Kamil Jodłowiec – PIERWSZA EDYCJA NAGRODY IM. FRANKA WILCZKA

SCIENTIASCIENTIA PIERWSZA EDYCJA NAGRODY IM. FRANKA WILCZKA

Moment wręczenia nagrody; od lewej: prezes Fundacji Kościuszkowskiej Marek Skulimowski, rektor UJ prof. Jacek Popiel, dr Przemysław Mróz, prodziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ prof. Piotr Salabura

Doktor Przemysław Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego 16 października 2020 w auli Collegium Novum odebrał z rąk rektora UJ prof. Jacka Popiela certyfikat pierwszej edycji Nagrody im. Franka Wilczka, przyznawanej młodym polskim naukowcom za znaczące odkrycia w fizyce, astronomii lub pokrewnych dziedzinach. Laureat wyróżniony został za scharakteryzowanie populacji planet swobodnych w Drodze Mlecznej i odkrycie najbardziej wiarygodnych kandydatów na małomasywne planety swobodne. To jedno z największych osiągnięć polskiej astronomii w ostatnich latach.

W uroczystości wręczenia nagrody uczestniczyli także prorektorzy UJ: prof. Prof. Frank Wilczek podczas połączenia internetowego z uczestnikami spotkania prof. Dorota Malec, Piotr Kuśtrowski w auli Collegium Novum

Rektor UJ prof. Jacek Popiel

i Jarosław Górniak, dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ prof. Ewa Gudowska-Nowak, prodziekan tegoż wydziału prof. Piotr Salabura oraz prezes Fundacji Kościuszkowskiej Marek Skulimowski. Ze stanu Massachusetts w USA połączył się z uczestnikami również patron nagrody, laureat Nagrody Nobla, doktor honoris causa UJ prof. Frank Wilczek.

Witając uczestników ceremonii, zarówno obecnych fizycznie, jak i łączących się za pośrednictwem internetu, rektor UJ prof. Jacek Popiel podkreślił, że nieprzypadkowo odbywa się ona w auli Collegium Novum ‒ jednym z najbardziej reprezentacyjnych miejsc Uniwersytetu Jagiellońskiego, zarezerwowanym dla wydarzeń szczególnej rangi. Gratulując laureatowi, rektor życzył mu dalszych sukcesów naukowych oraz wyraził nadzieję, że nagroda, którą otrzymał, będzie dla niego krokiem na drodze do najwyższych honorów naukowych na poziomie światowym.

Laudację na cześć nagrodzonego wygłosił jego wieloletni współpracownik i nauczyciel prof. Andrzej Udalski. Podsumowując osiągnięcia laureata, podkreślił, że dr Przemysław Mróz to znakomity i ukształtowany już naukowiec światowej klasy. Niezwykle aktywny, pełny nowych pomysłów i rozwiązań, chłonny wiedzy i nowych wyzwań naukowych.

Dziękując komitetowi nagrody, dr Przemysław Mróz wyraził przekonanie, że wyróżnienie przyczyni się do promowania sukcesów młodych polskich naukowców, którzy prowadzą badania na światowym poziomie, zaś jemu da motywację do dalszej pracy badawczej, szukania nowych celów i stawiania nowych pytań. Laureat po otrzymaniu nagrody wygłosił na Wydziale FAIS wykład Free-Floating Planets and How to Find Them.

Dr Przemysław Mróz

Pierwszego laureata nagrody wyłonił komitet w składzie: prof.prof. Frank Wilczek, Katarzyna Chałasińska-Ma-

Dziekan Wydziału FAIS UJ prof. Ewa Gudowska-Nowak cukow (UW), Stanisław Kistryn (UJ), Maciej Lewenstein (ICFO w Barcelonie) i Christopher Sachrajda (Uniwersytet

Laudację na cześć nagrodzonego wygłosił prof. Andrzej Udalski

Fot. Jerzy Sawicz

Uroczystość odbyła się z zachowaniem zasad reżimu sanitarnego

Uroczystość odbyła się w auli Collegium Novum, z zachowaniem wszelkich obostrzeń w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2

Przemawia prezes Fundacji Kościuszkowskiej Marek Skulimowski

Fot. Jerzy Sawicz w Southampton). Wiedza astronomiczna dotycząca planet swobodnych uległa ogromnemu pogłębieniu dzięki badaniom prowadzonym w ostatnich latach przez dr. Przemysława Mroza. Badacz z UW przeprowadził wszechstronną analizę tzw. zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego, której głównym celem było znalezienie zjawisk o bardzo krótkich skalach czasowych (charakterystycznych dla obiektów małomasywnych) i wyznaczenie na ich podstawie częstości występowania wgalaktyce planet swobodnych.

Oprócz analizy globalnej populacji planet swobodnych dr Przemysław Mróz poszukiwał najbardziej wiarygodnych przypadków indywidualnych detekcji tych planet. W tym celu badał wybrane zjawiska mikrosoczewkowania, w których gwiazda soczewkowana była gwiazdą olbrzymem i w których można było się spodziewać dodatkowych efektów w krzywej blasku mikrosoczewkowania umożliwiających bardziej precyzyjne oszacowanie masy obiektu. Idea zaproponowana przez laureata okazała się niezwykle skuteczna. Udało mu się znaleźć i scharakteryzować trzy planety swobodne, w tym bardzo małomasywną o masie zbliżonej do ziemskiej.

Nagroda im. Franka Wilczka została ustanowiona w lutym 2019 roku. Jest fundowana przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ oraz Fundację Kościuszkowską. Przyznawana ma być co dwa lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych. Nagroda ‒ w wysokości 12 tysięcy dolarów amerykańskich ‒ przyznawana jest indywidualnie.

Patron nagrody, prof. Frank Wilczek, to wybitny amerykański fizyk polskiego pochodzenia, profesor fizyki w Massachusetts Institute of Technology. W 2004 roku wraz z Hugh Davidem Politzerem i Davidem Grossem otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki za opracowanie asymptomatycznej swobody w teorii silnych oddziaływań między cząstkami elementarnymi. W 2012 roku uhonorowany został tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kamil Jodłowiec

Sekcja ds. redakcji mediów elektronicznych Centrum Promocji i Komunikacji UJ