Zeehavens Amsterdam I Thema Energie

KVSA en Dirkzwager Veelbelovende samenwerking

Havenartsen Unieke praktijk in hartje Amsterdam 40

46

AMSTERDAM

Amsterdam IJmuiden Beverwijk Zaanstad

ENERGIE Amsterdamse havenregio is van alle markten thuis

MAGAZINE

MAART 2014 nr 1

in h o u d maart 2014

Themanummer Energie

14

M et e en aandeel van 7 5 p ro c en t i n d e totale overs l a g, is de A m s te rdamse haven regio een ec h te energiehave n . A m s terd a m is d e t we ede k ole n h aven va n Eu ro p a en de grootste b en zin eh aven ter were ld.

M a ar de ze haven regio is o o k vo l op bezig me t du u r za m e en ergie en rec ycling. Een g o ed vo o r b eel d i s d e r uim 1 0 0 . 0 0 0 to n b io dies el per jaar van B io d ies el A m s terdam, w aar bin n en k o r t een t weed e fabr ie k van 15 0 . 0 0 0 to n in b edr ijf m oe t gaan.

Daar naast te l t d eze h aven regio zo’n 6 5 MW a a n w in dt u r b in es, ter wijl de offs h o re w in den ergie s tor macht ig gro eit . A E B A m s terdam produce er t jaar l ijk s zo’n 1 m i ljoen megaw at t u u r gro en e s troom.

D e nieuwste a a nw in s t is een bunk er plaat s aan d e A m er ik ah a ven waar binn enva a r t s c h ep en de s chone br ands to f LN G ( vl o eib a a r aardgas) k unn en t an k en .

Beperkte stijging haventarieven I n go e d ove r l e g h eb b en H avenb ed r i j f Amste rd a m N V e n O R AM b es l oten om i n 2 0 1 4 d e have n ta r i e ve n m e t s l echt s één p rocent te l aten stijg e n . D i t o m d e concu r rent i ek r acht van d e Amste rd a m s e h ave n ni et i n g e vaar te b reng en.

K ees N o o r m a n (OR AM ) en K oen O ver toom ( Have n be d r i jf Am s terd am) k i j k en te vred en teru g o p d e o n d e r hand el i ng en en d e g oed e sa me nwe r k i n g, d i e m ed e het g e vol g i s van d e ver zel fs ta n d i g d e pos i t i e van het havenb ed r i j f.

2

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

12

C OLOF ON w w w. a m p o r t s . n l

De veelzijdigheid van Amsterdam als energiehaven treffend in beeld gebracht.

Vooraan de opslag van olieproducten, vervolgens windturbines en helemaal achteraan grootschalige elektriciteitsproductie in de Hemwegcentrale.

Foto: Max Dijksterhuis

ZEEHAVENS AMSTERDAM promotiemagazine over het Noordzeekanaalgebied, met de havens en het havenbedrijfsleven van Amsterdam, Beverwijk, IJmuiden en Zaanstad.

Verschijnt zes keer per jaar.

Zeehavens Amsterdam is een uitgave van Amports De Ruijterkade 7 1013 AA Amsterdam Tel: 020-627 37 06 E-mail: amports@amports.nl Twitter: @Amports www.amports.nl Redactie: Bart Stam (hoofdredacteur) Laura Keegstra (directeur) Chris van der Deijl (projectmanager)

En verder: 05 ‘Energiek e’ zeehavens 07 K or te ber ichten 09 K or te ber ichten 11 Amsterdamse havenregio

Advertenties: Chris van der Deijl vanderdeijl@amports.nl

nader t

‘magische’ grens

14 Amsterdam energiehaven 18 Bunk er plaats LNG in bedr ijf 20 Haven IJmuiden steeds groener 22 Broer tje voor Biodiesel Amsterdam 25 Gigant in de IJmondhaven 26 ‘Energiehave n om trots op te zijn’ 28 Noble R egina Allen op transpor t 30 Windpar k Luchterduinen bezorgt

IJmond volop wer k timmer t aan de weg met duur zame energie 34 Tata Steel zet in op energiebespar ing 35 G eavanceerde stofbe wak ing R ietlanden Ter minals

32 AEB

36 Amsterdamse

havenregio loopt war m voor hergebruik 39 Water net wint fosfaat uit afvalwater 40 IC T-samenwer k ing KSVA en Dir kz wager 42 N ieuwe k ade Grote Hout in 2015 k laar 45 Jur idische havenzak en: Boksen in de offshore industr ie 50 Havenberoepen: R ietlanden is één grote familie 46 G een medisch geheim aan boord 47 Amsterdamse havenregio geef t energie 49 G eslaagd AYOP-nieuwjaarsdiner 51 Oranjemar ine op zijn plek in Amsterdam-Noord 53 Twitter

Ontwerp en opmaak: FIZZ Marketing & Communicatie, Meppel Druk: Ten Brink, Meppel

Adverteerdersindex: 38 ABN AMRO 16 AYOP 24 BAM Industrie Service 44 Bek & Verburg 44 Blom 08 Breman Offshore 41 CVV IJmuiden 54 Dura Vermeer 23 Fotografie Ed Seeder 13 Forkliftcenter 21 De Koperen Ploeg 33 Iskes Towage & Salvage 08 KVSA Logistics 23 Libelle Service 21 Machinefabriek Saedt 19 Mammoet Nederland BV 33 MEO 06 Rabobank 19 REYM 41 STC-Amsterdam 10 Starcom group 52 Telstar 06 Waterland Terminal 44 Willis 04 VCK Logistcs 56 Zeehaven IJmuiden NV Zeehavens A msterda m maart 2014

3

Port of Amsterdam +31 20 58 77 877 - info.logistics@vcklogistics.nl Port of Rotterdam +31 10 494 37 77 - info.ocean@vcklogistics.nl Amsterdam Airport Schiphol +31 20 65 49 100 - info.air@vcklogistics.nl www.vcklogistics.nl

4

Zeehavens A msterda m maart 2014

va n de voorz i tte r w w w. a m p o r t s . n l

‘Energieke’ zeehavens De locatie was prachtig, net als de voor­ lopige overslagcijfers over 2013. Ik heb het over de nieuwjaarsreceptie van Havenbedrijf Amsterdam NV en ORAM die werd gehouden op woensdag 15 januari. Voor het eerst was niet het Havengebouw de plaats van handeling maar het Muziekgebouw aan ’t IJ. Een inspirerende omgeving die past bij de ambities van deze havenregio.

Het verheugt mij dat onze vier zeehavens het afgelopen jaar wederom een groei hebben gerealiseerd van een procent. Ondanks de nog altijd niet al te florissante economische situatie is er sinds 2010 sprake van een structurele toename. Het Noordzeekanaalgebied sloeg voor eerst meer dan 95 miljoen ton over. Het zal dan ook niet al te lang meer duren voordat de Amsterdamse havenregio door de ‘magische’ grens van honderd miljoen ton gaat.

Echte energiehaven Voor de kenners is het natuurlijk geen verrassing dat we een echte energiehaven zijn.

Energieproducten zijn goed voor ongeveer 75 procent in de totale overslag. Het is dan ook niet toevallig dat deze editie van ‘Zee­ havens Amsterdam’ voor een belangrijk deel in het teken staat van dit onderwerp.

Door zijn gunstige ligging, hoogwaardige bedrijven en uitstekende infrastructuur is Amsterdam van oudsher sterk in de aanvoer, opslag, bewerking en doorvoer van olieproducten en steenkool. Hoewel natte bulk vorig jaar een lichte teruggang noteerde van vijf procent, blijft deze sector met 41 miljoen ton veruit de grootste ladingstroom. Dankzij de moderne terminals, waar het blenden tot een soort kunst is verheven, is Amsterdam al een aantal jaren de grootste benzinehaven ter wereld. Het is indrukwekkend om te zien hoeveel deze terminals in Westpoort de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd, ook op het gebied van milieumaatregelen en veiligheid.

Bij steenkool doet zich een soortgelijke ontwikkeling voor. Ook hier hebben beide grootmachten, OBA Bulk Terminal en Riet-

landen Terminals, veel geïnvesteerd in een hogere doorzet maar ook in milieumaatregelen. Aanvoer, opslag en doorvoer zitten al enige jaren in de lift door de sterk gestegen vraag vanuit Duitsland.

Ook OBA en Rietlanden doen er alles aan om de overlast voor de omgeving tot een minimum te beperken. Al geruime tijd gebruiken deze terminals een pulpachtige substantie om het wegwaaien van kolenstof te voorkomen. Rietlanden beschikt over geavanceerde meetstations die heel nauwkeurig bijhouden dat als er kolenstof vrijkomt, hoeveel dat dan is. Bij te hoge concentraties, die overigens zelden voorkomen, kan het overslagbedrijf direct maatregelen nemen.

Overschakelen naar duurzame energie Een moderne zeehaven heeft ook de plicht zich maximaal in te spannen om het aandeel duurzame energie te vergroten, de zogeheten energietransitie. Op dit gebied heeft de Amsterdamse havenregio inmiddels een flink aantal innovatieve en veelbelovende projecten, waarvan u in dit nummer enkele voorbeelden aantreft.

Zonder volledig te willen zijn noem ik de nieuwe bunkerplaats aan de Amerikahaven waar binnenvaartschepen sinds kort het schone vloeibaar aardgas (LNG) kunnen tanken. Als IJmuidenaar wijs ik u graag op de spectaculaire groei van het aantal zonne­ panelen op de daken van de visserijbedrijven in de haven IJmuiden en op de komst van walstroomkasten voor visserijschepen.

Na het eerste succes van Biodiesel Amsterdam (Greenmills) gaat Simadan op dezelfde locatie een tweede biodieselfabriek bouwen.

Voorts zal de fabriek van Vesta Biofuels hopelijk snel in productie gaan. En natuurlijk mag

F r an s Bau d vo o r z i t t e r A m p o rts

“De kunst is het evenwicht te vinden tussen een verantwoorde groei van olieproducten en steenkool, en de toename van duurzame energiebronnen” ik ook de spectaculaire groei niet vergeten van de offshore windenergie in deze regio.

Dankzij de windparken voor de kust van Egmond aan Zee en IJmuiden heeft zich in de IJmond maar ook in Westpoort, een bloeiende offshore windenergiebranche ontwikkeld met tal van gespecialiseerde bedrijven voor assemblage, transport en onderhoud.

En het kan alleen nog maar mooier worden als ook binnenkort de bouw van Luchterduinen (Q-10) van start gaat.

Evenwicht tussen fossiel en duurzaam Kortom, de kunst is het evenwicht te vinden tussen een verantwoorde groei van olie­ producten en steenkool, die nog decennia lang een prominente rol blijven spelen in deze havenregio, en de toename van duur­ zame energiebronnen. Ik ben ervan overtuigd dat onze energieke zeehavens daarin zeker zullen slagen!

Frans Baud, voorzitter Amports

Zeehavens A msterda m maart 2014

5

Zeehavens Amsterdam 2013:Opmaak 1

17-06-2013

16:31

Pagina 1

Houden we het droog vandaag?

In de grootste All Weather Terminal van Europa is het overslaan van kwetsbare produkten zoals staal, hout, papier, de Noord-Zuidlijn boor en zelfs treinstellen voor de Olympische winterspelen niet afhankelijk van weersomstandigheden!

Kijk op onze vernieuwde website en vraag de brochure of een vrijblijvend bezoek aan!

Waterland Terminal Stevedore and Terminal operator

Westpoort 4181 - Elbaweg 10 - 1044 AD Amsterdam T +31 20 44 80 620 E kantoor@waterlandterminal.eu W www.waterlandterminal.eu

Thuis in Nederland

Thuis in de wereld

11 International Desks in Europa.

Internationaal Zakendoen? De Rabobank is met 11 International Desks thuis in de belangrijkste Europese landen. We kennen er de markt, de wet- en de regelgeving en we hebben het netwerk waar u als ondernemer ĂŠcht wat aan hebt.

Kijk op rabobank.nl/internationaal Samen sterker

6

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

KORTE B ERI C HTEN w w w. a m p o r t s . n l

C a r o lien Vr olij k (40) ove rl ed en Na een kortstondige ziekte is Carolien Vrolijk (40) op vrijdag 3 januari overleden. Zij was mede-eigenaar van de rederij Cornelis Vrolijk in IJmuiden. Familieleden, vrienden en vertegenwoordigers van de IJmuidense en Amsterdamse havengemeenschap hebben op 10 januari afscheid genomen van haar.

De Carolien met de vlag van de Vrolijk Groep halfstok. Foto: Gwendelyn Luijk

Hoewel zij en haar zus Annerieke aan de leiding stonden van een wereldwijd concern, bleef Carolien Vrolijk het liefst op de achtergrond. Net zo bescheiden als haar vader Cor Vrolijk die in oktober 2005 overleed. Carolien Vrolijk meed de publiciteit omdat zij vond dat de rederij draaide om de werknemers. Carolien Vrolijk was sinds 2002 aan het bedrijf verbonden.

Vanuit het hoofdkantoor in IJmuiden van rederij Cornelis Vrolijk stuurde Carolien een aanzienlijke vloot vissersschepen aan, variërend van diepvrieshektrawlers tot garnalenschepen.

Carolien Vrolijk was zich bewust van het belang van vis als voedselbron voor de groeiende wereldbevolking. Daarom zette zij zich de afgelopen jaren sterk in voor een duurzame visvangst en -verweking met een aanzienlijke reductie van de CO2-uitstoot (Pieter van Hove).

‘Brent’ vervoert anker

Schip voor 3D-seismiek bij Shipdock

Iskes Towage & Salvage heeft op donderdag 23 januari sleepboot Brent ingezet om een groot anker aan boord te brengen van het pijpenlegschip Rockpiper.

Het anker was eerder gerepareerd in IJmuiden. Nadat de sleepboot het anker De Brent in actie. Foto: RWF/ Frits houtgraaf weer had afgeleverd, kon de bemanning het aan de ankerketting bevestigen waarna de Rockpiper zijn reis kon voortzetten. De Brent (bouwjaar 2009) is een van de krachtigste sleepboten van Iskes met een bollard pull van 83 ton.

De Rockpiper deponeert via een flexibele valpijp stenen met grote precisie in diepwater. Verdeeld over twee ruimen kan het schip 24.000 ton stenen vervoeren. De Rockpiper is 159 meter lang en vaart onder Cypriotische vlag.

Shipdock gaat vanaf eind februari zes weken lang het 88 meter lange ‘seismic research ship’ Polarcus Naila onder handen nemen. Naast de modernisering van de voortstuwing gaat de scheepsreparatiewerf ook een nieuwe behandelingsinstallatie voor ballastwater inbouwen. Voorts gaat het om installatie van een nieuwe werkboot en de davits, en de verplaatsing van de ‘Man Overboard Boat’ boat (MOB). Ook Niron Staal is bij het project betrokken met de prefabricage van twee gondola’s die bij aankomst van het schip worden gemonteerd in plaats van de ‘thrusters units’.

De Polarcus Naila is een geavanceerd onderzoekschip voor 3D-seismiek. Het schip is gebouwd in 2010 door Drydocks World in Dubai en vaart onder de vlag van de Bahama’s.

•

•

NPRC neemt Overmeer over NPRC heeft begin februari collega-vervoerder Overmeer Transport Group overgenomen. Hiermee gaat het drogeladingpakket van de coöperatie in Zwijndrecht omhoog van zeven naar elf miljoen ton per jaar.

Door de overname ontstaat de grootste Nederlandse vervoerder over water. De 85 binnenvaartschepen van NPRC hebben een gezamenlijk laadvermogen van 160.000 ton.

Overmeer is een familiebedrijf met vestigingen in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Het bedrijf is goed voor circa vier miljoen ton droge lading per jaar, met name op de Duitse en Franse kanalen. Eigenaar Johan Overmeer treedt na veertig jaar terug maar blijft als adviseur betrokken aan het bedrijf.

•

Zeehavens A msterda m maart 2014

7

Service comes First STEVEDORING

SHIP REPORTING

TALLY AND CONTROL

SHIP AGENCY

FORWARDING

www.kvsa.nl

Photo: Courtesy of IHC Handling Systems

Extreme precision

8

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

In the sea port of IJmuiden Breman Offshore B.V. is situated. Directly alongside the quay, accessible for sea vessels. From this location we support builders of ship equipment, machine builders, construction companies and service providers. Thus we assemble and overhaul equipment for crane vessels and construction vessels.

We also, as a service partner, provide solutions for your specialised marine equipment. We have both the space and the know-how. For this same reason Breman Offshore B.V. is also your partner if you are looking for facilities to build and test machines and constructions. Call +31 (0)88 273 62 66 or surf to www.breman-offshore.nl.

Breman Offshore B.V., The Netherlands, T +31 (0)88 - 273 62 66 info@breman-offshore.nl, www.breman-offshore.nl

KORTE B ERI C HTEN w w w. a m p o r t s . n l

D e r t ig j aar Wesc o IJmu i d en ge vi erd Alsof heel maritiem IJmuiden en ver daarbuiten zich had verzameld, zo druk was het op donderdag 16 januari bij Wesco Apparatenbouw in IJmuiden. Het constructiebedrijf vierde op die dag zijn dertigjarig bestaan. Toeleveranciers, collega’s, vertegenwoordigers van de gemeente Velsen en andere overheden kwamen dat vieren.

In drie decennia heeft Wesco een speciale positie veroverd in de IJmond. “Dit is een van de mooiere bedrijven uit deze regio,” aldus gedeputeerde Jan van Run in zijn toespraak. Grondleggers zijn Sjoerd Wesselius en Dirk de Mik. Na het faillissement van hun werkgever richtten zij Wesco IJmuiden Apparatenbouw BV op. Het bedrijf begon op 16 januari 1984 in een bescheiden pand in IJmuiden met het vervaardigen van de opbouw van schuimbetonauto’s. In de loop der jaren namen de orders toe, waardoor uitbreiding noodzakelijk was. Uiteindelijk verhuisde Wesco naar de Loggerstraat. Hier is Wesco uitgegroeid tot een gerespecteerde producent van onderdelen voor vooral de offshore- en baggerindustrie. (PvH)

•

Sjoerd Wesselius geniet tijdens de viering van dertig jaar Wesco. Foto: Rein Kooijman

K l oos terboer bre idt u i t i n Pol en Kloosterboer Holding opent dit voorjaar een nieuw koel- en vrieshuis in de Poolse havenstad Gdansk. Het complex heeft een capaciteit van 30.000 ton en ligt aan de ingang van de zeehaven in de zogeheten ‘duty free zone’.

Via een eigen kade kunnen medewerkers de lading van vistrawlers en reeferschepen behandelen. De exploitatie van het nieuwe koel- en vrieshuis geschiedt in samenwerking met PAOP (Pólnocnoatlantycka Organizacja Producentów). Kloosterboer Gdansk beschikt over een eigen EU-veterinair keurpunt en vergunningen voor de import van veterinaire producten vanuit Europa en daarbuiten. (PvH)

•

Artist’s impression van het nieuwe koel- en vrieshuis in Polen. Bron: Kloosterboer

Airborne wint prijs

Maiden call RollDock Star

Airborne Oil & Gas, gevestigd aan de IJmondhaven in IJmuiden, is de winnaar geworden van de ‘IJmond Onderneemt Award’. De producent van de revolutionaire composieten buizen voor olie- en gaswinning is volgens de jury een verborgen parel in de IJmond die duurzaamheid naar een heel ander niveau tilt.

“We zijn ontzettend trots op deze prijs. Dit is een prachtige bevestiging dat we op de goede weg zijn,” reageert CEO Eric van der Meer. Twee andere genomineerden waren Ovenbouw Holland en Daniele Corus. (PvH)

Op 26 december liep het gloednieuwe schip RollDock Star voor het eerst de haven van Amsterdam binnen. Dorothy Winters van Havenbedrijf Amsterdam NV reikte daarom op de USA Terminal het traditionele havenschildje uit aan kapitein Wielens.

De RollDock Star is een afzinkbaar schip.

Dankzij de zogeheten RoRo-achterklep van 4000 ton en twee Liebherr-boordkranen van 350 ton per stuk kan het schip zeer uiteen­lopende lading meenemen.

•

•

Uitreiking van het havenschildje aan kapitein Wielens. Foto: Havenbedrijf Amsterdam NV

Zeehavens A msterda m maart 2014

9

A LL IT TAKES IN PO RT

- SSA AgENcy - STS SERvIcES - gAS-fREEINg - cONSuLTANcy - TRAdINg - IT SOLuTIONS - qARP -

Silver Sta r Age ncie s provide s comprehensive agenc y se rvice s in ports within the ARA ra nge a nd Latvi a. We tak e pride a nd true pleasure in se rving the industry a nd pushing our limits in se rvice , relia bility and a ccounta bility

Spe cia lis e d Ta nk e r Se r vices pr ovide s s h ip - t o- s hip s e r vice s in clu d in g r e nt a l of e qu ip me nt , s u p e r int e nd e n ts q u a lit y- a n d lo s s - co n t r o l, a n d g a s - f r e e ing d u r ing s h ip - t o- s hip t r a n s f e r s o f p e t r o le u m pr od u ct s

Quality and trust; not in what we say, but in who we are!

