academisch medisch centrum
academic medical center
1
contents 4
AMC in brief
7
key figures
8
profile
10
organization
11 12 12 12 13
patient care
16 16
medical research
20 20 22 22 23 23 24 24
core areas
28 28 28 29 29 29
education
31 33
cooperation and internationalization
35
history
37
Vrolik museum
39
art collection
acute care new developments evidence-based medicine nursing
links
partnership with the University of Amsterdam
AMC academisch medisch centrum
medicine medical Informatics ICT in education specialist courses nursing courses
AMC academic medical center
cardiovascular diseases gastrointestinal diseases immunity and infections metabolic diseases neurological and psychiatric disorders oncology epidemiology and public health
inhoud 4
AMC kort
6
kerngetallen
8
profiel
10
organisatie
11 13 13 14 14
patientenzorg
16 16
medisch-wetenschappelijk onderzoek
20 20 21 21 22 22 24 24
speerpunten
26 26 26 27 27 30
onderwijs
31 32
samenwerking en internationalisering
35
historie
36
museum Vrolik
38
beeldende kunst
acute zorg nieuwe ontwikkelingen evidence-based medicine verpleging
dwarsverbanden
cardiovasculaire ziekten maag-, darm- en leverziekten infectieziekten en immunologie metabole ziekten neurologische en psychiatrische aandoeningen oncologie epidemiologie en public health
geneeskunde medische informatiekunde ICT in het onderwijs specialistische opleidingen verpleegkundige opleidingen
samenwerking met de Universiteit van Amsterdam
Het Academisch Medisch Centrum (AMC) is misschien wel het bekendste ziekenhuis van Nederland. Op het gebied van de academische geneeskunde wordt de instelling, een van de acht universitair medische centra in ons land, gerekend tot de internationale top. Als universitair medisch centrum heeft het AMC drie hoofdtaken. Voorop staat natuurlijk de behandeling van patiënten. Daarnaast wordt in het AMC veel medischwetenschappelijk onderzoek verricht, dat wil zeggen: onderzoek naar het ontstaan van aandoeningen, naar manieren om ze op te sporen en te behandelen en naar mogelijkheden om ze te voorkomen. Derde hoofdtaak is het verzorgen van geneeskundig onderwijs. Studenten worden hier opgeleid tot basisarts of tot medisch informaticus, artsen krijgen een opleiding tot specialist, huisarts of bedrijfsarts.
The Academic Medical Center (AMC) is probably the most well-known hospital in the Netherlands. As one of the eight university medical centers in the Netherlands, the AMC is among the top medical centers in the world. As a university medical center, the AMC has three principal tasks. Its primary task is, of course, the treatment of patients. In addition, the AMC carries out a great deal of medical research, in other words: research into the development of illnesses and disorders, and how to identify, treat and prevent them. The AMC’s third task is to provide medical education: this includes training students to become doctors or medical informatics specialists, and training doctors to become specialists, family doctors or occupational physicians.
Het AMC is ontstaan in 1983. Toen kwamen twee ziekenhuizen uit de Amsterdamse binnenstad, het Wilhelmina Gasthuis en het Binnengasthuis, onder één dak met de geneeskundefaculteit van de Universiteit van Amsterdam. Vijf jaar later werd ook het Emma Kinderziekenhuis onderdeel van het nieuwe universiteitsziekenhuis. Naast ziekenhuisafdelingen en facultaire afdelingen herbergt het tegenwoordige AMC het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (een KNAW-instelling), de medische afdeling van het Koninklijk Instituut voor de Tropen en het Academisch Psychiatrisch Centrum. Het terrein rond de hoofdgebouwen biedt plaats aan een toenemend aantal ‘spin-offs’: kleine, uit het AMC voortgekomen onderzoeksbedrijven zoals Arthrogen en Amsterdam Molecular Therapeutics (AMT). Daarnaast vestigen er zich onafhankelijke medischwetenschappelijke instellingen waaronder
4
The AMC was founded in 1983, when two hospitals from the Amsterdam city center, the Wilhelmina Gasthuis and the Binnengasthuis, merged with medical faculty of the University of Amsterdam. Five years later, the Emma Children’s Hospital also became a part of the new university hospital. In addition to hospital departments and faculty departments, the AMC is also home to the Netherlands Institute for Neuroscience (an institute of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, KNAW), the medical department of the Royal Tropical Institute, and the Academic Psychiatric Center. The area around the main buildings provides room for a number of spin-offs: small research companies that have emerged from the AMC, such as Arthrogen and Amsterdam Molecular Therapeutics (AMT). A number of independent medical institutes, including IATEC Clinical Trial Services, Pharm Access and – the latest addition – the Spinoza Center for Neuroimaging have also been set up here. In collaboration with the City of Amsterdam, the AMC is stimulating
AMC academic medical center
AMC in brief
AMC academisch medisch centrum
AMC kort
the development of a Medical Business Park: a whole range of innovative businesses and research institutes in the field of health care, biosciences and life sciences. This concentration of expertise and skill forms an excellent breeding ground for the multidisciplinary collaboration which is one of the key strengths underlying the AMC’s patient care system.
het internationaal opererende IATEC Clinical Trial Services, PharmAccess en - als jongste loot aan de stam - het Spinozacentrum voor Neuroimaging. In samenwerking met de gemeente Amsterdam stimuleert het AMC hier de ontwikkeling van een Medical Business Park: een waaier van innovatieve bedrijven en onderzoeksinstituten op het gebied van gezondheidszorg, bio-sciences en life-sciences. Die concentratie van kennis en kunde vormt een goede voedingsbodem voor de multidisciplinaire samenwerking waaraan de AMC-geneeskunde zijn kracht ontleent.
5
kerngetallen AMC * 25.000 opnamen kliniek
30.000 opnamen dagverpleging
356.000 polikliniekbezoeken
1.002 bedden
7.000 medewerkers (incl. amc Medical Research bv)
2.200 studenten geneeskunde
100 studenten med. informatiekunde
2.300 totaal aantal studenten
155 hoogleraren
3.000 publicaties in wetenschappelijke tijdschriften
*
Peiljaar 2008;
de cijfers zijn afgerond.
6
AMC academisch medisch centrum
promoties
AMC academic medical center
160
AMC key figures * 25.000 clinical admissions
30.000 day care admissions
356.000 outpatient visits
1.002 beds
7.000 employees (incl. AMC Medical Research bv)
2.200 medical students
100 medical informatics students
2.300 total students
155 professors
160 doctorates conferred
3.000 publications in scientific journals
*
Reference year 2008; the figures have been rounded off.
7
profiel
profile
Als het AMC ergens door wordt geken-
Perhaps the most characteristic quality of the
merkt is het wel door veelkleurigheid
AMC is its diversity and social engagement.
en maatschappelijke betrokkenheid.
This diversity is due partly to the inherent
Veelkleurigheid alleen al vanwege de
multi-cultural variety present in the immedi-
omliggende verzorgingsregio, met een
ately surrounding area served by the AMC,
bevolking die uit zo’n honderdtwintig
with a population representing about 120 dif-
nationaliteiten is samengesteld. Binnen het
ferent nationalities. Within the AMC this richly
AMC vindt die rijk geschakeerde patiënten-
diverse patient population is complemented
populatie zijn weerspiegeling in een grote
by the wide variety of treatment methods,
variëteit aan behandelvormen, onderzoeks-
research areas, study programs and types of
gebieden, opleidingen en onderwijstypen.
education. AMC is especially evident in its scientific
schappelijk onderzoek. Naast de klini-
research. In addition to clinical and funda-
sche en fundamentele research richt de
mental research, the fields of study under-
aandacht van AMC-onderzoekers zich op
taken by AMC researchers include unhealthy
bijvoorbeeld ziekmakende arbeidsomstan-
working conditions, the consequences of dif-
digheden, op de gevolgen van inkomens
ferences in income on the level of health, and
verschillen voor de gezondheid en op
differences in health as related to ethnicity.
etnische gezondheidsverschillen. Maat-
Social engagement is also reflected in the
schappelijke betrokkenheid spreekt ook
provision of patient care at the AMC. A typical
uit de patiëntenzorg. Een typisch voorbeeld
example is the guidance and care provided
is de begeleiding van chronisch zieke
to chronically ill children, which extends
kinderen, die zich uitstrekt tot ver buiten
far beyond the boundaries of the hospital
het ziekenhuis.
complex.
