ANBO Magazine 4 - 2019

4 MAGAZINE

Nº

JULI 2019

GEZONDHEID INKOMEN WONEN VOORDEEL

LOSSE PRIJS € 5,95

DOSSIER

Geldzaken FINANCIËLE PLANNING

Econoom en publicist Erica Verdegaal:

Vooruitkijken maakt het verschil Pensioenakkoord

Lees er alles over

INTERVIEW

ASTRID JOOSTEN

‘Salaris is een van de laatste taboes’ ANBO 1

Gastenwaardering: 7,9

Door gasten voor gasten Op Goedverblijf.nl vindt u zorgvuldig geselecteerde hotels met aantrekkelijke arrangementen, beoordeeld door ervaringsdeskundigen als inspiratiebron voor een onvergetelijk verblijf.

Meer informatie en reserveren: Bel + 31 (0)85 489 90 19 (ma - vr 9 tot 17.30 u | za 10 tot 16 u) Bezoek www.goedverblijf.nl/anbo0419 Reisnummer anbo0419

van:

voor:

129,00

99,00

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419a

van:

vanaf:

129,50

79,50

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419b

boek snel !

Hotel Eperland Gelegen in heuvelachtig Epen de ideale uitvalsbasis om de Limburgse cultuur te proeven! van:

vanaf:

149,00

119,00

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419c

3-daags halfpension arrangement - 2x overnachting incl. ontbijt - 2x heerlijk 3-gangen diner - Gratis entree Holland Casino - Gratis fiets- en wandelroutes - Gratis WiFi & parkeren Aankomst 7 jul t/m 7 sep: € 119 tot € 125 p.p.

Overige prijzen online & telefonisch beschikbaar

Gastenwaardering: 8,3

Hotel Restaurant Ruyghe Venne Dit hotel is omgeven door vele bos en heidevelden. Tip: bezoek tijdens uw verblijf Kamp Westerbork. van:

vanaf:

169,00

119,00

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419d

3-daags Westerbork arrangement - 2x overnachting incl. ontbijt - 2x heerlijk diner (3-gangen diner in hotel en/of rijsttafel bij Lotus) - Gratis fiets- en wandelroutes - Gratis WiFi & parkeren Aankomst vrijdag & zaterdag: toeslag € 10 p.p.

Per 1 oktober: vanaf € 109 p.p.

Gastenwaardering: 8,0

Gastenwaardering: 8,4

Landhotel ‘t Elshuys

Hotel de Stobbe

Het is volop genieten in Twente. Dit gemoedelijke hotel is rustig gelegen en omgeven door prachtige natuur.

Gelegen in het knusse brinkdorp Ruinen aan de rand van Nationaal Park Dwingelderveld.

Genieten van Twentse gastvrijheid!

- 2x overnachting incl. ontbijt - 2x heerlijk 3-gangen diner - 1x gratis gebruik van de sauna - 1x gratis gebruik massagstoel - Koffie- & theefaciliteiten - Gratis WiFi & parkeren

van:

vanaf:

170,00

99,00

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419e

3-daags Ruinen arrangement - 2x overnachting incl. ontbijt - 1x heerlijk 3-gangen diner - Gratis late check-out - Gebruik van het zwembad - Gratis WiFi & parkeren Aankomst woensdag t/m zaterdag: € 109 p.p.

Gastenwaardering: 7,6

Gastenwaardering: 8,2

Hotel het Witte Veen

Restaurant Hotel de Potkachel

Kom volledig tot rust in dit hotel of ontdek de eindeloze mogelijkheden om in de buurt op pad te gaan!

Dichtbij Valkenburg en bruisend Maastricht. Verken het heuvellandschap te voet of met de fiets.

Diner arrangement - 2x overnachting - 2x uitgebreid ontbijtbuffet - 2x heerlijk 3-gangen diner - Gratis fiets- & wandelroutes - Gratis WiFi & parkeren Aankomst vrijdag & zaterdag: € 89,50 p.p.

van:

vanaf:

156,00

89,00

p.p.

www.goedverblijf.nl/anbo0419f

Heuvelland arrangement - 2x overnachting incl. ontbijt - 2x heerlijk 3-gangen diner - Late check-out tot 12:00 uur - Gratis fiets- en wandelroutes - Gratis WiFi & parkeren Jul & aug: v.a. €99 p.p. 3 t/m 13 nov: v.a. €79 p.p.

Toeslagen op vr, za, feest- & evenementdagen

Arrangementen zijn geldig t/m 20/12/19. Prijzen zijn o.b.v. 2 personen per kamer, excl. wisselende citytax en reserveringskosten à € 9,50 per boeking. Wijzigingen en typefouten voorbehouden.

COLOFON & SERVICE

VOORWOORD

Detox

Hoofdredacteur Jurriën Beerda Redactie Fleur Akersloot, Margot Eggenhuizen, Mandy Janssen, Kirsten de Jonge, Alex van Scherpenzeel, Atie Schipaanboord, Renée de Vries, Marije Remmelink Fotografie Anouk de Kleermaeker, Falco Hassink, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Zoetermeer Bladmanagement Yvonne Herman de Groot, Floris Venneman Druk en verspreiding PostNL Copyright 2018 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Bureauvijftig BV, Zoetermeer, tel. 085 303 53 84 Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 90 (bereikbaar op werkdagen tussen 10 en 15 uur). U betaalt per jaar € 45,-. Bekijk de 10 redenen om lid te worden op anbo.nl/ aanmelden.

Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt € 32,50 per jaar.

Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 90 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 10 en 15 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.

Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.

Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice.

Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons even via 0348 46 66 90.

Op het moment dat u dit leest zit ik middenin mijn detoxkuur. Nee, ik ben niet mijn lichaam aan het reinigen van afval- of gifstoffen, ik ben financieel aan het detoxen.

In de aanloop naar dit nummer over geldzaken, met de nadruk op financiële planning, liep ik tegen het boek De Financiële Detox aan van Joëlla Opraus en Nathalie van Wingerden. Het is de bedoeling om zes weken lang je tanden in je geldzaken te zetten. Doel is meer financiële kennis en inzicht, plus een fijn gevoel. Lijkt me heerlijk: geen stress meer over geld.

Want laten we eerlijk zijn, bij de woorden financiële en planning krijg ik geen kippenvel van ontroering. Maar het is zo belangrijk en daarom eigenlijk best raar dat we er niet allemaal standaard in worden onderwezen. Bij gezond leven heeft iedereen het altijd direct over de bekende riedel van gezond eten, voldoende beweging, stress verminderen en een sociaal leven. Ik zou daar twee zaken aan willen toevoegen: slaap (daarover later dit jaar meer) en financiële gezondheid. Al passen beide onderwerpen wellicht ook onder het kopje stress verminderen.

Natuurlijk zijn er leukere dingen te bedenken dan de financiële administratie bijwerken.

Maar er zijn ook leukere dingen te bedenken dan tanden poetsen, de vaat opruimen, wassen/opvouwen/strijken en je huis schoonhouden. Maar je doet het wél.

Ik kom er nog bij u op terug of het detoxen ook op lange termijn zijn vruchten afwerpt.

Nu wens ik u alvast veel leesplezier bij dit interessante nummer. Met onder meer een leerzaam interview met econoom en publicist Erica Verdegaal, een artikel over de geschiedenis van geld, over leasen en tweedehands spullen kopen en mijn collega Willem Reijn heeft een artikel geschreven met in de intro deze zin: grip hebben op je geldzaken geeft een goed gevoel om prettig te kunnen leven.

Op naar dat gevoel en veel leesplezier!

Jurriën Beerda Hoofdredacteur PS Uiteraard hoor ik heel graag wat u van dit magazine vindt! Dat kan via: j.beerda@anbo.nl

@JurrienBeerda

www.linkedin.com/in/jurrienbeerda

ANBO 3

4

Nº

Inhoud OP DE COVER

ASTRID JOOSTEN

‘Ik ben een bofkont’ DOSSIER GELDZAKEN 16

INTERVIEW ASTRID JOOSTEN ‘De redactie werd wanhopig, maar stoppen? No way’

23 LEASEN, LENEN OF TWEEDEHANDS?

FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

26 FINANCIËLE PLANNING

Prettig leven is vooruitzien

34 FINANCIEEL EXPERT

16

ERICA VERDEGAAL ‘Sparen voor je kinderen vind ik niet zo verstandig’

39 GESCHIEDENIS VAN HET GELD 42 PENSIOENAKKOORD

LEDENVOORDEEL

Uw golfvaardigheidsbewijs in twee dagen, een Wildarrangement op de Veluwe, comfortabel op vakantie in Zuid-Frankrijk en nog veel meer!

44 BETAALWET PSD2

20%

KORTING

OP EEN INLOOPDOUCHE VIA DE WONINGWACHTER

66

4 ANBO

‘Fijn, een vogel. Maar vliegt ‘ ie ook?’

Alles wat u moet weten

En ook

47 GELDMAAT KOMT ERAAN

Pinnen in een nieuw jasje

52 ANBO TIPT

De Financiële Detox

34 ERICA VERDEGAAL “Financieel vooruitkijken is altijd belangrijk”

54 ANBO EXPERTS

Beneficiair aanvaarden

57 NEPNIEUWS

Wat is het en hoe herkent u het?

62 SENIOR &JUNIOR 65 DE NIEUWE DONORWET

Maak uw keuze bekend

49 12 ELK NUMMER 3 Colofon en voorwoord 7 Column Liane den Haan 8 Op de bres 10 Raad & Daad 12 Opgelost 66 Ledenvoordeel 71 Werf een lid en krijg de

MyHotelCard cadeau 72 Puzzel 75 Column John de Wolf

65

ANBO 5

Blijf zelfstandig thuis wonen TE E R PROFI EMBER EP T T/M S

, 0 0 5 € ING KORT

STANNAH TRAPLIFTEN

STANNAH INLOOPDOUCHE Van bad naar inloopdouche in 1 dag

Betaalbare traplift voor elke trap

Uw badkamer wordt niet ingrijpend verbouwd

Ruime keuze uit nieuw en gebruikt

100% waterdicht!

Ruimtebesparende, opklapbare stoel

Voorzien van antislipstructuur en antibacteriële hars

Levertijd vanaf 3 dagen

Verkrijgbaar in alle kleuren

Voor vrijblijvende informatie over de producten van Stannah stuurt u de ingevulde coupon in een ongefrankeerde envelop naar Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB, Sassenheim.

9127

’s Werelds meest gekozen merk trapliften

0800 - 5066

VOOR VRIJBLIJVENDE INFORMATIE. VRAAG NAAR TOESTEL 9127

Dhr/Mevr: Postcode:

BEL GRATIS

Huisnummer:

Tel. nummer: E-mail: Graag ontvang ik informatie over:

□ Trapliften

□ Inloopdouche

Stannah gaat zorgvuldig om met uw gegevens. www.stannah.nl/privacy

WIJ ZIJN ER OM HET LEVEN GEMAKKELIJKER TE MAKEN

WWW.STANNAH.NL

COLUMN LIANE DEN HAAN

Borrelen en

Heeft u dat ook? Zo’n blij en vrij gevoel als het lente wordt? Als de zon weer wat vaker gaat schijnen, je voor het eerst zonder jas naar buiten kunt of weer lekker in de tuin of op een terrasje een kop koffie kunt drinken.

Dan beginnen bij mij altijd de ideeën weer te borrelen. Ik bedenk leuke nieuwe dingen om het nog gezelliger te maken in huis. Ik struin tuincentra af en kan niet wachten tot er weer gebarbecued kan worden. Lange avonden buiten met een glaasje wijn en mensen van wie je houdt. Heerlijk.

Ook bij ANBO bruist het weer van goede ideeën en plannen. Dat is dit voorjaar extra belangrijk, omdat we weer aan het werk gaan met een nieuw meerjaren ambitieplan. Voor de periode 2020 – 2024 bepalen we daarin waar we onze aandacht (en dus geld) voornamelijk op gaan richten.

In onze belangenbehartiging blijven we vol inzetten op de domeinen Inkomen, Gezondheid en Wonen.

Op deze drie speerpunten alleen is al genoeg te doen: de woningmarkt stagneert volkomen omdat er onvoldoende passende woningen of woonvormen zijn voor ouderen en ook op het gebied van het gezondheidsstelsel is genoeg te doen.

ANBO bestaat volgend jaar 120 jaar.

Wij zijn dus al een echt ‘oudje’! Maar we zijn nog altijd relevant, met heel veel ervaring en kennis. Net als u!

Dus we zullen de komende vier jaar ook blijven inzetten op het imago van ouderen. Niks zielig, hulpbehoevend of kostenpost. Maar een doelgroep met levenservaring, kennis en kunde, coachend vermogen en, gezien alle inzet van ouderen als mantelzorgers en vrijwilligers, zeer relevant voor onze samenleving.

Ik ben er trots op dat ik, samen met onze medewerkers en vrijwilligers, voor u mag werken. Elke dag geeft zoveel voldoening. Het is natuurlijk geweldig als we in Den Haag het een en ander voor elkaar krijgen. Dat lukt soms wel, soms niet, maar heeft altijd een lange adem nodig. Het mooiste vind ik dat we elke dag mensen kunnen helpen en ondersteunen. Met vragen over een vergeten pensioen, een Wmo-probleem, zaken rondom woningaanpassingen of informatie over woonvormen, AOW, verpleeghuizen, medicatieveiligheid, consumentenzaken.

Je kunt het zo gek niet bedenken of onze mensen op Raad & Daad lossen het voor onze leden op. Soms zijn het kleine dingetjes, maar veel zijn het ook grote of schrijnende zaken

FOTO FALCO HASSINK

bruisen waar mensen mee worstelen. Als je dan op kantoor hoort dat iets weer naar tevredenheid is opgelost, ja, dat geeft toch altijd wel weer de meeste voldoening. Dus u zult begrijpen dat de verdere ontwikkeling van Raad & Daad veel aandacht zal krijgen in ons meerjaren ambitieplan. We zijn hierover al volop in gesprek met onze Ledenraad, onze Raad van Toezicht en natuurlijk op kantoor met onze mensen. Uiteraard putten we uit veel onderzoek en zal er nog een ledenonderzoek gedaan worden. Maar heeft u nu al leuke ideeën of suggesties voor ons, laat het mij dan vooral weten. Daar leren we alleen maar van.

Want ook een leven lang leren staat bij ons hoog op de agenda.

Liane den Haan Directeur-bestuurder ANBO l.denhaan@anbo.nl www.twitter.com/lianedenhaan

ANBO 7

GESPREKSSTOF

OP DE

BRES

Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte. Zelf een vraag? Ga naar anboraadendaad.nl of bel de Raad & Daad Advieslijn op 0348 46 66 88.

Mailen kan ook: raadendaad@anbo.nl.

RAAD VAN STATE BEVESTIGT ANBO-STANDPUNT LASTENDRUK De Raad van State (RvS) constateerde medio april dat de lastendruk in Nederland in de afgelopen jaren is gestegen. Burgers zijn dit jaar 39,6% kwijt aan belastingen, terwijl dat vorig jaar nog 39,1% was.

Ondanks deze bevindingen stelt premier Rutte dat bijna alle inkomensgroepen er op vooruitgaan door verlaging van de inkomstenbelasting.

Maar ANBO heeft sinds Prinsjesdag al meerdere keren aangetoond dat verlaging van de inkomstenbelasting geen enkel soelaas biedt voor mensen met een laag inkomen. Die betalen geen inkomstenbelasting, omdat hun inkomen daarvoor te laag is.

Nog een belangrijke bevinding van de RvS; de overheid moet beter communiceren over de lastendruk.

VERONTRUSTENDE CIJFERS VERKEERSSLACHTOFFERS Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) overleden vorig jaar 678 mensen in het verkeer. Dat is bijna 11% meer dan in 2017. Het aantal doden als gevolg van een ongeval met een scootmobiel nam met maar liefst 76% toe. Ruim 22% van deze slachtoffers is niet overleden door een botsing met een ander vervoermiddel.

ANBO vindt dat de noodzaak om maatregelen te nemen alleen maar is toegenomen na de uitkomsten

8 ANBO

van dit onderzoek. Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat presenteerde in december vorig jaar een plan om het aantal verkeersdoden in 2050 naar 0 terug te brengen. De cijfers laten zien dat we daar nog ver vanaf zitten. ANBO gaat daarom partijen als het ministerie van IenW, VVN, SWOV, ANWB, Team Alert, CBR oproepen om samen met ANBO in actie te komen.

Ook daar is ANBO het grondig mee eens. De oplossing zou onder meer kunnen zijn om de koopkrachtvoorspellingen op een andere manier te doen. Bijvoorbeeld door meer van individuele situaties uit te gaan dan van gemiddelden. Ook dit jaar blijft ANBO zich daarvoor inzetten.

GESPREKSSTOF

ANBO verzet zich tegen plannen minister inzake ‘schoon huis’ De uitspraak die de Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft gedaan over de huishoudelijke ondersteuning en de omschrijving van een ‘schoon huis’ is glashelder. De CRvB vindt dat het toewijzen op basis van een resultaat door gemeenten niet is toegestaan.

In zijn uitspraken geeft de CRvB aan dat gemeenten met het oog op het rechtszekerheidsbeginsel de voorziening ‘hulp bij het huishouden’ in tijdseenheden moet uitdrukken. Op die manier is het voor de betrokkenen duidelijk op hoeveel uren/minuten ondersteuning men recht heeft. Met deze uitspraken werd

een einde gemaakt aan de onzekerheid van veel burgers.

De minister wil het alsnog mogelijk maken dat gemeenten de huishoudelijk hulp zonder een tijdsaanduiding kunnen toewijzen. In zijn brief van 12 april 2019 aan de Tweede Kamer geeft hij aan de wet op dit punt aan te willen passen.

De minister gaat hier bewust voorbij aan de eerder zorgvuldig opgebouwde jurisprudentie. ANBO is het eens met de uitspraak van de CRvB en is niet blij met dit voorstel van de minister.

ANBO heeft gezamenlijk met andere belangenorganisaties een brief naar

Ouderen beschermen zich beter tegen online criminaliteit Nederlandse vijftigplussers zijn een stuk assertiever geworden als het gaat om het beschermen van hun persoonlijke gegevens op internet. Ze nemen concrete maatregelen om zich te wapenen tegen online gevaren.

Dat blijkt uit representatief onderzoek van Startpagina.nl, in het kader van de ANBO Veiligheids10daagse.

Senioren in Nederland maken zich steeds meer zorgen over hun online veiligheid en nemen meer concrete

maatregelen om zich te beschermen.

Uit het Startpagina-onderzoek, gehouden onder 1.241 vijftigplussers, zegt 58% het eens te zijn met de stelling ‘Ik maak me zorgen over de veiligheid van mijn persoonlijke gegevens op internet’. Vorig jaar antwoordde 54% bevestigend op deze stelling.

de Tweede Kamer gestuurd waarin wij aangeven dat wij het voorstel van de minister ten zeerste ontraden.

wapenen tegen online criminaliteit.

In het onderzoek geeft 91% van de respondenten aan nooit wachtwoorden af te geven. In 2018 was dit nog 83%. Ook kiest 53% (tegenover 41% vorig jaar) voor ingewikkelde wachtwoorden. Daarnaast schermt 40% van de ouderen op social media zijn persoonlijke gegevens af, ten opzichte van 32% in 2018. In 2019 weet 74% van de respondenten waaraan ze een veilige website kunnen herkennen tegenover 62% in 2018 en slechts 55% in 2017.

Het toenemende gevoel van onveiligheid maakt dat senioren zich beter ANBO 9

GESPREKSSTOF

Raad&DAAD PHISHING GEBEURT STEEDS VAKER Criminelen proberen steeds vaker op slinkse wijze aan de inloggegevens van uw bankrekening te komen. Dat heet phishing. Geeft u die gegevens af, dan kunnen deze criminelen uw rekening binnen een paar minuten leeghalen.

Betaalvereniging Nederland meldde onlangs dat de totale schade in 2018 door phishing is opgelopen naar 4 miljoen euro. Vier keer zo veel als in 2017.

•

De toename komt mede doordat criminelen steeds ‘beter’ worden. In het begin gebruikte men alleen e-mail, maar tegenwoordig zijn ook sms en WhatsApp populair onder het dievengilde. Dit kunt u zelf doen om te voorkomen dat u slachtoffer wordt:

•

Uitvaartverzekering overledene?

• •

Geen enkele bank vraagt in e-mails om op een link te klikken. Krijgt u zo’n e-mail? Meteen verwijderen.

Banken vragen ook nooit online om uw pincode van uw bankpas in te voeren. Ook deze e-mail weggooien.

Let goed op het adres waar een link naartoe gaat: die wijkt soms net iets af van het echte e-mailadres van een bank.

Twijfelt u of het bericht wel van uw bank komt?

Neem dan altijd contact op met uw bank.

Naast het verwerken van het verlies van een naaste, kunnen ook de financiële gevolgen een behoorlijke impact hebben. Regelmatig krijgen wij vragen over situaties waarin niet duidelijk is of de overledene een uitvaartverzekering had. Via het Verbond van Verzekeraars kunt u dat nagaan. Daarvoor gelden wel wat spelregels. U kunt alleen informatie opvragen als: • u kind, echtgenoot of echtgenote of samenwonende partner van de overledene bent; • u erfgenaam van de overledene bent; • u degene bent die de nalatenschap moet afhandelen (executeur testamentair).

Behoort u tot één van deze groepen? Dan moet u bij de aanvraag ook bepaalde documenten meesturen. Kijk voor een overzicht op: anbo.nl/uitvaartpolis

10 ANBO

GESPREKSSTOF

Raad&Daad

Successen

Elke week laat ANBO Raad & Daad op Facebook zien wat er is bereikt. Een greep uit de successen.

Hulp bij vertraging verlenging rijbewijs Zit u al lang te wachten op de verlenging van uw rijbewijs en loopt uw huidige rijbewijs binnenkort af? Het CBR ondervindt veel vertraging in de afhandeling van de aanvragen. ANBO heeft voor haar leden afspraken gemaakt met het CBR. Denkt u dat u in de problemen komt? Neem dan contact op met de ANBO Raad & Daad Advieslijn: 0348 46 66 88 of raadendaad@anbo.nl

PENSIOENFORMULIEREN INTERNETBANKIEREN We zijn onlangs benaderd door een lid dat problemen had met internetbankieren. Wij hebben onze ANBO Consulent Martien van Veen (foto) langs gestuurd.

Die heeft het probleem opgelost, in samenwerking met ons lid. Ze was heel blij met onze hulp na drie maanden lang ‘gedoe’.

NAHEFFING CAK

Doe het zelf

Heeft u ook last van groene aanslag op uw terras in de tuin? ANBO helpt u een handje om deze aanslag op een duurzame manier te lijf te gaan: anbo.nl/groeneaanslag

Aan de lijn: ANBO-medewerker Gerard Huls Als u onze Raad & Daad Advieslijn belt, is de kans groot dat u Gerard Huls aan de telefoon krijgt. Samen met zijn collega’s helpt hij maandelijks ongeveer 500 leden die allemaal hun eigen verhaal hebben. Gerard: “Mensen kunnen vaker zelf hun weg vinden, maar kloppen bij ons aan als ze vastlopen. Dat betekent dat we steeds meer maatwerk leveren. Ik ben blij als ik hoor van leden dat ze zich gehoord en geholpen voelen. Heel motiverend als ze terugbellen dat de oplossing heeft gewerkt!” anboraadendaad.nl (of bel de Raad & Daad Advieslijn op (0348) 46 66 88)

We kregen een vraag over een probleem met het CAK in verband met de eigen bijdrage Wmo. Meneer had een brief gekregen en er moest een bedrag terugbetaald worden. Dat klopte volgens hem niet. Hij diende een bezwaarschrift in, dat werd afgewezen.