1 0

Zeehavens A msterda m maart 2014

Ja a rci jf e r s

R u i m 95 m iljo e n to n i n 2 0 1 3

Amsterdamse h avenregio nadert ‘magisc h e’ grens

D e ze ehave ns va n A m s terda m , I Jmui d e n, B e ve r wi j k e n Z a a ns t a d hebben in 2 0 13 een overs l agrec o rd b e h a a l d v a n r ui m 9 5 m i lj o e n to n. Dat le verde b l ije gezic h ten op t i j d e ns d e d r uk b e zo c hte ni euw jaar srec ep t ie o p wo en s d a g 1 5 j a n ua r i .

T ek s t: C ee s V i s s e r en B a r t Sta m

Voor het eerst werd de gezamenlijke nieuwjaarsreceptie van Havenbedrijf Amsterdam NV en ORAM gehouden in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Een locatie die goed past bij de ambities van de Amsterdamse havenregio.

President-directeur Dertje Meijer van Havenbedrijf Amsterdam NV zei in haar toespraak: “Ik ben bijzonder trots op wat we in 2013 met elkaar hebben neergezet. Natuurlijk de verzelfstandiging waardoor we nu beter kunnen anticiperen op de marktontwikkelingen. En nu ook nog een nieuw overslagrecord! Het herstel in deze havenregio, dat in 2010 is ingezet, zet zich gestaag voort.” Belangrijke thema’s in 2014 zijn volgens Meijer de voortgang van de nieuwe zeesluis in IJmuiden en de afronding van de Havenvisie 2030.

Agribulk, kolen en stukgoed Met ruim 95 miljoen ton was 2013 het beste jaar ooit voor de zeehavens aan het Noordzeekanaalgebied.

De overslag in de Amsterdamse haven bedroeg 78,5 miljoen ton, eveneens een record. De groei voltrok zich vooral in de agribulk (+17 procent) en kolen (+14 procent). De totale droge bulk steeg met ongeveer elf procent naar 33,7 miljoen ton, terwijl containers en stukgoed met twaalf procent groeiden naar 3,7 miljoen ton.

In IJmuiden daalde de op- en overslag licht met 3,4 procent naar 16,3 miljoen ton. Daarentegen zagen Beverwijk (260.000 ton) en Zaanstad (230.000 ton) hun overslag toenemen met respectievelijk 9 en 95 procent.

Proactieve houding Meer lovende woorden waren al gevallen in de welkomstspeech van ORAM-voorzitter Paul Wevers. Hij complimenteerde Havenbedrijf Amsterdam NV met zijn proactieve invulling van de verzelfstandiging. “Deze verzelfstandiging is een essentiële stap in de verdere ontwikkeling van de Amsterdamse havens,” aldus de ORAM-voorzitter. Daarnaast stipte Wevers de positieve signalen aan in de economie. “Sinds medio 2013 trekt de mondiale chipsproductie sterk aan en ook de luchtvracht vertoont weer een solide groei. Dit zijn twee signalen dat de economie structureel uit het dal klimt.”

Volgens hem ziet ORAM 2014 dan ook met vertrouwen

tegemoet. “Zo hebben we ons wederom sterk gemaakt voor marktconforme haventarieven. En met succes, want in 2014 stijgen deze tarieven met een procent: het resultaat van een zorgvuldige marktconsulatie.”

Jubileum IJmuiden Het slotwoord was voor Peter van de Meerakker, algemeen directeur van Zeehaven IJmuiden NV. Ook hij sloot zich aan bij de optimisten. Ook al daalde de totale overslag licht, IJmuiden zag de aanvoer van verse vis stijgen met ruim vijf procent: van 15 miljoen naar ruim 15,8 miljoen kilo. Voorts noemde de havendirecteur de 39 cruiseschepen die vorig jaar IJmuiden aanliepen. “Voor 2014 hebben we heel goede verwachtingen met 55 cruiseschepen, waarvan acht aanlopen van het ms Prinsendam van de HAL.” Als belangrijke mijlpaal in 2013 noemde Van de Meerakker de voltooiing van de eerste fase van de herstructurering van het Middenhavengebied, mede bekroond door de nieuwe vestiging van Breman Offshore. “We staan aan de vooravond van een bijzonder jubileum. Op 10 april 2014 is het 25 jaar geleden dat de havens van IJmuiden werden geprivatiseerd.”

•

www.portofamsterdam.nl www.oram.nl www.zeehaven.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

11

H av en ta ri e v e n

Koen Overtoom (links) en Kees Noorman op het dak van het Havengebouw, met uitzicht op Westpoort. Foto: Reinder Weidijk

B e p e r k t e s t ijgi n g hav e n ta r i e v e n i n 2 0 1 4

“W e h ou den rekening met onz e kl anten ”

D e haventar ie ven voor 2014 stijgen met één procent ten opzichte van 2013.

D eze beper kte pr ijsstijging is tot stand gek omen na over leg tussen Havenbedr ijf Amsterdam NV en ORAM als ver tegenwoordiger van het havenbedr ijfsle ven. K oen O ver toom, operationeel direc teur van het havenbedr ijf, en ORAM - direc teur K ees Noor man leggen het hoe en waarom uit van de nieuwe tar ie ven.

T ek s t: E ve l ine Papa

W

aarom een beperkte prijsstijging van de nieuwe haventarieven?

Koen Overtoom: “We hebben de prijsstijging niet alléén vastgesteld, we wilden dat doen in goed overleg met het havenbedrijfsleven. Daarnaast hebben we ook gekeken naar de concurrentiepositie van de Amsterdamse haven in de range Hamburg-Le Havre, en naar de tariefaanpassingen die andere havens voornemens waren te doen.”

“In 2013 hebben we de prijzen geïndexeerd met 2,3 procent en, vanwege de marktomstandigheden, voor een jaar gecompenseerd. Eigenlijk hadden we deze indexering willen doorrekenen in 2014. Uit consultatie kwam echter duidelijk naar voren dat de markt dit nog niet kan dragen.

Daarom hebben we besloten om slechts een procent door te rekenen en de overige indexering van 1,3 procent te laten vervallen. In 2014 voeren we een indexering door van twee procent die we wederom voor een jaar compenseren.

1 2

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Al met al komt dit uit op een netto stijging van de tarieven met één procent. Deze beperkte stijging verbetert de concurrentiekracht van de Amsterdamse haven.”

Kees Noorman: “ORAM is tevreden over het verloop van deze eerste marktconsultatie met het verzelfstandigde havenbedrijf. Men houdt rekening met de wens van het havenbedrijfsleven en met de economische omstandigheden. We gaan dit jaarlijks doen.”

Hoe is ORAM dit overleg ingegaan?

Noorman: “Doordat we dicht bij onze leden zitten, kunnen wij hen relatief simpel raadplegen. Zo hebben we de voorzitters van de diverse havencommissies van ORAM, gevraagd deel uit te maken van ons team. Dat zijn directieleden van bedrijven die ook feitelijk die haventarieven moeten betalen - weliswaar indirect, want de betaling gaat via reders. Zij kunnen goed inschatten wat het effect is van

het voorstel van Havenbedrijf Amsterdam NV op hun bedrijf. We hebben het voorstel van het havenbedrijf met hen besproken en een tegenvoorstel gedaan.”

Overtoom: “Het voordeel is dat we nu als verzelfstandigd havenbedrijf kunnen samenwerken met marktpartijen, terwijl we ons voorheen moesten houden aan de opgelegde prijsstijgingen van de gemeente. Dit komt de samenwerking alleen maar ten goede.”

Wat doet Havenbedrijf Amsterdam NV met het havengeld?

Overtoom: “Havenkosten zijn maar één onderdeel van de aanloopkosten. Het is vooral belangrijk om naar de continuïteit te kijken. Feitelijk hebben we hetzelfde belang, wij willen ook dat die lading bij ons in de haven binnenkomt, dus je streeft naar iets wat voor alle partijen goed is.”

“We willen een veilige en duurzame haven zijn en daar komt veel meer bij kijken. Dat betekent dat je ook moet investeren. Zo willen we een grotere zeesluis en stimuleren we de haveninfrastructuur en de achterlandverbindingen. Tevens investeren we in walstroom, waardoor binnenvaartschepen op hun ligplaats geen lawaaiige en vervuilende generatoren hoeven te laten draaien. Dit scheelt in het dieselverbruik en in de uitstoot van fijnstof. Daarnaast participeren we bijvoorbeeld in Portbase. Kortom, we zijn

bezig met veel nieuwe investeringen waarbij continuïteit het sleutelwoord is.”

Noorman: “Daarover moet het wat betreft ORAM ook gaan.

Een generieke tariefstijging moet onderbouwd zijn. We vinden het belangrijk om automatismen te vermijden. Dat betekent dat je niet automatisch moet uitgaan van verhogingen.

Wat is je investering in een sector, wat zijn de opbrengsten?

Wat is je visie op een sector? Je moet op basis van concrete gegevens en informatie met elkaar het gesprek voeren. Als je dat onderdeel laat zijn van je consultatiestructuur, dan kom je beter tot een echt gedragen prijsbeleid.”

Hoe was de samenwerking met ORAM? Overtoom: “Het heeft ons scherper gemaakt. Toen we nog onderdeel waren van de gemeente, hadden we veel minder bewegingsvrijheid.

We consulteren nu onze marktpartijen en luisteren naar de argumenten (de omgeving, schaarste, macro-economische cijfers) om duidelijk en transparant te maken wat we doen en waarom we iets beslissen. We voeren daardoor constant de dialoog en dat willen we ook graag!”

“De beperkte stijging van de haventarie ven verbetert de concurrentiekracht van de Amsterdamse haven”

•

www.portofamsterdam.nl www.oram.nl

Advertentie

Zeehavens A msterda m maart 2014

13

en ergie

Amsterdam energiehaven D e Amsterdamse havenregio draait voor circa 75 procent om energie. D oor ont wik k elingen in het achter land blijven fossiele brandstoffen nog decennia dominant. Het is zaak voor de Amsterdamse havenregio de groei in deze conventionele overslag te optimaliseren en minder milieubelastend te mak en. Daar naast geef t de haven her nieuwbare energie vor men ruim baan.

T ek s t: Rob Schoe m ake r

Overslag (bron: Havenbedrijf Amsterdam BV )

Overslag minerale olieproducten

Overslag steenkool

(x 1 miljoen ton) 1995 7,1 2005 19,1 2010 34,7 2012 41,0 2020 49,0

(x 1 miljoen ton) 1995 4,8 2005 12,6 2010 14,2 2012 15,6 2020 20,0

Duurzame energie:

Oiltanking Amsterdam, capaciteit: 1,6 mio m3 Vopak: 1,2 mio m3 Eurotank Amsterdam: 1,4 mio m3 BP: 1 mio m3 NuStar: 600.000 m3 Hydrocarbon Hotel: 140.000 m3 Gulf Oil Ned./MAIN: 60.000 m3

Biodiesel Biodiesel Amsterdam, 100.000 -110.000 ton p.j.

Biodiesel Amsterdam: 150.000 ton p.j.*) Vesta Biofuels: 200.000 ton p.j.*)

Kolen: OBA Bulk Terminal (Westhaven): capaciteit 8 mio ton Rietlanden Terminals: 3,2 mio ton Tata Steel IJmuiden: 4,4 mio ton

Biomassa 47.000 ton (2012) LNG Binnenvaartschepen (sinds 19-12-2013) Groengas AEB Amsterdam: 600.000 m3 p.j.

Biogas Greenmills: 25 miljoen m3 p.j. (= jaarverbruik 10.000 -12.500 huishoudens p.j.)

Stadswarmte

AEB Amsterdam: 500.000 gigajoule p.j.

Elektriciteit

Hemwegcentrale 1229 MW (= 2,5-3 mio huishoudens p.j.)

Kolenverbruik: 1,6 mio ton p.j.

Windenergie

• Grootste benzinehaven ter wereld.

• Tweede kolenhaven van Europa.

Windernergie (offshore): OWEZ (Egmond): 108 MW; Prinses Amalia (IJmuiden): 120 MW

Groene stroom (afvalverbr.)

AEB Amsterdam: 1 miljoen kWh p.j. (= jaarverbruik 285.000 huisWestpoort e.a.: 65 MW (= 40.000 huishoudens p.j.) houdens)

Zonne-energie (PV) Interfish IJmuiden (700 panelen), Seafood Parlevliet (455 + 500 in 2014), Kloosterboer/Daalimpex *) nog niet in productie

Infographic © D&AS 2014

Minerale olieproducten:

Schematische weergave van de belangrijkste fossiele en duurzame energiebronnen in de Amsterdamse haven. Ont werp: Design Studio’s/Ronald Schreutelkamp

O

p dagen met veel zon en wind produceren windturbines en zonne-energiecentrales in Duitsland zoveel hernieuwbare energie dat het land voor zijn elektriciteitsopwekking in principe geen beroep hoeft te doen op fossiele brandstoffen. Toch beleefde de kolenoverslag in 2013 in Amsterdam en andere ARA-havens (Rotterdam en Antwerpen) een absolute piek en het einde aan deze groei is nog lang niet in zicht.

“Dat klinkt tegenstrijdig maar is het niet,” zegt Lex de Ridder, clustermanager Energie bij Havenbedrijf Amsterdam NV. “Ondanks de onstuitbare opkomst van hernieuwbare

14

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

energie, blijft Duitsland de komende jaren grote volumes aan kolen verstoken. Zelfs al zet men kolen voor een groot deel in als back-up om de wispelturigheid en transportproblemen te ondervangen van hernieuwbare energiebronnen.”

Aorta van de energievoorziening De Ridder vervolgt: “Tegelijkertijd heeft Duitsland te maken met de voortgaande sluiting van de Europese kolenmijnen, de versnelde uitfasering van de kerncentrales (door de ramp met de Japanse kerncentrale Fukushima in maart 2011, red.), de hoge gasprijzen in Europa en de lage kolenprijzen op de

wereldmarkt. Dat laatste onder meer door de massale overstap van de Verenigde Staten op goedkoop schaliegas. We zien dit terug in de groeiende vraag naar importkolen, waarbij de ARA-havens onverminderd de aorta zijn van de Noordwest­Europese energievoorziening.” In deze range verzorgen Amsterdam en Rotterdam samen ongeveer 75 procent van deze kolenimport via binnenvaartschepen en de Betuweroute.

Beide Nederlandse havens hebben het afgelopen decennium flink geïnvesteerd om de voorspelde groei op te vangen. De verwachting is dat tussen 2020 en 2025 de kolenoverslag op zijn hoogtepunt zal zijn. Daarna vlakt de groei af en gaat het totale volume wellicht iets afnemen. Hoe dan ook, kolen blijven tot zeker 2030 belangrijk in de energiemix.

In het licht van deze toekomstscenario’s heeft Amsterdam volgens De Ridder voldoende opslagcapaciteit voor kolen. “Om de omloopsnelheid op de terminals te verhogen en ze bereikbaar te houden voor steeds grotere zeeschepen, zijn er in de toekomst investeringen nodig. Zowel op de terminals als qua bereikbaarheid.”

Midden-Oosten, de sluiting van verouderde raffinaderijen in Europa en de modernisering van raffinaderijen in Rusland. Het gevolg daarvan is een lagere behoefte aan blending met additieven om olieproducten op specificatie te brengen in de havens van Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen. Anderzijds speelt de opkomst en verplichte bijmenging van biodiesel een rol.

Kortom, veel onduidelijkheid en veel beweging.” Lex de Ridder vult aan: “Net als bij kolen geldt dat het gebruik van olieproducten niet stijgt in West-Europa. Echter, door de sluiting van enkele raffinaderijen voor olieproducten, zullen naar verwachting de importstromen van vooral diesel en kerosine aanzienlijk toenemen. Bovendien heeft de Amsterdamse haven als hub voor het blenden van benzine, een dermate sterke en unieke positie dat we in deze nichemarkt een groot aandeel zullen behouden.

Zelfs als de export vanuit het ARA-gebied wat afneemt.”

Boord-boordoverslag

Amsterdam is dé Noordwest-Europese hub voor de op- en overslag en het blenden van olieproducten, zoals benzine, diesel en kerosine. Olieproducten zijn de laatste vijftien jaar booming in de Amsterdamse haven. Dat ging gepaard met een investeringsgolf die de afgelopen jaren is overgeslagen naar de andere ARA-havens.

Volgens Peter van Wessel, directeur van Oiltanking, loopt Amsterdam voorop met maatregelen én prestaties op het gebied van duurzaamheid. “We hebben aantoonbare reducties gerealiseerd in emissies en stank door bijvoorbeeld dampretoursystemen op alle terminals, en door boord-­boordoverslag via een mobiele installatie als de VentoClean. Verder werken de Amsterdamse olieterminals en Aircraft Fuel Supply, de terminal voor kerosine-opslag op Schiphol, samen met de regionale brandweerkorpsen op het gebied van veiligheid en risicomanagement in AMAS, Amsterdam Mutual Aid System.

Bedrijven spreken elkaar aan om hun verantwoordelijkheid te nemen. Dat werkt omdat in Amsterdam bij alle bedrijven veiligheid en duurzaamheid de hoogste prioriteit hebben.”

Amsterdam heeft de laatste vijftien jaar fors ingezet op de overslag van olieproducten maar heeft enkele jaren geleden een stop gezet op nieuwe terminals. Vopak Terminal Westpoort aan de Afrikahaven was het laatste bedrijf dat grond kreeg voor nieuwe, grootschalige tankopslag.

Amsterdam zoekt de groei in olieproducten nu in efficiënter ruimtegebruik en in boord-boordoverslag tussen zee- en binnenvaartschepen, zoals in de Afrikahaven. Wastell: “Boord-boordoverslag is interessant voor de ladingeigenaar als directe doorvoer gewenst is, of als een terminal (tijdelijk) onvoldoende capaciteit heeft. Maar ook als er lading met bijzondere specificaties wordt aangeboden.”

De Ridder: “Alle ARA-havens hebben de ambitie om hun sterke energiepositie in stand te houden en te laten groeien. Amsterdam is qua overslagvolumes voor grofweg 75 procent afhankelijk van energie, Rotterdam voor de helft en Antwerpen voor 35 procent. Bovendien vormen Rotterdam en Antwerpen een belangrijk petrochemisch industriecluster, waarvan ook Amsterdam profiteert. Elke haven moet blijven investeren, zich blijven bewijzen en verbeteren. Daarin past de inzet op duurzaamheid en een geleidelijke transitie naar nieuwe energievormen. Amsterdam kent op dit gebied veelbelovende ontwikkelingen.”

Onbalans

Lees verder op pagina 17

Olieproducten

Aan de basis van alle transporten ligt onbalans. Ofwel: een grondstof is ergens niet waar deze wel moet zijn. Deze onbalans laat zich voor olieproducten moeilijker vertalen in toekomstscenario’s dan kolen.

“Tot voor kort kenmerkte de onbalans op de wereldmarkt zich door goedkope benzine in Europa en door de sterke vraag vanuit de VS en West-Afrika,” vertelt Graham Wastell, directeur van Silverstar Agencies.

Deze onafhankelijke scheepsagent in de Amsterdamse haven is actief in de tankervaart. “Daarnaast is er een dieseloverschot in de Verenigde Staten en een dito vraag vanuit Europa. Wat betreft olieproducten hebben we nu te maken met de vraaguitval naar benzine in de Verenigde Staten door de opmars van schaliegas.

Tegelijkertijd is er een groter aanbod vanuit nieuwe, moderne raffinaderijen in het

De VentoClean-installatie, bedoeld om schadelijke emissies en dampen op te vangen bij het overpompen van vloeibare brandstoffen, ging in 2013 in bedrijf. Foto: Specialised Tanker Services (STS)

Zeehavens A msterda m maart 2014

15

Amsterdam IJmuiden Offshore Port, Serving up offshore energy solutions.

Our partners are ready to be of service in the following disciplines: • Base Facilities (office, warehouses, open yard) • Construction, Engineering • Decommissioning • Design, Development • General Services • Maintenance and Repair • Offshore Wind Power • Port Related Services • Regional Authorities • Transport, Logistics & Supply

www.ayop.com AmsterdAm IJmuIden OffshOre POrt COntACt detAIls

• info@ayop.com

Airborne Composite Tubulars • Amports • AON Risk Consultants • ASCO Holland (Logistics) BV • AYOP • Ballast Nedam Infra • BK Groep • Boon Transport BV • Breman Offshore BV • CCA Containers Netherlands • CMF Central Mudplant & Fluid Serv. • De Vries & Van de Wiel • EPMC Europe • Gemeente Beverwijk • Gemeente Velsen • Gemeente Zaanstad • Grontmij Nederland BV • Gulf Oil Nederland BV • Havenbedrijf Amsterdam NV • Industrial Pump Group Nederland BV • IRO • Iskes Towage & Salvage • Isolatie Combinatie Beverwijk BV • KVSA BV • Main BV • Mammoet Nederland BV • MEO BV • Niron Staal Amsterdam BV • Oliehandel K. de Boer BV • Peterson IJmuiden BV • Pronk Multiservice BV • Provincie Noord-Holland • Reym BV • ROC Nova College • Royal Dirkzwager • Royal Haskoning DHV • Schot Verticaal Transport BV • Shipdock BV • SPIE Industry Noordwest • Stadsdeel Amsterdam Noord • Svitzer Amsterdam BV • Tata Steel IJmuiden BV • Wesco IJmuiden Apparatenbouw BV • Willis BV • Willteco BV • Zebra Maritime BV • Zeehaven IJmuiden NV

16

PORT E R O H S Alliance of port & offshore OFF related industries and regional authorities

Zeehavens A msterda m maart 2014

Peter van Wessel, directeur van Oiltanking Amsterdam. Foto: Reinder Weidijk

Biomassa en biobrandstoffen In principe is de kolencentrale van NUON/ Vattenfall (Hemweg-8) klaar om biomassa bij te stoken, zoals houtpellets. Op een kleinschaliger niveau zijn er enkele stand alone biomassacentrales in ontwikkeling.