Dat geografische grenzen het maat-
The proliferation of many research and
schappelijk engagement evenmin belem-
care projects in other countries, mainly in
meren, blijkt uit de vele onderzoeks- en
Africa and Asia, demonstrate that the AMC’s
zorgprojecten in met name Afrikaanse en
commitment to social engagement is not
Aziatische landen. Namens het AMC
bound by geographical borders. Research-
werken wetenschappers en artsen in
ers and doctors are presently working on
onder andere Marokko, Malawi, China en
behalf of the AMC in countries such as
Vietnam. Ook binnen de AMC-muren zetten
Morocco, Malawi, China and Vietnam, and
onderzoekers zich op allerlei manieren in
from within the walls of the AMC, researchers
voor de gezondheidszorg in niet-westerse
are devoting much time and effort to projects
landen.
that promote health care in non-Western countries.
8
AMC academic medical center
The social engagement that typifies the
komt vooral tot uitdrukking in het weten-
AMC academisch medisch centrum
De maatschappelijke betrokkenheid
9
organization
Al sinds 1994 vormen het academisch zieken huis en de Faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam één organisatie. Daarmee was het AMC ‘s lands eerste universitair medisch centrum. Het AMC in zijn huidige vorm omvat tien divisies, die centraal ondersteund worden door concernstaven en facilitaire diensten. In deze divisies komen de drie hoofdtaken samen. The professional in the lead is het bestuurlijke credo: leidinggevenden worden geacht hun domein grondig en van binnenuit te kennen. Daarom hebben alle divisies een hoogleraar als voorzitter. In de patiënten zorgdivisies wordt deze hoogleraar/voorzitter bijgestaan door een verpleegkundig bestuurder. Divisiebesturen en hoofden van de medische afdelingen zijn samen verantwoordelijk voor de patiëntenzorg. De kwaliteit van onderwijs en onderzoek wordt bewaakt door onderwijsinstituten en een Research Council.
The academic hospital and the University of Amsterdam’s Faculty of Medicine have formed a single organization since 1994, making the AMC the first university medical center in the Netherlands. In its current form, the AMC has ten divisions, supported centrally by corporate staff and facility services. The three principal tasks come together in these divisions. The management creed is the professional in the lead: managers are expected to know their field inside and out. This is why each division is chaired by a professor. In the patient care divisions, this professor/ chairperson is supported by a nursing manager. Division management and heads of the medical departments have joint responsibility for patient care. The quality of education and research is monitored by educational institutes and a Research Council.
AMC academisch medisch centrum
Aan de bestuurlijke top van het Academisch Medisch Centrum zetelen een driehoofdige Raad van Bestuur - aangevoerd door een voorzitter/decaan – en een Raad van Toezicht. De Raad van Bestuur stelt het strategisch beleid vast: de koers van de instelling. Binnen de grenzen van dat beleid zijn de divisies en ondersteunende diensten zelf verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. De Raad van Toezicht heeft een meer controlerende functie.
The Academic Medical Center is governed by a three-member Board of Management – headed by a chairperson/dean – and a Supervisory Board. The Board of Management adopts the strategic policy, the course charted by the AMC. Within the limitations of that policy, the divisions and supporting services themselves are responsible for day-to-day operations. The Supervisory Board has a more indirect role in checking and monitoring the processes of the overall organization.
AMC academic medical center
organisatie
10
patient care
patiëntenzorg
As is the case at all university medical centers (UMCs), a certain amount of the procedures carried out at the AMC are what is known as top-referral patient care. This is care that is associated with special, often expensive and complex, diagnostic procedures and treatment. Within the top-referral domain, each UMC has its own specialties, which usually reflect core areas in medical research. Compared with other UMCs, the AMC provides a high percentage of top-referral patient care. Around 60 percent of the AMC’s patients come for treatment that fits in closely with the core areas. The patients in question are referred to the AMC by family doctors and specialists throughout the Netherlands and abroad. The top-referral specialties of the Academic Medical Center include cardiovascular diseases, immunology and infectious diseases, diseases of the digestive system (surgery and internal medicine), metabolic diseases, gynecological oncology, specialized care in early pregnancy, prenatal diagnostics, pediatric oncology, pediatric immunology/ hematology, vascular disorders of the brain, severe hearing disorders, schizophrenia, amyotrophic lateral sclerosis (ALS) and deep brain stimulation for severe obsessive-compulsive disorders. The AMC has also been allocated a large number of ‘top-clinical’ functions by the government. These are medical treatments and services that are only allocated to a limited number of hospitals in view of the high costs and the required expertise. The AMC’s top-clinical functions include kidney dialysis and kidney transplantation, open heart surgery, radiotherapy, neuro surgery, neonatology and nuclear medicine.
Zoals in alle universitair medische centra (umc’s) valt ook in het AMC een deel van de verrichtingen onder de zogeheten topreferente patiëntenzorg. Dat is zorg die gepaard gaat met bijzondere, vaak ook dure en ingewikkelde diagnostiek en behandeling. Binnen het topreferente domein heeft elk umc weer zijn eigen specialiteiten, die gewoonlijk een weerspiegeling vormen van speerpunten in het medisch-wetenschappelijk onderzoek. Vergeleken bij de andere umc’s verleent het AMC een hoog percentage topreferente patiëntenzorg. Ongeveer zestig procent van de AMC-patiënten komt voor een behandeling die nauw aansluit bij de speerpunten. De patiënten in kwestie zijn verwezen door huisartsen en specialisten in heel Nederland en ook daarbuiten. Tot de topreferente specialismen van het Academisch Medisch Centrum behoren cardiovasculaire ziekten, immunologie en infectieziekten, ziekten van het spijsverteringsstelsel (chirurgie en interne geneeskunde), stofwisselingsziekten, gynae cologische oncologie, gespecialiseerde zorg in de vroege zwangerschap, prenatale diagnostiek, kinderoncologie, kinderimmunologie/ hematologie, vaataandoeningen van de hersenen, ernstige gehoorstoornissen, schizofrenie, amyotrofische lateraal sclerose (ALS) en diepe hersenstimulatie bij ernstige dwangstoor nissen. Van overheidswege heeft het AMC ook een groot aantal ‘topklinische’ functies toebedeeld gekregen. Dat zijn medische behandelingen en voorzieningen die, met het oog op de hoge kosten en de vereiste deskundigheid, maar aan een beperkt aantal ziekenhuizen worden toegewezen. Tot de topklinische AMCfuncties behoren nierdialyse en niertransplantatie, openhartoperaties, radiotherapie, neurochirurgie, neonatologie en nucleaire geneeskunde.
Patient care is not limited to complex and unusual disorders. The AMC also serves as a ‘general’ hospital for part of Amsterdam and for inhabitants of the Gooi & Vecht region. This function, and the resulting variety of patients and conditions this presents, plays an important
11
role in the education of medical students. After completing their studies, most students do not choose a career in a university medical center, but in a general practice or as a specialist in a general hospital. acute care Around 35 percent of all medical care in the Netherlands is categorized as acute. It is important to the government that this care is properly coordinated, and eleven Dutch hospitals, including the AMC, which have been designated by the government as trauma centers, play a crucial role in this respect. The Trauma Centers have a coordinating role in their geographical regions with respect to emergency care (for instance in the case of accidents, heart attacks and acute psychiatric referrals). The AMC exercises this task for large portions of the provinces of North Holland and Flevoland. The responsibilities involved also include taking inventory of the demand and supply of emergency care in the regions concerned, and reporting these findings to the Minister of Health, Welfare and Sport.
evidence-based medicine In the early 1990s, the AMC was the first UMC to embrace evidence-based medicine (popularly known as EBM) as a guideline for patient care. The underlying principle of evi-
12
AMC academisch medisch centrum
The eight UMCs are constantly developing new forms of diagnosis, treatment and care. The AMC played a pioneering role in the introduction of day treatments, which concerns all clinical care which does not involve a medically necessary overnight stay in the hospital. Of the 56,000 patients admitted to the AMC each year, some 30,000 are admitted for day treatment. Acute Brain Care, which involves treating stroke patients as soon as possible, was also developed at the AMC. Once such new forms of treatment have proven their worth, they are often adopted by general hospitals. In that sense the UMCs play a permanent pioneering role in hospital care.