Wij hebben daarop ANBO Consulent Briëlle Mooijenkind ingeschakeld. Die heeft met ons lid de afwijzing doorgenomen en telefonisch overlegd met een medewerker van het CAK. De terugbetaling bleek te maken te hebben met het bijdrageplichtige inkomen dat door de overheid jaarlijks wordt vastgesteld.

Meneer voldeed net niet aan de voorwaarden, waardoor hij de naheffing kreeg. Hoewel hij niet blij was met de naheffing begreep hij nu wel waar de schoen wrong en was hij tevreden met onze ondersteuning.

VERPLEEGHUIS Wij zijn benaderd door een ANBO-echtpaar waarvan de partner is opgenomen in een verpleeghuis. De andere partner blijft thuis wonen. Dat heeft nogal wat (financiële) consequenties. Wij hebben ANBO Consulent Marjan Hilgers (foto) langs gestuurd om te helpen. Voor beide partners blijkt een gezamenlijke fiscale huishouding aantrekkelijker uit te pakken, waardoor de keuze snel gemaakt was.

ANBO 11

OPGELOST

ANBO Consulent Elly Roelink-Ottenschot

12 ANBO

OPGELOST

De zaak ‘Wezenberg’

Heb ik recht op nabestaandenpensioen?

Mevrouw W.E. Wezenberg-Faber uit de Gelderse plaats Vaassen is op 2 december vorig jaar weduwe geworden. Ze heeft contact opgenomen met onze Raad & Daad Advieslijn omdat ze graag hulp wilde bij haar administratie.

HET PROBLEEM Mevrouw Wezenberg-Faber heeft in de papieren polissen gevonden van drie pensioenverzekeringen. Ze weet echter niet of zij recht op nabestaandenpensioen heeft bij deze pensioenen. Ze komt er niet uit en roept onze hulp in.

ANBO CONSULENT Via ANBO Raad en Daad komt ANBO Consulent Elly Roelink-Ottenschot bij haar op bezoek om een en ander uit te zoeken. Er blijken inderdaad drie (kleine) pensioenverzekeringen te zijn die recht geven op nabestaandenpensioen. Probleem is dat slechts twee fondsen aanvraagformulieren hebben toegestuurd.

Overigens zijn de bedragen dermate klein dat ze nog onder de regeling vallen van afkoop. Er komt dan geen periodieke uitkering, maar een bedrag ineens. Onze ANBO Consulent kon mevrouw Wezenberg-Faber

goed helpen met het invullen van de aanvraagformulieren. Ook kon Roelink-Ottenschot haar uitleggen welke gegevens zij wel en welke juist niet met de formulieren mee moest sturen.

LASTIGER De derde verzekering was lastiger. Die is al heel lang geleden afgesloten en op de polis staat geen recent contactadres. Roelink-Ottenschot beloofde ons lid het te gaan uitzoeken. Na veel speurwerk op internet en via de telefoon bleek dat de oude levensverzekering ooit is overgenomen door ASR Verzekeringen. Bij de overname is het polisnummer aangepast; het nieuwe polisnummer ontbrak in de administratie van mevrouw Wezenberg-Faber. Het destijds verzekerde bedrag was overigens 37 gulden per jaar.

OPGELOST ASR Verzekeringen stuurde ons

lid meteen een aanvraagformulier toe. Met de hulp van onze ANBO Consulent kon het formulier op 21 december teruggestuurd worden.

ASR keerde snel daarna uit. Met onze hulp heeft mevrouw Wezenberg-Faber toch nog gekregen waar zij recht op had. Opgelost!

ANDERE VRAGEN? Heeft u zelf een vraag? Of komt u ergens niet uit? Kijk dan op www.anboraadendaad.nl of neem contact op met onze ANBO Raad & Daad Advieslijn via 0348 46 66 88. Onze deskundige medewerkers zijn iedere dag bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur. Mailen kan uiteraard altijd: raadendaad@anbo.nl

ANBO 13

Hans Kazàn: ‘Een veilige badkamer in één dag geplaatst... Magisch!’

N ú m et Magisch M olenaar voordeel tot

€ 1.100

‘Als illusionist neem ik in het theater vaak risico’s, maar thuis beslist niet. Thuis ga ik voor veiligheid én zekerheid. Daarom liet ik onze oude badkamer in één dag vervangen door een nieuwe veilige inloopdouche van Molenaar. Het gevaarlijk gladde bad eruit, nieuwe inloopdouche erin. Allemaal in één dag voor elkaar.

Molenaar is voor mij dé badkamer tovenaar.’

Bel 0341 - 23 23 00 voor de badkamer inspiratiegids of kijk op www.molenaar.nl *

Kijk voor de voorwaarden op www.molenaar.nl/actie. Geldig t/m 28 juli 2019

*

DOSSIER GELDZAKEN

GELDZAKEN: FINANCIËLE PLANNING Een opgeruimd huis betekent een opgeruimd hoofd. Bij een opgeruimd huis hoort een ordentelijke financiële administratie. En dat is weer de basis voor een solide financiële planning die rust geeft. Allemaal makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom staan we in deze uitgave uitgebreid stil bij geldzaken met een focus op financiële planning. Want wie wil er nou geen opgeruimd hoofd?

ANBO 15

DOSSIER GELDZAKEN

16 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

Presentator en vinoloog Astrid Joosten (61)

‘ Salaris is een van de laatste taboes’ Iemand vragen naar zijn salaris, dat is meestal geen lekkere binnenkomer op een verjaardag. Presentator Astrid Joosten heeft daar minder moeite mee. Ze is medebedenker van het programma Wat verdien je?, waarin Nederlanders vorig jaar op tv hun salaris onthulden. Inclusief zijzelf. ‘Het was bevrijdend.’

TEKST MARGOT EGGENHUIZEN FOTO’S ANOUK DE KLEERMAEKER

“We praten over alles: pedofilie, gender, alle soorten seks. Je zou denken dat er geen taboes meer zijn in Nederland. Maar ons salaris, dat blijft vaak nog geheim. Stel, er staat een groep vrienden in een kroeg en ze hebben het nooit over hun salarissen gehad. Ze denken over elkaar in een ongeveer-bedrag, een inschatting. Dat ongeveer-gevoel vinden ze meestal mooi genoeg. Want weet je wat er gebeurt als ze hun salarissen expliciet gaan noemen? Dan zou dat kunnen tegenvallen of het is meer dan iedereen dacht en dan kan er jaloezie ontstaan. In Amerika praten ze makkelijker over beloningen, dat zit in hun cultuur. Als iemand daar vertelt dat hij

drieduizend dollar per maand verdient, dan zeggen ze: ‘Good for you!’ Daar draait het erom dat je het moet maken. Hoe gek hij ook is: mensen vinden Trump een held, want hij heeft veel geld verdiend. Knap gedaan, klinkt het, applaus. Zo werkt dat in Nederland niet.

Hier zouden we eerder denken: dan kun je wel een beetje delen. Dat is het calvinisme in ons.”

‘Ik vind dat we allemaal voor onszelf moeten kunnen zorgen.’

ANBO 17

DOSSIER GELDZAKEN

‘De redactie werd wanhopig, maar stoppen?

No way’ 3,5 TON-MAN “Het programma Wat verdien je? is het moeilijkste programma dat ik ooit heb gemaakt. We hadden vorig jaar twee panels: een van rijke ondernemers en een van links georiënteerde mensen. Zij moesten de salarissen van mensen in de studio raden. Het is een zoektocht geweest, er waren gewoon geen mensen te vinden die over hun salaris wilden vertellen op tv. De redactie werd wanhopig en vroeg me of we er niet beter mee konden stoppen. ‘No way’, zei ik.

Ik kende een medisch specialist en die heb ik gevraagd om mee te werken. Dat wilde hij wel. Hij verdiende niet meer dan de Balkenendenorm (dit jaar vastgesteld op 194.000 euro, red.) en vond het goed om te vertellen dat hij niet doorging voor een 3,5 ton-man, zoals velen hem zagen.

Toen hij eenmaal toezegde, zei een huisarts dat hij ook wel wilde komen. Je moet één schaap over de dam hebben...”

GOUDEN HANDDRUKKEN “Het meest verbaasd was ik over de uitzending rond het thema media. Daarin hoorden we het salaris van de algemeen directeur van een groot uitgeefconcern – miljóenen.

Er was ook een vrouw in de studio die stukjes schreef voor een regionale krant. Ze kreeg daarvoor 13 cent per woord.

13 cent, we waren verbijsterd! Dat had niemand in de studio goed geraden. Ze wilde meedoen aan het programma om misstanden aan de kaak te stellen. Die uitzending heeft geleid tot veel discussie – de Raad voor de Journalistiek kwam erbij en er werden Kamervragen gesteld. Dat vind ik mooi, dat ik dingen kan blootleggen en dat er iets teweeg wordt gebracht. Daarom kriebelt het ook weer en zou ik weer nieuwe afleveringen willen maken. Want er zijn nog genoeg onderwerpen om aan te kaarten. Gouden handdrukken, bijvoorbeeld.”

18 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN BOFKONT “Mijn eigen salaris heb ik in de laatste uitzending ook bekendgemaakt (175.000 euro, red.). Ik kan geen programma over dit onderwerp maken en het dan zelf niet zeggen.

Dat zou toch onsportief zijn? De omroepdirectie had vooraf haar twijfels – er is zelfs een directievergadering aan gewijd – maar na de uitzending heeft niemand een boze brief gestuurd en ook van collega’s heb ik niets vervelends gehoord. Dat betekent blijkbaar dat dit salaris bij me past.

Het voelde bevrijdend om het te vertellen. Er zijn een paar grootverdieners bij de publieke omroep en in de media werd vaak gespeculeerd: zou Astrid daar ook bij horen?

Nu kon ik laten zien dat dat niet zo is.

Het is een mooi salaris, ik ben een bofkont. Ik ben in een heel mooi beroep terechtgekomen, ik mag mooie programma’s maken – en ik krijg er nog mooi voor betaald ook. Bij een commerciële omroep kan ik een veelvoud verdienen, maar ik wil daar niet werken. Ik heb de drive om inhoudelijk goede programma’s te maken en die ruimte heb ik bij de publieke omroep.”

mag alleen bij een man blijven omdat je van hem houdt’, zei hij. Het zou nooit zo mogen zijn dat je vanwege economische motieven niet kunt scheiden. Mijn zusje en ik hebben allebei meegemaakt dat we alleen kwamen te staan. We vielen niet om, het leven ging door. Dat sommige vrouwen hun huwelijk zien als een levensverzekering, vind ik raar.

Ik zie dan twee wiegjes voor me: een met daarin een jongen die denkt: wat zal ik later worden? En het meisje in het wiegje ernaast denkt: wat voor een man zal ik aan de haak slaan? Dat is toch gek? Ik vind dat we allemaal voor onszelf moeten kunnen zorgen. Hoewel we natuurlijk sommige taken moeten verdelen.”

AARDBEIEN EN TOMAATJES “Mijn agenda is goed gevuld, al mijn werkzaamheden prop ik in een week. Ik ben een actief persoon en een harde werker. Wat ik nu allemaal doe geeft me veel energie.

‘Ik kies voor plezier en inhoud,

niet voor het grote geld’ ASTRID MET DE SLEUTEL “Ik kies in mijn werk voor plezier en inhoud, niet voor wat er precies op mijn bankrekening wordt gestort. Wel vind ik het héél belangrijk om een eigen salaris te hebben. Mijn moeder werkte en omdat ik de oudste was, had ik de huissleutel om mijn nek, aan een touwtje. Ik heb het altijd heel normaal gevonden dat een vrouw werkt. Mijn vader wilde dat we allemaal een opleiding zouden gaan volgen. Hij vond dat we onze eigen boterham moesten kunnen verdienen – niet alleen mijn broer, maar ook mijn zusje en ik. ‘Je ANBO 19

DOSSIER GELDZAKEN

Sinds een jaar heb ik een nieuwe partner. Hij is ook een heel harde werker en heeft een grote verantwoordelijkheid. We begrijpen elkaar goed. Maar hoe hard we ook werken, we kunnen ook ongelooflijk genieten van vrije tijd. Afgelopen weekend liepen we over de markt in zijn woonplaats. We namen aardbeien, tomaatjes en andere lekkere dingen mee naar huis. Dat is wel iets waar ik veel geld aan uitgeef: lekker eten en uit eten gaan. Maar daar geniet ik dan ook heel erg van.”

‘Ik heb een mooi salaris, ik ben een bofkont’

zeven jaar runt Astrid Joosten samen met Thérèse Boer van sterrenrestaurant De Librije in WIJNGEK Sinds Zwolle een webshop in wijnen. Nadat ze daar een keer had gegeten, leek het haar leuk om meer over wijnen te weten. Ze volgde de opleiding tot vinoloog en ging met Boer aan de slag. “We doen vrijwel alles zelf, van de nieuwsbrief maken tot nieuwe wijnen selecteren en proeverijen organiseren. Het is veel werk en het levert weinig geld op, maar ik vind het heel erg leuk om te doen. En ik kan tegen inkoopprijs wijn drinken, dat scheelt dan weer!” www.astridentherese.nl

20 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

ASTRID JOOSTEN & GELDZAKEN MAAKT GELD GELUKKIG?

ik: oh, die is mooi, die wil ik hebben!

“Nee hoor. Ook mensen met geld

Maar dan zeg ik ook tegen mezelf:

kunnen er niks van bakken, geen

‘Heb je die tas echt nodig?’ Soms doe

smaak hebben, vervelend zijn. Als je

ik het dan niet, soms wel. Ik heb ook

veel geld hebt maar een slecht huwe-

zwakke momenten.”

lijk, wat heb je er dan aan? Andersom kan te weinig geld je wel ongelukkig maken. Dan heb je zorgen.”

HEB JE EEN FINANCIËLE PLANNING? “Nee, dat gaat op gevoel. Ik heb geen

WAT IS ER BELANGRIJKER DAN GELD?

gat in mijn hand, ik maak ook nooit

“Gezondheid blijft het allerbelang-

tijd stond ik ook niet rood, het lukte

rijkst. En liefde is natuurlijk fantas-

me om de tering naar de nering

tisch. Het geeft vleugels, ik vind het

te zetten. Ik zou nooit gaan lenen

heerlijk om samen door het leven te

om spullen te kopen. Daar zou ik

gaan.”

zenuwachtig van worden en slecht

schulden. Tijdens mijn studenten-

van slapen.”

ZUUR VERDIEND GELD, WELEENS MEE TE MAKEN? “Vervelende opdrachten heb je er

KUN JE EERDER STOPPEN MET WERKEN?

altijd tussen zitten. Dat het tegenvalt

“Op een gegeven moment kan het

en je denkt: hoe heb ik dit kunnen

wel, ik heb voor een pensioen ge-

aannemen? Dan ben ik blij als het

zorgd. Maar ik wil het nog niet. Het

achter de rug is. Maar het gebeurt

gaat er gewoon om hoeveel plannen

niet vaak, meestal kom ik blij thuis.”

en energie je nog hebt. Als mijn ideeën opraken, ga ik het rustiger

WAAR GEEF JE SOMS (TE) VEEL GELD AAN UIT?

aan doen. Maar ik heb nu juist zin

“Een mooie tas is wel een zwak punt-

bedenken.”

om nog veel leuke programma’s te

je. Dan sta ik in een winkel en denk

Nieuw seizoen S.P.E.L.-show Deze zomer presenteert Astrid Joosten nieuwe afleveringen van een van de programma’s die ze zelf heeft bedacht: de S.P.E.L.-show.

Hierin gaan BN’ers de taalstrijd aan met Nederlanders met verschillende beroepen, zoals postbodes, stewardessen en tandartsen. Joosten: “Het is een programma voor het hele gezin, iedereen kan thuis meedoen.” De S.P.E.L.-show is vanaf 24 juli tien weken lang te zien bij BNNVARA op NPO 1 www.bnnvara.nl/spelshow

ASTRID JOOSTEN

Astrid Joosten (1958) begon haar carrière bij de televisie als omroepster. Vanuit daar groeide ze door: bij het actualiteitenprogramma van Koos Postema leerde ze het vak en later begon ze zelf tekstdraaiboeken te schrijven en mee te denken over tv-formules. Inmiddels is ze ook programmamaker en verzint ze complete programma’s vanaf nul. Joosten is sinds 1991 de presentator van de quiz 2 voor 12.

Regelmatig is ze dagvoorzitter van een congres en samen met Thérèse Boer van sterrenrestaurant De Librije in Zwolle runt ze een webshop in wijnen. Ze steunt het fonds Support Casper, een fonds dat geld ophaalt voor onderzoek naar alvleesklier kanker. Joosten was getrouwd met toetsenist en producer Willem Ennes, die in 2012 overleed. Sinds een jaar heeft ze een relatie met een Rotterdamse zakenman. www.www.astridjoosten.nl

ANBO 21

Veilig douchen binnen 1 dag TOT

€1100 LEEFTIJDSKORTING*

+

Extra ondersteuning

Gisteren

+ +

Eigen productie en montageteam

Anti-slip profiel

Lage instap

Levenslange garantie op wandpanelen

Ruim 10.000 douches geplaatst

Geplaatst binnen 1 dag

Goedkoopste van de Benelux

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Pure instapbad NIEUW

Naam Straat + nr Postcode Telefoon

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats ANBO 02_07_19

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

DOSSIER GELDZAKEN

Nooit meer nieuwe spullen Helemaal hip: lenen, leasen of tweedehands kopen Waarom een dure nieuwe eettafel aanschaffen als er op Marktplaats.nl honderden voor een prikkie worden aangeboden? Of een vlakschuurmachine kopen die u maar één of twee keer gebruikt? Lenen, leasen of tweedehands kopen is goed voor uw portemonnee én voor het milieu. Da’s dus dubbele winst.

TEKST MARIJE REMMELINK

TWEEDEHANDS KOPEN Veel dingen kun je prima tweedehands kopen. Denk aan een bijzonder kastje of wat extra servies. Ook voor alledaagse zaken als kleding en keukenspullen is tweedehands shoppen een goede optie: goedkoop en milieuvriendelijk.

Immers, alles wat u tweedehands koopt hoeft niet nieuw gemaakt te worden. Daarbij wordt alles wat een tweede leven krijgt niet gereduceerd tot afval. Met het oog op het

milieu is tweedehands overigens niet altijd beter; nieuw witgoed en nieuwe auto’s gebruiken vaak veel minder energie dan oude.

Online zijn heel veel tweedehands spullen te koop, denk aan populaire websites als Marktplaats, Ebay of Catawiki.

Ook zijn er talloze Facebookpagina’s waarop tweedehands items worden aangeboden. Shopt u liever niet via uw ANBO 23

DOSSIER GELDZAKEN scherm? Kijk dan eens rond in een kringloopwinkel, vintage kledingwinkel of brocante, of struin lekker ontspannen een van de vele antiek- en vlooienmarkten in ons land af.

HANDIGE WEBSITES Curiosa- en antiekmarkten in heel Nederland: www.meukisleuk.nl

Alle kringloopwinkels bij u in de buurt: www.kringloopwinkels.nl

Online veilingen met bijzonder objecten: www.catawiki.nl

DELEN EN LENEN Tweedehands kopen is natuurlijk slim. Maar waarom überhaupt nog iets kopen als je het ook kunt lenen of huren? De opkomst van de deeleconomie lijkt niet meer te stoppen.

Niet zo gek, als je bedenkt dat we 80% van onze spullen niet vaker dan één keer per maand gebruiken. Technologie maakt het allemaal nóg makkelijker; alles is online te bekijken, afspraken zijn zo gemaakt en ook betalen kan via internet of de app.

De deeleconomie draait op deelplatformen, die u in contact brengen met mensen van wie u goederen of diensten kunt huren of lenen. Peerby is zo’n deelplatform, waar u zo’n beetje alles kunt (ver)huren of (uit)lenen. Andere bekende deelplatformen zijn Airbnb (woonruimte tijdelijk verhuren), Thuisafgehaald (maaltijden delen) en Uber (een taxirit bestellen). Voor wie zelf geen auto meer wil bezitten is Greenwheels een mooie oplossing. De gebruikers van Greenwheels delen hun auto’s met elkaar. Op ruim 1.700 goed bereikbare locaties staan deelauto’s klaar. Dat scheelt een hoop gedoe, kosten én het is een stuk milieuvriendelijker.

HANDIGE WEBSITES Spullen huren of lenen van uw buren: www.peerby.com

Deel spullen, klusjes, auto’s, kennis en meer met iedereen in uw buurt: www.heelnederlanddeelt.nl

Maaltijden delen met uw buren: www.thuisafgehaald.nl

Altijd een auto in de buurt beschikbaar: www.greenwheels.com

LEASEN Bij leasen denken we vaak gelijk aan de ‘auto van de zaak’, de leaseauto. Die auto wordt gefinancierd en de leasemaatschappij neemt het onderhoud, de verzekeringen en eventuele schade voor haar rekening. Als ‘tegenprestatie’ wordt een deel van de waarde van de auto bij het inkomen opgeteld. Leasen betekent eigenlijk gewoon: iets huren voor langere tijd. Voor een bepaald bedrag per maand en voor een bepaalde periode stelt een leasemaatschappij een product beschikbaar.

Tegenwoordig kun je het zo gek niet bedenken of je kunt het leasen: van cv-ketels tot espresso-apparaten en van fietsen tot wasdrogers. Handig, als u zo’n groot bedrag niet direct paraat heeft. Maar let op, als u iets leaset krijgt u een 24 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

Een auto leasen?

VIER TIPS VAN ANBO’S FINANCIEEL EXPERT ALEX VAN SCHERPENZEEL: 1. Houd er rekening mee dat sommige aanbieders een leeftijdsgrens hanteren.

2. Heeft u met uw ‘eigen’ auto een hoge noclaim korting opgebouwd bij uw verzekeraar? Na drie jaren verliest u die!

3. Heeft u juist weinig schadevrije jaren?

Sommige aanbieders rekenen dan een hogere leaseprijs.

4. Let ook op wat er met uw contract gebeurt bij overlijden of echtscheiding. De financiële gevolgen van het einde van een contact kunnen in dat geval fors zijn.

BKR-registratie. Dit kan gevolgen hebben voor het aanvragen van andere leningen, zoals een hypotheek.

FINANCIAL LEASE Er zijn twee manieren om te leasen, financial lease en operational (private) lease. De eerste vorm is eigenlijk hetzelfde als huurkoop. De leasemaatschappij zorgt voor de financiering van een product en de klant lost in gelijke termijnen af.

Tijdens de looptijd van het contract is de leasemaatschappij juridisch eigenaar en de klant economisch eigenaar. Aan het einde van de looptijd is de klant volledig eigenaar van het geleasede product. Het nadeel van financial lease is dat het geleasede product in waarde vermindert tijdens de looptijd

van het contract. Bij financial lease ligt bovendien het risico bij de klant, bij operational of private lease bij de leasemaatschappij.

PRIVATE LEASE Operational of private lease is vergelijkbaar met het huren van een product. Voor een vast bedrag per maand maakt iemand gebruik van een nieuwe auto, een laptop of een wasmachine. De leasemaatschappij zorgt voor het onderhoud en de verzekeringen. Bij private lease wordt de klant nooit eigenaar van het product. Als het contract afloopt geeft hij of zij het product weer terug aan de leasemaatschappij.