Bij olieproducten voor de Europese markt is het inmiddels verplicht om tien procent aan de zogeheten eerste generatie biobrandstoffen bij te mengen. De Ridder: “Aangezien olieoverslag in Amsterdam sterker is gericht op de internationale tradingmarkt – dus ook de export – halen we deze tien procent nog niet helemaal. Maar met de geleidelijke overgang van export naar import is dat slechts een kwestie van tijd. Het gaat in de Amsterdamse havenregio nu om circa één miljoen ton biodiesel per jaar: deels via import, deels via productie in deze haven.”

De biodieselfabriek van Greenmills/Orgaworld (Biodiesel Amsterdam) gebruikt afvalvetten en oliën als grondstof. De fabriek heeft een capaciteit voor 100.000 à 110.000 ton tweedegeneratie biodiesel per jaar. Hiervan hoeft men in Europa slechts vijf procent bij te mengen. In de pen zitten plannen om de capaciteit eind 2015 te verdubbelen (zie pagina 22 en 23).

Op het terrein van Oiltanking staat de biodieselfabriek Vesta Biofuels, onderdeel van Mercuria Trading. Deze fabriek heeft een capaciteit van 200.000 ton per jaar en gaat naar verwachting binnenkort in productie.

assemblage. Amsterdam heeft trouwens al 65 megawatt (MW) aan windturbines staan in het havengebied.

Davio: “Voor offshore olie- en gas zitten in het Noordzeekanaalgebied tal van gespecialiseerde bedrijven die maatwerk leveren op het gebied van onderhoud en installatie van verplaatsbare platforms. Deze platforms leveren op hun beurt weer onderhouds- en boordiensten aan de vaste productieplatforms op het Nederlands Continentaal Plat en daarbuiten.”

Vloeibaar aardgas

Recycling of biogas

In de mondiale energiemix is er een steeds sterkere rol weggelegd voor aardgas. Speciale schepen kunnen LNG, ofwel vloeibaar aardgas (-163° C), over grote afstanden vervoeren.

In tegenstelling tot Rotterdam met zijn Gate-importterminal, kiest de Amsterdamse havenregio niet voor de grootschalige aanvoer en opslag, maar omarmt deze haven LNG op middelgrote schaal, in de toekomst mogelijk als satelliet van de Rotterdamse terminal.

De Amerikahaven heeft sinds december 2013 een faciliteit waar speciale binnenvaartschepen LNG kunnen bunkeren (zie pagina 18 en 19). Er zijn plannen om op of nabij bestaande olie-opslagterminals het bunkeren van LNG voor binnenvaarten zeeschepen verder te ontwikkelen.

Inmiddels produceren Greenmils/Orgaworld en AEB samen zo’n 35 miljoen m3 biogas (zie pagina’s 32 en 33). In combinatie met LNG-opslag onderzoekt Havenbedrijf Amsterdam NV samen met onder andere Waternet en AEB Amsterdam een business case om een zogeheten ‘liquefaction unit’ unit te ontwikkelen. Deze installatie koelt gas tot -163° C en maakt het zo vloeibaar. Zo wil men lokaal geproduceerd biogas (bio-LNG) aanbieden als schone scheepvaartbrandstof.

De Amsterdamse havenregio is van oudsher niet altijd een energiehaven geweest, benadrukt De Ridder. Tot twintig jaar geleden lag de nadruk sterk op food en agribulk. De opdracht voor de komende decennia is om voorop te lopen in de overslag van vloeibare en vaste brandstoffen. Dit kan door te blijven investeren en te innoveren in traditionele op- en overslag, en door sterk in te zetten op de energietransitie van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen. En door initiatieven te nemen naar een biobased economy, waaronder de uitwisseling van energie en reststoffen binnen de regio.

Hij vervolgt: “De sterke energiesector van de haven zorgt natuurlijk voor wat overlast maar geeft ook op deze wijze iets terug aan haar directe omgeving,” zegt De Ridder. “Met bijvoorbeeld gerecyclede producten of biogas kunnen we tientallen procenten dekken van de energiebehoefte van de stad Amsterdam. In het Noordzeekanaalgebied hebben we al forse slagen gemaakt om, nu en in de toekomst, zo schoon mogelijk te werken met fossiele brandstoffen. In de kolenoverslag hebben de investeringen niet alleen betrekking op een efficiënter ruimtegebruik, maar ook op minder milieubelastende systemen. Voorbeelden zijn stofdetectie, sproeisystemen en de vervanging van rollend materieel door overdekte bandsystemen.”

Bij olieproducten loopt Amsterdam volgens De Ridder voorop met dampretoursystemen op alle terminals en bij boord-boordoverslag met een mobiele installatie als VentoClean. “Daarnaast is er in de Amsterdamse havenregio een heel scala aan kansrijke ontwikkelingen, zoals LED-verlichting en zuinige kranen en elektromotoren.”

Windenergie Offshore windenergie betekent dienstverlening, assemblage en opslag voor de Amsterdamse havenregio. Dit zegt Ron Davio, voorzitter van AYOP (Amsterdam IJmuiden Offshore Port), een samenwerkingsverband van 47 bedrijven en organisaties in de offshore windenergie en olie- en gaswinning.

Het strategisch gelegen IJmuiden is de uitvalsbasis voor het onderhoud aan bestaande en nieuwe windparken op zee (zie pagina’s 30 en 31). Ook biedt IJmuiden gelegenheid voor de tijdelijke opslag van componenten, terwijl Westpoort kansen biedt voor de opslag van grote componenten en staanders plus

•

www.portofamsterdam.nl www.oiltanking.com www.silverstaragencies.lv www.ayop.com

Zeehavens A msterda m maart 2014

17

E n ergie

H av e n b e d r ij f A m s t e r da m N V z e t n i e u w e s tap i n e n e r gi e t r a n si t i e

Bu nkerpl aats L N G in bedrijf De Greenstream uit Rotterdam had op 19 december 2013 de primeur om als eerste binnenvaartschip LNG te bunkeren aan de Amerikahaven. Foto: Max Dijkersterhuis

D e eenvoud van de nieuwe tank locatie voor vloeibaar aardgas (LNG) aan de Amer ik ahaven staat in schr il contrast met de complexe omslag in de brandstofvoor ziening die Havenbedr ijf Amsterdam NV wil realiseren. D e ingebruik name van deze bunk er plaats aan de ‘groene k ade’ is een eerste stap op weg naar een schonere, duur zame scheepvaar t in de Amsterdamse havenregio. “Nu willen we de transitie voor tdurend in be weging blijven houden,” aldus M icha Hes, LNG-projec tleider van Havenbedr ijf Amsterdam NV. T ek s t: H ak s Wa l b u r gh Sch m i dt

D

e LNG-tanklocatie aan de Amerikahaven werd op 19 december 2013 in gebruik genomen door de Greenstream uit Rotterdam. Dit moderne binnenvaartschip bunkerde uit een tankwagen met LNG uit Zeebrugge.

De nieuwe bunkerplaats is in wezen een gecertificeerde mogelijkheid om vanuit een truck vloeibaar aardgas (-162 graden Celsius, zie kader) te mogen bunkeren. De schipper en de chauffeur lopen nauwgezet een checklist na. Als alles in orde is, dan start het bunkeren door de LNG-tank van de truck te verwarmen. Hierdoor neemt de druk in de tank toe, waardoor de vloeibare inhoud via een speciale slang naar de LNG-bunkers van het schip stroomt.

Groeispurt Dit mag een bescheiden start lijken, Micha Hes voorziet een snelle groei van LNG in de Amsterdamse havenregio.

De Greenstream, gekozen tot Schip van het Jaar in 2013, is het tweede binnenvaartschip in Nederland dat uit­ sluitend op vloeibaar aardgas vaart. Het eerste schip is de Greenrhine. Daarnaast gebruikt binnenvaartschip

18

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Argonon dual fuel: naast LNG ook scheepsdiesel.

Hes denkt dat de Nederlandse binnenvaart vlak voor een sterke groei zit: “We moeten niet gek opkijken als er de

L N G (Li q u e f ied N atu ra l G as) LNG staat voor vloeibaar aardgas. Aardgas (methaan) wordt vloeibaar gemaakt bij een extreem lage temperatuur van -162 graden Celsius. Hierdoor slinkt het volume zeshonderd keer. Dit heeft als voordeel dat we het gas eenvoudiger kunnen vervoeren en gebruiken. Er is wereldwijd uitgebreid onderzoek gedaan naar de veiligheid.

LNG levert weinig uitstoot op van zwavel- en stikstofoxiden én fijnstof, hetgeen gunstig is voor de luchtkwaliteit. In 2013 groeide de LNG-overslag in de Rotterdamse haven met 25 procent ten opzichte van de 700.000 ton uit 2012.

komende tien jaar zo’n honderd LNG-schepen bij komen.

We verwachten dat circa zestig tot zeventig procent regelmatig zal gaan bunkeren in Amsterdam. Of in IJmuiden, want ook daar kan met enig voorwerk een bunkerlocatie komen.”

Knooppunt van biogas Havenbedrijf Amsterdam NV bestudeert momenteel de opbouw van een complete LNG-keten en daarnaast de ontwikkeling van een knooppunt voor biogas. Samen met Waternet en AEB Amsterdam onderzoekt het havenbedrijf de kansen voor de locale productie van (bio)gas en bio-LNG. De rioolwaterzuiveringen (rwzi’s) van Waternet, GFT afvalverwerkers en de haven zelf moeten dan zorgen voor de winning. Na zuivering is dit gas dan geschikt voor het gasnet.

Maar volgens Micha Hes is het beter om dit gas om te zetten in bio-LNG. “Er is een groeiende vraag naar dit product vanwege de aanzienlijk lagere milieubelasting. Zeker bio-LNG, ofwel vloeibaar biogas (LBG), kent nauwelijks uitstoot van CO2.”

Naast technische aspecten gaat het in de studie van Havenbedrijf Amsterdam NV ook om de financiële haalbaarheid en om de organisatievraagstukken rond het systeem. Sleutelfactoren zijn de verwachte hoeveelheid biogas die kan worden geproduceerd en de concurrerende vraag van andere gasgebruikers in de stadsregio. Volgens Micha Hes moeten we dan denken aan warmte/krachtcentrales voor elektriciteits- en warmteopwekking met overheidssubsidie. Maar ook Albert Heijn wil zijn vrachtwagens graag laten rijden op LNG, omdat dit minder milieuoverlast veroorzaakt bij het bevoorraden van de winkels in de binnensteden.

Minder fijnstof In elk geval zal een stijging van LNG in de binnenvaart een flinke vermindering betekenen van de hoeveelheid fijnstof en CO2 in de lucht ten opzichte van dieselbrandstof.

Ook de zeescheepvaart kan in principe omschakelen op LNG. Een gunstig belastingregime is een extra incentive om deze overstap te bevorderen. Hes: “De ontwikkelingen gaan razendsnel. Toen ik hier vijf jaar geleden kwam werken, gebeurde er nog vrijwel niets op dit gebied. Nu bevindt vloeibaar aardgas voor de scheepvaart zich al in de toepassingsfase. Indrukwekkend!”

Micha Hes blikt vooruit: “Op de lange termijn gaan onze gedachten uit naar een duurzame energievoorziening, waarin waterstof de centrale rol van fossiele brandstoffen kan overnemen. De huidige LNG-transitie is een eerste stap op weg daarheen!”

•

www.portofamsterdam.nl www.nationaallngpl atform.nl

l ng-Samenwerking z ee h avens Binnen de International Association of Ports and Harbours (IAPH) werkt Havenbedrijf Amsterdam op het gebied van LNG samen met de drie grootste havenbedrijven van Europa: Rotterdam, Antwerpen en Hamburg. Tevens is Havenbedrijf Amsterdam lid van het Nationaal LNG Platform.

Advertenties

Industrial Services our concern

Reym B.V. has grown into a nationally operating service provider in the area of industrial cleaning, transport and waste management. Reym has more than 550 employees who put all their knowledge and experience to work serving you using the best and most efficient services and technologies.

Reym’s policy is focused on continuity and service provision, whereby safety, the environment and quality are absolute conditions.

Reym Amsterdam Postbus 58108 1040 HC Amsterdam Dukdalfweg 5 1041 BC Amsterdam Tel: +31 (0) 20 – 613 29 73 E-mail: amsterdam@reym.nl

Reym Beverwijk Postbus 276 1940 AG Beverwijk Nijverheidsweg 50 1948 PV Beverwijk Tel: +31 (0) 251 – 22 92 33 E-mail: beverwijk@reym.nl

GEEN OPGAVE TE GROOT, GEEN OPDRACHT TE KLEIN Mammoet ondersteunt opdrachtgevers bij het efficiënter maken van constructiewerkzaamheden en het optimaliseren van de beschikbaarheid van installaties.

Hiervoor bieden wij oplossingen voor het hijsen, transporteren, installeren en buiten bedrijf stellen van grote en zware constructies.

Onze dienstverlening is gericht op de volgende sectoren: petrochemie, mijnbouw, civiele techniek, elektriciteitsopwekking en offshore installaties.

Mammoet Nederland B.V., Branch Velsen-Noord Tel: 088 - 650 2050 E-mail: planning.velsen@mammoet.com

www.mammoet.com/nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

19

en ergie

Haven IJmuiden

De zevenhonderd zonnepanelen op het dak van Interfish in IJmuiden. Foto: Chris van der Deijl/Amports

I n d e vis s er ijs ec to r is er e e n we re ld te wi nn e n o p h e t g e b i e d v a n e nergieb es p a r in g. B ij de v a n g s t , ve r we r k i ng e n o p s la g v a n zowe l plat vis a l s p el agis c h e (d i e pze e ) v i s z i j n e r i n d e have n v a n I J m ui de n duur za m e in it ia t ie ven g e s t a r t o m d e v i s s e r i j s e c to r gro e ne r te m ak e n .

Zonn ep an el en en w al s t ro o m z i j n e nk e l e a a n s p re k e nd e vo o r b e e lde n .

T ek s t: P iete r van H ove

E

en bezoek aan het havengebied in IJmuiden leert dat er meer en meer bedrijven zijn met zonnepanelen op hun daken die uit zonlicht elektriciteit produceren.

Vooral platte daken zijn ideaal.

Zoals op het bedrijfspand van Interfish. Het visverwerkend bedrijf aan de Texelstraat in IJmuiden heeft er medio 2012 maar liefst zevenhonderd laten plaatsen en is de eerste in zijn branche met zo’n groot zonne-energieproject.

Jaarlijks heeft Interfish een elektriciteitsverbruik van ongeveer 700.000 kWh. Ongeveer een kwart tot een derde van het eigen verbruik wekt het bedrijf nu op via fotovoltaïsche zonne-energie.

Ook op andere manieren probeert Interfish zijn energiekosten omlaag te brengen. Zo zijn er energiezuinige LED-lampen, aanwezigheidsdetectoren in douches en kleedruimten, afsluit­deuren en -flappen in de koel- en vriesruimten en ook dakisolatie. Interfish heeft inmiddels een nieuwe scherfijs-installatie met milieuvriendelijke ammoniakkoeling. Directeur Henk van der Deijl: “Het belangrijkste motief is dat we als familiebedrijf werken met een langetermijnvisie. Daarin past duurzaamheid.”

‘People, planet, profit’ Een dergelijke visie heeft ook Emiel Parlevliet, directeur van visverwerkingsbedrijf Seafood Parlevliet in IJmuiden. “We gaan uit van de drie p’s: people, planet, profit. Vooral duurzaamheid speelt bij ons een belangrijke rol,” zegt de Zaankanter die bij de ingang van zijn pand een oplaadpaal heeft staan voor zijn elektrische auto.

Op het dak van het bedrijfspand, direct naast dat van Interfish, liggen 455 zonnepanelen die voorzien in ongeveer twintig procent van de eigen energiebehoefte. “Dit jaar komen er nog eens vijfhonderd zonnepanelen bij,” belooft Parlevliet.

“Het is ideaal als ik de helft van de benodigde energie uit deze panelen haal.”

Logistiek dienstverlener Kloosterboer wil op diverse manieren het energiegebruik terugschroeven, zowel op het hoofdkantoor in de haven van IJmuiden als bij dochtermaatschappij Daalimpex in Velsen-Noord. Kloosterboer Groep heeft zich begin 2012 vastgelegd op twintig procent minder CO2-uitstoot binnen vijf jaar. Dit gebeurt in het kader van de zogeheten Lean and Green Award die de Kloosterboer Groep als eerste vrieshuis heeft ontvangen.

“Als familiebedrijf werken we met een langetermijnvisie en daarin past duur zaamheid”

20

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

steeds groener Op allerlei terreinen zet Kloosterboer in op energiebesparing. Zo heeft de logistiek dienstverlener de pas opgeleverde uitbreiding op de Maasvlakte uitgerust met LED- verlichting.

Voorts is het bedrijf in Vlissingen gestart met de bouw van een windturbine. Vlak voor de jaarwisseling heeft Kloosterboer een aanbesteding gedaan voor een groot project met zonnepanelen.

Interessant is ook het lopend onderzoek naar energiebesparing in de bestaande panden. De grootste energieverbruikers worden stuk voor stuk doorgelicht op efficiency, stelt Jan Karsten van de technische dienst van Daalimpex. “Door de installaties te laten werken via intelligentere regelingen valt hier nog veel energiewinst te behalen,” aldus Karsten.

“Maar ook met onderzoek naar aanpassingen of modernisering kunnen we het rendement verbeteren.”

Walstroom aan de Kotterkade De provincie Noord-Holland investeert twee miljoen euro in milieumaatregelen voor de IJmond. Eén van de manieren is walstroom in de IJmuidense haven. Aan de Kotterkade komt een speciale kast waar eigenaren van kotters elektriciteit kunnen aftappen. Het grote voordeel hiervan is dat vissers-

schepen die aan de kade liggen, niet langer hun dieselmotoren hoeven te laten draaien. Het walstroomproject in IJmuiden kost de provincie Noord-Holland zo’n 250.000 euro.

Ook op zee is energiebesparing mogelijk en wel via een nieuwe vangstmethode op platvis. In plaats van de netten aan de zware boomkor die de kotter achter zich aansleept en met wekkerkettingen de platvis uit het zand doet opspringen, werkt de pulskor met elektrische pulsen. Deze stroomstoten wekken de schol of tong uit het beschermende zand, waardoor de vissen in het visnet verdwijnen zonder dat de zeebodem ernstig wordt beroerd.

Rosemarie van Duijn, directeur van zeevisgroothandel Mercuur in IJmuiden en eigenaar van twee kotters, heeft inmiddels één vissersschip voorzien van een pulskor. Zij is enhousiast over de eerste resultaten. Van Duijn: “We verbruiken aanmerkelijk minder dieselolie. Vandaar dat we ook onze tweede kotter laten ombouwen volgens dit principe.”

•

www.kloosterboer.nl www.interfish.info www.parlevliet-vanderpl as.nl www.mrvis.nl Advertenties

Pomprevisie voor scheepvaart, industrie en overheid

. . . .

Eigen machinale werkplaats Revisie van pompen, ventilatoren, roerwerken en tandwielkasten Steiger vluchtladder systemen ARC keramische coatings (extreem chemisch, corrosieen erosiebestendig voor de industrie en scheepvaart)

Westhavenweg 45 1042 AL Amsterdam T. 020 4486448 • F. 020 4486444 • info@saedt.nl • www.saedt.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

21

E n ergie

S i m ada n bo u w t t w e e d e biodi e s e l fab r i e k

grote broer voor

B io diese l Amsterdam Si madan Hold in g inves teer t 6 5 m i lj o e n e uro i n e e n t we e d e b i o d i e s e l f a b r ie k aan de Hor nhaven in A m s terd a m -We s t p o o r t . D r i e j a a r g e l e d e n ( 2 0 1 1 ) gi ng h i e r de ee r ste bio dies el fa b r iek , B io d ie s e l Am s te rd a m ( B DA) , i n b e d r i j f.

T ek s t: E ve r t B r u inekoo l

N

atuurlijk zijn er landen waar de lonen lager liggen en waar het starten of uitbreiden van een bedrijf qua kosten aantrekkelijker is. Maar voor Simadan is dat geen reden om zelfs maar een verhuizing te overwegen, stelt directeur Chris Linderman. “Wij blijven hoe dan ook in Amsterdam.”