AMC academic medical center
new developments
dence-based medicine is that medical treatments must be supported by scientifically-proven effectiveness. For this reason, the AMC stimulates the use of various kinds of randomized efficacy trials, and studies involving evidence-based medicine – as well as studies in the nursing branch, called evidence-based practice – are an important part of all educational course programs. The pivotal role of EBM is also illustrated by the fact that the Dutch Cochrane Centre is located in the AMC. This Centre is the Dutch base of an international network of medical researchers, the Cochrane Collaboration, which gathers, evaluates and distributes the results of clinical efficacy trials. The Dutch Cochrane Centre also provides support in the application of evidence-based medicine in Dutch health care, and in the training of physicians and allied health practitioners in the principles of EBM. nursing The complexity of care is increasing, the average length of a patient’s stay is decreasing, and methods for diagnosis and treatment are rapidly changing. For all of these reasons, the quality of nursing care in the UMCs is subject to increasingly high standards. At the AMC, patients in most nursing departments are assigned to one particular nurse. This measure ensures that the care will be better geared to the individual patient, and guarantees the continuity of nursing care for the patient. Protocols and standards are tools that are frequently used in maintaining the high quality of care. The endeavor to ensure continuity of care goes beyond clinical care. Outpatients can schedule consultations with particular, specialized nurses in various areas of expertise. The AMC also arranges transitional care, which is the transfer of admitted patients to other health care institutions, such as rehabilitation centers or nursing homes. The nursing profession will be given a more prominent role in the quality policy in the coming years, in order to ensure that AMC’s nursing practice remains inspiring and stimulating at the national level as well.
De patiëntenzorg blijft niet beperkt tot gecompliceerde en bijzondere aandoeningen. Voor een deel van Amsterdam en voor de bewoners van de Gooi- en Vechtstreek vervult het AMC ook de rol van ‘algemeen’ ziekenhuis. Het gevarieerde patiëntenaanbod dat die functie met zich meebrengt, is belangrijk voor het onderwijs aan medisch studenten. De meeste studenten kiezen na hun opleiding niet voor een loopbaan in een universitair medisch centrum, maar voor bijvoorbeeld een huisartsenpraktijk of een aanstelling als specialist in een algemeen ziekenhuis. acute zorg
Zo’n vijfendertig procent van alle geneeskundige zorg in ons land valt onder de noemer acuut. De overheid vindt het belangrijk die zorg goed te coördineren. Een cruciale rol is daarbij weggelegd voor elf Nederlandse ziekenhuizen, waaronder het AMC, die van overheidswege als traumacentrum zijn aangewezen. De traumacentra hebben een coördinerende rol in de acute zorg (bijvoorbeeld ongevallen, hartinfarcten en spoedeisende psychiatrie) in hun regio. Het AMC heeft die functie voor grote delen van Noord-Holland en Flevoland, wat onder meer inhoudt dat het vraag en aanbod van de acute zorg inventariseert en de minister van VWS daarover rapporteert. nieuwe ontwikkelingen
In de acht umc’s ontwikkelen zich voortdurend nieuwe vormen van diagnostiek, behandeling en zorg. Zo was het AMC pionier bij de introductie van dagbehandelingen. Onder die noemer valt alle klinische zorg waarvoor het medisch gezien niet noodzakelijk is een nacht in het ziekenhuis door te brengen. Van de 56 duizend patiënten die jaarlijks in het AMC worden opgenomen, komen er inmiddels zo’n 30 duizend voor een dagbehandeling. Ook de Acute Hersenhulp, bedoeld om patiënten met een beroerte zo snel mogelijk te behandelen, is in het AMC ontwikkeld.
13
Als zulke nieuwe vormen hun waarde bewezen hebben, worden ze vaak door de algemene ziekenhuizen overgenomen. In die zin fungeren de umc’s binnen de ziekenhuiszorg permanent als voortrekkers.
verpleging
De complexiteit van de zorg neemt toe, de opnameduur wordt korter en methoden voor diagnostiek en behandeling veranderen snel. Om al die redenen worden aan de kwaliteit van de verpleegkundige zorg in de umc’s steeds hogere eisen gesteld. In het AMC krijgen patiënten op de meeste verpleegafdelingen een vaste verpleegkundige toegewezen. Dat gebeurt om de zorg beter op de individuele patiënt af te kunnen stemmen en de continuïteit van zorg te waarborgen. Protocol-
14
AMC academisch medisch centrum
Als eerste umc omarmde het AMC begin jaren negentig evidence-based medicine (in de wandeling EBM) als richtsnoer voor de patiëntenzorg. Uitgangspunt van evidencebased geneeskunde is dat medische behandelingen moeten steunen op wetenschappelijk aangetoonde effectiviteit. Gerandomiseerd effectonderzoek wordt in het AMC daarom op allerlei manieren gestimuleerd, en het onderwijs in evidence-based medicine – idem voor de verpleegkundige tak daarvan, evidence-based practice – is een belangrijk bestanddeel van alle opleidingen. Tekenend voor de spilpositie van EBM is ook de vestiging van het Dutch Cochrane Centre in het AMC. Dit centrum vormt het Nederlandse steunpunt van een internationaal netwerk van medisch-wetenschappelijk onderzoekers, de Cochrane Collaboration, dat resultaten van klinische effectstudies bijeenbrengt, evalueert en verspreidt. Het Dutch Cochrane Centre biedt eveneens ondersteuning bij het toepassen van evidence-based medicine in de Nederlandse gezondheidszorg en bij de scholing van (para)medici in de EBM-principes.
AMC academic medical center
evidence-based medicine
len en standaarden zijn hier veel gebruikte instrumenten om een hoge zorgkwaliteit te handhaven. Het streven naar verpleegkundige continuïteit reikt verder dan de klinische zorg. Poliklinische patiënten kunnen terecht op de spreekuren van vaste, gespecialiseerde verpleegk undigen met uiteenlopende aandachtsgebieden. Vanuit het AMC wordt ook de transmurale zorg geregeld, dat wil zeggen: de overdracht van opgenomen patiënten naar bijvoorbeeld een revalidatiecentrum of verpleeghuis In het kwaliteitsbeleid zal de verpleeg kundige beroepsgroep de komende jaren een prominentere positie krijgen, om te waar borgen dat de AMC-verpleegkunde ook op landelijk niveau inspirerend en stimulerend blijft.
15
medisch-wetenschappelijk onderzoek
medical research
De vele publicaties in wetenschappelijke toptijdschriften laten zien dat de medische research van het AMC wereldwijd hoog staat aangeschreven. Die faam weerspiegelt vooral de kracht van het klinisch onderzoek, voortbouwend op een lange academisch-medische traditie. Maar sterk in opkomst is ook het translationeel onderzoek: de ‘vertaling’ van inzichten uit het fundamentele onderzoek naar klinische toepassingen. Al het wetenschappelijk onderzoek in het AMC is ondergebracht in één onderzoek instituut, bestuurd door de AMC Research Council. Om het hoge wetenschappelijke niveau te handhaven, worden alle onderzoeksprogramma’s regelmatig onderworpen aan sterkte/zwaktebeoordelingen en periodiek beoordeeld door teams van internationale experts. Wetenschappelijk talent wordt gestimuleerd door het principal investigator-systeem, dat begaafde onderzoekers in de gelegenheid stelt hun eigen onderzoekslijn te ontwikkelen. Nieuwe AMC-promovendi kunnen rekenen op een gedegen scholing via het cursus programma van de AMC Graduate School.
