασφαλιστική εταιρεία. Συνέπεια είναι η αύξηση των ασφαλίστρων από τις εταιρείες, περνώντας το κόστος στους πελάτες. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται και σε άλλες χώρες. Προσπαθούμε μέσω ελεγκτικών εταιριών αλλά και συμφωνιών με τα νοσηλευτικά ιδρύματα να πετύχουμε καλύτερα τιμολόγια ώστε να μην είναι απαραίτητη η αύξηση των ασφαλίστρων.  Οι διαφωνίες μεταξύ ΕΚ, ΕΕ και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μετέθεσαν την ψηφοφορία για την Omnibus τον Μάρτιο του 2013. Το Solvency II πάει πλέον για το 2015 ή 2016. Τι σημαίνει αυτή η καθυστέρηση για τη Μινέττα; Η μικρή αυτή καθυστέρηση δεν σημαίνει στην πράξη πολλά πράγματα. Εμείς στην ΜΙΝΕΤΤΑ προετοιμαζόμαστε εντατικά, γιατί πραγματικά αλλάζουν άρδην πάρα πολλά στο πώς θα υπολογίζονται οι δείκτες φερεγγυότητας, στο ύψος των κεφαλαίων που θα είναι απαραίτητα για την κάλυψη των νέων απαιτήσεων.  Ποιοί είναι οι στόχοι σας για τα επόμενα 3 χρόνια; Στόχος μας πάντα ήταν να ασφαλίζουμε ότι αξίζει για τον καθένα μας και να αποζημιώνουμε αμέσως. Στόχος μας είναι η επιβράβευση αυτών των αξιών μέσω της ακόμα μεγαλύτερης καταξίωσής μας στους ασφαλισμένους μας. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

107

Ασφαλειεσ Στέφανος Βερζοβίτης // Ευρωπαϊκή Πίστη

aνθεκτικοi στην

κρiση

Συνeντευξη στην eλενα Ερμεiδου

Η Ευρωπαϊκή Πίστη, το 2011 απορρόφησε τη ζημιά του PSI + στο 100%, πέτυχε να διανείμει κέρδη και να αυξήσει την παραγωγή της. Και, ενώ οι άλλοι ψάχνουν να βρουν λύση στο πρόβλημα της κεφαλαιακής ενίσχυσης, η ίδια, όπως αναφέρει στους Μηχανισμούς του Χρήματος, ο Στέφανος Βερζοβίτης, Γενικός Διευθυντής Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών, βρίσκεται ένα βήμα μπροστά, σχεδιάζει νέα προϊόντα και προτείνει λύσεις για τη βελτίωση του κλάδου. 108 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

 Το 2012 αποδείχθηκε ένα ακόμα δύσκολο έτος για την ελληνική οικονομία. Ο κλάδος των ασφαλειών 2011 παρουσίασε ανθεκτικότητα σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της IAIS. Ποια είναι η πορεία της Ευρωπαϊκής Πίστης, αν λάβουμε υπόψη μας και τις ζημιές που υπέστησαν οι ασφαλιστικές λόγω του PSI; Το 2011, η Ευρωπαϊκή Πίστη ήταν από τις ελάχιστες ασφαλιστικές εταιρίες που απορρόφησε τη ζημιά του PSI+ κατά 100% μέσα στη χρήση, επιτυγχάνοντας κέρδη προ φόρων 4 εκ. ευρώ. Ταυτόχρονα, είμαστε μεταξύ των λίγων εισηγμένων εταιριών που διένειμαν κέρδη και αύξησαν την παραγωγή τους κατά 16%, όταν το σύνολο της αγοράς συρρικνώθηκε κατά 7%. Την ίδια εικόνα προβλέπουμε και για το 2012, όπου αναμένουμε να επιτύχουμε τον στόχο μας για κέρδη προ φόρων στα 7 εκ. ευρώ. Αυτά τα θετικά αποτελέσματα έχουν σαν συνέπεια τη μη ύπαρξη ανάγκης κεφαλαιακής ενίσχυσης, τη στιγμή που ο κλάδος ζητά από τους μετόχους του να καλύψουν αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων άνω των 2 δισ. ευρώ.

Προτείνουμε την τυποποίηση και ομογενοποίηση των πληροφοριών προς τους διάφορους φορείς ελέγχου, που θα βοηθήσει στην άμεση και ποιοτική ενημέρωση των ενδιαφερομένων, στις αναγκαίες διασταυρώσεις των στοιχείων και στην εξαγωγή όλων των παραπάνω από τις εταιρείες με μικρότερη προσπάθεια και κόστος.