Dat is ten dele een emotionele overweging van Peter Bakker, eigenaar van Simadan Holding en alle dochterondernemingen. “Bakker is als rasechte Amsterdammer verknocht aan zijn geboortestad. Hij wilde altijd al een keer met zijn bedrijf in de Amsterdamse haven zitten. Drie jaar geleden zette hij die stap. En nu heeft hij zelfs al zijn bedrijven naar Amsterdam gebracht. Begin februari is ook Rotie, een bedrijf met circa 130 medewerkers voor de inzameling van gebruikte frituurvetten en organische afvalstromen, vanuit Lijnden naar ons complex in de Hornhaven gekomen. Op dit moment hebben wij op deze locatie ruim 250 medewerkers.”

Wereldhaven Naast de emotionele band die Peter Bakker heeft met Amsterdam, biedt de stad het bedrijf een aantal belangrijke voordelen. “In drie woorden: Amsterdam heeft ‘t. Wij hebben hier een wereldhaven met een uitstekende vaarverbinding met Rotterdam. Grondstoffen komen hier of in Rotterdam binnen met zeeschepen en worden vandaar met binnenvaartschepen en coasters vervoerd naar onze kade aan de Hornhaven. Verder zijn de verbindingen met het achter-

22

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

land uitstekend voor verder transport naar onze afnemers.

Amsterdam ligt ook nog eens centraal. Dat is belangrijk voor de aanvoer van afvalstromen van de horeca en de supermarkten.”

Doorslaggevende factor Ten slotte is er de factor arbeid. Linderman: “Wij beschikken hier over uitstekend opgeleide en bijzonder gemotiveerde medewerkers. Hun inbreng bij het verbeteren van de processen is van doorslaggevend belang voor ons succes.” Linderman onderbouwt zijn woorden met feiten. “De huidige fabriek is ontwikkeld voor 100.000 ton biodiesel per jaar. In 2013 slaagde het personeel erin bijna 110.000 ton te produceren. En ik denk dat wij met een opwaardering van de installatie zelfs de 130.000 ton kunnen bereiken. Dat lukt alleen als je een uitstekend team hebt. Hier in Amsterdam hebben wij dat.”

Amsterdam heeft al met al een belangrijke meerwaarde voor BDA. Maar dat geldt ook omgekeerd. “Biodiesel Amsterdam is nu al een wereldspeler als het gaat om de productie van tweede generatie biodiesel,” stelt Linderman. “Wij maken biodiesel, en ook biogas, van organische reststoffen. Drie jaar geleden was onze huidige fabriek de grootste producent van de tweede generatie biodiesel ter wereld. Zodra onze nieuwe fabriek eind 2015 draait en wij daar 150.000 ton gaan produceren, zijn wij dat opnieuw. Er is geen locatie ter wereld waar 250.000 ton biodiesel wordt gemaakt uit afvalstromen.”

Buurman De ambitie van BDA en Simadan gaat verder dan alleen ‘de grootste’ zijn op dit gebied. “Onze bedrijven vormen samen inmiddels het grootste ecologische, industriële complex van Europa,” weet Linderman. “Het is misschien niet zo netjes om dat van jezelf te zeggen maar wij zijn daar heel trots op.

Naast de grootste willen wij ook de beste zijn. Wij gebruiken alles wat wij binnenkrijgen om brandstof te maken. Voor een groot deel is dat biodiesel maar onze buurman Orgaworld maakt methaangas en groene elektriciteit van de organische stromen van Rotie. Deze elektriciteit zetten wij weer in voor onze processen. Zelfs de glycerine, een bijproduct dat vrijkomt bij de productie van biodiesel, is van zodanige kwaliteit dat je het weer kunt hergebruiken. De glycerine van de laagste kwaliteit gaat naar de vergistingsinstallatie die er biogas van maakt. Maar je kunt het ook opwaarderen voor de farmaceutische industrie.”

Afval

De bestaande biodieselfabriek met een productiecapaciteit van 100.000 ton aan de Hornhaven. Foto: Evert Bruinekool

Het uiteindelijke doel is processen ontwikkelen om grondstoffen voortdurend terug te winnen voor nieuwe producten. “Wij willen bereiken dat je producten voortdurend kunt hergebruiken, dat je uit afval weer consumptiemiddelen kunt maken. Dat is onze ultieme bedrijfseconomische doelstelling. Wij hopen dat wij daarmee ook anderen kunnen stimuleren. Meer kennis betekent immers meer mogelijkheden voor iedereen,” zo besluit Linderman.

•

www.biodiesel-amsterdam.nl

Advertenties

Jan Greshoffstraat 23 1822 JC Alkmaar +31 6 51 53 33 91 info@fotografie-edseeder.nl

Industrieel Maritiem Achitectuur

Zeehavens A msterda m maart 2014

23

BAM Industrie Service Samen meer.

Technische oplossingen voor industriële uitdagingen Sinds vele jaren ondersteunen BAM-werkmaatschappijen industriële bedrijven bij het realiseren van hun projecten. Nieuwbouwprojecten, uitbreidingen, maar ook modificaties van bestaande procesinstallaties, gebouwen en terreinen worden uitgevoerd door deskundige medewerkers.

Bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie, de chemie, de afvalverwerking, staalindustrie en de olie- en gassector spreken over een succesvolle samenwerking. Onze dienstverlening start met alle voorbereidende studies met aansluitend de turnkey realisatie en onderhoud van industriële installaties.

BAM Industrie Service is een gezamenlijk initiatief van BAM Techniek – Industrie, BAM Civiel, BAM Infratechniek, BAM Leidingen & Industrie, BAM Wegen, BAM Utiliteitsbouw en Tebodin Consultants & Engineers. Een initiatief bedoeld om in alle projectfasen aan uw verwachtingen te voldoen.

Voor meer informatie belt u 088 400 80 83.

24

www.bamindustrieservice.nl Tel. 088 400 80 83 Zeehavens A msterda m maart 2014

energie

B oo r e ila n d Nobl e R e gi n a A ll e n

G igant in de I J m o nd haven A lles is groot a a n de N o b l e R egin a Al le n d i e ro nd d e j a a r wi s s e l i n g d e h ave n v an I Jmuide n a a n deed. N a een l an g e re i s ui t S i n g a p o re he e f t h e t b o o re i lan d enk e le we k en in de I Jm o n dh aven g e l e g e n te r vo o r b e re i d i ng v a n z i j n e e r ste k lus: gasbor in g en o p zo’n zes t ig m i j l ui t d e k us t v a n D e n H e ld e r.

T ek s t: P iete r van H ove De Noble Regina Allen in de IJmondhaven. Foto: Reinder Weidijk

V

an de buitenkant is de Noble Regina Allen net een reusachtig flatgebouw: een enorme constructie van ruim zeventig bij tachtig meter. Voor wie er voor het eerst komt, is het net een doolhof. Overal staan gigantische apparaten en lopen slangen en buizen. Alleen het dek al meet ongeveer tachtig bij tachtig meter, terwijl de poten zo’n 168 meter lang zijn.

De medewerkers kunnen boren tot een diepte van 8,5 kilometer, terwijl het platform geschikt is voor booractiviteiten op locaties waar de zeebodem honderd meter onder de waterspiegel ligt.

Het booreiland heeft speciale voorzieningen voor het aanboren van gas- en oliereservoirs met een zeer hoge druk en temperatuur.

Niet voor niets is de Noble Regina Alleen één van de grootste en modernste boorplatforms ter wereld, aldus Willem Ramerman. De IJmuidenaar werkt al 27 jaar voor Noble Corporation. Het Amerikaanse bedrijf heeft 75 van dergelijke eilanden en leent ze uit aan oliemaatschappijen. Ramerman heeft de leiding aan boord tot het einde van de booractiviteiten. Voor de crew van gemiddeld 85 mensen is het twee weken op en twee weken af. “Dat is ook wel nodig want een gemiddelde werkdag duurt twaalf uur.”

Aan boord bevinden zich tien eenpersoons- en zeventig tweepersoonskamers, voorzien van alle comfort. Omdat het boren continu doorgaat, werkt het personeel in ploegendienst.

Ramerman vindt het een leuk toeval dat de Noble Regina Allen tijdelijk ligt afgemeerd in zijn woonplaats. “In de IJmondhaven is ruimte genoeg om het booreiland gereed te maken.”

Zeehaven IJmuiden NV verwacht dat de IJmondhaven steeds vaker dienst zal doen als werk- en servicehaven voor de offshore-industrie. Algemeen directeur Peter van de Meerakker: “De verwachting is dat de omvangrijke olie- en gasindustrie op de Noordzee de komende jaren in stand zal blijven.”

Voldoende werk Twee maanden boren Gemiddeld duurt het twee maanden om een boorgat te graven voor de gaswinning. De Noble Regina Allen moet voor zijn eerste klus zo’n 5,5 kilometer boren. Regelmatig moet de crew het boorgat stutten. Al die tijd ligt het booreiland naast een productieplatform dat verankerd is in de zee. Als het gat eenmaal is geboord, wordt het booreiland weggesleept.

Ook Ramerman gaat ervanuit dat de offshore voldoende werk blijft bieden. Volgens hem wordt al gewerkt aan booreilanden die twee keer zo groot zijn als de Noble Regina Allen.

•

www.noblecorp.com www.ayop.com www.zeehaven.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

25

en ergie

L e x d e Ridd e r ( H av e n b e d r ij f A m s t e r da m N V )

‘energiehaven o m trots op te z ijn’

Lex de Ridder, clustermanager Energie van Havenbedrijf Amsterdam NV. Foto: Toon Buchner

Le x de R id d er is c l u s ter ma na g e r E ne rgi e b i j H ave n b e d r i j f Amsterd a m N V. I n d eze f unc t i e he e f t h i j e e n ui t s te k e n d b e e l d v an de A m s terd a m s e h aven re gi o a l s e n e rgi e h ave n. “ We ze t te n vo l i n op duur zam e en ergieb ro n ne n m a a r vo o r l o p i g h e b b e n we d e t r a d i t ion e l e br an d s to ffen n o g h ard no d i g.”

T ek s t: H ak s Wa l b u r gh Sch m i dt en B a r t Sta m

Volgens u krijgt de energiesector in de Amsterdamse haven te weinig waardering. Waaruit blijkt dit?

De Ridder: “De Amsterdamse havenregio is een sterke Europese speler in de op- en overslag en bewerking van energiedragers. Vooral olieproducten en kolen en gelukkig ook steeds meer duurzame energie. Dat betekent dat onze nautische dienstverleners en maritieme toeleveringsbedrijven veel werk hebben door deze sector. Op de tankopslagbedrijven lopen dagelijks honderden ingenieurs en onderhoudstechnici rond. Helaas is nog niet iedereen doordrongen van het belang van de energiesector in deze haven voor de regionale economie.”

“Als we erin slagen om over pakweg tien jaar, binnen de Europese energiemix, een aandeel te hebben van vijftien procent duurzame energie, dan zijn fossiele brandstoffen nog altijd goed voor 85 procent. Deze sector blijft dus een factor van belang. We moeten vanzelfsprekend de op- en overslag en bewerking van kolen en olieproducten zo veilig en schoon mogelijk doen. En we mogen best trots zijn op wat

26

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

we hebben bereikt. Zoals de enorme spin-off voor toeleveranciers en nautische dienstverleners in de opeenvolgende jaren van sterke groei. Onze internationale klanten waarderen onze inspanningen en zien Amsterdam als een belangrijke energiehaven.”

Waaruit blijkt die internationale waardering?

“We zijn in de range Le Havre-Hamburg een haven van belang voor verladers, ladingeigenaren en rederijen. Deze positie hebben we opgebouwd vanwege veel gerichte investeringen in terminals en havenfaciliteiten de afgelopen tien jaar.”

“Daarnaast zetten we in op energietransitie en de overgang naar duurzame energie. Daar doen we samen met de bedrijven ons uiterste best voor. We hebben inmiddels twee moderne biodieselfabrieken, Biodiesel Amsterdam en Vesta Biofuels, en er is een tweede fabriek van Biodiesel Amsterdam in de planning. Ook zijn we actief op het gebied van biomassa, biogas, groengas en restwarmte. In 2012 was deze havenregio goed voor zo’n 1,3 miljoen ton aan biobrandstoffen. Dat vo-

lume zal de komende jaren snel groeien.”

“Hoe dan ook, uit alle rapporten en studies van instituten als het International Energy Agency en Clingendael blijkt dat aardgas, kolen en olie voorlopig nog belangrijk blijven in de energiemix. Dit mede door de sterke opmars van schaliegas en schalieolie.”

Wat is de invloed van deze twee nieuwe energiebronnen?

“Ik ben in 2013 mee geweest met een Nederlandse exportdelegatie naar Texas en was diep onder de indruk. Zowel van het investeringsklimaat als hoe ver de ontwikkelingen daar zijn.

Grote olieconcerns als Shell, BP en Exxon Mobile zijn massaal bezig met de winning, productie, bewerking en export van schaliegas en schalieolie. De omslag van import- naar exportland van energie is in de VS in volle gang, en is al goed zichtbaar in de investeringen bij de grote overslagterminals in Houston. Deze zijn zich momenteel in rap tempo aan het omvormen van importeur van ruwe olie naar exporteur van geraffineerde olieproducten.”

Wat betekent dat voor de Amsterdamse havenregio?

“Waarschijnlijk zal onze export naar de VS kleiner worden.

Tegelijkertijd gaat in West-Europa de afbouw van verouderde raffinaderijen door, terwijl Zuid-Afrika, het Midden-Oosten en India op grote schaal nieuwe raffinagecapaciteit bijbouwen. Omdat Amsterdam van oudsher sterk is in blenden en halffabricaten ben ik optimistisch. Niet voor niets zijn we de grootste benzinehaven ter wereld. Amsterdam is de afgelopen tien jaar zo hard gegroeid dat we onze marktpositie, de terminalcapaciteit en de infrastructuur goed op orde hebben.

We zijn in de markt een unieke hub.”

“Ook kolenoverslag is de laatste jaren hard gegroeid in Amsterdam. Het nationaal energie-akkoord in 2013 gaat uit van de vervroegde sluiting van verouderde kolencentrales in Nederland. De Hemwegcentrale hoort daar niet bij. Deze centrale heeft veel geïnvesteerd in milieumaatregelen en kan hierdoor nog wel zo’n twintig tot dertig jaar in bedrijf blijven.”

“De Amsterdamse haven levert op de Nederlandse markt vrijwel alleen kolen aan Hemweg-8. Voor de komende vijf tot tien jaar zie ik vanuit het energieakkoord een beperkte impact voor deze lokale afzet. Bovendien is zo’n tachtig procent van de kolenoverslag bij OBA en Rietlanden bestemd voor het Duitse achterland. Vanuit Duitsland zal de importbehoefte aan kolen onverminderd hoog blijven vanwege de sluiting van de kolenmijnen en de versnelde uitfasering van de kerncentrales.”

Waarom heeft Havenbedrijf Amsterdam ervoor gekozen geen nieuwe olie- of kolenterminals meer te vestigen?

“Dat is een bewuste keuze. Zowel vanwege de milieuaspecten als ook om geen haven te creëren die geheel afhankelijk is van natte en droge bulk. De groei van de traditionele brandstoffen vangen we op door de capaciteit op bestaande terminals optimaal te benutten. Onze hoofddoelstelling is: niet groeien in vierkante meters, wel in intensief ruimtegebruik en toegevoegde waarde.”

Hoe gaan het havenbedrijf en de terminals dat realiseren?

“Bijvoorbeeld door de overslag per vierkanter meter (de terminalterreinen) of per kubieke meter (de tankcapaciteit) te verhogen. Ook kunnen we op sommige terminals de laadcapaciteit verhogen voor binnenvaartschepen en goederentreinen.”

“Een ander belangrijk thema qua intensief ruimtegebruik is dat we de lichterfaciliteiten in IJmuiden willen verbeteren. De schaalvergroting in de internationale scheepvaart gaat onverminderd door. Om het nadeel van de beperkte diepgang achter de sluis (13,70 meter) te beperken en de aanzienlijke diepgang van de IJ-geul voor de sluis (17,80 m) te benutten, willen we samen met regionale partijen en Rijkswaterstaat werken aan de verruiming van de lichtercapaciteit. Dit willen we realiseren zonder extra milieubelasting voor de regio, onder andere door innovatieve maatregelen die stofemissies en geluid bij het lichteren beperken.”

Hoe zit het met de verhouding tussen fossiele en hernieuwbare energiebronnen in de Amsterdamse havenregio?

“Er moet sprake zijn van meer evenwicht, en daar werken we hard aan. Uit economisch oogpunt, en vanuit onze rol in de Europese energievoorziening, moeten we onze sterke positie behouden op het gebied van fossiele brandstoffen. Uiteraard kan dat alleen door maximale aandacht voor milieu en veiligheid. Onze slogan is: moving energy forward. Daarmee zeggen we dat we vanuit het hart van onze sterke energiesector willen innoveren, investeren in schonere vormen van op- en overslag en energiegebruik, en de opwekking en het gebruik van hernieuwbare energie willen stimuleren.”

“Greenmills is een prachtige combinatie van recycling en duurzame energie. De biodieselfabriek van Vesta Biofuels is klaar en ik verwacht dat deze binnenkort gaat draaien. Ook VentoClean is heel interessant omdat deze mobiele installatie schadelijke emissies voorkomt bij boord-boordoverslag.”

“Op het gebied van windenergie doet deze regio het heel goed, zowel offshore als op het land. IJmuiden en Amsterdam trekken samen op om dit gebied te ontwikkelen als onmisbaar steunpunt voor onderhoud en dienstverlening voor offshore windturbines. In het havengebied hebben we al 65 MW aan windturbines.”

“Technisch en logistiek zijn er geen belemmeringen om grote hoeveelheden biomassa, zeg 400.000 tot 600.000 ton per jaar, te verstoken in de Hemwegcentrale, want OBA en andere havenbedrijven hebben voldoende opslagcapaciteit. De grote houtproducenten in de VS en Canada kunnen ook voldoende houtpellets, -snippers en getorrificeerde biomassa leveren.”

“In de Havenvisie 2008-2020 heeft Havenbedrijf Amsterdam NV vastgelegd om geen grootschalige LNG-activiteiten te ontwikkelen maar voor kleinschalige LNG is zeker plaats. Dat bewijst de nieuwe bunkerplaats voor binnenvaartschepen aan de Amerikahaven.”

In december heeft Havenbedrijf Amsterdam een rondetafelbijeenkomst gehouden over energie als onderdeel van de nieuwe Havenvisie 2030. Wat heeft dit opgeleverd?

“Daaruit kwam naar voren dat klanten en stakeholders de leidende positie van de Amsterdamse haven op het gebied van traditionele energie zien als springplank tot vernieuwing.

Zowel in de huidige energievoorziening als qua duurzame energie en de biobased economy. Haven, bedrijfsleven en kennisinstellingen moeten de handen ineen slaan om innovatieve producten en activiteiten te ontwikkelen die de energietransitie bevorderen en waarde creëren voor stad en regio.

Het devies dat we meekregen was: ga samen vernieuwen met de huidige en nieuwe energiespelers, vanuit het hart van de bestaande business.” www.portofamsterdam.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

27

P ittige klus voor Iskes Towage & Sa lvage

28

Zeehavens A msterda m maart 2014

en ergie IN BEE LD F oto : R e i n d e r W e i d i j k

Maar liefst vier sleepboten van Iskes Towage & Salvage (Argus, Saturnus, Brent en Ginger) moesten eraan te pas komen op vrijdag 17 januari om booreiland Noble Regina Allen vanuit de IJmondhaven in IJmuiden naar zee te slepen. Op de foto zijn de sleepboten Brent en Ginger aan het werk.

De Noble Regina Allen gaat naar gas boren op zo’n zestig mijl van Den Helder. Opdrachtgever is Gaz de France.

Een klus om u tegen te zeggen want de Noble Regina Allen heeft een bruto tonnage van 16.146 ton.

Het dek meet 80 bij 80 meter, terwijl de poten 168 meter hoog zijn. Scheepswerf Jurong in Singapore heeft in 2013 de reus opgeleverd. De zogeheten ‘boren jack up’ is eigendom van het Amerikaanse bedrijf Noble Drilling (BS).

•

www.iskestugs.nl Zeehavens A msterda m maart 2014

29

en ergie

W indpark Luchterduinen be zo rgt I Jmond volop werk

IJ muide n k an p ro fiteren van d e a a n l e g e n he t o nd e r ho ud v a n he t ni e uwe w i ndpar k Luc h terdu in en ( va k Q - 1 0 ) . D i t k o m t c i rc a 2 3 k i lo m e te r ui t d e k u st v an Noordw ijk en Za n dvo o r t .

T ek s t: P iete r van H ove

“D

e IJmondhaven is nu al een belangrijke uitvalsbasis voor de bestaande windparken bij Egmond en IJmuiden.” Dit zegt Ron Davio, voorzitter van de regionale belangenbehartiger voor de offshore-industrie AYOP (Amsterdam IJmuiden Offshore Port). “Het nieuwe windpark ligt ook gunstig ten opzichte van IJmuiden.” Luchterduinen bestaat straks uit 43 windturbines, verspreid over bijna zestien vierkante kilometer. Tijdens de bouw werken er driehonderd mensen aan het park. Eenmaal voltooid is er werk voor veertig mensen.