BKR-registratie

Kredietverstrekkers zijn verplicht elke lening aan te melden bij Stichting Bureau Kredietregistratie (BKR). Dat betekent dat als u iets op krediet koopt, geld leent of rood staat, u een BKR-registratie krijgt. Zo ontstaat een overzicht van alle afgesloten leningen. Dat overzicht kunnen andere kredietverstrekkers raadplegen wanneer u een lening aanvraagt, bijvoorbeeld voor een leaseauto of een hypotheek. En wist u dat de waarde van uw mobiele telefoon die u bij uw abonnement kreeg ook een BKR-registratie oplevert? Zo kunnen ze inschatten hoe u er financieel voor staat. Het nadeel daarvan is dat een te lenen bedrag lager kan uitvallen dan u wenst. Of dat de kredietverstrekker zelfs weigert. Als u geen betalingsachterstanden heeft, is het juist weer een bewijs van goed financieel gedrag.

ANBO 25

DOSSIER GELDZAKEN

Prettig leven is vooruitzien

Altijd goed om te doen: op een regenachtige middag de financiĂŤn doornemen. Grip hebben op je geldzaken geeft namelijk een goed gevoel om prettig te kunnen leven. Wij geven graag een paar aandachtspunten mee.

TEKST WILLEM REIJN

Het leven is soms simpel: er zijn inkomsten, er zijn uitgaven en hopelijk nog een spaarpot. Dus we beginnen met de inkomsten. Of u weet hoeveel inkomsten u heeft, hangt mede af van uw situatie.

INKOMSTEN Bent u reeds met pensioen, dan weet u precies hoeveel u nu krijgt aan AOW en pensioen. Houd er rekening mee dat de meeste pensioenuitkeringen de komende jaren niet meestijgen met de inflatie. De waarde van uw pensioen neemt dus 26 ANBO

in de komende tien jaar af. Gelukkig stijgt de AOW wel min of meer mee met de prijzen.

Een rekenvoorbeeld: de gemiddelde gepensioneerde krijgt evenveel AOW als pensioen. Als de inflatie tien jaar gemiddeld twee procent is, wordt het pensioen twintig procent minder waard. Als de AOW wel mee stijgt, heeft u over tien jaar dus tien procent minder te besteden (twintig procent van vijftig procent van het inkomen). Komt u dan in de problemen? Kijk of u er nog iets bij kunt verdienen – of houd

DOSSIER GELDZAKEN uw uitgaven nog eens goed tegen het licht. Bedenk dat – zo blijkt uit studie – mensen op hogere leeftijd in het algemeen relatief minder geld uitgeven.

Uw persoonlijke situatie is ook van groot belang. Ga dit lijstje maar eens na: • Is uw partner al met pensioen of gaat dat nog gebeuren?

• Hoe is het met zijn/haar pensioen gesteld?

• Heeft u recht op huur- of zorgtoeslag?

• Bent u gescheiden? Dan gaat meestal de helft van uw pensioen naar uw partner – maar andersom ook.

Bent u nog niet met pensioen, dan kunnen dit soort antwoorden bepalend zijn voor keuzes met betrekking tot de zogeheten ‘hoog-laagconstructie’. U kunt de eerste jaren een wat hoger pensioen nemen – wat leidt tot een lager pensioen later. Maar als dan bijvoorbeeld het pensioen van uw partner (of ex-partner) beschikbaar komt, blijft uw inkomen wellicht stabiel. Op de website van uw pensioenfonds staat tegenwoordig een tool waarmee u met uw inkomen kunt spelen (bijvoorbeeld ‘mijnabp.nl’).

kan ook veel geld opleveren. Op verschillende websites kunt u bedragen en voorwaarden met elkaar vergelijken. Overstappen kan honderden euro’s opleveren. Of wellicht heeft u nog verzekeringen lopen die u niet meer nodig heeft maar vergeten bent op te zeggen. Om een goed overzicht van uw uitgaven te krijgen gaat u naar www.nibud.nl SPAREN EN SCHENKEN Veel ouderen willen iets achterlaten voor hun (klein)kinderen. Allereerst moet u natuurlijk zorgen dat u een financieel tegenvallertje zelf op kunt vangen. Maar de meeste mensen laten geld liever achter aan het nageslacht dan aan de fiscus. En het is leuker om met de warme dan met de koude hand te geven. De tarieven zijn overigens tegenwoordig voor schenken en erven hetzelfde. Maar door nu al belastingvrij te schenken, betalen uw nazaten straks wellicht minder erfbelasting.

Op de website van de belastingdienst vindt u de tarieven en de vrijstellingen. Een beetje met geld spelen op zo’n regenachtige dag kan dan opeens toch weer leuk worden.

Dan kan er van alles gebeuren in het leven: • U raakt uw bijbaantje kwijt (of u heeft er geen zin meer in).

• U of uw partner overlijdt. Hoe is het gesteld met het nabestaandenpensioen? En let op: bij sommige regelingen van het ABP kan uw pensioen dalen! Het is goed om voorbereid te zijn. Informeer bij uw pensioenfonds.

• Ziekte. Veel ouderen hebben te maken met zorgkosten. Het is goed om wat geld achter de hand te hebben voor dit soort tegenvallers.

UITGAVEN Gaan we naar de uitgaven. De belangrijkste: het huis. Heeft u een eigen huis, dan kunt u nog eens nagaan of het zinvol is extra af te lossen. Maar ook om te kijken of het rendabel is in uw huis te investeren, bijvoorbeeld om uw huis energiezuiniger te maken. Ook is het goed om geld te hebben voor een eventuele traplift; u kunt dan langer thuis blijven wonen.

Elk jaar alle verzekeringen nog eens tegen het licht houden

Handige links: www.nibud.nl www.belastingdienst.nl www.mijnpensioenoverzicht.nl

ANBO 27

FEITEN & CIJFERS

Money, money, money Iedereen praat erover, van de senioren zet bijna tweederde er maandelijks wat van opzij en iets meer dan een op de drie maakt er thuis weleens ruzie over. We hebben het natuurlijk over … geld! De feiten en cijfers op een rij.

• 25% van de 50-plussers bespreekt wekelijks de financiën.

• 20% van de Nederlanders heeft geen geld op zijn of haar spaarrekening • 69% van de 50-plussers spaart om een buffer te hebben voor onvoorziene kosten, zoals een wasmachine die opeens kapot gaat.

• 55% meer pensioen is opgebouwd door mannen (€14.900) dan door vrouwen (€6.800)

• 10% meer besteedt een 55-plusser tijdens de vakantie dan de gemiddelde Nederlander

• 56% van de supermarktomzet komt van 50-plussers • €265,- per maand geeft een 65-plusser gemiddeld uit aan boodschappen

• 81% van de 50-plussers doet aan internetbankieren • 87% heeft geen hulp nodig bij het internetbankieren. 3% krijgt hulp van hun kinderen.

28 ANBO

FEITEN & CIJFERS

• 35% van de 50-plussers heeft thuis wel eens ruzie over de financiën • 62% van de 50-plussers zet maandelijks geld opzij • Meer dan de helft van de 60-plussers is tevreden met de financiële situatie.

• Zes van de tien 70-plussers zien zichzelf als spaarzaam persoon.

Bronnen: Bureauvijftig Nationale 50PlusPanel

ANBO 29

DOSSIER GELDZAKEN

PENSIOENDISCUSSIE

De (on)zin van keuzevrijheid Minister Koolmees leek nogal wat keuzevrijheid te willen invoeren in een nieuw pensioenstelsel. In praktijk valt het nogal mee: alleen een som ineens als je met pensioen gaat. ANBO zet zaken rond keuzevrijheid op een rijtje.

30 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, noemde meer keuzevrijheid wel in zijn ‘tienpuntenbrief’ over pensioen. Wij houden het onderwerp eens tegen het licht. Het staat mooi beschreven in een rapport van pensioendenktank Netspar: in deze liberale maatschappij kun je niet tegen vrijheid zijn. Dus als mensen wordt gevraagd: wilt u meer vrijheid met uw pensioen, dan is het antwoord: ja, natuurlijk! Maar als wordt gevraagd: zullen wij uw pensioen zo goed mogelijk regelen, dan is het antwoord ook ja, graag! Want pensioen is moeilijk en lastig en ver-van-mijn-bed.

•

Kiezen of je wel mee wilt doen. Voor werknemers kan dat nu niet, zzp’ers kunnen dat wel – en bouwen in de praktijk te weinig pensioen op. Want pensioen is iets wat je typisch ‘morgen’ regelt. Dus niet. En een euro vandaag is meer waard dan tien over twintig jaar. Deskundigen wijzen deze vrijheid dan ook af en ANBO vindt dat zzp’ers ook verplicht pensioen moeten opbouwen.

•

Je eigen pensioenfonds kiezen met de vrijheid om bijvoorbeeld om de vijf jaar te switchen. Want waarom gedwongen winkelnering? Ideologisch een mooi idee natuurlijk. Pensioen wordt dan een financieel product. Maar als mensen mogen kiezen, wordt de beleggingshorizon kleiner en daardoor de opbrengst lager. Kortom: geen goed idee.

•

Tijdelijk geen pensioen opbouwen als je een huis koopt. Dat idee ligt concreet op tafel. Geen goed idee: in praktijk wordt deze financiële ruimte gebruikt om meer te kunnen bieden op een huis in een overspannen markt. Kortom: huizen worden duurder en je houdt minder pensioen over. Bovendien een typische korte termijn-beslissing.

•

Kiezen voor een eenmalige uitkering bij pensionering. Het wordt in het pensioenakkoord mogelijk om een deel van het pensioen in één keer te laten uitkeren, de zogeheten lump sum. De werking is beperkt: circa tien procent van je ‘pensioenpot’.

De uitkering is gebaseerd op de hoog-laag-regeling: de waarde van de (bijvoorbeeld) zeven jaar hogere uitkering wordt contant gemaakt en in een keer betaald. Dat kan leuk zijn om een camper te kopen of om je huis levensbestendig te maken met een traplift of aangepaste badkamer. En misschien nu wel: investeren in een energiezuiniger huis. ANBO ziet hier wel de mogelijke voordelen van in.

Bestaat er al keuzevrijheid? Jazeker. We laten er een paar de revue passeren, met de opmerking dat de mogelijkheden per pensioenfonds kunnen verschillen

•

Nabestaandenpensioen: u kunt als u met pensioen gaat kiezen of u het opgebouwde partnerpensioen wilt omzetten in een hoger ouderdomspensioen.

U kiest hiervoor omdat u alleenstaand bent of uw partner al een goed pensioen heeft.

•

Opbouw nabestaandenpensioen: bij sommige pensioenfondsen is een deel van de opbouw van het nabestaandenpensioen vrijwillig. U kunt dus kiezen.

•

Hoog-laag-constructie: u kunt kiezen om in de eerste vijf tot zeven jaar vanaf uw pensionering een hoger pensioen te nemen, maar dan krijgt u later wel een wat lager pensioen. De verhouding is 10075 procent. U kunt ook andersom kiezen: eerst een wat lager en dan een wat hoger pensioen.

•

U kunt vroeger of later met pensioen. Grofweg kost een jaar eerder met pensioen zo’n zeven procent over de hele looptijd. Andersom geldt dat u een hoger pensioen krijgt als u later gaat. U kunt ook kiezen voor deeltijdpensioen.

In het verleden werd weinig gebruikgemaakt van deze mogelijkheden, maar nu pensioenfondsen met goede tools op hun website de mogelijkheden inzichtelijker maken en er wat meer aandacht aan besteden, neemt de belangstelling toe. Wat zou aan die mogelijkheden kunnen worden toegevoegd?

CONCLUSIE ANBO is nogal terughoudend met al te veel keuzemogelijkheden.

Eigenlijk zouden die moeten worden beperkt tot keuzes als het pensioen ingaat – zoals nu het geval is. Want dan hebben mensen een helder inzicht in hun financiële mogelijkheden. Tijdens de opbouw meer keuzes zien wij meer als ideologische paradepaardjes dan als een werkelijke verbetering van de pensioenregelingen.

ANBO 31

2019

8.4

makes my day

E-BIKE ACCESOIRES T.W.V

€150,BOVENOP DE HUIDIGE ACTIE

al v.a.

E-BIKES €999,incl. service aan huis Allegra

MIDDENMOTOR

Let op: lever deze advertentie direct in tijdens verkoop om de korting te ontvangen.

al v.a.

E-BIKES €1.499,-

ACTIE GELDIG T/M ZATERDAG 20 juli A.S.

SCORE:

incl. service aan huis Livorno Superior MDB

2019

Vienna Comfort MDS

SCORE:

2019

SCORE:

8.2

1906.1 - ANBO

8.2

BEZOEK EEN E-BIKE TESTCENTER BIJ JOU IN DE BUURT!

GRATIS PROEFRIT ÉN SERVICE AAN HUIS

SUPER SERVICE! “Stella staat altijd voor mij klaar. Aan de telefoon, op stella.nl en in van hun 40 E-bike Testcenters.

En als je wilt, komen ze gewoon bij jou thuis langs voor een proefrit of onderhoud.”

Bel voor een afspraak naar 0341 - 25 22 66 of kijk op stella.nl

Niet i.c.m. andere lopende acties en inruil. Alleen geldig bij aanschaf van een nieuwe Stella E-bike. Alleen geldig op de adviesprijs en op alle Stella Summit modellen. Bestellingen via NFP of BFN uitgezonderd. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden. 2 Garantie en service op locatie in Nederland, excl. Waddeneilanden. 3 Bij normaal gebruik en onderhoud drie jaar garantie op de accu (op de Hybrid+ modellen aangekocht na 8 mei 2017) en twee jaar garantie op het motorpakket. 4 Bij voorraadmodellen en afhaal bij de Stella fabriek.

1

9.0 40 E-BIKE TESTCENTERS MET EIGEN WERKPLAATS BIJ JOU IN DE BUURT!

32 ANBO

3 JAAR ACCUGARANTIE + ACTIERADIUS TOT 200 KM!3

ALTIJD GRATIS SERVICE AAN HUIS!2

FIETSEN BINNEN 5 WERKDAGEN!4

DE BESTE KLANTBEOORDELING VAN NEDERLAND! GEMIDDELDE BEOORDELING UIT MEER DAN 7700 REVIEWS!

nieuwe vestiging

PROFITEER OP stella.nl/anbo

DOSSIER GELDZAKEN

Onterven

Hoe zit dat precies?

Het kan natuurlijk altijd gebeuren; door ruzie of een andere wrijving wilt u niet dat degene met wie u onenigheid heeft een deel van uw nalatenschap krijgt. Is de persoon in kwestie volgens het wettelijk erfrecht uw erfgenaam (uw echtgenoot of kinderen), dan moet u in actie komen en naar de notaris gaan. Alleen in een testament kunt u uw wettelijke erfgenamen uitsluiten van uw erfenis. Behalve uw kinderen. Hoe dat zit leest u hieronder.

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

PARTNER Het onterven van uw partner betekent dat deze na uw overlijden helemaal niets uit uw nalatenschap krijgt. Geen geld en geen goederen. De partner kan nog wel aanspraak maken op andere rechten. Bijvoorbeeld het gebruik van de woning als er een zorgvraag is. Dat zogenoemde vruchtgebruik is niet oneindig. Het geldt voor een periode van zes maanden.

“Kinderen hebben altijd recht op een deel van de erfenis”

KINDEREN Het onterven van uw kinderen houdt niet in dat zij helemaal niets krijgen.

Volgens het Nederlands erfrecht hebben kinderen altijd recht op een deel van de erfenis van de ouders.

Dit heet de legitieme portie. Dit is de helft van de erfenis waar de kinderen volgens de wettelijke regeling recht op zouden hebben. Het gaat alleen om geld, niet om goederen. Een kind kan de legitieme portie pas opeisen als de langstlevende echtgenoot is overleden.

Daar heeft het kind dan vijf jaren de tijd voor.

KLEINKINDEREN Een onterfd kind kan ook afzien van de legitieme portie. Dat betekent dat uw kleinkinderen de plaats van de kinderen innemen; die zijn dan wettelijke erfgenaam. Wilt u dat niet, dan moet u ook de kleinkinderen onterven.

“Bereid u goed voor op een notarisbezoek” Als u wilt dat de kleinkinderen wel een erfenis krijgen, kunt u dit in het testament laten opnemen. U zou er ook voor kunnen kiezen om ze via een legaat geld te geven.

NOTARIS U kunt dit niet regelen zonder notaris.

Die kan u ook informeren over alle andere mogelijkheden. Bereid u goed voor op een notarisbezoek. Bijvoorbeeld via brochures en folders die het Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) heeft voor veel zaken die de notaris regelt. Haal die op bij een notariskantoor en kijk wat er voor uw bezoek nodig is.

ANBO 33

DOSSIER GELDZAKEN

34 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

Financieel voorbereid op de toekomst Vooruitkijken maakt het verschil Hoewel de aandacht voor persoonlijke geldzaken de laatste jaren is toegenomen gaan we niet beter om met ons geld. “Mensen zijn niet in de wieg gelegd om hun geldzaken goed te regelen”, stelt econoom en publicist Erica Verdegaal. Toch is het van belang om financieel vooruit te kijken. En ja, dat heeft ook zin als je al wat ouder bent.

TEKST MARIJE REMMELINK

WAT IS FINANCIËLE PLANNING? “Ik spreek zelf nooit over financiële planning, want dat impliceert dat je alles financieel kunt plannen. Dat kan natuurlijk helemaal niet; je weet niet of je gaat scheiden of dat je partner overlijdt. Ik vind het ook een ouderwets woord, zelf spreek ik liever van vooruitkijken.”

HOE KUN JE JE FINANCIEEL VOORBEREIDEN OP DE TOEKOMST? “De makkelijkste manier is van jongs af aan een levensreserve op te bouwen, zodat je altijd een buffer hebt. Je hoeft dan minder te verzekeren en minder bang te zijn dat er iets onverwachts gebeurt. Begin daar zo vroeg mogelijk mee.

Als je eenmaal een wat hogere leeftijd hebt bereikt is het natuurlijk van belang dat je vooruit blijft kijken, en dan niet één maar tien jaar. Bedenk hoe je leven er dan uitziet.

Hoe verwacht je dat je gezondheid is? Wat is de kans dat je een even groot salaris hebt? Heb je nog een groot huis nodig? En hou er rekening mee dat je niet meer wilt verhuizen als je 80 of 90 bent.”

“ Bedenk hoe je leven eruitziet over tien jaar.”

ANBO 35

DOSSIER GELDZAKEN

“Sparen voor je kinderen vind ik niet zo verstandig.”

IS FINANCIEEL VOORUITKIJKEN ALLEEN INTERESSANT VOOR MENSEN MET VEEL VERMOGEN? “Nee, financieel vooruitkijken is belangrijk voor iedereen, jong en oud, arm en rijk.”

HEEFT VOORUITKIJKEN NA JE PENSIONERING OOK NOG ZIN? “Jazeker! Waar je op moet letten hangt af van je levensfase en van wat je hebt. Als je schulden hebt ziet het er heel anders uit dan wanneer je veel vermogen hebt.”

WAT IS IN DAT EERSTE GEVAL, ALS JE SCHULDEN HEBT, BELANGRIJK OM TE DOEN? “Als je schulden hebt is het belangrijk om je nabestaanden daarover in te lichten. Om te voorkomen dat erfgenamen met hun eigen vermogen moeten bijleggen, kunnen ze je erfenis beneficiair aanvaarden. Dat betekent dat je bij de notaris aangeeft dat als er schulden zijn, je deze niet wilt hebben. Je kunt een erfenis ook helemaal weigeren als je zeker weet dat er alleen schulden zijn.”

EN ALS JE VEEL VERMOGEN HEBT? “Als je veel vermogen hebt is het van belang om ervoor te zorgen dat het op een voordelige manier naar de nabestaanden gaat. Dat zijn vaak de kinderen. Door de belastingtarieven en -vrijstellingen voor schenken en erven, is 36 ANBO

het vaak voordeliger om elk jaar een beetje te krijgen, dan dat ze na je dood ineens een groot bedrag erven. Schenken is natuurlijk niet verplicht. In plaats daarvan kun je kinderen ook af te toe verwennen met een etentje of vakantie.

Maar geld geven moet je niet overdrijven. Kinderen moeten zelf leren om met geld om te gaan. Dat gebeurt niet als ze altijd maar alles krijgen. Je helpt ze daar dus uiteindelijk niet mee. Vroeger zeiden ze: je moet sparen voor je kinderen. Ik vind dat niet zo verstandig, leer ze eerst op eigen benen te staan. En als je echt veel vermogen hebt is het slim om een nalatenschapsdeskundige advies te vragen.”

WAT ZIJN DE MOGELIJKHEDEN OM JE BANKREKENING TE SPEKKEN NA PENSIONERING? “De mogelijkheden zijn minder maar ze zijn er wel degelijk. Zo kun je (gedeeltelijk) blijven werken. Dat gebeurt steeds vaker, omdat we langer fit blijven, maar ook omdat mensen het geld nodig hebben. Als je een eigen huis hebt kun je dat verkopen en kleiner gaan wonen. Of een kamer verhuren. Je mag in 2019 maar liefst 5.367 euro belasting-

“Financieel vooruitkijken is voor iedereen belangrijk.”

DOSSIER GELDZAKEN vrij aan kamerhuur (inclusief kosten) ontvangen. En alles wat je met arbeid bijverdient komt bovenop je AOW. Je huis is sowieso iets waar je over na moet denken als je vooruit kijkt. Vraag je af: wat ga ik na deze woning doen?

Handel daar op tijd naar, schrijf je bijvoorbeeld tijdig in bij diverse woningbouwverenigingen. Als de tijd komt kun je dan ergens anders terecht. En ga na of je alle toeslagen krijgt waar je recht op hebt. De Bereken uw recht module van Nibud (berekenuwrecht.nl) of een ANBO Consulent kunnen daarbij helpen.”

EN HOE ZIT HET MET JE MOGELIJKHEDEN ALS JE GELD IN STENEN ZIT? “Je geld uit je stenen willen halen zonder te verhuizen is een gevaarlijke gedachte. Als je dat wil kun je je huis ‘verzilveren’ met een zogenaamde opeethypotheek, een omgedraaide hypotheek of omgekeerd woonkrediet. Je bouwt dan een hypotheek op in plaats van dat je aflost. Dat gaat vaak met ingewikkelde constructies en er zitten dikwijls addertjes onder het gras. Pas hier vooral mee op als je nog veel levensjaren voor de boeg hebt. Je loopt dan een flinke kans dat je krediet op is, maar je leven nog lang niet voorbij.”

Erica Verdegaal Drs ing. Erica Verdegaal is econoom en publicist en houdt zich al 25 jaar met geldzaken bezig. Sinds 1995 schrijft ze boeken en columns over alles wat met geld te maken heeft. Daarnaast werkt ze mee aan radio- en televisieprogramma’s. www.ericaverdegaal.nl

Hulp bij financiën van een ANBO Consulent

Financiële planning voor beginners 1. 1

Breng in kaart wat erin en eruit gaat

Veel mensen hebben moeite met het bijhouden van hun financiële administratie. En hoe langer je het niet bijhoudt, des te moeilijker wordt het om eraan te beginnen. Een ANBO Consulent kan u hierbij helpen. Gewoon bij u thuis. Wilt u advies van een van onze Consulenten? Vraag dan een huisbezoek aan bij onze Raad & Daad Advieslijn via telefoonnummer: (0348) 46 66 88 (ma-vr 10.00 uur -15.00 uur) of via raadendaad@anbo.nl

2.

2

Geef uzelf leefgeld en neem dat cash op aan het begin van de week

3.

3

Pas op met abonnementen en sluit sowieso niets af via de telefoon

4.

