10 ΗΜΕΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΜΟΥ

2

ΠΔΡ Η Δ ΥΟΜ ΔΝ Α Θ ΔΜ ΑΣ Η Κ Ζ Δ ΝΟ Σ ΖΣ Α

΢ΔΛΗΓΑ

ΑΝΣΗ ΠΡΟΛΟΓΟΤ

05

ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢ ΓΗΑ ΣΖΝ ΣΟΤΡΚΗΑ

07

ΠΟΣΔ ΝΑ ΣΑΞΗΓΔΦΔΣΔ

09

ΚΑΣΗ ΢ΑΝ … EDITORIAL

13

ΚΑΗ Ζ ΠΔΡΗΠΔΣΔΗΑ … ΑΡΥΗΕΔΗ – ΢ΣΟΝ ΓΡΟΜΟ ΓΗΑ ΣΖΝ ΢ΜΤΡΝΖ

15

ΔΦΔ΢Ο΢ – EPHESÛS

18

PAMUKKALE (ΚΑ΢ΣΡΑ ΑΠΟ … ΒΑΜΒΑΚΗ) – ΑΡΥΑΗΑ HIERAPOLIS

25-26

ISPARTA

28

AKSEHIR

29

LAKE BEYSEHIR

29

KONYA

30

KARAPINAR

32

SELJUK TURKISH KERVANSARAY (SULTAN HANI)

33

AKSARAY

35

Tuz Gölü / ΛΗΜΝΖ ΣΑΣΣΑ

36

YESILOVA - GUZELYURT

37

Belisirma - Ihlara Vadisi - Valley Rock Churches

38

Ihlara Vadisi - Valley Rock Churches NIGDE - Eski Gümüşler Monastery

39

Eski Gümüşler Monastery

40

Soğanlı Vadisi (ΚΟΗΛΑΓΑ ΢ΟΓΚΑΝΛΗ)

41

ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΑΝΑΣΟΛΗΑ - ΚΑΠΠΑΓΟΚΗΑ (KAPADOKYA) Nevşehir - USHISAR, (ΟΤ΢ΗΥΑΡ) - URGUP (ASIENA) = ΠΡΟΚΟΠΗ

42 43 - 45

GOREME ή MACAN ή AVCILAR

46

GOREME MILLI PARKI - The Göreme Open Air Museum – TΟ ΜΑΓΗΚΟ ΜΔΡΟ΢

47

ABANOS – ZELVE - ΟΡΟΠΔΓΗΟ ΣΖ΢ ΑΝΑΣΟΛΗΑ΢

48 – 49

CAVUSIN & ΠΔΡΗΥΧΡΑ

51

KAISERI – UNDERGROUND CITIES MUSTAFAPASA ( αξρ. SINASOS)

52

DERINKUYU

53

KAYMAKLI

55

MUSTAFA PASA (SINASOS) - SIVAS (΢ΔΒΑ΢ΣΔΗΑ)

58

GURUN – MALTYA – TEPEHAN

59

ADIYAMAN – GUNEYDOGLU BOLGESI ANADOLU - Nemrut Dağı Milli Park

60

Nemrut Dağı – COMMAGENE, ΟΡΟ΢ NEMRUT

64

MALATYA - URFA – DIYARBAKIR – ELAZIG - LAKE TOMA KARAKAYA BARAJI

70

TUNCELI – MUNZUR PARK – BINGOL GULU - GUMUSHANE

73

GUMUSHANE - ZIGANA PASS

74

KUSTUL (PERISTERA) MONASTERY - MACKA

77

TRABZON - ΣΡΑΠΔΕΟΤΝΣΑ

78

TRABZON - SUMELA MONASTERY

81

ΠΡΟ΢ΒΑ΢Ζ ΢ΣΖ ΢ΟΤΜΔΛΑ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΜΔΡΖ, ΑΓΗΑ ΢ΟΦΗΑ ΣΡΑΠΔΕΟΤΝΣΑ΢

84

GIREZUN – ΚΔΡΑ΢ΟΤΝΣΑ

86

ORDU - FATSA - SAMSUN

87

SINOP

88

CANKIRI

89 3

ANKARA

91

ISTANBUL (ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ)

96

ΣΟ ΚΔΝΣΡΟ ΣΖ΢ Η΢ΣΟΡΗΚΖ΢ ΥΔΡ΢ΟΝΖ΢ΟΤ – ΑΓΗΑ ΢ΟΦΗΑ

99

ΜΟΤ΢ΔΗΟ ΑΓΗΑ ΢ΟΦΗΑ΢

100 – 103

ΓΗΔΡΔΜΠΑΣΑΝ ΢ΑΡΝΗΣΕΗ (ΒΑ΢ΗΛΗΚΖ ΓΔΞΑΜΔΝΖ)

106

΢ΟΤΛΣΑΝ ΑΥΜΔΣ ΣΕΑΜΗ ή ΣΟ ΜΠΛΔ ΣΑΕΜΗ

107

ΑΝΑΚΣΟΡΟ ΣΟΠ ΚΑΠΗ

110

ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΑ ΜΟΤ΢ΔΗΑ ηεο Η΢ΣΑΝΜΠΟΤΛ

113

ΚΑΠΑΡΛΗ Σ΢ΑΡ΢Η (΢ΚΔΠΑ΢ΣΖ ΑΓΟΡΑ)

116

ΔΠΗ΢ΣΡΟΦΖ ΢ΣΖΝ ΠΑΣΡΗΓΑ (ΑΛΔΞΑΝΓΡΟΤΠΟΛΖ – ΚΑΒΑΛΛΑ – ΘΔ΢/ΝΗΚΖ – ΑΘΖΝΑ)

119

΢ΣΑΣΗ΢ΣΗΚΑ ΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΣΑΞΗΓΗΟΤ

122

ΚΤΡΗΧΣΔΡΑ ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ ΣΖ΢ ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ΢

124

ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢ ΓΗΑ ΣΖΝ ΣΟΤΡΚΗΑ ΜΔΡΟ΢ 1ν

125

ΓΗΑΦΟΡΔ΢ ΢ΣΑΣΗ΢ΣΗΚΔ΢ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ

126

ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢ ΓΗΑ ΣΖΝ ΣΟΤΡΚΗΑ ΜΔΡΟ΢ 2ν

127

ΓΔΧΦΤ΢ΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ ΣΟΤΡΚΗΑ΢

130

ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ – ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ

132

Η΢ΣΟΡΗΑ

133

ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΔ΢ ΣΟΤΡΚΗΚΔ΢ ΛΔΞΔΗ΢ – ΔΚΦΡΑ΢ΔΗ΢ ΢ΣΟ ΣΑΞΗΓΗ

137

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

143

.

4

ΑΝΣΙ ΠΡΟΛ ΟΓΟΤ Η αγάπε γηα ηεκ θύζε με θηκεηήνηα δύκαμε ηεκ μμημζηθιέηα, απμηειεί εδώ θαη δεθαπέκηε πνόκηα μηα αθμύναζηε πνμζπάζεηα κα θαηαγναθμύκ ηα πημ πμιιά από ηα ζεμακηηθά γεγμκόηα πμο έγηκακ ζηεκ παηνίδα μαξ αιιά θαη ζηεκ εονύηενε πενημπή ηεξ Μεζμγείμο ηεξ Γονώπεξ ηεξ Αζίαξ θαη ηεξ Αθνηθήξ. Ανθεηά δείγμαηα ηεξ δμοιεηάξ έπμοκ θηιμλεκεζεί ήδε από ημ 1992, ζηα πενηζζόηενα γκςζηά πενημδηθά θαη εθεμενίδεξ όπςξ: «Σαληδεύμκηαξ», «ΜΟΣΟ», «RIDER», «ΓΝΑ», «Σαποδνόμμξ», «ΜΟΣΟ Σνίηε», «0-300», «2 Σνμπμί», «Πενημδηθό Γηθόκεξ», εθεμενίδεξ «Γιεοζενμηοπία», «Σα Νέα», «ΓΓΩ» ηεξ Γιεοζενμηοπίαξ, … αιιά θαη ζε εηδηθέξ εθδόζεηξ ιεζπώκ μμημζηθιέηαξ (ΛΓ.ΜΟΣ, Africa Twin Club, Γιιεκηθή Λέζπε Μμημζηθιεηηζηώκ BMW, Έιιεκεξ Πενηεγεηέξ …. ) ζηεκ ηειεόναζε ημο ALPHA θαη ζημ δηαδίθηομ. ΢ηεκ έθδμζε πμο θναηάηε ζηα πένηα ζαξ πανμοζηάδεηαη έηζη απιά πςνίξ ιόγμ έκα πιήνεξ ηαληδηςηηθό με πνμμνηζμό ημ Ινάκ αιιά ιόγς εθηάθηςκ γεγμκόηςκ πναγμαημπμηήζεθε ηειηθά ζηεκ γεηημκηθή Σμονθία ημκ ΢επηέμβνημ 2000. Θα δείηε θαη ζα δηαβάζεηε από ημ ηη έγηκε θαηά ηεκ δηάνθεηα ηεξ πενηπιάκεζεξ μαξ ζηα παζίγκςζηα ανπαημιμγηθά μκεμεία ηεξ Ακαημιίαξ, ζηεκ εονύηενε πενημπή ηεξ ΢μύνκεξ, Αηκηίκ, ΢πάνηεξ, Ιθμκίμο, Νεβζεπίν, ηεκ θεμηζμέκε Καππαδμθίαξ αιιά θαη ηηξ αθηέξ ηεξ Μαύνεξ Θάιαζζαξ (Σναπεδμύκηα). ΢ηε ζοκέπεηα από ηεκ πάιαη πμηέ Πμκηηαθή πενημπή ηεξ Μαύνεξ Θάιαζζαξ, ζηεκ πνςηεύμοζα Άγθονα θαη ηέιμξ ζηεκ Βαζηιεύμοζα ηεκ Πόιε (Κςκ/πμιε) δςκηακεύμοκ μέζα από ηεκ θςημγναθηθό θαθό ηεκ πενηπιάκεζε θαη ηεκ ηαληδηςηηθή εμπεηνία, μηα αθήγεζε όπςξ αθνηβώξ ζα ζέιαηε κα ηεκ πείηε εζείξ ζημοξ θίιμοξ ζαξ. Με ηεκ έθδμζε πμο έπεηε ζηα πένηα ζαξ ζα ακαθαιύρεηε πιενμθμνίεξ, εηθόκεξ θαη δηαδνμμέξ από γκςζηέξ «άγκςζηεξ» γςκηέξ όπςξ ίζςξ δεκ ηηξ είδαηε πμηέ ! Απαγμνεύεηαη ε μιηθή ή μενηθή ακαδεμμζίεοζε ημο πενηεπμμέκμο, θεημέκςκ ή θςημγναθηθμύ οιηθμύ με μπμημδήπμηε ηνόπμ, πςνίξ πνμεγμύμεκε γναπηή άδεηα ημο θαηόπμο – ζογγναθέα, βάζεη ημο κόμμο 2121/1993 & θακόκςκ πενί πκεομαηηθήξ ηδημθηεζίαξ. Γίμαη πάκηα ζηε δηάζεζή ζαξ. (e-mail: andeli@hol.gr) Ακηςκόπμοιμξ Ηιίαξ – Ακηέιη

5

“ Ο καλός ταξιδιώτης δεν είναι εκείνος που δεν ξέρει προς τα πού πηγαίνει, αλλά αυτός που δεν θυμάται από πού ξεκίνησε …. κακή συνήθεια να ξεχνάς, κακή συνήθεια και να θυμάσαι. Καλά ταξίδια σε όλους σας Κώστας Δρακάτος & Ηλίας Αντωνόπουλος (Αντέλι)

ΥΓ. Σχεδόν σε όλο το κείμενο, προσπάθησα τα τοπωνύμια να τα γράψω στην τουρκική γλώσσα καθώς και την προφορά τους χρησιμοποιώντας σχετικό Τουρκικό λεξικό και όπου δεν μπορούσα στην Αγγλική. Τέλος από την σχετική ιστορική βιβλιογραφία έδωσα την αντίστοιχη Ελληνική αρχαία ονομασία των τοπωνυμίων.

.

6

Γεληθέο Πιεξνθνξίεο γηα ηελ Σνπξθία Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηη γίλεηαη ζηελ Σνπξθία παξαθάησ ζαο δίλσ κεξηθά γεσγξαθηθά ζηνηρεία. Δ Σνπξθία έρεη 7 πεξηθέξεηεο θαη 81 λνκνχο. Πξσηεχνπζα είλαη ε Άγθπξα. Οη πεξηθέξεηεο είλαη: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Marm ara Bölgesi (Βορειοδυτική Σουρκία) Ege Bölgesi (Δυτική Σουρκία) Akdeniz Bölgesi (Νότια Σουρκία) Karadeniz Bölgesi (Βόρεια Σουρκία) İç Anadolu Bölgesi (Κεντρική Σουρκία) Doğu Anadolu Bölgesi (Ανατολική Σουρκία) Güneydoğu Anadolu (Νοτιοανατολική Σουρκία)

Δ έθηαζε ηεο ρψξαο είλαη 780.580 ηεηξαγ. Υικ., απφ ηα νπνία ην 3% θαηαιακβάλεη ην επξσπατθφ ηεο ηκήκα θαη ην ππφινηπν ε Ώλαηνιία (Ώζηαηηθή Σνπξθία). Σα δχν ηκήκαηα ηεο ρσξίδνληαη απφ ηα ζηελά ησλ Ααξδαλειίσλ, (ζπλδέεη ηε ζάιαζζα ηνπ Μαξκαξά κε ην Ώηγαίν Πέιαγνο – Βιιάδα), ηε Θάιαζζα ηνπ Μαξκαξά (Πξνπνληίδα) θαη ην ΐφζπνξν πνπ ζπλδέεη ηνλ Βχμεηλν Πφλην κε ηε Θάιαζζα ηνπ Μαξκαξά). Σα ζύλνξα ηεο Σνπξθίαο είλαη: ΐνξεηνδπηηθά κε ηε ΐνπιγαξία θαη ηελ Βιιάδα (206 ρικ). Πξνο Νφην κε ηε ΢πξία θαη Εξάθ. Πξνο αλαηνιάο κε ηηο πξψελ ζνβηεηηθέο δεκνθξαηίεο ηεο Γεσξγίαο θαη ηεο Ώξκελίαο, ηελ απηφλνκε πεξηνρή ηνπ Ναρηηζεβάλ θαη ην Εξάλ. Λφγσ ηεο κεγάιεο έθηαζεο ε Σνπξθία έρεη πνιιά βνπλά, ιίκλεο θαη πνηάκηα. Σα θπξηόηεξα βνπλά είλαη: Ararat 5.165 κ., Kackar 3.923 κ, Erciyes (Ώξγαίνο) 3.917 κ., Hasan 3.268 κ., Uludağ (΋ιπκπνο) 2.543 κ. Σα βνπλά ζηελ Σνπξθηθή γιψζζα ιέγνληαη dagi. Οη ιίκλεο ζηελ Σνπξθία είλαη πνιιέο θαη θαηαιακβάλνπλ έθηαζε 9.423 ηεηξαγ. Υικ. Οη κεγαιχηεξεο είλαη: Van, Tuz Gölü (Σάηηα), Beyşehir, Eğirdir, Akşehir, Iznik (Ώζθαλία), Burdur, Manyas, Acıgöl, Ulubat (Ώπνιιψληα).

7

Οη ιίκλεο ζηελ Σνπξθηθή γιψζζα ιέγνληαη Gölü. Σα θπξηόηεξα πνηάκηα είλαη: Fırat (Βπθξάηεο) 1.263 ρικ εληνο Σνπξθηθήο επηθξάηεηαο, Kızılırmak (Άιπο) 1.182 ρικ, Sakarya (΢αγγάξηνο) 824 ρικ, Murat 722 ρικ, Menderes (Μαίαλδξνο) 584 ρικ., Dicle (Σίγξεο) 523 ρικ. Βληφο Σνπξθηθήο επηθξάηεηαο, Yesilirmak (Ίξηο) 519 ρικ., Ceyhan 509 ρικ., Porsuk (Θχκβξεο) 488 ρικ., Coruh (Άθακςηο) 442 ρικ., Gediz (Έξκνο) 401 ρικ.. Ο πιεζπζκόο είλαη 66.567.000 θάηνηθνη (απνγξαθή 1998) θαη ην 2010 ππνινγίδεηαη ζηα 76.570.000. Δ πξσηεχνπζα Άγθπξα έρεη 3,8 εθαηνκκ., ε Κσλζηαληηλνύπνιε 8,2 εθαηνκ., θαη καδί κε ηα πεξίρσξα θηάλεη ηα 12 εθαηνκ., ε ΢κύξλε 3 εθαηνκ. ηα Άδαλα 1,7 εθαηνκ. θαη ε Πξνύζα 1,1 εθαηνκ. θαηνίθνπο. Δ εζληθή θαηαλνκή (1994) δείρλεη φηη Σνχξθνη (θαη Σνπξθνκάλνη) είλαη 80 – 88 %, Κνχξδνη 10 – 20 %, Άξαβεο 1,5 %, άιινη 0,3 %. Δπίζεκε γιώζζα ηα Σνπξθηθά. Θξεζθείεο, κνπζνπικάλνη 98 % = 80 % ΢νπλίηεο, 19,8 % ΢ηίηεο εθ ησλ νπνίσλ 14 % Ώιεβίηεο). Βπίζεο ζπλππάξρνπλ Υξηζηηαλνί Οξζφδνμνη, Καζνιηθνί, Πξνηεζηάληεο θαη Ββξαίνη. Δ επίζεκε νλνκαζία ηνπ θξάηνπο είλαη Türkiye Cumhuriyeti (Αεκνθξαηία ηεο Σνπξθίαο). Σν πνιίηεπκα είλαη Πξνεδξεπφκελε Κνηλνβνπιεπηηθή Αεκνθξαηία !! θαη αξρεγφο ηνπ θξάηνπο είλαη ν Πξφεδξνο. Βπηθεθαιήο ηεο Κπβέξλεζεο είλαη ν Πξσζππνπξγφο θαη ε Σνπξθηθή Βζλνζπλέιεπζε (ΐνπιή) έρεη 550 έδξεο θαη εθιέγεηαη γηα 5 ρξφληα. Σν λόκηζκα είλαη ε Σνπξθηθή ιίξα αιιά αλ έρεηε δνιάξηα ΔΠΏ $ θαη ΒΤΡΧ € είλαη φηη θαιιίηεξν γηα λα ζαο ηα κεηαηξέςνπλ ζε εθαηνκκχξηα Σνπξθηθέο Λίξεο. Γείθηεο νηθνλνκίαο ΏΒΠ 148, 1 δηο € (2001), 186, 1 δηο € (2000) θαηά θεθαιή εηζφδεκα 2.160 € (2001), 2.948 € (2000).

8

Πόηε λα ηαμηδέςεηε. Κάζε επνρή έρεη ηελ νκνξθηά ηεο ζηελ Σνπξθία. Σν ρεηκψλα φκσο νξηζκέλεο πην απνκεκαθξπζκέλεο πεξηνρέο κπνξεί λα ζαο δεκηνπξγήζνπλ πξνβιήκαηα εμαηηίαο ησλ θαθψλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ. Δ πην ηδαληθή πεξίνδνο – ιφγσ κνηνζηθιέηαο – γηα ηαμίδη απφ πιεπξάο θιίκαηνο είλαη ην νθηάκελν απφ ηνλ Ώπξίιην έσο θαη ην Ννέκβξην. ΢ίγνπξα φκσο ην δίκελν Ενπιίνπ – Ώπγνχζηνπ αληηιακβάλεζηε φηη ζα είζηε έλαο αλάκεζα ζηα εθαηνκκχξηα ησλ επηζθεπηψλ. ΐέβαηα εμαξηάηαη θαη ζε πην ζεκείν ηεο ρψξαο ζα πάηε π.ρ. ζην Μαξκαξά, Ώηγαίν, Μεζνγεηαθέο αθηέο νη ζεξκνθξαζίεο μεπεξλνχλ ηνπο 30ν C κε αξθεηή πγξαζία θαη απαξαίηεην είλαη ην καγηφ ζαο θαη ην αληειηαθφ ζαο. Σν βξαδάθη φκσο ζα ρξεηαζηείηε δαθέηα ή κπνπθάλ γηαηί δξνζίδεη. ΋ηαλ ηαμηδέςεηε πξνο Βχμεηλν Πφλην, ηελ θεληξηθή ή αλαηνιηθή Σνπξθία θαιφ είλαη λα έρεηε καδί ζαο πην ρνληξά ξνχρα ή αδηάβξνρα κηα θαη ζεσξείηαη βέβαην φηη ζα βξεζείηε ζε πςφκεηξν. ΢ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ζειήζεηε λα πάηε ζηελ αλαηνιηθή Σνπξθία κεηαμχ ΢επηεκβξίνπ θαη Ενπλίνπ ζα πξέπεη λα ιάβεηε ππφςε ζαο φηη ζπρλά πέθηεη ρηφλη θαη ίζσο βξεζείηε αληηκέησπνη κε θιεηζηνχο δξφκνπο !! o Καιφ είλαη λα έρεηε κέζα ζηηο κπαγθαδηέξεο ζαο καιαθά ρακειά παπνχηζηα γηα ηηο επηζθέςεηο ζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο θαη γεληθά φπνπ ρξεηάδεηαη … πεξπάηεκα. o Οη γπλαίθεο πνπ ζα ζειήζνπλ λα επηζθεθζνχλ ηεξά ηεκέλε – ηδακηά ζα πξέπεη λα έρνπλ ζθεπαζκέλν ην θεθάιη ηνπο κε έλα καληήιη. Γηα ιφγνπο πγηεηλήο θαιφ είλαη λα έρεηε ην δηθφ ζαο θαη λα απνθχγεηε λα δαλεηζηείηε απφ ην ηδακί. o ΢ε κνπζνπικαληθά ηεκέλε – ηδακηά νη ζηνηρεηψδεηο θαλφλεο θαιήο ζπκπεξηθνξάο επηηάζζνπλ ζεβαζκφ ζηνπο ηεξνχο ρψξνπο θαη φινη μέξνπλ φηη γηα λα κπεηο βγάδεηο ηα παπνχηζηα ζνπ αιιά απηφ δελ είλαη ην κφλν. Ώπνθεχγεηε λα επηζθεθηείηε ηεκέλε ηελ ψξα ηεο πξνζεπρήο ή ηελ Παξαζθεπή – ηεξή εκέξα ησλ Μνπζνπικάλσλ. Οη ηαμηδηψηεο πνπ έρνπλ Βιιεληθά δηαβαηήξηα δελ ρξεηάδνληαη βίδα γηα ηελ είζνδφ ηνπο ζηελ Σνπξθία, αξθεί βέβαηα ην δηαβαηήξην ζαο λα κελ έρεη ιήμεη. Δ βίδα ηζρχεη γηα ηξεηο (3) κήλεο θαη ζαο επηηξέπεη πνιιέο εηζφδνπο θαη εμφδνπο απφ ηελ ρψξα θαηά ηελ δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηφδνπ. Ώλ ρξεηαζηεί λα βγάιεηε βίδα ε ηηκή πνηθίιεη θαη κπνξεί λα θηάζεη ηα 55 €. Καηά ηελ είζνδν ζαο ζηελ Σνπξθία ίζσο ρξεηαζηεί λα πεξάζεηε έιεγρν φπσο γίλεηαη ζε φια ηα ηεισλεία ζηνλ θφζκν. Μπνξεί λα ζαο δεηεζεί λα δειψζεηε θάπνηα «πνιχηηκα» αληηθείκελα ( θνζκήκαηα, βηληενθάκεξεο, θσηνγξαθηθέο κεραλέο …) απηφ βέβαηα δηαζθαιίδεη εζάο φηαλ επηζηξέςεηε πίζσ ζηελ Βιιάδα. o Βλεκεξσηηθά ζηελ Σνπξθία επηηξέπεηαη λα έρεηε καδί ζαο δπν θνχηεο ηζηγάξα (400), 5 ιίηξα αιθνφι θαη έλα θηιφ θαθέ. ΐγαίλνληαο απφ ηελ ρψξα βεβαησζείηε φηη δελ έρεηε «θαηά ιάζνο» πάξεη ζηηο απνζθεπέο ζαο θάπνην αξραίν αληηθείκελν ή θάπνην είδνο λαξθσηηθνχ – άιισζηε θαη απφ ηα δχν ππάξρεη αθζνλία ζηελ ρψξα – γηαηί νη λφκνη είλαη αξθεηά απζηεξνί – θαληάδνκαη φινη έρεηε δεη ηελ ηαηλία «Σν εμπξέο ηνπ Μεζνλπρηίνπ». Σππηθά ην ζχλνιν ησλ αγνξψλ ζαο δελ πξέπεη λα μεπεξλά ην 1.000 € πνζφ πνπ πξέπεη λα απνδείμεηε φηη έρεηε δαπαλήζεη κε λφκηκν ηξφπν.

9

o Καηά ηελ είζνδφ ζαο ζηελ Βιιάδα απφ ηνπο Κήπνπο ηνπ Έβξνπ πηζαλφλ λα ζαο δεηεζεί λα πεξάζεηε εζείο θαη ε κνηνζηθιέηα ζαο απφ … απνιύκαλζε γηα ηελ πξνζηαζία απφ ηνλ αθζψδε ππξεηφ. Βξρφκελνη κε ηελ κνηνζηθιέηα ζαο ζηελ Σνπξθία θαηά ηελ είζνδφ ζαο ζα ζαο δεηεζνχλ: 1) Αηαβαηήξην, 2) Αηεζλέο δίπισκα νδήγεζεο – αλ θαη ζπαλίσο νη Σνχξθνη δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα κε δίπισκα ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο -.

3) Άδεηα θπθινθνξίαο – αλ ν ηδηνθηήηεο δελ νδεγεί ην φρεκα θαη δελ επηβαίλεη ζε απηφ ζα πξέπεη λα ππάξρεη ππεχζπλε δήισζε ηνπ γηα παξαρψξεζε ζηνλ νδεγφ.

4) Πξάζηλε Κάξηα (αζθάιηζεο νρήκαηνο), 5) ΐηβιίν δηακεηαθφκηζεο (Carnet de Passage) γηα ηα νρήκαηα πνπ πεξλνχλ απφ ηελ Σνπξθηθή επηθξάηεηα θαηεπζπλφκελνη πξνο άιιεο ρψξεο. Σν φρεκα κπνξεί λα κείλεη ζηελ Σνπξθία γηα πεξίνδν 6 κελψλ. Ώλ ρξεηαζηεί λα παξαηαζεί απηφ ην δηάζηεκα απαηηείηαη αίηεζε ζηελ Σνπξθηθή Λέζρε Πεξηήγεζεο θαη Ώπηνθηλήηνπ (Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu) δει. ε αληίζηνηρε ΒΛΠΏ.

 Α/λζε: Oto Sanayil Sitesi Yeni Levent αξηζκφο 1 ζηελ Κσλ/πνιε θαη ζην ηειέθσλν 0212-212 81 40.

o Δ νδήγεζε είλαη κηα γεχζε απφ Ώζήλα Υ 2 ην ίδην κπάραιν θπξίσο ζηηο κεγάιεο πφιεηο. ΢ηελ επαξρία ηα πξάγκαηα είλαη πην απιά αιιά νη δξφκνη δελ είλαη φηη θαιιίηεξν, πνιιέο θνξέο νη ηακπέιεο ιείπνπλ θαη ζπλήζσο νδεγνχλ κέζα ζηελ κέζε θαη ιίγν απφ ην αληίζεην ξεχκα θπθινθνξίαο. o Δ Σνπξθία κάιηζηα έρεη έλα απφ ηα ςειφηεξα πνζνζηά ζε απηνθηλεηηθά αηπρήκαηα θαη δπζηπρήκαηα. Έρεηε ην λνπ ζαο ζηα πεξηπνιηθά ηεο ηξνραίαο (Trafik Polisi) ηα νπνία είλαη αζπξφκαπξα θαη ηνπο άλδξεο θαη ηηο γπλαίθεο πνπ θνξνχλ κπιε ζηνιή. Ώλ ζαο θάλνπλ ζήκα λα ζηακαηήζεηε νπσζδήπνηε θαη πηζαλφλ λα ζαο θάλνπλ έιεγρν αλ ιεηηνπξγνχλ ηα Φψηα ζαο – θιαο – θφξλα θιπ. Δ αζηπλνκία ιέγεηε POLIS ε αζθάιεηα Emniyet, ε δεκνηηθή αζηπλνκία Belediye Zabitasi θαη ε ΢ηξαηνρσξνθπιαθή JANDARMA ηει. 156 θαη θνξνχλ θφθθηλν πεξηβξαρηφλην. Ώλ παξαηεξήζεηε ζηξαηηψηεο κε ιεπθά θξάλε, πεξίζηξνθν ζηε δψλε θαη δηαθξηηηθά ASIZ απηνί αλήθνπλ ζηελ ζηξαηησηηθή αζηπλνκία. Τπάξρεη πηζαλφηεηα λα ζαο δώζνπλ θιήζε επεηδή κπήθαηε ζε ιεσθνξεηφδξνκν ν νπνίνο φισο ηπραίσο δελ έρεη ζήκαλζε !! ν ηξνρνλφκνο δελ είλαη απίζαλν λα ζειήζεη λα δηαπξαγκαηεπηεί καδί ζαο ην πνζφ ηεο θιήζεο πνπ ζα πιεξψζεηε, θαλνληθή ηηκή αλ πάξεηε ην ραξηί ζηα ρέξηα ζαο θαη κηζή ηηκή αλ ηα πάξεη «καχξα». Δ νδήγεζε είλαη ζηα δεμηά φπσο θαη ζηελ Βιιάδα. Δ νδηθή ζήκαλζε είλαη ίδηα κε ηα δηεζλψο ηζρχνληα κε εμαίξεζε ην STOP πνπ είλαη γξακκέλν ζηα ηνπξθηθά σο DUR. o Ώλ ε ζήκαλζε δελ ππνδεηθλχεη όξην ηαρύηεηαο λα μέξεηε φηη κέζα ζηηο πφιεηο είλαη 50 ρικ., ζηνπο απηνθηλεηφδξνκνπο 90 ρικ., ηελ ψξα θαη ζηνπο θεληξηθνχο εζληθνχο νδηθνχο άμνλεο (otoyol) 130 ρικ., ε κέγηζηε. Δ ειάρηζηε ηαρχηεηα είλαη 10

40 ρικ. o Πξνζνρή ζέιεη ζηνπο αλεθνξηθνχο δξφκνπο λα έρνπλ ηηο δπν ισξίδεο φζνη «αλεβαίλνπλ» θαη κηα φζνη θαηεβαίλνπλ. Βπίζεο ζηνπο εζληθνχο δξφκνπο ππάξρνπλ πνιιά ξαληάξ θαη αθξνβνιηζκέλα πεξηπνιηθά. o Πξαηήξηα βελδίλεο ζα βξείηε πνιιά θαη παληνχ κε εμαίξεζε ίζσο ζε θάπνηεο απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο θπξίσο ζηα ΐΏ θαη ΝΏ ηεο ρψξαο. ΋ια ηα πξαηήξηα δηαζέηνπλ βελδίλε ζνχπεξ (super) θαη ακφιπβδε (kyrsunsuz). Δ πξψηε θνζηίδεη γχξσ ζην 1 € θαη ε ακφιπβδε 1,20 € ην ιίηξν. – ηηκέο 2001. o Ώλ αληηκεησπίζεηε κεραληθό πξόβιεκα θαη ρξεηαζηείηε ζπλεξγείν ζα βξείηε θπξίσο ζηηο κεγάιεο πφιεηο θαη ζηηο βηνκεραληθέο δψλεο. Ρσηήζηε απφ πξηλ πφζν ζα ζαο θνζηίζεη ε δνπιεηά – Tamirat kac para? (ηακηξάη θάηο παξά?). Ώλ ςάρλεηε γηα βνπιθαληδαηέξ ςάμηε γηα ηελ πηλαθίδα πνπ γξάθεη Oto Lastikçi – Οην ιαζηηθηζί. o ΢ε μελνδνρεία, εζηηαηφξηα, ρακάκ, ζην θνπξείν θαη ζηα θνκκσηήξηα ζπλεζίδεηαη λα δίλεηαη θηινδώξεκα ηεο ηάμεσο ηνπ 10 – 15 %. Ώληίζεηα δελ ζπλεζίδεηαη θάηη ηέηνην ζηα ηαμί θαη ζηα «ληνικνχο» - dolmuş = είλαη ηα νρήκαηα πνπ θάλνπλ πξνθαζνξηζκέλα δξνκνιφγηα θαη κπνξείηε λα ηαμηδέςεηε πην άλεηα απφ φηη κε ην ιεσθνξείν. Δ ηηκή είλαη ρακειφηεξε απφ ηα ηαμί θαη ιίγν αθξηβφηεξε απφ ηα ιεσθνξεία. o Δ ζχλεζε απαηηεί λα πξνζέρεηε κε ηελ θαηαλάισζε λεξνύ θαη θαγεηνύ θαη εδψ φκσο ηζρχεη ν ρξπζφο θαλφλαο. Ώλ πίλεηε εκθηαισκέλν λεξφ θαη απνθεχγεηε ηα εθηεζεηκέλα ζε θνηλή ζέα θαγεηά ζηνπο δξφκνπο ζίγνπξα ζα επηζηξέςεηε αζθαιείο. o Ώθφκα θαη ζηηο κεγάιεο πφιεηο ζαο ζπληζηψ λα πίλεηε εκθηαισκέλν λεξφ γηα ζηγνπξηά. Θα ην βξείηε ζε δπν ηχπνπο: θπζηθφ λεξφ (maden), θπζηθφ αλζξαθνχρν (maden suyu) θαη ζφδαο (maden sodasi). Ώλ είζηε ζηελ χπαηζξν βεβαησζείηε φηη ην λεξφ είλαη πφζηκν. o Ώλ ε επηγξαθή γξάθεη İçilmez ζεκαίλεη φηη ΓΔΝ είλαη πφζηκν.

11

«1 0 Η Μ Ε Ρ Ε ΢ Μ Ε Σ Ο Ν Ε Χ Θ Ρ Ο Μ Ο Τ» © 2000, ΑΝΣΧΝΟΠΟΤΛΟ΢ ΖΛΗΑ΢ - ΑΝΣΔΛΗ, ΚΧΝ/ΝΟ΢ ΓΡΑΚΑΣΟ΢

Ζιεθηξνληθή Απόδνζε © Copyright Γεθέκβξηνο 2002 από “ANDELI ® Bike Traveller - Globe riders”. .

.