Hoogspanning Eneco en Mitsubishi Corporation zijn beide voor vijftig procent eigenaar van Luchterduinen. Het offshore windpark gaat vanaf september 2015 elektriciteit leveren aan zo’n 150.000 huishoudens. Inmiddels is het heien op zee al begonnen.

Aansluitend worden de turbines gemonteerd van de Deense windturbinefabrikant Vestas. De werkzaamheden zijn bijna

30

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

een jaar later (2015) afgerond. Vestas is ook betrokken bij de bouw en het onderhoud van het windpark voor de kust van IJmuiden.

De aanleg van Luchterduinen is begin oktober 2013 al van start gegaan op het land; tussen Noordwijk en Sassenheim legt Eneco een hoogspanningskabel aan.

Andere rol voor Luchterduinen Ron Davio ziet een andere functie weggelegd voor de IJmondhaven bij de bouw van het nieuwe windpark Luchterduinen dan tijdens de bouw van de vorige twee offshore windparken. “Bij deze windparken heeft men de fundaties, transitiestukken, windmolenpalen, gondels en de rotorbladen naar IJmuiden getransporteerd en in de IJmondhaven op de kade opgeslagen en voor zover mogelijk samen gebouwd. Vervolgens heeft het installatieschip deze onderdelen opgehaald die vervolgens offshore zijn geïnstalleerd.

Bij Luchterduinen is het idee om de fundaties en transitie-

Artist’s impression van het nieuwe offshore windpark. Bron: Eneco

bleek ook al uit het enorme aantal overnachtingen van hotel Holiday Inn in IJmuiden voor het Vestas-personeel tijdens de aanleg van het Prinses Amalia windpark.”

Ook onderdelen produceren

Iskes Towage & Salvage transporteert met sleepboot Ginger een boei voor Luchterduinen vanaf de IJmondhaven. Foto: Eneco

stukken met het installatieschip rechtstreeks op te halen uit Vlissingen en zonder tussenopslag direct op zee te installeren. Voor de windmolenpalen, gondels en rotorbladen geldt hetzelfde. Dat betekent zoveel mogelijk vooraf samen bouwen met het installatieschip, de onderdelen ophalen bij Vestas in Esbjerg (Denemarken) en dan rechtstreeks offshore installeren. Dit betekent minder opslag en samenbouw in IJmuiden. Maar nog steeds worden vanuit IJmuiden alle ondersteunende activiteiten georganiseerd, zoals het projectmanagement.”

Tweehonderd manjaren De komst van het nieuwe windpark kan volgens Peter van de Meerakker, algemeen directeur van Zeehaven IJmuiden NV, tweehonderd manjaren aan werk opleveren. Van de Meerakker is in gesprek met Eneco om de assemblage en bouw van aanvullende werkzaamheden naar IJmuiden te halen.

Hij reageert ook op de plannen van Eneco een tweede offshore windpark niet te bouwen voor de kust van Scheveningen en Katwijk, maar te verplaatsen naar blok Q4-West ter hoogte van Bergen aan Zee. Ook dit project wil Van de Meerakker graag naar IJmuiden halen. “Iedereen in de regio profiteert hiervan: toeleveranciers, bunkerservice, constructiebedrijven, uitzendbureaus en kranenbedrijven. Dat

Directievoorzitter Theo Henrar van Tata Steel in IJmuiden noemde tijdens de Nationale Bouwdag in Katwijk de offshore het veelbelovendste onderdeel van de staalsector in de nabije toekomst. “Onder voorwaarde dat de windturbines ook hier worden gemaakt. Nederland moet in de offshore niet alleen een serviceverlenende functie vervullen maar ook de onderdelen gaan maken,” sprak hij.

Volgens het nationale energie-akkoord investeert de Nederlandse overheid 9,5 miljard euro in duurzame energiebronnen tot en met 2020. Het grootste deel, bijna acht miljard euro, is bestemd voor windturbines. Hiervan gaat 3,7 miljard euro naar offshore windparken en 4,1 miljard euro naar windturbines op land.

Maakindustrie profiteert De maakindustrie kan volgens Tata Steel profiteren van de aangekondigde verdriedubbeling van het vermogen dat windparken op het land én op zee binnen tien jaar moeten leveren. “In samenwerking met de kennisinstituten kunnen we ook innovatieve toepassingen bedenken,” aldus Tata Steel-topman Dook van den Boer. Hij is tevens bestuurslid van de Amsterdam Economic Board (AEB). Deze organisatie moet bijdragen aan een innovatieve en economisch sterke regio. Deelnemende partijen zijn de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstellingen.

Sinds kort is de maakindustrie in de Amsterdamse metropool- en havenregio als achtste economisch cluster toegetreden tot AEB. Tata Steel is in de regio het grootste bedrijf in deze sector. Het staalbedrijf is tevens vertegenwoordigd in de landelijke topsector High Tech Systemen en Materialen.

•

www.ayop.com http:// projecten.eneco.nl /eneco-luchterduinen www.zeehaven.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

31

E n ergie

AEB timmert aan de weg met d u urz ame energie

Jeroen de Swart, directeur AEB Amsterdam

Per 1 januar i is A E B A m s terda m in Am s te rd a m -We s t p o o r t ve r ze l fs t a n d i g d e n du s gee n ond erd eel m eer van d e g e m e e n te. D e ze t r a ns i t i e ve r b e te r t vo l g e n s alge mee n direc teu r J ero en d e Sw a r t d e c o n c ur re n t i e k a n s e n o p d e a f v a lmar kt.

O o k bie dt de n ieu we p o s it ie A E B d e m o g e l i j k he i d z i c h ve rd e r te o n t wi k k el e n : v an afvalver wer k er to t p ro d u c en t v a n d uur z a m e e ne rgi e e n he r wi n b a re grondstoffe n.

T ek s t: C ee s V i s s e r

O

p weg naar een groene Metropoolregio Amsterdam is AEB Amsterdam, samen met andere partijen, gestart met een aantal energieprojecten waarvan we er hier drie uitlichten: groengas, stoomnet en stadsverwarming.

AEB waardeert biogas, een gasmengsel met onder andere methaan en koolstofdioxide, van buurman Waternet op tot groengas, een duurzame variant van aardgas. Het bedrijf levert dit groengas aan een speciaal tankstation in Amsterdam-Westpoort dat sinds december 2012 in bedrijf is.

Voor 2016 en 2017 hebben AEB en Waternet gezamenlijke plannen om de biogasproductie te verhogen. Dit kan door het rioolslib van Waternet te ‘kraken’ om hierdoor aanzienlijk meer biogas te produceren. Kraken is het ‘breken’ van moleculen met lange ketens in kortere ketens onder invloed van katalysatoren en/of zeer hoge temperaturen.

Het groengas is zowel geschikt als brandstof voor personenauto’s als voor de omzetting naar bio-LNG. Net als gewoon vloeibaar aardgas (-162 graden Celsius) is bio-LNG vloeibaar en heeft een kleiner volume dan groengas. Hierdoor kan men bio-LNG gemakkelijker transporteren in grote volu-

32

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

mes en het aanbieden als schone brandstof voor schepen en vrachtwagens in het havengebied.

Versterking van elkaars expertise Jeroen de Swart, algemeen directeur van AEB Amsterdam, noemt het groengasproject een mooi voorbeeld hoe de kennis en expertise van Waternet en AEB elkaar versterken. “Het bewijst ook hoe dit gebied in ontwikkeling is wat betreft het opwerken en vergisten van slib en andere organische afvalstromen. Zo hebben Schiphol, Waternet en wij een intentieverklaring ondertekend om een fabriek te bouwen voor de omzetting van organisch afval van Schiphol in groengas.

Op dit moment produceren wij jaarlijks 600.000 m3 groengas. Door het kraken van rioolslib en het omzetten van het GFT-afval van Schiphol in groengas, komen we medio 2016 uit op ruim acht miljoen m3.”

Stoomnet voor bedrijven Het tweede energieproject is de aanleg van een zogeheten stoomnet. Dit is bedoeld voor bedrijven in het havengebied

die voor hun productieprocessen gebruikmaken van stoom.

De Swart laat weten dat AEB in 2015 wil starten met de levering aan zijn eerste klant. Daarom zal het bedrijf eind 2014 beginnen met de bouw van een transportleiding.

De Swart: “Wij verbranden afval en produceren daarmee stoom die we in een turbine omzetten in elektriciteit. Maar in deze havenregio zitten ook bedrijven die door het verbranden van bijvoorbeeld aardgas zelf stoom maken. Dat proces leidt tot energieverlies, dus is het interessanter dat wij rechtstreeks stoom leveren aan onze buren. Zo hebben we minder CO2-uitstoot en gaan we handiger om met energie.

Het is andermaal een project, waarin we ons verbinden met bedrijven om ons heen en samen vooruitgang boeken op het gebied van duurzaamheid. Overigens is dit een stapsgewijs project: elk nieuw bedrijf is een volgende bouwsteen in het geheel.”

Stadswarmte Het derde project betreft de joint-venture (sinds 1999) van AEB en NUON. Deze voorziet zo’n 85 bedrijven in Amsterdam-Westpoort en 12.500 woningen in Amsterdam van stadswarmte (warm water en verwarming). Tot en met 2018 moet deze warmtelevering zijn uitgebreid met tienduizend woningequivalenten aan bewoners en bedrijven. Het langetermijndoel (circa 2025) is vijftigduizend eenheden.

De Swart: “Wij krijgen afval uit de regio en geven warmte terug. Op het moment van spreken beperkt het stadsverwarmingsnet zich tot nieuwbouw. Momenteel wordt

de nieuwbouw in de Houthavens aangesloten op stadswarmte. Uitbreiding van het stadswarmtenet naar Amsterdam-Noord staat ook op de planning. Naast nieuwbouw willen we ons de komende jaren ook richten op de bestaande bouw. Hierdoor ontstaat een enorme afzetmarkt. Maar vergis je niet: dat is een ingewikkeld proces, omdat we daarvoor een nieuwe infrastructuur moeten realiseren.”

•

www.aebamsterdam.nl

A EB A msterdam Bij AEB Amsterdam, gevestigd aan de Australiëhavenweg in Westpoort, werken ruim vierhonderd medewerkers die dagelijks afval inzamelen en verwerken, energie opwekken en materialen terugwinnen. Elke dag storten zeshonderd vrachtwagens en een goederentrein dit afval in een opslagbunker van dertig meter hoog.

AEB zet ongeveer 99 procent om in duurzame energie en grondstoffen. Het bedrijf is naar eigen zeggen de grootste afvalverwerker op één locatie in de wereld.

Jaarlijks verwerkt het bedrijf ruim 1,4 miljoen ton huishoudelijk en bedrijfsafval: 850.000 ton in de Afval Energie Centrale met een elektrisch rendement van 24 procent, en 530.000 ton in de Hoogrendement Centrale (rendement 30 procent).

AEB produceert per jaar één miljoen megawattuur (MWh) aan groene stroom. Dit is voldoende om 285.000 huishoudens van elektriciteit te voorzien. Daarnaast wekt het bedrijf jaarlijks 500.000 gigajoule op aan stadswarmte.

Advertenties

PORT TOWAGE OFFSHORE SERVICES SALVAGE INNOVATION

P.O. Box 230, 1970 AE IJmuiden Tel. 24 hrs: +31 255 56 19 01

Internet: www.iskestugs.nl E-mail: ops@iskestugs.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

33

en ergie

Tata Stee l z et in op energiebesparing

De continugietmachines van de Oxystaalfabriek bij Tata Steel in IJmuiden. Foto: Tata Steel

A ls groot ste en ergieg eb ru ik er van N e d e r la n d h e e f t Ta t a S te e l i n I J m ui d e n groot be lang b ij effic iën tere b ed r i j fs - e n p ro d uc t i e p ro c e s s e n . H i e r na a r i s het staalconc er n d a n o o k c o n s t an t o p zo e k .

T ek s t: J an van d en B e r g

A

ls we een ranglijst maken van Nederlandse energiegebruikers, dan staat Tata Steel in IJmuiden bovenaan. Het gaat om zo’n vier procent van het totale Nederlands verbruik. Het smelten van ijzererts, de staalproductie en het walsen van platen en profielen kost nu eenmaal veel energie.

Al een kwart eeuw geleden maakte - toen nog - Hoogovens de eerste afspraken met de overheid om te komen tot energiebesparing. Dit zou niet alleen bijdragen aan het nationale milieubeleid, maar ook de kosten verlagen voor de staalproducent.

De eerste zogeheten Meerjarenafspraken sloot het staalbedrijf in 1989 met het ministerie van Economische Zaken.

Dertig procent minder energie Dit heeft resultaat gehad. “Sinds 1990 hebben we de hoeveelheid energie voor het maken van een ton staal gereduceerd met ongeveer dertig procent,” zegt Dook van den Boer, directeur van Tata Steel in IJmuiden. Het bedrijf heeft een team van tien medewerkers die sinds 2010 alle maatregelen voor energiebesparing inventariseren. Het team heeft daarvoor een lijst opgesteld van ruim tweehonderd mogelijke projecten. De doelstelling van Tata Steel IJmuiden is om elk jaar één procent minder energie te gebruiken.

Volgens teamleider Gerard Jägers is er al veel bereikt. “Alleen al de energiekosten om alle pompen te laten draaien, bedragen circa vijftien miljoen euro per jaar. Daarop kunnen we ruim tien procent besparen.” Vaak is het simpelweg een kwestie van bijvoorbeeld koelwaterpompen uitschakelen als een installatie niet draait. “Dan moet je daarvoor wel de juiste schakelmoge-

34

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

lijkheden hebben,” aldus Jägers. “Deze zijn bij de bouw van installaties vaak niet aangelegd.”

Iets soortgelijks bleek mogelijk bij de zogeheten hoogovengasopjagers. Deze ventilatoren stuwen het hoogovengas naar de naburige NUON-centrale in Velsen-Noord. Door aanpassing van de besturingssoftware staan de ventilatoren niet aan als dit aanjagen niet nodig is. Hiermee bespaart Tata Steel 3500 MWh (megawattuur) per jaar aan elektriciteit, ofwel het jaarverbruik van duizend huishoudens.

Torpedowagens Isolatie is een ander klassiek besparingsconcept dat bij Tata Steel bijzondere vormen kan aannemen. Het staalbedrijf gebruikt rijdende mengers (torpedowagens) om vloeibaar ijzer te transporteren van de hoogovens naar de staalfabriek. Deze bestaan uit stalen vaten op draaistellen, bekleed met vuurvaste Dolomietsteen.

Een van de mengers heeft een ander soort steen. Hierdoor komt het vloeibaar ijzer acht graden warmer aan bij de staalfabriek. Dit betekent dat er voor staalproductie minder ertsen en kolen nodig zijn en dat er meer schrot kan worden gebruikt.

Dit leidt weer tot lagere energiekosten.

Zijn de hiervoor genoemde ingrepen betrekkelijk eenvoudig, Tata Steel zet ook complexere trajecten in gang. Zo onderzoekt de staalgigant in IJmuiden het benutten van restwarmte uit koelwater. Dit gebeurt in het kader van Europese project Water & Energy for Climate Change (WE4CC).

•

www.tatasteel.nl

energie

G e ava n c e e r d e s to f b e waki n g Ri e t la n d e n T e r m i n als

Meten is weten De geavanceerde meetkasten van Rietlanden Terminals. Foto: Evert Bruinekool

R ietlanden Ter minals maakt sinds k or t gebruik van een geavanceerd stof­ be wak ingssysteem. Dit registreer t of zich k olenstof verspreidt via de lucht.

T ek s t: E ve r t B r u inekoo l

“W

ij zitten met onze terminals in de havens vlakbij bedrijven die onder andere cacao en koffie open overslaan en verwerken,” vertelt Charl Smeer.

Hij is bij Rietlanden Terminals verantwoordelijk voor arbo, milieu en veiligheid. “Deze bedrijven stellen het niet op prijs als er kolenstof terechtkomt in of op hun producten.”

Hij vervolgt: “Nu doen wij er natuurlijk alles aan om stof­ verspreiding te voorkomen. Wij dekken bijvoorbeeld onze kolen af met Stesam, een biologisch afbreekbaar anti-­ stuifmiddel. Bovendien hebben wij strenge regels voor het laden en rijden op de terminals. Maar zeker weten doen we het alleen als we alles nauwkeurig onderzoeken en die gegevens vervolgens registreren.”

Kleine meetkasten Rond de terminal staan vijf meetpalen. “Je moet langs de randen van je terrein de lucht meten”, legt Smeer uit. “Alleen dan weet je immers of je het buiten je terrein verspreidt. Zo kunnen wij ook meten of er van buitenaf verontreiniging optreedt door bijvoorbeeld passerende vrachtwagens of schepen.” Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Petten heeft het systeem ontwikkeld dat zo is afgesteld dat de PM-waarden gemeten worden. “PM-10 staat bijvoorbeeld voor fijnstof,” aldus Smeer.

Het meetsysteem zelf bestaat uit kleine vierkante kasten met elektronica. Deze kastjes zuigen elke tien minuten lucht aan, verwarmen het - zodat het vocht verdwijnt - en meten vervolgens de deeltjes. De kastjes versturen deze data naar een server waar de gegevens worden verwerkt en geanalyseerd.

Aan de hand van de resultaten nemen Smeer en zijn collega’s vervolgens maatregelen om de situatie verder te verbeteren.

Binnen de norm Rietlanden Terminals is in Amsterdam-Westpoort bijzonder succesvol in stofbestrijding, zo bleek tijdens de zeer zware storm op 28 oktober 2013. Smeer: “Aan de Afrikahaven hebben wij een opslagcapaciteit van twee miljoen ton kolen op een totale oppervlakte van 300.000 m2. Tijdens deze extreme storm zijn wij toch binnen de norm gebleven en die is echt ontzettend weinig. Dat blijkt trouwens ook uit de cijfers over een langere periode. De norm ligt bij Rietlanden op 40 μg/ m3 (microgram per kubieke meter lucht, red.) maar in de praktijk realiseren wij 15 μg/m3. Daarop zijn wij enorm trots.

Maar dat betekent natuurlijk niet dat wij rustig achterover leunen. Het is ons streven om die waarde verder omlaag te brengen.”

Flinke investering Het systeem heeft een flinke investering gevergd die volgens Smeer niet direct geld oplevert. “We zien het niet terug in een positiever eindresultaat op de balans. Toch is deze investering van groot belang. Wij kunnen met deze cijfers aantonen dat wij ruimschoots voldoen aan alle in onze vergunning gestelde eisen. Rietlanden Terminals heeft een uitermate schone kolenoverslag.”

•

www.rietl anden.com www.ecn.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

35

recyclin g

Directeur Anthony Zanelli van kunstmestproducent ICL Fertilizers, het vroegere Amfert. Foto: Reinder Weidijk

Amsterdamse h avenregi o loopt warm voor

h ergebruik

H erge br uik va n gro n ds to ffen , w a r m te e n e ne rgi e i s e e n t re n d i n d e Am s te rdamse have n regio. H aven b ed r ijf Am s te rd a m N V ha n te e r t d a a r b i j e e n vo orrangsbeleid, w a a r b ij b ed r ijven m e t d uur z a m e d o e l s te ll i n g e n e e n s t re e p j e voor hebbe n bij ves t igin g. Te ven s p ro b e e r t h e t have nb e d r i j f b e d r i j ve n zo d a ni g te clusteren dat ze el k a a rs res t s t ro me n k unn e n b e nut te n .

T ek s t: Ren é Di d d e

S

inds begin 2014 wordt met de urine van circa één miljoen inwoners in het stroomgebied van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht iets moois gedaan. Waternet, dat voor dit waterschap drinkwater produceert en het afvalwater zuivert, haalt met een eenvoudige neerslagreactie het fosfaat van de urine uit het afvalwater (zie ook pagina 39). Het fosfaat slaat neer als struviet. Dit mineraal gaat na een lichte

ICL Fertilizers Persoonlijk gelooft hij dat er nog genoeg fosfaat is voor meer dan vijfhonderd jaar.

“Dreigende schaarste is niet onze drijfveer,” zegt directeur Anthony Zanelli van ICL Fertilizers. Het Amsterdamse urinefosfaat bedraagt met duizend ton slechts twee promille van de jaarproductie van ICL Fertilizers. Het is daarom vooral welkom vanwege duurzaamheidsdoelen.

ICL Fertilizers neemt ook assen af uit de verbranding van zuiveringsslib. Ook voert het bedrijf experimenten uit met zo’n vijfduizend ton beendermeelas. “Belangrijk is dat de veiligheid van mensen en dier is gewaarborgd. We willen absoluut zeker zijn dat de assen geen verontreinigingen en virussen bevatten,” aldus Zanelli.

36

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

droging naar kunstmestproducent ICL Fertilizers, enkele kilometers verderop aan de Coenhaven.