4

Laat u helpen door een ANBO Consulent

ANBO 37

ADVERTENTIE

Voordelen van Blue Berry™ Tabletten

“Ik ben enorm blij met de verbetering van mijn ogen en ik vertel al mijn vrienden hoe enthousiast ik ben over Blue Berry.”

Waar is uw

bril?

Mona, 65, is een gezonde vrouw die vol in het leven staat. Ze is nog zeer actief en heeft een druk sociaal leven.

Een aantal jaren terug maakte ik mij zorgen over mijn gezichtsvermogen. Ik wilde dat dit gezond bleef.

Getipt over bosbessen Toevallig las Mona in een krant over het product Blue Berry en de vele mensen die met behulp van dit product met hun oogproblemen zijn geholpen.

“Ik begreep dat Blue Berry een aantal bestanddelen bevat, welke allemaal een positief effect hebben op je ogen*. Van bosbessen en luteïne had ik gehoord, ik besloot het te proberen.”

Kleinkind ontdekte de verandering Mona merkte al snel enige verbetering.

Iets grappigs gebeurde toen zij een uitstapje maakte met haar kleinkind.

“Oma, u bent uw bril vergeten!” zei de 10-jarige, toen zij onderweg waren.

Toen realiseerde Mona zich het goede effect van de Blue Berry tabletten.

“Mijn opticien is erg tevreden over wat er met mijn ogen is gebeurd, en ik vertel aan al mijn vrienden, hoe blij ik ben met Blue Berry”, zegt Mona lachend.

Blue Berry - het originele Zweedse product Blue Berry is het originele product, geproduceerd in Zweden. In tegenstelling tot veel namaak bevat Blue Berry naast bosbessen en luteine ook andere natuurlijke bestanddelen welke tezamen een unieke samenstelling vormen. Deze is speciaal ontwikkeld met als doel de werking van de ogen te ondersteunen* wanneer men ouder wordt. New Nordic was de eerste producent die goudsbloem introduceerde, welke rijk is aan het natuurlijke pigment luteïne.

• Bevat een hoog gehalte aan natuurlijke luteïne die zich ook in de macula van uw oog bevindt - het deel dat verantwoordelijk is voor het centraal gezichtsvermogen • Met oogvitaminen voor het behoud van een normaal gezichtsvermogen** • De enige bosbessentablet ter wereld met natuurlijk ogentroost extract • Geproduceerd met wilde in Zweden BOS

BESSEN

uit Scandinav

ië

Verkrijgbaar bij:

*Het bosbessenextract en ogentroostextract helpen om de gezondheid van het oog te behouden. Evaluatie gezondheidsclaim is lopende. **Vitamine A en zink dragen bij aan het in stand houden van een normaal gezichtsvermogen. Voedingssupplementen kunnen geen gevarieerde en evenwichtige voeding vervangen, noch een gezonde levensstijl.

VRAGEN? Bel 010-204 55 28 of kijk op:

newnordic.com

DOSSIER GELDZAKEN

Van kraaltjes naar crypto

De geschiedenis van geld Er is weinig ter wereld waaraan door de eeuwen heen meer waarde wordt toegekend.

Sommigen zien het als middel, anderen als doel. Er wordt voor gewerkt, er wordt om gevochten. Het wordt geïncasseerd, uitgegeven, belegd en gespaard. Het houdt bijna iedereen elke dag bezig. Maar hoe is het eigenlijk ontstaan? En wat brengt de toekomst?

Een korte geschiedenis van ‘het slijk der aarde’.

TEKST MARIJE REMMELINK

ANBO 39

DOSSIER GELDZAKEN Geld heeft drie functies. Het kan gebruikt worden als ruilmiddel, het is een rekeneenheid en het kan gebruikt worden als oppotmiddel. Ver voordat men met munten ging betalen, was er sprake van ruilhandel. Hier werden waardevolle materialen voor gebruikt, zoals schelpen, kralen en zout. Toen mensen intensief handel begonnen te drijven werd dat onhandig. Hoe bepaal je met hoeveel schelpen je een varken kunt kopen? En wat nou als de boer waarvan je het varken wilt kopen al genoeg schelpen heeft? De eerste melding van geld komt uit Mesopotamië, nu Irak. Het pure zilver waarmee ze daar betaalden was het eerste gestandaardiseerde betaalmiddel.

EEN GOUDEN MUNT VAN DE ROMEINSE KEIZER CONSTANTIJN, CA. 300 V.C.

DE EERSTE MUNTEN De munt zoals we die nu kennen werd op drie verschillende plaatsen maar in dezelfde periode onafhankelijk van elkaar uitgevonden: rond 700 v.C. in China, Lydië (Klein-Azië) en India. Vanuit Lydië verspreidde de munt zich naar het oosten (het Perzische Rijk) en het westen (de Griekse wereld). In andere gebieden deed 40 ANBO

SPAANSE DUBLOENEN EN REALEN, IN GEBRUIK TUSSEN DE 16e EN DE 18e EEUW

men veel langer over het invoeren van een munt. De Feniciërs, die toch wel bekend staan als hét handels- en bankiersvolk in het oostelijke Middellandse Zeegebied, verruilden pas in 365 v.C. hun zilver voor een munt. In Carthago volgde men nog later.

VAN ‘GEWICHT IN GOUD’ NAAR TARIFERING Voor de meeste munten werd gebruik gemaakt van goud, zilver en koper. De Romeinen waren de eersten die tarifering toepasten: de waarde van hun munt werd door de overheid bepaald en lag boven de metaalwaarde van de munt zelf. Geld waarbij de waarde niet gebaseerd is op een onderliggende materie als goud of zilver noemen we fiduciair geld. De waarde van dat geld is gebaseerd op het onderlinge vertrouwen dat ermee betaald kan worden.

DE WEG NAAR GIRAAL GELD Papiergeld werd ook voor het eerst gebruikt in China, waarschijnlijk vanaf de 14e eeuw. Bankbiljetten waren een

oplossing voor risicovolle goudtransporten; veel eenvoudiger te transporteren. De cheque kwam op in Italië in de 15e eeuw. Daarmee werden betalingen mogelijk zonder zelf daadwerkelijk aanwezig te zijn. De reischeque en de betaalcheque worden sinds de introductie van de euro niet meer uitgegeven. Tegenwoordig betalen veel mensen met een creditcard of een bankpas. De creditcard, waarmee aankopen achteraf betaald worden, stamt

OP 1 JANUARI 1999 WAS DE EURO EEN OFFICIEEL FEIT

DOSSIER GELDZAKEN

Nederlandse gulden uit Amerika. De eerste creditcards verschijnen daar in de jaren ’20. Nederland volgt in 1957.

GELD UIT DE MUUR In 1976 kwamen al de eerste geldautomaten in Nederland en in de jaren erna werd de pinpas steeds populairder. Al snel werd het ook mogelijk om in winkels te pinnen. Daarmee kreeg giraal geld (geld dat alleen digitaal aanwezig is, op de bankrekening) een steeds grotere rol. Chartaal geld (geld dat daadwerkelijk vastgehouden kan worden) wordt steeds minder gebruikt. Geld digitaliseert meer en meer.

De eerste en bekendste digitale munteenheid ofwel cryptovaluta, de Bitcoin, werd in 2009 opgericht. En het is heel goed denkbaar dat we in de toekomst alleen nog maar giraal geld hebben.

In de middeleeuwen werd de gulden ofwel gulden florijn de Nederlandse munteenheid.

Vernoemd naar de Florijnse munt fiorino d’oro, wat het valutateken ƒ verklaart. De waarde van de gulden werd ontleend aan de gouden standaard. Elke gulden vertegenwoordigde een vast gewicht aan goud. In 1936 liet Nederland de gouden standaard los, als één van de laatste landen van ‘het goudblok’. Goed voor de handelspositie, bleek. De gouden standaard maakte de gulden namelijk veel te duur voor andere landen. Op 1 januari 2002 stapte Nederland samen met 11 andere EU-landen over op de euro.

Koosnaampjes Weet u nog, de guldentijd? Voor bijna elke munt en ieder bankbiljet hadden we wel een koosnaampje.

1 cent: 10 cent: 25 cent: 2,5 gulden:

een spie een duppie een heitje een riks of knaak

10 gulden: 25 gulden: 100 gulden: 1000 gulden:

een joet een geeltje een meier een (rooie) rug EEN JOET!

ANBO 41

DOSSIER GELDZAKEN

Akkoord over nieuw pensioencontract Fijn, een vogel, maar vliegt ‘ie ook?

Oké, het heeft veren en vleugels, maar gaat het ook vliegen of alleen maar een beetje fladderen? Er mag dan een akkoord zijn over het nieuwe pensioencontract, het is allerminst zeker dat we hier naar een trotse zwaan kijken. Het kan zo maar een schriel kipje zijn, dat wel even van de grond komt, maar spoorslags weer de daling inzet.

TEKST WILLEM REIJN

42 ANBO

DOSSIER GELDZAKEN

“ De prijs van niet veranderen is hoog: de zekerheid van achteruitgang” We gaan met deze beeldspraak even mee met een gelauwerde actuaris, die stelde: “Zonder andere rekenrente gaat het systeem niet vliegen.” Zoals bekend houdt het nieuwe pensioencontract de marktrente als basis. En die rente is nog nooit zo laag geweest, dus pensioenfondsen blijven ondanks de fraaie rendementen zitten met een lage dekkingsgraad. En daarmee met een mager perspectief op verhoging van het pensioen.

GEEN VERVELENDE GATEN Laten we eerst naar de basis gaan. Het nieuwe contract behoudt de sterke punten van het bestaande stelsel. Er is verplichtstelling. Er is solidariteit waarbij het ‘lang-levenrisico’ (de kosten als we langer leven), wordt gedeeld, net als het kort-levenrisico, in de vorm van nabestaandenpensioen. We beleggen samen en mee- en tegenvallers worden samen gedeeld. De regelingen voor nabestaanden worden geüniformeerd, waardoor er geen vervelende gaten in het partnerpensioen ontstaan bij een overstap naar een ander fonds. En er is een duidelijk doel van de hoogte van het pensioen: na 42 jaar werken moet er een pensioen zijn opgebouwd van 80 procent middelloon en dan met behoud van koopkracht.

Dat klinkt allemaal goed, wat ANBO betreft. Er is nog meer fijn nieuws in het pensioenakkoord. Want de verhoging van de AOW-leeftijd wordt voor twee jaar bevroren en daarna getemporiseerd. Elk gewonnen levensjaar is niet een heel jaar extra werken maar acht maanden, zodat de periodes werk en AOW in evenwicht blijven. De praktische regeling voor de zware beroepen is echter geheel onduidelijk . De zzp-regeling is ondermaats, want er is de facto niets geregeld.

HALF AKKOORD En zo bezien is er sprake van een half akkoord. Of een akkoord over de helft van de problemen. De doorsnee-op-

bouw gaat verdwijnen. Jongeren betalen naar verhouding teveel premie omdat hun inleg veel langer kan renderen, ouderen betalen te weinig. Dat rechttrekken betekent dat er circa 50 miljard euro op tafel moet komen. De rekening ligt bij de leeftijdscategorie van 40 tot 55 jaar. Om die te compenseren moet er ook geld komen uit het vermogen van pensioenfondsen. Probleempje; de grote fondsen hebben momenteel helemaal geen geld. Want ja, die marktrente…

Het nieuwe contract moet dus ook een ‘koopkrachtig’ pensioen opleveren. In het huidige systeem moet eerst eindeloos buffers worden opgebouwd, voordat mag worden geïndexeerd. In het nieuwe contract begint de verhoging meteen boven de 100 procent dekkingsgraad – en het korten meteen daaronder. Het is een systeem van winst- en verliesdeling. De verhoging dan wel verlaging wordt over tien jaar uitgesmeerd. Het levert een minder zeker pensioen op, maar de zekerheid van het huidige stelsel is, dat er ook de komende tien jaar geen indexatie te verwachten was.

BETER DAN HET OUDE Maar valt er veel uit te delen? Met de huidige marktrente blijft het een beetje laag fladderen in de kippenren. Met een redelijke rekenrente van 2,5 procent, bevrijd van de loden last van de marktrente, zou de vogel goed van de grond kunnen komen. Het nieuwe systeem is op zich beter dan het oude. Het is echter teleurstellend dat pensioenen in de economische bloei twintig procent zijn achtergebleven en er geen vertrouwenwekkend uitzicht is op een structurele verbetering in de komende jaren.

ANBO heeft daarom gemengde gevoelens bij het pensioenakkoord. Het is te goed om te verwerpen en niet goed genoeg om van te houden. De prijs van niet veranderen is echter hoog: de zekerheid van achteruitgang.

Wilt u meer lezen? Ga dan naar:

anbo.nl/pensioen

ANBO 43

DOSSIER GELDZAKEN

PSD2 OK?

Is de nieuwe Europese betaalwet veilig?

Sinds enige tijd gelden in Nederland de bepalingen van een nieuwe Europese betaalwet, PSD2. Deze afkorting staat voor Payment Service Directive. Nummer 2 omdat het een bewerking is van de oorspronkelijke richtlijn uit 2007. Wat betekent deze wet voor uw privacy?

TEKST ALEX VAN SCHERPENZEEL

De meest in het oog springende verandering van PSD2 is dat de rekeninghouder gebruik kan maken van nieuwe betaal- en informatiediensten. De rekeninghouder krijgt daarvoor het recht om nieuwe partijen toegang te geven tot de betaalrekening bij zijn bank. Let op, het gaat niet om de pincode van uw betaalpas maar alleen om de informatie van uw bankrekening.

TWEE NIEUWE DIENSTEN PSD2 kent twee nieuwe diensten: de betaalinitiatiedienst en de rekeninginformatiedienst. Moeilijke begrippen, maar het is wel belangrijk om het onderscheid te weten.

1.

2.

44 ANBO

Betaalinitiatiedienst: op uw verzoek start een derde partij een betaling, die die partij namens u verricht.

Rekeninginformatiedienst: u geeft een derde partij toestemming om een overzicht van uw betaalrekening in te zien.

De derde partij kan een andere bank zijn, maar ook een telecom- of grootwinkelbedrijf.

TOEGANG TOT UW BETAALREKENING: ONVEILIG? Wij zijn in Nederland natuurlijk gewend om onze bankzaken voor onszelf te houden. U houdt uw pincode geheim, u probeert uw transacties voor uzelf te houden; zo zijn wij opgevoed. Het is daarom voor Nederland een behoorlijke omwenteling om überhaupt te overwegen om een andere partij inzage te geven in je betaalgegevens. Dat voelt niet veilig, maar is dat ook zo?

“ Als u niets doet verandert er voor u niets.”

DOSSIER GELDZAKEN

“ U kunt uw toestemming altijd weer intrekken.”

U BESLIST! U bent de baas: u beslist als rekeninghouder of u een derde partij toestemming geeft. Daarnaast kan niet iedereen als derde partij een rol spelen. Een dienstverlener die uw financiële gegevens wil opvragen, moet zich laten registreren bij een toezichthouder. Dit geldt voor de rekeninginformatiedienst. In Nederland is de betrokken toezichthouder De Nederlandsche Bank. Krijgt een instelling een vergunning, dan mag u ervan uitgaan dat deze instelling zorgvuldig met uw gegevens omgaat. Dus met de veiligheid zit het wat dat betreft goed. Maar u moet zelf uiteraard ook blijven opletten.

TOESTEMMING GEVEN Verzoekt een dienstverlener om toegang tot uw betaalrekening, dan bent u de enige die daar eerst uitdrukkelijk toestemming voor moet geven. En heeft u toestemming gegeven, dan kan alleen de dienstverlener die uw toestemming heeft, uw gegevens inzien. In de praktijk: als u niets doet, verandert er voor u dus niets. Het is jammer genoeg niet mogelijk om vooraf alle partijen te weigeren. U kunt dus steeds (opnieuw) verzoeken krijgen.

NA UW TOESTEMMING Heeft u toestemming gegeven, dan kunt u die op ieder moment weer intrekken. Uw bank is dan verplicht de gegevens ‘dicht’ te zetten. In ieder geval geldt uw toestemming voor maximaal 90 dagen. Ná die termijn zal een dienstverlener opnieuw uw toestemming nodig hebben om uw gegevens te kunnen inzien.

ACHTERDEUR Zelfs wanneer u geen enkele instelling toestemming geeft, kan soms ‘via de achterdeur’ een deel van uw gegevens worden ingezien. Bijvoorbeeld als u een betaling doet aan iemand die zijn betaalgegevens met een derde partij deelt.

Ook dan worden uw gegevens gedeeld met die partij. Er is echter geen toestemming om de gegevens op uw eigen rekening in te zien. Een derde partij kan alleen de gegevens

zien van die specifieke betaling op de rekening van de persoon die toestemming heeft verleend. De derde partij mag die gegevens niet gebruiken voor andere doeleinden dan waarvoor de andere gebruiker toestemming heeft gegeven.

Ook hier is het niet mogelijk om uw eigen betaalgegevens af te schermen.

DE PSD2-CHECKLIST • Deel nooit zomaar uw pincode, wachtwoord of identiteitsbewijs; • bedenk altijd of u de partij die om uw toestemming vraagt, vertrouwt; • bij twijfel, geen toegang verlenen.

Meer weten over PSD2?

Informeer bij uw bank of kijk op PSD2bankieren.nl

ANBO 45

ADVERTENTIE

GERUIS EN GERINKEL IN DE OREN MEDE MOGELIJK

or Goed zitten von ve een actief le n van moeder Els met de relaxstoele

& dochter Sophie

NIEUWE RELAXSTOEL l voor in OP ZOEK NAAR EEN op zoek naar een relaxstoe en Els ging zes jaar geleden lekker oude stoel zat niet meer huis. Ze vertelt: “Mijn staan. Samen om uit de stoel op te l.” Via ik vond het soms lastig op zoek naar een relaxstoe ik ging dochter met mijn keuze in stoelen over de uitgebreide vrienden vernam ze . met allerlei functies len ’ stoelen is dat relaxstoe ‘gewone met Het grote verschil nde comveelzijdigheid aan aanvulle bekendstaan om een nekcomfort u bijvoorbeeld van extra fortopties. Wat dacht re rugleuning en een elektrisch verstelba tijdens het lezen, of zijn er ook Dan zitten? nóg relaxter voetklep? En wilt u of een als stoelverwarming wellnessopties mogelijk agefunctie. uitgebreide rugmass BEWEEGT DE STOEL DIE JE naar volle tealweer zes jaar dagelijks Inmiddels geniet Els een moment voor relaxstoel. “Heerlijk vredenheid van haar r kom ik echt boek in de stoel. Hierdoo erswerk, mezelf met een goed zijn gevuld met vrijwillig even tot rust. Mijn dagen activiteiten. meer veel nog deren en oppassen op de kleinkin volop energie relaxstoel heb ik weer Na het zitten in mijn men.” onderne te alles om van met het uitmee met haar moeder Dochter Sophie ging had ik niet teuil. “In eerste instantie ”, zegt ze. zoeken van de relaxfau relaxfauteuil aan te schaffen verwacht zelf ook een mijn ouders zitten in de York* bij keer paar een na “Maar : “Ze was niet Els vervolgt lachend was ik overstag.” Moeder Hoogste tijd was. ons krijgen als ze bij meer uit mijn stoel te l.” relaxstoe een naar te gaan dus om zelf op zoek

um.

Sophie (40) uit Hilvers dochter: Els (68) en voor aan moeder en veel samen. Samen We stellen u graag band en ondernemen r hebben een hechte zijn ze allebei gek op Moeder en dochte naar de sauna. Ook op zoek winkelen of heerlijk derlijk dat ze samen op citytrip, een dagje verwon niet ook het . Daarom was zowel Els als Sophie interieur en styling r Els. Inmiddels zijn uteuil voor moede gingen naar een relaxfa een relaxstoel. trotse bezitters van

NT

GEMAAKT DOOR PROMINE

MET EEN STIJLVOLLE STOEL ALING KLASSIEKE UITSTR stoel met l Tivoli*, een stijlvolle Sophie koos voor relaxstoe een drukke dag met werk, de ng. “Na een klassieke uitstrali de stoel met ik het heerlijk om in vind sport en kinderen koos voor een gaan zitten.” Sophie er in de benen omhoog te eyecatch Zo is de stoel een echte opvallende rode kleur. en een mooi bewijs dat heerlijk zitten de kamer. “Dit is het gaan.” design hand in hand

Zelf ervaren?

nt. collectie van Promine zijn stoelen uit de l *De York en Tivoli van een relaxstoe Sophie het comfort Wilt u net als Els en onze 43 showrooms welkom in één van ervaren? U bent altijd of op:

www.prominent.nu

Aandacht en eenes persoonlijk advi showroom van Promivoor mij was in de “De aandacht die er uitgebreid de vertelt Els. “Er werd zitnent vond ik heel prettig”, wensen. Tijdens de luisteren naar mijn tijd genomen om te uning mijn lichaam gekeken welke onderste analyse is er goed de stoel in mijn interihoe acht er meeged nodig heeft. Ook is erg belangrijk naast comfort, een ik, vind Dat eur zou passen. de adviseur tot de kwam ik samen met aspect. Uiteindelijk ik dat de stoel xfauteuil. Ideaal vind keuze voor de York-rela en materiaal tot te stellen is: van kleur niet geheel op maat samen wat nu meestal nog een sta-op hulp in, zit de voet. Ook zit er dat dit er al wel in maar ik vind het fijn , gelukkig de is, nodig ik heerlijk zit en dat Dit zorgt ervoor dat .” voor de toekomst. rest van mijn meubels aanvulling is op de stoel een perfecte

ANBO 49

48 ANBO

“ Waar we ook zijn, we zijn altijd met thuis verbonden.”

MEDE MOGELIJK GEMAAKT

Interpolis Thuiswacht® - connecte d by Toon is een huisbeveiligingssy steem met een camera met sirene, twee deuren raamsensoren en speciale sleutelhangers. Het werkt eenvoudig. Via een app bekijken gebruikers vanaf iedere locatie de situatie in hun huis en krijgen ze een berichtje wanneer er iets ongewoons gebeurt.

Zo hebben zij altijd toezicht op hun huis en spullen. Ook als ze niet thuis zijn.

Veel van de mensen die Interpolis ThuisWacht gebruiken, zijn al wat ouder.

Nieuwsgierig naar de keuze voor zo’n slimme beveiligingsoplossing, gingen we op onderzoek uit. Waarom kozen zij voor ThuisWacht?

“ Na de installatie wist ik dat ik mij minder zorge n hoefde te maken.”

mét camera. Precies wat ik zocht!

Als ik van huis ga, schakel ik het systeem in. Ook LEEN DE VRIES VERTELT: “Helaas ‘s avonds, want het beeld is is in het verleden bij als het buiten donker is nog steeds goed. Via mij thuis weleens ingebroken. Ik een app op merkte dat ik sindsdien mijn telefoon bekijk ik de situatie behoefte had aan een systeem waarmee in mijn huis. Mocht er ik op afstand de een inbraakpoging zijn, dan krijg situatie in mijn huis kon bekijken. ik een melding. Iedereen Via een e-mail kwam loopt de kans op een inbraak, maar na de ThuisWacht bij mij onder de aandacht. installatie van Een fijn systeem ThuisWacht wist ik dat ik mij minder als je het mij vraagt. Compact en zorgen hoefde te gemakkelijk in gebruik, maken. Als ik de deur uitga, ben ik er echt geruster op!“

60 ANBO

DOOR INTERPOLIS

“ ThuisWacht geeft ons een gerust gevoel.”

