PROFESOR STANISŁAW GRODZISKI

Prof. Stanisław Grodziski w swoim gabinecie; maj 2015

Profesor Stanisław Grodziski urodził się 2 stycznia 1929 w Prusach pod Krakowem. Historyk prawa, profesor nauk prawnych, przez całe życie związany był z Uniwersytetem Jagiellońskim.

Jego ojciec był adwokatem, działaczem ruchu ludowego, a matka nauczycielką. W czasie okupacji został zaprzysiężony przez ojca zaangażowanego w działalność konspiracyjną, stając się jednym znajmłodszych żołnierzy AK.

W roku 1947 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od początku jego zainteresowania skupiały się wokół tematyki historycznoprawnej. W1953 roku został starszym asystentem. Po przywróceniu tytułów doktorskich w 1959 roku został doktorem nauk prawnych. Obronił wówczas pracę pod kierunkiem prof. Adama Vetulaniego otzw. ludziach luźnych, czyli „osobiście wolnych” wdobie Rzeczypospolitej szlacheckiej. Zapoczątkowała ona zainteresowania Stanisława Grodziskiego problematyką staropolską, ale też chłopską, czego rezultatem było opracowanie ksiąg sądowych wiejskich. Tematem pracy habilitacyjnej (1963) były kwestie ustrojowe

Rzeczypospolitej szlacheckiej. Po uzyskaniu stopnia docenta w 1964 roku Stanisław Grodziski podjął temat epoki rozbiorowej, wszczególności dzieje zaboru austriackiego – Galicji i Rzeczypospolitej Krakowskiej. Jest autorem jednej z najważniejszych monografii w tej dziedzinie: Historii ustroju

społeczno-politycznego Galicji 1772–1848, która ukazała się w 1971 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w roku akademickim 1972/1973. Tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 1979 roku.

Na Uczelni pełnił funkcje kierownika Zakładu Historii Państwa iPrawa Polskiego, następnie Katedry Powszechnej Historii Państwa i Prawa, dziekana Wydziału Prawa i Administracji, prorektora do spraw studenckich, a także kierownika Pracowni Wydawnictw Źródłowych.

Znaczące miejsce w pracy naukowej prof. Grodziskiego zajmowała porównawcza historia prawa i ustroju, był też jednym z prekursorów nauczania historii prawa iustroju na tle porównawczym. Uczony miał znaczący wkład w monografię historycznoprawną Wielka synteza historii państwa i prawa polskiego, której patronował ośrodek warszawski z Juliuszem Bardachem na czele. Jest współautorem tomu IV Historia państwa i prawa Polski od uwłaszczenia do odrodzenia państwa (Warszawa 1982). Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku powstała seria „Dzieje narodu i państwa polskiego”, do której Stanisław Grodziski wespół zEligiuszem Kozłowskim napisał zeszyt Polska zniewolona. Z kolei rezultatem badań nad dziejami polskiego sejmowania był rozdział poświęcony epoce porozbiorowej wsyntezie polskiego parlamentaryzmu Dzieje Sejmu polskiego. Badania nad ustrojem politycznym w ramach monarchii austriackiej zostały po latach zebrane w publikacji Studia galicyjskie, liczącej ponad 500 stron.

Stanisław Grodziski patronował od 2000 roku wielotomowemu wydawnictwu źródłowemu Volumina Constitutionum, ukazującemu polskie ustawodawstwo sejmowe całej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wśród szczególnych zasług Profesora należy wymienić uczestnictwo wpracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych „Solidarności”. Był także konsultantem zespołu opracowującego tekst Konstytucji RP z 1997 i członkiem zespołu doradczego premiera RP do przygotowania reformy administracyjnej państwa.

Profesor napisał ponad 450 prac naukowych poświęconych historii państwa i prawa polskiego czasów nowożytnych (1772–1918) na tle historii państwa i prawa państw zaborczych, przede wszystkim Austrii, historii parlamentaryzmu polskiego XV–XVII wieku, historii kultury prawnej w Polsce i Europie. W dziedzinie popularyzacji wiedzy był autorem blisko 100 prac. Wziął udział wlicznych audycjach popularyzatorskich radiowo-telewizyjnych. Pod kątem sprawdzania rzetelności badań innych naukowców był autorem 310 ocen irecenzji. Sporządził 31 recenzje doktorskie, 22 recenzje habilitacyjne, 17 recenzji dorobku profesorskiego na stanowisko profesora nadzwyczajnego, 111 recenzji na stanowisko profesora zwyczajnego, wydał również pięć opinii o doktoratach honoris causa. Był promotorem dziewięciu przewodów doktorskich i wypromował 163 magistrantów

Profesor był członkiem towarzystw naukowych: Polskiej Akademii Umiejętno-

Archiwum rodzinne

Prof. Stanisław Grodziski

ści, którą wspólnie reaktywował, Instytutu Zachodniego, Komitetu Badań Naukowych, Komitetu Nauk Prawnych PAN, Komitetu Nauk Historycznych PAN, Komisji Nauk Prawnych krakowskiego oddziału PAN, Komisji Nauk Historycznych krakowskiego oddziału PAN, Polskiego Towarzystwa Historycznego, a ze stowarzyszeń zagranicznych: Societe d’Histoire de Droit, Commision Internationale pour l’Histoire des Assmblées d’Etats, Europäische Akademie Otzenhausena, także PEN-Clubu.

Pracował w redakcjach czasopism naukowych: „Czasopisma Prawno-Historycznego”, „Studiów Historycznych”, „Wierchów”, „Kwartalnika Prawa Prywatnego”, iPolskiego Słownika Biograficznego. Dowodem uznania środowiska naukowego jest zadedykowanie Profesorowi kilku ksiąg pamiątkowych, Austriacka Nagroda Państwowa im. Antona Gindleya za osiągnięcia naukowe w badaniach nad Galicją i Monarchią Habsburską, doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego oraz przyznanie przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego medalu Merentibus. Został odznaczony, między innymi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Profesor zmarł 30 maja 2020 w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Salwatorskim.

Portret prof. Stanisława Grodziskiego (olej, papier naklejony na dyktę, 114 x 84,5 cm) namalowany przez Andrzeja Okińczyca w 1991 roku, znajdujący się w zbiorach Muzeum UJ Opracowano na podstawie: Marian Małecki, przedmowa do drugiego wydania „Sejmu Krajowego Galicyjskiego 1861–1914” Stanisława Grodziskiego, Kraków 2018.

Profesor Stanisław Grodziski był bohaterem reportażu z cyklu „Smak życia” w „Alma Mater” nr 82. Więcej o jego dokonaniach naukowych można także przeczytać w „Alma Mater” nr 137 oraz 213–214.