 Παρά τα μεγάλα προβλήματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ο κόσμος με δυσκολία προγραμματίζει αγορές συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Υπάρχει κενό στη στρατηγική των καταναλωτών και των εταιρειών, μήπως τελικά οι ασφαλιστικές δεν είναι ακόμα έτοιμες να αναλάβουν νέο ρόλο στην κοινωνία; Η χαμηλή, ακόμα, διείσδυση των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων είναι το αποτέλεσμα της «εκπαίδευσης» που υπέστη ο καταναλωτής τα τελευταία 30 χρόνια, έτσι ώστε να καταναλώνει κυρίως με δανεικά χωρίς να αποταμιεύει, αφού πίστευε ότι όταν θα είχε ανάγκη, το κράτος θα ήταν αρωγός του. Η αλλαγή που συντελείται τα τελευταία χρόνια με την πλήρη ανατροπή των ανωτέρω πεποιθήσεων χρειάζεται χρόνο για να αφομοιωθεί. Όταν αυτό συμβεί, ο κλάδος θα είναι έτοιμος με σοβαρότητα και υπευθυνότητα να τον υπηρετήσει.  Ποιες κινήσεις έχει κάνει μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Πίστη για να καλύψει τις ανάγκες των ασφαλισμένων; Η εταιρία συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση προσφοράς

μοναδικών προϊόντων στην κοινωνία, λανσάρισε πρόσφατα ένα νέο πρωτοποριακό προϊόν, τον «Ασφαλιστικό Γονέα», μέσω του οποίου εξασφαλίζει στον κάθε Έλληνα πολίτη και την οικογένειά του, ανεξάρτητα αν είναι ή όχι πελάτης μας, δωρεάν αγορές από συμβεβλημένες επιχειρήσεις, στην περίπτωση που ως φυσικός γονέας έχει κάποιο ατύχημα.  Η οδηγία Solvency II μετά τις διαφωνίες που σημειώθηκαν μεταξύ ΕΕ, Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πάει πιθανά όπως ανέφερε και ο πρόεδρος της EIOPA, της ευρωπαϊκής αρχής για τις ασφάλειες, για μετά το 2016. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις ή η μετάθεση κατατάσσεται στα θετικά προκειμένου να αποφευχθούν λάθη και παραλείψεις; Η οδηγία Solvency II με τους τρεις πυλώνες της (ποσοτικός, ποιοτικός και αναφορών), δίνει τη δυνατότητα στον κλάδο να βγει από την «ομίχλη» στην οποία σε ένα βαθμό βρίσκεται σήμερα. Η ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων όμως είναι σημαντική και παράλληλα αρκετά πολύπλοκη, στον βαθμό που το έργο απευθύνεται σε μία σειρά από χώρες, με διαφορετικές κουλτούρες και χαρακτηριστικά. Όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλο έργο, τυχόν μετάθεση για ένα ορισμένο χρόνο κρίνεται απαραίτητη. Εάν όμως έχουμε συνεχείς μεταθέσεις, το έργο αποδυναμώνεται, κυριαρχεί η κόπωση και πολύ συχνά εγκαταλείπεται, αφήνοντας απογοήτευση για τον χρόνο και τις δαπάνες που επενδύθηκαν σε αυτό χωρίς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.  Πώς κρίνετε μέχρι σήμερα το έργο της Τράπεζας της Ελλάδος ως εποπτικής αρχής για τον ασφαλιστικό κλάδο και τι θα προτείνατε ως Ευρωπαϊκή Πίστη; Ο σημερινός επόπτης ανέλαβε το έργο του σε μια δύσκολη συγκυρία για την οικονομία, η οποία σε συνδυασμό και με το PSI+, δημιούργησε πληθώρα προβλημάτων στις ασφαλιστικές εταιρείες, τα οποία προστέθηκαν στα ήδη υπάρχοντα. Μέσα σε αυτό το κλίμα πιστεύουμε ότι κατάφερε να προσδιορίσει με ρεαλισμό τους ευαίσθητους τομείς στους οποίους έπρεπε να εστιάσει και παράλληλα τους επικοινώνησε με σαφήνεια σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό σαφούς εικόνας από μέρους των εποπτευομένων αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους. Πέραν αυτών που μέχρι σήμερα έχουν γίνει, ως εταιρεία θα είχαμε να προτείνουμε την τυποποίηση και ομογενοποίηση των πληροφοριών προς τους διάφορους φορείς ελέγχου (ΔΕΙΑ, Υπουργείο Οικονομικών μέσω των IFRS, Ορκωτούς Ελεγκτές, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κ.α.), γεγονός που θα βοηθήσει στην άμεση και ποιοτική ενημέρωση των ενδιαφερομένων, στις αναγκαίες διασταυρώσεις των στοιχείων και στην εξαγωγή όλων των παραπάνω από μέρους των εταιρειών με μικρότερη προσπάθεια και κόστος. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