WIM DE ROOIJ VERTELT: “Als mijn vrouw en ik op vakantie zijn, willen we graag weten hoe het er thuis aan toe gaat. Bij ons vorige beveiligingssysteem kregen we alleen een melding als het alarm afging.

We waren dan ongerust en sliepen daardoor niet lekker. We zijn er zelfs vanaf ons vakantieadres een keer voor naar huis gereden. Dat was voor ons het omslagpunt. We besloten over te stappen. Interpolis ThuisWacht gaf ons direct vertrouwen.

Door de eenvoud van het bedieningsgemak en de informatie over de thuissituatie naar mijn smartphone . We kunnen met een gerust hart van huis, en mocht er iets voorvallen dan kunnen we snel en gemakkelijk maatregelen treffen. Waar we ook zijn, we zijn altijd met thuis verbonden. Dit geeft ons een gerust gevoel.”

MET EEN GERUST HART VAN HUIS Ook zorgeloos genieten van een vakantie, weekendje weg, dagje uit, of een bezoek aan uw (klein)kinderen?

U koopt het Interpolis ThuisWacht -pakket nu voor de tijdelijke prijs van € 319,-. Dit is inclusief een abonnement voor onder andere video-opslag. Het abonnement ter waarde van €4,95 per maand is het 1e jaar gratis en daarna maandelijks opzegbaar. Met ThuisWacht zijn uw huis en spullen goed beveiligd.

En kunt u focussen op wat echt belangrijk is.

HEEFT U VRAGEN OVER THUISWAC HT? Lees meer op interpolis.nl/thuiswacht of bel op 013 462 20 20. Een e-mail sturen kan ook naar: slimthuis@interpolis.nl

Hoe werkt ThuisWacht?

Als u van huis gaat, zet u Interpolis ThuisWacht aan. Het systeem communiceert met de deuren raamsensoren. Deze signaleren de eerste tekenen van inbraak, nog vóórdat een deur of raam geopend is. De ingebouwde bewegingsse nsor signaleert beweging in uw huis.

Bij een verdachte situatie ontvangt u een melding via een app op uw smartphone en in uw huis gaat de sirene af. U kunt de melding eenvoudig doorzetten naar iemand in uw vriendenkring of - tegen betaling- een professionele beveiliger inschakelen. Via de app maakt u verbinding met de camera en kunt u live meekijken wat er thuis gebeurt. U ziet ook wanneer gezinsleden, die in het bezit zijn van een sleutelhanger, thuiskomen. Binnenkort is het systeem uit te breiden met rookmelders. Als een rookmelder afgaat, geeft Thuiswacht het signaal door aan de andere gekoppelde rookmelders. U krijgt dan ook een melding op uw smartphone.

Zo is thuis altijd dichtbij.

WIST U DAT…

ongeveer 287.000 Nederlanders in 2017 te maken kregen met een woninginbraak of een poging daartoe?

• Ruim 20% daarvan kreeg in datzelfde jaar opnieuw bezoek van inbrekers.

• Meer dan 85% van de inbraken vond overdag plaats.

• In juli, augustus en december vonden de meeste inbraken plaats. In januari de minste.

• De meeste Nederlanders hebben een of meer maatregelen getroffen: 79% buitenverlich ting, 67% extra sloten, 20% rolluiken en 13% een alarminstallat ie.

Eindelijk kan ik van de stilte genieten Lillema herinnert zich nog precies het moment waarop de problemen met haar oren ontstonden. “Ik was op weg naar Boedapest waar ik het weekend zou doorbrengen. Ik had voortdurend last van een vreselijk geluid in mijn oren. Ik kreeg het advies Ear Tone te gaan gebruiken. Tegenwoordig heb ik geen problemen meer.

Een paar jaar geleden gingen Lillema naar Boedapest. “We reisden per bus en er was een hoop lawaai. Ik had het gevoel of de hele bus aan het schudden was en ik hoorde voortdurend een geluid in mijn oren”.

Voelde mij geïrriteerd

Toen Lillema weer thuiskwam bleef ze een geluid in haar oren horen. Ze kreeg van iedereen te horen dat er niets aan te doen

was en dat ze ermee zou moeten leren leven. Ze raakte heel gestrest en geïrriteerd.

Probeerde Ear Tone

Door haar baan op een verkoopkantoor bij een groothandelaar in gezondheidsvoeding ontdekte ze Ear Tone. “Ik kan nu alles wat er om mij heen gebeurt volgen en het geeft mij veel kwaliteit van leven”.

Bron: ANP / Centrum voor Criminaliteitspr eventie en Veiligheid / CBS

ANBO 61

OOK ADVERTEREN IN ANBO MAGAZINE? Neem dan gerust contact op met ANBO via magazine@anbo.nl We kijken graag samen met u naar de mogelijkheden.

De gezondheid van het oor Hebt u ook last van vreemde geluiden in uw oren, is het nooit stil en kunt u mensen om u heen moeilijk verstaan? Dit zijn typisch tekenen van aan voeding en leeftijd gerelateerde gehoorproblemen. Horen is het vermogen om geluid waar te nemen via trillingen in het oor en om zenuw-prikkels te vertalen in de hersenen. De meeste schade van het gehoorsysteem kan tot een minimum worden teruggebracht door het regelen van de elektrolytenbalans en de neurotransmissie in het binnenoor. Ear Tone bevaat zeer geconcentreerde ingrediënten: pijnboomschors, ginkgo biloba, magnesium. Door magnesium zorgt Ear Tone ervoor dat de normale elektrolytenbalans in het binnenoor wordt beschermd en in stand gehouden.* Ginkgo biloba draagt bij tot het behoud van het normaal gehoor.**

Verkrijgbaar bij:

VRAGEN? Bel 010-204 55 28 of kijk op:

newnordic.com

*Magnesium kan bijdragen aan een normaal elektrolyt evenwicht en helpt om de normale werking van het zenuwstelsel te behoudent. ** Evaluatie gezondheidsclaim is lopende. Voedingssupplementen kunnen geen gevarieerde en evenwichtige voeding vervangen, noch een gezonde levensstijl.

DOSSIER GELDZAKEN

Pinnen in een nieuw jasje

De geldmaat komt eraan Bankiert u bij ABN AMRO, Rabobank of ING? Dan pint u binnenkort bij een nieuwe geldautomaat; de geldmaat. Komend jaar worden alle oude automaten vervangen voor de nieuwe, gele variant. Wat dat voor u betekent leest u hieronder.

WAAROM GELDMAAT? Er wordt steeds minder betaald met contant geld.

Hierdoor neemt het gebruik van geldautomaten af. Om contant geld toch voor iedereen beschikbaar te houden, hebben de banken samen met geldmaat de krachten gebundeld. Zo blijft contant geld op de lange termijn voor iedereen beschikbaar, bereikbaar, betaalbaar en veilig.

WANNEER WORDEN DE GELDAUTOMATEN VERVANGEN? In 2019 en 2020 maken de geldautomaten van ABN AMRO, ING en Rabobank langzaamaan plaats voor de geldautomaten van Geldmaat. Deze geldmaten worden gelijkmatiger over Nederland verspreid zodat iedereen gemakkelijk geld kan blijven opnemen en storten. De bestaande automaten blijven in gebruik tot het moment dat een automaat wordt vernieuwd, weggehaald of verplaatst.

Als een geldautomaat wordt verwijderd of verplaatst, wordt dat ongeveer vier weken van tevoren kenbaar gemaakt via een sticker op de automaat. Een automaat zal maximaal een dag buiten gebruik zijn op het moment dat de software wordt omgezet.

WAT VERANDERT ER VOOR MIJ? Behalve de naam en de uitstraling verandert er eigenlijk weinig.

• • • • •

U houdt uw eigen bankpas Met elke bankpas geld opnemen bij een geldmaat U blijft klant bij uw eigen bank Alle automaten werken hetzelfde Zoveel en zo vaak geld opnemen als uw saldo en paslimiet toestaan • Geld storten bij elke geldstortautomaat voor klanten van ABN AMRO, ING en Rabobank HOE ZIT DAT MET MIJN PRIVACY? Hoewel drie grote banken gebruik gaan maken van dezelfde geldautomaat, kan uiteraard alleen de bank waar u bankiert uw gegevens inzien. Deze gegevens worden niet gedeeld met andere banken. U blijft ook gewoon klant bij uw eigen bank.

Wilt u meer weten? Kijk dan op

www.geldmaat.nl

In ANBO Magazine 5 volgt een interview met Geldservice Nederland over Geldmaat.

ANBO 47

Otolift, dé meest gekochte traplift van Nederland

ra il e l e k n e e t s D u n we re l d! ter � � � � �

Uw trapleuning blijft zitten Brede kant van de trap blijft vrij Niet goed = geld terug Huren, nieuw en tweedehands Slechts 48 uur levertijd

Ge l dig t /0m1 9 31 j u li 2

€750,-

Korting!

Stuur mij een gratis brochure

Bel gratis 0800 444 770 8

Naam Adres Telefoon

ANBO2019

Postcode/plaats

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift Trapliften, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

48 ANBO

voor een gratis thuisadvies of om onze gratis brochure te bestellen.

www.otolift.nl

ANBOVRIJWILLIGER

ANBO-VRIJWILLIGER JOHAN VAN HEUMEN

“ Luisteren naar de vraag is essentieel” TEKST KIRSTEN DE JONGE

Wat moet je doen als je je niet meer kunt voortbewegen in je eigen huis?

Of wanneer je wel wat hulp kunt gebruiken om problemen in en rondom het huis op te lossen? Of gewoon graag af en toe een praatje maakt?

ANBO’s Sociaal Netwerker Johan van Heumen (75) helpt mensen uit de regio Zuid-Limburg op allerlei manieren.

ANBO 49

ANBOVRIJWILLIGER

“Ze vragen mij om bij het gesprek met de gemeente te zijn.”

22 jaar ANBO-lid en werd later ook bestuurslid bij ANBO Hoensbroek Lokaal. Vijf jaar geleden ben ik begonnen als een van de vier Sociaal Netwerkers voor de regio Zuid-Limburg.” Van Heumen is opgeleid als Sociaal Netwerker met als expertise de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze wet legt vast dat gemeenten ervoor moeten zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Van Heumen: “Ik zorg dat leden in gesprek kunnen gaan met de gemeente om problemen in of rondom huis op te lossen. Andere Sociaal Netwerkers uit omgeving Hoensbroek gaan op ouderenbezoek. Ze stellen ieder een lijst op met mensen bij wie ze langsgaan om te praten over wat er op dat moment voor hen relevant is.

Na een paar maanden bezoeken ze die mensen opnieuw.”

“Sociaal Netwerker worden was voor mij een kans om met mensen in gesprek te gaan” vertelt Van Heumen. Hij groeide op in Passart in de gemeente Heerlen en woont inmiddels 55 jaar samen met zijn vrouw in Hoensbroek. Na het afronden van de ambachtsschool, uts en hts wist Van Heumen dat hij verder wilde met commerciële elektrotechniek. Tot 50 ANBO

zijn pensioen begeleidde hij grote projecten bij een elektrotechnisch installatiebedrijf.

WMO-SPECIALIST “Tijdens mijn werk heb ik zoveel opgestoken over hoe je het beste met mensen kunt omgaan. Dit is een van de belangrijkste vereisten voor een Sociaal Netwerker. Ik ben zo’n

BEMIDDELING BIJ EEN TRAPLIFT “Het komt geregeld voor dat iemand de trap niet meer op en af kan en dus een traplift nodig heeft. Of dat er teveel drempels zijn in huis, waardoor iemand zich niet kan voortbewegen in de woning. Voor het installeren van een traplift en het wegnemen van drempels ontbreken soms de financiële middelen.” Van Heumen fungeert dan als schakel tussen de gemeente en de mensen.

ANBOVRIJWILLIGER “Een lid of soms hun zoon of dochter neemt dan contact met mij op. In ons ANBO-lokaal, een oud schoolgebouw in de buurt, bespreken we welke wensen zij hebben. Ze vragen mij om bij het gesprek met de gemeente te zijn. Dat is natuurlijk geen probleem!” Luisteren naar de vraag van mensen is essentieel volgens Van Heumen. “Ik hoor wat het vraagstuk is en ga kijken hoe we dit samen kunnen oplossen. Niet voor niets word je getraind zodat je weet hoe je met de gemeente om moet gaan. Als het lukt, kan het zijn dat de gemeente een deel van de kosten voor de traplift vergoedt. En meestal lukt het!”

TROTS Op dit moment telt ANBO Zuid-Limburg ongeveer 500 leden. Als het aan Van Heumen ligt, worden dat er flink wat meer. “Soms komt iemand uit bijvoorbeeld Brunssum met een vraag, die verwijs ik door naar één van onze Sociaal Netwerkers in de buurt. Het komt ook voor dat iemand uit een andere

regio bij mij terechtkomt. Als hij of zij niet in het ledenbestand van ANBO Zuid-Limburg staat, kan ik hem of haar niet verder helpen. Dat is jammer. Dan hoop ik dat ze zich alsnog bij ons aansluiten. Ik ben trots op onze vrijwilligers. En leden zijn heel enthousiast over alles wat er gebeurt en wordt opgepakt. Die lovende reacties, daar doe ik het voor en daarom blijf ik Sociaal Netwerker.

Als iemand opmerkingen heeft, dan proberen we hem of haar alsnog zo goed mogelijk op weg te helpen.”

“Die lovende reacties, daar doe ik het voor” KOFFIE EN GEBAK IN LEUVEN “We gaan binnenkort met twee dubbeldekkers op dagtocht naar Leuven. We beginnen de dag met

een lekkere bak koffie en gebak op een terras. Dan gaan we met een gids door de stad en voor we op huis aan gaan, gaan we gezamenlijk gezellig eten.” Ook tijdens zo’n dagtocht vervult Van Heumen zijn rol als Sociaal Netwerker. “Ik ben altijd Sociaal Netwerker, zeker tijdens een dagtocht. Ik help mensen die minder mobiel zijn in en uit de bus stappen en maak een praatje. De meeste leden ken ik persoonlijk.”

OPTIMAAL GENIETEN Van Heumen vindt deze dagtochten ontzettend belangrijk, niet alleen voor de leden, maar ook voor zichzelf. “Voor mij is zo’n dag ook ontspanning. Veel is al voorbereid, dus kan ik er zelf optimaal van genieten. Ik hoop dat iedereen naderhand zegt, ‘goh ik had ook wel mee willen gaan, jammer dat ik niet mee ben geweest’.” Lachend: “Dan kunnen ze natuurlijk mee op de volgende dagtocht van dit jaar!”

Contact Kent u iemand die weleens een bezoekje van een vrijwilliger van ANBO kan gebruiken? Of wilt u zelf graag een vrijwilliger ontmoeten? Neemt u dan contact op met de ANBO Raad & Daad Advieslijn via telefoonnummer: 0348 46 66 88. Onze deskundige medewerkers staan u op werkdagen van 10.00 tot 15.00 uur graag te woord en brengen u als u wilt in contact met iemand bij u in de buurt. Mailen kan uiteraard ook: raadendaad@anbo.nl Wilt u zelf vrijwilliger worden?

Kijk dan op www.anbo.nl/vrijwilligers of stuur een mail naar vrijwilliger@anbo.nl. vrijwilliger@anbo.nl

ANBO 51

ANBO TIPT Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken. In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten.

De Financiële Detox

Boek

Wat past er beter in een dossier over Geldzaken met de focus op financiële planning, dan een boek dat precies daarover gaat? In mijn voorwoord sprak ik al over De Financiële Detox. Een boek met als doel je financiële situatie in kaart te brengen en af te rekenen met geldstress. Krijg antwoorden op vragen als: • • • • • • •

Weet u precies wat er binnenkomt en wat eruit gaat?

Wat voor geldtype bent u eigenlijk?

Waar zitten uw financiële valkuilen en waar bent u juist goed in?

Hoe is uw relatie met geld?

Hoe gaat u een gesprek aan over geld?

Wat moet u qua administratie nou wel en niet bewaren?

Hoe motiveer u zichzelf om te sparen?

Wilt u ook financieel detoxen? Het boek is verkrijgbaar via onder andere Bruna, bol.com en Bookspot. In samenwerking met uitgeverij A.W. Bruna geven we vijf exemplaren weg. Interesse? Stuur dan een mail naar: magazine@anbo.nl

App

Kunstmatige intelligentie Er zijn mensen die beweren dat we dankzij de voortdenderende techniek op den duur onsterfelijk kunnen worden. Anderen beweren dat dit nooit gaat lukken. Waar we in ieder geval vanuit kunnen gaan is dat er de komende jaren veel gaat veranderen, mede dankzij kunstmatige intelligentie. Maar wat is dat nou eigenlijk? De universiteit van Helsinki heeft een AI-(Artificial Intelligence)cursus ontwikkeld voor alle Finnen. Deze cursus is nu ook beschikbaar in Nederland, aangevuld met bijdragen van Nederlandse topexperts. De online cursus is gratis beschikbaar via de App Store, Google Play en via www.ai-cursus.nl

De komende maanden gaan we hier vaker over berichten en proberen we antwoord te krijgen op vragen als: wat is kunstmatige intelligentie? Wat gebeurt er nu al mee en wat zijn de mogelijkheden in de toekomst?

52 ANBO

ANBO TIPT

Familiegeschiedenis in de buurt

Web

Naar aanleiding van het dossier in het vorige ANBO Magazine, Gezin & Familie, zijn we benaderd door het CBG|Centrum voor familiegeschiedenis. Het CBG heeft het onderzoek gedaan voor de afleveringen van Verborgen Verleden (een tv-programma waarin de stamboom van een bekende Nederlander wordt uitgeplozen), waarover Angela Groothuizen in het vorige magazine vertelde.

WILT U DIT EVENEMENT BEZOEKEN? Stuur dan een mail naar communicatie@cbg.nl. De kosten bedragen vijf euro. Heeft u geen mailadres? Stuur dan een brief of kaart naar: CBG|Centrum voor familiegeschiedenis T.a.v. Monique Zwart PO Box 11755 2502 AT Den Haag

Om mensen te inspireren hun eigen familiegeschiedenis te onderzoeken (en genealogen een ontmoetingsplek te bieden) trekt CBG het land in. De organisatie is dit jaar al in Utrecht, Purmerend en Rotterdam geweest.

Op zaterdag 26 oktober, de Maand van de Geschiedenis, staat Zwolle op het programma en zaterdag 23 november Maastricht.

Tijdens een middagvullend programma worden bezoekers meegenomen in de wereld van DNA, stamboomonderzoek en regionale geschiedenis.

Er zijn lezingen, workshops en rondleidingen.

Meer informatie vindt u op:

Seniority

www.cbg.nl

Boek

Radmilo Soda heeft een nieuw boek: Seniority. Soda, personal coach, oud-bokser en bekend van tv-programma Obese, richt zich in dit boek op 50-plussers die graag gezond en fit ouder willen worden.

Aan de hand van achttien interviews met bekende hoogleraren, artsen, wetenschappers, topsporters, diëtisten en ervaringsdeskundigen ontrafelt Soda de ingrediënten voor een lang, gelukkig, fit en gezond leven. In het boek komen onder andere hoogleraar veroudering Andrea Maier, seksuoloog Ellen Laan en hersenwetenschapper Erik Scherder aan het woord. Daarnaast bevat het boek informatie op basis van Soda’s ervaring op het gebied van voeding, beweging en lifestyle. Ook vindt u recepten en eenvoudige oefeningen die u thuis (zelfs zittend) kunt uitvoeren.

Seniority is verkrijgbaar bij onder andere bol.com. Wij hebben vijf exemplaren om weg te geven. Heeft u interesse?

Stuur dan een mail naar: magazine@anbo.nl

ANBO 53

ANBO

EXPERTS

Dagelijks komen bij ANBO Raad & Daad veel vragen binnen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Onze experts staan klaar om advies te geven. Een greep uit de vragen en antwoorden.

IK MOET DE ERFENIS VAN MIJN TANTE BENEFICIAIR AANVAARDEN. WAT IS DAT? CLAUDIA COMPIER, JURIST

‘Beneficiair aanvaarden houdt in, dat u de erfenis alleen wilt ontvangen als er meer inkomsten zijn dan schulden. Zou het totaal van de schulden hoger zijn dan het positief saldo, dan hoeft u dus de schulden niet te betalen.’

‘Het nadeel van beneficiair aanvaarden is

dat de erfgenaam zich moet inspannen. Dit heet de vereffeningsprocedure. Meestal moet er namelijk een boedelbeschrijving komen waarin alle bezit en alle schulden van de nalatenschap komen te staan. De erfgenamen moeten dan zelf de schuldeisers aanschrijven en betalen. De vereffening vindt plaats onder toezicht van de rechter. Laat u daarom vooral adviseren door een notaris.’

BELASTING BETALEN OVER UW VERMOGEN ALEX VAN SCHERPENZEEL, ANBO-EXPERT FINANCIËN

‘Als uw spaargeld boven de vrijstellingsgrens uitkomt, moet u over het verschil belasting betalen. In 2018 is de vrijstelling 30.000 euro per persoon. Heeft u een fiscaal partner, dan is de vrijstelling dus 60.000 euro.’

‘Over de manier waarop de belasting die u moet betalen wordt uitgerekend, bestaat al

54 ANBO

een aantal jaren onvrede. Het gaat namelijk niet over de werkelijke rente of opbrengst van uw vermogen. De berekening van de belasting in Box 3 (daar zitten uw vermogensinkomsten) gaat uit van een fictieve opbrengst. In de afgelopen jaren is dat wel gunstiger geworden, maar het lijkt nog niet op de werkelijke opbrengst. U kunt hiertegen bezwaar maken. U moet dat binnen zes weken na dagtekening van de aanslag doen.

ANBO EXPERTS

Heeft u een vraag?

Als u de juiste argumenten aanvoert, zal uw bezwaar als onderdeel van een massale bezwaarprocedure worden behandeld.’

‘In uw bezwaarschrift neemt u deze twee zinnen op: De vermogensrendementsheffing van box 3 is in strijd met artikel 1 van het Eerste Protocol bij het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Zonder dat de schending van de ‘fair balance’ op het niveau van de individuele belastingplichtige wordt beoordeeld of strijdig is met het discriminatieverbod van artikel 14 EVRM. Zodra over het massale bezwaar wordt beslist, geldt de uitspraak dan ook voor uw bezwaar!’

Komt u ergens zelf niet uit? Neem dan contact met ons op. Wij hebben diverse deskundige vrijwilligers die gratis bij leden op huisbezoek gaan. Als u een huisbezoek door een van onze ANBO (woon) consulenten of Sociaal Netwerkers wenst, dan kunt u dit aangeven bij de Raad & Daad Advieslijn via telefoonnummer: 0348 46 66 88. Of stuur een e-mail: raadendaad@anbo.nl

DE KRANTEN STAAN ER VOL VAN: KANS OP KORTEN BIJ PENSIOENEN NEEMT TOE. HOE ZIT DAT? WILLEM REIJN, ANBO EXPERT PENSIOEN

‘Dat zal niet bij alle pensioenfondsen het geval zijn. Het probleem is dat fondsen moeten korten als de zogenoemde beleidsdekkingsgraad gedurende vijf jaren onder ongeveer 104,5% zit. Als een fonds een dekkingsgraad heeft van 100% is er precies genoeg geld in kas om aan alle verplichtingen te voldoen. De overheid heeft nogal wat zekerheden willen stapelen: de verplichtingen worden berekend tegen een lage rekenrente en er moet na vijf jaar een buffer zijn van ten minste 4,5%. Totaal 104,5% dus.’