Κ ά τ ι σ α ν … E d it o r i a l Σα ηειεπηαία δεθαπέληε ρξφληα πξαγκαηνπνηψ ηξία έσο πέληε ηαμίδηα κε κνηνζηθιέηα ζην εμσηεξηθφ θαη γχξσ ζηηο δεθαπέληε ηξηήκεξεο εμνξκήζεηο ηνλ ρξφλν ζηελ Βιιάδα. Οη εηθφλεο θαη νη εκπεηξίεο πνπ απνθνκίδσ απφ απηά ηα ηαμίδηα κέζα απφ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ (πνηακνχο, ιίκλεο, πεδηάδεο, βνπλά) ε γλσξηκία λέσλ ηφπσλ, θνπιηνχξαο θαη αλζξψπσλ, είλαη θάηη πνπ κε ζπλαξπάδεη απεξηφξηζηα. Δ γεηηνληθή Σνπξθία, θαη ε ηδέα γηα ην ηαμίδη ζηελ Ώλαηνιία κέρξη ην Ώξαξάη θαη ηελ Πεξζία αιιά θαη ε αγάπε καο γηα ηελ θχζε κε θηλεηήξηα δχλακε ηελ κνηνζηθιέηα θαη παξέα κε ηνπο δηθνχο καο δίηξνρνπο «βνπθεθάιεο» εδψ θαη πνιιά ρξφληα ήηαλ γηα ηνλ Κψζηα θαη γηα κέλα – φπσο θαη γηα πνιινχο άιισζηε – έλα θνληηλφ αιιά θαη καθξηλφ φλεηξν. Δ ρεξζφλεζνο ηεο Μηθξάο Αζίαο ζηελ νπνία ππάξρεη ζήκεξα ε «Σνπξθηθή Γεκνθξαηία» !! απνηεινχζε απφ ηε κπζνινγία θαη ηελ απαξρή ηεο ηζηνξίαο πεδίν ζπλάληεζεο, ζχγθξνπζεο θαη «ζχληεμεο» ιαψλ, ζξεζθεηψλ, πνιηηηζκψλ θαη απηνθξαηνξηψλ, ζηνηρείν πνπ δίθαηα ζα κπνξνχζε λα ηε ραξαθηεξίζεη ζα «ζηαπξνδξόκη ησλ πνιηηηζκώλ». Έηζη, φηαλ ν θίινο κνπ Κώζηαο Γξαθάηνο κνπ πξφηεηλε λα θάλνπκε κηα εμεξεχλεζε ζηελ Σνπξθία θαη λα ζπλερίζνπκε πξνο Ώλαηνιάο, πξνο ην «κπζηθφ» βνπλφ ηνπ Ώξαξάη θαη ζηελ ζπλέρεηα ζηελ πινχζηα ηζηνξηθή πεξηνρή ηεο Πεξζίαο, ε αιήζεηα είλαη φηη κνπ θέληξηζε ην ελδηαθέξνλ. Φπζηθά ν Κψζηαο είλαη έλαο θαιφο θίινο θαη ε «ρεκεία» καο ζηα ηαμίδηα είλαη πνιχ θαιή..

12

Σν πξφβιεκα ήηαλ φηη εθείλε ηελ πεξίνδν ν ππνγξάθσλ έθαλε αθφκε θπζηθνζεξαπείεο απφ ηελ αλάξξσζε πξφζθαηνπ ηξνραίνπ αηπρήκαηνο – θάηαγκα δεμηνχ βξαρηνλίνπ θαη σκνπιάηεο ( Ενχληνο 2000 ).

΋ηαλ φκσο ππάξρεη ζέιεζε φια ηα πξνβιήκαηα ιχλνληαη αθφκε θαη κέζα ζε 24 ψξεο !!. Παξακνλή ηνπ ηαμηδηνύ (13 ΢επηέκβξε 2000) καδί κε ηνλ αληςηφ κνπ πήξα ην βξαδηλφ ηξέλν ηεο γξακκήο γηα Θεζζαινλίθε. Σν πξσί ηεο 14εο ΢επηεκβξίνπ 2000 ψξα 06.00 π.κ. θηάζακε ζηελ ζπκπξσηεχνπζα. Σαθηνπνίεζα δηάθνξεο εθθξεκφηεηεο απφ ην Εππνθξάηεην Ννζνθνκείν Θεζζαινλίθεο θαη κεηά πήγα ζην ζπίηη ηνπ θίινπ Παλαγηψηε Μνζρνχιε. Μεηά ηα ζρεηηθά θαισζνξίζκαηα θαη ηελ μαθληθή επίζθεςε πήγακε ζην γθαξάδ φπνπ είρε θηινμελεζεί ε κνηνζηθιέηα κνπ BMW F 650 R (ε «Νηαίδε» φπσο ηελ απνθαιψ) απφ ηφηε πνπ είρα ην αηχρεκα (06 Ενπλίνπ 2000). Δ κνηνζηθιέηα ήηαλ ζε θαιή θαηάζηαζε – φηαλ έπαζα ην αηχρεκα βξηζθφκνπλ ζηελ 3ε εκέξα ησλ δηαθνπψλ - θαη έηζη εθηφο ηεο κπαηαξίαο πνπ είρε θαηαζηξαθεί ε κνηνζηθιέηα ήηαλ εηνηκνπφιεκε. Ώιιάρηεθε ε κπαηαξία κε θαηλνχξγηα θαη κεηά απφ ιίγν ε «Νηαίδε» βξηζθφηαλ ζηελ Νέα Βζληθή νδφ έμσ απφ ηελ Καηεξίλε κε πξννξηζκφ ηελ Ώζήλα κε νδεγφ ηνλ αληςηφ κνπ θαη έκελα …. ζπλεπηβάηε.. ΢ηα κηζά ηεο δηαδξνκήο δνθίκαζα ηηο δπλάκεηο κνπ αλ ηειηθά κπνξνχζα λα ηελ νδεγήζσ. Έηζη απφ ηελ Λακία κέρξη ηελ Ώζήλα νδήγεζα κεηά απφ 3 κήλεο μαλά ηελ αγαπεκέλε κνπ. Σν ίδην απφγεπκα (14 ΢επηέκβξε 2000) βξηζθφκνπλ πξνο κεγάιε έθπιεμε ηνπ θίινπ κνπ θαη ζπλνδνηπφξνπ Κώζηα Γξαθάηνπ κε ηελ κνηνζηθιέηα ηνπ BMW GS 1150, ζην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά. – νχηε ν ίδηνο δελ πίζηεπα φηη ζα πξνιάβσ – ΍ξα 20.00 επηβηβαζηήθακε ζην πινίν ηεο ΝΒΛ «Θεφθηινο» κε πξννξηζκφ ην ιηκάλη ηεο Υίνπ πνπ ζα ήηαλ ν ηειηθφο πξννξηζκφο ηνπ ηαμηδηνχ ηεο πξψηεο εκέξαο. Καλό Σαξίδι Κώστας Δρακάτος & Ηλίας Αντωνόπουλος (Αντέλι)

13

Καη ε πεξηπέηεηα … αξρίδεη. ΢ηηο 14 ΢επηέκβξε 2000, ινηπφλ βξηζθφκαζηαλ κέζα ζην πινίν ηεο NEL Lines θαη ην πινίν ηεο γξακκήο «ΘΒΟΦΕΛΟ΢» γηα Υίν θαη Μπηηιήλε. Γχξσ ζηηο 04.00 π.κ. (15 ΢επηέκβξε 2000) άθημε ζην ιηκάλη ηεο Υίνπ, ζεξκνθξαζία 23ν C, πγξαζία 86% !. Καηά ηηο 07.30 π.κ. άλνημε ν έιεγρνο ησλ δηαβαηεξίσλ θαη ην ηνπηθφ ηεισλείν.

Μεηά απφ ηηο απαξαίηεηεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαηππψζεηο (βίδα θιπ), ψξα 08.00 π.κ. επηβηβαζηήθακε ζην κηθξφ ferry boat «ΥΕΟ΢» ηεο εηαηξείαο Miniotis Lines θαη κεηά απφ ιίγν ην κηθξφ ζθάθνο απέπιεπζε κε πξννξηζκφ ην ηνπξθηθφ ιηκάλη Çeşme (ηζεζκέ=Πεγή). Μηάκηζε ψξα αξγφηεξα απνβηβαζηήθακε ζην παξαπάλσ ιηκάλη θαη άξρηζε ην … βάζαλν ηεο γξαθεηνθξαηίαο. Μαδί κε εκάο ηαμίδεπε θαη έλα γθξνππ κε Έιιελεο ηνπξίζηεο πνπ ήξζαλ κέρξη εδψ γηα κνλνήκεξε εθδξνκή θαη αγνξέο (δεξκάηηλα ξνχρα, ραιηά, αζεκέληα είδε …) ΋ιε απηή ε δηαδηθαζία είρε ζαλ απνηέιεζκα λα θαζπζηεξήζνπκε γηα 2 ψξεο πεξίπνπ. Σν πξψην παδάξη επί Σνπξθηθνχ εδάθνπο, έγηλε απφ εκέλα θαη ηνλ Σνχξθν ηεισλνθχιαθα πνπ επέκελε λα … αληαιιάμνπκε ην κπξειφθ απφ ηα θιεηδηά ηεο κνηνζηθιέηαο καο κνπ κε έλα δηθφ ηνπ. ΋πσο θαηαιαβαίλεηε κάιινλ δελ ππήξραλ πηζαλφηεηεο λα αξλεζψ. Ώξγφηεξα δηαπηζηψζακε φηη … καο θνξντδέςαλε, δηφηη καο πήξαλ γχξσ ζηηο 3.000 δξρ (8,70 €) ην άηνκν – θαη θαιά γηα visa – αιιά ζην ηέινο ηζαθσζήθαλε κεηαμχ ηνπο ζηελ … κνηξαζηά. Μφιηο μεκπιέμακε απφ ην ηεισλείν, ε πξψηε καο κέξηκλα ήηαλ λα πάκε ζηελ ηνπηθή ηξάπεδα Çeşme Ziraat Bankaas – βι θσην επάλσ – γηα ζπλάιιαγκα απφ δνιάξηα Ώκεξηθήο ζε ιίξεο Σνπξθίαο (ε !! ξε εθαηνκκχξηα).

14

Μηα γξήγνξε καηηά ηεο πφιεο ηνπ Σζεζκέ, είλαη ην θάζηξν ηνπ ιηκαληνχ, πνιιά απηνθίλεηα – θπξίσο λέα κνληέια δπηηθνχ ηχπνπ – θαη θπζηθά ε θηγνχξα ηνπ Kemal Atatürk ζπλνδεπφκελε απφ πνιιέο ηνπξθηθέο ζεκαίεο.

΢ΣΟ ΓΡΟΜΟ ΓΗΑ ΣΖΝ … ΢ΜΤΡΝΖ Ώθήλνληαο πίζσ ην Çeşme, αθνινπζνχκε ηνλ επαξρηαθφ δξφκν (Delvet Yollari – D 300) πξνο αλαηνιάο κε θαηεχζπλζε ην Izmir (΢κχξλε). Φηάλνληαο ζηελ ρηιηνηξαγνπδηζκέλε ΢κχξλε, θπζηθά ηα κάηηα καο δελ αληίθξηζαλ ηελ εηθφλα ηεο πφιεο πνπ είρακε πιάζεη ζην κπαιφ καο φια απηά ηα ρξφληα απφ θσηνγξαθίεο θαη βίληεν. Μηα άρξσκε ηππηθή κεγαινχπνιε κε «πνιιέο νκνηφκνξθεο» εξγαηηθέο πνιπθαηνηθίεο θαη παλχςεινπο νπξαλνμχζηεο. Ώξθεηή θίλεζε θαη κπνηηιηάξηζκα, ην ηνπίν θαη ην θιίκα κεζνγεηαθφ – φπσο πεξίπνπ θαη ζηα δηθά καο παξαζαιάζζηα κέξε. ΢ηα ηνπξθηθά ε ΢κύξλε ιέγεηαη Ηδκίξ. Βίλαη κηα κεγαινχπνιε αιιά θαη ην πην ζεκαληηθφ ιηκάλη ηεο Σνπξθίαο ζηα παξάιηα ηνπ Ώηγαίνπ, κε 1.757.000 θαη. (1996). Ώλήθεη ζηελ πεξηνρή ηεο Μηθξάο Ώζίαο. Δ ΢κχξλε είλαη ρηηζκέλε ζην κπρφ ηνπ κεγάινπ νκψλπκνπ θφιπνπ. Δ νκψλπκε επαξρία, ηεο νπνίαο απνηειεί πξσηεχνπζα, έρεη έθηαζε 11.073 η.ρικ. θαη 2.350.000 θαη. Σν ιηκάλη ηεο ΢κχξλεο είλαη ην κεγαιχηεξν εηζαγσγηθφ θαη εμαγσγηθφ θέληξν ηεο Σνπξθίαο ζην Ώηγαίν. Έρεη άξηην νδηθφ θαη ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν εμππεξεηεί ηηο κεηαθνξέο θαη ηε ζπγθνηλσλία πξνο ην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο. Ώλαπηπγκέλε είλαη ε πθαληνπξγία θαη ε ζρεηηθή βηνκεραλία. Βκθαλίδεη σξαία φςε, κε θαξδείο δξφκνπο, φκνξθα πάξθα, κεγάια ηδησηηθά θαη δεκφζηα θηίξηα θαη κέγαξα. Βίλαη ε ηξίηε ζε κέγεζνο ηνπξθηθή πφιε, βξίζθεηαη ζην λφηην άθξν γφληκεο πξνζρσκαηηθήο πεδηάδαο, πνπ ζρεκάηηζε ν πνηακφο Γεληίδ λερξί (Έξκνο). Σα πξντφληα ηεο πεξηνρήο είλαη θαπλφο, θξνχηα (θπξίσο ζχθα), βακβάθη θαη κεηαιιεχκαηα. Η΢ΣΟΡΗΑ: Τπνινγίδεηαη φηη ε πφιε ηδξχζεθε γχξσ ζηα 1340 π.Υ. ΢πνπδαηφηεηα απνθηά απφ ην 1000 π.Υ., ηφηε πνπ νη Ώηνιείο ηεο Κχκεο έδησμαλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο θαη ηελ ελζσκάησζαλ ζηηο αηνιηθέο πφιεηο γηα ηξεηο ζρεδφλ αηψλεο. Σειηθά, ην 688 π.Υ., νη Ίσλεο (πξψηνη θάηνηθνί ηεο) ηελ μαλαπήξαλ θαη απφ ηφηε αλήθε ζηελ Εσληθή Ασδεθάπνιε. ΢ηε ζπλέρεηα ηελ θπξίεπζαλ δηαδνρηθά νη Λπδνί θαη νη 15

Πέξζεο. Ώπηή ήηαλ ε πξντζηνξηθή πφιε. Ο Μέγαο Ώιέμαλδξνο έρηηζε ζηα λφηηά ηεο, ζε απφζηαζε 5 ρικ., θνληά ζην φξνο Πάγνο, ηε λέα ΢κχξλε. Οη δηάδνρνη ηνπ Μ. Ώιέμαλδξνπ Ώληίγνλνο θαη Λπζίκαρνο ηε ζηφιηζαλ κε σξαία νηθνδνκήκαηα θαη ηε βνήζεζαλ λα αλαπηπρζεί θαη λα εμειηρηεί ζε αμηφινγε πφιε. Σε κεγαιχηεξε αθκή ηεο γλψξηζε θαηά ηε ξσκατθή επνρή. Ώξγφηεξα δέρηεθε ην ρξηζηηαληζκφ. Βθεί καξηχξεζε ν άγηνο Πνιχθαξπνο, επίζθνπνο ΢κχξλεο. Σν 178 κ.Υ. ηζρπξφο ζεηζκφο θαηέζηξεςε ηελ πφιε, πνπ αλνηθνδνκήζεθε απφ ην Μάξθν Ώπξήιην. Αελ θαηφξζσζε φκσο λα απνθηήζεη πάιη ηελ παιηά ηεο αθκή. ΢ηε βπδαληηλή πεξίνδν έγηλε αμηφινγν εκπνξηθφ θέληξν θαη αθκάδνπζα πφιε. Οη Σνχξθνη ηελ θαηέθηεζαλ ην 13ν αη., αιιά ην 1344 πεξηήιζε ζηα ρέξηα ησλ ηππνηψλ ηεο Ρφδνπ. Λίγα ρξφληα αξγφηεξα (1402) θαηαιήθζεθε απφ ηηο νξδέο ησλ Μνγγφισλ ηνπ Σακεξιάλνπ, πνπ ιεειάηεζαλ θαη θαηέζηξεςαλ ηα ζπνπδαηφηεξα θηίξηά ηεο. Σν 1424 πεξηήιζε νξηζηηθά ζηνπο Σνχξθνπο, νη νπνίνη ηελ νλφκαζαλ "Γθηανχξ Εδκίξ" (΢κχξλε ησλ απίζησλ), επεηδή είρε πάξα πνιινχο Έιιελεο. Καηά ην 18ν αη. έγηλε ζεκαληηθφ πλεπκαηηθφ θαη εκπνξηθφ ειιεληθφ θέληξν. Κάζε θνξά πνπ ν ειιεληζκφο, νπνπδήπνηε αιινχ, επαλαζηαηνχζε, ν ηνπξθηθφο φρινο εθδήισλε ηα εθδηθεηηθά ηνπ έλζηηθηα πάλσ ζηνπο Έιιελεο ηεο ΢κχξλεο. Ώπηφ καξηπξνχλ νη θνβεξέο ζθαγέο ηνπ 1770, ηνπ 1797 θαη ηνπ 1821. Σν 1919 ε πφιε κε εθδειψζεηο ραξάο ππνδέρηεθε ηνλ ειεπζεξσηή ειιεληθφ ζηξαηφ θαη έγηλε πξσηεχνπζα ηεο Μηθξάο Ώζίαο. Λίγν, φκσο, θξάηεζε ε ραξά ησλ Βιιήλσλ. Όζηεξα απφ ηε Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή παξαδφζεθε ζηηο θιφγεο. Υηιηάδεο Έιιελεο ζθάρηεθαλ. Ο κεηξνπνιίηεο Υξπζφζηνκνο θαηαθξενπξγήζεθε θαη νη λανί, ηα ηδξχκαηα, νη ζρνιέο ηεο ππξπνιήζεθαλ. Ώπεξίγξαπηεο είλαη νη θξηθηαζηηθέο ζθελέο ησλ εκεξψλ εθείλσλ. Οη Σνχξθνη θαηέβαιαλ ηεξάζηηεο πξνζπάζεηεο γηα λα ηελ αλαζπγθξνηήζνπλ, αιιά αθφκα δελ έρεη θαηνξζψζεη λα θηάζεη ζηελ παιηά ηεο αίγιε. Απν ραξαθηεξηζηηθά ζπκάκαη απφ ηελ ΢κχξλε. Σηο πνιιέο νκνηφκνξθεο πνιπθαηνηθίεο (κπινθ) παληνχ – κάιινλ ν εξγνιάβνο πνπ ηα ρηίδεη είλαη ν ίδηνο – θαη ν δξφκνο ηεο πφιεο πξηλ ηνλ απηνθηλεηφδξνκν γηα ηελ Έθεζν πνπ ήηαλ ζρεδφλ «γπάιηλνο». Β ξε θάηη γιίζηξεο !!! Δ απφζηαζε απφ Çeşme έσο İzmir είλαη 89 ρικ αθνινπζψληαο ηνλ επαξρηαθφ απηνθηλεηφδξνκν D 300 (Otoyollar) κε ηζνπρηεξά δηφδηα αιιά 4 ισξίδεο ζε θάζε πιεπξά ηνπ δξφκνπ. Ώθήλνληαο πίζσ ηελ «ηεξαηνχπνιε» ηεο ΢κχξλεο θαη επεηδή ν ρξφλνο πίεδε αξθεηά – 16

ράζακε πνιχηηκν ρξφλν ζην Σζεζκέ κε ηεισλεία θιπ – θαηεπζπλζήθακε λφηηα πξνο ηηο πφιεηο Anadolu, Lisesi, Belevi, Selçuk … Βδψ έγηλε πξνιεπηηθφο αλεθνδηαζκφο απφ θαχζηκα θαη ηειηθά θηάζακε ζηελ Έθεζν ζε 50 ιεπηά – πεξίπνπ – απφζηαζε 85 ρικ.

ΔΦΔ΢Ο΢ – EPHESÛS Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ησληθέο πφιεηο, ζηα κηθξαζηαηηθά παξάιηα. ΢ηα ΐΏ ηεο ΢άκνπ ζψδνληαη ηα εξείπηά ηεο, θνληά ζηηο εθβνιέο ηνπ πνηακνχ ΚαΎζηξνπ. Σελ έρηηζαλ Έιιελεο άπνηθνη θαηά ηε κπθελατθή επνρή. ΢ηνπο ηζηνξηθνχο ρξφλνπο ήηαλ ρηηζκέλε πάλσ ζηηο ρακειέο πιαγηέο ησλ ιφθσλ Κνξεζφο θαη Πξίνλαο. ΢ηελ πεδηάδα, ζε απφζηαζε δχν ρηιηνκέηξσλ, βξηζθφηαλ ν πεξίθεκνο λαφο ηεο Άξηεκεο. Δ γφληκε γε θαη ε εμαηξεηηθή πεξηνρή ηεο πφιεο βνήζεζαλ ζηελ ηεξάζηηα αθκή ηεο, πνπ θξάηεζε αηψλεο νιφθιεξνπο. ΢ηελ αξραηφηεηα ήηαλ παξαζαιάζζηα πφιε. ΋κσο νη πξνζρψζεηο ηελ απνκάθξπλαλ 8 ρηιηφκεηξα απφ ηελ παξαιία. Σελ νλνκαζία ηεο νθείιεη ζε κία απφ ηηο εξσηθέο Ώκαδφλεο ηεο πξντζηνξηθήο επνρήο. Ώξραηφηεξεο νλνκαζίεο ήηαλ: Ώηκφλην, Οξηπγία, Ώιφπε, Πηειέα, Σξερεία. Δ ζεά Άξηεκε ζεσξνχληαλ πξνζηάηξηα ηεο πφιεο. Ήηαλ ε παξζέλα - κεηέξα θάζε δσήο θαη πξνζσπνπνίεζε ηεο γνληκφηεηαο ηεο γεο. Ο λαφο ηεο ζεάο ήηαλ έλα απφ ηα επηά ζαχκαηα ηνπ αξραίνπ θφζκνπ.

17

Πέληε θνξέο νηθνδνκήζεθε θαη ηζάξηζκεο θαηαζηξάθεθε. Σν 356 π.Υ., ν Δξφζηξαηνο, γηα λα δνμαζηεί ην φλνκά ηνπ, έθαςε ην λαφ. Πξνο ηηκή ηεο ζεάο ηεινχληαλ νη γηνξηέο Ώξηεκίζηα θαη Βθέζηα. Σν πνιίηεπκα ηεο Βθέζνπ ήηαλ ζηελ αξρή βαζηιεία. Έγηλε θαηφπηλ αξηζηνθξαηηθφ, χζηεξα δεκνθξαηηθφ, γηα λα επαθνινπζήζεη δηαθπβέξλεζε απφ ηπξάλλνπο θαη ηέινο πάιη απφ δεκνθξαηηθνχο. Σνλ θαηξφ ηνπ Μεγάινπ Ώιεμάλδξνπ ε πφιε γλψξηζε κεγάιε αθκή, πνπ ζπλερίζηεθε θαη ζηα ρξφληα ησλ δηαδφρσλ ηνπ. ΢ηνπο ειιεληζηηθνχο ρξφλνπο γλψξηζε ηελ εμνπζία ησλ ΢ειεπθηδψλ θαη ησλ Πηνιεκαίσλ ηεο Ώηγχπηνπ. Τπνινγίδεηαη φηη ηνλ 3ν αη. π.Υ. είρε 230.000 θαηνίθνπο. Ο Λπζίκαρνο, βαζηιηάο ηεο Θξάθεο, ηε κεηνλφκαζε "Ώξζηλφε", πξνο ηηκή ηεο γπλαίθαο ηνπ, αιιά νη Βθέζηνη κεηά ην ζάλαηφ ηνπ μαλάδσζαλ ζηελ πφιε ην παιηφ ηεο φλνκα. Ώξγφηεξα ε πφιε πεξηήιζε ζην θξάηνο ηεο Πεξγάκνπ θαη ηειηθά (190 π.Υ.) ζηε Ρσκατθή Ώπηνθξαηνξία. Σν 84 π.Υ. ν ΢χιιαο επηβάιιεη βαξηά θνξνινγία ζηνπο θαηνίθνπο ηεο. Σνλ θαηξφ ηνπ Ώπγνχζηνπ ε νηθνλνκηθή ηεο αθκή έθηαζε ζην απνθνξχθσκα. Σν 29 κ.Υ. ηζρπξφο ζεηζκφο θαηέζηξεςε πνιιέο νηθνδνκέο θαη κλεκεία ηεο. Μεηαρξηζηηαληθή πεξίνδνο. Ώπφ ηε ζηηγκή πνπ ν απφζηνινο Παχινο ίδξπζε ηελ πξψηε ρξηζηηαληθή θνηλφηεηα ηεο Βθέζνπ, ε πφιε απέθηεζε κεγάιε ζεκαζία. Δ ηξίρξνλε παξακνλή ηνπ Παχινπ εθεί έβαιε ηα ζεκέιηα ηεο ρξηζηηαληθήο ηεο παξάδνζεο. Σελ εγθαηέιεηςε κφλν φηαλ ν Αεκήηξηνο, πσιεηήο εηδσιίσλ ηεο Άξηεκεο, πξνθάιεζε εμέγεξζε ελαληίνλ ηνπ. Πξνο "Βθεζίνπο" απεπζχλεη κία απφ ηηο επηζηνιέο ηνπ ν Παχινο. ΢ηελ απνθάιπςε ηνπ Εσάλλε γίλεηαη ιφγνο θαη γηα ηνλ επίζθνπν ηεο Βθέζνπ. Καηά 18

κία παξάδνζε, ζηελ Έθεζν, πήγε λα κείλεη, καδί κε ηνλ επαγγειηζηή Εσάλλε, ε Παλαγία. Βθεί έγηλε ε Γ΄ Οηθνπκεληθή ΢χλνδνο θαη απφ ηνλ θαηξφ ηνπ απηνθξάηνξα Γήλσλα ν κεηξνπνιίηεο ηεο απέθηεζε παηξηαξρηθά δηθαηψκαηα. Καηά ηε βπδαληηλή πεξίνδν ε Έθεζνο ιεγφηαλ θαη Άγηνο Θενιφγνο. ΢ην κεζαίσλα ζρεδφλ εξεκψζεθε. Σειεπηαία ηεο κλεία θάλεη ν Άξαβαο γεσγξάθνο Βι Νηξίζη, πνπ ηελ νλνκάδεη "Βθεζίλ" θαη πεξηγξάθεη ηα εξείπηά ηεο (1082 κ.Υ.). Αξραηνινγία. Οη αλαζθαθέο έθεξαλ ζην θσο ην λαφ ηεο Άξηεκεο (Ώξηεκίζην), πνπ πξνζειθχεη θάζε ρξφλν ρηιηάδεο επηζθέπηεο. Σα εξείπηά ηνπ είλαη κεγαιφπξεπα θαη δείρλνπλ ην παιηφ κεγαιείν ηνπ. Τπάξρνπλ αθφκα ηα εξείπηα ηνπ ζεάηξνπ, ηεο βηβιηνζήθεο, ηεο αγνξάο, ηνπ σδείνπ (βιέπε πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο πην θάησ). ΢ψδεηαη επίζεο ν ρξηζηηαληθφο λαφο ηνπ Ώγίνπ Θενιφγνπ, απφ ηνλ νπνίν πήξε ηε ζεκεξηλή νλνκαζία ηνπ ην ηνπξθηθφ ρσξηφ "Ώγηαζνινχθ", πνπ είλαη ρηηζκέλν εθεί. Ώπηφο ν λαφο θαηαζηξάθεθε απφ ηνπο ΢ειηδνχθνπο, πνπ κε ηα πιηθά ηνπ έρηηζαλ ην ηδακί ηνπ Εζά (1375). Ώξγφηεξα ν Σακεξιάλνο καδί κε ην λαφ έθαςε θαη φιε ηελ πφιε. ΢ηελ Έθεζν ππάξρνπλ αθφκα ηα εξείπηα ρξηζηηαληθψλ λαψλ, ην ζπήιαην "ησλ επηά παηδηψλ", νη "θπιαθέο ηνπ Ώπ. Παχινπ" θαη ην ρξηζηηαληθφ λεθξνηαθείν. Λέγεηαη φηη ζηελ Έθεζν έγξαςε ην Βπαγγέιηφ ηνπ ν Εσάλλεο. Βθεί έζηεηιε σο επίζθνπν ν Παχινο ηνλ Σηκφζεν, πξνο ηνλ νπνίν απεπζχλεη θαη δχν επηζηνιέο. Σν θπξηφηεξν αμηνζέαην ζηελ πεξηνρή είλαη ν αξραηνινγηθφο ρψξνο ηεο Βθέζνπ θαη ην κνπζείν ηεο. Δ Έθεζνο γεσγξαθηθά βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο δπηηθήο Ώλαηνιίαο – ε παιηά νλνκαζία ηεο Μηθξάο Ώζίαο – απφ ηελ Fotsa (Φψθαηα) κέρξη ην Bodrum (Ώιηθαξλαζζφο) ήηαλ ε πεξηνρή ηεο μαθνπζηήο Εσλίαο.

INFO: ηα πην παιηά επξήκαηα ζηελ Έθεζν ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ 5ε πξνρξηζηηαληθή ρηιηεηία. Δ πξψηε νλνκαζία ηεο Βθέζνπ ήηαλ Άπαζα. Ώπηφ δέρνληαη θαη νη γισζζνιφγνη. Δ ιέμεο «Άπαζα» ππάξρεη θαη ζηα ρεηηηθά θείκελα. Δ Άπαζα ήηαλ ε πξσηεχνπζα ηνπ βαζηιείνπ ηεο Άξδαβα πνπ ίδξπζε ν Ώρηγηάβαο (Achiyava).

19

. Σα επξήκαηα ησλ αλαζθαθψλ (1400-1300 π.Υ.) πνπ εθηίζεληαη ζην αξραηνινγηθφ κνπζείν ηεο Βθέζνπ καξηπξνχλ κηα κπθελατθή εγθαηάζηαζε θαηνίθσλ γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ή κηα εκπνξηθή απνηθία ζηελ Έθεζν.

(Achiyava). Πάλησο ζχκθσλα κε ηνλ ηζηνξηθφ Δξφδνην, ε Έθεζνο ηδξχζεθε γχξσ ζηα 1.000 π.Υ. νη πξψηεο αλαζθαθέο ζηελ Έθεζν, άξρηζαλ απφ ηνλ Άγγιν κεραληθφ J.T. Wood θαηά ηελ ζεηξά εξγαζηψλ ηνπ ζηδεξνδξφκνπ Izmir – Aydin ην 1863. Δ αξραία πφιεο ηεο Βθέζνπ έπαζε κεγάιεο δεκηέο απφ ηνπο θαηαζηξνθηθνχο ζεηζκνχο ησλ 354, 358 & 365 π.Υ. Πνιχ θνληά είλαη θαη ε αξραία πφιε ηεο Μαγλεζίαο – 25 ρικ – αλαηνιηθά ηεο Βθέζνπ.

Σα θπξηόηεξα αμηνζέαηα ζηελ Έθεζν είλαη: . ε βηβιηνζήθε ηνπ Κέιζνπ, . ην κεγάιν ζέαηξν, . ν δξόκνο ηνπ ιηκαληνύ θαη . ε Ηεξά Οδόο.

Ζ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ ΣΟΤ ΚΔΛ΢ΟΤ: Βίλαη ην κλεκεηψδεο θηίζκα πνπ βιέπεη πξνο ηελ πιαηεία θαη ηελ νδφ ησλ Κνπξεηψλ (Curettes Way). ΢χκθσλα κε ηελ επηγξαθή ηεο βηβιηνζήθεο, είλαη ην λεθξηθφ ζεκείν ηνπ Σηβεξίνπ Ενπιίνπ Κέιζνπ Πνιεκατλνχ. Ο Κέιζνο κεηαμχ 105-107 π.Υ. ήηαλ χπαηνο (ηνπηθφο θπβεξλήηεο) ηεο Ώζηαηηθήο επαξρίαο. Σελ αλέγεξζε ηεο βηβιηνζήθεο άξρηζε ν γηνο ηνπ, Σηβέξηνο Ενχιηνο Ώθχιαο, αιιά ιφγσ ηνπ αηθλίδηνπ ζαλάηνπ ηνπ, δελ πξφιαβε λα ηελ νινθιεξψζεη θαη έηζη ε βηβιηνζήθε απνπεξαηψζεθε απφ ηνπο θιεξνλφκνπο ηνπ Ώθχια. Ο Ώθχια γηα λα εμαζθαιίζεη ηα πνιιά βηβιία (ξνιά & πάππξνη) άθεζε θιεξνλνκηά 25.000 δελάξηα (πνιχ κεγάιν πνζφ γηα ηελ επνρή). Δ αλέγεξζε λεθξηθνχ ηάθνπ ελφο δηνηθεηή ζην θέληξν ηεο πφιεο ζα κπνξνχζε λα ηξαβήμεη ηελ νξγή ηνπ ιανχ. Έηζη κε ηελ ζθέςε απηή ην 135 κ.Υ. ην κλεκείν ρηίζηεθε ζαλ βηβιηνζήθε, έλα φκνξθν θηίζκα κε εκθαλή επηξξνή 20

ιαηηλνειιεληθψλ ζηνηρείσλ ( 2° κ.Υ. αηψλαο. ΢ήκεξα ζε θαιή θαηάζηαζε ζψδεηαη έλα κεγάιν κέξνο ηεο βηβιηνζήθεο ηνπ Κέιζνπ. Αεμηά θαη αξηζηεξά ηεο βηβιηνζήθεο δεζπφδνπλ δχν κεγάια αγάικαηα, ηεο Βπηζηήκεο (αξηζηεξά) θαη ηεο Ώξεηήο (δεμηά). ΐέβαηα ηα ζεκεξηλά αγάικαηα πνπ βιέπνπκε είλαη ... αληίγξαθα θαη ζπκβνιίδνπλ ηηο αλψηεξεο ηδηφηεηεο ηνπ Κέιζνπ δειαδή: ηελ ΢ΟΦΗΑ, ηελ ΑΡΔΣΖ, ηελ ΔΠΗ΢ΣΖΜΖ θαη ηελ ΔΤΝΟΗΑ (Ώληίιεςε). Σα απζεληηθά αγάικαηα εθηίζεληαη ζην ηκήκα ηνπ κνπζείνπ ηεο Βθέζνπ ζηελ ΐηέλλε ζηήλ Ώπζηξία. .

.

