Muusik peht siisâ kielâsiärvusân, Iida Virtanen

Muusik peht siisâ kielâsiärvusân

Tekstâ: Iida Virtanen Koveh: Ulpu Mattus

Anarâškielâlâš muusik lii Youtubest kenski 60 lavluu verd. Movsháá Haanu Joovnâ Ulpu ađai Ulpu Mattus mielâst tot ij lah tuárvi, já tondiet sun ráhtá jieš lase.

Mattus Ulpu lii lávlum ubâ elimis – jis suu eenist koijâd, te sun jiešalnees lii lávlum jo ovdil ko maatij ettâđ oovtâgin sääni. Tondiet lii viehâ luándulâš, ete sun lii kavnâm jieijâs saje meiddei anarâškielâ kielâsiärvusist eidu muusik peht.

Moonnâm keesi Ulpu almostitij Youtubest vuossâmuu anarâškielâlâš videos. Tot lâi Tamâttum, anarâškielâlâš versio Seija Simola lavlust Kesytetty, mon Koškepuško-juávkku lii jurgâlâm anarâškielân. Tamâttum lii ain lamaš Ulpun tehálâš laavlâ, váimulaavlâ. Tamâttum ij kuittâg lamaš vuossâmuš sämikielâlâš laavlâ, mon Ulpu lasettij Youtuben. Ovdil ko sun tuostâi sárnuškyettiđ anarâškielâ, sun lii sárnum pajekielâ párnáidiskuin. Ko párnááh lijjii ucebeh, tot väividij Uulpu, ete Youtubest ij kavnum masa mihheen sämikielân. Tondiet sun meridij rähtiđ muáddi video jieš. – Youtubest lii nuuvt ennuv poškâ párnái várás, mut sämikielâg poškâ ij kavnum ollágin, sun povvâst.

Anarâškielâlâš lavluu almostittem oroi kuittâg ennuv vaigâdubbon. Ulpu smietâi kuhháá, tuástá-uvsun jyehiđ video Facebookist já Anarâškielâ orroomvisteest. Sun kuittâg oskoi, ete eidu taat puávtáččij išediđ suu kavnâđ saajees anarâškielâ siärvus siste. – Jurdâččim, ete tot laavlâ lii tego taggaar lippu, mon mun hiäiluttâm, tot, mii niävttá, maid mun máátám siärvusist porgâđ. Muu mielâst lii meiddei tehálâš, ete ko čepis ulmuuh láá jo ráhtám teikâ jurgâlâm lavluid, te taid kalga pyehtiđ puohháid uáinusân, Ulpu smiättá.

Ko sun viijmâg tuostâi, macâttâs lâi uáli positiivlâš já sun movtáskij rähtiđ lase. Čuávuvâžžân Youtuben poođij Mondiet jieh huámmáš, mii lii cover 60-lovo juávhu The Turtles hiitist Happy Together. Heiviittâs lâi sunjin uápis jo love ihheed tassaaš. Talle sun aasâi Tuurkust já láávlui Cantus Mercurialis -nommâsâš kuorost. – Lâi hirmâd mielâkiddiivâš väldiđ uápis heiviittâs, lávluđ jieš puoh jienâid já keččâliđ, maht finniđ puoh kuuvijd siämmáá videon. Lijjim halijdâm oppâđ tom jo kuhháá, mut kuássin ij lamaš lamaš taggaar šiev proojeekt, moin ton ličij puáhtám máttááttâllâđ.

Siämmáá ääigi ko sun lâi rähtimin Mondiet jieh huámmáš -video, Ulpu kaavnâi Ruánááh nijtoh -lavluu (alg. Greenfields, Terry Gilkyson & The Easy Riders) jurgâlus. Sun vaaldij ukuleles já vuolgij vanhimijdis luus paddiđ eeji lávlum. Ulpu čaaitij anarâškielâlâš saanijd, já suoi lávloin oovtâst. – Ubâ taan äigi, ko mun lam máttááttâllâm anarâškielâ, te mun lam koijâdâllâm eejist, et maht aašijd kalga celkkiđ mii kuávlust já mii perrust. Suu peerâ ij lah kuássin sárnum anarâškielâ suin. Tot lii ain lamaš sunjin váhá vaigâdis äšši, já tondiet mun lam halijdâm čäittiđ sunjin, ete mun máátám kielâ já puávtám meid porgâđ maidnii tain kieláin. Anarâškielâ máttááttâllâm lii lamaš Uulpun uáli tobdolâš proosees, ige tot lah vala nuuhâm. – Mun máátám maŋgâ kielâ, mut kuássin ij mihheen kielâid lah lamaš nuuvt kuávddáást, ete tot váldá ubâ eellim já puoh tobdoid já ubâ identiteet. Taah lavluuh láá lamaš hirmâd stuorrâ uási tast, Ulpu muštâl.

Majemuš laavlâ, mon Ulpu lii pieijâm Youtuben, lii Naaveerlaavlâ 80-lovo lávlumkirjeest Piiččus. Sust láá jo jurduuh puátteevuođâ videoi várás, mut toh iä lah vala vuálgám joton. Sun ij lah vala ostâm, já sun lii šoddâm váhá várugâssân tahheerievtisvuođâigijn. Koškepuško jesâneh láá ettâm, ete sun kale uážžu kevttiđ sii jurgâlusaid, mutâ nuotah láá stuárráb koččâmuš.

Ulpu lii jo maaŋgâid iivijd keččâlâm luuhâđ anarâškielâ. Sun ij lah kuássin ostâm kurssáid, mutâ passiivlâš kielâtáiđu sust lii jo kuhháá lamaš viehâ pyeri. – Muusik lii ain lamaš munjin älkkees vyehi máttááttâllâđ uđđâ kielâid já aašijd. Máttááttâlân lavlui saanijd, oopâm uđđâ ettâmvuovijd. Keessiv jiem vala tuostâm sárnuđ anarâškielâ masa ollágin, mut lávlum lâi aaibâs eres äšši.

Ulpu lii iberdâm, ete sun ij taarbâš leđe maailm pyeremus lávloo, vâi sun puáhtá rähtiđ videoid Youtuben. – Muu mielâst neetist tuše kolgâččij leđe eenâb muusik anarâškielân, nuuvt ete tom puávtáččij kuldâliđ kuás peri. Aaibâs tego muu puáris luokkaskippáár Petter eeđâi: Jis anarâškielân ij lah fantasiakirjálâšvuotâ, mut taggaar halijdičij luuhâđ, te kalga jieš rähtiđ. Must lii váhá siämmáálágán juurdâ.

Mattus Ulpu lii lávlum ubâ elimis – jis suu eenist koijâd, te sun jiešalnees lii lávlum jo ovdil ko maatij ettâđ oovtâgin sääni.