‘U kunt op de website van uw pensioenfonds zien hoe uw fonds ervoor staat. Moet uw pensioenfonds korten, dan gebeurt dat niet in één keer. Dat mag over een periode van tien jaren worden uitgesmeerd. Een korting van bijvoorbeeld 2% op een pensioen van 10.000 euro is 20 euro per jaar.’

ANBO 55

ADVERTENTIE

HERSENSCANS VERTELLEN GEEN LEUGENS!

Ik kon mijn bril weer niet vinden!

Ruth is een actieve en altijd drukke gepensioneerde. “Ik had altijd over alles de controle, maar op een gegeven moment kreeg ik het gevoel dat ik de controle kwijt begon te raken.”

Zo kon ik me niet herinneren, waar ik mijn bril of sleutels had gelegd. Ik was voortdurend mijn tijd aan het verspillen met het zoeken naar iets. Nu gebruik ik dagelijks Clear Brain.

Helder het hoofd Verliest u het overzicht als u haast hebt? Vergeet u de namen van mensen die u al jaren kent?

Dit wordt leeftijdsgerelateerd geheugenverlies genoemd.

Een baanbrekende nieuwe tablet New Nordic heeft deze baanbrekende tablet voor uw hersenen ontwikkeld.

De tablet draagt bij aan uw mentale gesteldheid en cognitieve functies, zoals geheugen, aandacht en concentratie.

gecontroleerd onderzoek toont hieronder aan hoe het extract de geheugenen concentratiedelen van de hersenen – de rode hersengolven activeert in vergelijking met de inactievere blauwe hersengolven van de testpersonen die een placebotablet hadden ingenomen (een tablet zonder de actieve stof).

- Voor mij is het van belang om mijn hoofd erbij te houden voor mijn dagelijkse zorgen, plezier met mijn kleinkinderen te hebben, de tuin bij te houden en met mijn buren een kaartje te leggen.

Ik hoop dat ik lang actief kan blijven met mijn hoofd erbij. Ik wil erop uit met mijn familie en vrienden.

BEGIN NU MET CLEAR BRAIN!

Walnoot Behalve het speciale groenethee-extract bevat de Clear Brain tablet extracten uit walnoot, granaatappel, pijnboomschors en peper alsook vitaminen die voedingsstoffen aan de hersenen geven*.

De testresultaten zijn verbluffend De tablet Clear Brain™ is rijk aan aminozuur L-theanine dat in groene thee voorkomt. Hersenscans van testpersonen laten duidelijk zien hoe de activiteit van de hersengolven al binnen een uur is verhoogd. Wetenschappelijk en

Verkrijgbaar bij:

VRAGEN? *Vitamine B die bijdraagt aan een normale functie van het zenuwstelsel, pantotheenzuur dat bijdraagt aan een normaal geestelijk vermogen, en tot slot jodium dat bijdraagt aan een normale cognitieve functie, d.w.z. geheugen, concentratie en aandacht.

Bel 010-204 55 28 of kijk op:

newnordic.com

NEPNIEUWS

Niet te geloven!

Hoe herkent u nepnieuws?

‘Het stond in de krant.’ Nog niet zo lang geleden was dat het bewijs dat een nieuwtje waar was. In een paar jaar tijd is dat helemaal veranderd. Hoe weet je vandaag de dag of het klopt wat je leest, ziet of hoort? Er wordt wel beweerd dat ouderen vatbaarder zijn voor nepnieuws. Dit is echter nooit uit serieus onderzoek gebleken. Wel delen 65-plussers vaker onzinberichten via Facebook dan jongeren.

Wat is nepnieuws? En hoe herkent u het?

TEKST HANS VAN VELZEN

De term nepnieuws is vooral sinds de verkiezingscampagne van Donald Trump populair geworden. Als nieuws de huidige president van Amerika niet zint, noemt hij het gewoon fake news, nepnieuws dus. Soms heeft hij gelijk, maar regelmatig ook niet. Oud-president Barack Obama stelde ooit: ‘Dat politici liegen, is van alle tijden. Dat ze er mee wegkomen als de leugen uitkomt, is nieuw.’

BEDREIGEND Nepnieuws kan heel gevaarlijk zijn. Het Financieele Dagblad

schreef dat in 2017 in India dertig doden vielen bij lynchpartijen, nadat ze in nepberichten valselijk waren beschuldigd.

Dat lijkt ver weg, maar ook een groep goedopgeleiden in Nederland en andere Westerse landen verspreiden berichten dat vaccineren tegen onder meer mazelen, de bof en pokken gevaarlijk zou zijn. Het gevolg is dat minder ouders hun kinderen laten vaccineren en de ‘oude ziektes’ zich weer verspreiden. De bezwaren van deze antivaxers worden niet wetenschappelijk onderbouwd. Microbioloog Roel Coutinho maakt zich al jaren kwaad over de ‘aanwijsbaar onjuiste ANBO 57

NEPNIEUWS informatie over vaccinaties die wordt rondgepompt door antivaxers, die de wijsheid in pacht zeggen te hebben maar intussen de samenleving met grote risico’s voor de volksgezondheid opzadelen.’

NEPNIEUWS DOOR DE EEUWEN HEEN Nepnieuws lijkt iets van de laatste jaren. Dat is niet zo. Voorbeelden van nepnieuws zijn al gevonden in de Egyptische oudheid. Een farao liet de namen van zijn voorgangers wegbeitelen en vervangen door zijn eigen naam, zo schrijft de historicus Han van der Horst in zijn boek over nepnieuws.

Uiteraard deed de farao dat ter meerdere eer en glorie van zichzelf. Zo zijn er ontelbare voorbeelden van nepnieuws in de geschiedenis.

VALSE BERICHTEN Propaganda was altijd al een middel om aan de macht te komen of te blijven. Zelfs oorlogen werden gevoerd op basis van desinformatie. In 2003 voerden onder andere de VS en Groot-Brittannië oorlog tegen Irak omdat Sadam Hoessein zou beschikken over massavernietigingswapens en bereid zou zijn deze te gebruiken. De wapens zijn nooit gevonden.

Een oorlog werd gevoerd met nepnieuws als legitimatie.Dit is een voorbeeld uit een reeks van vele. De inval van Hitler in Polen werd verkocht als vergelding omdat de Polen een Duits radiostation zouden hebben overvallen. In werkelijkheid waren het SS’ers. Het voor macht of geld bewust verspreiden van valse berichten is de essentie van nepnieuws.

Dat is dus iets anders dan foute berichtgeving. Dat kan 58 ANBO

ook onbewust zijn, voortkomend uit slechte journalistiek, onvoldoende bronnenonderzoek, gemakzucht of te weinig financiële middelen.

BELEGDE BOTERHAM Nieuw is dat nepnieuws tegenwoordig veel sneller wordt verspreid dan vroeger. De sociale media zoals Twitter en Facebook maken dit mogelijk. De afzenders van nepnieuws zijn niet meer alleen kwaadwillende groepen of staten, maar ook op het eerste gezicht doodgewone burgers. Iedereen kan vandaag de dag zijn eigen ‘persbureau’ spelen en ongecontroleerd zin en onzin de wereld in sturen. En dan zijn er nog mensen die met het bedenken en verspreiden van nepnieuws een redelijk belegde boterham verdienen. Het blad De Groene Amsterdammer publiceerde vorig jaar een reportage over jongeren in het plaatsje Veles in Macedonië, een troosteloos industriestadje. De werkloosheid was hoog. De jongeren verzonnen berichten, bedachten spannende koppen en wisten steeds meer volgers te werven. Zeker tijdens de presidentsverkiezingen in Amerika leverden de advertenties die zij plaatsten op hun nepnieuwssites duizenden dollars op. ‘We posten maar om één reden fake news: het publiek voor fake news is veel groter dan voor echt nieuws’, zo verklaart een van hen.

MOEDELOOS Nepnieuws wordt steeds geloofwaardiger. Beelden liegen niet, zou je denken. Niets is minder waar. Het bewerken van foto’s en video’s is door de slimme technologie vele malen gemakkelijker dan vroeger. Ze kunnen zelfs iemand iets totaal anders laten zeggen dan hij of zij in werkelijkheid deed.

‘Ik heb het zelf gehoord of gezien’, is daarmee ook al geen garantie meer. Om moedeloos van te worden.

GOED NIEUWS De overvloed aan nepnieuws heeft echter ook een tegenbeweging doen ontstaan. Kranten en journalisten worden steeds alerter. Voordat zij een bericht plaatsen, checken de serieuze media dit op betrouwbaarheid en geloofwaardigheid, of corrigeren het bericht zo snel mogelijk als het toch onjuist blijkt te zijn. Ook zijn er vanuit de universitaire wereld initiatieven genomen om burgers te helpen nepnieuws te onderkennen. Verder groeit het aantal onderzoeksjournalisten dat berichten grondig onderzoekt, publiceert en nepnieuws ontmaskert. En dat is dan weer goed nieuws.

NEPNIEUWS

Checklist nepnieuws

Een aantal tips om te achterhalen of iets mogelijk nepnieuws is:

Tip 1 Tip 2

Als iets te mooi/bizar/ongeloofwaardig lijkt om waar te zijn, dan is dat meestal ook zo.

Wees u altijd bewust van uw eigen vooroordelen.

Mensen zijn nu eenmaal geneigd iets te geloven dat het beste past in hun overtuigingen. Tegenwoordig wordt vaak gezegd dat mensen in hun eigen bubbel zitten.

Nepnieuws speelt daarop in.

Tip 5 Tip 6 Tip 7

Vraag u af wie er belang heeft bij het bericht.

Geeft het bericht onderbouwde informatie, of gaat het vooral om het aanwijzen van schuldigen? In dat laatste geval gaat het vaak om nepnieuws.

Raadpleeg websites als: www.nieuwschecker.nl www.wijzijndrog.nl www.mediawijsheid.nl/nepnieuws

Kijk of in het nieuws hoor en wederhoor is toegepast.

EEN LAATSTE ZORG MINDER Veel mensen vinden het moeilijk om na te denken over hun laatste wensen. Toch is het belang rijk dat wel te doen. Uw uitvaart, de verdeling van uw inboedel en de afwikkeling van uw nalatenschap. Het geeft veel rust als deze zaken van tevoren goed geregeld zijn. Wie in uw omgeving kan dat voor u doen?

 persoonlijk  zorgvuldig  betrouwbaar  met respect

Adres:

De Stichting Steunfonds Humanisme werft en beheert financiële middelen voor de diensten en activiteiten van het Humanistisch Verbond.

Telefoon:

JA

, ik wil meer informatie over een executeur van het Steunfonds Humanisme. Vul de bon in of bel: 020 521 90 36 of vraag de brochure aan op: steunfondshumanisme.nl

Postcode / woonplaats:

Een van onze executeurs in gesprek

Naam:

Als u geen kinderen heeft, als er in uw omgeving niet direct iemand is om dit voor u te regelen, kunt u de Stichting Steunfonds Humanisme als executeur inschakelen.

Het Steunfonds doet dit al meer dan 50 jaar integer en zorgvuldig.

Zo kunt u erop vertrouwen dat uw zaken goed geregeld worden.

Meer informatie over het Humanistisch Verbond vindt u op www.humanistischverbond.nl

Wie regelt alles na mijn overlijden?

ET ANBO 2019

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Steunfonds Humanisme, Antwoordnummer 10938, 1000 RA Amsterdam

Tip 4

Vraag je af hoe betrouwbaar degene is die het nieuws verspreidt. Besteden (andere) serieuze media ook aandacht aan het bericht? Voert sensatie de boventoon of geeft het bericht controleerbare informatie?

m/v

Tip 3

Zomerse uitjes Inspiratie en tips

De zomervakantie komt eraan. Tijd voor logeerpartijen en dagjes weg met familie en kleinkinderen. Maar waarheen? Op Startpagina.nl vindt u dankzij het grote aanbod niet alleen de meeste inspiratie, maar vaak ook de scherpste deal, via bijvoorbeeld een online veiling. Vijf tips voor de leukste trips die u via Startpagina.nl voordelig regelt.

TEKST JOOST MARSMAN

60 ANBO

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR STARTPAGINA.NL

PRET GEGARANDEERD Een pretpark is met kleine kinderen natuurlijk een garantie voor succes. Voor elke leeftijd is er in Nederland wel een geschikt park te vinden. Met de allerkleinsten kiest u voor Plopsa- of Toverland, Avonturenpark Hellendoorn of het Land van Jan Klaassen. Met iets oudere kids kunt u naar Walibi of Duinrell en wilt u écht punten scoren bij uw kleinkinderen, dan blijft de Efteling natuurlijk een topper.

WATERPRET VOOR WARME DAGEN We hopen natuurlijk allemaal op een lange hete zomer. Want wat is er nou eigenlijk leuker dan samen naar het zwembad? U kunt natuurlijk naar het openluchtzwembad in uw buurt, maar het kan ook avontuurlijker. Het Tikibad in Duinrell bijvoorbeeld, met zestien unieke glijbanen het grootste indoor waterpark van de Benelux! Voor dit uitje vindt u op vrijwel elke veilingwebsite wel

aanbiedingen. En de beste veilingwebsites vindt u via Startpagina.nl.

Duik er eens in via: Startpagina.nl/ANBO

ACTIEF EN AVONTUURLIJK Zin om iets lekker actiefs te doen? Vlieg er eens uit naar het Aviodrome of laat uw kleinkinderen hun energie botvieren op de trampolines, schommels en waterattracties in Beekse Bergen. Of schiet er lekker voordelig op los: ook voor een dagje paintballen of lasergamen (indoor én outdoor) vindt u de beste online veilingen met de scherpste deals op: Startpagina.nl/ANBO

EEN GROTE BEESTENBOEL Denk bij een dierentuin nou eens niet gelijk aan Artis, Blijdorp of Ouwehands: ons land telt heel veel grote en kleinere dierenparken

die garant staan voor een topdag.

Wat dacht u van lekker dwalen door een heus Dinobos in Dierenpark Amersfoort of zelf dieren voeren, bijvoorbeeld in Zoo Veldhoven. Typ in de zoekbalk van Startpagina.nl maar eens ‘dierenpark’ in. U komt gegarandeerd op dierenparken waar u nog nooit van heeft gehoord!

CULTUUR MET KIDS Wie zegt dat kinderen niet van cultuur houden? U hoeft ze natuurlijk niet gelijk mee te nemen naar het Rijksmuseum of de opera.

Maar een leuke jeugdtheatervoorstelling of een musical zijn vaak wel garanties voor een topmiddag voor jong én oud! Er zijn doorlopend aanbiedingen en vaak heeft u ook nog keuze uit verschillende data. Inspiratie gekregen? De leukste uitjes én de beste veilingwebsites vindt u via: Startpagina.nl/ANBO

Tips van Startpagina Bieden op een online veiling is spannend en leuk. Met de volgende tips scoort u de beste deal.

• Check Startpagina.nl voor betrouwbare partijen • Bepaal van tevoren uw maximumprijs. Bekijk altijd eerst wat de normale prijs van bijvoorbeeld een toegangskaartje kost via de reguliere website van het attractiepark.

• Bied nooit voor dat de laatste 10 minuten van een veiling zijn aangebroken.

Eerder bieden drijft de prijs op.

• Bied nooit direct uw maximumprijs. Begin indien mogelijk bij 50% van wat u maximaal wilt bieden.

• Bied nooit meer dan 10% boven het bod van uw concurrent. Houd de stappen voor het verhogen van een bod klein.

• Stop direct als de door u van te voren bepaalde maximumprijs wordt overschreden. Er komt altijd wel weer een andere aanbieding voorbij.

Kijk voor meer tips en betrouwbare websites op:

Startpagina.nl/ANBO

Startpagina is al 20 jaar een gebruiksvriendelijke partner voor veilig en gemakkelijk internetten. U vindt er altijd een overzichtelijk aanbod met links naar betrouwbare websites. Heeft u vragen, over welk onderwerp dan ook?

Klik dan eens door naar het onderdeel GoeieVraag op www.startpagina.nl.

ANBO 61

INTERVIEW

Senior

Junior &

Peter Verberg (49) werkte al jaren alleen in zijn eigen schildersbedrijf uit Alphen aan den Rijn. Sinds twee en een half jaar werkt zijn zoon Justin (23) bij hem. Vader en zoon, jong en oud(er), hoe gaat dat samen op de werkvloer?

TEKST FLEUR AKERSLOOT

62 ANBO

“De mindere klusjes, die vaak worden afgeschoven naar een leerling, daar doe ik niet aan” Peter: “Ik werk het liefst alleen, hoogstens met nog één iemand. Veel personeel daar begin ik niet aan. Ik wil mijn werk niet uit handen geven, daar ben ik te perfectionistisch voor. Ik vind werken in mijn eigen bedrijf heerlijk. Ik ben op mijn zestiende begonnen bij een schildersbedrijf waar mijn zwager ook werkte. Na jarenlang in dienst te hebben gewerkt ben ik uiteindelijk in 2000 voor mezelf begonnen.”

SR.

Niels: “Ik heb een opleiding gedaan in de beveiliging, maar dat werk beviel me niet. Veel te onregelmatig. Inmiddels werk ik alweer twee jaar bij mijn vader. Het een en ander wist ik al, want sinds mijn 17e hielp ik in de vakanties mee.”

JR.

SR. Peter: “We werken nu een tijd

samen en dat gaat goed. Justin woont ook nog bij ons thuis en dat is dan wel eens lastig want dan weet je alles van elkaar. Bijvoorbeeld hoe laat hij in de avond thuiskomt.”

JR. Niels: “Gedurende de dag

maken we genoeg geintjes en plagen we elkaar over en weer. Lekker de hele dag bezig zijn en de vrijheid maakt het werk leuk. En mijn vader is geen bazig type dus het werkt prettig.

Het voelt wel als een gelijkwaardige samenwerking.”

SR. Peter: “De mindere klusjes,

die vaak worden afgeschoven naar een leerling, daar doe ik niet aan.

SR.

We doen samen de leuke klussen én de vervelende klussen. Dat is niet omdat Justin mijn zoon is, maar ik vind het gewoon belangrijk om het werk voor iedereen leuk te houden. Het is ook een prachtig vak. Het mooie is als ik na de winter het helemaal zat ben om binnen te werken, dat de lente er dan weer aankomt. Het is bijna hetzelfde als de koeien die weer in de wei gaan. Naar buiten, dat voelt echt als vrijheid. Dan iets moois maken bij een klant, daar doe ik het voor.”

Niels: “Mijn vader is perfectionistisch, vooral voor zichzelf is hij heel streng. Soms denk ik: het is zo wel goed. Dat is niet alleen bij mijn vader, dat zou ik bij iedereen hebben. Discipline leer ik van hem.

Ik kan bijvoorbeeld na het lunchen nog willen blijven zitten, maar hij gaat meteen weer aan de slag. Of ‘s ochtends opstaan om aan de slag te gaan. Daar heb ik nu geen moeite meer mee, maar dat was in het begin wel anders.”

JR.

SR. Peter: “Met jonge mensen

werken is leuk, maar je moet ze wel continu begeleiden. Met collega’s met evenveel ervaring hoef je niks te zeggen en kun je gewoon beginnen. Jongeren moet je motiveren en uitleggen hoe een klus aan te pakken.

Dan is het natuurlijk leuk dat je ziet dat ze het een beetje oppakken.”

INTERVIEW bevalt me omdat ik nooit lang op dezelfde klus sta. Voordat je het zat bent sta je alweer ergens anders. In eerste instantie wil het hetzelfde aanpakken als mijn vader. Gewoon in m’n eentje aan de slag. Als ik met iemand samen werk zou ik het liefst met een ouder iemand werken. Van de kennis en ervaring kan ik nog veel leren.”

SR. Peter: “Met jonge mensen

werken is hartstikke leuk.

Zeker als ze na een aantal jaar bij mij te hebben gewerkt uiteindelijk ook zelfstandig gaan werken. Als dat dan goed gaat is dat geweldig om te zien.

Er is een grote uitstroom in het vak dus er moeten ook weer nieuwe jonge mensen binnenkomen. Er zijn er maar weinig die het vak ingaan, want veel jongeren willen geen vieze handen hebben. Straks hebben we wel een tekort aan vaklui. Vind nu maar eens een goede schilder. Ik zit bijvoorbeeld het komende jaar al vol met buitenwerk. Dus ik zie voor jongeren wel brood in het schildersvak.”

JR.

“Ik werk het liefst samen met een ouder iemand

Niels: “Volgend jaar wil ik

JR. voor mezelf beginnen. Het vak ANBO 63

(advertentie)

Stijlvolle producten voor een leven lang liefhebben

Fantaseer, lach, durf en experimenteer “Wat een fijne website!

Eindelijk een site om me eens goed te oriënteren op dit gebied. Veel goede uitleg en advies waar ik wat aan heb. Mijn nieuwe aanwinst inmiddels ontvangen en nog eens extra verrast door de mooie verpakking.”

√ Persoonlijke aandacht voor onze klanten

√ Kwalitatief goede en veilige producten

√ Uitgebreide tests door onafhankelijk testteam

√ Deskundig advies

Verleidelijke producten

Stijlvolle nachtkleding

Sterke bekkenbodemspieren

Voor hem, voor haar, voor samen; ons assortiment is met zorg en liefde samengesteld. Een van onze bestsellers is deze kleine stimulator.Voor sensuele massages en heel veel samen genieten.

Waarom zou u ’s nachts ophouden om er mooi uit te zien? Met de allermooiste nachtkleding en lingerie, ook voor de momenten dat het wat gedurfder mag.

Van fijne nachtjurkjes tot verrassend ondergoed.

Goede bekkenbodemspieren zorgen voor extra gevoel tijdens seks (en voorkomt urineverlies).

Met deze kegelset wordt trainen heel leuk en gemakkelijk. En wordt het beminnen nog fijner.

i.s.m. seksuologen en therapeuten

√ Wij pakken alles in als stijlvol cadeau

√ Verzending geschiedt discreet en anoniem

De Paarse Keizerin w w w. d ep aarsek ei z eri n .nl

GEZONDHEID

De nieuwe donorwet WAT BETEKENT DIT VOOR U? Op 1 juli 2020 wordt de nieuwe donorwet van kracht. Dat betekent dat u vanaf dat moment in het donorregister kunt invullen of u wel of niet uw organen of weefsel aan patiënten wilt afstaan. Hieronder leest u wat de nieuwe wet voor u betekent en wat u kunt verwachten.

UITGANGSPUNT: DONOR, TENZIJ Vooropgesteld: heeft u het donorregister al ingevuld, dan blijft uw huidige keuze staan. Het is belangrijk dat uw keuze bekend is; hiermee geeft u duidelijkheid over wat u wilt. Vertel het ook aan uw naasten, zodat zij op de hoogte zijn. Heeft u niets ingevuld, dan is het uitgangspunt: u bent donor, tenzij u expliciet aangeeft geen organen of weefsel af te willen staan na uw dood.

WAT GAAT DE OVERHEID DOEN? Voor 1 juli 2020 krijgt iedereen in Nederland van de overheid informatie over de nieuwe wet. Daarna kunt u een paar brieven krijgen: • Als u nog niets heeft ingevuld in het donorregister krijgt u na 1 juli 2020 een brief met de vraag of u uw keuze wilt invullen.

• Als u na de eerste brief niets invult in het donorregister krijgt u na zes weken een tweede brief.

• Als u opnieuw niets invult, komt bij uw naam ‘Geen bezwaar tegen orgaandonatie’ te staan. Bij uw overlijden hoort uw familie dat u geen bezwaar heeft tegen het doneren van organen of weefsels. Alleen als uw familie heel zeker weet en kan uitleggen dat u echt geen donor wilde zijn, gebeurt dat niet.