. Ώθξηβψο δεμηά βξίζθεηαη ε πχιε ηνπ Μηζηδξάηε ή πχιε ηνπ Ώπγνχζηνπ φπνπ θαη ν λαφο ηνπ Ώλδξηαλλνχ (βι. Φσην). επζεία ζηα 110 κ., βξίζθεηαη ε πιαηεία θαη ην εκπνξηθφ θέληξν ηεο επνρήο. Δ δνκή ηεο θαηαζθεπήο ησλ πιηθψλ ( πέηξα - κάξκαξν ) είλαη ζε ρηαζηή δηάηαμε (βι. Φψην), ην ηέκπιν ηνπ Ώλδξηαλλνχ - κε ηνλ νκψλπκν λαφ - κε ην θεθάιη ηεο Μέδνπζαο ( γηα λα θξαηάεη καθξηά ηα θαθά … πλεχκαηα.

ΣΟ ΜΔΓΑΛΟ ΘΔΑΣΡΟ Σν κεγάιν ζέαηξν ηεο Βθέζνπ βξίζθεηαη ζρεδφλ αθνπκπηζκέλν ζην Παλαγίξ Νηάγ (Πίνλ ΋ξνο) θαη έρεη ρσξεηηθφηεηα 30.000 ζεαηέο θαη είλαη ην κεγαιχηεξν ζέαηξν πνπ

.

21

δηαηεξείηαη ζήκεξα ζε φιν ηνλ θφζκν. ΐιέπεη πξνο ην ιηκάλη ηεο πφιεο (Harbor street) θαη απηνί πνπ έξρνληαλ απφ ην ιηκάλη γηα ην ζέαηξν εληππσζηάδνληαλ απφ ην κεγαιείν ηνπ θηίζκαηνο. Σν ζέαηξν θηίζηεθε πξψηε θνξά επί ειιεληζηηθήο πεξηφδνπ αιιά ηνλ 10 κ.Υ. αηψλα δηαπιαηχλζεθε απφ ηνπο Ρσκαίνπο.

Ο ΓΡΟΜΟ΢ ΣΟΤ ΛΗΜΑΝΗΟΤ Ο δξφκνο πνπ πεξλάεη κπξνζηά απφ ην ζέαηξν θαη ζπλερίδεη πξνο ην ζηάδην είλαη ε ζπλέρεηα ηεο Μαξκάξηλεο νδνχ. Ώξρίδεη κπξνζηά απφ ην ζέαηξν θαη θηάλεη κέρξη ην Ληκάλη – φπνπ θνληά είλαη ην Kuşadası θαη απέλαληη ε Βιιεληθή ΢άκνο Ο δξφκνο θαη απφ ηηο δχν άθξεο είρε απφ κηα κεγαιφπξεπε πχιε ζε ζρήκα αςίδαο ζξηάκβνπ κε 3 εηζφδνπο. Κνληά ζηηο πχιεο ππήξραλ θαη απφ κηα πεγή. Δ νδφο είρε κήθνο 500 κ. θαη ηηο λχρηεο θσηηδφηαλ κε 50 θαληήιηα. (Δ Έθεζνο, ε Ρψκε θαη ε Ώληηφρεηα ήηαλ απφ ηηο ζπάληεο πφιεηο πνπ θσηηδφηαλ ηελ λχρηα) φιε ε νδφο είλαη καξκαξνζηξσκέλε.

CURETTES WAY (Ζ ΟΓΟ΢ ΣΧΝ ΚΟΤΡΖΣΧΝ) Βίλαη ν δξφκνο κε ηηο θνιψλεο πνπ θηάλεη κέρξη ηελ πιαηεία κπξνζηά ζηελ βηβιηνζήθε ηνπ Κέιζνπ. Μέζα ζηα αγάικαηα βιέπνπκε κηα βάζε κε απνηχπσκα παηεκαζηάο πνπ ζπκβφιηδε ηελ είζνδν ζε έλα «ζπίηη» πνπ νη θνπέιεο εληφο αζθνχζαλ ην …... αξραηφηεξν επάγγεικα.

– ΐι. ζρεη. θσην ζει. 21 επάλσ δεμηά ΤΓ. ζηελ έμνδν ηεο θσκφπνιεο ΢ειηζνχθ πξνο Κνπζάληαζη βξίζθεηαη ν πεξίθεκνο λαόο ηεο Αξηέκηδνο πνπ ήηαλ έλα απφ ηα 7 ζαχκαηα ηνπ αξραίνπ θφζκνπ. Ώπφ ακέιεηα ην πξνζπεξάζακε – ηελ άιιε θνξά ίζσο. (βι. θσην θάησ αξηζηεξά). Ώθήλνληαο πίζσ κε αλάκηθηα ζπλαηζζήκαηα ηελ αξραία πνιηηεία ηεο Βθέζνπ, αθνινπζνχκε ηνλ επαξρηαθφ δξφκν (OTOYOLAR D515) κε θαηεχζπλζε πξνο ηελ επαξρία ηεο Aydin κε ηελ νκψλπκε πφιε, ζηελ ζπλέρεηα ζην Sultanhisar, 22

θαη κεηά απφ 45 ρικ θηάλνπκε ζην Nazilli, θαη απφ εθεί δηακέζνπ ηεο D320 ( Β87 ) κπαίλνπκε ζηελ επαξρία Denizli θαη δηακέζνπ ησλ ρσξηψλ Adakoy & Akkoy ζην ηέινο θαηεπζπλφκαζηε πξνο αλαηνιάο κε ηειηθφ πξννξηζκφ ην Pamukkale θαη ηελ Hierapolis. Ώξγά ην απφγεπκα ηεο ίδηαο εκέξαο θηάζακε ζην ΑΚΚΟΤ ( πνιχ θνληά ζην Πακνπθθαιέ ) φπνπ έγηλε ε πξψηε δηαλπθηέξεπζε ζηελ ηνπηθή παλζηφλ ηνπ TURKU HASAN κε εζσηεξηθφ γθαξάδ (κε ιίγα $ καδί κε θαγεηφ θαη πξσηλφ) βι. ζρεηηθή θσηνγξαθία ζηελ επφκελε ζειίδα. Πεξίπνπ 350 ρικ ζπλνιηθή απφζηαζε.

.

16 ΢επηέκβξε 2000. Βπφκελε εκέξα. Μεηά ηππηθφ ηνπξθηθφ πξσηλφ (ηζάη – ειηέο – αγγνχξη – ςσκί …) αλαρσξήζακε απφ ην ΏΚΚΟΤ γηα επίζθεςε ζηνλ «ΛΒΤΚΟ ΠΏΡΏΑΒΕ΢Ο» = Pamukkale πεξίπνπ 3 ρικ. Δ πηλαθίδα πνπ καο θαισζνξίδεη κπαίλνληαο ζηελ πφιε ιέεη: Welcome to white paradise / beyaz cennete hoş gediniz pamuk kale. (βιέπε ζρεηηθέο θσηνγξαθίεο)

23

PAMUKKALE = θάζηξα από βακβάθη (αξραία HIERAPOLIS) H πξψηε εληχπσζε πνπ ζνπ δίλεη ε πεξηνρή είλαη ζαλ λα έρεη … ρηνλίζεη θαη ζηαιαθηίηεο απφ πάγν έρνπλ ζρεκαηίζεη ππέξνρα ζρέδηα κέζα ζηηο θπζηθά δηακνξθσκέλεο ιίκλεο. Δ πθή ηνπ εδάθνπο είλαη απφ αιαηνγελή ηδήκαηα πνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ην αζβέζηην δεκηνχξγεζε θπζηθέο βάζξεο (ιίκλεο) ζηαιαθηίηεο θαη ζηαιαγκίηεο. Σν λεξφ είλαη πάληνηε δεζηφ κε ζηαζεξή ζεξκνθξαζία. Σν βξάδπ θιείλνπλ ηελ ξνή ηνπ λεξνχ θαη ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα νηθηαθή ή ηνπξηζηηθή ρξήζε.

ΗΔΡΑΠΟΛΗ΢ – HIERAPOLIS

24

Επάνω: διάθορες θωηο από ηο Παμούκκαλέ (Pammukale) και ηην Ιεράπολη (Hierapolis).

΢ηνλ ίδην ρψξν πνπ βξίζθεηαη ην Pamukalle, ππάξρεη θαη ν μαθνπζηφο αξραηνινγηθφο ρψξνο ηεο Ηεξάπνιεο (Hierapolis). Σν 190 π.Υ. ε πφιε θηηάρηεθε απφ ηνλ ΐαζηιηά ηεο Πεξγάκνπ Βπκέλην. Οη ηφηε θάηνηθνη – φπσο θαη νη ζεκεξηλνί – ρξεζηκνπνηνχζαλ ηα ηξερνχκελα δεζηά λεξά ηεο πεξηνρήο γηα ηελ … θαζεκεξηλή ρξήζε. Έλαο άιινο ιφγνο ήηαλ ε γεσγξαθηθή ζέζε (πςειφο ιφθνο) θαη νη θάηνηθνη είραλ ηελ επρέξεηα λα επηηεξνχλ ηελ επξχηεξε πεξηνρή απφ πηζαλνχο εηζβνιείο / ερζξνχο.

25

Γχξσ ζην κεζεκέξη θαη κεηά ηελ ζρεηηθή μελάγεζε – θσηνγξάθεζε – αθήλνπκε πίζσ .καο ηελ πεξηνρή θαη θαηεπζπλφκαζηε αλαηνιηθά δηα κέζνπ ηεο επαξρηαθήο νδνχ D 320 πξνο Denizli. Βδψ θνληά βξίζθεηαη θαη ε πφιε ηεο Laodicaes (Λανδίθεηα). ΢πλερίδνπκε πην αλαηνιηθά πάλσ ζηνλ επαξρηαθφ δξφκν (D 320), πεξλάκε απφ ηελ ιίκλε Άηδί Γθηφι (Aci Gol) = Πηθξή ιίκλε, ή Sorsofu Golü (΢νξζνβνχ Γθηνινχ) πνπ βξίζθεηαη ζηελ Βπαξρία Afyon. – βι ράξηε Σα λεξά ηεο ιίκλεο είλαη ζεηνχρα θαη αλαβιχδνπλ απφ ζεξκέο πεγέο ζηα ΐφξεην Ώλαηνιηθά ηεο. ΢ηε ζπλέρεηα κπαίλνπκε ζηελ επαξρία Isparta φπνπ βξίζθεηαη θαη ε ιίκλε Burdur.

İSPARTA (΢ΠΑΡΣΖ) Δ İSPARTA (΢ΠΑΡΣΖ), είλαη κηα πφιε ζηελ ΝΑ Σνπξθία θαη πξσηεχνπζα ηεο νκψλπκεο επαξρίαο. Δ πφιε απέρεη πεξίπνπ 100 ρικ ΐ απφ ηελ Antalya θαη βξίζθεηαη ζε κηα πεξηνρή φπνπ θπξηαξρνχλ πνιιέο ιίκλεο – θπξίσο ζηελ επαξρία ηνπ Εθνλίνπ -.

26

Δ Εsparta είλαη θεκηζκέλε γηα ηα πνιιά εξγνζηάζηα θαηαζθεπήο ραιηώλ, θαζψο θαη γηα ηελ παξαγσγή κηαο εηδηθήο πνηθηιίαο ηξηαληάθπιινπ (rose), αιιά θαη γηα ην ιάδη απηνχ πνπ κεηά απφ ηελ επεμεξγαζία ηνπ απφ ηα ζρεηηθά εξγνζηάζηα ( απφ ηηο αξρέο ηνπ 19νπ αη.) εμάγεηαη ζηελ ΐνπιγαξία αιιά θπξίσο ζηελ Γαιιία γηα ηελ βάζε θαη παξαζθεπή αξσκάησλ (perfumes). Δ πφιε έπαημε ζεκαληηθφ ξφιν ζην εκπφξην απφ ηελ επνρή ησλ ΐπδαληηλψλ κε ηελ νλνκαζία Baris, θαη ζηε ζπλέρεηα θαηαιήθζεθε απφ ηνπο Seljuk Turks ζηηο αξρέο ηνπ 13νπ αη. θαη επαλήιζε ζηελ θπξηαξρία ηεο Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαο ζην ηέινο ηνπ 14νπ αηψλα. ΢ηελ ΢πάξηε ππάξρνπλ πνιιά ηδακηά (mosques) φπσο ην Firdevs PaΊ Camii δεκηνπξγία ηνπ αξρηηέθηνλα ηεο Σνπξθηθήο απιήο Sinan ηνλ 16ν αηψλα. Ο πιεζπζκφο αλέξρεηαη ζε 113.700 θαη., (1990). Φεχγνληαο απφ ηελ İSPARTA (΢ΠΏΡΣΔ), αθνινπζνχκε ΝΏ ηνλ επαξρηαθφ δξφκν D 330 θαη ζηελ ζπλέρεηα έρνληαο ζηα αξηζηεξά καο ηελ ιίκλε Eğridir αθνινπζνχκε ηνλ επαξρηαθφ δξφκν D 695 κε πξννξηζκφ ην AKŞEHİR. Κνληά ζηελ ιίκλε Elçidir κηα ζηάζε ζην νκψλπκν ρσξηφ θαη ζην ηνπηθφ Mini Market γηα λα αγνξάζνπκε λεξφ θαη ηξφθηκα θαη ζπλερίδνπκε. Δ γε απηή ήηαλ γλσζηή απφ ηα αξραία ρξφληα θαη ζην Catalhoyuk (Σζαηάιρνγηνχθ) 27

ππάξρνπλ ίρλε απφ ηηο αξραηφηεξεο πφιεηο ηνπ θφζκνπ. Δ πξψηε κεγάιε πφιε πνπ ζπλαληάκε είλαη ην Akşehir (Ώθζερίξ = Λεπθή πφιε – Βιιελ. Ολνκαζία Φηινκήιην).

AKSEHIR – ΑΚ΢ΔΥΗΡ (αξρ. Φηινκήιην) Σν Αθζερίξ είλαη κηα ζχγρξνλε πφιε κε αξθεηά κλεκεία αληηπξνζσπεπηηθά ηεο ηζηνξίαο ηεο θεληξηθήο Ώλαηνιίαο. ΢ε απηήλ έδεζε ηνλ 15ν αηψλα ν πεξίθεκνο Ναζξεληίλ Υφηδαο, ηνπ νπνίνπ ηα αλέθδνηα θαη νη εχζπκεο ηζηνξίεο γλσξίδνπκε απφ ηνπο παππνχδεο καο. Σν Ώθζερίξ είλαη ε πξσηεχνπζα ηεο νκψλπκεο επαξρίαο ηνπ λνκνχ ηνπ Εθνλίνπ θαη αξηζκεί 60.000 θαη. ΢ηα λφηηα πεξίρσξα ηνπ Ώθζερίξ ζπλαληνχκε ηνπο Σνπξθνκάλνπο ελψ αλαηνιηθά θαη λφηηα ηεο πφιεο Ειγθίλ βξίζθνληαη πνιιέο νκάδεο Κηξθαζίσλ. ΐξίζθεηαη λφηηα ηεο νκψλπκεο ιίκλεο θαη ηνπο πξφπνδεο ηεο «νξνζεηξάο ηνπ ΢νπιηάλνπ» Sultan Dağları ελψ πξνο ηα ΐΏ ηνπ απιψλεηαη κηα κεγάιε θνηιάδα. Σν Ώθζερίξ βξίζθεηαη ζην ζηαπξνδξφκη ησλ νδηθψλ αξηεξηψλ 695 θαη 300 πνπ ζπλδένπλ ηελ Άγθπξα κε ην Μπέεζερίξ θαη ην Εθφλην κε ην Ώθηφλ Καξάρηζάξ, αληίζηνηρα. Λίγν βνξεηφηεξα βξίζθεηαη θαη ν ζηδεξνδξνκηθφο ζηαζκφο ηεο γξακκήο AfyonKarahisar – Konya.

LAKE BEYSEHIR –Λίκλε Μπέεζερίξ (αξρ. Κάξαιηο)

Σν Beyşehir (Μπέεζερίξ) είλαη ην θέληξν ηεο νκψλπκεο επαξρίαο ηνπ Εθνλίνπ κε 45.000 θαηνίθνπο. Βίλαη κηα γξαθηθφηαηε πφιε ζηηο φρζεο ηεο ιίκλεο Μπέεζερίξ (αξραίαο Κάξαιηο), ηεο ηξίηεο κεγαιχηεξεο ζε φιε ηελ Σνπξθία. Σν ηέκελνο ηεο πόιεο ην Esrefoglu Camii (Βζξέθνγινπ Σδακί) παξνπζηάδεη πνιχ κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ ηερλνηξνπία θαη ζίγνπξα αμίδεη λα ην επηζθεθηείηε, αλ πεξάζεηε απφ εδψ. . . Βπίζεο ζηελ πφιε ζπλαληνχκε αξθεηά 28

παξαδνζηαθά ζπίηηα. Μηα μαθληθή δπλαηή λεξνπνληή καο θαζπζηέξεζε αξθεηά ζηελ πνξεία καο γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Εθνλίνπ. Ώπηφ καο αλάγθαζε λα ζηακαηήζνπκε ζην ρσξηφ Yesilanda δίπια ζηελ ιίκλε Beyşehir – φπνπ ππάξρεη έλα κηθξφ λεζάθη – κε κηα Βιιεληθή εθθιεζία ππφ αλαθαηαζθεπή πάλσ ζ‟ απηφ. Μεηά ηελ λεξνπνληή ν ήιηνο καο ππνδέρηεθε μαλά θαη έηζη θάλακε κηα ζηάζε γηα ηνπξθηθφ θαθεδάθη ζε θάπνην κηθξφ ηνπξηζηηθφ παξαιίκλην θαθέ - κπαξ / παλζηφλ ην “SAHIL”. Βδψ είρακε ηελ επθαηξία λα κειεηήζνπκε ηνπο ράξηεο καο θαη λα πξνγξακκαηίζνπκε ην ππφινηπν ηαμίδη καο. Ώθήλνληαο πίζσ καο ην AKŞEHİR θαη ηελ ιίκλε Beyşehir ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο πην Ώλαηνιηθά θαη κπαίλνπκε ζηνλ Ννκό ηνπ Ηθνλίνπ (Konya) πνπ είλαη θαη ν πην αξαηνθαηνηθεκέλνο ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο, αθνχ ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ απιψλεηαη κηα ηεξάζηηα ζηέπα.

KONYA - ΗΚΟΝΗΟ Ζ KONYA (Κφλπα) ήηαλ θαη είλαη ην θπζηθφ ζηαπξνδξφκη ζην νπνίν ζπλαληψληαη νη δξφκνη πνπ ελψλνπλ φιε ηελ Ώλαηνιία απφ ηα λφηηα παξάιηα κέρξη ηελ Άγθπξα θαη απφ ην Ώηγαίν κέρξη ηα αλαηνιηθά ζχλνξα. Σν Εθφλην βξίζθεηαη ζηε κέζε ηεο ζηέπαο ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο θαη ην ηνπίν πνπ ζπλαληά ν ηαμηδηψηεο πνπ θαηεπζχλεηαη πξνο απηφ είλαη μεξφ, άλπδξν θαη έξεκν κέρξη εθεί πνπ θηάλεη ην βιέκκα, κε ειάρηζηεο «νάζεηο» πξαζίλνπ λα ζπάλε ηε κνλνηνλία. Δ πφιε έρεη ηελ θήκε ηεο πην ζπληεξεηηθήο πόιεο ηεο Σνπξθίαο θαη νη θάηνηθνί ηεο ζεσξνχληαη απφ ηνπο επιαβέζηεξνχο θαη πην ζενζεβνχκελνπο πνιίηεο ηεο ρψξαο. Βδψ εμάιινπ βξίζθεηαη θαη ην καπζσιείν ελφο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο εγέηεο ηνπ Εζιάκ, ηνπ Μεβιάλα Σδειαιιεδίλ Ρνπκί (Mevlana ζεκαίλεη δάζθαινο, νδεγφο καο) πνπ ιεηηνπξγεί ζήκεξα σο κνπζείν είλαη ην ζεκαληηθφηεξν κλεκείν ηνπ Εθνλίνπ αιιά θαη έλα απφ ηα ηεξφηεξα ηζιακηθά κλεκεία ηεο Ώλαηνιίαο. Ώπφ καθξηά κπνξείηε λα δείηε ηνλ πξάζηλν κηλαξέ ηνπ θαη αθνχ πιεξψζεηε ην εηζηηήξην ζηελ θχξηα είζνδν ζα κπείηε ζε έλαλ πνιχ σξαίν θήπν φπνπ βξίζθεηαη θαη ε θξήλε ησλ θαζαξκώλ ην şadırvan φπνπ νη πηζηνί πιέλνληαη φπσο επηβάιιεη ην επίζεκν ηειεηνπξγηθφ ηεο ζξεζθείαο ηνπο.

29

΢ην κεγαινπξεπέο εζσηεξηθφ ηνπ ηεκέλνπο βιέπνπκε πνιιέο ζαξθνθάγνπο δεξβίζεδσλ θαη ε κεγαιχηεξε είλαη απηή ηνπ Μεβιάλα (ζνθηζηήο, θηιφζνθνο, πνηεηήο). Ο ίδηνο ίδξπζε ην ηάγκα ησλ Γεξβίζεδσλ ησλ γλσζηψλ σο Μεβιεβήδσλ ή πεξηζηξεθόκελσλ. ΢ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα ζην Εθφλην ππήξραλ δέθα ρηιηάδεο δεξβίζεδεο. Σν 1925 φκσο ν Κεκάι Ώηαηνχξθ κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ηεο Σνπξθίαο θαηάξγεζε ην ηάγκα ησλ πεξηζηξεθφκελσλ δεξβίζεδσλ θαη φιεο ηηο ηζιακηθέο αδειθφηεηεο. Σν 1957 επηηξάπεθε ζηνπο πεξηζηξεθφκελνπο δεξβίζεδεο λα αλαζπγθξνηεζνχλ σο «πνιηηηζηηθφο ζχιινγνο» θαη κφλν. Παξαζηάζεηο δίλνληαη ζε φιν ηνλ θφζκν αιιά ην original γίλεηαη απφ 10 έσο 17 Αεθεκβξίνπ θπξίσο γηα ηνπξηζηηθφ ελδηαθέξνλ θαη κφλν. Δ πφιε ηνπ Εθνλίνπ έρεη πεξηζζφηεξνπο απφ 700.000 θαηνίθνπο θαη είλαη πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ ηεο Σνπξθίαο. Θα δείηε θαη αξθεηνχο ηζηγγάλνπο λα πεξηθέξνληαη ζην Εθφλην αθνχ έρνπλ ζπγθεληξσζεί εδψ κάιινλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ απφ φηη ζε άιιεο πφιεηο ηεο Σνπξθίαο. Αο δνύκε ζηα γξήγνξα ηελ ηζηνξία ηνπ Ηθνλίνπ. Βίλαη απφ ηηο αξραηφηεξεο πφιεηο ηνπ θφζκνπ εδψ θαη 4.000 ρξφληα απφ ηελ επνρή ησλ Υεηηαίσλ πνπ ηελ νλφκαδαλ Κνπγνπάλα. Ώξγφηεξα εγθαηαζηάζεθαλ νη Φξύγεο, νη Λπδνί, νη Πέξζεο, ψζπνπ λα ηελ θαηαιάβεη ην 333 π.Υ. ν Μέγαο Αιέμαλδξνο νπφηε άξρηζε θαη ν εμειιεληζκφο ηεο. Έπεηηα πεξηήιζε ζηνπο ΢ειεπθίδεο, ζην βαζίιεην ηεο Πεξγάκνπ γηα λα πεξάζεη ηειηθά ην 133 π.Υ. ζηνπο Ρσκαίνπο. Σν 46 έσο ην 47 κ.Υ. έκεηλε ν Απόζηνινο Παύινο ν νπνίνο ίδξπζε θαη νξγάλσζε ηελ πξψηε ρξηζηηαληθή θνηλφηεηα. Ώπφ εδψ θαηάγεηαη θαη ε Αγία Θέθια. Ώξθεηνχο αηψλεο αξγφηεξα θαη κεηά ηελ πεξίθεκε κάρε ηνπ Μαληδηθέξη ην 1071 θαη ηελ εηζβνιή ησλ ΢ειηδνύθσλ θαη ησλ Σνπξθνκάλσλ ζηελ Μηθξά Ώζία ε πφιε βξέζεθε νξηζηηθά εθηφο Βπδαληηλήο θπξηαξρίαο. Οκάδεο ΢ειηδνχθσλ πνπ απηνλνκήζεθαλ απφ ηελ ΢ειηδνχθηθε απηνθξαηνξία ηεο ΐαγδάηεο ηδξχζαλ ην πεξίθεκν ΢νπιηαλάην ηνπ Ρνύκ κε κεγάιε αθκή. Σνλ 13ν αηψλα ν Μάξθν Πόιν πέξαζε απφ ηελ πφιε θαη ζηα απνκλεκνλεχκαηα ηνπ αλαθέξεη φηη ήηαλ θέληξν παξαγσγήο ησλ πεξίθεκσλ ραιηψλ ηεο Ώλαηνιίαο. Έδξα ηεο αδειθόηεηαο ησλ Μεβιεβήδσλ κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο αδειθφηεηεο δεξβίζεδσλ αλέδεημε ηε κεγάιε πξνζσπηθφηεηα ηνπ εγέηε ηνπο Σδειαιιεδίλ Ρνπκί, ηνπ νπνίνπ ν ηάθνο απνηειεί αθφκα θαη ζήκεξα ζεκείν αλαθνξάο θαη ηφπν πξνζθπλήκαηνο φισλ ησλ κνπζνπικάλσλ.

30

Οη αηψλεο πέξαζαλ θαη ην ζεκεξηλφ Εθφλην είλαη ρσξηζκέλν ζε παιηά θαη ζχγρξνλε πφιε. Δ θαηλνχξγηα πφιε δελ παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ηνπξηζηηθφ ελδηαθέξνλ. Τπάξρεη κέρξη θαη ζήκεξα κηα αληίιεςε φηη ην Εθφλην είλαη αθηιφμελν γηα ηνπο «άπηζηνπο» ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ ππάξρεη θακηά δηαθνξά κε ηηο ππφινηπεο πφιεηο ηεο Σνπξθίαο σο πξνο ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηζθεπηψλ αξθεί λα ιάβεηε νξηζκέλεο απιέο πξνθπιάμεηο ψζηε λα κελ πξνθαιέζεηε ην θνηλφ αίζζεκα θαη ηα απζηεξά νκνινγνπκέλσο ήζε ησλ θαηνίθσλ, ηδηαίηεξα αλ επηζθεθηείηε ρψξνπο θαη κλεκεία πνπ ζεσξνχληαη ηεξά, πξέπεη λα είζηε πξνζεθηηθνί.  Σνπξηζηηθέο Πιεξνθνξίεο:  (+90-332) 3511074  Ννζνθνκείν:  (+90-332) 4181021  Ώζηπλνκία:  (+90-332) 2365760 ------

KARAPINAR - (Καξάπηλάξη) / (Ζθαίζηεηα & Έξεκνη) Φεχγνληαο απφ ην Εθφλην θαη αθνινπζψληαο αλαηνιηθά ηνλ δξφκν D 330 ζπλαληάκε ηελ πεξηνρή Karapinar (Καξάπηλάξη) κε ηελ νκψλπκε θσκφπνιε αιιά θαη έλα άιιν κνλαδηθφ θπζηθφ θαηλφκελν, απφ ηα πνιιά ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο. Πξφθεηηαη γηα ηελ εθαηζηεηαθή ιίκλε ηνπ φξνπο Mekedag (Μεθεληάγ) ε νπνία πηζηεχεηαη φηη ζρεκαηίζηεθε σο εμήο: ην εθαίζηεην πνπ βξηζθφηαλ εδψ εμεξξάγε θαη ζρεκάηηζε κηα ιίκλε, αιιά αθνινχζεζε θαη κηα δεχηεξε έθξεμε κέζα ζηελ πξψηε εθαηζηεηαθή ιίκλε, ε νπνία δεκηνχξγεζε έλα δεχηεξν κηθξφηεξν θξαηήξα κέζα ζηνλ πξψην πνπ πηα πεξηβάιινληαλ απφ ηελ ιίκλε πνπ ηνλ θχθισλε ζε ζρήκα δαρηπιηδηνχ. Δ πεξηνρή απφ ςειά ζπκίδεη κεμηθάληθν θαπέιν θαη έρεη ηελ ηζπαληθή νλνκαζία Καιληέξα. Οπζηαζηηθά είλαη δπν εθαίζηεην ην έλα κέζα ζην άιιν. Δ δηάκεηξνο ηνπ εμσηεξηθνχ θξαηήξα είλαη 4 ρικ. ΢ηελ πεξηνρή ζα δείηε επίζεο εξείπηα απφ ηα νξπρεία αιαηηνχ πνπ απνηεινχζε ηνπξθηθφ κνλνπψιην. ΐφξεηα απφ ηελ ιίκλε θαη κεηά απφ 3 ρικ πεξίπνπ βξίζθεηαη άιιε κηα εθαηζηεηαθή ιίκλε απφ ηελ απέλαληη πιεπξά ηνπ δξφκνπ, ε Acıgöl (Αηδίγθηόι) ε πηθξή ιίκλε. Έμσ απφ ην Καξάπηλάξ βξίζθεηε θαη ε κνλαδηθή πξαγκαηηθή έξεκνο ηεο Σνπξθίαο κε έθηαζε 16.000 εθηάξηα κε ακκψδεηο ιφθνπο θαη γθξίδα ΐξαρηά. Γηα λα έξζεηε εδψ αθήλεηε ην Καξάπηλάξ θαη ζπλερίδεηε αλαηνιηθά πάλσ ζηνλ D 330. Μεηά ζηξίςηε δεμηά 12 ρικ πεξίπνπ. Πξνζνρή φκσο κελ αλαπηχζζεηε κεγάιεο ηαρχηεηεο γηαηί ζην δξφκν ζπλήζσο θξχβνληαη ξαληάξ ηεο ηξνραίαο ηα νπνία ειέγρνπλ ηελ ηαρχηεηα (ην πξφζηηκν είλαη πεξίπνπ 40 € ) θαη έλα πιαηχ ρακφγειν. !!

31

΢ηε Νφηηα πιεπξά ηνπ λνκνχ ηνπ Εθνλίνπ βξίζθνληαη νη θαησθέξεηεο ηνπ Σαχξνπ κε νηθηζκνχο πνπ θαηνηθνχληαη απφ Γηνπξνύθνπο, λνκάδεο πνπ είλαη ζαλ λα «δνπλ ζε άιιε επνρή».

SELJUK TURKISH KERVANSARAY ή SULTAN HANI Ώλά 40 ρικ φζε πεξίπνπ είλαη ε απφζηαζε πνπ κπνξνχλ λα δηαλχζνπλ νη θακήιεο κέζα ζε κηα κέξα θαη ζε φινπο ηνπο δξφκνπο πνπ μεθηλνχλ απφ ην Εθφλην ζα ζπλαληήζεηε παλδνρεία (θαξαβάλζαξάη) ρηηζκέλα θαηά ηνλ 12ν αηψλα απφ ηνπο ΢ειηδνχθνπο γηα λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ «παιάηηα ησλ θαξαβαληψλ».

Μεηά απφ αξθεηέο βαξεηέο επζείεο ζηνλ ηνπηθφ απηνθηλεηφδξνκν, ζηακαηάκε θνληά ζην Aksaray θαη ζην Kervan Saray (Caravan Palace) φπνπ νη ληφπηνη θαη θπξίσο ηα κηθξά παηδηά καο «πεξηθχθισζαλ» ζαλ … αμηνζέαην. ΢ην ράλη απηφ έθαλαλ ζηάζε νη έκπνξνη θαη νη ηαμηδηψηεο ηεο επνρήο (βι. θσην). Δ πιήξεο νλνκαζία είλαη Seljuk Turkish KERVASARAY ή Sultan Hani. Γηα ηελ επνρή ηνπ – 13νο αηψλαο – ήηαλ έλα “motel” πνιπηειείαο, επάλσ ζηνλ δξφκν ηνπ Μεηαμηνχ (Silk Road), πνπ δηέζρηδε ηελ Ώλαηνιία. Σν Sultan Hani, (΢νπιηάλ Υαλί) ήηαλ ην κεγαιχηεξν απφ ηα πνιιά πνπ ππήξραλ ζηελ πεξηνρή ηεο Ώλαηνιίαο θαη ζήκεξα βξίζθεηαη ζε θαιή θαηάζηαζε 45 ρικ, δπηηθά ηεο πφιεο ηνπ Aksaray πάλσ ζηνλ otoyular (εζληθφ – επαξρηαθφ δξφκν) E 90 / D 750 ή 51 – 78 πνπ ζπλδέεη ηελ Konya κε ην Aksaray θαη είλαη θνληά ζην νκψλπκν ρσξηφ 100 κ. έμσ απφ ηνλ θεληξηθφ δξφκν Εθνλίνπ – Ώθζαξάη. Δ θαηαζθεπή ηνπ εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά είλαη θπξίσο απφ ζπκπαγείο πέηξεο. ΢ην θέληξν έρεη αλνηθηή απιή. ΢ην 32

εζσηεξηθφ ππάξρεη κηα θχξηα πφξηα, πνπ ην πξνζηάηεπε απφ πηζαλέο επηδξνκέο. Τπήξραλ δεμηά – αξηζηεξά δσκάηηα κε θαηαζηήκαηα φπσο: επηδηνξζψζεηο ξνχρσλ, παπνπηζηψλ, ελερπξνδαλεηζηήξην, ζπλάιιαγκα, ηξάπεδα, ρακάκ αλδξψλ – γπλαηθψλ, ηνπαιέηεο θαη δηάθνξα άιια καγαδηά. Ώο «δνχκε» πην αλαιπηηθά ην εζσηεξηθφ ηνπ: Πεξλψληαο απφ ηελ κεγαινπξεπή πεξίηερλα δηαθνζκεκέλε πχιε ηνπ, εηζέξρεζηε ζηνλ κεγάιν θχξην ρψξν πνπ έρεη 11 ζνισηέο αςίδεο ζηελ θάζε πιεπξά ηνπ, θάησ απφ ηηο νπνίεο ζηεγάδνληαλ ηα ππλνδσκάηηα, ε θνπδίλα, ηα ινπηξά νη απνζήθεο θαη ηα θαηαζηήκαηα. ΢ηελ κέζε ηεο θεληξηθήο απιήο βξίζθεηαη ην mescit (κεζηδίη=κηθξφ ηέκελνο) θαη πην πέξα ε θξήλε ησλ θαζαξκψλ sadirvan (ζαληηξβάλη). ΢ην επάλσ φξνθν ηνπ ηεηξαγψλνπ mescit ππάξρεη ν ρψξνο ησλ πξνζεπρψλ. Ώλ θαη κπνξεί λα ην απαγνξεχνπλ, φηαλ επηζθεθηείηε ηελ πεξηνρή αμίδεη λα αλεβείηε ζηελ νξνθή ηνπ ραληνχ θαη λα ζαπκάζεηε ηελ ζέα ηεο άγνλεο ζηέπαο. Φξνληίζηε λα κελ ζαο δεη ν θχιαθαο γηαηί είλαη πνιχ παξάμελνο. Σν ΢νπιηάλ Υαλί ρηίζηεθε ην 1229 απφ ηνλ Ώιαεληίλ Καυθνβάδε Ώ‟. ΢ήκεξα γίλνληαη πξνζπάζεηεο λα εληαρζεί ζηνλ θαηάινγν κε ηα κλεκεία πνπ απνηεινχλ θιεξνλνκηά ηεο Ώλζξσπφηεηαο. Έλα άιιν παλδνρείν (θαξαβάλζαξάη) είλαη ην Karatay Han caravanserai - βι. θσηνγξαθίεο αξηζηεξά-δεμηά.