“Het is een prachtig voorbeeld van hedendaags hergebruik,” aldus Marleen van de Kerkhof, clustermanager marketing en projectmanagement van Havenbedrijf Amsterdam NV. “Waternet haalt fosfaat uit afvalwater en zet dit nuttig in bij de kunstmestproductie van ICL Fertilizers. Dat bedrijf bespaart op zijn beurt op de import van het steeds duurdere fosfaaterts, waarvan de wereldvoorraden eindig zijn. Het is een mooi stapje naar het sluiten van regionale kringlopen,” aldus Van de Kerkhof die tevens projectleider Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is. Kunstmest met ‘tweedehands’ fosfaat zou kunnen worden toegepast in de regionale landbouw, of zelfs op sportvelden, moestuinen en gazons in de stad.

Profiteren van elkaar Er zijn in de Amsterdamse havenregio meer bedrijven die op een slimme manier leentjebuur spelen bij elkaar. Orgaworld en Biodiesel Amsterdam, NOBA en Rotie werken nauw samen in de omzetting van gebruikt frituurvet alsmede or-

Marleen van de Kerkhof. Foto: Havenbedrijf Amsterdam NV

G reenmill s Verbonden door het Greenmills-concept werken diverse bedrijven samen op een terrein aan de Hornweg (Hornhaven) om reststoffen te verwerken. Zo zamelt Rotie gebruikt frituurvet en organisch bedrijfsafval in op zo’n 25.000 adressen in de horeca en in de industrie. “Daarvan maken we biodiesel,” zegt Chris Linderman van Simadan Holding.

Momenteel produceert Simadan 100.000 ton biodiesel en straks nog eens 150.000 ton (zie ook pagina 22-23). Daarnaast komt er nog eens 50.000 ton bioglycerine bij van farmaceutische kwaliteit. Buurman Orgaworld produceert en verbrandt biogas, waarbij groene stroom ontstaat voor 15.000 huishoudens, maar ook warmte voor Westpoort Warmte. Een droger, die op restwarmte loopt, zet de reststoffen van vergisting (het zogeheten digestaat) om in een fosfaatrijke meststof.

Bijstoken houtsnippers

ganisch-industrieel en horeca-afval in respectievelijk biodiesel, groene stroom en warmte. Deze warmte leveren deze bedrijven aan Westpoort Warmte (WPW). Dit samenwerkingsverband met NUON verwarmt duizenden woningen in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West. Deze bedrijven werken nauw samen met AEB Amsterdam. AEB investeert in een stoomnetwerk met als eerste afnemer Biodiesel Amsterdam (BDA). Op termijn moeten ook andere bedrijven op dit stoomnet worden aangesloten. Zo kan AEB energie uit de Amsterdamse afvalverwerking weer terug­leveren aan woningen en bedrijven in de stad.

Een ander voorbeeld is Cargill dat in Amsterdamse havenregio de resten van sojaschillen verbrandt om vervolgens de geproduceerde stoom te benutten in het eigen productieproces. Wild Juice Services Amsterdam, de voormalige vruchtensappenfabriek van Cargill, stuurt via een eigen pijpleiding ook suikerrijk afvalwater naar Orgaworld dat wel raad weet met de energie-inhoud.

Er is nog een reden waarom Havenbedrijf Amsterdam zich actief inzet op hergebruik. Van de Kerkhof: “De Amsterdamse haven is voor 80 tot 85 procent gestoeld op minerale energie, zoals het blenden van benzine en diesel. Daarin zijn we goed maar dat maakt ons ook kwetsbaar voor marktschommelingen en schaarste. Met groene energie werken wij duidelijk aan een verbreding van ons portfolio.”

Het havenbedrijf probeert ook de aantrekkelijkste terreinen te reserveren voor bedrijven die wat kunnen hebben aan hun buren. “Zo wordt Simadan aangesloten op een stoomnet. Ook komt er een energiecentrale die biomassa verstookt en stoom gaat leveren aan de lokale industrie,” aldus Van de Kerkhof.

Volgens haar liggen er ook grote kansen in de vergroening van de elektriciteitsproductie als NUON houtsnippers gaat bijstoken in de kolencentrale Hemweg-8. “Het aardige is dat de kolenterminals OBA en Rietlanden daarvoor de faciliteiten hebben. Zij staan klaar om in te springen op zo’n nieuwe ontwikkeling. Het bijstoken van biomassa kan namelijk volgens het nationaal energie-akkoord nog verdubbelen.”

•

www.portofamsterdam.nl www.cargill.nl www.iclfertilizers.com www.waternet.nl www.biodiesel-amsterdam.nl

Nieuwe verdienmodellen Bedrijven die bijdragen aan een dergelijke vergroening, zijn meer dan welkom in de Amsterdamse haven. Dat Havenbedrijf Amsterdam in de toekomst wellicht minder zeehavengeld toucheert van ICL Fertilizers, doordat het bedrijf kan besparen op scheepsladingen fosfaaterts, neemt Van de Kerkhof op de koop toe. “Er zullen steeds meer nieuwe stromen en nieuwe product-marktcombinaties ontstaan,” aldus de clustermanager van Havenbedrijf Amsterdam. “Vergroening van de economie, met energie voorop, is een trend in de maatschappij. Daarop willen we inspelen. Nieuwe verdienmodellen zullen niet meer alleen gebaseerd zijn op tonnage maar ook op de waarde van de lading,” aldus Van de Kerkhof. Toen het nog een gemeentelijke dienst was, heeft het havenbedrijf dit soort projecten gesteund met subsidies van maximaal 200.000 euro per stuk. “Nu, als naamloze vennootschap, willen we meer mee ondernemen.”

C argill Bij wijze van experiment heeft Cargill in Amsterdam-Westpoort bewezen dat het mogelijk is sojaschillen netjes te verbranden in een experimentele Clean Biomass Combustion-installatie. “De ketel blijft schoon en de emissies zijn laag,” meldt Chris Velzeboer van Cargill. De stoom die bij de verbranding ontstaat, is goed voor vijf procent van de behoefte voor het eigen productieproces. “We hebben intussen ook andere, schone monostromen getest en goed bevonden,” zegt Velzeboer. “Bij cacaodoppen en zonnebloempitten werkt de stoomketel ook naar behoren.”

Toch zal er voorlopig geen grotere installatie in Amsterdam-Westpoort verschijnen, wel op een van de andere vestigingen van Cargill in de wereld.

Afhankelijk van de lokale markt en de energieprijs kan het voedingsconcern daar naar believen stoom of elektriciteit produceren.

Zeehavens A msterda m maart 2014

37

ADVERTORIAL

ENERGIE, EEN LEVENDIGE SECTOR Grote verschillen in de energiemarkt Bij een themanummer over energie mag een bijdrage van ons Economisch Bureau niet ontbreken.

Dat was de mening van het ABN AMRO Haventeam. Graag neem ik u mee in deze levendige sector. Momenteel is er zeer veel gaande in de energiesector. De huidige (fossiele) methoden van energieopwekking staan onder druk, dan wel door de afbouw van CO 2 uitstoot, dan wel door de wens om de energiemix te diversifiëren. U herkent dit ongetwijfeld; de doelstellingen binnen de sector Transport en Logistiek zijn immers ook op z’n minst uitdagend te noemen. Daarnaast wordt de uitbreiding van duurzame, of hernieuwbare, energie sterk gestimuleerd. De opkomst van zonne-energie en windenergie kan niet onopgemerkt zijn gebleven. Grote verschillen zijn echter zichtbaar in beleid, zowel op regionaal, landelijk als internationaal niveau.

Andere drijfveren zorgen voor prijsverschil Bij olie en gas ligt de nadruk vooral op geografische verschillen wat een grote invloed heeft op de prijzen. Zo zien we dat bij Brentolie, de benchmark voor Europa en het Midden-Oosten, het prijsopdrijvend effect van de aanhoudende onrust in de Midden-Oosten regio aanzienlijk is.

Voor West Texas Intermediate (WTI), de benchmark voor de VS, ligt de prijs aanzienlijk lager vanwege grote voorraden en de toegenomen lokale productie. Al met al liggen de olieprijzen op een hoog niveau – van rond de USD 100/vat – wat mede een gevolg is van productiestoornissen aan de aanbodkant, en een stijgende vraag naar olie als gevolg van economisch herstel aan de vraagkant.

Verschil in marktwerking leidt tot enorm concurrentienadeel Bij gasprijzen zien we een overeenkomstige trend. Bij gas is het prijsverschil vooral ingegeven door hoge gasprijzen in Europa als gevolg van de koppeling aan de olieprijs. In de VS zijn de gasprijzen echter veel lager door toegenomen productie (vooral schaliegas) en de vrije marktwerking. Deze geografische verschillen leiden tot een enorm concurrentienadeel voor bedrijven in Europa. ABN AMRO gaat ervan uit dat dit prijsverschil in gas de komende jaren kleiner zal worden, maar niet zal verdwijnen.

Vliegende start duurzame energie, maar nog wankel op eigen benen Op het gebied van duurzame energie valt, na een mooie start, gelukkig ook nog veel te winnen.

De overheid heeft sterk ingezet op (offshore) windenergie om te voldoen aan de doelstellingen van CO2-uitstoot reductie en verduurzaming van de energiemix. De wind- en offshore branches zullen de komende jaren een enorme boost beleven. Zonne-energie blijkt vooralsnog vooral geschikt voor lokale projecten. Duurzame energie is echter nog steeds sterk afhankelijk van subsidies. De hoge kosten, en het gebrek aan technologie om duurzaam opgewekte energie op te slaan voor later gebruik, maken dat het aandeel duurzame energie in de energiemix vooralsnog beperkt blijft.

Al met al maken deze ontwikkelingen Energie een boeiende sector met zeer veel uitdagingen voor nu, en in de toekomst. Mocht u meer informatie willen hebben over de energiemarkt, volg dan onze Energie Monitor op ABN AMRO Insights, https://insights.abnamro.nl

38

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Hans van Cleef Senior Sector Econoom Energie hans.van.cleef@nl.abnamro.com

De nieuwe installatie van Waternet wint fosfaat uit rioolwater.

Mi li eu t ech nie k

Foto: Waternet

Waternet wint

fos faat uit a f va lwater Af v alwater is een b ro n van en ergi e é n gro n d s to f fe n . Zo g a a t Water net in A m s terd a m -Wes t p o o r t fo s f a a t wi nn e n ui t a f v a l wa te r.

T ek s t: J an van d en B e r g

Z

uivering van afvalwater maakt de laatste jaren een grote ontwikkeling door. Waterschappen en andere afvalwaterbehandelaars zijn al gewend om biogas te winnen uit het slib dat overblijft na de rioolwaterzuivering.

In afvalwater zitten ook bruikbare stoffen voor de verkoop.

Waternet heeft in het najaar van 2013 in Amsterdam-Westpoort een installatie laten bouwen die fosfaat uit rioolwater kan halen, een belangrijke grondstof voor kunstmest.

Aangezien de fosfaatvoorraad in de wereld eindig is, zal recycling steeds belangrijker worden. De installatie moet voldoende fosfaat opleveren om zevenduizend hectare te bemesten, ofwel tienduizend voetbalvelden.

Ook winning van struviet De fosfaatwinning heeft plaats aan het eind van het zuiveringsproces met schoon water en slib als eindproducten.

Uit dat slib wint Waternet eerst biogas en vervolgens struviet, een belangrijke meststof.

Voor deze struvietwinning heeft Waternet gekozen voor een technologie die bekend staat als Airprex en is ontwikkeld in Duitsland. Het struviet wordt afgescheiden in drie grote tanks. Eerst wordt het slib belucht en daarna voegt men er magnesiumchloride aan toe. Hierdoor ontstaat struviet. Doordat deze meststof zwaarder is dan slib, zakt het struviet naar de bodem van de tank. Van hieruit wordt het afgetapt en afgespoeld waarna het struviet geschikt is als grondstof voor kunstmest. Waternet gaat het struviet

verkopen aan kunstmestproducenten.

De Airprex-installatie moet dagelijks tweeduizend kubieke meter slib verwerken, waarmee zij voorlopig de grootste is van Nederland.

Opvangen van urine Rioolwater is een mengsel van water uit toiletten, keukens en badkamers, en regenwater. Een liter bevat ongeveer 10 milligram (mg) fosfaat. Om de concentratie te vergroten, gaat Waternet urine opvangen van toiletten op bijvoorbeeld festivals en andere grote evenementen. Dit maakt de struvietwinning efficiënter. Het water dat het bedrijf mag lozen op het oppervlaktewater, mag ten hoogste 1 milligram fosfaat per liter bevatten. Volgens Waternet kan men ongeveer een kwart van het fosfaat in het rioolwater terugwinnen, waardoor het bedrijf jaarlijks zo’n duizend ton kan produceren.

Besparen Het waterbedrijf zal hier naar verwachting weinig aan verdienen. Een belangrijke reden om dit proces toch toe te passen is dan ook de verlaging van de onderhoudskosten.

Struviet slaat namelijk neer in de installaties die het zuiveringsslib ontwateren. Hierdoor raken pompen en leidingen verstopt. Per saldo zal de recycling een kostenbesparing opleveren van ongeveer 400.000 euro per jaar.

•

www.waternet.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

39

Ron Maes, general manager van KVSA (links) en Jeroen Kortsmit, commercieel manager van Koninklijke Dirkzwager, bij Restaurant IJmond. Foto: KVSA

ICT

E é n sys t e e m voo r hav e n s A m s t e r da m , Rot t e r da m e n A n t w e r p e n

I C T- samenwerking

K VSA en Dirk z wager Twe e ‘oude’ sc h eep s ra p p o r t ageb e d r i j ve n he b b e n d e ha n d e n i n e e n g e s l a g e n .

K V SA in I Jmuid en en K o n in k l ijk e D i r kz wa g e r i n M a a s s l ui s we r k e n s i n d s j un i 2013 nauw sa m en o p I C T- g eb ied vo o r m a r i t i e m e to e p a s s i ng e n. H un e e r s te k i ndje, dat ab a n k ‘ Sh ip 2 R ep o r t 2 . 0.’, m o e t b i nn e n e nk e le m a a nd e n g e re e d zi jn . tek s t: R u ben Acohen

“K

VSA en Koninklijke Dirkzwager zijn twee ‘oude’ scheepsrapportagebedrijven, respectievelijk voor de Amsterdamse en Rotterdamse haven,” zegt Ron Maes, general manager van KVSA. “Beide bedrijven hebben veel raakvlakken en leveren van oudsher scheeps-, passage- en statistiekgegevens, met name aan scheepsagenten en scheepshandelaren, overheden en terminals. Denk hierbij aan de positie, de verwachte aankomsttijden (ETA) en de specificaties van schepen als gewicht, dimensies en laadruimte.”

De general manager van KVSA vervolgt: “Beiden zijn we actief op het gebied van satellietcommunicatie. Al jaren zeggen we tegen elkaar: we doen deels hetzelfde, waarom doen we dat niet samen? Bovendien is een deel van de gebruikers van onze systemen actief in beide havens. In juni 2013 zijn we serieus om tafel gaan zitten met als doel samenwerking op ICT-gebied, zodat we onze klanten een nog beter product kunnen bieden tegen een betaalbare prijs.”

4 0

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Samengevoegde ICT-teams Maes is zeer enthousiast over de samenwerking. “Het kost normaliter veel geld om applicaties te ontwikkelen. De doorlooptijden zijn kort en je moet veel kennis in huis hebben. Als elk bedrijf zijn eigen specialisten moet aanhouden, dan heeft dat een flinke impact op de kosten. Maar als je twee pools van ICT-specialisten kunt combineren en de eventuele down time kunt gebruiken om elkaar te ondersteunen, dan levert dat economische voordelen op.”

Volgens Maes komen uit de samengevoegde ICT-teams fantastische ideeën naar voren. “Onze eerste samenwerking verloopt zeer goed en komt op een moment dat beide partijen toe waren aan modernisering van hun applicaties. Voorbeelden zijn het geschikt maken van applicaties voor tablet en smartphone, en voor verschillende besturingssystemen en browsers. Zo kunnen klanten straks onderweg gemakkelijk gegevens en berichten raadplegen.”

Grote databank

waarop we onze producten kunnen aanbieden aan markt­ partijen. Naast de traditionele levering van data - zoals scheepsdimensies, ETA- en passagegegevens - wordt het nu mogelijk de ISPS-aanmeldingen te verzorgen voor alle aangesloten havens via deze ene web-applicatie.”

KVSA en Dirkzwager hebben inmiddels de gegevens van hun afzonderlijke databases ingevoerd in een grote, gemeenschappelijke databank, van waaruit nieuwe applicaties worden gevoed.

De eerste vrucht van de samenwerking tussen beide bedrijven is Ship2report 2.0. Dit is een speciale webapplicatie om scheepsgegevens en – posities op te vragen met betrekking tot de havens van Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen. De meeste schepen in deze drie havens worden afgewikkeld door agenten met een breed netwerk. Zij zijn in heel Nederland, België en ook Duitsland actief.

Met de nieuwe applicatie hoeven agenten niet meer in te loggen op drie afzonderlijke havensystemen. Momenteel moeten zij apart gebruikmaken van de afzonderlijke applicaties van de drie rapportagebedrijven voor Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen. Port+ uit Antwerpen is de derde partner in de samenwerking van Ship2Report 2.0. Het bedrijf zorgt als toekomstige gebruiker voor essentiële knowhow en gegevens, maar levert geen ICT’ers voor deze ontwikkeling.

Gemakkelijke koppelingen Hij vervolgt: “Aan de achterzijde, de technische kant, wilden wij juist een systeem waarmee we gemakkelijk koppelingen kunnen maken met systemen van anderen. Voorbeelden zijn overheden en klanten. Onze nieuwe database kan allerlei koppelingen aan, bijvoorbeeld met e-SIS. Dit is één van onze oudste ICT-producten. Het is een soort marktplaats voor scheepsbevrachters. Wie lading of scheepsruimte aanbiedt, kan dit doen op dit systeem. Aangesloten brokers kunnen deals sluiten op basis van deze informatie. We gaan een koppeling maken met de database van Ship2Report. Ook zijn we van plan een koppeling te leveren met het zogeheten maritiem single window, waar komende en gaande schepen zich vanaf 2015 via één elektronisch platform moeten melden bij de overheidsdiensten. In de nabije toekomst willen we intensiever gaan samenwerken met havenbedrijven, port community systemen als Portbase en andere dienstverleners, zoals het Loodswezen. De nieuwe ICT-architectuur zal ons in staat stellen dat technisch gemakkelijker te realiseren,” zo besluit hij.

Nieuwe ontwikkelingen Maes vindt de gemaakte investeringen, die in de honderdduizenden euro’s lopen, noodzakelijk en van groot belang voor de toekomst. “De ICT-wereld is dynamisch; over vijf jaar zien applicaties er weer heel anders uit. De nieuwe, achterliggende techniek maakt het ons mogelijk om snel te schakelen en innovaties toe te passen.”

Hij vervolgt: “Aan de voorkant, hetgeen de gebruiker op zijn scherm ziet, wilden we een webgebaseerd distributiekanaal

•

www.kvsa.nl www.dirk z wager.com

Advertenties

±

C.V.V. OPLEIDING, TRAINING, SIMULATIE EN ADVIES

Coöperatieve Vereniging van Vletterlieden w.a.

SHIP MOORING / UNMOORING TENDERSERVICE AT ANCHORAGE

Cursussen

Veiligheid en Gevaarlijke stoffen

SHIP COMMUNICATIONS / LAUNCH SERVICE SUPPLEMENTERY CREWSUPPLY ENVIRONMENTAL SERVICES

VCA CERTIFIED AND NEN-EN-ISO 9001:2008

- Veilig werken op hoogte | startdatum op aanvraag - Basisopleiding BHV (NIBHV-erkend) | startdatum 13/3 - Diverse VCA en EHBO cursussen - Vakbekwaamheid Behandeling Gevaarlijke Stoffen startdatum 21/3 - Luchtverlading gevaarlijke stoffen ICAO/IATA startdatum 28/3 - Diverse ADR, ADN en IMDG cursussen

STC-Amsterdam is dé opleider op het gebied van veiligheid en gevaarlijke stoffen. Kijk voor meer informatie op www.amsterdam.stc-bv.nl.

Zuidersluisweg 1975 AK IJmuiden

T.+31(0)255-515354 F.+31(0)255-537737

cvv@vletterlieden www.vletterlieden.nl

| 010 28 32 300 | WWW.AMSTERDAM.STC-BV.NL

Zeehavens A msterda m maart 2014

41

I n f r astru c t u u r

H av e n t e r r e i n voo r i n t e n si e f g e b r u ik

Nie u we kade G rote Hout in 2 0 1 5 kl aar

O ve r r uim een jaar is de gem e e n te Ve l s e n e e n b e d r i j ve n te r re i n r i j k e r me t e en nieuwe, b reed to ega n k el i j k e k a d e : d e Gro te H o ut . B i nn e n k o r t s t a r t de aanbestedin g, w a a r n a in m e i d e we r kz a a m he d e n b e gi n n e n a a n d e voor malige N AM - k ade. Een ja a r la te r vo l g t d e o p le ve r i n g v a n he t t wa a l f he c tare gro te ter rein aan h et N o o rd ze e k a n a a l i n Ve l s e n-N o o rd.