WAAROM ZIJN DONOREN HARD NODIG? Met het doneren van organen en weefsels helpt u mensen die heel ziek zijn. Deze mensen hebben bijvoorbeeld een nieuwe nier, nieuwe longen of nieuwe huid nodig.

Ze wachten hier vaak lang op. Veel mensen hebben al ingevuld of ze donor willen zijn. Maar veel mensen ook nog niet. Als u het nog niet weet, is het belangrijk dat u goed nadenkt. Het is handig hier ook met uw familie of vrienden over te praten. Als u het weet, dan vult u het donorregister in. U kunt uw keuze altijd weer veranderen. www.donorregister.nl

ANBO 65

Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?

Mandy’s aanraders ANBO’s Mandy Janssen regelt voordeel- en kortingsacties voor leden. “Als u op de hoogte wilt blijven van alle voordelen, kunt u zich aanmelden voor de nieuwsbrief. Stuur een mail naar m.janssen@anbo.nl, dan zorg ik voor de inschrijving. U ontvangt eens per twee weken een nieuwsbrief met daarin alle voordelen.

Die wilt u toch niet missen?”

ANBO Agenda VANAF 2 JULI

DE WONINGWACHTER KORTING OP INLOOPDOUCHE 2 JULI T/M 31 AUGUSTUS

UNIEK WILDARRANGEMENT 2 JULI T/M 31 DECEMBER

TWEEDAAGSE GVB CURSUS T/M 31 AUGUSTUS

TAALCURSUS IN HET ZONNIGE BUITENLAND VANAF 2 JULI TOT 15 SEPTEMBER

HOLIDAY SUITES IN VENCE & BOULOGNE-SUR-MER TOT 1 SEPTEMBER

4- OF 5-DAAGS FIETSARRANGEMENT VAN DER VALK HOTEL LEUSDEN – AMERSFOORT 4 SEPTEMBER

18-HOLES-WEDSTRIJD OF CLINIC ANBO GOLFDAG anbo.nl/ledenvoordeel

66 ANBO

Vanaf 2 juli

Korting op inloopdouche

20% KORTING

De Woningwachter

Met het badkamer-in-1-dag collectief verzorgen wij zeer voordelig een hoogwaardige deelrenovatie met kortingen tot wel 20%! Bad eruit, inloopdouche erin, binnen 1 dag! Kies uit talloze designs voor douchewanden, douchebakken, douchekoppen, kranen en handgrepen. Heeft u een favoriete foto? Dan drukken we deze voor u op de douchewand! Meld u gratis aan als lid van De Woningwachter waarna u zich ook kunt aanmelden voor dit collectief via info@dewoningwachter.nl. Hierna plannen we een afspraak in voor opname van uw wensen. Vervolgens krijgt u van De Woningwachter een vrijblijvende aanbieding.

Vragen? Bel dan gratis 0800-1025.

LEDENVOORDEEL Vanaf 2 juli t/m 31 augustus

Uniek wildarrangement op de Veluwe

VANAF

€139

Kras

Een avondvullend programma met overnachting in hotel Oranjeoord op de Veluwe. Ontmoet jagers en vleesmasters en ervaar live-cooking. Het avondprogramma begint met een masterclass op verschillende BBQ’s. U kunt buiten genieten van een warme wintercocktail. Aansluitend bezoekt u de foodmarket voor een proeverij. Buiten worden de eerste 3 gangen live bereid.

De laatste gangen worden geserveerd in het restaurant van het hotel. Dit alles natuurlijk onder het genot van een heerlijke bijpassende wijn of biertje.

Voor informatie, prijzen en voorwaarden kijk op www.kras.nl en gebruik de code: LR83469 of bel met KRAS 088-088586 (lokaal tarief) of ga naar een TUI winkel o.v.v. wildarrangement hotel Oranjeoord. www.kras.nl

40% KORTING

vanaf 2 juli tot en met 31 december

Geheel verzorgde tweedaagse GVB cursus

• Op 9 schitterende golfbanen • Geschikt voor alle leeftijden, geen ervaring nodig • Alles inclusief en met 100% succesgarantie • Voor slechts € 199,- i.p.v. € 349,-

Lees de uitgebreide informatie op: www.golfpro-motion.nl/gvb-halen Reserveer uw cursus op een datum en locatie naar keuze via: www.golfpro-motion.nl/inschrijven

met kortingscode ANBOGOLF

Beginnen met Golf was nog nooit zo eenvoudig. Doe mee aan de beste en leukste golfcursus in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Zwolle, Amersfoort, Arnhem, Apeldoorn of Eindhoven.

Vragen? Voor vragen over deze aanbieding kunt u contact opnemen met Golf Pro-Motion via: info@golfpro-motion.nl

ANBO 67

LEDENVOORDEEL Geldig tot en met 31 augustus

Tot 1 september

Taalcursus in het Fietsarrangement zonnige buitenland 4- OF 5-DAAGS

10%

KORTING

VANAF ,50

€119

4-DAAGS FIETSARRANGEMENT, VANAF € 119,50 • 3 overnachtingen • 3x uitgebreid ontbijt buffet • 1x twee gangen diner • 1 wandelroute • 1 fietsroute 5-DAAGS FIETSARRANGEMENT, VANAF € 149,50 • 4 overnachtingen • 4x uitgebreid ontbijt buffet • 1x twee gangen diner • 1 wandelroute • 1 fietsroute Voorwaarden arrangement De prijs is exclusief verblijfsbelastingen à € 2,50 p.p.p.n. en op basis van 2 personen per kamer Reserveren Om gebruik te maken van dit aanbod, kunt u telefonisch of per e-mail reserveren onder vermelding van de code: ANBO2019 Wij zijn telefonisch bereikbaar op 033 – 43 45 345 of via: leusden@valk.com

68 ANBO

Hoe fijn is het als u tijdens een vakantie in Italië, Frankrijk of Spanje een gesprekje met de bakker of marktkoopman kan voeren? Met een taalcursus in het buitenland leert u een nieuwe taal en viert u vakantie in één. ’s Ochtends een klassikale taalles, ’s middags trekt u uw eigen plan óf doet u mee aan een georganiseerde activiteit. Een stadswandeling, kookcursus of avondje naar het theater bijvoorbeeld. Extralingo biedt taalreizen aan in meer dan 70 steden in Europa. Als ANBO-lid geven we u graag 10% korting. Boek uw reis via extralingo.com en gebruik de kortingscode: ANBO10VAKANTIE. U kunt ook telefonisch contact opnemen via telefoonnummer: 072-2029268.

Vanaf 2 juli

HOLIDAY SUITES IN VENCE Op zoek naar een comfortabel vakantieverblijf in het Zuiden van Frankrijk? Zoek niet verder, U heeft net de oplossing gevonden! Gebruik de unieke code HS15ANBOVENCE tijdens uw reservering en geniet van 15% extra korting bovenop de bestaande acties. Reserveren voor ons vakantiedomein in Vence kan op onze website of via het nummer +32 (0)2 588 03 03. Geef uw code door en geniet van een welverdiende vakantie!

15% KORTING

LEDENVOORDEEL 4 september

ANBO GOLFDAG In samenwerking met Golfbaan Bentwoud in Benthuizen organiseert ANBO ook dit jaar weer een eigen golfdag.

Op woensdag 4 september kunnen gevorderde spelers meedoen aan een 18-holes-wedstrijd, kosten bedragen € 62,20. Ook zijn er clinics (€ 51,25) voor de mensen die kennis willen maken met de golfsport. Om 10.30 uur wordt u ontvangen met koffie/thee en wat lekkers. Rond 16 uur wordt het programma afgesloten met een drankje en bitterballen. Aanmelden voor deze golfdag kan bij: Mandy Janssen

ALLEEN VOOR LEDEN

m.janssen@anbo.nl

Doorlopend ledenvoordeel Bedrijf:

Wat ze u bieden:

Bedrijfsfitnessonline

10%-20% korting op een abonnement

Dolfinarium

Toegangskaart € 15,50,- in plaats van € 23,- (hoogseizoenprijs)

Heilbron

Partner voor ons Zorg- en Schadecollectief

Holiday suites

10% korting op een verblijf

Hulpmiddelwereld

5% korting op hele assortiment

Inventum

Tot 50% korting op geselecteerde huishoudelijke apparaten

NHA

10% korting op alle cursussen + welkomstcadeau

Powerpeers

Fikse korting op vaste leveringskosten

United Consumers

Korting op tanken met de speciale tankpas

Woningwachter

Gratis ‘Startend ontzorgd’ abonnement t.w.v. € 29,95 ANBO 69

aal

norm

5

,9 € 249

NU vanaf SLECHTS

€ 219,95

p.p.

5-daagse Alles Inclusief Vakantie Op basis van eigen vervoer

• 4x overnachting • 4x ontbijtbuffet • 4x lunch • 4x diner in buffetvorm • Regelmatig entertainment en vermaak • Gratis dagexcursie per luxe touringcar • Gratis gebruik zwembad en sauna • U ontvangt een gratis uitstapjes-boekje!

• Gratis gebruik van onze kegelbaan

NIEU de hele d W: ag koffie en GRATIS thee van onze koff iecorner e GRATIS gebaksb n uffet

• Inclusief alle drankjes (tussen 17:00 en 24:00 uur) in! zit alles bij r ie h , is u h t monnee maar e t r o p w u t a La Oktober 2019

Prijs p.p

November 2019

Prijs p.p

dinsdag 1 oktober zaterdag 5 oktober zondag 13 oktober donderdag 17 oktober maandag 21 oktober vrijdag 25 oktober dinsdag 29 oktober

€ 239,95 € 239,95 € 239,95 € 239,95 € 239,95 € 239,95 € 219,95

zaterdag 2 november zondag 10 november maandag 18 november vrijdag 22 november dinsdag 26 november zaterdag 30 november

€ 219,95 € 219,95 € 219,95 € 219,95 € 219,95 € 219,95

• Gratis WIFI • Kamers per lift bereikbaar • Eigen zwembad en sauna • Entertainment • Gezellige Engelse Pub • Luxe kamers met minibar • Kegelbaan • Gratis busexcursie • GEEN reserveringskosten • GEEN aanbetaling • GEEN 1-persoonstoeslag • GRATIS eigen parkeerplaats • exclusief evt. lokale toeslagen

KERSTARRANGEMENT 2019 6 dagen / 5 nachten Aankomst 22 december ULTRA-inclusief va € 429,00 Informeer nu, want VOL = VOL

Prijzen obv een standaardkamer

Hotel Bilstein, Freiheit 40, 57368 Lennestadt-Bilstein T

0049-2721-9830 Nederlands gesproken www

hotelbilstein.nl

Werf een nieuw lid en krijg...

MyHotelCard Gun uw vrienden de voordelen van ANBO • Gratis het Startend Ontzorgd-abonnement van De Woningwachter • Uw stem wordt gehoord in de politiek • Persoonlijk advies via ANBO Raad & Daad • Fikse korting op zorgpremie • Hulp bij belastingaangifte • Gratis 7x per jaar ANBO Magazine • Uitstekend verzekerd tegen schade • Besparen op uw energierekening • Korting op reizen, uitstapjes en sporten • Goedkope rijbewijskeuring

VERKOOPPRIJS

€ 89,50

MyHotelCard

Met de MyHotelCard kunt u een jaar lang voordelig overnachten in 200 kwaliteitsvolle 3- en 4 sterren hotels in de Benelux en Duitsland. Er zijn ook 300 tijdelijke hotelarrangementen (andere voorwaarden, altijd voordelig) te boeken. Al vanaf €58 voor 2 personen boekt u een overnachting inclusief ontbijt en heeft u geen verdere maaltijd verplichtingen. Er worden geen reserveringskosten in rekening gebracht en betalen doet u pas in het hotel. Er zijn inmiddels al meer dan 100.000 tevreden MyHotelCardhouders.

HUIDIG ANBO-LID

JA, ik maak iemand lid: ‘en krijg een MyHotelCard cadeau.

HET NIEUWE ANBO-LID BETAALT € 45 PER JAAR

JA, ik word lid van ANBO en krijg een MyHotelCard cadeau.

Voorletters

Voornaam

Tussenvoegsel

Achternaam Postcode Lidnummer

m/v

Achternaam Straat

Huisnr.

Tussenvoegsel

Huisnr.

Postcode Woonplaats Geboortedatum E-mailadres

Geef uw gegevens bij voorkeur door via anbo.nl/lidwerftlid.

Of vul de bon in en stuur deze naar: ANBO o.v.v. ‘LWL’, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Telefoonnummer Ik machtig ANBO om de contributie automatisch af te schrijven* IBAN

N L

Datum Handtekening * Deelname aan deze actie kan alleen als u ANBO machtigt tot automatische afschrijving van het contributiegeld.

Ik word lid van ANBO vanwege (s.v.p. aankruisen): Belangenbehartiging

Korting op energie

Overig ledenvoordeel

Belastingservice

Korting op zorgverzekering Raad & Daad

Schadecollectief

LWLI_01_MAG4_ANBMAG_1927_C

EXTRA INFORMATIE Deze actie is geldig tot 3 september 2019. U krijgt de MyHotelCard in september thuisgestuurd, zolang de voorraad strekt.

Het nieuwe lid moet wel de contributie hebben voldaan. Ga voor de voorwaarden naar anbo.nl/lidwerftlid.

PUZ ZEL

MAAK KANS OP MOOIE PRIJZEN! Geef uw oplossing vóór 3 september 2019 door via anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.

e e M

T.W.V.

€ 75 Hoofdprijs TAALREIS TEGOED! Ga op reis, leer een taal en ontmoet nieuwe mensen. €75 reistegoed om een taalcursus met eventuele accommodatie te boeken bij Extralingo. Boek een reis naar een van de 70 bestemmingen in Europa, tegen de laagste prijs en met Nederlandse support. Kijk op www.Extralingo.com of neem contact op via 072-2029268.

T.W.V.

€ 18,50

Tweede prijs 5X KANS OP UNION FIETSCOMPUTER Tijdens een heerlijk ontspannen fietstocht houdt u met gemak alle statistieken bij. Zo leest u onder meer de snelheid, afstand, duur van de rit en het calorieverbruik af. De fietscomputer is makkelijk te bedienen en eenvoudig te bevestigen.

S I R O G L W T O G A T A M B T U O T T O A S I P A E U Z C T H O O G G R I E R N IJ D R P I B IJ V A A I A D R E U S M A B R I IJ D N C A M E

O P G I N A IJ N L P A A A L A N R U K E S S T P I E L F C T E T E R I N K S S A E T A A I S N K D O R U P R O N I I L D E Z U S A P A N R A G

aartsvader

72 ANBO

K D E R P R I K E R U F L M O S T

Z E M I N G E O I K A S O R A S O I E O S S T T E E N I R I T E I A D A T

U I K K E P S U K S U E L T D A N

I N D E V U D E A A R F A S L IJ L O U O I E D E H Z E U W I A D E A A R

R D K O P R E G E L

OPLOSSING PUZZEL NR. 3: AARTSVADER De prijzen worden onder de goede inzendingen verloot.

Winnaars krijgen persoonlijk bericht.

6

9

PUZZEL

Mede mogelijk gemaakt door Sanders Puzzelboeken

Sudoku Vul het diagram zo in, dat in elke rij, in elke kolom en in elk blok van 3 x 3 vakjes de cijfers 1 t/m 9 slechts één keer voorkomen.

8

2

1

8

7 2

6

3

8 4

2

1

9

4 2

6

8

7 1

4 6

2 4

9 9

5

© Sanders puzzelboeken ANBO 73

COLUMN JOHN DE WOLF John de Wolf (Schiedam, 1962) is oud-profvoetballer (Sparta, Feyenoord, Wolverhampton) en nu trainer van FC Spakenburg. In 2016 ging hij aan de slag als ambassadeur Ouderenwerkloosheid voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Sinds 2018 is hij ambassadeur Werk & Inkomen bij ANBO. Heeft u een vraag aan John de Wolf? Stuur hem dan een e-mail. j.dewolf@anbo.nl

d l e g e j t e m d e “Go t e i n s i n a a g om ” d n e k e r p s f l vanze U kent de verhalen wel, van jonge voetballers met recordcontract na recordcontract. Tientallen miljoenen vliegen in het rond en mensen aanbidden de aarde waarop je loopt. Dan is het moeilijk om te onthouden dat het niet normaal is om zóveel geld te hebben en dat je ook gewoon onderdeel bent van een team en een club.

Dat was in mijn tijd wel anders, hoewel het in de jaren ’90 al gewoner

74 ANBO

was om beter betaald te krijgen. De mannen vóór mij werkten nog naast hun carrière als international. Willem van Hanegem werkte in de bouw en Sjaak Swart runde een sigarenwinkel in Amsterdam-Oost. Onvergelijkbaar met een gemiddeld salaris van 266.000 euro voor een eredivisiespeler, zoals dat tegenwoordig gaat.

Als je zoveel geld verdient, en dat in veel gevallen helemaal niet gewend bent, is het belangrijk dat de voetbalclub niet alleen in je talent investeert, maar je daarnaast helpt met die plotselinge rijkdom. Ook die verhalen kennen we namelijk: veelbelovende voetballers die door een verkeerde investering ineens alles kwijt waren. Ga er maar aanstaan, want terug het veld op is meestal geen optie.

Goed en verstandig met geld omgaan

is voor veel mensen niet vanzelfsprekend. Of je nou opeens miljoenen verdient of niet. Daarom maakt ANBO zich al jaren hard voor geldlessen vanaf de basisschool. Écht begrijpen wat geld is, hoe leningen en hypotheken werken en wat er nodig is om ook na je loopbaan een pensioen te krijgen is van fundamenteel belang. Dan kun je nog steeds geluk of pech hebben met je geldzaken, maar in ieder geval houd je dan zelf de regie.

John de Wolf

ZOMERVOORDEEL Bestel nu7 heerlijke zomerse maaltijden !

Ruim € 11,voordeel!

Uw actiecode:

601 - 1907 1

Zomerassort iment

Van € 46,40 voor slechts € (Art. nr.

34 93915)

,99*

Cordon Bleu ge m e n g d e g m e t roenten Spinaziesta mppot Kipfilet in r o met tuttifru omsaus tti Gegrilde gro entenmix in s au s Schelvis in D ijon-moster d s au s Runderlapje in jus Stukjes kipp e in kerriesau nvlees s

* Actieprijs is inclusief ev entuele lede deelname pe nkorting. Ee r adres. Geldi nmalige g t/m 30 sept artikelinform ember 2019 atie zoals in . Kijk voor grediënten, allergenen op voedingswaa www.apetito rden en .nl/artikelin fo

Direct bestellen:

0800 - 023 29 75

of ga naar www.apetito-shop.nl

Ruime keuze - Dieetmaaltijden - Gratis dieetadvies - Wekelijks bezorgd - Geen verplichtingen

Langs deLangs oevers Langs de oevers de oevers van de Swalm vanvan de Swalm de Swalm

6 wandel- 6en 6 wand wand el- en el- en fietsroutesfietsrou fietsrou tes tes

in Midden-Limburg in Midden-Limburg in Midden-Limburg

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER / € 8,99 3 //MEI WWW.TOERACTIEF.NL - JUNI 2019 / € 8,99 / WWW.TOERACTIEF.NL

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER / € 8,99 3 //MEI WWW.TOERACTIEF.NL - JUNI 2019 / € 8,99 / WWW.TOERACTIEF.NL

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER / € 8,99 3 //MEI WWW.TOERACTIEF.NL - JUNI 2019 / € 8,99 / WWW.TOERACTIEF.NL

Outcross Outcross Outcross

Rasportret Rasportret Rasportret

+ Routeboekj + Route + Route boekj boekj e: e: e:

het Verken het LangsVerken deLangs oevers Langs deVerken oevers de het oevers oude Friesland oude oude Friesland Friesland van de Swalm van van de Swalm de Swalm

Whippet Whippet Whippet

bij de Wetterhoun bij de bijWetterhoun de Wetterhoun

4 4 ste ja a rga ng • 4nu 4 ste m mer ja4a4rga ste 5 • ng ja juan•rga i nu 2 0ng m 19mer •• nu lo5smse •mer ju nu nm i5 2mer •0 ju 19n s•i€lo 260s,19 2se 5 •nu lom s se mer nus m € mer 6 , 2 5s € 6 , 2 5

Outcross Outcross Outcross

Rasportret Rasportret Rasportret

Whippet Whippet Whippet

bij de Wetterhoun bij de bijWetterhoun de Wetterhoun

vanuitin Zuidhorn vanuit vanuit Zuidhorn Zuidhorn in Midden-Limburg Midden-Limburg in Midden-Limburg

‘Stout’‘Stout’ ‘Stout’ of ... of of ... ...

Verken het Verken Verken het het oude Friesland oude oude Friesland Friesland

niet willen niet willen niet willen

vanuit Zuidhorn vanuit vanuit Zuidhorn Zuidhorn

apporteren apporteren apporteren ‘Stout’ ‘Stout’ ‘Stout’ of ... of of ... ... niet willen niet willen niet willen apporteren apporteren apporteren

Ontdek Ontdek Ontdek

bloeiend bloeiend bloeiend duingebied duingebied duingebied

Lekker Lekker fris: Lekker fris: fris:

bloeiend bloeiend bloeiend duingebied duingebied duingebied

Lekker Lekker fris: Lekker fris: fris:

bij Callantsoog bijbij Callantsoog Callantsoog Ontdek Ontdek Ontdek bij Callantsoog bijbij Callantsoog Callantsoog

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019

NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019 NUMMER 3 / MEI - JUNI 2019

GaGa Ga naar naar naar dede website dewebsite website Ga Ga Ga naar naar naar de de website dewebsite website van van van de de betreffende de betreffende betreffende titeltitel titel van van van de de betreffende de betreffende betreffende titel titel titel of of bel ofbel bel 085-7600237 085-7600237 085-7600237 of of bel of bel bel 085-7600237 085-7600237 085-7600237 (lokaal (lokaal (lokaal tarief) tarief) tarief) (lokaal (lokaal (lokaal tarief) tarief) tarief)

OnzeOnze OnzeOnze

4 4 ste ja a rga ng • 4nu 4 ste m mer ja4a4rga ste 5 • ng ja juan•rga i nu 2 0ng m 19mer •• nu lo5smse •mer ju nu nm i5 2mer •0 ju 19n s•i€lo 260s,19 2se 5 •nu lom s se mer nus m € mer 6 , 2 5s € 6 , 2 5

6 wandel- 6en 6 wand wand el- en el- en fietsroutesfietsrou fietsrou tes tes

Speciale Speciale Speciale Speciale Speciale Speciale aanbieding! aanbieding! aanbieding! aanbieding! aanbieding! aanbieding!

HOND HOND HOND HOND HOND HOND

OnzeOnze

+ Routeboekj + Route + Route boekj boekj e: e: e:

Waterwerk!

Waterwerk!

Waterwerk!

Meetbaar Meetbaar hondengeluk, Meetbaar hondengeluk, hondengeluk, Waterwerk!

Waterwerk!

Waterwerk! serieuze test serieuze in serieuze ontwikkeling test test in ontwikkeling in ontwikkeling

Agressie, Agressie, deel Agressie, 3:hondengeluk, agressie deeldeel 3:door agressie 3:hondengeluk, frustratie agressie doordoor frustratie en irritatie frustratie en irritatie en irritatie Meetbaar Meetbaar Meetbaar hondengeluk, test serieuze in serieuze ontwikkeling test test inVier ontwikkeling in ontwikkeling Fit forserieuze function?