109

Ασφαλειεσ Jean Pascal Garret // CNP Laiki Insurance Holdings

Διευρύνει τα κανάλια προώθησης των ασφαλιστικών της προϊόντων η CNP Laiki Insurance Holdings, το Bancassurance συμπληρώνεται με νέο δίκτυο ασφαλιστικών διαμεσολαβητών, που θα προωθεί συνταξιοδοτικά και αποταμιευτικά προϊόντα. Μιλώντας στους Μηχανισμούς του Χρήματος, ο Jean Pascal Garret, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου, δηλώνει αισιόδοξος για το μέλλον της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Η εταιρεία του στοχεύει στον υπερδιπλασιασμό της παραγωγής ασφαλίστρων μέσα στα επόμενα 2- 3 χρόνια

ανακαμψη στον οριζοντα Συνeντευξη στην eλενα Ερμεiδου

 Πείτε μας λίγα λόγια, κ. Garret, για την εταιρική σας ταυτότητα; Το 2009, η CNP Assurances S.A. απέκτησε το 50,1% του μετοχικού κεφαλαίου της Laiki Insurance Holdings Ltd. και το υπόλοιπο 49,9% παρέμεινε στη Λαϊκή Τράπεζα. Η CNP Laiki Insurance Holdings Ltd. είναι η μητρική εταιρεία όλων των ασφαλιστικών εταιρειών του Ομίλου σε Κύπρο και Ελλάδα (Λαϊκή Cyprialife και Λαϊκή Ασφαλιστική στην Κύπρο, CNP Marfin Ζωής, CNP Marfin Ασφαλιστική και CNP Marfin Πρακτορειακή στην Ελλάδα). Ο Όμιλός μας λοιπόν ανήκει σε δύο «οικογένειες». Την οικογένεια της CNP Assurances η οποία είναι ο μεγαλύτερος ασφαλιστικός όμιλος της Γαλλίας στις ασφαλίσεις προσώπων, και την οικογένεια της Λαϊκής Τράπεζας. Παρά το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, τόσο η CNP Assurances όσο και η CNP Laiki Insurance Holdings το 2011 παρουσίασαν ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Η CNP Assurances είχε παραγωγή ασφαλίστρων 30 δισ. ευρώ, με κέρδη μετά φόρων, παρά την απομείωση των ελληνικών ομολόγων λόγω του PSI, 872 εκατ. Η CNP Laiki Insurance Holdings είχε παραγωγή ασφαλίστρων 211 εκατ. ευρώ με κέρδη μετά φόρων 18,9 εκατ. . 110 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

 Πόσο η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τον ασφαλιστικό κλάδο; Η πρόβλεψή σας για το 2013; Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά τους περισσότερους τομείς δραστηριότητας στην Ελλάδα και δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον ασφαλιστικό κλάδο. Το 2011 η παραγωγή ασφαλίστρων μειώθηκε 6,5% και το 2012 εκτιμάται νέα μείωση 8-10%. Θεωρώ, όμως, ότι η οικονομική κρίση θα πάψει σύντομα να αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της οικονομίας και ότι η ασφαλιστική αγορά θα μπει εκ νέου σε τροχιά ανάπτυξης.  Παρά τις πρόσφατες αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, οι καταναλωτές είναι επιφυλακτικοί στην απόκτηση προγραμμάτων υγείας ή ζωής. Πού νομίζετε ότι οφείλεται αυτό; Οι αλλαγές τα τελευταία χρόνια στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, τόσο σε επίπεδο υπηρεσιών υγείας όσο και σε επίπεδο σύνταξης, έχουν δημιουργήσει ευκαιρίες για την αγορά της ιδιωτικής ασφάλισης. Ιδιαίτερα δε οι ασφαλίσεις υγείας αποτελούν τα τελευταία χρόνια τον κύριο μοχλό ανάπτυξης των ασφαλιστικών εταιρειών στην Ελλάδα. Πα-

