WŁAŚCIWA OPIEKA

Gdy nasz partner, członek rodziny lub przyjaciel choruje, często oznacza to dla nas podjęcie roli opiekuna. W tym artykule omawiamy, jak radzić sobie ze stresem, aby uniknąć wtórnego zespołu stresu pourazowego.

Beth Leibson

„Kiedy moja córka Lindsey przechodziła leczenie przeciwnowotworowe, byłam przy niej codziennie przez cały dzień – opowiada Barbara. – Zostawiałam ją tylko, gdy chciałam wziąć prysznic lub coś zjeść. Ale wtedy i tak zawsze ktoś był w pobliżu: jej ojciec lub kuzynka. Nawet gdy szłam do łazienki, nie zamykałam drzwi i bardzo szybko korzystałam z toalety”. Barbara nie poświęciła nawet chwili dla siebie. Ani na ciekawą lekturę, ani na rozmowę czy spacer z przyjaciółką. „Skupiam się na opiece nad córką. O sobie w ogóle nie myślałam”. Barbara popadła w otępienie, nie zdając sobie sprawy z gromadzących się emocji.

Pewnego dnia nieoczekiwanie zaczęła krzyczeć na lekarzy córki. To był sygnał ostrzegawczy.

Niestety przypadek Barbary nie jest odosobniony. W badaniu z 2007 r. wykazano, że opiekunowie są tak samo narażeni na depresję i zaburzenia lękowe jak pacjenci onkologiczni. Czworo na pięcioro opiekunów odczuwa stres i lęk w trakcie wspierania osoby chorej na raka. Według amerykańskiego Narodowego Instytutu ds. Nowotworów (National Cancer Institute) opiekunowie mierzą się nie tylko ze stresem wynikającym z samej choroby, ale również z obowiązków opiekuna. Opiekunowie zwykle nie zdają sobie sprawy z tego napięcia. „W swoim gabinecie często słyszę słowa: »Jestem skrępowany obecnością tutaj,

ponieważ to nie ja mam raka« – wyjaśnia Laura Mosiello, LCSW, pracownica socjalna ds. opieki onkologicznej w nowojorskiej organizacji non-profit Cancer and Careers. Mosiello oferuje wsparcie psychologiczne zarówno pacjentom, jak i opiekunom. „Mówią mi: »Jestem wyczerpany, martwię się, boję się. Ale niezależnie od tego, co czuję, na pewno nie jest tak źle jak u chorych na raka«” – opowiada Mosiello.

Prawda jest taka, że rak atakuje opiekunów tak samo jak pacjentów. Pacjent ma jednak przyzwolenie, aby zagłębiać się w swoich obawach, ponieważ jest chory. Natomiast od opiekunów wszyscy — łącznie z nimi samymi — oczekują, że sobie poradzą.

„Wielu opiekunów nie pozwala sobie na złe samopoczucie – tłumaczy Mosiello. – Zapominają o tym, że zanim będą mogli się kimś się zaopiekować, najpierw muszą zadbać o siebie”.

WIELOZADANIOWOŚĆ I POCZUCIE WINY PRZYCZYNAMI STRESU

„Wielozadaniowość w znacznym stopniu przyczynia się do stresu” – mówi dr Richard Hara, MSSW, pracownik socjalny ds. chorób nowotworowych i profesor na Columbia University w Nowym Jorku. Opiekunowie zwykle wykonują wszystkie prace domowe, pilnują planu dnia, przygotowują posiłki, wożą pacjenta i kontaktują się z lekarzami. Jednocześnie pracują zawodowo. Hara dodaje, że czasami podejmują drugą pracę, aby uzupełnić braki w budżecie. Poczucie winy i zmęczenie są powszechnym zjawiskiem. „Opiekunowie często czują, że jeżeli czegoś nie robią, nie ścielą łóżka czy nie przygotowują posiłku, nie pomagają” – mówi Mosiello. Tak więc ciągle są czymś zajęci. Poświęcenie czasu dla siebie jest często postrzegane jako egoizm.

ZWRACAJ UWAGĘ NA OZNAKI WYPALENIA

Czasami opiekunowie są tak zajęci gotowaniem, planowaniem, sprzątaniem i pilnowaniem budżetu, że nie zauważają, jak bardzo są zestresowani.

Istnieją jednak określone oznaki, które mogą służyć jako lista kontrolna. Według książki About Caring for Family or Friends with Cancer (O opiece nad rodziną lub przyjaciółmi z nowotworem), którą Hara napisał wspólnie z Susannah L. Rose, MS, MSSW, istnieje kilka objawów wypalenia znanego również jako „wtórny zespół stresu pourazowego”. Należą do nich: • drażliwość; • zaburzenia snu (problemy z zasypianiem lub nadmierna długość snu); • utrata zainteresowań; • izolacja społeczna; • nawracające poczucie winy i lęku.

Medytacja, codzienne spacery, zdrowe odżywianie oraz spędzanie czasu z przyjaciółmi i rodziną to kilka prostych sposobów na złagodzenie stresu. Istnieją także grupy wsparcia dla opiekunów.

Opiekunowie, którzy zauważą u siebie co najmniej jeden z tych objawów, powinni zastanowić się, jak mogą poradzić sobie ze stresem.

Sprawowanie opieki może przynieść nieoczekiwane korzyści — wiele osób zdobywa nowe umiejętności, ma lepszy wgląd w siebie oraz silniejszą relację z pacjentem. Nie zapominaj jednak o dbaniu o siebie. Tylko wtedy osiągniesz sukces!