Fit for Fit function? for Vier function? keurmeesters Vier keurmeesters keurmeesters aan het woord aan aan het woord het woord

DOOR EEUWENOUD DOORDOESBURG DOOR EEUWENOUD EEUWENOUD • BLOEMRIJKE DOESBURG DOESBURG UITERWAARDEN • BLOEMRIJKE • BLOEMRIJKE UITERWAARDEN • OOIEVAARS UITERWAARDEN IN• OOIEVAARS NIEUWE • OOIEVAARS NATUUR IN NIEUWE IN NIEUWE NATUUR NATUUR

Agressie,Agressie, deel Agressie, 3: agressie deeldeel 3:door agressie 3: frustratie agressie doordoor frustratie en irritatie frustratie en irritatie en irritatie Fit for function?

Fit for Fit function? for Vierfunction? keurmeesters VierVier keurmeesters keurmeesters aan het woord aan aan het woord het woord

DOOR EEUWENOUD DOORDOESBURG DOOR EEUWENOUD EEUWENOUD • BLOEMRIJKE DOESBURG DOESBURG UITERWAARDEN • BLOEMRIJKE • BLOEMRIJKE UITERWAARDEN • OOIEVAARS UITERWAARDEN IN• OOIEVAARS NIEUWE • OOIEVAARS NATUUR IN NIEUWE IN NIEUWE NATUUR NATUUR

7x 7x voor 7xvoor voor 7x 7x voor 7xvoor voor

33% 33% 33%

€ €42,50 €42,50 42,50 € €42,50 €42,50 42,50

KORTING KORTING KORTING

33% 33% 33%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

62,95 i.p.v. € 62,95 € 62,95

10x10x 10x voor voor voor 10x10x 10x voor voor voor

€ €39,50 €39,50 39,50 € €39,50 €39,50 39,50

37% 37% 37%

€ €79,50 €79,50 79,50 € €79,50 €79,50 79,50

KORTING KORTING KORTING

37% 37% 37%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

125,85 i.p.v. € 125,85 € 125,85

i.p.v. €betekent i.p.v.

125,85 i.p.v. €betekent 125,85 €betekent 125,85 Toeractief Toeractief Toeractief lezen lezen lezen elkeelke elke keer keer weer keer weer weer genieten genieten genieten van van hét van wandelhét hét wandelwandelen enen Toeractief Toeractief Toeractief lezen lezen lezen betekent betekent betekent elkeelke elke fietsmagazine fi etsmagazine fi etsmagazine van van Nederland. van Nederland.

Nederland.

Met Met zeven Met zeven zeven keer keer keer keerkeer weer keerweer weer genieten genieten genieten van van hét van wandelhét hétwandelwandelen enen jaar jaar informatie jaarinformatie informatie over over natuur overnatuur natuur en Met cultuur, en encultuur, cultuur, én keer én én fiper etsmagazine fiper etsmagazine fiper etsmagazine van van Nederland. van Nederland.

Nederland.

Met zeven Met zeven zeven keer keer unieke unieke unieke wandelwandelwandelen over fien etsroutes enover finatuur etsroutes fietsroutes in Nederland. in inNederland.

Nederland. per per jaar per jaar informatie jaar informatie informatie over natuur natuur en cultuur, en en cultuur, cultuur, én énén

unieke unieke unieke wandelwandelwandelen fien etsroutes enfietsroutes fietsroutes in Nederland. ininNederland.

Nederland. www.toeractief.nl/anbo www.toeractief.nl/anbo www.toeractief.nl/anbo www.toeractief.nl/anbo www.toeractief.nl/anbo www.toeractief.nl/anbo

37% 37% 37%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

62,50 i.p.v. € 62,50 € 62,50

i.p.v. €i.p.v.

62,95 i.p.v. € 62,95 € 62,95

14x14x 14x voor voor voor 14x14x 14x voor voor voor

37% 37% 37%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

62,50 i.p.v. € 62,50 € 62,50

20x20x 20x voor voor voor 20x20x 20x voor voor voor

45% 45% 45%

€ €69,50 €69,50 69,50 € €69,50 €69,50 69,50

KORTING KORTING KORTING

45% 45% 45%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

125,i.p.v. € 125,€ 125,-

i.p.v. €i.p.v.

125,i.p.v. € 125,€ 125,AllesAlles over Allesover honden overhonden honden en hondensport enenhondensport hondensport leestleest uleestu u Onze Onze Onze Hond Hond Hond !

Het! Het !grootste Hetgrootste inAlles het inAlles in tijdschrift het het tijdschrift tijdschrift over Allesover honden overhonden honden en hondensport enenhondensport hondensport leest leest ugrootste leestu u hondenblad hondenblad hondenblad van van Nederland. van Nederland.

Nederland.

Een Een goede Een goede goede mix mix mix Onze Onze Onze Hond Hond Hond ! Het! Het !grootste Hetgrootste grootste in het inin tijdschrift het hettijdschrift tijdschrift van van kynologie van kynologie kynologie (fokken (fokken (fokken en showen), en en showen), showen), wetenschap, wetenschap, wetenschap, hondenblad hondenblad hondenblad van van Nederland. vanNederland.

Nederland.

Een Een goede Eengoede goede mix mix mix gedrag, gedrag, gedrag, opvoeding opvoeding opvoeding medische en medische medische zaken. zaken. zaken. van van kynologie van kynologie kynologie (fokken (fokken (fokken enenshowen), en enen showen), showen), wetenschap, wetenschap, wetenschap,

gedrag, gedrag, gedrag, opvoeding opvoeding opvoeding en medische enenmedische medische zaken. zaken. zaken. www.onzehond.nl/anbo www.onzehond.nl/anbo www.onzehond.nl/anbo www.onzehond.nl/anbo www.onzehond.nl/anbo www.onzehond.nl/anbo

JAARGANG 17 | NUMMER JAARGANG 5 | JUNI JAARGANG 172019 | NUMMER | €176,99 | 5 NUMMER | JUNI 52019 | JUNI | € 6,99 2019 | € 6,99

G I OVA NNI A N TONINI G I OVA VANNI NG I OVA ILA NNNI GTONINI I A R DINO A N TONINI VA N A R MONICO IL VAGNI A RILDINO › › › G IAANDR RADINO R MONICO IE S S EN A R MONICO FE › › ›S T AI VA NDR L› › ›IE› › S›ASNDR EN Z BIGNIE IEFES S EN TWI VAPFE L R SEIS ›T› ›I VA NER Z LBIG›››NIE ››› ZAWBIG R TPEMIS NIE R EIS WNER QPUA R EIS R› ›T› NER E TA R T EMIS › › › A RQ T EMIS UA R T E Q T UA R T E T

13

WONEN IN HISTORIE

2019

JAARGANG

WONEN IN HISTORIE

WONEN IN HISTORIE

71

NR.

7171

NR.

JAARGANG 17 | NUMMER JAARGANG 5 | JUNI JAARGANG 172019 | NUMMER | €176,99 | 5 NUMMER | JUNI 52019 | JUNI | € 6,99 2019 | € 6,99

NR.

G I OVA NNI A N TONINI G I OVA VANNI NG I OVA ILA NNNI GTONINI I A R DINO A N TONINI VA N A R MONICO IL VAGNI A RILDINO › › › G IAANDR RADINO R MONICO IE S S EN A R MONICO FE › › ›S T AI VA NDR L› › ›IE› › S›ASNDR EN Z BIGNIE IEFES S EN TWI VAPFE L R SEIS ›T› ›I VA NER Z LBIG›››NIE ››› ZAWBIG R TPEMIS NIE R EIS WNER QPUA R EIS R› ›T› NER E TA R T EMIS › › › A RQ T EMIS UA R T E Q T UA R T E T

20192019

JAARGANG

WONEN IN HISTORIE

WONEN IN HISTORIE

WONEN IN HISTORIE

71

Wo n e n i nWo h inWo set n onrienenhiins thoirsi teo r i e

13JAARGANG 13

N R 7 4 0 › › › SI N D S 1 9 5 2N R› › ›7M 4 0E I›-J ›N› UN RSI7NI4D20S0›11› ›99SI 5› ›2N › PA D › › ›S SSI M 1 9EE5I -J2VO UN › ›O › IRM2EKL 0I 1-JA9UN SSI › › ›IEPA K2 0›SSI 1› ›9€E› ›8VO › .9 PAO9SSI R KL E VO A SSI O ERKKL ››A › SSI € 8E.9K 9› › › € 8 .9 9

Wo n e n i nWo h inWo set n onrienenhiins thoirsi teo r i e

WIN WIN WIN CD’S VAN 5 CD’S VAN 5 CD’S5VAN

7171

MEI/JUNI 2019 - JAARGANG MEI/JUNI 13 MEI/JUNI -2019 PRIJS - JAARGANG € 6,99 2019 - JAARGANG 13 - PRIJS 13€ -6,99 PRIJS € 6,99

NR.

2019

JAARGANG

13

NR.

LISE DAVIDSEN

NR.

20192019

JAARGANG

LISE LISE DAVIDSEN DAVIDSEN

N R 7 4 0 › › › SI N D S 1 9 5 2N R› › ›7M 4 0E I›-J ›N› UN RSI7NI4D20S0›11› ›99SI 5› ›2N › PA D › › ›S SSI M 1 9EE5I -J2VO UN › ›O › IRM2EKL 0I 1-JA9UN SSI › › ›IEPA K2 0›SSI 1› ›9€E› ›8VO › .9 PAO9SSI R KL E VO A SSI O ERKKL ››A › SSI € 8E.9K 9› › › € 8 .9 9

13JAARGANG 13

MEI/JUNI 2019 - JAARGANG MEI/JUNI 13 MEI/JUNI -2019 PRIJS - JAARGANG € 6,99 2019 - JAARGANG 13 - PRIJS 13€ -6,99 PRIJS € 6,99

‘ELKE KAST IS ‘ELKE MAATWERK, ‘ELKE KASTKAST IS MAATWERK, IS MAATWERK, GEEN PLANKGEEN IS GELIJK’ GEEN PLANK PLANK IS GELIJK’ IS GELIJK’

‘INSPIRATIE VIND ‘INSPIRATIE ‘INSPIRATIE VIND VIND IK IN ALLES OM IK IN ALLES IK IN ALLES OM OM ME HEEN’ ME HEEN’ ME HEEN’

6X 6X 6X

STRUINENSTRUINEN STRUINEN DOOR DOOR DOOR TUINEN TUINEN TUINEN

6X 6X 6X

STRUINENSTRUINEN STRUINEN DOOR DOOR DOOR TUINEN TUINEN TUINEN

FRANS CHATEAU FRANS FRANS CHATEAU CHATEAU

vol fascinerende volvol fascinerende fascinerende KIJKKASTEN KIJKKASTEN KIJKKASTEN FRANS CHATEAU FRANS FRANS CHATEAU CHATEAU

vol fascinerende volvol fascinerende fascinerende

Tuinontwerp: Tuinontwerp: Tuinontwerp:

WIN!WIN! WIN! zie pagina 7

zie pagina zie pagina 7 7

WIN!WIN! WIN!

aanPlanten insecten aan insecten aan insecten Planten Planten voor voor voor Moeten Moeten we Moeten blij we blij we blij enbijen hommels bijen en hommels en hommels zijn met zijn de wasbeer? zijn metmet de wasbeer? de wasbeer?in debijen permacultuurtuin in dein permacultuurtuin de permacultuurtuin voor Planten Planten voor Planten voor Moeten Moeten we Buxusmot Moeten blijBuxusmot we blij we blij Buxusmot en hommels bijen enbijen hommels bijen en hommels zijn met zijn deGeduld wasbeer? zijn met met de wasbeer? deeenwasbeer? in de permacultuurtuin in dein permacultuurtuin de permacultuurtuin Geduld voor Geduld een voorvoor een zie pagina zie pagina 7 7

natuurlijke natuurlijke balans natuurlijke balans balans Buxusmot Buxusmot Buxusmot Geduld voor Geduld Geduld een voorvoor eeneen natuurlijke natuurlijke balans natuurlijke balans balans

MEG APROJEC TMEG ausAPROJEC MEG LICHT APROJEC T aus TLICHT aus LICHT IN AMS TER DAM IN AMS INTER AMS DAM TER DAM

DOSSIERDOSSIER DOSSIER

KarlheinzKarlheinz Karlheinz WHO’ S WHO’ WHO’ S S Stockhausen Stockhausen AFRStockhausen AID AFR OF AFR AIDaus AID OF OF MEG APROJEC TMEG ausAPROJEC MEG LICHT APROJEC T aus TLICHT LICHT

Ga mee opGa mee Ga mee op op LuisterreisLuisterreis naar Luisterreis naarnaar FES TIVAL FES TIVAL FES TIVAL D’AMBRONAY D’AMBRONAY D’AMBRONAY

Ga mee opGa mee Ga mee op op S WHO’ S S OPR LuisterreisLuisterreis naar Luisterreis naarnaar NOORWHO’ SE NOOR S OPR A SEANSWHO’ SE OPR AS ANA AN AFR AID AFR OFNOOR AFR AID AID OF OF FES TIVAL FES TIVAL FES TIVAL Ludovico Einaudi?

Ludovico Ludovico Einaudi?

Einaudi?

D’AMBRONAY D’AMBRONAY D’AMBRONAY

NR.

NR.

NR.

71 2019

71 2019

71 2019

‘HET LIJKT ALSOF ‘HET LIJKT ‘HET HET LIJKT ALSOF ALSOF HET HET ALTIJD AL ZOALTIJD GEWEEST ALTIJD AL ZO IS’ AL GEWEEST ZO GEWEEST IS’ IS’

LISE LISE DAVIDSEN LISEDAVIDSEN DAVIDSEN

NR.

NR.

NR.

71 2019

71 2019

71 2019

›››

Stem van ››› Stem de ››› toekomst Stem vanvan de toekomst de toekomst

›››

Stem van ››› Stem de ››› toekomst Stem vanvan de toekomst de toekomst

NOOR SE NOOR S OPR NOOR A SEANSSE OPR S OPR A ANA AN

UITVOERIGE UITVOERIGE RESTAURATIE UITVOERIGE RESTAURATIE RESTAURATIE AAN HET VONDELPARK AANAAN HETHET VONDELPARK VONDELPARK

LISE LISE DAVIDSEN LISEDAVIDSEN DAVIDSEN W W W . L U I S TWE W R .W NW . L WU WI S. LT UE IR S. TN EL R . N L

‘HET LIJKT ALSOF ‘HET LIJKT ‘HET HET LIJKT ALSOF ALSOF HET HET ALTIJD AL ZOALTIJD GEWEEST ALTIJD AL ZO IS’ AL GEWEEST ZO GEWEEST IS’ IS’

29% 29% 29%

€ €29,50 €29,50 29,50 € €29,50 €29,50 29,50

KORTING KORTING KORTING

29% 29% 29%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

41,95 i.p.v. € 41,95 € 41,95 i.p.v. €i.p.v.

41,95 i.p.v. € 41,95 € 41,95

12x12x 12x voor voor voor 12x12x 12x voor voor voor

DOSSIERDOSSIER DOSSIER KarlheinzKarlheinz Karlheinz Stockhausen Stockhausen Stockhausen

Ludovico Ludovico Einaudi?

INLudovico AMS TER DAM INEinaudi?

AMS INTER AMS DAM TER DAMEinaudi?

UITVOERIGE UITVOERIGE RESTAURATIE UITVOERIGE RESTAURATIE RESTAURATIE KIJKKASTEN KIJKKASTEN AAN HET VONDELPARK AANAAN HETKIJKKASTEN HET VONDELPARK VONDELPARK

6x 6x voor 6xvoor voor 6x 6x voor 6xvoor voor

LISE LISE DAVIDSEN DAVIDSEN

warm welkom warm welkom warm welkom

een een een snoeipakket snoeipakket snoeipakket zie pagina 7

LISE DAVIDSEN

warm welkom warm warm welkom welkom aan insecten aanaan insecten insecten Tuinontwerp: Tuinontwerp: Tuinontwerp:

een een een snoeipakket snoeipakket snoeipakket JAARGANG 17 | NUMMERJAARGANG 5 | JUNI 2019 17 | NUMMER 5 | JUNI 2019

WONEN IN WONEN WONEN IN IN EEN MOLEN EENEEN MOLEN MOLEN

‘ELKE KAST IS ‘ELKE MAATWERK, ‘ELKE KASTKAST IS MAATWERK, IS MAATWERK, GEEN PLANKGEEN IS GELIJK’ GEEN PLANK PLANK IS GELIJK’ IS GELIJK’

JAARGANG 17 | NUMMERJAARGANG 5 | JUNI 2019 17 | NUMMER 5 | JUNI 2019

‘INSPIRATIE VIND ‘INSPIRATIE ‘INSPIRATIE VIND VIND IK IN ALLES OM IK IN ALLES IK IN ALLES OM OM ME HEEN’ ME HEEN’ ME HEEN’

JAARGANG 17 | NUMMERJAARGANG 5 | JUNI 2019 17 | NUMMER 5 | JUNI 2019

VerfiVerfi jnd Verfi jnd jnd wonen wonen wonen VerfiVerfi jnd Verfi jnd jnd wonen wonen wonen

WIN WIN WIN CD’S VAN 5 CD’S VAN 5 CD’S5VAN

WONEN IN WONEN WONEN IN IN EEN MOLEN EENEEN MOLEN MOLEN

41% 41% 41%

€ €49,50 €49,50 49,50 € €49,50 €49,50 49,50

KORTING KORTING KORTING

41% 41% 41%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

83,85 i.p.v. € 83,85 € 83,85

i.p.v. €i.p.v. i.p.v. € 83,85 € 83,85 Herenhuis Herenhuis Herenhuis is het is83,85 is eerste het het eerste eerste woonmagazine woonmagazine woonmagazine in Nederland in in Nederland Nederland dat volledig dat datvolledig volledig Herenhuis Herenhuis Herenhuis is het is is eerste het heteerste eerste gericht gericht gericht is op is is het op op wonen het het wonen wonen in historische in in historische historische panden. panden. panden. woonmagazine woonmagazine woonmagazine in Nederland ininNederland Nederland dat volledig dat datvolledig volledig Zes Zes keer Zes keer per keer per jaar per jaar reportages jaar reportages reportages over over restauraties, over restauraties, restauraties, gericht gericht gericht is opis is het opop wonen het hetwonen wonen in historische ininhistorische historische panden. panden. panden. historie, historie, historie, lifestyle lifestyle lifestyle en onderhoud. en enonderhoud. onderhoud.

Zes Zes keer Zes keer per keer per jaar per jaar reportages jaar reportages reportages over over restauraties, overrestauraties, restauraties,

9x 9x voor 9xvoor voor 9x 9x voor 9xvoor voor

€ €39,50 €39,50 39,50 € €39,50 €39,50 39,50

KORTING KORTING KORTING

38% 38% 38%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

62,90 i.p.v. € 62,90 € 62,90 i.p.v. €i.p.v.

62,90 i.p.v. € 62,90 € 62,90

18x18x 18x voor voor voor 18x18x 18x voor voor voor

8x 8x voor 8xvoor voor 8x 8x voor 8xvoor voor

W W W . L U I S TWE W R .W NW . L WU WI S. LT UE IR S. TN EL R . N L

38% 38% 38%

45% 45% 45%

€ €69,50 €69,50 69,50 € €69,50 €69,50 69,50

KORTING KORTING KORTING

45% 45% 45%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

125,80 i.p.v. € 125,80 € 125,80

i.p.v. €i.p.v.

125,80 i.p.v. € 125,80 € 125,80 Buitenleven Buitenleven Buitenleven is hét is is inspiratiemagazine hét hét inspiratiemagazine inspiratiemagazine op het opophet het gebied gebied gebied van van tuin, van tuin, huis tuin, huis en huis buitenleven. en en buitenleven. buitenleven.

Vol met Vol Volmet doemet doeBuitenleven Buitenleven Buitenleven is hét is is inspiratiemagazine hét hétinspiratiemagazine inspiratiemagazine op het op opdoehet het het-zelf-ideeën, het-zelf-ideeën, het-zelf-ideeën, tuinreportages, tuinreportages, tuinreportages, leuke leuke leuke uitjes uitjes uitjes enmet tips enen tips tips gebied gebied gebied van van tuin, van tuin, huis tuin, huis en huis buitenleven. enenbuitenleven. buitenleven.

Vol met Vol Vol doemet doedoeomhet-zelf-ideeën, optimaal om omoptimaal optimaal tetuinreportages, genieten tetuinreportages, tegenieten genieten van van jevan vrije jeleuke jevrije tijd vrije en tijd tijd tuin. en en het-zelf-ideeën, het-zelf-ideeën, tuinreportages, leuke leuke uitjes uitjes uitjes en tips entuin. entuin. tips tips Buitenleven Buitenleven verschijnt negen keer per keer jaar. per jaar. jaar. omBuitenleven optimaal om om optimaal optimaal teverschijnt genieten teverschijnt tegenieten genieten van negen van jenegen van vrije jejekeer vrije tijd vrijeper en tijd tijd tuin. en en tuin. tuin.

32% 32% 32%

€ €49,50 €49,50 49,50 € €49,50 €49,50 49,50

KORTING KORTING KORTING

32% 32% 32%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

71,95 i.p.v. € 71,95 € 71,95 i.p.v. €i.p.v.

71,95 i.p.v. € 71,95 € 71,95

16x16x 16x voor voor voor 16x16x 16x voor voor voor

38% 38% 38%

€ €89,50 €89,50 89,50 € €89,50 €89,50 89,50

KORTING KORTING KORTING

38% 38% 38%

KORTING KORTING KORTING

i.p.v. €i.p.v.

143,85 i.p.v. € 143,85 € 143,85

€i.p.v.

143,85 i.p.v. € 143,85 € 143,85 Luister Luister Luister - Het- Het magazine - Heti.p.v. magazine magazine met met alles metalles over allesover over de boeiende de de boeiende boeiende wereld wereld wereld van van klassieke van klassieke klassieke muziek muziek muziek Luister Luister Luister - Het- Het magazine - Hetmagazine magazine met met alles metalles over allesover over- metboeiende met nieuws, met nieuws, nieuws, recensies, recensies, recensies, concertagenda, deklassieke deconcertagenda, concertagenda, de de de boeiende boeiende wereld wereld wereld vande van klassieke van klassieke muziek muziek muziek - - interviews, interviews, interviews, luistertips luistertips luistertips endeconcertagenda, meer. en enmeer. meer. met met nieuws, met nieuws, nieuws, recensies, recensies, recensies, de concertagenda, de concertagenda, Luister Luister Luister verschijnt verschijnt verschijnt acht acht keer acht keer per keer per jaar. per jaar. jaar. interviews, interviews, interviews, luistertips luistertips luistertips en meer. enenmeer. meer.

historie, historie, historie, lifestyle lifestyle lifestyle en onderhoud. enenonderhoud. onderhoud. www.herenhuis.nl/anbo www.herenhuis.nl/anbo www.herenhuis.nl/anbo

Buitenleven Buitenleven Buitenleven verschijnt verschijnt verschijnt negen negen negen keerkeer per keerper jaar. perjaar. jaar. www.buitenleven.nl/anbo www.buitenleven.nl/anbo www.buitenleven.nl/anbo

Luister Luister Luister verschijnt verschijnt verschijnt achtacht keer achtkeer per keerper jaar. perjaar. jaar. www.luister.nl/ www.luister.nl/ www.luister.nl/ anbo anbo anbo

www.herenhuis.nl/anbo www.herenhuis.nl/anbo www.herenhuis.nl/anbo

www.buitenleven.nl/anbo www.buitenleven.nl/anbo www.buitenleven.nl/anbo

www.luister.nl/ www.luister.nl/ www.luister.nl/ anbo anbo anbo