T ek s t: Ma r ja Lin d ho u t

De kade van bedrijventerrein De Grote Hout in Velsen-Noord ondergaat tot mei 2015 een grondige opknapbeurt. Foto: Reinder Weidijk

4 2

Zeehavens A msterda m maart 2014

V

erantwoordelijk wethouder Arjen Verkaik legt uit dat de gemeente Velsen de kade zelf laat opknappen.

Hierna geeft de gemeente het terrein uit in erfpacht om de haveneconomie in de IJmond een extra impuls te geven en de werkgelegenheid te stimuleren.

Toen Verkaik acht jaar geleden aantrad als wethouder, had de provincie de gemeente Velsen, als eigenaar van de NAM-kade, net daarvoor definitief laten weten dat de voormalige NAM-kade niet geschikt was voor woningbouw vanwege de milieucontouren.

Verkaik: “Het toenmalige college van B&W besloot na verdere studie om het terrein via een tender als havengebied in de markt te zetten. Ook dit was bepaald niet naar de zin van de provincie Noord-Holland, en nog minder naar die van het bedrijfsleven.

Zij hebben toen een stevige lobby gehouden voor een openbare kade die breed toegankelijk is, dus niet voor slechts één partij. Het regionale bedrijfsleven en de provincie hebben mij daarmee als wethouder een zet in de goede richting gegeven. Dat waardeerde ik zeer en ik heb de uitdaging dan ook graag opgepakt.”

Wonen en werken bij elkaar Verkaik: “We hebben hier in de regio de pech, en gelijktijdig het geluk, dat wonen en werken heel dicht bij elkaar zitten.

Als gemeente Velsen zijn wij ons bewust van de milieudruk die bedrijvigheid oplevert. Daarom bewaken wij continu de leefbaarheid. Wij willen voorkomen dat er te veel industriële overlast ontstaat voor bewoners. Dit is een randvoorwaarde bij alles wat er gaat gebeuren in de Grote Hout. We hebben bijvoorbeeld het plan om gelijktijdig met het vernieuwen van de kade, walstroom te realiseren voor binnenvaartschepen. Dit zal veel geluidsoverlast schelen. We laten de walstroombekabeling voor zeeschepen alvast aanleggen. Er is eerst een Europese norm nodig voor de aansluitingen daarop, voordat we deze voorziening ook daadwerkelijk kunnen realiseren.”

Sterke uitgangspositie IJmond

“Ik geloof heilig in onze havens omdat ze zekerheid bieden voor de toekomst,” zegt Verkaik. “DaarUnieke locatie om is het extra mooi Verkaik vervolgt zijn beals zich daar ook intoog: “In het proces om tot novatieve bedrijven de huidige ontwikkeling te vestigen. De IJmond komen hebben we enerheeft wat dat betreft zijds pech gehad, andereen sterke uitgangszijds wilden - en willen - we positie. Dit blijkt uit heel zorgvuldig omgaan de komst van bedrijven als Breman met deze unieke, strategische locatie. Infrastructu- Wethouder Arjen Verkaik is onder andere verantwoordelijk voor economische Offshore, Airborne rele werken vragen altijd zaken en ruimtelijke ordening . Foto: gemeente Velsen Oil & Gas en Allseas. veel voorbereidingstijd. Daar komt bij dat haventerreinen Dat we nu een clustertafel Maakindustrie hebben in de schaars zijn. Als je zo’n terrein hebt en je wilt het gebruik erAmsterdam Economic Board (AEB) en de Techniekcampus van intensiveren, dan moet je het in één keer goed doen.” die hieruit is ontstaan, zijn eveneens erkenningen van de Voor de ontwikkeling van de Grote Hout kijkt Verkaik sainnovatiekracht van deze regio.” men met de gemeentelijke organisatie zowel naar de ‘Visie De wethouder vervolgt: “Ik vind het belangrijk om als overheid bij te dragen aan deze innovatiekracht door prikkels te op Velsen 2025’ en de ‘Visie op het Noordzeekanaalgebied geven en voorzieningen aan te bieden. Natuurlijk betekent 2040’ als naar de lokale en regionale economische agenda’s. de aanleg van deze nieuwe kade en de uitgifte van het terrein Verkaik: “Zo krijgt dit haventerrein een duidelijke plaats op in eigen beheer een risico voor de gemeente Velsen. Maar de de brede, regionale havenagenda. Bovendien gebeurt de provincie heeft er met een extra subsidie voor gezorgd dat wij ontwikkeling in vruchtbare afstemming met onder andere deze investering durven te doen. Straks ligt er een fantastisch Zeehaven IJmuiden NV en Havenbedrijf Amsterdam NV. terrein van twaalf hectare op een strategische plek om mooie Zeehaven IJmuiden ondersteunt ons met expertise op het bedrijven aan te trekken en onze economie een boost te gegebied van de fysieke kadevernieuwing en met hun kennis ven. Of ik tegen die tijd wel of geen wethouder ben, ik sta met van een dergelijk proces. Met algemeen directeur Peter van een vlag aan de kant wanneer de eerste schepen afmeren aan de Meerakker van Zeehaven IJmuiden NV, en Koen Overtoom, operationeel directeur van Havenbedrijf Amsterdam de kade van de Grote Hout. Dan ben ik een gelukkig mens.”

NV, bespreek ik hoe wij de regionale economie zo effectief www.velsen.nl mogelijk kunnen ondersteunen.”

•

Zeehavens A msterda m maart 2014

43

Specialist in: garbage-transport, removal of all types cargo residues, damaged cargo solutions, Cleaning/sweeping/barges

Contact: Email Internet

ROTTERDAM - AMSTERDAM - DEN HELDER - IJMUIDEN DORDRECHT - SCHEVENINGEN - MOERDIJK

020 - 486 76 40

(24/7)

info@bek-verburg.nl www.bek-verburg.nl

advertentie_februari_1.indd 1

24-1-2011 17:06:19

Blom bv

SLEEPDIENST EN DEKSCHUITENVERHUURDERIJ

• Sleepboten • (Koppel)dekschuiten met spudpalen

• Watertransporten • Op- en overslagmogelijkheden

• Pontons / Beunbakken

• Duurzaam vervoeren *

* Duurzaam aan- en afvoeren van bouwstoffen en materialen Pier Afrika 10,bv 1013 BK Amsterdam Blom S LEEPDIENST

EN DEKSCHUITENVERHUURDERIJ

Tel: 020 - 686 60 07 - 6866023 Fax: 020 - 686 60 82 www.dekschuitenenpontons.nl

DECOMMISSIONING, ARE YOU READY? CONTACT DETAILS: WILLIS B.V. MARINE AND ENERGY PRACTICE MARINE ENERGY GILLIS BROBBEL PAUL BRUIDEGOM NICOLE LAMMERS DAVID HALLOWS gillis.brobbel@willis.com paul.bruidegom@willis.com nicole.lammers@willis.com david.hallows@willis.com

WWW.WILLIS.COM RISK CONSULTANTS & INSURANCE BROKERS

Centerpoint I, Hoogoorddreef 60, 1101 BE Amsterdam Zuidoost

44

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

12770_ENERGY ADVERT_WILLIS HOLLAND.indd 1

31/01/2014 14:45:44

Juri di s ch e hav en z a ke n T e k s t: E r n s t B u lt h u i s

Boksen in de offshore-industrie Mr. Ernst Bulthuis is partner bij ROHE Advocaten in Amsterdam.

Elke editie behandelt de maritiem advocaat een actueel juridisch thema voor het bedrijfsleven in de Amsterdam havenregio. Ditmaal: aansprakelijkheid in de offshoreindustrie.

Veel energiewinning heeft offshore plaats.

Windturbines, gasbellen en olievelden op volle zee, met alle ruimte voor exploitatie en exploratie. Het winnen van deze energiebronnen brengt de nodige logistiek met zich mee. Diverse maritieme dienstverleners hebben zich hierop toegelegd en dat aantal neemt de komende jaren alleen maar toe.

Veel partijen actief Bij de exploitatie van, zeg een olieveld, zijn veel partijen actief. Een boorplatform kent belanghebbenden, leveranciers en financiers, en de toelevering is ook veelzijdig.

Supplies, de aan- en afvoer van de bemanning, onderhoud en ga zo maar door. Indien zich een incident voordoet, bijvoorbeeld een olielekkage op de zeebodem, dan heeft dat gevolgen voor de hele keten aan dienstverleners en belanghebbenden. Door een leidingbreuk kan gevolgschade ontstaan voor de energie­leverancier op het vasteland, maar ook letsel- of zaakschade (denk aan boten die besmeurd raken). Kortom, bij een incident kunnen de kruislingse aansprakelijkstellingen je om de oren vliegen.

Slag voor slag Om enige orde te creëren in de potentiële chaos, is er in de offshore-industrie een allocatie van aansprakelijkheid geïntroduceerd die voor iedere deelnemer even helder is, als ook verzekerbaar. Het komt erop neer dat elke energie-exploitant met alle leveranciers of dienstverleners op zogenaamde knock for knock-basis contracteert.Slag voor slag, wat houdt dat in? Eigenlijk komt het hierop neer: mijn mensen en mijn materiaal zijn mijn zorg, jouw mensen en jouw materiaal zijn jouw zorg. Voor indirecte schade

(gevolgschade) zijn we over en weer niet aansprakelijk.

Deze principes gelden ongeacht de oorzaak of schuldvraag bij aansprakelijkheid (behalve bij opzet want daarvoor is aansprakelijkheid niet uit te sluiten).

Goed verzekerd Dat is een helder principe. Indien je contracteert in de offshore, dien je er dus voor te zorgen dat bij een knock for knock-contract (K4K) eigen mensen en materieel goed zijn verzekerd. Indien daarbij gevolgschade is uitgesloten en er op aansprakelijkheid daarbuiten een limiet is gesteld, dan kan men zich over het algemeen goed wapenen tegen de hoge exposure in, bijvoorbeeld, een olieveld. Zo kan een relatief klein schildersbedrijf met een veilig gevoel een onderhoudscontract sluiten voor een boorplatform met een van de grote oliemaatschappijen. Gebeurt er nu iets ernstigs, dan kan de exposure toch meevallen, dankzij het K4K-principe.

Mr. Ernst Bulthuis

is maritiem advocaat en partner bij ROHE Advocaten in Amsterdam.

Foto: Dick van den Berg

Eigen mensen en materieel Het is wel van belang dat alle deelnemers in het veld op dezelfde basis contracteren.

Hierdoor kom je niet alsnog voor verrassingen te staan indien er bijvoorbeeld schade wordt veroorzaakt aan een deelnemer die er niet vanuit gaat dat hij moet opkomen voor eigen mensen en materieel. Zogenaamde mutual indemnity overeenkomsten nemen deze zorg weg. Dit is een document dat door alle deelnemers aan een maritiem project wordt getekend, waarbij zij aan elkaar verklaren over en weer aansprakelijk te zijn voor hun eigen mensen en materieel.

Daarbij worden alle andere deelnemers dus gevrijwaard van aansprakelijkheid daarvoor.

Een goed voorbeeld van ‘mutual indemnity’ is te vinden op de website van de Nederlandse Olie en Gas Exploratie en Productie Associatie (NOGEPA).

Alhoewel dit in theorie een prachtig systeem is, is waakzaamheid geboden. De ene K4K-clausule is de andere niet, en een punt

“Indien zich een incident voordoet, bijvoorbeeld een olielekkage op de zeebodem, dan heeft dat gevolgen voor de hele keten”

of komma kan juridisch een groot verschil uitmaken. Afgezet tegen de belangen in deze markt is een dubbelcheck vaak geen luxe. Of zoals onze Rotterdamse collega’s zeggen: dubbel genaaid, houdt beter!

•

www. ro h eadvo caten . n l

Aan de inhoud van dit artikel zijn geen rechten te ontlenen. Voor een reactie kunt u e-mailen met: ernst@roheadvocaten.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

45

M aritiem e di e n st v e r l e n i n g

Geen medisc h ge heim aan b oord A m s t er da mse hav enar t sen zi en pat iën t en m aa r één k eer D e A m s terda m s e h aven a r t s e n J o o s t Vo o r s l ui s ( 7 3 ) e n Luc a s Vi r uly (56) zien h u n p at iën ten ( zeel i e d e n) d o o rg a a n s m a a r é é n k e e r i n hun l e ve n .

Ond er zo ek , d ia gn o s e, b e h a n d e li ng e n m e d i c a t i e v i n d e n p la a t s i n de k or te t ijd d a t een s c h ip i n d e have n li g t .

T ek s t: Rob Schoe m ake r

A

an de voet van de Montelbaanstoren in hartje Amsterdam komt een taxi voorrijden. De chauffeur loodst twee Filippijnse zeelui het Medical Centre for Seamen binnen aan de Kalkmarkt, de internationaalste wachtkamer van Nederland. “Wat wij doen is geneeskunde op huisartsenniveau met speciale spelregels,” zegt Lucas Viruly.

“In de begintijd van mijn collega Joost Voorsluis, die in 1971 begon, lagen schepen vaak een week in de haven. Tegenwoor-

46

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

dig zijn ze soms na een paar uur weer vertrokken.”

Voorsluis (73) vult aan: “Als de zeeman terugkeert aan boord, dan moeten we zijn diagnose en behandeling hebben afgerond. Bij twijfel sturen we zeelieden direct door naar het Slotervaartziekenhuis waar ze voorrang krijgen bij de specialistische hulp. Maakt het schip een grote oversteek, dan moeten we zeker weten dat dat verantwoord is. Is de volgende aanlegplaats een nabijgelegen haven, dan kunnen we meer onze-

Joost Voorsluis (links) en Lucas Viruly voor hun praktijk aan de Kalkmarkt in Amsterdam.

Foto: Reinder Weidijk

kerheid accepteren en sturen we een rapport mee voor de havenarts ter plekke.”

Hij vervolgt: “Als wij een zeeman moeten vertellen dat hij naar huis moet, dan is dat altijd een persoonlijk drama. Veel zeelieden zijn slecht verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Vaak zijn veel mensen afhankelijk van hun inkomen. Dat moet meespelen in onze beslissing. Een havenarts moet daarom weten waaruit het leven en werken aan boord bestaat, wat in een bepaalde functie wel en niet kan.”

Spilfunctie In Nederland bepaalt niet de huisarts of iemand kan werken, maar de arbo- of bedrijfsarts. Maar zo’n uitspraak wordt nadrukkelijk wel verwacht van de havenarts, legt Viruly uit. “Dat is ook relevant want schepen varen tegenwoordig met een minimale bezetting. Een ziektegeval kan betekenen dat een schip niet kan uitvaren. Bij sommige spilfuncties als de kapitein, eerste machinist en ook de kok houdt het sowieso op. Zonder kok vaart er geen schip uit.” Voorsluis: “Het medisch systeem werkt overigens waterdicht. Als een zeeman zich ziek meldt bij zijn kapitein, dan komt hij ook hier. Geen kapitein neemt het risico.”

pische ziekten op de West-Afrikavaart en dan vooral malaria.

“Voorts zien we nogal wat maag- en darmproblemen,” aldus Viruly. “Doordat er steeds meer nationaliteiten aan boord komen, moeten zeelui wennen aan vreemde keukens. Een Rus krijgt opeens Koreaans eten. Door allerlei inspecties is de voedselveiligheid aan boord er overigens flink op vooruitgegaan.

Alcoholmisbruik bestaat ook niet meer sinds de ramp met de tanker Exxon Valdez in 1989.”

Overmedicatie is echter wel een probleem. Elders in de wereld zijn medicijnen vaak zonder recept te krijgen. Viruly: “Nogal wat zeelui zijn verslaafd aan vitaminepillen. Ik had laatst een Filippijn die bloed plaste. Het bleek dat hij in Afrika een potje zware bloedverdunners had gekocht dat hij had aangezien voor vitamines.”

Spraakverwarring “Taalproblemen zijn een verhaal apart,” zegt Viruly. “Er zijn nogal wat zeelui die geen woord buiten hun eigen taal of dialect spreken. Dat maakt de diagnose en het uitleggen van een behandeling lastiger. Laat staan de mededeling dat een zeeman naar huis moet. Ik maak dan ook dankbaar gebruik van de tolkentelefoon.

Je moet ook beseffen dat als een Filippijn ‘yes sir’ zegt, dat wel achttien verschillende betekenissen kan hebben. Ook de zogenaamde vertaalmachientjes die nogal wat Chinese zeelieden bij zich hebben, kunnen aanleiding geven tot absurde misverstanden.”

‘Het Medical Centre for Seamen is de internationaalste wachtkamer van Nederland’

Medisch geheim “Aan boord bestaat geen medisch geheim,” zegt Viruly. “Het medisch dossier van de zeeman gaat naar de kapitein; hij weet wat er aan de hand is. Hij is verantwoordelijk voor zowel de medische situatie als de veiligheid van zijn schip. Vaak zijn ook de overige collega’s op de hoogte. Aan boord weet iedereen alles van elkaar. Havenartsen zijn wel vaak discreet; we zien in het medisch dossier weleens een recept voor antibioticum tegen keelontsteking, terwijl we aan de dosering kunnen zien dat de kwaal een halve meter lager zit!”

Voorsluis: “Sinds hiv spelen geslachtsziekten amper meer een rol. Wat we wel steeds vaker zien zijn psychische problemen als heimwee, eenzaamheid en overspannenheid.

Soms zijn er wel zes nationaliteiten aan boord en dat helpt ook niet echt, zegt Viruly. “We horen Nederlandse zeelui weleens weemoedig praten over hoe gezellig het vroeger was. De jeu is eraf. Kapiteins en officieren hebben een eenzaam beroep. Ze zeggen weleens: als een schip een gevangenis is, dan zit de kapitein in een isoleercel!”

Kwalen Zeelui zijn gezonde mannen die om de twee jaar worden gekeurd. Wat de havenartsen vooral zien, zijn letsels van een week oud die al dan niet goed zijn behandeld: met name tro-

Radio Medische Dienst Aan boord is de eerste stuurman meestal de dokter aan boord die ook de apotheek beheert met tal van geneesmiddelen die internationaal eenduidig gecodeerd zijn. Zijn er onoplosbare medische problemen op volle zee, dan kan hij via de Radio Medische Dienst, een dienst van de KNRM, een teleconsult inwinnen. Viruly is een van de medewerkers die geregeld dienst hebben. “Tegenwoordig kunnen we ook digitale foto’s ontvangen vanaf de schepen. Zeker voor huidziekten en verwondingen heeft dat meerwaarde.”

Amper visites “Vroeger bracht ik vijf tot zes keer per week een visite aan boord, nu nog amper”, vertelt Voorsluis. “Nu er minder schepen komen met minder zeelui, is de kans op veel zieken aan boord natuurlijk ook kleiner. Op Aziatische schepen zaten vroeger wel 150 opvarenden die soms wel meer dan een jaar onderweg waren.”

Voorsluis vervolgt: “Wat me nog goed voor de geest staat, is het Indiase vrachtschip Sumadragupta Jayanti dat een aantal maanden in dok heeft gelegen bij de Amsterdamsche Droogdok Maatschappij. Aan boord waren zo’n 130 opvarenden, inclusief de gezinnen van de officieren plus een onderwijzer. De dag voordat het schip uitvoer, heeft een delegatie nog afscheid genomen hier op de praktijk. Een paar maanden later spreek ik de kapitein van een zusterschip. “Triest ja,” zegt hij met zo’n Aziatisch ‘slechtnieuwsglimlach’. Hoezo triest, vraag ik. Of ik het niet wist. Nabij Canada was de Sumadragupta in een vliegende storm met man en muis vergaan. Een IJslandse trawler had nog net de voorsteven onder water zien verdwijnen.”

•

www.havenarts.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

47

c o lum n

De Amsterdamse havenregio is een belangrijke energiehaven. Naast droge en natte bulk worden biodiesel, het bijstoken van biomassa en offshore windenergie steeds belangrijker.

Foto: Peter Elenbaas

De Amsterdamse havenregio geeft energie!

Dit nummer gaat over energie, dat zal u niet zijn ontgaan. Als natuurkundig begrip is energie ‘het vermogen om arbeid te verrichten’. Ik heb een letterenachtergrond en ben dus geneigd te zoeken naar de alternatieve betekenissen achter deze woorden. Even doordenken en je komt tot de conclusie dat elk nummer van Zeehavens Amsterdam eigenlijk over energie gaat.

Want wat kunnen wij hier met z’n allen toch een hoop arbeid verrichten! Daar zijn wij bij Amports elke keer weer van onder de indruk als we de verhalen voor dit magazine maken. Verhalen over innovatie, samenwerking en ondernemerschap.

Het begrip ‘energie’ betrekken we vaak ook op hoe we functioneren en ons voelen als mens. “Je krijgt ergens energie van” of “Iets kost teveel energie”. Onbewust houden de meesten van ons een soort persoonlijke energieboekhouding bij. Als het even kan moet deze in balans zijn.

48

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Als je het zo bekijkt zijn er in onze havenregio genoeg andere energiebronnen voor de mens, naast de kolen, de benzine en de wind. Amports is een vereniging, dus bij de leden langsgaan hoort bij ons werk. Dat zijn vaak de leukste momenten van de week.

duizend-en-een verhalen heeft over zijn bedrijf, zijn medewerkers en zijn klanten, dan gaat de energie stromen.