AKSARAY – ΑΚ΢ΑΡΑΗ (αξρ. ΑΡΥΔΛΑΗ΢) Φεχγνληαο απφ ην ΢νπιηάλ Υαλί, ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο ΐΏ θηάλνπκε ζην AKSARAY (Ώθζαξάη) βξίζθεηαη ζηα φξηα κεηαμχ ηεο πεδηάδαο ηεο Λπθανλίαο θαη ηεο Καππαδνθηθήο γεο, ζην ζηαπξνδξφκη ηεο Ώλαηνιήο θαη ηεο Αχζεο. Βίλαη πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ κε πιεζπζκφο 132.000 θαη., θαη βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 1.080 κ. απφ καθξηά πξνβάιεη ζαλ κηα επράξηζηε φαζε γεκάηε κε πεχθα, ιεχθεο θαη θππαξίζζηα ζηε κέζε ηεο ζηέπαο ηεο Ώλαηνιίαο θαη ηελ δηαζρίδεη ν πνηακφο Melediz Çayı (Μειεληίδ Σζαγί) πνπ παιηφηεξα ιεγφηαλ Niğde Çayı (Νίγδε Σζαγί) γηαηί νη πεγέο ηνπ βξίζθνληαλ 33

ζηελ Πεξηνρή ηεο Νίγδεο. Ο πνηακφο εθβάιιεη ζηελ ειψδε πεξηνρή ΐΑ ηεο πφιεο. Πξφθεηηαη γηα ην λφηην ηκήκα ηεο αιαηνχρνπ ιίκλεο Σάηηα ή Tuz Gölü (βι. πην θάησ). Σν ζεκεξηλφ Άθζαξάη είλαη κηα κνληέξλα πφιε κε αξθεηά κλεκεία θπξίσο απφ ηελ επνρή ηνπ κεζαίσλα θαη παξάιιεια έλα θαιφ νξκεηήξην γηα θνληηλέο εθδξνκέο – εμνξκήζεηο ζηηο θνληηλέο πεξηνρέο ηεο Καππαδνθίαο. ΢αλ αμηνζέαηα ζηελ πφιε κπνξνχκε λα αλαθέξνπκε ην πεξίθεκν Ulu Camii (Οπινχ Σδακί) πνπ ρηίζηεθε ην 1433 απφ ηνπο Καξακαλίδεο, ην κεζαησληθό θάζηξν πνπ ρηίζηεθε απφ ηνπο ΐπδαληηλνχο, ην κνπζείν ηνπ Άθζαξάη, ην Kizil Minare Camii (Κηδηι Μηλαξέ Σδακί) = ηέκελνο ηνπ θφθθηλνπ κηλαξέ … Κνληά ζην κνπζείν ππάξρεη ην Tarihi Pasa Hamami (Σαξηρί Παζά Υακάκη) έλα αλαθαηληζκέλν νζσκαληθφ ινπηξφ πνπ ιεηηνπξγεί ζήκεξα ζαλ ρακάκ θαη ππάξρεη θαη μερσξηζηφ ηκήκα γηα γπλαίθεο. Ώμίδεη λα ην επηζθεθηείηε. – βι. θσην ΢ηελ πφιε ππάξρνπλ αξθεηά δαραξνπιαζηεία κε απίζαλα !! παξαδνζηαθά γιπθά ηαςηνχ κε πην θαιφ ην Park Pastanesi δίπια ζην Οπινχ ηδακί κε ηαξάηζα κε ζέα ην κηθξφ πάξθν ηεο πφιεο θαη ην Golden Apple ζηελ νδφ ησλ ηξαπεδψλ Bankalar Caddesi. Καιφ εζηηαηφξην είλαη ην Yeni Merkez Lokantasi θαη ην Pizza & Net πνπ είλαη θαη internet cafe. Καιφ θαη θζελφ εζηηαηφξην είλαη ην Sultan Lahmacun.  Σνπξηζηηθέο Πιεξνθνξίεο:  (+90-382) 2132474  Ννζνθνκείν: . (+90-382) 2129100  Ώζηπλνκία: . (+90-382) 2150715

Tuz Gölü (Σνπδ Γθηνινύ / Λίκλε Σάηηα). Κνληά ζηελ πφιε θαη πξνο ΐ. αλ αθνινπζήζνπκε ηνλ δξφκν D 750 ζα δνχκε ηελ Tuz Gölü (Σνπδ Γθηνινχ / Λίκλε Σάηηα). Δ ζέζεο ηεο είλαη ζην ΝΏ άθξν ηνπ λνκνχ ηεο Άγθπξαο. Βδψ ινηπφλ βξίζθεηαη ε αιαηνύρνο ιίκλε Σάηηα, ε δεχηεξε κεγαιχηεξε ιίκλε ηεο Σνπξθίαο, κεηά ηελ ιίκλε Βαλ. ΢ε πςφκεηξν 900 κ. απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θαη κε έθηαζε 1.000 πεξίπνπ ηεηξαγ. Υικ απνηειεί ην θπζηθφ ζχλνξν γηα ηξεηο λνκνχο, ηεο Άγθπξαο ζηα ΐΏ, ηνπ Εθνλίνπ ζηα Α. θαη ηνπ Ώθζαξάη ζηα ΝΏ.

34

Η Μεγάλ η Αλμ υρή Λί μνη B ordur T uz Gü lü = λί μνη με αλ άτι.

Βίλαη ε πξώηε ζε πεξηεθηηθόηεηα άιαηνο ιίκλε ηνπ θόζκνπ (33 %), μεπεξλψληαο θαηά πνιχ απφ απηή ηελ άπνςε αθφκε θαη ηελ Νεθξά Θάιαζζα. Λνγηθά ινηπφλ ηεο έρνπλ πξνζδψζεη ην εληππσζηαθφ πξνζσλχκην Ώικπξά Έξεκνο θαη πξαγκαηηθά ε επηθάλεηά ηεο θαιχπηεηαη απφ αιάηη πνπ ζε νξηζκέλα ζεκεία μεπεξλάεη ηα δπν κέηξα πάρνο. Ώλ δνθηκάζεηε λα πεξπαηήζεηε πάλσ ηεο – θπξίσο ηνπο μεξνχο θαινθαηξηλνχο κήλεο – ζα έρεηε ηελ εληχπσζε φηη πεξπαηάηε πάλσ ζε κηα ιεπθή έξεκν. Αελ ππάξρεη θίλδπλνο αθνχ ην θαινθαίξη ην βάζνο είλαη ξερφ θαη ε ιίκλε ράλεη ηα ¾ ησλ πδάησλ ηεο.

Yeşilova – Γηεζίινβα ΢ηνλ δξφκν ηεο επηζηξνθήο (D 750) γηα ην Akksaray (18 ρικ πξηλ) βξίζθεηαη ην ρσξηφ Yeşilova – Γηεζίινβα – ζα δείηε έλαλ απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ηεο Ώλαηνιίαο απηφλ ηνπ Acemhoyuk (Ώηδέκρνγηνχθ) απφ φπνπ νη αξραηνιφγνη έρνπλ θέξεη ζηελ επηθάλεηα 24 επίπεδα νηθηζκψλ ησλ νπνίσλ ε ρξνλνιφγεζε αξρίδεη απφ ηελ 4ε ρηιηεηία. Δ ζεκεξηλή Γηεζίινβα ηδξχζεθε απφ Εξαλνχο απνίθνπο απφ ην Ώδεξκπατηδάλ πνπ εγθαηαζηάζεθαλ εδψ ην 1517 κ.Υ.

GUZELYURT – ΓΚΗΟΤΕΔΛΓΗΟΤΡΣ (αξρ. Κάξβαιε) Ώθήλνληαο πίζσ καο ην Akksaray θαη ηελ Tuz Gölü (Σνπδ Γθηνινχ / Λίκλε Σάηηα) ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο Ώλαηνιηθά. Μηα μαθληθή δπλαηή λεξνπνληή πξνο ην ηέινο ηεο εκέξαο καδί κε ηελ ζσκαηηθή θνχξαζε καο έθαλε λα απνθαζίζνπκε λα δηαλπθηεξεχζνπκε ζην κηθξφ θιαζζηθφ ρσξηφ ηεο Ώλαηνιίαο Guzelyurt κε έληνλν ην κνπζνπικαληθφ ζηνηρείν ζηα ζπίηηα αιιά θαη ηνπο θαηνίθνπο ηεο. Δ θσκφπνιε Guzelyurt ( = φκνξθε παηξίδα) ε ειιεληθή Κάξβαιε ήηαλ θαηά ηα νζσκαληθά ρξφληα ε ζεκαληηθφηεξε ηεο πεξηνρήο. Βδψ απνθαζίζακε λα θάλνπκε δηαλπθηέξεπζε ιφγσ ηνπ φηη λχρηα είρε έξζεη καδί κε ηελ θνχξαζε. ΢πλνιηθά κέρξη εδψ έρνπκε δηαλχζεη 1.164 ρικ θαη 717 ρικ εκεξήζηα δηαδξνκή.

35

΢ηελ πεξηνρή πέξα απφ ηα «δηαηεξεηέα» παιηά πφιε βξίζθνληαη θαξάγγηα κε εθθιεζίεο θαη κνλαζηήξηα, ε εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Γξεγνξίνπ ηνπ Ναλδηαλδελνύ θαη έλα ππφγεην ρσξηφ ζθακκέλν κέζα ζηνπο βξάρνπο. ΢ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ε Κάξβαιε είλαη ρηηζκέλε ή ζθακκέλε ζε κηα πιαγηά απφ πσξφιηζν. ΢ηα αλαηνιηθά ηεο βξίζθεηαη ν βξάρνο Güney (Γθηνπλέη = Νφηηνο) πνπ ζπλερίδεη πξνο ην λφην φπνπ πςψλεηαη ν Λφθνο κε ηα Ώπηηά, Kulakli Tepe θαη ην θαξάγγη ηνπ Μνλαζηεξηνχ (Manastir Vadisi). Καηά κήθνο ηεο ΐ. θαη Ώ. πιεπξάο ηνπ Γθέιβεξη πεξλάεη έλα κηθξφ πνηάκη. Μέζα ζηελ πφιε ππάξρεη ν δηαηεξεηένο παξαδνζηαθφο ειιεληθφο νηθηζκφο κε ηα πέηξηλα ζπίηηα θαη ηα αξρνληηθά πνπ απιψλνληαη γχξσ θαη κέζα ζηνπο βξάρνπο.

17 ΢επηέκβξε 2000.

Belisirma – Μπειίζηξκα. (Διιελ. Όλνκα Πεξίζηξεκκα) Ώπφ ην Ώθζαξαί αθνινπζνχκε ΝΏ ηνπ ΢έικε θαη ηνλ δξφκν 51-78 θαη θηάλνπκε ζηελ Belisirma (Μπειίζηξκα) Βιιελ. ΋λνκα Πεξίζηξεκκα φπνπ ην ηνπίν παίξλεη ηα πην αθξαία ζρήκαηα ηεο άγξηαο νκνξθηάο, ζπλαληάκε έλα θαξάγγη πνπ γίλεηαη πην βαζχ θαη πην ζηελφ.

Ihlara Vadisi - Ηριάξα Βαληίζη (Κνηιάδα ηεο Ηριάξα) Λίγα ρικ πην θάησ ζα ζπλαληήζνπκε ηελ Ihlara Vadisi (Εριάξα ΐαληίζη). Δ θνηιάδα απηή μεθηλάεη απφ ην ΢έικε θαη θαηαιήγεη κεηά απφ πεξίπνπ 14 ρικ ζηελ Εριάξα. Σελ δηαζρίδεη ν πνηακφο Μειεληίδ ΢νπ πεξλψληαο κέζα απφ πινχζηα βιάζηεζε θαη παλχςεια θηηξηλσπά βξάρηα κε ζθακκέλεο ζπειηέο θαη θαηνηθίεο.

Δ άγξηα νκνξθηά ηνπ ηνπίνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ ηζηνξία ηνπ ηφπνπ. «είλαη ε θνηιάδα ηεο ζαλάζηκεο ζθηάο» φπνπ ν ήιηνο δχζθνια εηζρσξεί θαη γηα απηφ θάπνηε δηάιεμαλ γηα δηακνλή εθείλνη πνπ απαξλήζεθαλ ηνλ θφζκν θαη έθηηαμαλ έλα παιαηφηαην κνλαζηηθφ νηθηζκφ κε αλαξίζκεηα παξεθθιήζηα, θαηνηθίεο θαη λεθξηθά δσκάηηα ζηελ άγξηα εξεκηά. Οη πην πνιιέο ιαμεπηέο ζην βξάρν εθθιεζίεο έρνπλ κεηαβιεζεί ζήκεξα ζε ζηάβινπο 36

θαη απνζήθεο απφ ηνπο θαηνίθνπο. Ώπφ ηηο ζεκεξηλέο ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο Ihlara Vadisi Turistik Tesisleri δπν ρικ απφ ην ρσξηφ, μεθηλάλε νη πεξηζζφηεξνη εθδξνκείο θαηεβαίλνληαο ηελ ζθάια πνπ νδεγεί ζην θαξάγγη θαη πξνρσξάλε κέρξη ην Belisirma (Μπειίζηξκα) δηαλχνληαο έηζη ην ηκήκα ηεο δηαδξνκήο φπνπ βξίζθνληαη θαη ηα πεξηζζφηεξα κλεκεία. (είζνδνο 1,75 €, parking 0,75 €, είζνδνο θνηλνχ 08.00 πκ – 19.00). ΢ηελ πεξηνρή ηεο Εριάξα ππάξρνπλ πνιιέο παλζηόλ φπσο: Pansion Anatolia, Akar Pansiyon, Bisginler Ihlara Pansiyon & Famille Pansiyon.

I H L A R A V A D İ S İ - Valley Rock Churches Δ πεξηνρή ηεο θνηιάδαο βξίζθεηαη 45 ρικ. Ν.Ώ. ηεο πνιχο Akksaray πάλσ ζην «θεθάιη» ηνπ θαξαγγηνχ Peristrema. Ήηαλ ην αγαπεκέλν κέξνο ησλ βπδαληηλψλ κνλαρψλ. ΢ηελ πεξηνρή ππάξρνπλ δεθάδεο δσγξαθηζκέλεο / ζθαιηζκέλεο ζπειαηνεθθιεζίεο. Ώξθεηέο απφ απηέο έρνπλ δηαζσζεί κέρξη ζήκεξα ζε πνιχ θαιή θαηάζηαζε. Μέζα ζην θαξάγγη ππάξρεη κνλνπάηη κήθνπο 16 ρικ. Δ ηνπνζεζία πξνζειθχεη αξθεηνχο ηνπξίζηεο φρη φκσο φπσο ζηελ πεξηνρή ηνπ GÖREME. Δ θνηιάδα ηεο Εριάξα δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ ιάβα ηνπ φξνπο Hasandag. Ο πνηακφο Melendiz ή Καππαδίθηνο βξήθε δηέμνδν ζην καιαθφ εθαηζηεηνγελέο έδαθνο θαη δεκηνχξγεζε ην θαξάγγη ζε κήθνο 14 ρικ. θαη βάζνο 100 – 150 κέηξα. Δ θνηιάδα αξρίδεη απφ ηελ πεξηνρή ηεο Εριάξα θαη ην ρσξηφ Selime. Αεμηά θαη αξηζηεξά θαη ζρεδφλ θαηά κήθνο ηνπ θαξαγγηνχ ππάξρεη έλα κεγάιν νξνπέδην κε αηειείσηεο επζείεο θαη ζηεπψδε βιάζηεζε. Ώθήλνληαο πίζσ καο ηελ πεξηνρή ηεο Εριάξα θαη γεληθφηεξα ηελ επαξρία NEVŞEHİR αθνινπζνχκε ηνλ επαξρηαθφ δξφκν D 300 (D 765) πνπ δηαζρίδεη ηελ θχξηα πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο.

37

NIGDE – ΝΗΓΝΣΔ (αξρ. Νίγδε) ΢πλερίδνληαο πξνο Ν. ηελ πνξεία καο αθνινπζνχκε ηνλ δξφκν πξνο ηηο ειιεληθέο ιίκλεο θαη ζηε ζπλέρεηα ην ρσξηφ Gölcük (Γθηφιηδνχθ). ΢ην ηέινο κεηά απφ απφζηαζε 60 ρικ θηάλνπκε ζηελ Νίγδε - NIGDE (Νίγληε) πνπ έρεη ζήκεξα 68.700 θαη., δηαζέηεη αξθεηά εληππσζηαθά κλεκεία θαη είλαη ρηηζκέλε γχξσ απφ έλα ιφθν φπνπ δεζπφδεη ην κεζαησληθφ θάζηξν ζε πςνκ. 1.216 κ., Δ πφιε θείηεηαη αλάκεζα ζην επηβιεηηθφ φξνο Μειεληηδ Νηαγη ζηα ΐΑ θαη ζην φξνο Πνδάληη Νηαγί ζηα ΝΏ ελψ ζηα Α ηεο απιψλεηαη ε γνεηεπηηθή πεδηάδα Akkaya κε ην νκψλπκν θξάγκα.

Eski Gumusler Monastery – Μνλαζηήξη Δζθί Γθηνπκνπζιέξ Ο θπξηφηεξνο ιφγνο γηα λα επηζθεθζεί θάπνηνο ηελ Νίγδε είλαη ηα πεξίρσξά ηνπ θαη ζπγθεθξηκέλα αθνινπζψληαο ΐΏ ηνλ δξφκν D 805 ζηα 10 ρικ βξίζθνπκε ην ρσξηφ Γθηνπκνπζιέξ θαη εδψ ζπλαληάκε ην ιαμεπηφ κνλαζηήξη ηνπ Δζθί Γθηνπκνπζιέξ (Eski Gumusler) θαη βξίζθεηαη ζρεδφλ ζην θέληξν ελφο ηεξάζηηνπ βξάρνπ πνπ εθηείλεηαη γηα εθαηνληάδεο κέηξα γχξσ απφ ηελ είζνδν ηεο κνλήο. Σν κνλαζηήξη είλαη ηνπ 10νπ αηψλα θαη αλαθαιχθζεθε κφιηο ην 1963 θαη έρεη ην κνλαδηθφ γλψξηζκα φηη ε απιή ηνπ είλαη θιεηζηή απφ φιεο ηηο πιεπξέο θαη κφλν κέζσ ππνγείνπ πεξάζκαηνο έρνπκε πξφζβαζε ζε απηφ. ΢ηνλ θεληξηθφ ρψξν ηεο απιήο είλαη ιαμεπκέλνη αξθεηνί ηάθνη κνλαρψλ πνπ ζε αληίζεζε κε ηελ νξζνδνμία ηάθεθαλ φινη καδί. Σν κνλαζηήξη είλαη αλνηρηφ απφ ηηο 09.00 έσο 18.30 θάζε κέξα κε έλα κηθξφ δηάιεηκκα ην κεζεκέξη θαη ε είζνδνο θνζηίδεη 1.20 €. Σν ίδην ην ρσξηφ εληππσζηάδεη κε ηελ ηεξάζηηα παξαγσγή κήισλ πνπ θηάλνπλ 38

ηνλ Οθηψβξε λα ζηνηβάδνληαη ζε νιφθιεξνπο ιφθνπο. Σν κνλαζηήξη Eski Gumus (Βζθί Γθνπκνχο) κε ηηο πεξίθεκεο ζπειαηνγξαθίεο βξίζθεηαη 85 ρικ απφ ην NEVŞEHİR αλαηνιηθά θαη 60 ρικ απφ ηελ θνηιάδα ηεο Καππαδνθίαο …

Soganli Vadisi (Κνηιάδα ΢νγθαλιί) ΐξίζθεηαη θνληά ζην Yesilhar ζηελ επαξρία ηνπ Kayseri 40 ρικ ΝΏ ηνπ Ürgüp, 25 ρικ. αλαηνι. ηνπ Derinkuyu. Ώθνινπζψληαο ηνλ δξφκν 38 – 29 απφ ηελ πφιε Καηζάξεηα θαη πξνο ην ΝΑ άθξν ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ βξίζθνληαη ηα δίδπκα θαξάγγηα ηνπ Soganli (΢νγθαλιί), ηα θαξάγγηα ησλ θξεκκπδηψλ. Σα εχθνξα εδάθε πνπ πνηίδνληαη απφ ην πνηάκη πνπ ηα δηαζρίδεη, είλαη αξθεηά επξχρσξα θαη ε ζπγθέληξσζε ησλ εθθιεζηψλ είλαη κεγαιχηεξε αθφκα θη απφ απηή ηνπ Πεξηζηξέκκαηνο ζηελ θνηιάδα ηεο Εριάξα. Δ πεξηήγεζε ζαο αξρίδεη απφ ηα Πνηάκηα, ην ζεκεξηλφ Derekoy (Νηεξέθηντ) ή Ortakoy (Οξηάθηντ). Λίγν λνηηφηεξα απφ ηα Πνηάκηα βξίζθεηαη ε θσκφπνιε Μαπξηηδάλ (Mavrucan), ε νπνία παιαηφηεξα νλνκαδφηαλ Guzeloz (Γθηνπδέινδ). ΢ε απηή βξίζθνληαη πνιιέο ιαμεπηέο εθθιεζίεο, φπνπ είραλ βξεζεί ρεηξφγξαθα θαη εθθιεζηαζηηθά βηβιία ηα νπνία δπζηπρψο έρνπλ ραζεί. Μεηά ζα θηάζεηε ζηελ παλέκνξθε θνηιάδα ηνπ Soganli (αξραίαο ΢ναλδνχ), φπνπ έρνπλ θαηακεηξεζεί απφ ηνλ ηζηνξηθφ Κν Ώλαζηάζην Λεβίδε … 360 εθθιεζίεο !!!. ΢ε γεληθέο γξακκέο ην ΢νγθαλιί είλαη κηα παλέκνξθε ηνπνζεζία θαη επηπιένλ ε επθαηξία λα εμεξεπλήζεηε κφλνη ζαο έλα ηφζν εληππσζηαθφ θαξάγγη είλαη κνλαδηθή. Οη πεξηζζφηεξεο εθθιεζίεο δελ είλαη ιαμεπκέλεο ζηηο 39

πιεπξέο ηνπ θαξαγγηνχ αιιά κέζα ζε θσληθνχο πσξφιηζνπο πνπ νξζψλνληαη κέζα ζε απηφ. ΢ηνπο βξάρνπο πνπ νδεγνχλ ζηελ είζνδν ηνπ θαξαγγηνχ ζα δείηε πσο νη θαιφγεξνη είραλ βάςεη άζπξεο ηηο ηξχπεο γηα λα πξνζειθχζνπλ ηα πεξηζηέξηα. Δ πξψηε αμηφινγε εθθιεζία βξίζθεηαη Νφηηα ηνπ Derekoy θαη είλαη αθηεξσκέλε ζηνλ Άγην Γεώξγην ηνλ Σξνπαηνθόξν ν νπνίνο πηζηεχεηαη φηη θαηαγφηαλ απφ ηελ πεξηνρή. Δ εθθιεζία είλαη ρηηζκέλε απφ ην 1292 – 1293. Άιιεο ζεκαληηθέο εθθιεζίεο είλαη: ηνπ Ώγίνπ ΐαζηιείνπ (10νο αηψλαο), Ώγίνπ Εσάλλε Υξπζφζηνκνπ, Ώξράγγεινπ Μηραήι … ζηα Α ηεο πφιεο ππάξρνπλ άιιεο 5 εθθιεζίεο. ΢ΖΜ. νη ψξεο πνπ ηα θαξάγγηα είλαη αλνηρηά είλαη απφ ηηο 08.30 κε ηηο 17.30 θαη ε είζνδνο θνζηίδεη 1,50 €.

ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΑΝΑΣΟΛΗΑ - ΚΑΠΠΑΓΟΚΗΑ (KAPADOKYA) Δ πεξηνρή ηεο Αλαηνιίαο πνπ απνηέιεζε ην θέληξν απηήο ηεο δηαρξνληθήο ζχγθξνπζεο, ήηαλ ε πεξηθέξεηα ηεο Κεληξηθήο Αλαηνιίαο θαη ηεο Καππαδνθίαο.

Δ πεξηνρή απηή θηινμέλεζε ζηα εδάθε ηεο δηάθνξεο θεληξηθέο νληφηεηεο, πνπ φκσο ράζεθαλ ζηελ ηζηνξία, καδί κε ηνπο ηζηνξηθνχο ιανχο πνπ ηηο ζπγθξφηεζαλ.

40

Οη ιανί απηνί, νη Υεηηαίνη, νη Φξύγεο, νη Παθιαγόλεο, νη Λπθάνλεο, νη Λπδνί, νη Γαιάηεο, νη Ρσκαίνη, νη Καππαδόθεο θιπ. Πνπ κπνξεί λα ράζεθαλ, άθεζαλ φκσο πίζσ ηνπο πνιιά ηζηνξηθά θαη πνιηηηζκηθά κλεκεία, κηα ηεξάζηηα θιεξνλνκηά. Πέξα απφ ηα κλεκεία απηά, ε πεξηθέξεηα ηεο Κεληξηθήο Αλαηνιίαο θαη ηεο Καππαδνθίαο έρεη έλαλ αζχγθξηην πινχην θπζηθήο νκνξθηάο, κηα πνπ ζ΄ απηήλ ελαιιάζζνληαη αιπηθά ηνπία, ζηέπεο, έξεκνη, ιίκλεο θαη κεγάια πνηάκηα, ελψ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη νη πφιεηο, ηα ρσξηά, θαζψο θαη ε θνηλσλία θαη ν πνιηηηζκφο ηεο ζεκεξηλήο Σνπξθίαο. Δ πξψηε κεγάιε πφιε ζηελ πεξηνρή είλαη ην NEVŞEHİR θαη κεηά ην USCHIHAR. Σα αμηνζέαηα ηεο πεξηνρήο είλαη νπζηαζηηθά κέζα ζε έλα θαληαζηηθφ ηζνζθειέο ηξίγσλν πνπ πεξηιακβάλεη ηηο πφιεηο: Avanos – Derinkuyu – Uschihar θαη ζην θέληξν ην GÖREME.

Nevsehir – Νέβζερίξ - (Νεάπνιε). Φεχγνληαο απφ εδψ θαη αθνινπζψληαο ΐΑ ηνλ δξφκν 38 – 54 κεηά απφ ιίγα ρικ θηάλνπκε ζηελ δηνηθεηηθή πεξηθέξεηα (επαξρία) Nevsehir – Νέβζερίξ - (Νεάπνιε). Βδψ είλαη πηζηεχσ ε θαξδηά Καππαδνθίαο θαη ε έθηαζε θαηαιακβάλεη νξίδεηαη λνεηά απφ αλάπνδν ηζνζθειέο ηξίγσλν. (βι. πάλσ)

ηεο πνπ έλα πην

Κέληξν ηνπ ηξηγψλνπ είλαη ην URGUP θαη ην GÖREME θαη νιφγπξά ηνπο βξίζθεηαη έλα ηνπίν πνπ κνηάδεη ζαλ λα … μεθφιιεζε απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ΢ειήλεο θαη λα ξίδσζε ζηελ Γε. Αελ ππάξρεη πξαγκαηηθά παξάδνμν ζρήκα πνπ λα κελ έρνπλ πάξεη ηα βξάρηα. Σν βιέκκα δελ «μεθνπξάδεηαη» πνπζελά, δελ κπνξεί λα ζπλεζίζεη ηελ αλσκαιία ηνπ εδάθνπο. Μηα εβδνκάδα «θηάλεη θαη δελ θηάλεη», γηα λα επηζθεθηείηε νιφθιεξν ην ηξίγσλν, αιιά ηα θπξηφηεξα αμηνζέαηα είλαη εληνπηζκέλα θαη ππάξρνπλ πνιιέο πιεξνθνξίεο γη‟ απηά, ψζηε λα κελ δπζθνιεπηείηε. Βδψ βξίζθεηαη θαη ην Damat Ibrahim Pasa Mosque (βι. Φσην θάησ).

41

USHISAR, UCHIHAR (ΟΤΣ΢ΗΥΑΡ) ΢ηα πεξίρσξα ηνπ Nevsehir (Νεάπνιε) βξίζθεηαη ην Uschihar (Ούηζηράξ) πνπ είλαη ην ςειφηεξν ζεκείν ζηελ πεξηνρή 7 ρικ αλαηνιηθά απφ ην NEVŞEHİR – πάλσ ζηνλ δξόκν D 330. Ώπφ εδψ θαίλεηαη ην παλφξακα ηεο Καππαδνθίαο κε ηνλ πην γνεηεπηηθφ ηξφπν. Φηάλνληαο ζηελ πφιε απφ καθξηά θαίλεηαη έλαο ηεξάζηηνο βξάρνο δηάηξεηνο απφ ζπειηέο θαη γπξσ απφ απηφλ πεξηκεηξηθά ηα γξαθηθά ζπίηηα ηνπ ρσξηνχ. Ώλ θαη ζήκεξα ην Ούηζηράξ είλαη έλα κηθξφ ρσξηφ, αξθεηά πην ήζπρν απφ ηα άιια ηεο πεξηνρήο κπνξεί λα γίλεη κηα ελαιιαθηηθή αθεηεξία γηα ηελ εμεξεχλεζε ηεο Καππαδνθίαο. ΋πσο δηαπίζησζα ην ρσξηφ είλαη αξθεηά δεκνθηιέο ζηνπο Γάιινπο ηνπξίζηεο πνπ επηζθέπηνληαη ζηελ πεξηνρή. Ώλ αλεβείηε κε ηα πφδηα ηα ζθαινπάηηα κέρξη ην θάζηξν ζηα βφξεηα θαη

βνξεηναλαηνιηθά ζα θαηαιάβεηε κηα κηα καηηά ηη αθξηβψο ζα δείηε ζηελ Καππαδνθία θαη ζηηο ππφινηπεο πφιεηο ηεο πεξηνρήο. Φαξάγγηα γεκάηα ρηιηάδεο θσληθνχο βξάρνπο πνπ ζε κεξηθά ζεκεία είλαη ηφζν θνληά ν έλαο ζηνλ άιιν ψζηε ζπκίδνπλ … θππαξηζζφδαζνο. Φαληαζηείηε επηπιένλ φηη ζρεδφλ φινη είλαη ζθακκέλνη ζην εζσηεξηθφ ηνπο θαη απνηέιεζαλ θαηάιπκα γηα αηψλεο ζηνπο θαηά θαηξνχο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο.

42

΢ην βάζνο πςψλεηαη ην όξνο Αξγαίνο (Erciyes Dağı) – Βξηδηγηέο Νηαγί, άζπξν απφ ηα ρηφληα ην κεγαιχηεξν δηάζηεκα ηνπ ρξφλνπ θαη «πξσηαγσληζηήο» ζην ήδε επηβιεηηθφ ηνπίν. Ώλνηρηά απφ ηηο 08.00 έσο ην εθπιεθηηθφ ζπλήζσο ειηνβαζίιεκα κε είζνδν 1.20 €. Ώλ πξφθεηηαη λα δηαλπθηεξεχζεηε εδψ κελ ράζεηε ηελ επθαηξία λα κείλεηε ζε θάπνηα απφ ηηο παιηέο ηξσγινδπηηθέο θαηνηθίεο πνπ ζήκεξα είλαη μελνδνρεία. Ίζσο είλαη ε κνλαδηθή θνξά λα δήζεηε κέζα ζε κηα ζπειηά θαη κάιηζηα κε «φια ηα θνκθφξ». ΢ηελ πεξηνρή ππάξρνπλ θαη δπν θάκπηλγθ ηα Çiftlik & Koru Mocamp. Οη πεξηζζφηεξεο παλζηφλ θαη ηα μελνδνρεία έρνπλ δηθά ηνπο εζηηαηφξηα θαη ηα πην πνιιά είλαη ρηηζκέλα ζε ηαξάηζεο θαη έηζη κπνξείηε ηξψγνληαο λα έρεηε ηελ πξαγκαηηθά καγεπηηθή ζέα. Ώθνχ ζα κείλεηε δσ αμίδεη λα θαηεθνξίζεηε ζηελ θνηιάδα Güvercinlik Vadisi (Γθηνπβεξηδηλιίθ ΐαληίζη) ηελ θνηιάδα ησλ Πεξηζηεξηώλ πνπ νλνκάδεηαη έηζη ιφγσ ησλ πνιιψλ πεξηζηεξψλσλ πνπ έρνπλ ιαμεπηεί ζηα βξάρηα ηεο. Μεηαμχ ησλ πφιεσλ Γθηφξεκε θαη Οχηζρηζάξ ππάξρεη έλα ζεκείν κε θνβεξή ζέα. Θα ην θαηαιάβεηε απφ ηα ζηακαηεκέλα πνχικαλ θαη ηνπο γηαπσλέδνπο λα θσηνγξαθίδνπλ ηα πάληα.

URGUP (ASIENA) [ ειιελ. Ολνκ. Πξνθόπη] ΐξίζθεηαη 20 ρικ αλαηνιηθά απφ ην NEVŞEHİR. Ήηαλ κηα ζεκαληηθή πφιε ηελ πεξίνδν ησλ ΢ειηδνχθσλ πνπ ηφηε νλνκαδφηαλ Bashihar. ΢ηελ πεξηνρή απφ ηνλ 19ν αηψλα ππάξρνπλ 70 mosques (ηδακηά), 5 εθθιεζίεο θαη 11 βηβιηνζήθεο, φιεο νλνκαζηέο. Πνιχ θνληά ππάξρνπλ θνηιάδεο φπσο ε Dervent, Uzensi & Kelsik κε ζεκαληηθνχο θπζηθνχο ζεζαπξνχο.

GOREME – (Γθηόξεκε) – Κόξακα / MACAN & AVCILAR ΐξίζθεηαη 10 ρικ απφ ην NEVŞEHİR θαη εδψ ππάξρνπλ πνιιά ζπήιαηα κε ζπίηηα – θακηλάδεο (fairy chimneys). Βίλαη ην πιένλ ηνπξηζηηθφ αμηνζέαην ηεο πεξηνρήο ηεο Καππαδνθίαο. Σν Göreme (Γθηόξεκε) – ειιελ. Ολνκ. Κφξακα – είλαη ρηηζκέλν κέζα ζηνλ πσξφιηζν θαη απφ παληνχ πςψλνληαη θσληθνί βξάρνη, δηάηξεηνη απφ ηξσγινδπηηθέο θαηνηθίεο.