δείγματα είναι μέχρι τώρα θετικά, καθώς ασκεί ουσιαστική εποπτεία. Οι εταιρίες που έχουν το κατάλληλο υπόβαθρο ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της Εποπτικής Αρχής, θα ηγηθούν στην αγορά μας στο άμεσο μέλλον γιατί επί της ουσίας, μέσω της εποπτείας, καλούμαστε να βελτιώσουμε και να αναδιαρθρώσουμε τις εσωτερικές μας διαδικασίες, να εκπαιδεύουμε συχνά τα στελέχη αλλά και τους συνεργάτες μας και τέλος να οδηγηθούμε σε παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες με αξιοπιστία, συνέπεια και διαφάνεια.  Η εφαρμογή των οδηγιών του Solvency II έχει μετατεθεί τουλάχιστον για το 2016. Ο Όμιλος σας επηρεάζεται από αυτή την αλλαγή; Η καθυστέρηση της εφαρμογής του Solvency II παρέχει την δυνατότητα στην ασφαλιστική αγορά να προετοιμαστεί καλύτερα. Ο Όμιλος μας, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις φερεγγυότητας του Solvency II, ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πλάνο εργασιών που θα πρέπει να υλοποιηθεί σε συγκεκριμένα χρονικά όρια. Μια πρώτη άσκηση στον Όμιλο μας σε επίπεδο κεφαλαίων πραγματοποιήθηκε πέρυσι και ο συντελεστής φερεγγυότητας μας ήταν επαρκής. Γενικά, οι αρχές και οι οδηγίες του Solvency II είναι χρήσιμες για τις επιχειρήσεις και για τους ασφαλισμένους. ρόλα αυτά όμως οι καταναλωτές είναι ακόμα επιφυλακτικοί στην αγορά προϊόντων, κυρίως συνταξιοδοτικών. Θεωρώ ότι ο πιο βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σημαντικά τις οικονομικές δυνατότητες τους, λόγω της μείωσης του εισοδήματος είτε δεν αγοράζουν προϊόντα είτε προχωρούν σε εξαγορά των υφιστάμενων συμβολαίων τους. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι παράγοντες, όπως τα πολύ χαμηλά μέχρι σήμερα φορολογικά οφέλη που έχουν οι πελάτες, που είναι ήδη ασφαλισμένοι είτε επιθυμούν να ασφαλιστούν με κάποιο προϊόν ασφάλισης ζωής, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πρέπει να αναθεωρήσουν τη στρατηγική τους, δίνοντας έμφαση στην εξυπηρέτηση των πελατών τους, στην παροχή απλών, κατανοητών και προσιτών προϊόντων, που μπορούν να μεταβάλλονται εύκολα και να προσαρμόζονται στις πραγματικές/τρέχουσες ανάγκες των καταναλωτών. Η ασφάλιση αποτελεί βασική «ανάγκη» για τους καταναλωτές και θεωρώ ότι σύντομα, λόγω των ελλείψεων που δημιουργούν τα προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης, θα αναζητήσουν λύσεις στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.  Θεωρείτε ότι η εποπτεία του Ασφαλιστικού Κλάδου μέσω της Τράπεζας της Ελλάδας έχει παίξει καταλυτικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στην ασφαλιστική αγορά; Έχουν περάσει δύο χρόνια από την 1η Δεκεμβρίου 2010, όταν η Τράπεζα της Ελλάδος ανέλαβε την εποπτεία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και κατά την άποψη μου τα