The many publications in leading scientific journals illustrate the fact that the AMC’s medical research is highly regarded throughout the world. This is largely attributable to the strength of the clinical research, building on a long academic-medical tradition. One form of research that is on the rise is translational research, which is the application of insights from fundamental research to clinical applications. All the scientific research at the AMC is anchored in a single research institute, managed by the AMC Research Council. In order to maintain the high scientific level, all research programs are regularly subjected to strength/ weakness assessments and are periodically evaluated by teams of international experts. Scientific talent is stimulated by the principal investigator system, which gives talented researchers the opportunity to develop their own lines of research. New AMC doctoral candidates can count on solid training through the course program of the AMC Graduate School.
16
A good illustration of this ‘intertwining’ of functions concerns the research on irritable bowel
AMC academic medical center
De organisatorische samensmelting van ziekenhuis en Faculteit Geneeskunde vormt een goede voedingsbodem voor het wetenschappelijk onderzoek, omdat er allerlei dwarsverbanden tussen kliniek en onderzoekslaboratoria door ontstaan. Die vergemakkelijken de contacten tussen arts en onderzoeker over bijvoorbeeld gecompliceerde en zeldzame aandoeningen. Veel AMC-medewerkers zijn overigens in beide werelden goed thuis doordat ze hun medische praktijk combineren met een onderzoeksfunctie. De verstrengeling tussen ziekenhuis en faculteit waarborgt dat de dagelijkse patiëntenzorg richting blijft geven aan het onder-
The organizational fusion of a hospital with a medical faculty provides a fertile breeding ground for scientific research, creating opportunities for all kinds of links between clinics and research laboratories. These links facilitate contacts between physicians and researchers on matters such as complex and rare disorders. Many AMC staff members are right at home in both worlds, because they combine their medical practice with a research position. The intertwined nature of the relationship between hospital and faculty ensures that every day patient care continues to provide direction to the research programs, and that interesting new research results soon find their way to patient care.
AMC academisch medisch centrum
dwarsverbanden
links
syndrome. A few years ago, gastroenterological researchers of the AMC linked the laboratory results of patients with irritable bowel syndrome to genetic data, and discovered an anomalous gene pattern in 20 percent of the population. It was subsequently proven that the same 20 percent responded well to a particular drug. Based on the idea that more of such links must exist, the AMC took the initiative for what has become known as the ‘String of Pearls’ project. The AMC and seven other UMCs have agreed to develop national databases, image banks and biobanks, initially for eight chronic illnesses, including diabetes, hereditary colon cancer and cerebrovascular accident (CVA). The UMCs are using these String of Pearls databanks to gather anonymized patient data, blood samples and tissue biopsies for scientific studies. The fact that each of the databanks is available to all UMCs makes the project both unique and promising. Research and treatment also go hand in hand in the cases concerning children with neuro blastoma, a rare form of childhood cancer. The development of neuroblastomas can probably be traced back to a combination of genetic abnormalities. With the aid of the Human Transcriptome map (HTM), which was developed in the AMC and is now in use throughout the world, researchers attempt to discover the responsible genes and find out how active they are in the different tumor variants. One discovery made thanks to HTM is that the expression of the cancer gene N-myc influences neuroblastoma aggressiveness and response to treatment. By unraveling the molecular background of neuroblastomas, researchers hope to identify the proteins to be targeted by future drugs.
17
zoeksprogramma, en dat belangwekkende nieuwe onderzoeksuitkomsten omgekeerd snel hun weg vinden naar de patiëntenzorg.
Dankzij die HTM is bijvoorbeeld ontdekt dat de expressie van het kanker-gen N-myc van
18
AMC academisch medisch centrum
Ook bij de zorg voor kinderen met neuroblastomen, een zeldzame vorm van jeugdkanker, gaan onderzoek en behandeling hand in hand. Het ontstaan van neuroblastomen is waarschijnlijk terug te voeren op een samenspel van afwijkingen in het erfelijk materiaal. Met behulp van de Human Transcriptome Map (HTM), die in het AMC is ontwikkeld en over de hele wereld wordt gebruikt, proberen onderzoekers te achterhalen waar de verantwoordelijke genen precies liggen en hoe actief ze zijn bij de verschillende tumorvarianten.
AMC academic medical center
Die verstrengeling laat zich goed illustreren met het onderzoek naar het prikkelbaredarmsyndroom. Gastro-enterologische onderzoekers van het AMC die enkele jaren geleden de laboratoriumgegevens van patiënten met prikkelbare-darmaandoeningen koppelden aan genetische data, ontdekten bij twintig procent van de populatie een afwijkend genpatroon. Diezelfde twintig procent bleek goed te reageren op een bepaald genees middel. Vanuit de gedachte dat er meer van zulke verbanden te vinden moesten zijn, nam het AMC het initiatief voor wat inmiddels het ‘Parelsnoerproject’ heet. Samen met de zeven andere umc’s is afgesproken landelijke data-, beeld- en biobanken te ontwikkelen voor (in eerste instantie) acht chronische ziekten, waaronder diabetes, erfelijke darmkanker en cva. In deze Parelsnoerbanken verzamelen de umc’s geanonimiseerde patiëntgegevens, bloedmonsters en weefselbiopten ten behoeve van wetenschappelijke studies. Dat elk van de banken beschikbaar is voor alle umc’s maakt het project zowel uniek als veelbelovend.
invloed is op de agressiviteit en ‘behandelbaarheid’ van een neuroblastoom. Door de moleculaire achtergrond van neuroblastomen te ontrafelen, hopen de onderzoekers erachter te komen op welke eiwitten een toekomstig geneesmiddel zich zou moeten richten.
19
20
AMC Academisch Medisch Centrum
AMC Academic Medical Center
Each of these themes covers the whole spectrum of medical research: from fundamental biomedical, translational and clinical research to the evaluation of new medical methods and techniques.
The AMC endeavors to distinguish itself through seven core areas of medical research. These are: cardiovascular diseases, immunity and infections, gastrointestinal diseases, metabolic disorders, neurological and psychiatric disorders, oncology and epidemiology & public health.
core areas
Elk van deze thema’s bestrijkt het hele spectrum van medisch-wetenschappelijke research, van fundamenteel biomedisch, translationeel en klinisch onderzoek tot en met de evaluatie van nieuwe geneeskundige methoden en technieken.
Het medisch-wetenschappelijk onderzoek kent zeven speerpunten; zeven gebieden dus waarop het AMC zich in het bijzonder probeert te onderscheiden. Dat zijn: cardiovasculaire ziekten, infectieziekten en immunologie, maag-, darm- en leverziekten, metabole ziekten, neurologische en psychiatrische aandoeningen, oncologie en epidemiologie & public health.
speerpunten
21
cardiovascular diseases Research on cardiovascular diseases (disorders of the heart and blood vessels) focuses on the prediction and prevention of such diseases, and on repairing the damage they cause to the heart. The AMC houses a national database of blood samples from patients with hereditary cardiovascular disorders. By determining the nature of the genetic mutations involved, it becomes possible, in principle, to identify new patients early on. Research on heart failure and heart rhythm disorders concentrates on unraveling regulatory mechanisms. An important research question is whether stimulating the body’s own production of HDL cholesterol can prevent arteriosclerosis. In order to be able to repair heart damage in the future, researchers are studying how stem cells can be used to convert connective tissue cells in the heart into cardiac muscle cells.
cardiovasculaire ziekten
Het onderzoek naar cardiovasculaire ziekten (aandoeningen van hart en bloedvaten) richt zich op het voorspellen en voorkómen van zulke ziekten, en op het herstellen van de schade aan het hart die ze aanrichten. Het AMC biedt onderdak aan een landelijke databank met bloedmonsters van patiënten met een erfelijke hart- of vaatafwijking. Door de aard van de betrokken genetische mutaties vast te stellen, wordt het in beginsel mogelijk nieuwe patiënten vroegtijdig op te sporen. Onderzoek naar hartfalen en ritmestoornissen concentreert zich op de ontrafeling van regulatiemechanismen. Een belangrijke onderzoeksvraag is ook of het stimuleren van de HDL-cholesterol-aanmaak door het lichaam zelf atherosclerose kan voorkomen. Om hartschade in de toekomst te kunnen herstellen, wordt onderzocht hoe bindweefselcellen in het hart met behulp van stamcellen om te vormen zijn tot hartspiercellen.