43

΢ην θέληξν ηνπ ρσξηνχ πεξλά έλαο απνμεξακέλνο πνηακφο, νη φρζεο ηνπ νπνίνπ ελψλνληαη αλά δηαζηήκαηα κε γεθχξηα. Οη θάηνηθνη ηνπ ρσξηνχ παξά ηνλ απμεκέλν ηνπξηζκφ έρνπλ δηαηεξήζεη θάπνηεο παηξνπαξάδνηεο ζπλήζεηέο ηνπο. ΢πλερίδνπλ λα θνξνχλ ηα θαξδηά παληειφληα ηνπο – ζαιβάξηα (şalvar) θαη λα ρξεζηκνπνηνχλ αθφκε ηα γαηδνπξάθηα ηνπο. Φπζηθά είλαη πξφζπκνη λα ζαο θηινμελήζνπλ ζην ζπίηη ηνπο.  Κάηι ανηίζηοισο ςπάπσει ζηεν Ελλάδα ζηο Μέηζοβο πος κςπίωρ οι γςναίκερ θοπούν ηιρ παπαδοζιακέρ ζηολέρ ηοςρ ακόμα και ζήμεπα.  ΢ηελ πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη γεσγξαθηθά ην Γθηφξεκε παιηφηεξα ππήξραλ δπν ρσξηά: ην Avcilar (Ώβηδηιάξ) θαη ην Maçan (Μαηζάλ). Σν δεχηεξν ήηαλ ε ειιεληθή Μαηηαλή. Δ νλνκαζία πνπ επηθξάηεζε ηειηθά ήηαλ ην Κφξακα. Πξφηαζε γηα θαιιίηεξε μελάγεζε θαη γεληθφηεξε εηθφλα ηεο πεξηνρήο είλαη λα λνηθηάζηε … αεξόζηαην. Βίλαη αθξηβφ ζαλ θφζηνο - πεξίπνπ 140 € - αιιά αμίδεη πξαγκαηηθά ηα ρξήκαηά ηνπ θαη είλαη θαηά ηνπο ηνπξηζηηθνχο νδεγνχο ην 2ν κέξνο ζηνλ θφζκν πνπ πξέπεη λα δείηε απφ … ςειά.

Goreme Milli Parki (Γθηόξεκε Μηιιί Παξθί) Δζληθό Πάξθν Γθηόξεκε (Κνξάκαηνο) Ο εζληθφο δξφκνο ηνπ Γθηφξεκε θαιχπηεη ηελ επξχηεξε πεξηνρή μεθηλψληαο ΐ. απφ ην Άβαλνο θαη ζρεκαηίδνληαο έλα «ηξίγσλν» κε ην Πξνθφπη ζηα Ώ. θαη ην Οχηζηραξ ζηα Α. Σν ππαίζξην Μνπζείν (Open – Air Museum) πνπ βξίζθεηαη ζην θέληξν ηνπ δξπκνχ δίπια ζην ρσξηφ ηνπ Γθηφξεκε, ζπγθαηαιέγεηαη ζηνλ θαηάινγν ησλ κλεκείσλ πνπ απνηεινχλ Κιεξνλνκηά ηεο Ώλζξσπφηεηαο. Δ είζνδνο ηνπ βξίζθεηαη ελάκηζη πεξίπνπ ρηιηφκεηξν ΝΏ απφ ην θέληξν ηεο πφιεο. Δ εθαηζηεηνγελήο πέηξα ιακβάλεη πεξίεξγα ζρήκαηα ζε κηα θνηιάδα γεκάηε ζθαισζηέο θαη ππφγεηα πεξάζκαηα κέζα απφ ην βξάρν πνπ νδεγνχλ κέζα απφ δηαθιαδψζεηο ζηα κνλαζηήξηα θαη ηηο εθθιεζίεο πνπ ζπλαληνχκε εδψ ζε κεγαιχηεξε ππθλφηεηα απφ νπνπδήπνηε αιινχ ηελ Καππαδνθία. Βπεηδή ζα ρξεηαζηψ πνιιέο ζειίδεο γηα λα αλαθεξζψ ζε φιεο ηηο εθθιεζίεο ηηο αλαθέξσ νλνκαζηηθά φπσο ηα βιέπνπκε κπαίλνληαο (κε ηε ζεηξά ηνπ ξνινγηνχ).

44

Αίπια ζην ππαίζξην κνπζείν είλαη ην εμαψξνθν Kizlar Manastiri (κνλαζηήξη ησλ Καινγξαηψλ), ε εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Βαζηιείνπ. Ώλεβαίλνληαο απφ ηα ζθαιηά ζηα αξηζηεξά ζα δείηε ηελ Carikli Kilise (εθθιεζία κε ην ζαλδάιη) κε ηε δηψξνθε πξφζνςε αιιά θαη ηα δπν παξεθθιήζηα κε νλφκαηα 21α θαη 21 (αθηεξσκέλν ζηελ Ώγία Ώηθαηεξίλε). ΢ηε ζπλέρεηα ζπλαληάκε ηελ Karanlik Kilise (ζθνηεηλή εθθιεζία) πνπ δηαηεξείηαη ζε θαιή θαηάζηαζε. Δ επηπιένλ ρξέσζε ησλ 5.90 € νθείιεηαη ζηα έμνδα αλαθαίληζεο ηνπ λανχ….

The Göreme Open Air Museum (Αλνηθηό ππαίζξην Μνπζείν) To καγηθό κέξνο Ώλαηνιηθά ηνπ NEVŞEHİR ην παλφξακα ηεο Καππαδνθίαο, αξρίδνπλ λα εκθαλίδνληαη κεηά απφ έλα ακκνπδεξφ ηνπίν, νη απνκαθξπζκέλνη πέηξηλνη ζρεκαηηζκνί θαη φζν πιεζηάδνπκε θαη γίλνληαη πην νξαηνί έρνπλ ην ζρήκα … θακηλάδαο. Βίλαη γλσζηέο ζαλ νη «ΝΔΡΑΨΓΔΝΗΔ΢ ΚΑΜΗΝΑΓΔ΢». Δ πθή ηνπο είλαη απφ καιαθή εθαηζηεηνγελή ζηάρηε – ηέθξα πνπ ππήξρε δίπια ζηνπο δξφκνπο. ΢ην ηέινο ηνπ 2νπ αηψλα κηα κεγάιε Υξηζηηαληθή θνηλφηεηα δνχζε εδψ ζηελ Καππαδνθία. Σνλ 3ν κ.Υ. αηψλα, ε Καππαδνθία έγηλε ην θέληξν ηεο Υξηζηηαληθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηνλ 4ν αηψλα, ε πεξηνρή έγηλε γλσζηή ζαλ «πεξηνρή ησλ Ώγίσλ». Ο Μέγαο Άγηνο Βαζίιεηνο – επίζθνπνο ηνπ Kayseri (Καηζαξεία), ν αδειθφο ηνπ Άγηνο Γξεγόξηνο απφ ηελ Νχζζα θαη ν Άγηνο Γεώξγηνο ν Ναλδηαλόο. Δ επξχηεξε πεξηνρή είλαη έλα ηεξάζηην αλνηρηφ κνπζείν. Πιεξψλεηαη εηζηηήξην ζηελ είζνδν θαη βξίζθεζηε ζε κηα «αιιφθνηε πεξηνρή». Δ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο θαη γεληθφηεξα ε πεξηνρή καδί κε ηηο πνιιέο θπζηθέο ζπειηέο, βνήζεζε ηνπ Υξηζηηαλνχο λα δεκηνπξγήζνπλ πνιιέο εθθιεζίεο κε ηνηρνγξαθίεο ζην εζσηεξηθφ ηνπο φπσο, ν Αγ. Βαζίιεηνο (St. Basil Chappel), ε Αγία Βαξβάξα, ν Άγηνο Ολνύθξηνο, θαη ηέινο ε Μαύξε Δθθιεζία (The dark Church) πνπ αλαθαιχθζεθε πξφζθαηα ιφγσ θαηνιίζζεζεο -. Γη απηφ ην ιφγν είλαη ε πην θαινδηαηεξεκέλε εθθιεζία / κνλαζηήξη πνπ έρσ δεη ζηελ πεξηνρή κε έμηξα εηζηηήξην εηζφδνπ, 5.90 €.

45

Εικόνα από ηο οποπέδιο ηερ Αναηολίαρ κονηά ζηεν πόλε GÖREME (Κόραμα)

΢ην Zelve ππάξρεη θαη ν Άγηνο ΢πκεψλ. ΢ην Göreme Air Museum (αλνηρηφ ππαίζξην κνπζείν) είλαη ην κέξνο φπνπ νη ζξεζθείεο θαη ε εθπαίδεπζε ησλ ρξηζηηαλψλ έθηαζε ζηελ κεγαιχηεξε αθκή ηνπο. Μηθξφηεξεο ρξηζηηαληθέο θνηλφηεηεο ηδξχζεθαλ ζην Soganli, ζηελ Ihlara θαη ην Aksaray.

-------

ΟΡΟΠΔΓΗΟ ΣΖ΢ ΑΝΑΣΟΛΗΑ΢ Δπεμήγεζε κνξθνινγίαο εδάθνπο: Μφλν έλα ζαχκα εμεγεί ηε θπζηθή κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο ηεο Καππαδνθίαο. Φαίλεηαη φηη πξάγκαηη ζπλέβε ην «φγδνν ζαχκα ηνπ θφζκνπ»: νη εθξήμεηο απφ ηα ηξία εθαίζηεηα πνπ ζρεκάηηδαλ έλα ηξίγσλν γχξσ απφ ηελ Καππαδνθία, ζπλερίδνληαλ γηα δέθα εθαηνκκχξηα ρξφληα αθαηαχπαζηα κέρξη ην 2.000 π.Υ. Σν παρχ ζηξψκα εθαηζηεηαθήο ζηάρηεο πνπ απιψζεθε πάλσ ζηελ πεξηνρή ζθιήξπλε κε ηνλ θαηξφ δεκηνπξγψληαο ηνλ καιαθφ πσξφιηζν πνπ θαίλεηαη ζθεπαζκέλνο θαηά ηφπνπο θάησ απφ ηελ ιηγνζηή βιάζηεζε ησλ ιφθσλ ή θαη γπκλφο φπνπ έρεη ήδε δηαβξσζεί ην έδαθνο απφ ηνλ άλεκν θαη ηελ βξνρή. Πάλσ απφ ηνπο πσξφιηζνπο έρεη απισζεί παρχ ζηξψκα ιάβαο, θαιχπηνληαο ηνπο. Σα ηξία «ηεξά βνπλά» ηεο Καππαδνθίαο είλαη ν Ώξγαίνο ηεο Καηζάξεηαο, Σν Υαζάλ Νηαγί ζηα αλαηνιηθά θαη ην Μειεληίδ Νηαγί θνληά ζηελ Νίγδε. Οη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο θαη νη ππξνιάηξεο Πέξζεο ηα είραλ ζενπνηήζεη πηζηεχνληαο φηη ζην θέληξν ηεο γεο ππήξρε έλα ηέξαο πνπ «μεξλνχζε» ιαβα θαη πέηξεο. Ο πσξφιηζνο αξγφηεξα πέξαζε (θαη ζπλερίδεη λα πεξλά) ζηε δηαδηθαζία ηεο ζπλερνχο δηάβξσζεο απφ ηα ζηνηρεία ηεο θχζεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δεκηνπξγήζεθαλ νη ππξακνεηδείο θψλνη πνπ νξζψλνληαη παληνχ ζηελ πεξηνρή.

46

Σν ζθιεξφηεξν ζηξψκα ιάβαο πνπ είρε πέζεη πάλσ απφ ηε ζηάρηε άλνημε ζε θάπνηα ζεκεία απφ ηα λεξά θαη ηνλ αέξα θαη εθεί ην έδαθνο ζρεκάηηζε ηα θσληθά βξάρηα θαη ηα εληππσζηαθά θαξάγγηα. Ώπηνί νη πσξφιηζνη ήηαλ ηφζν καιαθνί πνπ νη θάηνηθνη κπνξνχζαλ λα ηνπο ζθάςνπλ θαη κε νςηαλφ αθφκα, ρσξίο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ κέηαιιν. Έηζη εηθάδεηαη φηη θηηάρηεθαλ νη πξψηεο θαηνηθίεο, κέζα ζηνπο βξάρνπο. Δ έιιεηςε μπιείαο ζηελ πεξηνρή, πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζεί σο νηθνδνκηθφ πιηθφ, αληηζηαζκίζηεθε απφ ηε δπλαηφηεηα λα ρηίδνληαη ιαμεπηέο ηξψγιεο.

AVANOS – Αβαλόο (αξρ. Βέλαζα) – ZELVΔ - Εέιβε Σν πνηάκη Άιπο1 ζπλερίδνληαο αλαηνιηθά απφ ηελ Ώξαβηζζφ, πεξλάεη απφ ηελ θσκφπνιε Avanos (Ώβαλφο) – ειιελ. Ολνκαζία ΐέλαζα – πνηίδνληαο ην κε ηα θνθθηλσπά λεξά ηνπ. Δ θσκφπνιε απηή ησλ 15.000 θαηνίθσλ είλαη ιηγφηεξν «ηνπξηζηηθή» απφ ην γεηηνληθφ Γθηφξεκε, θαη έρεη θξαηήζεη πεξηζζφηεξν ηνλ παξαδνζηαθφ ηνπ ραξαθηήξα ίζσο επεηδή νη θάηνηθνί πνπ αληηθξίδνπλ ηελ ήξεκε ξνή ηνπ Άιπνο πνηακνχ λα έρνπλ επεξεαζηεί, αθνχ ε θσκφπνιε απηή απνπλέεη γαιήλε θαη εξεκία. Παξ‟ φια απηά ε νηθνλνκία ηεο ζηεξίδεηαη θπξίσο απφ ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ αγγεηνπιαζηηθή, αθνχ ν Άιπο δεκηνπξγεί ηελ θαηάιιειε ιάζπε ηελ νπνία νη ληφπηνη ρξεζηκνπνηνχλ ζαλ πειφ γηα λα δεκηνπξγνχλ αγγεία θαη άιια ζθεχε δηαθνζκεηηθήο θχζεσο. Δ πφιε είλαη γεκάηε απφ θαηαζηήκαηα εηδψλ αγγεηνπιαζηηθήο πνπ πνπινχλ θνθθηλφρξσκα ζηαρηνδνρεία, ζεη ζθαθηνχ, ΐάδα θαη αιιά αλακλεζηηθά αληηθείκελα. ΢ηα πεξίρσξα ηνπ Avanos ππάξρνπλ επίζεο κεγάια θαηαζηήκαηα ηέηνηνπ είδνπο ζηα νπνία πεγαίλνπλ θπξίσο ηα πνχικαλ κε ηα ηνπξηζηηθά γθξνππ. Μηα ελδηαθέξνπζα εκπεηξία είλαη λα επηζθεθηείηε 1

Άιπο Πνηακόο, Κηδίι Ηξκάθ (θόθθηλν πνηάκη). Είλαη ν κεγαιύηεξνο πνηακόο ηεο Τνπξθίαο (960 ρικ), ην Β. ζύλνξν ηεο Καππαδνθίαο κε ηα θνθθηλσπά είηε δσεξόρξσκα θίηξηλα λεξά ηνπ, πνηίδεη ηνλ λνκό ηεο Νεάπνιεο δεκηνπξγώληαο ζπλζήθεο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ επεξγεηηθνύ αξγίινπ θαη θαζηζηώληαο έηζη εύθνξε θνληά ζηηο όρζεο ηνπ ηελ μεξή θαη άγνλε ζε γεληθέο γξακκέο γε ηεο Καππαδνθίαο. Ο πνηακόο ήηαλ ην θπζηθό ζύλνξν ηεο Λπδίαο θαη ηεο Μήδεηαο.

47

κφλνη ζαο θάπνην απφ ηα θαηαζηήκαηα ηνπ θέληξνπ ηεο πφιεο, φπνπ κπνξείηε λα δεηήζεηε λα ζαο «κπήζνπλ» ζηα κπζηηθά ηεο αγγεηνπιαζηηθήο ηέρλεο θαη λα ζαο αθήζνπλ λα θηηάμεηε κφλνη ζαο θάπνην αληηθείκελν απφ ηνλ αξγηινχρν πειφ. Σα θαηαζηήκαηα απηά νλνκάδνληαη απφ ηνπο ληφπηνπο «İşlik» ή «canakhane» (ηζιίθ θαη ηζαλάθραλέ) ελψ ζηελ πφιε ππάξρνπλ 30 – 35 αξρηκάζηνξεο. Πίζσ απφ ηελ θεληξηθή πιαηεία ηεο θσκφπνιεο βξίζθεηαη «θξπκκέλν» ην παιηφ ρσξηφ κε πνιχ φκνξθα παξαδνζηαθά πέηξηλα ζπίηηα κε πην αμηφινγν απφ απηά ην αξρνληηθφ ηνπ Υαηδή Σδαθέξ Ώγά (Haci Cafer Ağa). Άιιν αμηνζέαην είλαη Οπινχ Σδακί, απφ ηνλ αιιηψο ππφγεην θάπνηα ζθαινπάηηα.

ην θεληξηθφ κλεκείν ηεο πφιεο ην 18ν αηψλα, ην νπνίν ιέγεηαη θαη ηέκελνο επεηδή θαηεβαίλεηε

πνηακνχ βξίζθεηαη ην “Alaeddin ΢ηηο φρζεο ηνπ Άιπνο Turkish Bath”, έλα ζχγρξνλν ρακάκ γηα ηηο αλάγθεο ησλ ηνπξηζηψλ. Ώλ δελ έρεηε επηζθεθηεί άιιν ρακάκ λα κηα θαιή επθαηξία. Δ πφιε βξίζθεηαη 23 ρικ πεξίπνπ ΐΏ ηεο Νεάπνιεο θαη κπνξείηε λα έξζεηε εδψ είηε απφ απ‟ επζείαο απφ ηνλ πεξηθεξεηαθφ δξφκν, είηε πεξλψληαο κέζα απφ ην Γθηφξεκε θαη ηνλ Σζαβνπζίλ.

Cavusin – Σζαβνπζίλ ΢ηα πεξίρσξα ηνπ Avanos είλαη ε κηθξή πφιε Σζαβνπζίλ θαη βξίζθεηαη ζηελ αξρή ηεο πηζαλήο πνξείαο ζαο πξνο ηα θαξάγγηα Gulludere (Γθηνπιινχληεξε) θαη ηνπ Kizilcucur (Κηδίιηζνπθνχξ) – βι. πην θάησ. Βλαο ζεηζκφο ην 1950 αλάγθαζε ηνπο θαηνίθνπο λα μαλαρηίζνπλ ηα ζπίηηα ηνπο ρακειφηεξα πξνο ην έδαθνο, εγθαηαιείπνληαο ηηο ηξσγινδπηηθέο θαηνηθίεο πνπ βξίζθνληαλ παιαηφηεξα πην ςειά ζην βξάρν. Σα εγθαηαιειεηκκέλα ζπίηηα, θηηαγκέλα απφ ην ηδην πέηξσκα κέζα ζην νπνίν ήηαλ ιαμεπκέλεο νη ηξψγιεο, κνηάδνπλ πεξεθαλα πνπ θαηάθεξαλ λα μεπεδήζνπλ έμσ απφ ηελ πέηξα, καδί κε ηα ςειά βξάρηα, ζπλζέηνπλ έλα κεγαινπξεπέο ηνπίν δπν φςεσλ. Ο κεγάινο ιεπηφο βξαρνο πνπ εηαλ ρηηζκέλν παιαηφηεξα ην ρσξηφ έρεη φια ηα ρξσκαηα ηνπ Καππαδνθηθνχ ηνπίνπ. Ώιινχ είλαη θφθθηλνο αιιφπ είλαη αζπξνο θαη αιινχ θίηξηλνο, ελψ πίζσ απφ ηηο κεγάιεο ηξχπεο ζηελ επηθάλεηά ηνπ θαίλεηαη ην γαιάδην ηνπ νπξαλνχ. ΢ηελ θνξπθή ηνπ ιφθνπ δεμηά μερσξίδεη ε πξφζνςε ηεο εθθιεζίαο ηνπ Ώγίνπ Εσάλλε ηνπ Πξνδξφκνπ πνπ ρξνλνινγείηαη απφ ηνλ 5ν αηψλα. ΢ηελ αξηζηεξή πιεπξά - εθεη πνπ μεθηλάεη ν ιφθνο – βξίζθεηαη ε ηνπνζεζία πνπ εκεηλε 48

γλσζηή ζαλ Μεγάινο Πεξηζηεξψλαο. Βζσηεξηθά ζα δεηηε αγηνγξαθίεο ηνπ απηνθξάηνξα Νηθεθφξνπ Φσθά – πνπ είλαη θηεησξ ηνπ λανχ, 964 κ.Υ. – ζήκεξα είλαη εθθιεζία θαη ιέγεηαη Cavusin Kilise (Σζαβνπζίλ Κηιηζέ). Δ είζνδνο ζην λαφ θνζηίδεη 1,00 €.

Πεξίρσξα Σζαβνπζίλ Σα δπν θαξάγγηα πνπ ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο ην Gulludere (Γθηνπιινχληεξε = θνηιάδα ησλ ξφδσλ) θαη ην Kizilcucur (Κηδίιηζνπθνχξ = θφθθηλε ραξάδξα) ζπγθεληξψλνπλ έλαλ απφ ηνπο παιηφηεξνπο ππξήλεο εθθιεζηψλ απφ ηελ επνρή ηεο πξνεηθνλνθιαζηηθήο θαη πξσηνρξηζηηαληθήο επνρήο. ΢ην πξώην θαξάγγη θαη ζηελ θνηιάδα Gulludere (Γθηνπιινχληεξε) βξίζθεηαη ε εθθιεζία ησλ Σξησλ ΢ηαπξψλ κε ηελ εηθφλα ηεο Ώπνθάιπςεο θαη ήηαλ αθηεξσκέλε ζηνλ Ώγην Ώγαζάγγειν. ΢ην δεύηεξν θαξάγγη ην Kizilcucur βξίζθεηαη κηα απφ ηηο νκνξθφηεξεο εθθιεζίεο πνπ ζεκεξα νλνκάδεηαη Hacli Kilise (Υαηζιί Κηιηζέ = εθθιεζία ηνπ ΢ηαπξνχ), πνπ βξίζθεηαη ςειά ζε έλαλ πσξφιηζν ζηελ θνηιάδα Κηδίιηζνπθνχξ θαη ζην εσηεξηθφ ηεο ζηελ νξνθή ππάξρεη αλάγιπθνο ελαο κεγάινο ιαηηληθφο ζηαπξφο.

KAYSERI - Κάηζεξη (ειιελ. Ολνκ. Καηζάξεηα) Ο λνκφο ηεο Καηζάξεηαο είρε ίζσο ηελ εληνλφηεξε ειιεληθή παξνπζία απφ φινπο ηνπο λνκνχο ηεο πεξηνρήο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ 19νπ αηψλα θαη κέρξη ηελ αληαιιαγή. Μηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πφιεηο ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο είλαη ην Kayseri (Κάηζεξη) ειιελ. Ολνκ. Καηζάξεηα κηα ζχγρξνλε πφιε κε 525.000 θαη., πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ κε παξά πνιιά αμηνζέαηα βξίζθεηαη αλάκεζα ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο ηνπ Kara Dağı (Καξά Νηαγί = καχξν φξνο) πνπ νη Έιιελεο ην νλφκαδαλ φξνο ησλ Αηδχκσλ ή ηνπ Ώτ – ΐαζίιε θαη ηνπ Erciyes Dağı (Βξηδηγηέο Νηαγί), ηνπ ρηνλνζθέπαζηνπ Ώξγαίνπ. Ώπφ ηα ΐφξεηα πξνάζηηα ηεο πεξλάεη ν πνηακφο Καξά ΢νπ. Σα θπξηόηεξα αμηνζέαηα είλαη: Kayseri Kalesi (Κάζηξν Καηζάξεηαο), Kurşunlu Camii (Κνπξζνπλινχ Σδακί), Cifte Medrese (Αηπιφ Εεξνδηδαζθαιείν), Makpepi Hunat Hatum (Εεξφ Σέκελνο θαη Εεξαηηθή ζρνιή), Gupgupoglu Konağı (έπαπιε ηνπ πνηεηή Ώρκέη Μηηράη Γθηνππγθνχπνγινπ), Haci Kılıç Camii (Υαηδί Κηιίηο Σδακί), Doner Kumbet (Κσληθφο Σχκβνο) θ.α. Ώπφ ηελ πεξηνρή κπνξείηε επίζεο λα αγνξάζεηε ηα πεξίθεκα παζίγλσζηα ραιηά ηεο Ώλαηνιίαο αθνχ θάλεηε έλα θαιφ παδάξη. Σν πξφβιεκα είλαη πσο ζα ην … κεηαθέξεηε.

49

.

ΟΗ ΤΠΟΓΔΗΔ΢ ΠΟΛΔΗ΢ - THE UNDERGROUND CITIES Δ πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο ιφγσ κνξθνινγίαο θαη ζηξαηεγηθήο ζέζεσο, δέρηεθε πνιιέο θνξέο θχκαηα εηζβνιέσλ. Ώπηφ αλάγθαζε ηνπο θαηνίθνπο, θπξίσο νξζφδνμνπο ρξηζηηαλνχο (απφ ηελ επνρή ησλ Ρσκαίσλ κέρξη ηνλ 18ν αηψλα) – καξηπξίεο θαη θείκελα βξίζθνληαη ζηελ αλάβαζε ηνπ Ξελνθψληα – λα ρηίζνπλ ππφγεηεο πφιεηο κε κπζηηθέο εηζφδνπο γηα λα είλαη αζθαιείο απφ «εμσηεξηθνχο» θίλδπλνπο. Δ κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο βνήζεζε ζην ζθάςηκν ησλ ππφγεησλ πφιεσλ πνπ ήηαλ πιήξεηο κε ρψξνπο δηακνλήο, απνζήθεο, ζηάβινπο, εθθιεζίεο, κχινπο, λεθξνηαθεία. ΢ε πεξίπησζε εηζβνιήο ππήξραλ κεγάιεο πέηξεο (κπιφπεηξεο) πνπ έθιεηλαλ ηηο εηζφδνπο. ΢ηηο πην πνιιέο πεξηπηψζεηο νη ππφγεηεο πφιεηο έθηαλαλ κέρξη θαη 8 παηψκαηα θάησ απφ ηελ γε θαη ζε κήθνο 5 – 10 ρικ. ΢ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο ππάξρνπλ γχξσ ζηηο 200 «γλσζηέο» ππφγεηεο πφιεηο φπσο: KAYMAKLI, DERINKUYU, ΜΑΕΗ, ÖZLÜCE, OZKONAK, TATLARIN, KURUGOL, GOCKETOPRAK...

Derinkuyu (Νηεξίλθνπγηνύ) Διιελ. Ολνκ. Μαιαθνπή Σν «ΐαζχ Πεγάδη», φπσο κεηαθξάδεηαη ε ιέμε Νηεξίλθνπγηνύ ζηα Βιιεληθά δελ είλαη άιιν απφ ηνλ ειιεληθφ νηθηζκφ πνπ ζην παξειζφλ νλνκαδφηαλ Μαιαθνπή.

To Derinkuyu απέρεη πεξίπνπ 45 ρικ απφ ην Guzeluyurt. Δ ηζηνξία μεθηλάεη απφ ηελ επνρή ησλ Υεηηαίσλ – ππάξρνπλ ζρεηηθά αξραηνινγηθά επξήκαηα - θαη απηή ε ππφγεηα πφιε είλαη ε κεγαιχηεξε θαη ε θαιχηεξα δηαηεξεκέλε ηεο Καππαδνθίαο. Ο πιεζπζκφο αλέξρεηαη ζηνπο 9.500 θαηνίθνπο. Γηα λα θηάζεηε σο εδψ πξέπεη λα δηαλχζεηε πεξίπνπ 30 ρικ λφηηα ηνπ Nevsehir (Νεάπνιε) ηνλ επαξρηαθφ δξφκν D 765. Αμηνζέαηα: Δ ππφγεηα πφιε ηεο Μαιαθνπήο θηάλεη ζε βάζνο 85 κέηξα πεξίπνπ θαη 50

δηαξζξψλεηαη ζε νθηψ επίπεδα πνπ έρνπλ ζθαθηεί κέζα ζην έδαθνο ! Σα πξψηα επίπεδα ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηα δψα, ηα επφκελα ζαλ απνζήθεο θαη ζην βάζνο βξίζθνληαλ ηα ζπίηηα ησλ θαηνίθσλ. Πάλησο έρνπλ ηνπνζεηεζεί πηλαθίδεο πνπ ζαο «νδεγνχλ» κέζα απφ ηνπο δαηδαιψδεηο δηαδξφκνπο θαη ζε πνιιά ζεκεία πξέπεη λα δηπισζείηε ζηα δπν γηα λα πεξάζεηε απφ ηηο ρακειέο ζθαισζηέο. Ώλ θαηεβείηε ζε κεγάιν βάζνο, αμίδεη λα πάηε δίπια ζηνλ αεξαγσγφ θαη λα θνηηάμεηε πξνζερηηθά ζηελ ηεξάζηηα ηξχπα πνπ μεθηλά απφ ην γαιάδην ηνπ νπξαλνχ θαη βπζίδεηαη αθφκα ζε κεγαιχηεξα βάζε. ΢ε πνιιά ζεκεία ζα βξείηε ηφπνπο ζπγθέληξσζεο αιιά θαη κπιφπεηξεο πνπ έθιεηλαλ ηηο ζηελέο δηφδνπο θαη «χπνπιεο ηξχπεο» ζηνλ ηνίρν πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηνλ αηθληδηαζκφ ησλ ερζξψλ πνπ θαηάθεξλαλ λα θαηέβνπλ ζην ππέδαθνο, γηα λα θαηαδηψμνπλ ηνπο θαηνίθνπο. ΢ην πην ρακειφ επίπεδν ηεο ππφγεηαο πφιεο ζα δείηε ηελ εθθιεζία θαη ηελ θνιπκβήζξα πνπ ζθάιηζαλ νη ρξηζηηαλνί 80 κέηξα !! θάησ απφ ηελ γε. Δ ππφγεηα πφιε έρεη βάζνο 85 κ, ζην 3ν & 4ν πάησκα ζηα 55 κ. ππάξρεη κεγάιε εθθιεζία. Οη εθθιεζίεο ηεο ππφγεηαο πφιεο ήηαλ αξθεηέο θαη ήηαλ αθηεξσκέλεο ζηνλ Άγην ΐαζίιεην, ηελ Ώγία Παξαζθεπή θαη ζηνλ Άγην Εσάλλε. Πηζαλνινγείηαη φηη έλαο ππφγεηνο δξφκνο ζπλέδεε ηελ πφιε απηή κε ηελ πφιε ηνπ Κατκαθιί. Οη ψξεο θνηλνχ είλαη απφ ηηο 8.00 σο ηηο 18.30 ην Καινθαίξη (17.00 ηνλ ππφινηπν ρξφλν) θαη θνζηίδεη 2.20 €. Λίγν πξηλ ηελ είζνδν ηεο ππφγεηαο πφιεο ζα δείηε ηελ αξθεηά κεγάιε εθθιεζία ησλ Ώγίσλ Θενδψξσλ (βι. θσην επάλσ δεμηά) ηνπ 19νπ αηψλα λα ζηέθεηαη πεξήθαλε κέζα ζε έλα πεξηβάιινλ πνπ κνπ ζχκηδε ΢πξία ή Ώίγππην κε ηα φκνξθα ραιηά λα θξέκνληαη απφ ηα ηνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα ηεο πεξηνρήο θαη ηελ θαθεθίηξηλε ζθφλε ηεο δηάβξσζεο παληνχ.

51

Ο λαφο ζήκεξα αλαθαηλίδεηαη απφ ην Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ ηεο Σνπξθίαο. Ώλ ζέιεηε λα δηαλπθηεξεχζεηε ζα βξείηε αξθεηά μελνδνρεία θαη εζηηαηφξηα. Δ δηακνλή καο έγηλε ζην μελνδνρείν [ Hotel «OVA», δ/λζε Avanos Cad No 36,  (4868) 1565 Ürgüp – Turkey ] - βι. ΢ρεηηθέο 3 θσηνγξαθίεο -. . Σν Derinkuyu (MELAGÖBIA) βξίζθεηαη 29 ρικ απφ ην Nevşehir ζην δξφκν γηα ηε Nidge. Δ πφιε άλνημε γηα ην θνηλφ ην 1965 αιιά κφλν ην 10% είλαη γηα ηνπο επηζθέπηεο.

.

52

Kaymakli (Κατκαθιί), Διιελ. Ολνκ. Αλαθνύ ή Δλεγί Δ «ηνπξηζηηθφηεξε» ππφγεηα πφιε ηεο πεξηνρήο βξίζθεηαη ζην Κατκαθιί, 9 ρικ βνξείσο ηεο Μαιαθνπήο θαη 21 ρικ λνηίσο ηεο Νεάπνιεο. Ο νηθηζκφο έρεη αγξνηηθή κνξθή θαη εθηφο απφ ηελ ππφγεηα πφιε έρεη θαη πέηξηλα ζπίηηα θαη ηελ εθθιεζία ηνπ Ώγίνπ Πέηξνπ. Σν πξψην επίπεδν ηεο ππφγεηαο πφιεο δεκηνπξγήζεθε απφ ηνπο Υεηηαίνπο θαη έπεηηα νη βπδαληηλνί έζθαςαλ θαη επέθηεηλαλ ηνπο ρψξνπο ηεο θζάλνληαο ζηα νθηψ επίπεδα. ΢ήκεξα κφλν ηέζζεξα επίπεδα είλαη αλνηρηά γηα ην θνηλφ.

53

. Δ πξφζβαζε ζηνλ ρψξν, πνπ βξίζθεηαη ιίγν πην αλαηνιηθά απφ ηνλ απηνθηλεηφδξνκν, πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ κηαο κηθξήο ζηνάο, πνπ αξγφηεξα αλνίγεη ζε έλαλ εληππσζηαθφ ιαβχξηλζν απφ ηνχλει θαη δσκάηηα. Μέζα ζηελ ππφγεηα απηή πφιε ππήξρε θαη ε εθθιεζία ηνπ Σηκίνπ ΢ηαπξνχ. Οη ψξεο θνηλνχ είλαη απφ ηηο 08.00 έσο ηηο 18.30 ην θαινθαίξη (17.00 17.00 ηνλ ππφινηπν ρξφλν) θαη θνζηίδεη 2.20 €.

54

Σν Kaymakli άλνημε ζηνπο επηζθέπηεο ην 1964 θαη βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο πφιεο, 19 ρικ απφ ην Nevşehir. Φωηξγοαθία δενιά: ξι γρμαίκεπ ζηημ πεοιξςή ηηπ Καππαδξκίαπ, μάλλξμ … δξρλεύξρμ ακόμη και ζήμεοα ζκληοά, εμώ ξι άμηοεπ απξλαμβάμξρμ ποέθα και μαογιλέ ζηα καθεμεία.