 Ποιοί είναι οι στόχοι σας στην ελληνική αγορά; Στην Ελλάδα, μέχρι πρόσφατα το επιχειρησιακό μας μοντέλο ήταν επικεντρωμένο στο bancassurance, δηλαδή την προώθηση των προϊόντων μας μέσω τραπεζικών δικτύων, συγκεκριμένα των δικτύων της Marfin Egnatia Τράπεζας, μέλος του Ομίλου Λαϊκής Τράπεζας, αλλά και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Παρακολουθώντας στενά τις τάσεις της αγοράς, ειδικότερα στον τομέα της υγείας, πήραμε τη στρατηγική απόφαση να επεκτείνουμε τα κανάλια διανομής των προϊόντων μας δημιουργώντας ένα νέο δίκτυο ανεξάρτητων ασφαλιστικών διαμεσολαβητών και εργαζόμαστε ήδη ώστε πολύ σύντομα να διευρύνουμε τη γκάμα των προϊόντων που προσφέρουμε μέσω του δικτύου αυτού, εστιάζοντας σε προϊόντα που σχετίζονται με συντάξεις και γενικότερα αποταμίευση. Θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι η CNP Marfin Insurance Holdings αποτελεί μέλος του κολοσσού CNP Assurances, ηγετικού ασφαλιστικού ομίλου της Γαλλίας, με περισσότερα από 150 έτη εμπειρίας στις ασφαλίσεις προσώπων, γεγονός βαρύνουσας σημασίας καθώς οι εταιρίες που έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία και το απαραίτητο οικονομικό υπόβαθρο, αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανάκαμψη της αγοράς. Βασισμένοι στις αξίες, στην εμπειρία και την τεχνογνωσία της μητρικής μας εταιρίας και αξιοποιώντας τη σιγουριά που μας προσφέρει η αξιοπιστία και η φερεγγυότητά της, βλέπουμε το μέλλον με αισιοδοξία και στοχεύουμε να υπερδιπλασιάσουμε την παραγωγή ασφαλίστρων μας στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα 2 -3 χρόνια. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

111

Ασφαλειεσ Τριαντάφυλλος Λυσιμάχου // Τράπεζα Πειραιώς

θεσμικeς παρεμβaσεις

για την προωθηση της ιδιωτικης ασφαλισης

Η μεγάλη κεφαλαιακή ενίσχυση των ασφαλιστικών εταιρειών, μετά τις απώλειες που υπέστησαν από το PSI είναι το κύριο χαρακτηριστικό του 2012, γεγονός που θα οδηγήσει σε εξυγίανση. Τα παραπάνω δηλώνει στους Μηχανισμούς του Χρήματος ο Τριαντάφυλλος Λυσιμάχου, Σύμβουλος Ασφαλιστικών Θεμάτων Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Επιρρίπτει ευθύνες σε πολιτεία και συνδικαλιστικούς φορείς για την κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων και ζητά θεσμικές παρεμβάσεις από την πολιτεία για την προώθηση του ασφαλιστικού κλάδου, ιδίως στον τομέα των επαγγελματικών ταμείων. Συνeντευξη στην eλενα Ερμεiδου