22 infectious diseases and immunity In a Dutch and international context, AMC researchers are working on the development of drugs and the evaluation of combination therapies for HIV/AIDS. Another line of research focuses on the development of vaccines, and bacterial research concentrates on pneumonia, meningitis and septicemia. Treatment options for rheumatoid arthritis are also being studied, with researchers concentrating mainly on the inhibition of proinflammatory proteins by means of an inactivated virus. Phagocytes, dendritic cells and T-cells are the central focus of fundamental immunological research.
infectieziekten en immuniteit
In nationaal en internationaal verband werken AMC-onderzoekers aan de ontwikkeling van medicijnen en de evaluatie van combinatietherapieën voor hiv/aids. Een andere onderzoekslijn is gericht op de ontwikkeling van vaccins, terwijl het bacterieel onderzoek zich concentreert op longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Ook de behandelmogelijkheden voor reumatoïde artritis worden onderzocht. Hierbij richten de onderzoekers zich vooral op het remmen van ontstekingsbevorderende eiwitten met behulp van een onschadelijk gemaakt virus. In het fundamenteel immunologisch onderzoek staan fagocyten, dendritische cellen en T-cellen centraal.
AMC Academic Medical Center
Surgeons, gastroenterologists, hepatologists, biochemists and anatomists work closely together in the field of gastrointestinal diseases (disorders of the gastrointestinal tract and the liver). They investigate how signals from the nervous system regulate the immune system, and how they influence inflammation in the abdomen, as in cases of ulcerative colitis, Chrohn’s disease and irritable bowel syndrome. The translational research concentrates on the development of cancer of the esophagus, large intestine, pancreas and bile ducts in groups with a high risk of developing these disorders. With regard to the research into developing better treatments for liver diseases, the focus is on gene therapy, cell therapy, and the development of a ‘bioartificial’ liver, which can temporarily take over in the event of acute liver failure.
Op het gebied van de gastro-intestinale ziekten (aandoeningen van het maag-darmkanaal en de lever) werken chirurgen, gastro-enterologen, hepatologen, pathologen, biochemici en anatomen nauw samen. Ze onderzoeken hoe signalen van het zenuwstelsel het immuunsysteem regelen en hoe deze in de buik het verloop van ontstekingen beïnvloeden, bijvoorbeeld bij colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn en het prikkelbaredarmsyndroom. Het translationele onderzoek richt zich op het ontstaan van kanker van de slokdarm, dikke darm, alvleesklier en de galwegen bij groepen met een hoog risico op die aandoeningen. Bij het ontwikkelen van betere behandelingen voor leverziekten gaat de aandacht uit naar gentherapie, celtherapie en de ontwikkeling van een ‘bioartificiële’ lever, die de functie van een acuut falende lever tijdelijk moet kunnen overnemen.
AMC Academisch Medisch Centrum
gastrointestinal diseases
maag-, darm- en leverziekten
23
metabolic diseases In the core area of metabolic diseases, research concentrates on unraveling illnesses attributed to fundamental defects in metabolism, growth and differentiation. Such defects often stem from genetic defects that interfere with the development of certain proteins. The emphasis is on cellular processes, with a relatively large proportion of the research concentrating on fundamental topics. Some of the most important of these topics of research are energy metabolism and peroxisomal disorders, hormonal control of gene expression, and lysosomal storage diseases. Proteins, DNA and RNA are frequent objects of research for these topics, but the patient and his or her clinical picture remain the starting point.
metabole ziekten
Binnen het speerpunt metabole ziekten richt het onderzoek zich op de ontrafeling van ziekten die te wijten zijn aan basale mankementen in stofwisseling, groei en differentiatie. Zulke mankementen gaan vaak terug op gendefecten die de ontwikkeling van bepaalde eiwitten belemmeren. Het accent ligt op celprocessen, zodat een relatief groot deel van het onderzoek in fundamentele onderwerpen gaat zitten. Tot de belangrijkste daarvan behoren energiemetabolisme en peroxisomale ziekten, hormonale sturing van genexpressie en lysosomale stapelingsziekten. Eiwitten, DNA en RNA zijn hier steeds terugkerende onderzoeksobjecten, maar de patiĂŤnt en zijn klinisch ziektebeeld blijven altijd het vertrekpunt.
24 oncology Most of the research in the core area of oncology concerns the molecular and biochemical backgrounds of cancer. There are four lines of research: gastrointestinal oncology, hematological oncology, pediatric oncology and neuro-oncology. The focus of the research is the hypothesis that only cells of one certain type – called cancer stem cells – cause tumors to grow and spread. The pediatric oncology research covers everything from fundamental research (genetic profiling) to clinical research. Much attention is focused on new drugs, and the later effects of oncology therapy.
oncologie
Het meeste onderzoek binnen het speerpunt oncologie richt zich op de moleculaire en biochemische achtergronden van kanker. Er zijn vier onderzoekslijnen: gastro-intestinale oncologie, hematologische oncologie, kinderoncologie en neuro-oncologie. Brandpunt van het onderzoek is de hypothese dat slechts één bepaald type cellen – de zogenaamde kankerstamcellen – zorgt voor groei en verspreiding van een tumor. Het kinderoncologisch onderzoek beslaat het hele traject van fundamentele research (genetische profiling) tot klinische research. Veel aandacht gaat uit naar nieuwe geneesmiddelen en de late effecten van oncologische behandelingen.
AMC Academic Medical Center
Several lines of research come together in the core area of neurological and psychiatric disorders. These are: the diagnostic approach and treatment of dementia and cerebrovascular diseases (disorders of the blood vessels of the brain), addiction, psychiatric disorders such as mood disorders, obsessive-compulsive disorders and schizophrenia, and neuromuscular disorders such as Parkinson’s disease and amyotrophic lateral sclerosis (ALS). Researchers focusing on these disorders use imaging techniques such as MRI, fMRI and PET scans, as well as clinical epidemiological methods and neuropsychological testing. Genetics and DNA diagnostic tests for neurological disorders are also important areas of attention.
In het speerpunt neurologische en psychiatrische aandoeningen komen diverse researchlijnen samen: diagnostiek en behandeling van dementie en cerebrovasculaire ziekten (aandoeningen van hersenbloedvaten), verslaving, psychiatrische aandoeningen zoals stemmingsstoornissen, dwangstoornissen en schizofrenie, en spierziekten zoals de ziekte van Parkinson en amyotrofische lateraalsclerose (ALS). De onderzoekers maken gebruik van beeldvormende technieken als MRI, fMRI en PET-scans, van klinisch epidemiologische methodes en van neuropsychologisch onderzoek. De genetica en DNA-diagnostiek van neurologische aandoeningen vormen ook een belangrijk aandachtsgebied.