MUSTAFAPASA ( αξρ. SINASOS) Μηα άιιε ζεκαληηθή πφιε είλαη ην MustafaPasa (αξρ. ΢ηλαζόο). ΐξίζθεηαη πεξίπνπ 6 ρικ λφηηα ηνπ Ürgüp. Πνιιέο ειιεληθέο νξζφδνμεο νκνγέλεηεο έδεζαλ εδψ κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα. Δ θνηιάδα ηεο Göreme δπηηθά ηνπ Mustafa Pasa είλαη κηα κηθξνγξαθία ηεο πεξηνρήο ηεο Εριάξα, δει. νη ζπειηέο έγηλαλ πνιιέο εθθιεζίεο θαη ην πνηάκη θπιάεη αλάκεζα ζηελ θνηιάδα. Πνιιέο ζεκαληηθέο εθθιεζίεο ππάξρνπλ εδψ θαζψο θαη κνλαζηήξηα φπσο: ν Άγηνο ΐαζίιεηνο, ε εθθιεζία Κσλ/λνπ & Βιέλεο θαη ν Άγηνο ΐαζίιεηνο ζην Göreme Valley (Κνηιάδα Γθηφξεκε).

SIVAS – ΢ΔΒΑ΢ΣΔΗΑ Μεηά απφ κηα δηαδξνκή κέζα απφ έλα απφηνκν θαη βξαρψδεο ηνπίν, αθφκα πην έληνλν εδψ απφ απηφ πνπ ζπλαληήζακε ζηνπο ππφινηπνπο λνκνχο, θηάλνπκε ζηελ πεξηνρή ηεο ΢εβάζηεηαο πνπ απφ γεσγξαθηθήο θαη «πνιηηηζκηθήο» απφςεσο είλαη ε αλαηνιηθφηεξε ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο. Δ ΢εβάζηεηα (Sivas) – ΢ίβαο δηαηεξεί πην έληνλα απφ ηηο άιιεο πφιεηο ηεο Κεληξηθήο Ώλαηνιίαο ηελ αίζζεζε ηεο Ώλαηνιήο. Μλεκεία απφ ηελ επνρή ησλ ΢ειηδνχθσλ θαη ησλ Ααληζκελίδσλ θνζκνχλ ην θέληξν ηεο πφιεο, πξσηεχνπζαο ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ ζην ΐΏ άθξν ηεο πεξηνρήο απηήο. Δ πφιε βξηζθφηαλ πεξίπνπ ζην θέληξν ηεο ΐαζηιηθήο νδνχ πνπ νδεγνχζε ζηε 55

ΐαγδάηε. Ο ζεκεξηλφο πιεζπζκφο θηάλεη ηνπο 260.000 θαηνίθνπο θαη ε πφιε βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 1.275 κ. Παξ‟ φιν πνπ ε ΢εβάζηεηα είλαη κηα ζχγρξνλε πφιε δελ πξνζειθχεη αξθεηνχο ηνπξίζηεο. ΢ηελ πξσηεχνπζα ζπλαληνχκε πνιιά νζσκαληθά κλεκεία απφ ηα νπνία μερσξίδνπλ ε ηεξαηηθή ζρνιή Gök Medrese (Γθηφθ Μεληξεζέ) θαη ε ηαηξηθή ζρνιή ηνπ Ώδαηίλε Καυθνβάδε Ώ‟. Ώλ έρεηε αξθεηφ ρξφλν, επηζθεθηείηε ηελ Σεθξηθή, φπνπ ζα δείηε έλα έμνρν δείγκα ηζιακηθήο αξρηηεθηνληθήο ην ηέκελνο Ulu Camil (Οπινχ ηδακί) ηνπ Ώρκέη ΢αρ. Βπίζεο έλα άιιν ηεξνδηδαζθαιείν ην Bűrűciye Medresesi (Μπνπξνχηδηγηε Μέληξεζεζί), Şifaiye Medresesi (΢ηθατε Μέληξεζεζί), Cifte Minareli Medrese (Σζηθηέ Μηλαξέιη Μεληξεζέ = ηεξνδηδαζθαιείν ηνπ δηπινχ κηλαξέ), Attatűrk műsezi, (Μνπζείν Ώηηαηνχξθ) θαη ην ρακάκ ηεο πφιεο Kurşunlu Hamami (Κνπξζνπλινχ Υακάκη) …

18 ΢επηέκβξε 2000.

Gurun - Malatya - Tepehan Σελ επφκελε εκέξα (18/09/2000), αθήλνληαο πίζσ καο ηελ πξαγκαηηθά ππέξνρε Καππαδνθία, ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο ΝΏ ζηελ επαξρία Sivas (΢εβάζηεηα) αθνινπζψληαο ηνλ δξφκν D 850 θαη ζπλαληάκε ηελ πφιε Gurun. (ζπλνιηθά 1.005 ρικ). Παξ‟ φιν πνπ είρε αξρίζεη λα λπρηψλεη (ψξα 16.30 – ιφγσ αλαηνιήο λπρηψλεη λσξίηεξα) ζπλερίζακε γηα άιια 127 ρικ ΝΏ ζηνλ δξφκν D 300 κπαίλνπκε ζηελ επαξρία ηεο Malatya θαη θηάλνπκε ζηελ νκψλπκε πφιε Malatya φπνπ θαη ζθεθηήθακε λα δηαλπθηεξεχζνπκε.

H Malatya είλαη κηα πφιε κε πνιιή θίλεζε πνπ βξίζθεηαη ζε κηα εχθνξε πεδηάδα ζηνπο πξφπνδεο ηνπ φξνπο anti -Taurus. Σα αξραηνινγηθά επξήκαηα νηθηζκψλ πνπ αλαθαιχθζεθαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Firat (Βπθξάηε) ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ λενιηζηθή θαη ραιθνιηζηθή επνρή. Αίπια ζην κνπζείν ηεο πφιεο ηεο Μαιάηπαο, κπνξείηε λα ςσλίζεηε κέζα ζην bazaar (παδάξη) – θσην - φπνπ πνιιά θαηαζηήκαηα πνπιάλε κφλν ράιθηλα ζθεχε (copperware). ΢ηελ Malatya, ππάξρεη έλα κεγάιν θέληξν παξαγσγήο απφ πνιιέο πνηθηιίεο κε βεξίθνθα Σνπξθίαο, θαζψο θαη παξαγσγή θξέζθσλ μεξψλ θαξπψλ. Οη δχν κηθξέο θνληηλέο πφιεηο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ Malatya είλαη ην Aslantepe, 7 ρικ καθξηά, ήηαλ ε πξσηεχνπζα ελφο θξάηνπο ησλ Υεηηαίσλ ζηελ ρηιηεηία π.Υ. θαη ην Battalgazi, 9 ρικ καθξηά, ήηαλ ε αξραία πφιε Melitene. Ώξγφηεξα παξά ηηο θαηαζηξνθέο ηελ πεξίνδν ηεο ΐπδαληηλήο απηνθξαηνξίαο ζην θέληξν ηεο πφιεο ππάξρεη ην κνπζνπικαληθφ ηέκελνο Ulu ηνπ 13νπ αηψλα θαη είλαη έλα 56

άξηζην παξάδεηγκα ηεο αξρηηεθηνληθήο ησλ Seljuk. Πεξηπιαλεζήθακε ζηελ κάιινλ αδηάθνξε πφιε ηεο Μαιάηηαο, αλεθνδηαζηήθακε κε θαχζηκα θαη μαθληθά καο ήξζε ε θαεηλή ηδέα – παξ‟ φιν πνπ είρε λπρηψζεη – λα θάλνπκε αθφκε 80 ρικ ζε δξφκν πνπ δελ γλσξίδακε θαη λα πάκε ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Nemrut Dagi National Park. ΢ηελ πεξηνρή ηνπ Nemrut Dagi γλσξίδακε απφ ην βηβιίν - νδεγφ καο (Lonely Planet – Turkey) φηη ππήξρε κηα παλζηφλ – μελψλαο. Απζηπρψο δελ γλσξίδακε φηη απηά ηα «ιηγνζηά» 80 ρικ ζα καο επηθχιαζζαλ αξθεηέο πεξηπέηεηεο (βι. παξαθάησ) αιιά θαη απφ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ είρακε απφ ηνπο ληφπηνπο, αιιά θαη ηνπο ζηξαηνρσξνθπιαθεο ( JANDARMA). Ώπφ ηελ Malatya ινηπφλ αθνινπζνχκε ηνλ θαθήο πνηφηεηαο δξφκν πξνο ην Tepehan. ΋ζν ζπλερίδακε ηελ λπθηεξηλή πνξεία καο κέζα ζε ππθλφ ζθνηάδη αιιά θαη ζε θαθνηξάραιν ζπλερφκελν αλεθνξηθφ ρσκαηφδξνκν (θξνθάια) ζε κηα πεξηνρή φπνπ ν ράξηεο δελ έδεηρλε θάπνην … δξφκν.

Adıyaman - Güneydoğu Bölgesi Anadolu, Nemrut Dağı Milli Park ( Müze Ücreti Dahildir ) Δ επαξρία Adıyaman βξίζθεηαη ζηελ πεξηθέξεηα Güneydoğu Bölgesi Anadolu (Ννηηναλαηνιηθή Σνπξθία) θαη νπζηαζηηθά είλαη πεξηνρέο κε πιεζπζκφ θπξίσο Κνχξδνπο (Κνπξδηζηάλ – αληάξηεο …). ΢ηα πξψηα ρηιηφκεηξα ν δξφκνο ήηαλ θαηλνχξγηα άζθαιηνο (βι. θσην), κεηά παν ιίγα ρικ φκσο ήηαλ ελαο αξθεηά δχζθνινο ρσκαηφδξνκνο (Υ3).

΋πσο θαηαιαβαίλεηε ην φλνκα ηεο πεξηνρήο καο είρε πξνδηαζέζεη κάιινλ αξλεηηθά θαη εηδηθά γηα εκάο πνπ ήηαλ ε πξψηε θνξά ζηελ ρψξα θαη εηδηθά βξάδπ. Βθηφο απφ ηελ ζρεδφλ απέξαληε κνλαμηά ηεο λχρηαο, ησλ βνπλψλ, ην θαηαπιεθηηθφ έλαζηξν νπξαλφ θαη ηνπο ήρνπο ησλ κνηνζηθιεηψλ καο, ηα πξάγκαηα γηα κέλα δπζθφιεςαλ αθφκε πεξηζζφηεξν – ιφγσ πξνζθάηνπ αηπρήκαηνο θαη ηξαπκαηηζκνχ κνπ ζην δεμί ρέξη – ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θνχξαζε ηεο εκέξαο θαη ηελ αδξελαιίλε ζην δελίζ.

57

΢ε κηα αξηζηεξή θιεηζηή αλεθνξηθή ρσκάηηλε ζηξνθή έραζα ηνλ έιεγρν ηεο κνηνζηθιέηαο θαη «αγφξαζα» έλα νηθφπεδν κε κηα ππέξνρε πξαγκαηηθά ζέα ζηνλ θαζαξφ έλαζηξν νπξαλφ - ην ζέακα δελ πεξηγξάθεηαη – Μεηά απφ αξθεηή ψξα κέζα ζην ππθλφ ζθνηάδη ζε κηα ζηξνθή ηνπ δξφκνπ λα ζνπ έλαο γάηδαξνο κέζα ζηελ κέζε ηνπ … πνπζελά. Φπζηθφ εκπφδην; Πξηλ πξνιάβσ λα ην θαινζθεθηψ, απφ ην ζθνηάδη μεπξφβαιε κηα θηγνχξα κε πιήξε νπιηζκφ Kalashnikov & θπζεθιίθηα. Σν πξψην ζνθ ήηαλ αλαπφθεπθην. Κνίηαμα δηαθξηηηθά κε θφβν ηνλ θίιν κνπ ηνλ Κψζηα θαη εθείλνο είπε ηελ καγηθή ιέμε … Yunanı (Έιιελεο). Αείμακε ηα ραξηηά καο (δηαβαηήξηα) θαη κεηά ηνλ έιεγρν θαη ζρεηηθέο νδεγίεο ζηελ γιψζζα ηνπ ! καο επέηξεςε λα ζπλερίζνπκε ηελ πνξεία καο. Λίγα ρκ πην θάησ ζπλαληήζακε θαη άιινπο «ζπληξφθνπο» ηνπ πνπ κάιινλ είραλ … εηδνπνηεζεί. Με ηα ιηγνζηά Ώγγιηθά πνπ μέξαλε καο έδσζαλ λα θαηαιάβνπκε φηη ήκαζηαλ θνληά ζηελ παλζηφλ πνπ ζέιακε – γχξσ ζηα 15 ρικ – καο έδεημαλ ηελ ζσζηή πνξεία κέζα ζηνπο πνιινχο ρσκάηηλνπο δξφκνπο ηεο πεξηνρήο – ρσξίο ζήκαλζε – αιιά παξάιιεια καο πξνέηξεςαλ λα κείλνπκε καδί ηνπο κέρξη ην πξσί γηα ηελ «αζθάιεηά καο» ζηελ ππνηππψδε πέηξηλε θαηαζθεπή. Βκείο «επγεληθά» αξλεζήθακε θαη θχγακε κφλν αθνχ καο είραλ θεξάζεη … ηζάη. ΢ην πέηξηλν απηφ θηίζκα κπνξνχζεο λα αγνξάζεηο θαχζηκα (βελδίλε – πεηξέιαην …) απφ ηηο ρεηξνθίλεηεο αληιίεο πνπ ε ηξνθνδνζία ηνπο ήηαλ απφ … βαξέιηα. Ώπφ θαθφ ππνινγηζκφ ηεο ψξαο – ππελζπκίδσ φηη λπρηψλεη 04.30 απφγεπκα - αιιά θαη ηνλ άζρεκν ρσκαηφδξνκν γχξσ ζηηο 11.00 ην βξάδπ θηάζακε επηηέινπο ζην Motel «GÜNEŞ» ζε αξθεηφ πςφκεηξν ζηελ πεξηνρή ηνπ Nemrut Dagi - Kurdistan (Adıyaman).

Μεηά απφ ηηο αξρηθέο επηθπιάμεηο απφ ηνλ μελνδφρν γηα ηνπο απξφζκελνπο ηαμηδηψηεο ηεο λχρηαο θαη ηηο απαξαίηεηεο δηαηππψζεηο κε 12 US $ ην άηνκν θαη ηππηθφ θαγεηφ - πέζακε μεξνί γηα χπλν ζην αξθεηά θξχν δσκάηην ( 11° C εληφο ).

58

19 ΢επηέκβξε 2000. Πνιχ λσξίο ην πξσί, ψξα 04.30 καο μχπλεζε ν ζφξπβνο απ‟ έμσ. Έρνληαο ζην λνπ καο ηηο κνηνζηθιέηεο θνηηάμακε απφ ην παξάζπξν θαη είδακε ζην θσο ησλ πξνβνιέσλ 2 Land Rover θαη 6 - 7 πνισλνχο ηνπξίζηεο λα εηνηκάδνληαη γηα .... πεδνπνξία κε πιήξε θφξην πξνο ηελ θνξπθή ηνπ Nemrut Dağı Milli Park (Müze Ücreti Dahildir) ψζηε λα δνπλ ηελ αλαηνιή ηνπ ήιηνπ θαζψο θαη ηηο θεθαιέο ηνπ Ώληίνρνπ απφ απηφ ην πςφκεηξν? Τπ φςηλ νη Πνισλνί θνηκήζεθαλ ηελ λχρηα ζε ζθελέο έμσ δίπια ζε αξθεηά άδεηα κπνπθάιηα βφηθαο. !!! Γξήγνξε πξνεηνηκαζία ησλ κνηνζηθιεηψλ καο θαη αλεβήθακε θαη εκείο ζηνλ φρη θαη πνιχ θαιφ ρσκαηφδξνκν πξνο ηελ είζνδν ηνπ «πάξθνπ» - εδψ ράζεθε θαη έλα θηικ (slides).

59

Δ είζνδνο ζην πάξθν ήηαλ 2.500.000 ιίξεο Σνπξθίαο. Δ εκπεηξία είλαη πξαγκαηηθά ΑΝΔΠΑΝΑΛΖΠΣΖ !! Σν θεγγάξη ηεξάζηην απφ πάλσ καο θαη νη πξψηεο αρηίδεο ηνπ ήιηνπ κφιηο έθαλαλ ηελ εκθάληζή ηνπο δίπια καο ζηα αξραία (θεθαιέο ηνπ Ώληίνρνπ) θαη ιίγν πην πέξα νη πεγέο ησλ πνηακψλ Σίγξε θαη Βπθξάηε – ζε πςφκεηξν 2.800 κ. θαη κε αξθεηή πγξαζία θαη θξχν.

----------------------------------------------------------------------------------

NEMRUT DAGI, COMMAGENE

Σν βνπλφ Nemrut Dagi βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 2.150 κ. (7.053 πφδηα) απφ ηελ ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο. Βδψ βξίζθεηαη έλα αλάρσκα ζε ζρήκα ππξακίδαο πνπ πεξηιακβάλεη ηνλ ηάθν ηνπ βαζηιηά ηεο Κνκκαγελήο, Ώληίνρνπ ηνπ Βπηθαλή (Commagene, Antiochos Epiphanes). Ο Μηζηδξάηεο ν 1νο – παηέξαο ηνπ Ώληίνρνπ - ζηνλ νπνίν ην αλάρσκα αλήθεη, εθκεηαιιεχζεθε ηελ αληθαλφηεηα ηνπ ΢έιεπθνπ πνπ θπβέξλεζε ζηε ΢πξία κεηά απφ ηνλ Μέγα Ώιέμαλδξν.

60

Όξνο Nemrut, πςνκ. 3050 κ. ΢ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε Σνπξθία κπνξεί λα θαπρεζεί γηα δχν θνξπθέο κε ην φλνκα Nemrut. Δ κηα βξίζθεηαη θνληά ζην Adìyaman ζην λνηηναλαηνιηθφ ζεκείν θαη είλαη κεγάινπ ηζηνξηθνχ θαη αξραηνινγηθνχ ελδηαθέξνληνο, γηα πάλσ απφ 2.000 ρξφληα κε επηθεθαιήο ηηο θνινζζηαίεο πέηξεο ηνπ βαζηιηά Antiochus ηνπ 1νπ. Δ άιιε θνξπθή Nemrut βξίζθεηαη κέζα ζηελ αλαηνιηθή Ώλαηνιία, θαη είλαη ε πην ελδηαθέξνπζα απφ ηηο δπν θνξπθέο θαη είλαη γλσζηή γηα ην γεσινγηθφ ζρεκαηηζκφ ηεο θαη γηα ιφγνπο νξεηβαζίαο. Σν Nemrut είλαη έλα αλελεξγφ εθαίζηεην. Σν Nemrut θαη ην θνληηλφ Tatvan αλέξρεηαη ζε 3050 κ. χςνο. ΐξίζθεηαη κέζα ζηε πεξηνρή Bitlis, θαηά κήθνο ηεο λνηηνδπηηθήο αθηήο ηεο ιίκλεο Van, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή Ahlat ζην ΐνξξά. Σν βνπλφ Nemrut είλαη ην λνηηφηεξν θαη ην λεψηεξν ηεο αιπζίδαο ησλ εθαηζηείσλ ζηελ αλαηνιηθή Ώλαηνιία. – βι. ράξηε – Ο θίινο κνπ ν Κψζηαο κε είρε πξντδεάζεη ζηελ ηδέα ηεο επίζθεςεο ζην Nemrut Dagi ελλέα κήλεο λσξίηεξα φηαλ έθεξε ζε κηα ζπλάληεζή καο έλα ηεξάζηην βηβιίν ηνπ National Geographic πνπ αθνξνχζε ηνπο ιανχο θαη ζέζεηο ηνπ παξειζφληνο. Ώπφ φιεο ηηο ζαπκάζηεο εηθφλεο πνπ είραλ επηιέμεη λα βάινπλ ζηελ χιε απηνχ ηνπ βηβιίνπ, επέιεμαλ κηα εηθφλα ησλ Gargantuan καξκάξηλσλ θεθαιηψλ επάλσ ζε έλα έξεκν ηνπίν ζηελ αλαηνιή. Με βάζε ην ζρέδην ησλ θεθαιηψλ είρα ππνζέζεη φηη ήηαλ πεξζηθήο πξνέιεπζεο, ίζσο απφ θαηαζηξνθέο ηεο Persepolis ή Pasargadae. Δ ζπδήηεζή κνπ κε ηνλ Κψζηα ήηαλ φηη ηα θεθάιηα ήηαλ πξαγκαηηθά απφ θάπνπ ζηελ Σνπξθία. Σα αξραία πξφζσπα πεηξψλ Nemrut Dagi ήηαλ απάληεζε ηεο Ώλαηνιίαο ζηνπο γηγαληηαίνπο πξντζηνξηθνχο βξάρνπο ησλ λεζηψλ ηνχ Πάζρα. ΢ε ιηγφηεξν απφ είθνζη ιεπηά κε ηηο κνηνζηθιέηεο καο ζα βιέπακε ηειηθά απηνχο ηνπο ζθηεξνχο βξάρνπο κε ηα πεξίεξγα ζρήκαηα. Οη αξραηνιφγνη έρνπλ θάλεη κηα δίθαηε εξγαζία «ζπλαξκνινγψληαο» ηελ απίζαλε ηζηνξία ηνπ Nemrut Dagi.

61

΋ηαλ ν Μέγαο Ώιέμαλδξνο πέζαλε ην 323 π.Υ, άθεζε πίζσ ηνπ κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο απηνθξαηνξίεο πνπ ν θφζκνο είρε θαληαζηεί, απφ ηα ΐαιθάληα κέρξη ηελ θνηιάδα Indus (Ελδία). Πεξηζζφηεξν απφ δέθα ρξφληα ινγνκαρίαο, δχν απφ ηνπο γεξάζθνληεο ζηξαηεγνχο ηνπ Ώιεμάλδξνπ άξρηζαλ λα παίξλνπλ έλα κεγάιν κέξνο ηεο απηνθξαηνξίαο ηνπ Μαθεδφλα γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Ο Πηνιεκαίνο ν 1νο παγίσζε έλα ειιεληθφ βαζίιεην ζηελ Ώίγππην ελψ ν ζχκκαρφο ηνπ ΢έιεπθνο 1νο ν Νηθάησξ (Seleucus Ε Nicator) πξνζάξηεζε ηελ Ώλαηνιία, ηε ΢πξία θαη ηελ αξραία Πεξζία, ζέηνληαο ηα ζεκέιηα γηα ηε λέα απηνθξαηνξία ησλ ΢ειεπθηδψλ. Οη ΢ειεπθίδεο εμνπζίαζαλ ηελ πεξηνρή γηα πάλσ απφ 100 ρξφληα, αλ θαη ε δχλακή ηνπο εμαζζέληζε φηαλ νη Ρσκαίνη πέξαζαλ κέζα απφ ην Ώηγαίν Πέιαγνο ζηελ Μηθξά Ώζία καδί κε λνκάδεο Parthians θαη θαηέιαβαλ ηελ Πεξζία ην 163 π.Υ. ΢ε απηή ηελ ηαξαγκέλε ρξνληθά αηκφζθαηξα, ε έμππλε θίλεζε νξηζκέλσλ ζηξαηεγψλ, απφ ηελ ΢πξηαθή επαξρία ηεο Commagene, δήισζαλ ηελ αλεμαξηεζία ηνπο απφ ην ππφινηπν ηνπ ΐαζηιείνπ ησλ ΢ειεπθηδψλ ην 162 π.Υ. Σν νξεηλφ βαζίιεην πνπ βξίζθνληαλ ζηα ζχλνξα Parthian - Πεξζία θαη ηεο απηνθξαηνξίαο ΢ειεπθηδψλ ειάηησζαλ ηελ δχλακε ηεο πξψελ ειιεληθήο Κνκκαγελήο (Commagene). Σν 80 π.Υ. έλαο ξσκατθφο ζχκκαρνο πνπ νλνκάδνληαλ Μηζηδξάηεο 1νο ν Καιιίληθνο (Mithridates Ε Callinicus) «ηνπνζεηήζεθε» επηηπρψο ζαλ λένο βαζηιηάο ζηελ αλεμάξηεηε Κνκκαγελή (Commagene). ΋πσο θαη πνιινί βαζηιηάδεο ηνπ παξειζφληνο έηζη θαη ν Μηζηδξάηεο είρε θαπρεζεί γηα ηελ ιακπξή πξνγνληθή θαηαγσγή ηνπ θαη ην ρξεζηκνπνίεζε απηφ γηα λα εληζρχζεη ηελ αμίσζή ηνπ ζην ζξφλν.

62

΢ηελ πεξίπησζή ηνπ, ν Μηζηδξάηεο πνπ ηζηνξηθά βεβαηψλεηαη φηη ήηαλ άκεζνο απφγνλνο ηνπ ΢έιεπθνπ (Seleucus) θαη ηνπ Πέξζε ΐαζηιηά Ααξείνπ (Darius) ηνπ κεγάινπ. Με ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη κε ηε ζξπιηθή καθεδνληθή θαη αξραία πεξζηθή δπλαζηεία ησλ Ώρακεληδψλ (Achaemenid), ν Μηζηδξάηεο πξνψζεζε ηελ πνιηηηθή εκεξήζηα δηάηαμή ηνπ σο ν θπβεξλήηεο ηεο Κνκκαγελήο. Ο γηνο ηνπ Μηζηδξάηε, βαζηιηάο Ώληίνρνο 1νο ν επηθαλήο (Antiochus Ε Epiphanes), επέδεημε κηα αθφκα κεγαιχηεξε ηδενιεςία γηα ηνλ εαπηφ ηνπ ζρεηηθά κε ηελ κπζηθή θαηαγσγή ηνπ. Πεπεηζκέλνο φηη κφλν έλαο Θεφο ζα κπνξνχζε λα είλαη ηφζν ηπρεξφο λα θπβεξλήζεη έλα πινχζην βαζίιεην θαη λα θξαηήζεη ηηο εγθάξδηεο ζρέζεηο θαη κε ηνπο Ρσκαίνπο θαη κε ηνπο Πέξζεο ηαπηφρξνλα, ν Ώληίνρνο ζεσξήζεθε ζαλ Θεφο θαη ηζφηηκνο κε ηνπο αζάλαηνπο Θενχο ηνπ Οιχκπνπ (Βιιάδα). ΋ληαο Θεφο, θπζηθά, απαξαίηεηε θαη ε θαηάιιειε ιαηξεία ηνπ. Ώθξηβψο φπσο ν Ρακζήο (Ramses) ν κεγάινο είρε θάλεη ην ίδην ζηελ Ώίγππην, ν Ώληίνρνο αθηεξψζεθε ζηε δεκηνπξγία κεγάισλ κλεκείσλ πξνο ηηκήλ ηνπ αιιά θαη νξηζκέλσλ ζενηήησλ. Ο Ώληίνρνο επέηπρε ηε ζηξεβισκέλε κνξθή αζαλαζίαο ηνπ κε ηελ αλάζεζε ελφο καπζσιείνπ ζηε βάζε ηεο θνξπθήο ηνπ φξνπο ππνζηεξίγκαηνο Nemrut, (Nemrut Dagi ζηα Σνχξθηθα), φρη καθξηά απφ ην πξψην βαζίιεην ηνπ ζηελ Arsameia. Ο ίδηνο ν ηάθνο ήηαλ έλα ηεξάζηην αλάρσκα ησλ ζπληξηκκέλσλ πεηξψλ πνπ ήηαλ ηφζν πςειφ απηφ αξθεηά θπξηνιεθηηθά αχμεζε ηελ θνξπθή ηνπ βνπλνχ απφ πάλσ απφ 200 κέηξα. Καηά κήθνο ηεο πεξηκέηξνπ απηνχ ηνπ αλαρψκαηνο, ν Ώληίνρνο (Antiochus) εγθαηέζηεζε ηα γηγαληηαία καξκάξηλα αγάικαηα ηνπ θαη ησλ αζάλαησλ «ζπλαδέιθσλ» ηνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ Αία (Zeus) θαη ηνπ Δξαθιή (Hercules). Σν βαζίιεην ηεο Κνκκαγελήο (Commagene) δηάξθεζε άιιεο πέληε δεθαεηίεο κεηά απφ ην ζάλαην ηνπ Ώληίνρνπ ηνπ 1νπ ην 34 π.Υ., φπσο απνξξνθήζεθε ζηε ξσκατθή επαξρία ηεο ΢πξίαο ηνλ 17ν αηψλα. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ, αθφηνπ μεράζηεθε ην βαζίιεην ηεο Commagene απφ ηνλ ππφινηπν θφζκν, κηα ζεηξά ζεηζκψλ ιίθληζε ηα γηγαληηαία αγάικαηα έσο φηνπ έπεζαλ θαηαθφξπθα ηα θεθάιηα ηνπο ζηε βάζε ηνπ καπζσιείνπ. Βδψ «έκεηλαλ» ζην απφιπην ζθνηάδη γηα πνιινχο αηψλεο έσο φηνπ ζθφληαςε έλαο Οζσκαλφο αξραηνιφγνο επάλσ ηνπο ην 1881. Ώπφ ηε δεθαεηία ηνπ '50, ε πεξηνρή έγηλε έλα κφληκν αξραηνινγηθφ ζέακα καδί κε έλα πξφγξακκα ζπληήξεζεο. Ώπφ ηφηε, έλα ζηαζεξφ ξεχκα θαλαηηθψλ ηνπξηζηψλ ηαμηδησηψλ έξρεηαη ζπλερεία λα επηζθεθζεί ζην πεζκέλν καπζσιείν αλαπνιψληαο κηα 63

καθξηλή ηζηνξηθή αλάκλεζε απφ ηνλ εθθεληξηθφ βαζηιηά πνπ ην έρηηζε. Ήκνπλ πξαγκαηηθά επηπρήο πνπ ην πξφσξν ζθνηάδη ηνπ πξσηλνχ κε απέηξεςε απφ ηελ «ηξνκαθηηθή» ζέα ελφο κεγάινπ κέξνπο ηνπ εμσηεξηθνχ ηνπίνπ ηνπ θαθνηξάραινπ ρσκαηφδξνκνπ, γηαηί νκνινγψ φηη αλ θαηά ηχρε νη κνηνζηθιέηεο καο παξέθθιηλαλ απφ απηφλ ηνλ δχζθνιν δξφκν θαη θαηά κήθνο ηνπ δχζθνιεο ραξάδξαο, ζε θάζε επηθίλδπλε ζηξνθή πνπ απνθαιππηφηαλ ζηελ παξαθείκελε θνηιάδα δε ήζεια λα θαληαζηψ ηη απνηειέζκαηα ζα είρε κηα πηψζε. Καζψο πιεζηάζακε ζηελ θνξπθή, αθνχζακε κνπζηθή Arkin (θνπξδηθά ηξαγνχδηα) απφ έλαλ ληφπην πνπ είρε δηαλπθηεξεχζεη κε ην απηνθίλεην ηνπ ζρεδφλ ζηελ είζνδν ηνπ Nemrut Dağı Milli Park (Müze Ücreti Dahildir). Οπζηαζηηθά θαη ηερληθά είρακε πάεη ζηελ πεξηνρή γλσζηή σο Κνπξδηζηάλ φηαλ πεξάζακε κέζσ ησλ ρσκάηηλσλ δηαδξνκψλ απφ ηα θαθνηξάραια βνπλά ην πξνεγνχκελν απφγεπκα. ΢ε κηα πεξηνρή πνπ εθηείλεηε απφ ηελ αλαηνιηθή Σνπξθία ζην Εξάλ θαη θάησ κέζσ ηνπ βφξεηνπ Εξάθ θαη ηεο ΢πξίαο, ην Κνπξδηζηάλ ήηαλ ε ζθαίξα ησλ Κνχξδσλ, θπιεηηθνί άλζξσπνη πνπ κηινχλ κηα νηθνγέλεηα γηα ηηο ηλδνεπξσπατθέο γιψζζεο ζρεηηθέο καθξηά κε πεξζηθή. Κνχξδνη ήηαλ ζηελ πεξηνρή απφ ηνπο αξραίνπο ρξφλνπο ζην δεχηεξν αηψλα π.Υ., νη ρξνληθνγξάθνη πεξηέγξαςαλ κηα νκάδα γλσζηή σο Cyrtii πνπ ρξεζίκεπζε σο νη ηδηνηειείο εθηνμεπηέο πεηξψλ θαη ζηνπο ζηξαηνχο ησλ ΢ειεπθηδψλ (Seleucid) θαη ησλ Παξζίσλ (Parthian). Αχν ρηιηάδεο ρξφληα αξγφηεξα, δεδνκέλνπ φηη νη νζσκαληθέο θαη πεξζηθέο απηνθξαηνξίεο είραλ εκπιαθεί ζε πνιέκνπο θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 18νπ θαη 19νπ αηψλα, νη θνπξδηθέο θπιέο βξέζεθαλ κεηαμχ ησλ δχν δπλάκεσλ. Οη Κνχξδνη θαη νη δεμηφηεηέο ηνπο σο πνιεκηζηέο, πνπ ζπλεξγάδνληαλ κε ηνλ θαζέλαλ απφ ηηο δχν πιεπξέο θαη κε ηνλ απηνθξαηνξηθφ ζηξαηφ φπνηε ήηαλ γηα ην ζπκθέξνλ ηνπο. Μεηά ην ηέινο ηνπ πξψηνπ παγθφζκηνπ πνιέκνπ, νη ληθεηέο ζχκκαρνη ππνζρέζεθαλ ζηνπο Κνχξδνπο έλα δηθφ ηνπο έζλνο. Δ ΢πλζήθε ησλ ΢εβξψλ «ηεκάρηζε» επάλσ ηελ Ώλαηνιία ζηα πνιπάξηζκα πξηγθηπάηα, κε ηνπο Κνχξδνπο πνπ θαηαιακβάλνπλ ηα αλαηνιηθά ππφινηπα ηκήκαηα ηεο νζσκαληθήο απηνθξαηνξίαο. Ώιιά νη Σνχξθνη αληηζηάζεθαλ γελλαία ζηνπο φξνπο ηεο ηαπεηλσηηθήο ζπλζήθεο θαη κηαο επεξρφκελεο ειιεληθήο εηζβνιήο, παίξλνληαο ην ζχλνιν ηεο Ώλαηνιίαο θάησ απφ ηε ζηξαηησηηθή εγεζία ηνπ Mustafa Kemal Attaturk, ήξσα ηεο κάρεο ηεο Καιιίπνιεο. Ο Ώηηαηνχξθ «πξνζάξηεζε» επηηπρψο ηνπο Κνχξδνπο ζηελ λενζχζηαηε Σνπξθηθή Αεκνθξαηία. ΢ην ζηάδην ηεο «ζθπξειάηεζεο» απηνχ ηνπ ζχγρξνλνπ θξάηνπο, ην φλεηξν ελφο αλεμάξηεηνπ Κνπξδηζηάλ ήηαλ, λα αθήζεη πάλσ απφ 20 εθαηνκκχξην Κνχξδνπο ρσξίο ην έζλνο ηνπο θαη ηελ παηξίδα ηνπο (εδαθηθά).