112 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012 2012

 Το 2011 αρκετοί κλάδοι της ελληνικής οικονομίας κατέρρευσαν και πολλές εταιρείες έγραψαν ζημιές. Ο κλάδος των τραπεζοασφαλειών αποδείχτηκε ανθεκτικός. Οι εκτιμήσεις για το 2012; Το 2012 η ασφαλιστική αγορά αναμένεται και πάλι να εμφανίσει μείωση της παραγωγής ασφαλίστρων τόσο στους κλάδους Ζημιών όσο και Ζωής και Υγείας στα ποσοστά του 2011 (6-7%). Τα οικονομικά αποτελέσματα θα είναι βελτιωμένα σε σχέση με το 2011, λόγω κυρίως της μείωσης των αποζημιώσεων στον κλάδο αυτοκινήτων. Το κύριο όμως χαρακτηριστικό την χρονιάς που διανύουμε θα είναι η μεγάλη κεφαλαιοποίηση των ασφαλιστικών εταιρειών που θα αγγίξει τα 1,5 δισ. ευρώ, μετά τις ζημιές που υπέστησαν από τη συμμετοχή τους στο PSI. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει την αγορά σταθερά στον δρόμο της εξυγίανσης.  Παρά τη μεγάλη αδυναμία του κοινωνικού ασφαλιστικού συστήματος, ο κόσμος με δυσκολία προγραμματίζει αγορές συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Πού έχει διαπραχθεί το λάθος, στις ασφαλιστικές, στο κράτος και τι πρέπει να γίνει; Οι Έλληνες καθυστέρησαν πολύ να αντιληφθούν ότι το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης εδώ και μια δεκαετία έφθινε συνεχώς. Η πολιτεία δεν ενημέρωνε τους ασφαλισμένους για την πραγματική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων ενώ οι συνδικαλιστικοί φορείς πίεζαν τις κυβερνήσεις για περαιτέρω χρηματοδοτήσεις, με δανεικά φυσικά. Οι ασφαλιστικές εταιρείες επίσης δεν προωθούσαν, παρά μόνο πρόσφατα, τα κατάλληλα συνταξιοδοτικά προγράμματα που θα έπειθαν τους καταναλωτές ότι θα εισέπρατταν μετά από 15-30 χρόνια το ποσόν που είχαν προϋπολογίσει και για το οποίο κατέθεταν τα ετήσια ασφάλιστρα. Ήλθε στο μεταξύ η κρίση με τη μείωση των εισοδημάτων και την απαξίωση των επενδύσεων και, τέλος, η υπόθεση της Ασπίς που επηρέασε αρνητικά την αξιοπιστία της Ιδιωτικής Ασφάλισης. Τώρα που τα προβλήματα έχουν γίνει ορατά, η ασφαλιστική αγορά καλείται να προωθήσει με ποιοτικά κριτήρια τα προϊόντα της, προβάλλοντας συγχρόνως την αξιόπιστη εικόνα που δικαιούται να κατέχει ιδίως μετά την υψηλή κεφαλαιοποίηση της. Επίσης η πολιτεία πρέπει να συνδράμει με κάθε θεσμική και φορολογική διευκόλυνση (σχετικά με το φορολογικό, πληροφορούμαστε ότι τελικά δεν θα καταργηθεί η φορολογική απαλλαγή). Βέβαια υπάρχει και το θέμα των επενδύσεων που θα συνεχίσει να αποτελεί εμπόδιο για την ανταγωνιστικότητα των ασφαλιστικών προϊόντων μέχρι να εξομαλυνθεί η διεθνής κεφαλαιαγορά. Θεωρώ ότι στην παρούσα συγκυρία θα ήταν χρήσιμο να βελτιώσει η κυβέρνηση το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των Επαγγελματικών Ταμείων, έναν θεσμό που εξαιρεί αδίκως τις ασφαλιστικές εταιρείες ως διαχειριστές τους. Ίσως αυτό είναι και ένας λόγος για τη μη ουσιαστική ενεργοποίησή τους.  Στα διεθνή συνέδρια με επίκεντρο τις τραπεζοασφάλειες προτείνεται η προσαρμογή του κλάδου σε νέες προηγμένες τεχνολογίες για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών και περισ-

σότερη διαφάνεια. Ποιά βήματα έχει κάνει η Πειραιώς προς αυτή την κατεύθυνση; Είναι αλήθεια ότι η επιτυχία των τραπεζοασφαλίσεων εξαρτάται από τους αυτοματισμούς που χρησιμοποιούνται για την ταχεία εξυπηρέτηση των πελατών των τραπεζών πριν και μετά την πώληση. Η Τράπεζα Πειραιώς χρησιμοποιεί την πιο προωθημένη τεχνολογία για τον σκοπό αυτό. Πρόσφατα δε έχει εισέλθει δυναμικά και στον χώρο των direct πωλήσεων ασφαλιστικών προϊόντων μέσω Internet και Call center.  Πώς μπορεί ο πελάτης να μετρήσει τα πλεονεκτήματα από την αγορά ενός ασφαλιστικού προϊόντος μέσω της τράπεζάς σας; Τα πλεονεκτήματα των προϊόντων μας συνίστανται στις προσφερόμενες καλύψεις που φροντίζουμε να είναι ανταγωνιστικές και ανάλογες με τις ανάγκες των πελατών. Προσφέρουμε επίσης εναλλακτικές λύσεις και πολύ ανταγωνιστικά ασφάλιστρα, ιδιαίτερα με τη χρήση της Direct πλατφόρμας. Τέλος φροντίζουμε το service να παραμένει σε υψηλά επίπεδα με τη χρήση του Call Center και των διαφόρων Help Desk τόσο της τράπεζας όσο και των δυο συνεργαζόμενων εταιρειών.  Η νέα στρατηγική συμφωνία ΑΤΕ/Πειραιώς προβλέπει αλλαγές στο μοντέλο των τραπεζοασφαλειών που ακολουθείτε; Οι στόχοι σας για τα επόμενα χρόνια; Θα χρησιμοποιήσουμε το ίδιο μοντέλο διότι θεωρούμε ότι είναι πολύ πετυχημένο και αποδοτικό από πλευράς ποιοτικών και ποσοτικών αποτελεσμάτων. Το ήδη πιστοποιημένο προσωπικό της πρώην ΑΤΕ θα εκπαιδευθεί σύντομα για να χειρίζεται τα συστήματα που χρησιμοποιούμε. Όσον αφορά τους στόχους μας, θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τα τεχνολογικά μας συστήματα και κυρίως τα Direct ώστε να αποκτήσουμε ένα σοβαρό μερίδιο αγοράς στον τομέα αυτό που καλύπτει προς το παρόν τις ασφαλίσεις αυτοκινήτων αλλά επεκτείνεται και στις ασφαλίσεις κατοικιών και ζωής. Επίσης θα βελτιώσουμε τα συστήματα εξυπηρέτησης ώστε οι πελάτες επικοινωνώντας με τα καταστήματα ή το Call Center ή μέσω του Internet να λύνουν τα θέματά τους γρήγορα και κυρίως ποιοτικά, σύμφωνα με τους κανόνες του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς  Η εφαρμογή της Solvency II, μετά και τις διαφωνίες που σημειώθηκαν μεταξύ ΕΕ, ΕΚ και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πιθανότατα μετατίθεται για μετά το 2016. Υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις ή η μετάθεση κατατάσσεται στα θετικά προκειμένου να αποφευχθούν λάθη και παραλείψεις; Λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κρίση που επηρεάζει όλη την Ευρώπη όπως επίσης και τις απαιτήσεις του Solvency II σε εποπτικά κεφάλαια και δαπανηρές διαδικασίες, θεωρώ πολύ λογική την καθυστέρηση της εφαρμογής του. Πάντως, η εποπτική αρχή στη χώρα μας φροντίζει ώστε να αρχίσουν να εφαρμόζονται από τώρα απαραίτητες διατάξεις του Solvency II για να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό, να τηρούνται οι βασικοί κανόνες αποθεματοποίησης και κεφαλαιοποίησης και, φυσικά, να προστατεύονται οι καταναλωτές. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