AMC Academisch Medisch Centrum
neurological and psychiatric disorders
neurologische en psychiatrische aandoeningen
25
epidemiology and public health Which health care system is most effective? What are the effects of ethnicity and socioeconomic status on pregnancy outcomes or cardiovascular risk profiles, for example? How can we keep the working population healthy? These are the types of questions researchers try to answer within the core area of epidemiology and public health. As well as conducting research, they concentrate on distributing the knowledge they gain among government institutions, so that the health care sector can benefit from it.
epidemiologie en public health
Welk systeem van gezondheidszorg is het meest effectief? Welke rol spelen factoren als etniciteit en sociaal-economische status in bijvoorbeeld zwangerschapsuitkomsten of cardiovasculaire risicoprofielen? Hoe kunnen we de werkende bevolking gezond houden? Dat is het type vragen waarop onderzoekers zich richten binnen het speerpunt epidemiologie en public health. Naast hun onderzoek leggen ze zich erop toe de verkregen kennis onder overheidsinstanties te verspreiden, zodat de openbare gezondheidszorg ervan kan profiteren.
onderwijs geneeskunde
Jaarlijks beginnen ongeveer driehonderdvijftig eerstejaars studenten in het AMC aan de universitaire opleiding tot arts. Sinds september 2009 omvat het studieprogramma een bachelor- en een masteropleiding van elk drie jaar. In beide fasen wordt onderwijs gegeven aan de hand van voorbeelden uit de praktijk en met behulp van echte patiënten. In de bachelorfase ligt het accent op de basisvakken en de kennisverwerving, daarna verschuift het naar wetenschappelijke en praktische vorming. Keuzevakken maken ruim twintig procent van het onderwijs uit. De laatste twee jaar van de masteropleiding zijn gereserveerd voor co-assistentschappen op diverse plekken binnen en buiten het AMC. De bachelor-masterstructuur maakt uitwisseling mogelijk tussen medische faculteiten onderling, maar ook met andere faculteiten. In de nabije toekomst kunnen ook geselecteerde studenten die een bachelor in een ander vak hebben behaald - onder bepaalde voorwaarden - een masteropleiding geneeskunde volgen in het AMC.
26
AMC academisch medisch centrum
Naast Geneeskunde biedt het AMC als enige umc de studie Medische Informatiekunde aan. Van andere informatiekundige studies onderscheidt deze opleiding zich door het medisch kader. In de alledaagse praktijk blijken zorgverleners vaak te worden geconfronteerd met computerprogrammatuur die niet goed aansluit bij de eisen van patiëntenzorg en onderzoek. Daardoor groeit de vraag naar informatici die een brugfunctie kunnen vervullen. De studie Medische Informatiekunde bestaat uit een driejarige bachelor medische informatiekunde en een tweejarige, Engelstalige master medical informatics. De studie strekt zich uit van patiëntenzorg en –logistiek
AMC academic medical center
medische Informatiekunde
tot zorginnovatie, medisch-wetenschappelijk onderzoek en het verantwoord omgaan met databestanden. Afgestudeerden combineren de deskundigheid van vakbekwame informatici met een gedegen kennis van de gezondheidszorg. De ervaring leert dat ze terecht kunnen in een breed scala van functies, zowel binnen ziekenhuizen als elders. ICT in het onderwijs
Steeds vaker wordt in colleges, werkgroepen en practica gebruik gemaakt van ICT-ondersteunde, interactieve leervormen. Audience polling en elektronische toetsing winnen sterk aan populariteit; computer programma’s met virtuele patiënten helpen studenten hun kennis en vaardigheden te testen en te oefenen. De ‘digitale leeromgeving’ Blackboard biedt AMC-docenten de mogelijkheid om hun leermateriaal, inclusief hoorcolleges, toegankelijk te maken via internet. Blackboard fungeert tevens als platform voor het uitwisselen van aan de studie gerelateerde informatie, zowel tussen docent en student als tussen studenten onderling. specialistische opleidingen
Met het artsdiploma op zak beginnen bijna alle afgestudeerde geneeskundigen aan een vervolgopleiding, vaak in een van de specialistische vakken. In het AMC kunnen vrijwel alle in Nederland erkende medischspecialistische opleidingen worden gevolgd, inclusief huisartsgeneeskunde en bedrijfsgeneeskunde. Daarnaast verzorgt het AMC veel postdoctorale opleidingen en bij- en nascholingen voor artsen. Door de driejarige huisartsenopleiding lopen drie rode draden: wetenschappelijke vorming, grotestadszorg en de principes van evidence-based medicine. Het overgrote deel van de studie, ongeveer tachtig procent, bestaat uit leren en werken in de praktijk. De studenten gaan niet alleen in huisartspraktijken aan de slag, maar volgen ook een klini-
27
education medicine Each year, around 350 first-year students enter the degree program in medicine at the AMC. The study program consists of a bachelor’s program and a master’s program, each lasting three years. In both phases students receive instruction on the basis of practical examples involving real patients. During the bachelor’s phase, the emphasis is on the basic subjects and the acquisition of knowledge, later shifting to academic and practical education. Electives make up around 20 percent of the program. The last two years of the master’s program are reserved for internships in various positions within and outside the AMC. Thanks to the bachelor’s-master’s structure, exchanges are possible between the medical faculties themselves and also with other faculties. In the near future, selected students who have earned a bachelor’s degree in another subject will – under certain conditions – also be able to enroll in the master’s program in medicine at the AMC.
28
AMC academisch medisch centrum
Besides Medicine, the AMC is the only UMC in the Netherlands to offer a Medical Informatics program. This program distinguishes itself from other informatics programs through its medical focus. In everyday practice, care providers are often confronted with computer programs that do not sufficiently accommodate the demands of patient care and research. As a result, there is a growing demand for informatics specialists who can address this shortcoming. The Medical Informatics program consists of a three-year bachelor’s program, and a two-year master’s program in medical informatics taught in English. Subjects covered by the program range from patient care and logistics to care innovation, medical research and responsible handling of data files. Graduates combine the expertise of skilled informatics specialists with a
AMC academic medical center
medical Informatics
solid health care background. Experience has shown that they can fill a wide range of positions, both in hospitals and elsewhere. ICT in education ICT-supported teaching is increasingly used in lectures, study groups and practical training. Audience polling and electronic testing are becoming more and more popular, and computer programs with virtual patients help students to test and practice their knowledge and skills. De Blackboard digital learning environment offers AMC professors the possibility of making their lesson material, including their lectures, available via the Internet. Blackboard also serves as a platform for exchanging information related to the study program, between professor and student, and between students themselves. specialist courses Once they have earned the title of doctor, nearly all medical school graduates continue with an advanced study program, often in one of the specialist subjects. Virtually all medical specialist courses recognized in the Netherlands are offered at the AMC, including family medicine and occupational medicine. The AMC also offers many graduate courses as well as refresher courses and further training for doctors. The three-year family medicine program has three connecting themes: academic education, health care in major cities, and the principles of evidence-based medicine. The vast majority of the program, around 80 percent, involves learning and working in day-to-day medical practices. In addition to working at family medical practices, students take a six-month clinical internship, an internship in a mental health care institution, and internships in institutions that provide chronic care. nursing courses The eight UMCs play a key role in the further development of the nursing profession. At the AMC, registered nurses are trained
29
verpleegkundige opleidingen
AMC academisch medisch centrum
De acht umc’s vervullen een spilfunctie bij het verder ontwikkelen van het verpleegkundig beroep. In het AMC worden HBO-verpleegkundigen opgeleid voor een werkomgeving waarin geavanceerde patiëntenzorg en medische wetenschap toonaangevend zijn. Die opleiding wordt verzorgd in nauwe samenwerking met de Amsterdam School of Health Professions (ASHP), waarin naast het AMC ook de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en de Universiteit van Amsterdam participeren. De verpleegkundige HBO-opleiding van de ASHP kent een speciale variant voor studenten die in een van de umc’s willen werken. In de groeiende behoefte aan verpleegkundig onderzoek en scholing in evidence-based practice voorziet het AMC met een gelijknamige, tweejarige masteropleiding. Het wetenschappelijk onderzoek van afstuderende onderzoeksverpleegkundigen kan uitmonden in een academisch promotietraject. Naast verpleegkundige bacheloropleidingen verzorgt de ASHP de post-hbo-opleiding Sociaal psychiatrisch verpleegkundige, de bacheloropleiding Fysiotherapie, ergotherapie en oefentherapie, de masteropleiding European Master of Science in Occupational Therapy en uiteenlopende bij- en nascholingstrajecten. In samenwerking met het AMC worden ook diverse verpleegkundige vervolgopleidingen aangeboden, waaronder intensive care/hartbewaking, dialyseverpleging en neonatologie.
to work in environments characterized by advanced patient care and medical science. This program is provided in close cooperation with the Amsterdam School of Health Professions (ASHP), in which the AMC, the Amsterdam University of Applied Sciences (HvA) and the University of Amsterdam participate. The higher vocational education course in nursing at the ASHP has a special variant for students who wish to work in one of the UMCs. The AMC responds to the growing demand for nursing studies and training in Evidence-Based Practice with a two-year master’s program by the same name. The scientific research conducted by graduating nurses specializing in health care research may lead to an academic doctorate program. As well as bachelor’s programs in nursing, the ASHP offers a post-vocational course in Social Psychiatric Nursing, a bachelor’s program in Physical Therapy, Ergotherapy and Remedial Therapy, a European Master of Science in Occupational Therapy and a variety of graduate and refresher programs. In cooperation with the AMC, the ASHP also offers several advanced nursing courses, including intensive care/coronary care, dialysis nursing and neonatology.