64

΢ηηο 5:10 π.κ. άξρηζαλ πνπ καδεχνληαη γχξσ καο νη Πνισλνί απφ ην Motel «GÜNEŞ» θαη ζπλέρηδαλ ηνλ αλεθνξηθφ δξφκν. Έηζη θαη εκείο αθήλνληαο ηηο δπν κνηνζηθιέηεο καο BMW ζηελ είζνδν ηνπ πάξθνπ θαη πεξπαηήζακε πέξα απφ ηνπο βξάρνπο θαη ηα νιηζζεξά αλαρψκαηα ηνπ ακκνράιηθνπ, πνπ κεηά απφ κηα απφηνκε πνξεία ζε νδεγνχλ ζηε θνξπθή. Πεξπαηήζακε αξγά, θνξψληαο ηα ξνχρα ηεο κεραλήο θαη πεξπαηψληαο 10 ή 20 κέηξα ζηακαηάγακε γηα λα πηάλνπκε ηελ αλαπλνή καο. Ο θξχνο αέξαο ιφγσ πςνκέηξνπ αιιά θαη απφ ην θξχν καο «ηξππνχζε» ηνπο πλεχκνλέο καο δεδνκέλνπ φηη πξνζπαζνχζαλ λα ζπκβαδίζνπλ κε ηελ αλάγθε ηνπ ζψκαηφο κνπ γηα ην πξφζζεην νμπγφλν ζε απηφ ην πςειφ χςνο. Ο νπξαλφο είρε έλα ζθνχξν κπιε ρξψκα ψζπνπ λα θζάζακε ζε κηα κεγάιε πιαηθφξκα κε ηηο πέηξεο θνληά ζηε βάζε ηεο θνξπθήο. Ώπφ εδψ ε αλακελφκελε αλαηνιή ηνπ ήιηνπ, αιιά θαη ην ππέξνρν ηνπίν κε ηηο ιίκλεο ηνπ θξάγκαηνο Attaturk θαη ηηο πεξηβάιινπζεο θνξθέο ησλ βνπλψλ ηνπ anti -Taurus. Βλψ νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη πνπ καδεχηεθαλ ζηελ βάζε – πιαηθφξκα ηεο θνξπθήο, πεξίκελαλ ηελ αλαηνιή ηνπ ήιηνπ. Ο Κψζηαο «επηζεψξεζε αγσλησδψο» ηα αγάικαηα θαη ηα θεθάιηα ησλ πεηξψλ, ειπίδνληαο λα πεηχρεη ηα θαιχηεξα ζεκεία γηα θσηνγξαθίεο, ζ‟ απηή ηελ ζαπκάζηα πεξηνρή, κε ηα ζψκαηα ησλ Οιπκπίσλ Θεψλ πνπ ζηέθνληαη λα θξνπξνχλ πέξα απφ ηελ θνηιάδα πνπ βξίζθεηαη απφ θάησ. Ο Αίαο (Zeus), ν Ώπφιισλαο, ν Δξαθιήο (Hercules) θαη ν Tyche φινη αληηπξφζσπνη ησλ Θεψλ θαη δίπια ν βαζηιηάο Ώληίνρνο κε ην άγαικα ηνπ λα ελψλνληαη κεηαμχ ηνπο κε ηξφπν πνπ λα είλαη ζην ίδην επίπεδν κε ηνπο Θενχο. Πέξα απφ απηά ηα αγάικαηα, ηα ιηνληάξηα θαη νη αεηνί δηαθφζκεζαλ ηελ πεξηθέξεηα ηνπ βάζεο ηεο πέηξηλεο ππξακίδαο, φρη καθξηά απφ ηνπο καξκάξηλνπο ηνίρνπο πνπ νινθιήξσζαλ θαηά κήθνο ηεο άθξεο ηνπ βνπλνχ. ΋ηαλ ην πιήζνο ζηελ πιαηθφξκα ζα εξρφηαλ πξνο ηα αγάικαηα κεηά απφ ηελ αλαηνιή, ζέιεζα λα είκαη βέβαηνο φηη ζα κπνξνχζα λα ηξαβήμσ κεξηθέο θσηνγξαθίεο πξηλ εκθαληζζνχλ νη πνιινί ηνπξίζηεο. Κάζηζα κπξνζηά απφ ηα αγάικαηα θνηηάδνληαο κέζα απφ ην ζθφπεπηξν ηεο θσηνγξαθηθήο κεραλήο κνπ ηνλ θίιν κνπ ηνλ Κψζηα λα θνηηάεη ηνλ ράξηε ηεο πεξηνρήο, θαη ζηελ ζπλέρεηα πάιη κέζα απφ ην ζθφπεπηξν ηεο θσηνγξαθηθήο πξνζπαζνχζα λα δσ εάλ ππήξμε αξθεηφ θσο γηα λα απνζαλαηίζσ κηα εηθφλα. Ώξρηθά ην θσηφκεηξν ηεο θσηνγξαθηθήο κεραλήο έδεημε φηη ζα απαηηνχζε κηα ηνπιάρηζηνλ κεγαιχηεξε έθζεζε δηαθξάγκαηνο ζην ηξία, θαη έηζη πεηξακαηίζηεθα κε έλαλ κηθξφ ηξίπνδα πνπ αθνπκπνχζε ζην έδαθνο ψζηε λα βγνχκε θσηνγξαθία θαη νη δπν καο. Ώιιά ε πξαγκαηηθή ζέα ήηαλ ζηελ αληίζεηε πιεπξά ηνπ ιφθνπ. Σν ζέακα ππέξνρν. Ώπφ ηελ κηα νη πνιιέο ιίκλεο θαη απφ ηελ άιιε ηα πνηάκηα ηνπ Σίγξε θαη ηνπ Βπθξάηε – πνπ πεγάδνπλ απφ εδψ - . Φεχγνληαο απφ ην κλεκείν πήγακε ζην κηθξφ πέηξηλν 65

θηίζκα φπνπ ήηαλ ν θχιαθαο ηνπ κλεκείνπ ν Özcan – έκνηαδε ίδηνο ν Οηζαιάλ Ώγνξάζακε αλακλεζηηθά αγαικαηίδηα απφ ην θηφζθη ηνπ θχιαθα. Έλαο απφ ηνπο θχξηνπο ιφγνπο πνπ ήξζακε εδψ λα δνχκε θαη λα θσηνγξαθίζνπκε ην Nemrut Dagi είρε πξαγκαηνπνηεζεί. Μεηά απφ 3 ψξεο (ν ρξφλνο πίεδε) γηα λα θηάζνπκε ην βξάδπ θνληά ζηα ζχλνξα κε ην Εξάλ, επηζηέςακε πίζσ απφ ηνλ ρζεζηλφ θαθνηξάραιν ρσκαηφδξνκν πνπ κε ην θσο ηεο εκέξαο ήηαλ πην θηιηθφο θαη πην … γλψξηκνο. Μηα ηακπέια απνραηξεηά:

καο

Güle Güle (Bye Bye) ÇEVREMİZİ TEMİZ TUTALISM MÎLLÎ PARK MURÛURLUGU. Βπηζηξνθή θαη πάιη - κεηά ηελ ηαιαηπσξία ηνπ ρσκαηφδξνκνπ – πίζσ ζηνλ θχξην νδηθφ άμνλα D 300 – D 885 πνπ πεγαίλεη απφ ην Elazig ζην Diyarbakir θαη ζηε ζπλέρεηα ζηα ζχλνξα κε ην Iran ή ην Iraq.

Από ηελ MALATYA ζην HAKKARI , Lake Toma - Karakaya Baraji Ώπνκέλνπλ αθφκε 750 ρικ κέρξη ηα ζχλνξα ηνπ Εξάλ αθνινπζψληαο ηνλ παξαπάλσ δξφκν: Malatya – Hakkari ( Malatya – Diyarbakir – Mus – Bitlis – Hakkari – ζχλνξα – Εξάλ ). Ώπηφο είλαη θαη ν θπξηφηεξνο δξφκνο (Central Anatolian Highway ) πνπ μεθηλάεη απφ ην Kayseri, Malatya, Elazig, Bingöl, Mus, ιίκλε Van θαη απφ εδψ ζην Iran, δηακέζνπ ηεο πφιεο Hakkari.

H Malatya είλαη κηα πφιε κε πνιιή θίλεζε πνπ βξίζθεηαη ζε κηα εχθνξε πεδηάδα ζηνπο πξφπνδεο ηνπ φξνπο anti -Taurus. Σα αξραηνινγηθά επξήκαηα νηθηζκψλ πνπ αλαθαιχθζεθαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Firat (Βπθξάηε) ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ λενιηζηθή θαη ραιθνιηζηθή επνρή. Αίπια ζην κνπζείν ηεο πφιεο ηεο Μαιάηηαο, κπνξείηε λα ςσλίζεηε κέζα ζην bazaar (παδάξη) φπνπ πνιιά θαηαζηήκαηα πνπιάλε κφλν ράιθηλα ζθεχε (copperware). ΢ηελ Malatya, ππάξρεη έλα κεγάιν θέληξν παξαγσγήο απφ πνιιέο πνηθηιίεο κε βεξίθνθα Σνπξθίαο, θαζψο θαη παξαγσγή θξέζθσλ μεξψλ θαξπψλ.

66

Οη δχν κηθξέο θνληηλέο πφιεηο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ Malatya είλαη ην Aslantepe, 7 ρικ καθξηά, ήηαλ ε πξσηεχνπζα ελφο θξάηνπο ησλ Υεηηαίσλ ζηελ ρηιηεηία π.Υ. θαη ην Battalgazi, 9 ρικ καθξηά, ήηαλ ε αξραία πφιε Melitene. Ώξγφηεξα παξά ηηο θαηαζηξνθέο ηελ πεξίνδν ηεο ΐπδαληηλήο απηνθξαηνξίαο ζην θέληξν ηεο πφιεο ππάξρεη ην κνπζνπικαληθφ ηέκελνο Ulu ηνπ 13νπ αηψλα θαη είλαη έλα άξηζην παξάδεηγκα ηεο αξρηηεθηνληθήο ησλ Seljuk.

URFA – DIYARBAKIR – ELAZIG - LAKE HAZAR Πνιχ θνληά είλαη θαη ην Elazig, πνπ άθκαζε ηνλ 19ν αηψλα, θαη βξίζθεηαη ζε κηα πεδηάδα ζηε ζθηά ελφο βνπλνχ κε ηελ αξραία αθξφπνιε Harput. Δ θαηαζηξνθή ηεο πφιεο απφ δηάθνξνπο ζεηζκνχο θαη ηε ζρεηηθά πξφζθαηε θαηαζθεπή ηεο λέαο πφιεο ηνπ Elazig έρεη νδεγήζεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ Harput πνπ εγθαηαιείπεη ηνλ γηα ηε ζχγρξνλε πφιε. Αηάθνξα κνπζνπικαληθά ηεκέλε (ηδακηά) απφ ηελ επνρή ησλ Seljuk παξακέλνπλ, θαη είλαη αμηφινγα. Σα θξάγκαηα Keban θαη Karakaya ζηνλ πνηακφ Firat (Βπθξάηε) έρνπλ δεκηνπξγήζεη ηηο ηεξάζηηεο ηερλεηέο ιίκλεο, αιιάδνληαο εληππσζηαθά ην πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο. Βίθνζη πέληε ρηιηφκεηξα λφηηα ηνπ Elazig, βξίζθεηαη ε ήξεκε ιίκλε Hazar ηδαληθή γηα ραιάξσζε. ΢πλερίδνπκε ηελ πνξεία καο ΝΏ πξνο ηελ πφιε ηνπ Diyarbakir. Λφγσ ηεο πξνεγνχκελεο εκέξαο θαη επεηδή είρακε ράζεη ρξφλν, ζθεθηήθακε λα κελ θάλνπκε ηνλ θχθιν πνπ έδεηρλε ν ράξηεο 290 ρικ αιιά λα πάκε «επζεία» 90 ρικ. Γηα θαθή καο ηχρε - δελ αθνχζακε ην ληφπην βελδηλνπψιε αιιά θαη ηηο πξνεηδνπνηήζεηο (ρζεο) απφ ηνπ ζηξαηνρσξνθχιαθεο θαη πέζακε ζε πεξηνρή πνπ έιεγρε πιήξσο ν Σνπξθηθφο ΢ηξαηφο θαη έθαλε «εθθαζαξηζηηθέο επηρεηξήζεηο», δξφκνο D 855. Οη ηειεπηαίεο πιεξνθνξίεο πνπ είρακε γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ήηαλ νη πνιιέο κεηαθηλήζεηο ηνπ ζηξαηνχ πνπ ζηελ αξρή δελ καο έθαλε εληχπσζε γηαηί είρακε δεη θαη ηηο πξνεγνχκελεο εκέξεο.

67

. Οη ιφγνη ηεο κεγάιεο θηλεηνπνίεζεο ηνπ ηνπξθηθνχ ζηξαηνχ ήηαλ δχν. . Ο πξψηνο γηα ηνλ θφβν ησλ ιίγσλ θνχξδσλ αληαξηψλ πνπ έρνπλ δηαζθνξπηζηεί ζηα γχξσ θαθνηξάραια θαη δπζπξφζηηα βνπλά θαη ν δεχηεξνο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πνιηηψλ, απφ ηελ εμηξεκηζηηθή απηνλνκηζηηθή νξγάλσζε «10 Οθηψβξε» πνπ απαγάγεη θπξίσο ηνπο μέλνπο ηνπξίζηεο, φπσο εκείο. Μεηά απφ αηειείσηα κπιφθα – θαη ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξεο δηθαηνινγίεο ζε έλα κπιφθν ν αμησκαηηθφο καο πήξε ηα δηαβαηήξηα θαη αθνχ καο «θξάηεζε φκεξνπο» γηα 3 ψξεο καο «ππνρξέσζε» γηα ηελ δηθή καο αζθάιεηα λα αθνινπζήζνπκε ηα άξκαηα κεηαθνξάο πξνζσπηθνχ. Ώλά 25 ρικ ν εθάζηνηε αμησκαηηθφο καο παξέδηδε ζαλ «παθέην» καδί κε ηα δηαβαηήξηά καο ζηνλ επφκελν. Καηά ηελ δηάξθεηα φιεο απηήο ηεο «νκεξίαο» καο πεξάζακε κέζα απφ έλα εθπιεθηηθήο νκνξθηάο ηνπίν πνπ πεξηιάκβαλε: θαηαξξάθηεο, θαξάγγηα, πνηάκηα δίπια ζε θνηιάδεο, θαη πνιιά ηνχλει. Υαξαθηεξηζηηθφ ήηαλ φηη θαηά ηελ δηαδξνκή καο – κπξνζηά θαη πίζσ ήηαλ έλα ηεζσξαθηζκέλν φρεκα κεηαθνξάο πξνζσπηθνχ κε 8 πάλνπινπο ζηξαηηψηεο έλαλ νδεγφ θαη έλαλ αμησκαηηθφ – θαη ζηελ κέζε εκείο ζε απφζηαζε 50 – 80 κ. κεηαμχ καο. Κάζε ιίγα ρηιηφκεηξα ην πξψην φρεκα έθαλε ζηάζε, θπξίσο πξηλ απφ ηα ηνχλει αιιά θαη ζηα ζεκεία πνπ πηζαλφλ λα είραλ «θξπθηεί» αληάξηεο – ηξνκνθξάηεο γηα λα ειέγμνπλ ην ρψξν ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή ην 50άξη πνιπβφιν ζηνλ ππξγίζθν πεξηζηξεθφηαλ 180ν κε ηνλ ρεηξηζηή ηνπ λα έρεη ην δάρηπιν ζηελ … ζθαλδάιε. Έηζη κηα απφζηαζε 90 ρικ ηελ δηαλχζακε ζε 5 - 6 ψξεο πάληα κε ζπλνδεία αξκάησλ κάρεο κέρξη λα βγνχκε ζηνλ θεληξηθφ νδηθφ άμνλα Erzurum - Erzincan - Amasya. ΢ε φιε ηελ δηάξθεηα ηεο παξαπάλσ «επηρείξεζεο» ην θηλεηφ ήηαλ «λεθξφ». Με θίλδπλν λα καο θαηαζρέζνπλ ηηο θσηνγξαθηθέο καο κεραλέο έβγαια θξπθά κεξηθέο θσηνγξαθίεο κε φιε ηελ παξαπάλσ θνπζησδία. !!! (βι. Φσην ζηελ πξνεγνχκελε ζειίδα).

68

Βπίζεο κεηά ηελ «ειεπζεξία καο» ζπλαληήζακε πνιιέο θηινθνπξδηθέο πφιεηο «θαληάζκαηα» - GHOST CITIES – πνπ δει. είραλ εγθαηαιεηθζεί απφ ηνπο θαηνίθνπο

γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο. – βι. 2 θσην επάλσ Έηζη ην φλεηξν καο λα πάκε κέρξη ην Hakkari θαη απφ εθεί ζηα ζχλνξα κε ην Εξάλ (Πεξζία) αλαβιήζεθε πξνζσξηλά κέρξη ηελ επφκελε εμφξκεζε ζηελ πεξηνρή. Με φια απηά αλαγθαζηήθακε λα αιιάμνπκε ην αξρηθφ καο ηαμηδησηηθφ πιάλν θαη απφ θαηεχζπλζε Ν.Ώ. λα αθνινπζήζνπκε πνξεία πξνο ΐνξξά κε ηειηθφ πξννξηζκφ πιένλ ηελ Μαχξε ζάιαζζα (KARADENİZ). Έηζη αλαγθαζηήθακε λα αθνινπζήζνπκε ηνλ δξφκν ηεο επηζηξνθήο ζηελ παηξίδα

Γσναίκες με παραδοζιακές θορεζιές (πονηιακές) ποζάροσν αμήτανα ζ ηον θακό …

απφ κηα δηαδξνκή πνπ δελ είρακε ζρεδηάζεη απφ ην βφξεην κέξνο ηεο Σνπξθίαο. Μεηά ηηο πνιχσξεο ηαιαηπσξίεο απφ ηνλ ζηξαηφ θαη ηελ ζηξαηνρσξνθπιαθε ζπλαληάκε ηελ πξψηε κεγάιε πφιε ηεο πεξηνρήο ην Tunceli.

TUNCELI – ΣΑΝΣ΢ΔΛΗ – Munzur Park – Bingöl Gulu Σα πςειά βνπλά πεξηθπθιψλνπλ ηελ πφιε ηνπ Tunceli, 133 ρικ βφξεηα ηνπ Elazig ζην δξφκν Elazig - Erzurum. Καηά ηε δηαδξνκή, κηα ζηάζε γηα λα δνχκε απφ καθξηά ην θξνχξην Pertek, πνπ ρηίζηεθε ηνλ κεζαίσλα θαη δηαηεξείηαη αθφκα θαη ζήκεξα ζε θαιή θαηάζηαζε. ΢ην εζληθό πάξθν ηεο θνηιάδαο Munzur θνληά ζηελ πνιε Ovacik, 60 ρικ βνξεηνδπηηθά ηνπ Tunceli, κπνξείηε λα ςαξέςεηε πέζηξνθεο ζηα γεκάηα πνηάκηα θαη λα απνιαχζεηε ην θαηαπιεθηηθφ ηνπίν.

69

Σν φλνκα Bingöl ζεκαίλεη "ρίιηεο ιίκλεο", έλα φλνκα πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο πνιιέο ιίκλεο κε παγεηψλεο απφ ηα πεξηβάιινληα βνπλά. ΢ηελ πφιε βξίζθνληαη ππνιείκκαηα ελφο κεζαησληθνχ θξνπξίνπ. ΢ην Bingöl-Yolçati (Kurucadag) ππάξρεη θέληξν ζθη θαη είλαη 20 ρικ δπηηθά. Δ δηαδξνκή Elazığ – Tunceli (πςνκ. 914 κ.), θαη Pülümür – Erzincan (1.185 κ. πς.) ήηαλ απφ θπζηθήο νκνξθηάο εθπιεθηηθή !!! Λφγσ ηεο παξαπάλσ ηαιαηπσξίαο θαη θνχξαζεο απφ ηνλ ζηξαηφ θάλακε 40 + 40 ρικ ιάζνο δηαδξνκή κέρξη λα βξνχκε ηνλ δξφκν γηα ην Gümüşhane (πςνκ. 1.153 κ.) θαη απφ εθεί ζηελ Σξαπεδνχληα.

Gümüşhane –Γθηνπκνύζαλε (Αξγπξνύπνιε) Σν Gümüşhane (Αξγπξνύπνιε) βξίζθεηαη 120 ρικ απφ ηελ Σξαπεδνχληα. Δ πφιε έρεη πάξεη ην φλνκα ηεο απφ ηα νξπρεία αξγχξνπ ηα νπνία ήηαλ γλσζηά απφ ηελ αξραηφηεηα απεηέιεζαλ βαζηθή πεγή εζφδσλ ηεο Ώπηνθξαηνξίαο ηεο Σξαπεδνχληαο ηελ πεξίνδν 1204 – 1461, έθηαζαλ ζε αθκή ηνλ 17ν αηψλα επί Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαο γηα λα παξαθκάζνπλ ηνλ 19ν αη. θαη λα θιείζνπλ νξηζηηθά ην 1910. – ν αξρηκεηαιινπξγφο ήηαλ πάληα ρξηζηηαλφο. Δ θαηλνχξγηα πφιε ρηίζηεθε κεηά ηελ θπγή ησλ Βιιήλσλ ην 1922 θαη δελ έρεη ηίπνηα ην μερσξηζηφ. ΢ηελ παιηά πφιε (Eski Gümüşhane) 4 ρικ λνηηφηεξα ζήκεξα απνκέλνπλ κφλν εξεηπσκέλα αξρνληηθά, ηηο κηζνγθξεκηζκέλεο εθθιεζίεο θαη νη εγθαηαιεηκκέλνη κηλαξέδεο. Οπζηαζηηθά είλαη απιψο έλα πέξαζκα γηα ηελ πνξεία καο. Βλεκεξσηηθά ζηα ηέιε ηνπ 17νπ αηψλα (1722) ηδξχεηαη ην «Φξνληηζηήξην Ώξγπξνππφιεσο» θαη ην 1724 ν κεηξνπνιηηηθφο λαφο ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ. ΐέβαηα ην πην ζεκαληηθφ αμηνζέαην ζηελ πεξηνρή είλαη ην ζπήιαην Καξαηδά (Karaca Mağarası). Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα πην εληππσζηαθά ζπήιαηα ηεο Σνπξθίαο γεκάην απφ ζαπκαζηνχο ζηαιαθηίηεο θαη ζηαιαγκίηεο. ΐξίζθεηαη 18 ρικ ΝΑ ηεο πφιεο. ΢ηα κηζά ηνπ δξφκνπ Άξδαζαο – Ώξγπξνχπνιεο (Torul – Gümüşhane) ππάξρεη κηα πηλαθίδα πνπ δείρλεη ην δξφκν γηα ην ζπειαίν. Ώπφ Ννέκβξην έσο Ώπξίιην ην ζπήιαην είλαη θιεηζηφ. ΢ηελ πφιε απηή ιφγσ ηεο θνχξαζεο ηεο εκέξαο είρακε ηελ ηδέα λα βξνχκε έλα θηελφ μελνδνρείν λα θνηκεζνχκε.

70

Δ κηθξή εμεξεχλεζε ζηα ζηελά ηεο πφιεο καο έθεξε κπξνζηά απφ 2 – 3 Otels (θζελέο παλζηφλ) αιιά νη άγξηεο δηαζέζεηο θαη ρεηξνλνκίεο ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ καο έθαλαλ λα … αιιάμνπκε ηελ αξρηθή καο ζθέςε θαη λα ζπλερίζνπκε ηελ πνξεία καο βνξεηφηεξα ζηα βνπλά ηεο πεξηνρήο θαη πην θνληά ζηελ Σξαπεδνχληα.

Πέξαζκα (απρέλαο - δηάβαζε) ηεο Εύγαηλαο – Zigana Pass

Δ δηάβαζε ηεο Γχγαηλαο είλαη 65 ρικ απφ ηελ Σξαπεδνχληα ζε πςφκ. 2.025 κ. απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θαη είλαη ην πην ζεκαληηθφ πέξαζκα ηνπ Πφληνπ, ζεκείν θιεηδί γηα ην «δξφκν ηνπ κεηαμηνχ» θαη ηα θαξαβάληα ηεο Ώλαηνιήο πνπ μεθηλνχζαλ απφ ηελ Κίλα θαη δηακέζνπ ησλ πφιεσλ ηεο ΢ακαξθαλδήο, Μπνπράξα, Νηζαλπνχξ, Σαπξίδα, Θενδνζηνχπνιε (Βξδεξνπκ) πνπ δηαζρίδνληαο ηα Πνληηαθά ΋ξε θαηέβαηλαλ ζηελ ζάιαζζα κέζα απφ δχζβαηεο νξεηλέο δηαδξνκέο θαηέιεγαλ ζην ιηκάλη ηεο Σξαπεδνχληαο. Ώπφ ηελ Σξαπεδνχληα ηα εκπνξεχκαηα θαη νη πξψηεο χιεο δηα κέζνπ ζαιάζζεο κεηαθέξνληαλ ζηελ ΐελεηία θαη ηε Γέλνβα θαη έπεηηα ζε φιε ηελ Βπξψπε. Καηά κηα εθδνρή ζε απηή ηελ ηνπνζεζία ην 399 π.Υ. νη Μχξηνη ηνπ Ξελνθψληα αληίθξηζαλ κεηά απφ εμνλησηηθή πνξεία πέληε κελψλ ζηελ ερζξηθή ελδνρψξα, ηε ζάιαζζα. Δ θξαπγή «ζαιαηηα, ζάιαηηα» έκεηλε παξνηκηψδεο απφ ηφηε. ΐέβαηα ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε ζάιαζζα δελ είλαη νξαηή.

. Οη ληφπηνη ιέλε φηη αλ αθνινπζήζεηο ηνλ παιηφ δξφκν – πέξαζκα ζε έλα ζεκείν θαίλεηαη αρλά φηαλ ν θαηξφο είλαη θαιφο κηα κηθξή θειίδα ζάιαζζαο. ΢ήκεξα ε ζέα δελ είλαη ηφζν θαιή απφ ηφηε πνπ ε θπβέξλεζε απνθάζηζε λα δηαλνίμεη κηα ζήξαγγα πνπ θφβεη εγθάξζηα ην βνπλφ ζηα 1.800 κέηξα.

71

Παξ‟ φια απηά φκσο θαη ν θαηλνχξγηνο δξφκνο αθφκε θαη ζήκεξα πξνθαιεί δένο κε ηηο απφηνκεο ελαιιαγέο ηνπ ηνπίνπ απφ ην ππθλφ ηξνπηθφ δάζνο ηνπ βνξξά ζηα απέξαληα πςίπεδα, ηνπο βξάρνπο θαη ηα θαξάγγηα ηεο ελδνρψξα. Άληε πάιη καο έπηαζε ε λχρηα. Μεηά απφ αξθεηή ψξα ζε δξφκν ππφ θαηαζθεπή, βξήθακε επηηέινπο έλαλ πξαγκαηηθά θαιφ δξφκν επξσπατθψλ πξνδηαγξαθψλ (βι. πην πάλσ) θαη κεηά ηελ απαξαίηεηε ζηάζε – παξ‟ φιν ην θξχν - γηα πξφρεηξν θαγεηφ (θηνθηέδεο) θαη κπχξα ζε έλα θηφζθη ζηνλ δξφκν επάλσ ζην πέξαζκα (δηάβαζε-Pass) ηεο Γχγαηλαο θαηαιήμακε ζηελ Maçka (Μαηζνχθα) 36 ρικ. απφ ηελ Σξαπεδνχληα (Trabzon) κε δηαλπθηέξεπζε ζην μελνδνρείν "Maçka Sadik" απέλαληη απφ ην Hotel Sumela.

72

ΣΕΙ. εθηφο απφ ηηο λνζηηκφηαηεο θεθηέδεο (θηνθηέδεο) ζηα εζηηαηφξηα πνπ βξίζθνληαη επάλσ ζηελ λέα Βζληθή νδφ πξνηείλσ λα δνθηκάζεηε νπσζδήπνηε ην ξπδφγαιν πνπ είλαη ην πην «δεκνθηιέο επηδφξπην» ηεο πεξηνρήο επεηδή ην ηνπηθφ γάια είλαη ηφζν παρχ, πνπ ην γηανχξηη πνπ γίλεηαη απφ απηφ θφβεηαη κε ην … καραίξη !! Ακ πάιη ζέιεηε κα δηακοθηενεύζεηε ημ Τξροιζηικό Ηέμηοξ ηεπ Δύγαιμαπ (Zigana Tatil Koyu Pass) πνμζθένεη άκεηα bungalows με ζένμακζε, μέζα ζημ θαηαπνάζηκμ δάζμξ δίπια αθνηβώξ ζηε ζήναγγα. Θα ημ γκςνίζεηε από ηα πμιιά ημονηζηηθά ιεςθμνεία πμο είκαη ζηαμαηεμέκα εδώ.  (009-0462) 5426260, 3265815.

Kustul (Peristera) Monastery – Ηεξά Μνλή Αγίνπ Γεσξγίνπ Πεξηζηεξεώηα. Ώπφ ηελ Maçka θαη θνληά ζην ρσξηφ Κνπζηνύι (Şimşirli) θαη ζηε δηαζηαχξσζε ηνπ 22νπ ρικ ηεο εζληθήο νδνχ Σξαπεδνχληαο – Μαηζνχθαο (Maçka) ζηξίβνπκε γηα ΢αρίλθαγηα (Sahinkaya). Ώθνινπζνχλ 14 ρικ αλψκαινπ ρσκαηφδξνκνπ πξνο ηηο ηρζπνθαιιηέξγεηεο κε πέζηξνθεο ζε ιηκλνχιεο ηεο πεξηνρήο θαη έπεηηα κίζε ψξα πεξπάηεκα ζε αλεθνξηθή δηαδξνκή θηάλνπκε ζηελ κνλή. Σν «εξεηπσκέλν» κνλαζηήξη ηνπ Αγ. Γεσξγίνπ Πεξηζηεξεώηα είλαη ζρεδφλ ην ίδην εληππσζηαθφ κε ηεο ΢νπκειά αιιά αγλνεκέλν απφ ηελ ηνπξηζηηθή βηνκεραλία – πηζηεχσ θπξίσο ιφγσ ηνπ θαθνχ δξφκνπ – είλαη ζθαξθαισκέλν ζε έλαλ απφηνκν βξάρν χςνπο 300 κέηξσλ ζηελ απνκνλσκέλε θνηιάδα ηνπ Αηπνηάκνπ, ζηελ πεξηνρή ηεο Γαιίαλαο. Σν ηνπίν θαη ην φιν ζθεληθφ κνπ ζχκηζε κνλαζηήξηα ησλ Μεηεψξσλ.

20 ΢επηέκβξε 2000.

Maçka - Μαηζνύθα Σελ επφκελε εκέξα (20/09/2000) αθνχ καδέςακε ηα πξάγκαηα καο απφ ην μελνδνρείν, Maçka Sadik Otel (βι. θσην) θάλακε κηα γξήγνξε εμεξεχλεζε ηεο Maçka θαη θχγακε γηα ηελ Σξαπεδνχληα. Μηζή ψξα αξγφηεξα αληηθξίδακε κεηά απφ πνιιέο εκέξεο … ζάιαζζα θαη κάιηζηα ηελ Μαχξε Θάιαζζα 73

(Karadeniz) πνπ κφλν … καχξε δελ είλαη. !! Ώλ θάπνηνο απφ εζάο έρεη αξθεηφ ρξφλν λα δηαζέζεη ( πεξίπνπ 3 εκέξεο) αμίδεη λα αθνινπζήζεη ηελ νξεηλή δηαδξνκή θαη λα επηζθεθζεί ηηο πφιεηο: o Giresun (Κεξαζνχληα) - Şebinkarahisar (΢εκπίλθαξαρηζάξ) > 1ε εκέξα, o Amasya (Ώκάζεηα) - Kastamonu (Καζηακνλή) > 2ε εκέξα, o Safranbolu (΢αθξάκπνιε) - Yedigoller (Γηεληίγθηνιιέξ) ζηε ζπλέρεηα λα βγεη ζην Bolu (Μπνινχ) > 3ε εκέξα, θαη απφ εδψ ζηνλ Ώπηνθηλεηφδξνκν 4 γηα Istanbul (Κσλ/πνιε). Δ δηαδξνκή απηή πξνηείλεηαη αλεπηθύιαθηα. Θα ζπλαληήζεηε απφ πιεπξάο παλίδαο, ρισξίδαο θαη κνξθνινγίαο εδάθνπο … ηα πάληα (ζαλ λα έρεηε ηαμηδέςεη απφ ηελ ΐφξεηα Ώθξηθή έσο ηηο Άιπεηο). Ώλ πάιη αγαπάηε ηηο παξαιηαθέο δηαδξνκέο πξνηείλσ λα αθνινπζήζεηε: o Trabzon (Σξαπεδνχληα), Sinop (΢ηλψπε), o Inebolu (Ελέπνιε), Amasra (Άκαζξα), o Safranbolu (΢αθξάκπνιε) απφ εδψ λα βγείηε ζην Bolu (Μπνινχ) θαη ζηε ζπλέρεηα ζηνλ Ώπηνθηλεηφδξνκν 4-γηα Istanbul (Κσλ/πνιε). Βκείο ηελ δηαδξνκή πνπ ζθεθηήθακε λα αθνινπζήζνπκε ήηαλ κηθηή (παξαιηαθή & νξεηλή) θαη είλαη πεξίπνπ 350 ρικ. Ξεθηλάεη απφ ηελ Σξαπεδνχληα θαη αθνινπζψληαο ηελ παξαιηαθή νδφ κέρξη ηελ ΢ηλψπε θαη ζηε ζπλέρεηα αθνινπζνχκε ΝΑ πνξεία θαη παίξλνπκε ηα … βνπλά γηα λα θαηαιήμνπκε ζηελ πξσηεχνπζα Άγθπξα. Σν παξαιηαθφ θνκκάηη ηνπ δξφκνπ είλαη κάιινλ επηθίλδπλν ιφγσ ηνπ φηη απφ εδψ πεξλάλε ζρεδφλ φινη νη ιανί ηεο πξψελ ΢νβηεηηθήο Έλσζεο ( Azerbaijan, Georgia, Armenia, Chechnya … ) πνπ έξρνληαη γηα Άγθπξα, Κσλ/πνιε θαη ζηε ζπλέρεηα κέζσ Βιιάδνο ζηελ Βπξψπε. Λφγσ ινηπφλ ηεο απμεκέλεο θίλεζεο ε δηαδξνκή αληί γηα 3,5 – 4 ψξεο ηελ θάλακε 7 – 8 ψξεο. Ώπφ ηελ Σξαπεδνχληα κέρξη ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε ε απφζηαζε είλαη πεξίπνπ 1.100 ρικ.