Eenmaal terug op kantoor met een hoofd vol ideeën was er maar een conclusie: de Amsterdamse havenregio geeft energie!

Duizend-en-een verhalen

Laura Keegstra, directeur Amports

Onlangs nog. Ik bracht met een collega een bezoek aan de Amsterdamse vestiging van VAT Logistics. We werden gastvrij ontvangen en daarna uitgebreid rondgeleid door de enorme loods. Een halfuurtje in de loods en je maakt eigenlijk een reis om de wereld met Amsterdam als terugkerend middelpunt.

Bouten en moeren, computeronderdelen, kinderwagens, kunststof steigerelementen, koelkasten, medische apparatuur et cetera.

De spullen komen overal vandaan en gaan na een korte pauze in de Amsterdamse loods weer verder met hun reis naar de eindbestemming ergens anders op de wereld. Als je dan ook nog een ondernemer treft die

www.amports.nl

Laura Keegstra. Foto: Martin Hendriksen

AMPORTS w w w. a m p o r t s . n l

Twee nieuwe leden voor Amports Amports heeft de afgelopen weken wederom twee nieuwe leden mogen verwelkomen.

Koninklijke (Royal) Dirkzwager in Maassluis is al sinds 1872 actief als maritieme dienstverlener en serviceprovider. Dirkzwager biedt zijn klanten (scheepsagenten, toeleveranciers en terminals) via moderne ICT- en communicatietechnieken 24/7 actuele scheepvaartinformatie. Het bedrijf werkt sinds enige tijd intensief samen met KVSA, bijvoorbeeld in het nieuwe databanksysteem Ship2Report.

De Back Metaalconservering in Velsen-Noord is een gecertificeerd straal- en coatingbedrijf.

Het bedrijf heeft kantoren in Velsen-Noord en IJmuiden alsmede een mobiele afdeling voor werkzaamheden op locatie.

•

Geslaagd nieuwjaarsdiner AYOP Promotieorganisatie AYOP (Amsterdam IJmuiden Offshore Port) heeft op vrijdag 7 februari een geslaagd nieuwsjaardiner gehouden in Villa Westend in Velserbroek.

Hieraan namen zestig mensen deel, leden met partners. Volgens voorzitter Ron Davio belooft 2014 wederom een dynamisch jaar te worden.

noemde hij het dertigjarig bestaan van Wesco IJmuiden en het 25-jarig bestaan van Zeehaven IJmuiden NV. AYOP gaat in 2014 ook verder met het op de kaart zetten van de regio als uitvalsbasis voor de aanleg en het onderhoud van offshore windparken. In 2013 heeft men een driejarenprogramma opgesteld dat nu wordt uitgevoerd onder leiding van programmamanager Dorothy Winters.

T ek s t: B a r t Sta m

Tevreden constateert Ron Davio dat het ledental explosief groeit. “In 2013 hebben we negen nieuwe leden mogen begroeten en in januari al weer twee. We staan nu op 47 leden, terwijl er nog meer potentiële deelnemers in de pijplijn zitten.”

Als hoogtepunten van 2013 noemde de voorzitter een workshop over olie en gas in het Tata Steel Stadion, de presentatie van het rapport over de kansen van offshore windenergie in het Noordzeekanaalgebied op 15 maart, AYOP-deelname aan de vakbeurzen Offshore Europe in Aberdeen, Offshore Energy (Amsterdam) en EWEA Frankfurt.

“Daarnaast won Airborne Oil & Gas de IJmond Onderneemt Award en opende Breman Offshore een nieuw pand in IJmuiden.” Ook

Jarenlange steun Dit voorjaar gaat een AYOP-delegatie een werkbezoek brengen aan Vlissingen, komt er op 26 mei een gezamenlijke ledenbijeenkomst van AYOP en IRO in IJmuiden en gaat AYOP in oktober wederom deelnemen aan Offshore Energy.

De AYOP-voorzitter bedankte Quinten van Olden (Stadsdeel Amsterdam-Noord) die jarenlang bestuurslid is geweest. Ook bedankte hij Rob Verweij en Gerik ten Berge (Kamer van Koophandel) voor hun jarenlange ondersteuning van AYOP. Voorts werd projectmanager Chris van der Deijl in het zonnetje gezet voor het opzetten van het eerste AYOP-paviljoen op Offshore Energy.

•

www.ayop.com

De Back heeft diverse gegoten waterpompen behandeld voor een drinkwaterproject in China Foto: De Back

AGENDA 29-30 maart Chocoa festival Het Scheepvaartmuseum, Amsterdam 9 mei Haventennistoernooi Tenniscentrum IJmuiden 12-15 mei Breakbulk Antwerpen Antwerpen Expo

WK-poster bij ‘Zeehavens Amsterdam’ Net als in 2012, toen Amports een succesvolle poster uitbracht voor het EK-Voetbal, gaan we dit herhalen ter gelegenheid van het wereldkampioenschap voetbal in Brazilië (12- juni-13 juli).

Hierop staat het volledige speelschema. De poster verschijnt als bijlage bij de tweede editie van ‘Zeehavens Amsterdam’.

Bedrijven kunnen hun advertentie (50x25 millimeter) plaatsen op een prachtige A2-poster die in een oplage van 10.000 exemplaren verschijnt. Plaatsing van het bedrijfslogo op full colour kost € 250,-. Hiervoor ontvangt iedere deelnemer honderd exemplaren. De poster verschijnt op vrijdag 11 april bij Zeehavens Amsterdam.

Hebt u interesse, neem dan zo spoedig mogelijk contact op met Chris van der Deijl, projectmanager van Amports. Tel. 020- 627 37 06, vanderdeijl@amports.nl.

Amports, de collectieve promotieorganisatie voor de Amsterdamse havenregio Zeehavens A msterda m maart 2014

49

w

HAVEN B EROEP EN F oto e n t e k s t: Ev e r t B r u i n e k o o l

Rick Volten aan het werk aan de Afrikahaven, een van de drie terminals van Rietlanden in Westpoort. Foto: Evert Bruinekool

‘Rietlanden is een grote familie’ In de Amsterdamse havenregio werken ongeveer 50.000 mensen in uiteenlopende functies en beroepen. In de serie ‘Havenberoepen’ laten wij steeds een van hen aan het woord. Ditmaal: Rick Volten (27), voorman bij Rietlanden Terminals.

(Bedrijfshulpverlening, red.) voortdurend bijhouden. Dit jaar heb ik de VOP gedaan.

Dat is de opleiding Voldoende Opgeleid Personeel in de elektrotechniek. Momenteel ben ik bezig met de laatste voorbereidingen voor het Marifoon-examen.”

Extreem grote machines “Tijdens mijn opleiding Logistiek aan het ROC in Zaandam kwam ik in 2002 als zestienjarige terecht bij Rietlanden Terminals.

In 2004 ben ik in vaste dienst gekomen. Je komt, je werkt, je leert en krijgt steeds meer taken en verantwoordelijkheden. Het is echt aan jou wat je hier bereikt.”

Shovel of bulldozer “Ik begon als machinist op de Gelmax, de allerkleinste shovel die je je maar kunt voorstellen. Ik vond het prachtig, maar wilde meer.

De drie terminals van Rietlanden in Westpoort hebben vijf drijvende kranen en een enorme hoeveelheid walmaterieel. Zodra ik had bewezen uit de voeten te kunnen met die kleine Gelmax, kreeg ik instructie op een grotere shovel of bulldozer. Daarnaast volgde ik opleidingen. Zo maakte ik jaar na jaar steeds opnieuw een stap en nu ben ik voorman. Klaar met leren ben je hier echter nooit. Je moet je BHV

50

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

“Rietlanden Terminals besteedt veel aandacht aan veiligheid, arbo en milieu. Je werkt hier met soms extreem grote machines en dat moet veilig gebeuren. Om de enorme massa kolen verantwoord op en over te slaan, moet je speciale voorzorgsmaatregelen nemen. Als wij een partij op voorraad leggen, dan laten wij de kolen bijvoorbeeld afdekken met Stesam. Dit is een soort vochtige papier-maché. Deze laag voorkomt dat de kolen verwaaien en dat er stof vrijkomt in de omgeving.”

“Van maandag tot en met vrijdag heb je vroege, late en nachtdiensten. Als je in het weekeinde wilt werken, kan dat ook. Hoewel er zo’n 120 mensen bij Rietlanden werken, heb je steeds te maken met een kleine ploeg van circa twintig man. Ik voel me hier thuis en dat geldt voor iedereen. Ik heb in al die jaren nog niet meegemaakt dat iemand zei: ik ga ergens anders werken.”

R i ck Vo lt e n , vo o r m an R i e t lan d e n T e r m i n a ls

Naam: Rick Volten Leeftijd: 27 jaar Functie: voorman Bedrijf: Rietlanden Terminals Werkzaam in de Amsterdamse havenregio sinds: 2002

Eén hechte familie “’Rietlanden is een soort familie en dat gaat soms best ver. Als je aan Rietlanden komt, dan kom je aan ons. Laatst was er iemand in onze ploeg die hier 12,5 jaar werkte. Het was druk. Wij moesten flink aan de bak tijdens die dienst. Maar in de schaft was er voor iedereen gebak en werd de jubilaris toch even in het zonnetje gezet. Het is tenslotte wel 12,5 jaar. Maar waar dat elders tegenwoordig wordt gezien als uitzonderlijk, is het hier een opmaat voor meer. Op naar de 25 jaar.”

•

www.rietl anden.com

bed ri jf sprofie l

Oranjemarine o p zijn plek in Amsterdam-Noord

Ondank s d e rec es s ie h eef t O ra n j e m a r i ne d e a fg e lo p e n j a re n ui t s l ui te n d goede re su l t aten g eb o ek t . H et o n d e r h o ud s - e n re p a r a t i e b e d r i j f vo o r de w ate r spor t en b in n envaar t ver h ui s d e i n 2 0 0 9 n a a r d e To e t s e n b o rd we g i n Amsterdam- N o o rd, direc t aan he t I J. D i t b l i j kt e e n g o ud e n gre e p te z i j n .

T ek s t: E ve r t B r u inekoo l

“D

it is inderdaad een super-A-locatie,” zegt Wendy Coltman van Oranjemarine. “Niet alleen watersporters maar ook mensen uit de beroepsvaart weten ons te vinden. Zij komen naar ons toe met alles wat te maken heeft met binnen- en buitenboordmotoren, onderdelen en bijboten. Wij voelen ons hier dan ook prima thuis.”

Voorheen was Oranjemarine gevestigd aan de Nieuwendammerkade, eveneens in Amsterdam-Noord. “Een achterafplek zonder doorgaand verkeer en ingesloten door gebouwen. We hadden daar geen enkele mogelijkheid om uit te breiden en te groeien,” zo somt Coltman de nadelen op.

“Directeur René Tjemkes kon hier toen 6000 m2 grond kopen. Eindelijk hadden wij de ruimte om uit te breiden en alles goed op te pakken. Wij hebben daarom dit pand van 3500 m2 laten bouwen.”

Oranjemarine verkoopt, onderhoudt en repareert boten en motoren. Ook verzorgt het bedrijf alle voorkomende werkzaamheden, variërend van polyester tot lakken, het wassen en herstellen van zeilen en kussens, de inbouw van elektronica en de verkoop van onderdelen, accessoires en aanverwante producten. Coltman: “Wij hebben hier een diesel- en benzinewerkplaats, aparte testruimtes, een buitenstalling en een overdekte zomer- en winterstalling die plaats biedt aan ruim tweehonderd vaartuigen. Onze kraan kan schepen tot 25 ton hijsen. De insteekhaven ligt voor de deur en het IJ biedt de verbinding met open water. Met ons team van zeven mensen bieden wij een complete service voor de watersport en de beroepsvaart.”

Opgestapelde sloepen bij Oranjemarine in Amsterdam-Noord. Foto: Evert Bruinekool

van de bijboot. Als een watersporter motorpech heeft, dan krijgt hij het advies om Oranjemarine te bellen. Daar zijn wij enorm blij mee, want dat heeft onze markt vergroot.”

Op zijn beurt heet Oranjemarine nieuwkomers ook van harte welkom. “In 2012 heeft de HISWA de nieuwe jachthaven Amsterdam Marina geopend. Wij hebben direct contact gelegd met Fred Redeker en zijn team en gezegd dat hij altijd kan bellen. En dat doet hij ook. Wij werken sindsdien veel met hem samen en hebben heel wat opdrachten aan hem te danken. Omgekeerd kunnen wij watersporters die een ligplaats zoeken naar hem doorverwijzen. Zo werkt dat in deze haven!”

“Eindelijk hadden wij de ruimte om uit te breiden en alles goed op te pakken”

Iedereen helpt elkaar Het heeft even geduurd voordat de beroepsvaart Oranjemarine ontdekte, maar de laatste jaren komen ook binnenvaart- en zeeschippers naar de Toetsenbordweg. “Voor een belangrijk deel hebben wij dat te danken aan de Havendienst,” vertelt Coltman. “Toen wij hier kwamen, hebben wij kennisgemaakt met alle ondernemers en instanties. Al snel merkten wij dat het hier één groot netwerk is. Als iemand een probleem heeft, dan staan de anderen klaar om te helpen.

Zij verwijzen een binnenvaartschipper, die een nieuwe buitenboordmotor nodig heeft voor zijn bijboot, door naar ons.

Onlangs hebben wij voor de tanker Promotion van Dagevos Shipping onderhoud gepleegd aan de buitenboordmotor

Enige watersportbedrijf “Oranjemarine is nog steeds het enige watersportbedrijf in dit havengebied. “Dat maak ons uniek,” aldus Coltman.

“Wij hebben een heel groot verzorgingsgebied en de Amsterdamse haven is echt ons thuis geworden. Onze omzet, onze kansen en zelfs onze reputatie: alles is met grote sprongen vooruit gegaan op deze super-A-locatie.”

•

www.oranjemarine.nl

Zeehavens A msterda m maart 2014

51

PORT OF FOOTBALL

Telstar Port of Football is het businessprogramma van eerstedivisieclub Telstar.

Een uniek platform bedoeld voor bedrijven in het Noordzeekanaalgebied om in een even plezierige als sportieve ambiance hun zakelijke en maatschappelijke relaties te ontmoeten.

Interesse om ook mee te doen? Neem dan nu contact op met Steef Hammerstein, commercieel directeur Telstar, via steef@sctelstar.nl.

DEELNEMENDE BEDRIJVEN:

52

Tata Steel Stadion | 1970 AB IJmuiden | Tel. 0255-546920 | www.telstarrrrrrrrrrrrrr.nl Zeehavens A msterda m MA ART 2014

Thuis bij Telstar

T W ITTER t w i t t e r . co m / a m p o r t s

Ook Amports is volop bezig met social media. Inmiddels heeft het twitteraccount @amports ruim duizend volgers en dat aantal groeit snel. Op deze pagina de leukste tweets die de afgelopen twee maanden voorbijkwamen.

Beryl Dreijer @BerylDreijer 03 feb. 2014: Filmpje afscheid Fast Flying Ferry in de eerste 6 minuten. Donderdag interpellatie FFF. MT @SieraadJ: IJmuiden ‘14 http://t. co/HEQ4XN7JOI

Amports @Amports 21 jan. 2014: RT @Bekenverburg: Invotis II aan het werk in de haven van Amsterdam http://t.co/ GVJqZEpOyH

Amports (@Amports) 19 feb. 2014: RT Expositie Zware Jongens in het Zee- en Havenmuseum dit weekend van start! http://t.co/k6MpEQL7cb 22-02 t/m 28-02 2014 http://t.co/EKmaiPrMOM

Marco de Boer @superdeB_marco 30 jan. 2014: Schipper Frans onderweg naar de volgende klus. @olieinzameling http://t. co/4zsyc8E0ud

Lucas Land @LandLDL 24 jan. 2014: Elektrisch systeem bekijken en banden verwisselen bij #Mobiliteitstechniek op #CHOICE2014 #NovaCollege http://t.co/ rYvhsgzWVl

Arjen Verkaik @ArjenVerkaik 17 jan. 2014: De trotse partners van het jarige bedrijf Wesco. Fantastisch bedrijf, spil in de IJmuidense economie. Gefeliciteerd! http://t. co/LRVkHrw8WW

Marit Merkus @MaritMerkus 10 jan. 2014: De nieuwe hotspot van Amsterdam, A’DAM TOREN. Top! #adamtoren http://t. co/XLufPTanq3

Metaalconservering @DeBackgroep 11 feb. 2014: RT Maritiem Trainings centrum Amsterdam gereed voor gebruik. Wij danken MTC voor het in ons gestelde vertrouwen http://t.co/GI0wDMywOF

Michiel Spitzer @michielspitzer 03 feb. 2014: Minister @MinIenM Schultz van Haegen spreekt op start event @BLN_tweets. http://t.co/RpfngOidZH

Jan de Boer @jandeboos 22 jan. 2014: lekker bezig @Amports @DuwbotenHOLLAND http://t.co/ZF66IHoWMx

Dorothy Winters @Winters_Dorothy 22 jan. 2014: Goed nadenken over organisatie van operatie windparken, volgens Dennis Schirike, Outsmart #windkracht14 http://t. co/Gtq4yl1iAv

Sybrand Treffers @Trefzeker 07 jan. 2014: Vuurwerk in @Amports bij Jack-Up Rig/ Bohrhubinsel/Hefplatform ‘GSP Saturn’ in #IJmuiden. http://t.co/3KgIFSmMYs

Hebt u ook een interessant havennieuwtje? Volg ons en richt uw bericht, eventueel met foto, aan @amports. De leukste tweets worden meegenomen in Zeehavens Amsterdam.

Zeehavens A msterda m maart 2014

53

#

1

Jij weet het. Bij bouwprojecten loop je altijd tegen onvoorziene problemen aan. Of zie je gaandeweg nieuwe kansen omdat je samen steeds slimmer wordt.

BIJ DE BOUW VAN EEN GROOT WINDPARK BIJ ZEEWOLDE WERD ONZE KLANT GECONFRONTEERD MET EEN VERTRAAGDE LEVERING VAN TURBINE ONDERDELEN. DE REUSACHTIGE KRAAN WAS DAARDOOR LANGER OP HET PROJECT NODIG DAN VOORAF INGESCHAT. Al die tijd stond de kraan grotendeels gepositioneerd op de enige doodlopende aanrijroute voor bouwverkeer. En die weg was te smal om er langs te rijden. Het bouwen van de windmolens, de fundaties en de kraanopstelplaatsen, het moest 54

Zeehavens A msterda m MA ART 2014

allemaal plaatsvinden vanaf deze logistieke verkeersader. Met de strakke planning was hier dan ook rekening mee gehouden. De kostbare kraan was niet ruimer ingepland dan nodig. Door de vertraging van de turbine-onderdelen dreigde

P DURAVERMEER.NL O K /I KIJ

STRIE NDU

MEER W ETE N?

ADVERTORIAL

”Werken in een treintje vraagt een perfecte voorbereiding en uitvoering. Je kunt gedurende het werk niet even terug.

Je speelt alleen maar finalewedstrijden.”

Monique den Hertog Projectleider Dura Vermeer

het project qua timing en kosten uit de hand te lopen.

In eerste instantie was het al een uitdagend logistiek plan: degene die op de projectlocatie achteraan werkte, ging ’s ochtends als eerste het project op en reed ’s avonds als laatste het project af. Doordat de kraan de planning veranderde, moest de hele logistiek en daarmee ook de bouwvolgorde op de schop.

situatie aangepast. De wijzigingen in de planning van de bouw van de windmolens betekende ook wijzigingen in de (logistieke) bouwplanning van de fundaties en kraanopstelplaatsen. Bij de nieuwe bouwvolgorde werd rekening gehouden met de locatie en tijdgebonden oplevering van elke windmolenfundatie. Het project hebben we met elkaar uiteindelijk zelfs zes weken eerder opgeleverd.

Wij besloten het probleem van onze klant het onze te maken. In overleg met onze projectpartners (drie verschillende bouwpartijen en diverse leveranciers) hebben we het logistieke plan met oog voor elkaars

Zeehavens A msterda m maart 2014

55

Zeehaven IJmuiden N.V. is de enige geprivatiseerde haven van Nederland.

Gevestigd buiten de sluizen van het Noordzeekanaal, heeft Zeehaven IJmuiden N.V. vrije toegang vanaf de Noordzee. Daarnaast ligt IJmuiden op 20 minuten afstand van Schiphol.

In 2005 in gebruik genomen IJmondhaven, met een diepgang van 11 meter en 630 meter kade.

Dagelijkse ropak ferry verbinding met Newcastle.

Europa’s belangrijkste logistieke toegangshaven voor verse en diepgevroren vis.

Een supply base voor de olie en gasvelden op de Noordzee en voor de aanleg van windmolenparken en onderhoud.

Grond beschikbaar voor uitgifte of verhuur.

Cruise en ferry terminal.

tel: +31 255 547000 info@zeehaven.nl fax: +31 255 547050 www.zeehaven.nl

201

25 j

4 ju

aar

bile

um

Halkade 4, Postbus 541

1970 AM IJmuiden

The Netherlands