AMC academic medical center
sche stage van zes maanden, een stage in een GGZ-instelling en stages in instellingen die chronische zorg verlenen.
30
cooperation and internationalization
samenwerking en internationalisering
Numerous departments and research groups at the AMC collaborate with high-ranking institutes in other countries, ranging from Oxford and Harvard to the Swedish Karolinska University. Students also like to enlarge their vision by looking beyond the AMC’s walls. Many take part of their course program for researcher or specialist at medical institutes abroad, with the US being the most popular destination.
Tal van afdelingen en onderzoeksgroepen in het AMC werken samen met buitenlandse topinstituten, variërend van Oxford en Harvard tot de Zweedse Karolinska-universiteit. Ook de studenten van het AMC kijken graag over de muren heen. Menigeen volgt een onderdeel van de opleiding tot onderzoeker of specialist in het buitenland, waarbij de VS het meest in trek is.
Collaboration in care and research frequently concerns Africa and Asia. AMC groups are involved in the prevention of various infectious diseases, including HIV/AIDS, malaria, TB and leishmaniasis, in countries like Ghana, Nigeria and Tanzania. This orientation is linked to the leading role which the AMC has traditionally played in the care of Dutch HIV and AIDS patients. When it became clear in the late 1980s that a far greater AIDS disaster was developing in Africa, the researchers involved shifted many of their efforts to that continent. Most of the projects in Asian countries are carried out by the Tropical Medicine department. The AMC is the only one of the eight university medical centers to have such a department, a peculiarity that is a remnant of the Netherlands’ colonial past. The Colonial Institute, intended to represent interests overseas and traditionally located in Amsterdam, was the forerunner of the Institute of Tropical Hygiene established in 1917, which was later succeeded by the AMC’s Tropical Medicine department.
Bij de samenwerking in zorg en onderzoek zijn Afrika en Azië relatief vaak in beeld. Zo werken AMC-groepen in landen als Ghana, Nigeria en Tanzania mee aan het voorkómen en behandelen van uiteenlopende infectie ziekten, waaronder hiv/aids, malaria, tbc en leishmaniasis. Die oriëntatie komt voort uit de toonaangevende rol die het AMC vanouds heeft gespeeld in de zorg voor Nederlandse hiv- en aidspatiënten. Toen eind jaren tachtig duidelijk werd dat zich in Afrika een aidsramp van nog veel grotere omvang aan het voltrekken was, verplaatsten de betrokken onderzoekers een deel van hun inspanningen naar dat werelddeel. De projecten in Aziatische landen komen veelal op rekening van de afdeling Tropische Geneeskunde. Het AMC is de enige van de acht universitair medische centra die over zo’n afdeling beschikt, een eigenaardigheid die zich laat verklaren uit het Nederlandse koloniale verleden. Bij het van oudsher in Amsterdam gevestigde Koloniaal Instituut, bedoeld om de overzeese belangen te behartigen, verrees in 1917 een Tropenhygiënisch Instituut waarvan de tropengeneeskundige afdeling van het AMC de erfgenaam is.
The Center for Poverty-related and Communicable Diseases (CPCD), affiliated with the AMC since 2005, concentrates on local training and research in African and Asian countries. It is also working hard to introduce an African insurance fund, to enable large groups of the population to obtain low-cost health insurance. This initiative is supported by the Ministry for Devel-
Het sinds 2005 aan het AMC verbonden Center for Poverty-related and Communicable Diseases (CPCD) concentreert zich op lokale training en research in zowel Afrikaanse als Aziatische landen. Daarnaast ijvert het onder
31
meer voor de introductie van een Afrikaans verzekeringsfonds, dat grote groepen burgers in staat moet stellen zich voor een lage premie tegen ziektekosten te verzekeren. Dit initiatief wordt ondersteund door het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking, het particuliere bedrijfsleven en diverse internationale fondsen. Ook in eigen land onderhoudt het Academisch Medisch Centrum reguliere contacten met veel gerenommeerde instellingen voor gezondheidszorg en wetenschappelijk onderzoek. Zo fungeert het Amsterdamse Onze Lieve Vrouwe Gasthuis als teaching hospital voor het AMC: het is vaste partner bij het onderwijs aan studenten en bij de opleiding van medisch specialisten. In de patiĂŤntenzorg trekt het AMC nauw op met het Flevoziekenhuis in Almere. Structurele samenwerking is er ook met het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van LeeuwenhoekÂziekenhuis, het VU medisch centrum, het UMC Utrecht en Sanquin Bloedvoorziening.
32
AMC academisch medisch centrum
De samenwerking van het AMC met nietmedische disciplines binnen de Universiteit van Amsterdam (UvA) kent drie zwaartepunten: het cognitieonderzoek, het Amsterdam Global Health and Development Institute (AGHDI) en de systeembiologie, een relatief nieuwe wetenschapstak die biologische systemen bestudeert als een geĂŻntegreerd geheel. Bij het cognitieonderzoek werken een aantal AMC-groepen (van onder andere de afdelingen Psychiatrie, Neurologie, Radiologie en Nucleaire Geneeskunde) samen met de faculteiten Biologie en Psychologie en met het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen. Ook het nieuwe Spinozacentrum voor neuro-imaging is in dit samenwerkingsverband opgenomen. Door samenwerking binnen het Amsterdam Global Health and Development Institute
AMC academic medical center
samenwerking met de Universiteit van Amsterdam
opment Cooperation, the private business sector and various international foundations. The AMC also maintains regular contacts with many renowned health care and research institutions in the Netherlands. Amsterdam’s Onze Lieve Vrouwe Gasthuis serves as a teaching hospital for the AMC: it is a regular partner in the education and training of students and medical specialists. With regard to patient care, the AMC works closely with the Flevoziekenhuis hospital in Almere. The AMC also cooperates on a structural basis with the Netherlands Cancer Institute - Antoni van Leeuwenhoek Hospital, the VU University Medical Center, the UMC Utrecht and Sanquin Blood Supply.
streeft het AMC ernaar zijn toppositie in Europa te behouden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar ziekte en gezondheidszorg in niet-westerse landen. Tot dit AGHDI behoren behalve het eerder genoemde Center for Poverty-related and Communicable Diseases en de ontwikkelingseconomen van UvA en Vrije Universiteit ook PharmAccess en het Health Insurance Fund. In het kader van het zwaartepunt systeembiologie is het AMC een samenwerkingsverband aangegaan met de faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Infor matica.
partnership with the University of Amsterdam There are three main focal points in the AMC’s partnership with the non-medical disciplines within the University of Amsterdam (UvA). These are: cognition research, the Amsterdam Global Health and Development Institute (AGHDI) and systems biology, a relatively new branch of science that studies biological systems as an integrated whole. In cognition research, a number of AMC groups (from several departments including Psychiatry, Neurology, Radiology and Nuclear Medicine) work together with the faculties of Biology and Psychology and the Netherlands Institute for Neuroscience. The new Spinoza Center for Neuroimaging has also been included in this partnership. Through collaboration within the Amsterdam Global Health and Development Institute (AGHDI), the AMC seeks to maintain its leading position in Europe in the field of scientific research on disease and health care in non-Western countries. In addition to the Center for Poverty-related and Communicable Diseases and the development economists of the UvA and VU University Amsterdam, PharmAccess and the Health Insurance Fund are also members of the AGHDI. With regard to systems biology, the AMC has entered into a partnership with the Faculty of Science.