113

στατιστικα στοιχεια

Α ριθμοι που ενδιαφερουν  Πόσο έχουν αυξήσει οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου τον ισολογισμό τους, δηλαδή σε ποια έκταση έχουν παρέμβει με ποσοτική χαλάρωση ή άλλα μη-συμβατικά μέτρα (ΕΚΤ) για τη στήριξη της οικονομίας; Ο ισολογισμός της ΕΚΤ έχει φθάσει πλέον στο 33% του αεπ της ευρωζώνης από 15% το 2008, πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Ακολουθεί η Ιαπωνία με 33%, η οποία όμως έχει παρελθόν στην ποσοτική χαλάρωση, από 22%. Επόμενη είναι η βρετανική κεντρική τράπεζα με 25% από 7% και ακολουθεί η αμερικανική Fed με 18% από 7% επίσης.  Οι 4 μεγάλες βρετανικές τράπεζες έχουν συνολική έκθεση 168 δισ. λίρες στις ευάλωτες χώρες της ευρωζώνης, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα. Αυτή εντοπίζεται κυρίως στην Ιρλανδία και δευτερευόντως στην Ισπανία. Αναλυτικά η Barclays 62 δισ. λίρες, η HSBC 18 δισ., η Lloyds 30 δισ. και η RBS 58 δισ.  Από τα μέσα του 2011 ως σήμερα, 700 δισ. ευρώ έφυγαν από την Πορτογαλία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία. Η έξοδος των κεφαλαίων έγινε με απομόχλευση (απόσυρση δανείων) και διαρροή καταθέσεων. Η έκθεση των γερμανικών τραπεζών έχει μειωθεί κατά 59%, κυρίως ως αποτέλεσμα κυρίως του κουρέματος των ελληνικών κρατικών ομολόγων.  Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας κεφαλαίων στον κόσμο (όπως μετράται από το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών) με 12,8% των συνολικών. Ακολουθεί η Κίνα με 12,5%, η Σ. Αραβία με 8,8%, η Ιαπωνία με 7,5% και η Ρωσία και η Ελβετία με 6%. Για να έχουμε τάξη μεγέθους, το πλεόνασμα της Γερμανίας είναι ίσο με 6,5% του αεπ της έναντι 2,5% της Κίνας.  Προβληματισμός στη γερμανική κεντρική τράπεζα. Δηλώνει ότι η συνεχής άνοδος των τιμών των ακινήτων στις μεγάλες πόλεις της χώρας, 8% ΤΟ 2012, που τροφοδοτούν τα χαμηλά επιτόκια και η αντίληψη της ασφαλούς τοποθέτησης που έχουν οι επενδυτές, παρακολουθείται, ώστε να προληφθούν υπερβολές που μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για τη σταθερότητα. 114 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2012

 Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ESM, ανέρχεται σε 901 εκατ. ευρώ, ποσό που θα πρέπει να καταβάλλει η χώρα το 2013. Η διαφορά του με τον προσωρινό EFSF είναι ότι η συμμετοχή των χωρών δεν αφορά εγγυήσεις αλλά καταβολή μετρητών.  Από τα 193 δισ. ευρώ των δανείων της τρόικας στην Ελλάδα, σχεδόν τα μισά αφορούν στη στήριξη των τραπεζών (50 δισ. περίπου) μετά από τις ζημιές που υπέστησαν από κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων και την παροχή εγγυήσεων στους ομολογιούχους (30 δισ.) για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων. Τα υπόλοιπα αφορούν στην κάλυψη των ταμειακών αναγκών του κράτους και τη λήξη ομολόγων που κατέχουν η ΕΚΤ και οι άλλες κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης.  Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας αν δεν λαμβάνονταν μέτρα το 2012, θα έφθανε το 220% του αεπ ή 412 δισ. ευρώ. Στόχος είναι το δημόσιο χρέος να υποχωρήσει στο 124% του αεπ το 2022 από 189% σήμερα. Η επιτυχία στην επίτευξη του θα κριθεί από την ανάκαμψη της οικονομίας, την αναπτυξιακή ώθηση που θα δώσει η ολοκλήρωση του ΕΣΠΑ και τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν στη χώρα από το επόμενο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που προβλέπονται 40% λιγότερα από του ΕΣΠΑ. Η αβεβαιότητα είναι μεγάλη, ώστε θα χρειαστεί κούρεμα των δανείων της τρόικας.  Οι προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής περικλείουν σημαντικό περιθώριο σφάλματος. Αν οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές είναι μεγαλύτεροι από την υπόθεση εργασίας –κάτι που επιβεβαιώνει η συνεχής αναθεώρηση προς τα κάτω των εκτιμήσεων για τα φορολογικά έσοδα- θα υπάρξει απόκλιση προς το δυσμενέστερο στις προβλέψεις, π.χ. για περιορισμό του δημοσίου ελλείμματος στο 3,2% του αεπ το 2016 από 7% το 2012.  Συνέπεια των ανωτέρω είναι ότι για να περιοριστεί το δημόσιο έλλειμμα κατά 3,2% του αεπ τη διετία 2013-2014, από 7% στο 3,8%, απαιτούνται μέτρα 7,2% του αεπ (τα 13,8 δισ. ευρώ) από τα οποία σχεδόν το 3% του αεπ θα αφαιρεθεί από τις συντάξεις και το 2% θα προέλθει από αύξηση των φόρων.  Οι Έλληνες και οι επιχειρήσεις τους είχαν τοποθετήσεις στον φορολογικό παράδεισο των νησιών Κάιμαν 3 δισ. δολ. πριν από την κρίση. Σήμερα έχουν μόλις 503 εκατ., σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ. Η μεγάλη άνοδος εκδηλώθηκε την περίοδο 2004-2008, μόνο το 2004 τριπλασιάστηκαν στο 1,5 δισ. δολ.  727 εκατ. πιστωτικές και κάρτες πληρωμών βρίσκονταν στα πορτοφόλια των Ευρωπαίων το 2011 με τις οποίες πλήρωσαν για 37 δισ. συναλλαγές -το 41% των συναλλαγών που διευθετήθηκαν χωρίς μετρητά- συνολικής αξίας 1,9 τρισ. ευρώ.  Στα 17 χιλ. ευρώ υποχώρησε το κατά κεφαλή αεπ των Ελλήνων το 2012, χαμηλότερα από το 2005, και με μέσο όρο για την ευρωζώνη τις 28 χιλ.

Το πρώτο κατάστημα Trollbeads στην Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας

ΝΕΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ! ΒΑΛΑΩΡΙΤΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ τηλ. 2130 249440 www.trollbeads.gr

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ • ΕΤΟΣ 22ο • ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

tαξίδι στον κόσμο