33
34
AMC academisch medisch centrum
AMC academic medical center
history
historie
The AMC and the city of Amsterdam are interrelated in many different ways. The foundations for the academic-medical tradition on which the institution bases its current efforts were laid in the Golden Age by great Amsterdam anatomists like Jan Swammerdam (1637–1680) and Frederik Ruysch (1638–1731). Nicolaes Tulp (1593–1674), immortalized in Rembrandt’s famous painting ‘The Anatomy Lesson’, was also one of the forefathers of the institutions that would later fuse into the AMC. Until about the mid-seventeenth century, medical theory and medical practice shared little common ground. The turning point in Amsterdam was the result of the actions of Gerardus Blasius (1625-1682). As the first Professor of Medicine, the city council gave Blasius permission to teach his students by illustration at the Sint Pietersgasthuis hospital, later renamed the Binnengasthuis. Distinguished researchers like Wertheim Salomonson, Van Geuns and Tilanus brought scientific insights and methods to Amsterdam’s medical profession. This led to the gradual development of a medical-scientific practice in which patient care, scientific research and medical education became inextricably bound. The immediate predecessors of the AMC were the Binnengasthuis and the Wilhelmina Gasthuis, which was also an academicallyoriented hospital. The Academic Medical Center was established in 1983 when those two institutions merged with the medical faculty of the University of Amsterdam. The Emma Children’s Hospital also moved into the AMC complex in 1988.
Met de stad Amsterdam is het AMC op allerlei manieren verweven. De grondslag voor de academisch-medische traditie waarop de instelling voortborduurt, werd al in de Gouden Eeuw gelegd door grote Amsterdamse anatomen als Jan Swammerdam (1637–1680) en Frederik Ruysch (1638–1731). Ook Nicolaes Tulp (1593–1674), vereeuwigd op Rembrandts befaamde ‘De anatomische les’, behoort tot de stamvaders. Tot omstreeks het midden van de zeventiende eeuw lagen theorie en praktijk van de Nederlandse geneeskunde ver uiteen. Een keerpunt in Amsterdam was het optreden van Gerardus Blasius (1625-1682). Als eerste hoogleraar Geneeskunde kreeg Blasius van het stadsbestuur toestemming om zijn studenten aanschouwelijk onderwijs te geven in het Sint Pietersgasthuis, later omgedoopt tot Binnen gasthuis. Met het aantreden van eminente onderzoekers als Wertheim Salomonson, Van Geuns en Tilanus deden de natuur wetenschappelijke inzichten en methoden hun intrede in de hoofdstedelijke geneeskunde. Gaandeweg ontwikkelde zich zo een medisch-wetenschappelijke praktijk waarin patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en geneeskundig onderwijs onlosmakelijk met elkaar verstrengeld raakten. Directe voorlopers van het AMC waren het eerder genoemde Binnengasthuis en het eveneens academisch georiënteerde Wilhelmina Gasthuis. Het Academisch Medisch Centrum ontstond in 1983 uit de samenvoeging van beide instellingen met de geneeskundefaculteit van de Universiteit van Amsterdam. In 1988 vond ook het Emma Kinderziekenhuis hier onderdak.
35
Vrolik museum
AMC academisch medisch centrum
AMC academic medical center
The origins of the Vrolik Museum’s world-famous collection of anatomical preparations, housed at the AMC, can be traced back to the private collection of Gerardus Vrolik (1775-1859) and his son Willem Vrolik (1801-1863). Both Vroliks were medical professors at the Athenaeum Illustre, the forerunner of the University of Amsterdam. Over the centuries, their legacy has been expanded, with the acquisition of various other collections, and through private donations. The current Vrolik Museum holds normal anatomical, pathological anatomical and zoological preparations. The emphasis is on the extensive collection of congenital anomalies (tetralogy) for which the museum’s namesakes laid the foundations. The Vrolik Museum is open to the public.
36
museum Vrolik De wereldberoemde collectie anatomische preparaten van Museum Vrolik, ondergebracht in het AMC, vindt zijn oorsprong in de particuliere verzameling van anatoom Gerardus Vrolik (1775-1859) en zijn zoon Willem Vrolik (1801-1863). Beide Vroliks waren als medisch hoogleraar verbonden aan het Athenaeum Illustre, de voorloper van de Universiteit van Amsterdam. In de loop der eeuwen is hun nalatenschap uitgebreid met diverse andere collecties en afzonderlijke schenkingen. Het huidige Museum Vrolik herbergt normale anatomische, pathologisch-anatomische en ook zo旦logische preparaten. Het accent ligt op de omvangrijke verzameling aangeboren afwijkingen (tetra足logie) waarvoor de naam足 gevers de basis legden. Museum Vrolik is toegankelijk voor alle belang足stellenden.
37
beeldende kunst
AMC academisch medisch centrum
AMC academic medical center
Het AMC beschikt over een zeer omvangrijke collectie Nederlandse beeldende kunst van na de Tweede Wereldoorlog. De basis daarvoor werd gelegd tijdens de bouw van het AMC, toen de eenprocentsregeling een serie weloverwogen aankopen mogelijk maakte. In de loop der jaren is de AMC-collectie aangevuld met tal van schenkingen en werken in langdurige bruikleen, en dankzij speciale inzamelingsprojecten ook geregeld met nieuwe aankopen. De vroegste AMC-verzamelaars legden het zwaartepunt bij Nederlandse schilderkunst uit de jaren vijftig, zestig en zeventig. Ruim vertegenwoordigd zijn de perioden van Cobra, Materiekunst, Nulkunst en Nieuwe Figuratie, met namen als Karel Appel, Jaap Wagemaker, Armando en Reinier Lucassen. Het afgelopen decennium is de collectie uitgebreid met werken van Marlène Dumas, Marc Mulders, René Daniëls en tal van andere hedendaagse schilders, maar vooral ook met veel fotografisch werk. Het AMC Kunstboek (Amsterdam University Press 2003) geeft een goede indruk van de rijkdom en diversiteit van de verzameling, die inmiddels meer dan zesduizend werken omvat.
38
art collection The AMC has an extensive collection of Dutch post-Second World War visual art. The foundations for this collection were laid during the construction of the AMC, when the government’s one percent scheme made it possible to make a series of well-considered acquisitions. Over the years, the AMC collection has been expanded with numerous donations and pieces on longterm loan, as well as regular new purchases thanks to special collection projects. The earliest AMC collectors concentrated on Dutch paintings from the 1950s, 1960s and 1970s. The CoBrA, Mixed-Media Art, Zero Art and New Figuration periods, with names like Karel Appel, Jaap Wagemaker, Armando and Reinier Lucassen, are well represented. In the last decade, the collection has been expanded with works by Marlène Dumas, Marc Mulders, René Daniëls and many other contemporary painters, as well as a large number of photographs. The AMC Art Book (Amsterdam University Press 2003) provides a good impression of the richness and diversity of the collection, which currently comprises over 6,000 pieces.
39
Academisch Medisch Centrum Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam t +31 (0) 20 - 566 91 11 tekst text AMC voorlichting foto’s photo’s Xander Remkes ontwerp design grob | enzo druk print Mart. Spruijt bv
afgebeelde kunstwerken p. 34r, 36, 38: ‘Springend oog’ (Henk Visch, 2000, fragment) p. 40: ‘Insight’ (Stanfield / Hooykaas, 1998)
40
AMC academisch medisch centrum
AMC academic medical center
2009
1