TRABZON – ΣΡΑΠΔΕΟΤΝΣΑ - ΣΡΑΠΔΕΟΤ΢ Βίλαη κηα πνιχ γλσζηή πφιε ηεο Σνπξθίαο κε 81.500 θαηνίθνπο. Βίλαη ρηηζκέλε ζε πξνλνκηνχρα ζέζε, ζηα παξάιηα ηνπ Βχμεηλνπ Πφληνπ, ζηνπο πξφπνδεο ησλ Πνληηαθψλ Οξέσλ. Ηζηνξία: Δ πφιε έρεη παιαηφηαηε ηζηνξία. Εδξχζεθε απφ ηε ΢ηλψπε θαηά ηνλ 8ν αη. π.Υ. θαη ρξεζηκνπνηήζεθε απ' απηή σο εκπνξηθφο ζηαζκφο. Ώξγφηεξα απέθηεζε απηνλνκία θαη θαηά ηνπο 74

ηζηνξηθνχο ρξφλνπο εκθαλίδεηαη ζχκθσλα κε ηε δηήγεζε ηνπ ηζηνξηθνχ Ξελνθψληα, σο πφιε πινχζηα θαη ηζρπξή. Καηά ηνπο ξσκατθνχο ρξφλνπο παξέκεηλε ζπνπδαίν θέληξν ζηξαηησηηθφ θαη εκπνξηθφ. Λφγσ ηεο ζέζεψο ηεο έπαημε ξφιν ζηνπο αγψλεο ηνπ βαζηιηά ηνπ Πφληνπ Μηζξηδάηε ελαληίνλ ησλ Ρσκαίσλ. ΢ηα ρξφληα ησλ απηνθξαηφξσλ Σξαταλνχ θαη Ώδξηαλνχ έγηλαλ ζπνπδαία ιηκεληθά έξγα. Σν 257 κ.Υ. ηελ πφιε θαηέζηξεςαλ νη Γφηζνη. Καηά ηνπο βπδαληηλνχο ρξφλνπο ήηαλ πξσηεχνπζα ηεο επαξρίαο ηεο Υαιδαίαο θαη ζεκαληηθφ ζηξαηησηηθφ θέληξν ζηνπο πνιέκνπο ηνπ ΐπδαληίνπ θαηά ησλ Πεξζψλ θαη ησλ Ώξάβσλ. Σν 1075 ηελ θαηέιαβαλ νη ΢ειηδνχθνη Σνχξθνη. Σν 1204, φηαλ νη Φξάγθνη θαηέιαβαλ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε, νη εγγνλνί ηνπ απηνθξάηνξα Ώλδξφληθνπ Κνκλελνχ θαηέιαβαλ ηελ πεξηνρή θαη ίδξπζαλ απηφλνκν θξάηνο κε πξσηεχνπζα ηελ Σξαπεδνχληα. Σν θξάηνο απηφ (απηνθξαηνξία ηεο Σξαπεδνχληαο) θξάηεζε κέρξη ην 1461. Σν 1461 ηελ πφιε θαηέιαβε ν Μσάκεζ ν ΐ΄. Καηά ηελ ηνπξθνθξαηία ε πφιε παξέκεηλε ζπνπδαίν εκπνξηθφ θαη πλεπκαηηθφ θέληξν κε ειιεληθφ ραξαθηήξα. Μεηά ηε Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή (1922) εθδηψρηεθε φινο ν ειιεληθφο πιεζπζκφο απφ εθεί. ΢ήκεξα ζηελ πφιε δηαηεξνχληαη πνιιά κλεκεία, θπξίσο εθθιεζίεο βπδαληηλέο, πνπ καξηπξνχλ ηε καθξαίσλε ηζηνξία ηεο. Δ ζχγρξνλε πφιε είλαη έδξα νκψλπκνπ λνκνχ. Δ νηθνλνκία ηεο είλαη αξθεηά αλαπηπγκέλε. Ώπηφ νθείιεηαη θπξίσο ζην ιηκάλη ηεο, πνπ είλαη θαιά νξγαλσκέλν. Δ Σξαπεδνχληα δηαζέηεη εξγνζηάζην παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη εξγνζηάζην εθκεηάιιεπζεο ραιθνχ πνπ ππάξρεη άθζνλνο ζηελ πεξηνρή. Σέινο ηελ νηθνλνκία ηεο πφιεο εληζρχνπλ ζεκαληηθά θαη νη βηνηερλίεο. Δ Σξαπεδνχληα είλαη ε κεηξφπνιε ηεο ΝΏ πιεπξάο ηνπ Βπμείλνπ Πφληνπ θαη ην ζεκείν αθεηεξίαο φισλ ησλ πεξηεγήζεσλ θαη ησλ εμνξκήζεσλ. Έρεη αεξνδξφκην, γξαθεία ελνηθηάζεσο απηνθηλήησλ θαη ηα θαιχηεξα εμνπιηζκέλα ζπλεξγεία. Σν ηειεπηαίν είλαη ζεκαληηθφ γηα φζνπο ζειήζνπλ λα ηαμηδέςνπλ νδηθψο αθνχ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ζα ζπλαληήζεηε ηνπο ρεηξφηεξνπο νξεηλνχο δξφκνπο νιφθιεξεο ηεο Σνπξθίαο. Ώλ έρεηε ρξφλν ζα ρξεηαζηείηε 3 – 4 εκέξεο γηα λα εμεξεπλήζεηε ηελ επξχηεξε πεξηνρή φπσο ην Μνλαζηήξη ηεο Παλαγίαο ΢νπκειά (βι. πην θάησ), ηηο νξεηλέο πεξηνρέο θνληά ζηελ Γχγαηλα θαη αλαηνιηθφηεξα, ηηο θνηιάδεο ηνπ Υεκζίλ (Hemsin) θαη ηελ επαξρία ηνπ Άξηβίλ (Artvin). ΋ζνλ αθνξά ηελ δηακνλή ζαο ηα θαιχηεξα μελνδνρεία ηνπ Πφληνπ βξίζθνληαη ζηελ Σξαπεδνχληα. Βπίζεο ζηελ Μαηζνχθα (Maçka), ηε Ρηδνχληα (Rize) θαη ηελ Υφπα 75

(Hopa) ππάξρνπλ θαιά μελνδνρεία. Ώξθεηά φκνξθεο παλζηφλ ζα βξείηε κεηαμχ ΢νπκειάο θαη Μαηζνχθαο θνληά ζηελ δηάβαζε ηεο Γχγαηλαο (Zigana Geçidi Pass), ζηελ πεξηνρή Οπδνχλγθηφι (Uzungol) θαη ζην Υεκζίλ. Δ παιηά πόιε ηεο Σξαπεδνύληαο είλαη ρηηζκέλε επάλσ ζε έλαλ ηξαπεδνεηδή βξάρν πνπ απιψλεηαη πξνο ηελ ζάιαζζα. Εδξχζεθε ηνλ 7ν αηψλα π.Υ. απφ ΢ηλσπείο απνίθνπο. Ώπφ ην 1204 έσο ην 1261 επεκεξνχζε σο πξσηεχνπζα ηεο Ώπηνθξαηνξίαο ησλ Κνκλελψλ. Σελ πεξίνδν ηεο Οζσκαληθήο πεξηφδνπ ζπλέρηζε λα είλαη ε πην ζεκαληηθή πφιε ηεο πεξηνρήο. Μφιηο κεηά ην πξψην ηέηαξην ηνπ 20νπ αηψλα, ε «αληαγσλίζηξηα» πφιε ΢ακςνχληα ζεσξήζεθε φηη εμαζθαιίδεη θαιχηεξε επηθνηλσλία κε ην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο θαη έηζη αθαηξέζεθε ε πξσηνθαζεδξία ηεο Σξαπεδνχληαο. ΢ηελ παιηά πφιε ζψδνληαη κέρξη ζήκεξα εξείπηα απφ ηα κεζαησληθά ηείρε ησλ Κνκλελψλ θαη ηελ ρσξίδνπλ ζε ηξία ηκήκαηα: ηελ ζπλνηθία ηεο Κάησ Πόιεο (Aşağı Hisar), ηεο Μέζεο Πόιεο (Orta Hisar) θαη ηεο Αθξόπνιεο (Ickale). Σν θέληξν ηεο ζχγρξνλεο πφιεο, Meydan, είλαη έλα ρικ αλαηνιηθά. Απν παξάιιεινη δξφκνη, ην πιαθφζηξσην Οπδνύλ (Μαθξχ) ΢νθάθη θαη ε Λεσθόξνο ηνπ Μαξάο ελψλνπλ ηελ θεληξηθή πιαηεία κε ηελ πεξηνρή ηεο Αγνξάο. Σν άλνηγκα ησλ ζπλφξσλ ηεο πξψελ ΢νβηεηηθήο Έλσζεο έθαλε ηελ πφιε εκπνξηθφ θέληξν θαη ηεο έδσζε δσληάληα. Βληχπσζε κνπ έθαλε φηη ηα πεξηζζφηεξα θαηαζηήκαηα έρνπλ ηηο επηγξαθέο ηνπο ζε ηξεηο γιψζζεο: ηνπξθηθά, ξσζηθά, θαη γεσξγηαλά. Σν ξσζηθφ παδάξη πνπ ζηήλεηε κνπ ζχκηζε πνιχ έληνλα ηα αληίζηνηρα ηηο δηθέο καο ιατθέο αγνξέο. Αμηνζέαηα ζηελ πόιε είλαη: o Ζ Αγηα ΢νθία Σξαπεδνύληαο (βι. πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο πην θάησ), o ε θνκςή λενθιαζηθή ζεξηλή έπαπιε ηνπ Κσλ/λνπ Καπαγηαλλίδε (Atatürk Köşkü) κηα απφ ηηο εμέρνπζεο πξνζσπηθφηεηεο ηεο Βιιεληθήο θνηλφηεηαο ηεο Σξαπεδνχληαο ρηίζηεθε ην 1906 θαη απέρεη 8 ρικ απφ ην θέληξν ηεο πφιεο θαη βξίζθεηαη ζηνλ ιφθν ΢νγηνχθ-΢νπ (Κξπνλέξη) πνπ ήηαλ ζέξεηξν ησλ εππνξφηεξσλ Βιιήλσλ απφ ην 1880. Παξαρσξήζεθε ζηνλ Κεκάι Ώηηαηνχξθ ζαλ Αψξν ην 1937. ΢ήκεξα ε έπαπιε νλνκάδεηαη «Ώξρνληηθφ ηνπ Ώηηαηνχξθ». o ην «Φξνληηζηήξην Σξαπεδνύληαο», είλαη έλα ηεηξαψξνθν θηήξην έξγν ηνπ αξρηηέθηνλα Ώιέμαλδξνπ Καθνπιίδε εγθαηληάζηεθε ην 1902, γηα λα ζηεγάζεη ην αξραηφηεξν εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα ηνπ πνληηαθνχ Βιιεληζκνχ, πνπ ηδξχζεθε ην 1682 απφ ηνλ ΢εβαζηφ Κπκηλίηε ηνλ Σξαπεδνχληην. Βίλαη θηηαγκέλν ζε λενθιαζηθφ ζηπι κε ησληθνχο θίνλεο θαη αεηψκαηα θαη έρεη αθφκε θαη ζήκεξα εθπαηδεπηηθή ρξήζε. o ην κνλαζηήξη Κατκαθιή (Kaymakli Manastriri). Σν παιηφ Ώξκέληθν Μνλαζηήξη ζήκεξα ηκήκα ελφο αγξνθηήκαηνο, παξακέλεη άγλσζην γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο θαη δελ αλαθέξεηαη ζε θαλέλαλ ηνπξηζηηθφ νδεγφ ηεο Σξαπεδνχληαο. ΐξίζθεηαη αλαηνιηθά ηνπ Μίζξηνπ (Boztepe). Δ εθθιεζία ηνπ 1424 ρξεζηκνπνηείηε ζήκεξα ζαλ αρπξψλαο θαη απνζήθε γηα εξγαιεία απφ ηελ νηθνγέλεηα Κάληεθηλ. Ώλ δελ επηζθεπαζζεί ζχληνκα ζε ιίγα ρξφληα ζα έρεη θαηαζηξαθεί νινζρεξψο.

76

Βζσηεξηθά έρεη ηνηρνγξαθίεο ηνπ 17νπ αηψλα. Ώλ αθνινπζήζεηε ηνλ δξφκν απφ ην Μίζξηνπ (Boztepe - Μπφηδεπε) θαη ην λεθξνηαθείν ηνπ Μηζηξιί (Misirli Mezarlığı) ε απφζηαζε είλαη 5 ρικ. o ε γεηηνληά (καραιάο) ηνπ Ηζθεληέξ Παζά (Iskender Pasa Mahallesi). Πξφθεηηαη γηα ηελ θαθφθεκε πεξηνρή αλάκεζα ζην ιηκάλη ηεο Σξαπεδνχληαο θαη ηελ θεληξηθή πιαηεία ηεο πφιεο, φπνπ αξγά ην βξάδπ δηεμάγεηαη εκπφξην … ιεπθήο ζαξθφο. Σα θπξηφηεξα ζηέθηα ησλ γπλαηθψλ πνπ εθδίδνληαη ζηνπο «πειάηεο» ηνπο είλαη ηα “Russki Restaurants” θαη νη δηάθνξεο “patisseries” βξίζθνληαη ζηα ζηελά ζνθάθηα ηεο πεξηνρήο.

SUMELA MONASTERY – ΜΟΝΑ΢ΣΖΡΗ ΣΖ΢ ΠΑΝΑΓΗΑ΢ ΢ΟΤΜΔΛΑ Σελ επόκελε κέξα πήγακε κηα «γξήγνξε» βόιηα ζην θεκηζκέλν κνλαζηήξη ηεο original Παλαγίαο ΢νπκειά (Sumela Monastery) 46 ρικ λφηηα ηεο Σξαπεδνχληαο.

Δ δηαδξνκή δελ «παίδεηαη», ην ηνπίν θαη ε θπζηθή νκνξθηά (βι. Φψην θάησ). Σν κνλαζηήξη βξίζθεηαη ζθαξθαισκέλν ζηελ απφηνκε πιαγηά ηνπ όξνπο Μειά, πεξηηξηγπξηζκέλν απφ νξγηψδε βιάζηεζε κέζα ζε έλα ηνπίν θαηαπξάζηλν Ώπζηξν - ειβεηηθνχ ηχπνπ θαη μαθληθά εκθαλίδεηαη ε εηθφλα πνπ βιέπεηε, κηα εηθφλα πνπ ζνπ θφβεη ηελ αλάζα. Ώπφ ην θαξάγγη ηνπ πνηακνύ Ππμίηε θαη ηε δαζψδε θνηιάδα ηνπ ν δξφκνο καο νδεγεί ζηελ ξίδα ηνπ βξάρνπ. Τπάξρνπλ δπν ηξόπνη γηα λα έξζεηε εδώ. Α). απφ ηνλ αζθάιηηλν δξφκν θαη αθνχ παξθάξεηε ηελ κνηνζηθιέηα ζαο ζα πεξπαηήζεηε έλα δχζθνιν αιιά ππέξνρν κνλνπάηη κέρξη ηελ είζνδν ηνπ κνλαζηεξηνχ, βι. ζρεηηθή θσηνγξαθία ζηελ επφκελε ζειίδα. Β). αθνινπζψληαο ην αλεθνξηθφ δχζθνιν αιιά παλέκνξθν κνλνπάηη κε πεδνπνξία 45 ιεπηψλ ζα θηάζεηε ζηνλ θαηεζηξακκέλν επηαψξνθν μελψλα ηνπ κνλαζηεξηνχ, ηελ 77

ηεξή ζπειηά κε ην Ώγίαζκα θαη ηελ εθθιεζία κε ηηο ππέξνρεο ηνηρνγξαθίεο πνπ κέρξη πξφζθαηα ήηαλ ζην έιενο ησλ βαλδάισλ. Η΢ΣΟΡΗΑ: Καηά ηελ παξάδνζε ε κνλή ηδξχζεθε ηνλ 4ν αηψλα απφ ηνπο Ώζελαίνπο κνλαρνχο ΐαξλάβα θαη ΢σθξφλην. Οη κνλάρνη απηνί αθνινχζεζαλ ηελ αγηνγξαθεκέλε απφ ηνλ Ώπφζηνιν Λνπθά εηθφλα Σεο, πνπ κεηαθέξζεθε κε ζαπκαηνπξγφ ηξφπν ζην φξνο Μειά. Δ ΢νπκειά επεκεξνχζε ήδε θαηά ηελ επνρή ηνπ Ενπζηηληαλνχ (6νο αηψλαο) θαη ε θήκε ηεο απισλφηαλ ζ‟ νιφθιεξε ηελ Μηθξά Ώζία. Ώπφ απηή ηελ επνρή έσο θαη ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα ε κνλή είρε ην πξνλφκην ηεο απαιιαγήο θνξνινγίαο. Σελ δεθαεηία ηνπ 1910 δνχζαλ εδψ πάλσ απφ 100 κνλαρνί. Σνλ Φεβξνπάξην ηνπ 1923 νη ηειεπηαίνη ελαπνκείλαληεο κνλαρνί εγθαηαιείπνπλ ην κνλαζηήξη πνπ κέλεη ζην έιενο ησλ ηπκβσξχρσλ θαη γίλεηαη θξεζθχγεην ιαζξεκπφξσλ. Δ ππξθαγηά ηνπ 1930 απνηειεηψλεη ηελ θαηαζηξνθή. Σν 1938 ν κνλαρφο Ώκβξφζηνο ν ΢νπκειηψηεο επέζηξεςε γηα λα αλνίμεη κηα θξχπηε ζην κεηφρη ηεο Ώγίαο ΐαξβάξαο θαη λα πάξεη κε ηελ άδεηα ηνπ ηφηε πξσζππνπξγνχ ηεο Σνπξθίαο Εζκεη Ελνλνχ, ηελ ζαπκαηνπξγή εηθφλα ηεο Παλαγίαο, ηελ νπνία κεηέθεξε ζηελ Βιιάδα καδί κε άιια θεηκήιηα.

78

.

Γι α τι ς φωτογ ρ αφί ε ς αυτ ή ς τ ης σελί δα ς Επ εξ ήγ ησ η στ η ν επ όμ ε νη σ ελί δα.

Από αοιζηεοά ποξπ ηα δενιά:   

Χαξαθηεξηζηηθή εηθόλα ηνπ βαλδαιηζκνύ ηεο Μνλήο. Γεληθή άπν ςε ηεο κνλήο όπσο θαίλεηαη κέζα από ην θαξάγγη από ηνλ δξόκν αλεβαίλνληαο. Τν θξάλνο εξγαζίαο είλαη ππνρξεσηηθό ιόγσ ησλ εξγαζηώλ πνπ γίλνληαλ ζην εζσηεξηθό ηνπ κνλαζηεξηνύ.

79



Η θύξηα είζνδνο κεηά ηελ αλαπαιαίσζε.

Ώλ κπνχκε ζην εζσηεξηθφ ζα δνχκε φηη ηα πεξηζζφηεξα θηίζκαηα έρνπλ εκθαλή ηα ζεκάδηα ηεο θσηηάο θαη γεληθφηεξα ηεο θαηαζηξνθήο θαη ησλ βαλδαιηζκψλ πνπ έγηλα ην 1922 κε ηελ αληαιιαγή ησλ πιεζπζκψλ. Μέρξη ην 1972 πνπ ηνπνζεηήζεθε εδψ ν πξψηνο θχιαθαο αξραηνηήησλ, ε αδηαθνξία ησλ ηνπηθψλ αξρψλ ήηαλ εκθαλήο ζηνπο θαηεζηξακκέλνπο ηνίρνπο ηεο κνλήο. ΢ήκεξα γίλεηαη επηκειήο αλαζηήισζε ζρεδφλ φινπ ηνπ κνλαζηεξηνχ. Δ κφλε ηεο Παλαγίαο ΢νπκειά αληζηνξήζεθε ην 1951 κε πξσηνβνπιία ηνπ Φίισλα Κηελίδε ζηελ Καζηαληά Δκαζίαο (Απη. Μαθεδνλία – Βιιάδα). Βδψ κεηαθέξζεθε θαη ε ζαπκαηνπξγή εηθφλα Σεο (ενξηή 15 Ώπγνχζηνπ).

Ζ πξόζβαζε ζηε ΢νπκειά από άιια κέξε. Δ δηαδξνκή πξνο ηε κνλή είλαη παξά πνιχ γνεηεπηηθή. Μέζα απφ έλα ππθλφ δάζνο ν δξφκνο αθνινπζεί έλαλ άγξην ρείκαξξν, «ηε Παλαταο ην πνηάκη», έσο ηε βάζε ηνπ βξάρνπ. Ώπφ εδψ έλαο ρσκαηφδξνκνο ζθαξθαιψλεη ζε έλα πην άγξην θαη πην πγξφ δαζφο ελψ ε αξαηή νκίριε δεκηνπξγεί αηκφζθαηξα … ππνβνιήο. Μεηά απφ 10 ρικ θηάλνπκε ζε έλα απέξαλην νξνπέδην. Δ πξφζβαζε ζην νξνπέδην απηφ είλαη δπλαηή απφ ην πέξαζκα ηεο Γχγαηλαο, ην δξφκν ηεο Άξδαζαο (Torul), ηεο ΢άληαο (Dumanli) είηε θαη απφ ηελ πεξηνρή ηεο Ώξγπξνχπνιεο (Gümüşhane).

Αγηά ΢νθία Σξαπεδνύληαο ΐξίζθεηαη 3 ρικ Α. απφ ην θέληξν ηεο πφιεο θνληά ζηελ ζάιαζζα. Ο απηνθξαηνξηθφο λαφο ηεο Σξαπεδνχληαο ήηαλ αθηεξσκέλνο – φπσο θαη ε Ώγία ΢νθία ζηελ Κσλ/πνιε – ζηελ Σνπ Θενύ ΢νθία. Υηίζηεθε απφ ηνλ απηνθξάηνξα Μαλνπήι Ώ‟ ηνλ Κνκλελφ (12381263). Μεηαηξάπεθε ζε ηδακί ην 1557 θαη εγθαηαιείθζεθε θάπνηα ζηηγκή ηνλ 19ν αηψλα. Οη εξγαζίεο απνθαηάζηαζεο ηελ πεξίνδν 1955-1964 απφ νκάδα ΐξεηαλψλ αξραηνιφγσλ απνθάιπςαλ θαηαπιεθηηθέο αγηνγξαθίεο ηνπ 13νπ αηψλα πνπ αλήθνπλ ζηε κεγάιε βπδαληηλή ηέρλε ηεο πξψηκεο παιαηνινγείαο αλαγέλλεζεο. Αηεπζπληήο ησλ εξγαζηψλ ήηαλ ν David Winfield ελψ ε επίβιεςε νινθιεξψζεθε απφ ηνλ Dr.Talbot Rice. Πελήληα πέληε βηβιηθέο ζθελέο, νη 80

νπνίεο παξέκεηλαλ πάλσ απφ 400 ρξφληα θξπκκέλεο θάησ απφ επίρξηζκα αζβέζηε ήξζαλ ζην θσο. Βμσηεξηθά ν λαφο είλαη ζηαπξνεηδήο εγγεγξακκέλνο κε ηξνχιν, πνπ ζηεξίδεηαη ζε ηέζζεξηο θίνλεο θαη έρεη θαη πξφζνςε ηξεηο ππιψλεο κε αλάγιπθα δηαθνζκεηηθά. Δ αξρηηεθηνληθή ηεο εθθιεζίαο καξηπξεί ζεκαληηθή επίδξαζε γεσξγηαλή θαη αξκεληθή. Σν θακπαλαξηφ ηεο είλαη βελεηηθνχ ξπζκνχ θαη είλαη κεηαγελέζηεξε πξνζζήθε. Υηίζηεθε ζπγθεθξηκέλα ην 1443 θαη δηαθνζκήζεθε εζσηεξηθά κε ηνηρνγξαθίεο θαηψηεξεο πνηφηεηαο, ζε ζρέζε κε απηέο πνπ θνζκνχλ ην εζσηεξηθφ ηεο εθθιεζίαο. Ώπφ ην κεγάιν πξναχιην – θήπν ηεο εθθιεζίαο κπνξείηε λα ζαπκάζεηε ηελ απέξαληε Μαχξε Θάιαζζα αιιά θαη ηνλ θχξην νδηθφ άμνλα D 010. Ώλ ν θχιαθαο δελ είλαη κέζα ζηελ εθθιεζία «ξηζθάξεηε» λα αλεβείηε πάλσ ζηελ ζθάια πνπ ππάξρεη ζην εζσηεξηθφ ηεο θαη θσηνγξαθήζηε ηα ππέξνρα ςεθηδσηά πνπ θαίλνληαη θαιά κφλν απφ εδψ θαη βξίζθνληαη ζην θέληξν ηνπ λανχ. Σελ κνηνζηθιέηα ζαο κπνξείηε λα ηελ παξθάξεηε άθνβα ζην εμσηεξηθφ πξναχιην ηεο εθθιεζίαο. Ο κφλνο «θφβνο» είλαη απφ ην δηπιαλφ ζρνιείν λα ζαο «πεξηθπθιψζνπλ» γεκάηε απνξία θαη πεξηέξγεηα νη καζεηέο. ΢ήκεξα ε εθθιεζία είλαη κνπζείν ζε ξπζκφ ΢ειηδνχθηθν κε ηνηρνγξαθίεο θαη κσζατθά ζην ζηπι ηεο Κσλ/πνιεο. Βπηζηξνθή πίζσ ζην θχξην νδηθφ άμνλα D 010 δίπια ζηελ Karadeniz (Μαχξε Θάιαζζα – κφλν καχξε δελ είλαη) πνπ ζπλδέεη ηηο ρψξεο ηεο Ώξκελίαο, Γεσξγίαο θαη δηακέζνπ ησλ παξαιίσλ ηεο Σνπξθίαο ζηελ Κσλ/πνιε. ΢ΖΜ. φηαλ ζα ζρεδηάζεηε ην ηαμίδη ζαο ζηνλ Βχμεηλν Πφλην έλα πξάγκα ζα πξέπεη λα ζπκάζηε. Δ καγεία ηνπ Πφληνπ είλαη θξπκκέλε ζηα βνπλά θαη φρη ζηηο παξαιηαθέο ηνπνζεζίεο. Γηα εζάο πνπ αγαπάηε ηελ ζάιαζζα ν Πφληνο δελ πξνζθέξεη πνιιά πξάγκαηα γηαηί νη παξαιίεο είλαη απφηνκεο – θαη φπνπ δελ είλαη ππάξρνπλ κεγάινη «ιηκελνβξαρίνλεο – πέηξηλα θξάγκαηα» ζηηο παξαιίεο πνπ έρνπλ «κείλεη» απφ ηελ επνρή ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ κε ηνλ θφβν ηεο «εηζβνιήο». Βπίζεο νη θαηξηθέο ζπλζήθεο δελ επλννχλ ην θνιχκπη γηαηί κηα ζηηο ηξεηο εκέξεο βξέρεη. Γηα λα απνιαχζεηε ινηπφλ ηα εηδπιιηαθά ηνπία ηνπ Πφληνπ ζα πξέπεη λα αλεβείηε ζηα νξνπέδηα θαη λα επηζθεθηείηε ηηο απνκνλσκέλεο θνηιάδεο …. Πάλησο πξνηείλσ λα επηζθεθηείηε νπσζδήπνηε:  Σξαπεδνύληα θαη ΢νπκειά  Οξνπέδηα Σζακιηρεκζίλ θαη Καηζθάξ  Πεξηνρή Αξηβίλ Ώθήλνληαο πίζσ καο ηελ Σξαπεδνχληα ζπλερίδνπκε ηελ πνξεία καο Απηηθά πξνο Άγθπξα θαη Κσλ/πνιε κε ηειηθφ πξννξηζκφ ηελ παηξίδα.

81

GIREZUN – ΚΔΡΑ΢ΟΤΝΣΑ (αξρ. Κεξαζνύο) Δ παξάιηα πφιε ηεο Κεξαζνχληαο (βι. Φσην) βξίζθεηαη 230 ρικ απφ ηελ ΢ακςνχληα. Παξ‟ φιν ην δηάζεκν φλνκα ε πφιε πέξαλ ηεο ηζηνξηθήο πιεπξάο ηεο δελ έρεη θάπνην ζεκαληηθφ ελδηαθέξνλ εθηφο απφ ην λα αγνξάζεηε … θνπληνχθηα πνπ φκσο ζίγνπξα ζα βξείηε ζε νιφθιεξε ηελ πεξηνρή ησλ πνληηαθψλ παξαιίσλ απφ ηελ Οηλφε σο ηελ Σξαπεδνχληα. Αμηνζέαην ζηελ πεξηνρή κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί ην λεζάθη 3 ρκ αλαηνιηθά ηεο Κεξαζνχληνο (Giresun Adasi). Πξφθεηηαη γηα ην κνλαδηθφ λεζί κε ζηαζεξή έθηαζε ζηελ λφηηα αθηή ηνπ Βχμεηλνπ Πφληνπ. Σαπηίδεηαη κε ηελ Ώξεηηάδα ηεο κπζνινγίαο, φπνπ νη ΢ηπκθαιίδεο ΋ξληζεο επηηέζεθαλ ζηνπο Ώξγνλαχηεο ρξεζηκνπνηψληαο ηα θηεξά ηνπο σο δνινθνληθά βέιε. Έλα εξεηπσκέλν Βιιεληθφ κνλαζηήξη, πνπ βξίζθεηαη εδψ είλαη αθφκε θαη ζήκεξα ηφπνο ιατθνχ πξνζθπλήκαηνο απφ ηνλ ληφπην κνπζνπικαληθφ πιεζπζκφ θαη θάζε ρξφλν ζηηο 20 ΜαΎνπ πιήζνο θφζκνπ ζπξξέεη ζην λεζί ηελ ζπγθεθξηκέλε εκέξα ρξεζηκνπνηψληαο βάξθεο θαη κηθξά ηζηηνθφξα, γηα λα ηνπνζεηήζεη εδψ ζαλ ηάκα, βφηζαια πνπ έρνπλ θέξεη νη πηζηνί απφ ηελ γεηηνληθή ζηεξηά. Ώλ ζειήζεηε λα δηαλπθηεξεύζεηε ππάξρνπλ πνιιά μελνδνρεία θπξίσο θνληά ζην ιηκάλη: Basar Hotel (***), Kit-Tur Hotel (***), Cankci Hotel (**) … Βπίζεο απέλαληη απφ ην λεζάθη Ώξεηηάο 3 ρικ αλαηνιηθά ηεο πφιεο ην Çerkez Restaurant πξνζθέξεη ηνπηθνχο κεδέδεο ζε θαιέο ηηκέο.  Σνπξηζηηθέο Πιεξνθνξίεο:  0454-2123190.

ORDU - Οξληνύ Πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ, πιεζπζκφο 117.000 θαη., 176 ρικ απφ ηελ ΢ακςνχληα. Μηα παιηά θσηνγξαθία ζε θάπνην ζεκείν ηεο πφιεο – κε ρξνλνινγία 1950 – δείρλεη πσο ε Οξληνύ ήηαλ κηα παλέκνξθε πφιε, κε κεγαινπξεπή παιαηά αξρνληηθά «παξαηεηαγκέλα» κε ζέα ζηελ ζάιαζζα πάλσ ζηηο πιαγηέο ηνπ φξνπο Μπφδηεπε (Boztepe). ΢ήκεξα ε εηθφλα ηεο πφιεο (βι. θσην δεμηά) δελ έρεη θακία ζρέζε απφ απηή ηελ θσηνγξαθία θαη ε εηθφλα είλαη κάιινλ απνγνεηεπηηθή γηαηί έρεη κεηαηξαπεί ζε κηα ηζηκεληνχπνιε. Έλα απφ ηα ιηγνζηά πηα ππέξνρα αξρνληηθά πνπ απνκέλνπλ είλαη ε θαηνηθία ησλ Παζάνγινπ (Paşaoğlu Konağı) πνπ ζήκεξα ζηεγάδεη ην Δζλνγξαθηθό Μνπζείν ηεο πόιεο.

82

Ο παιηφο κεηξνπνιηηηθφο λαόο ηεο Τπαπαληήο (Rum Kilisesi) πνπ βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηεο πφιεο έρεη αλαθαηληζζεί πξφζθαηα γηα ρξήζε πνιηηηζηηθνχ θέληξνπ. Παιαηφηεξα ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ … θπιαθή. – βι. θσην. Αίπια ζ‟ απηή ηελ εθθιεζία βξίζθνληαη ηα εξείπηα ηεο «Φσκηάδεηνπ Διιεληθήο ΢ρνιήο».

FATSA – ΦΑΣ΢Α (αξρ. Φαδηζάλε) Δ πφιε απέρεη 123 ρικ απφ ηε ΢ακςνχληα θαη είλαη ε κνλαδηθή ζηα παξάιηα ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο (Karadeniz) πνπ ε πιεηνςεθία ησλ θαηνίθσλ ηεο αλήθεη ζηελ Εζιακηθή Ώίξεζε ησλ Ώιεβί.

SAMSUN – ΢ΑΜΦΟΤΝΣΑ (αξρ. Ακηζόο) Βίλαη ε πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ κε 338.000 θαη., θαη απέρεη 735 ρικ απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε θαη 581 ρικ απφ ηελ Άγθπξα. Σν ιηκάλη ηεο έρεη ηελ κεγαιχηεξε θίλεζε ζηελ πεξηνρή. Δ πφιε ηδξχζεθε γχξσ ζηνλ 7ν αηψλα π.Υ. απφ Μηιήζηνπο απνίθνπο. Σελ πεξίνδν ηνπ ΐπδαληίνπ ε πφιε κεηνλνκάζηεθε ζε Ώκηζφο (Ώκληζφο) θαη απνηέιεζε ζεκαληηθφ εκπνξηθφ ζηαζκφ. Σνλ 12ν αηψλα ηελ θπξίεπζαλ νη ΢ειηδνχθνη ζηνπο νπνίνπο νθείιεη θαη ην ζεκεξηλφ ηεο φλνκα. ΢ηηο αξρέο ηνπ αηψλα ππήξρε κεγάιε Βιιεληθή θνηλφηεηα κε πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο. Δ γεληθή επηζηξάηεπζε ηνπ 1914 ήηαλ ε απαξρή θνβεξψλ δεηλψλ γηα ηνλ Βιιεληζκφ ηεο πεξηνρήο. Οη επίζηξαηνη Υξηζηηαλνί εθηνπίδνληαη ζηα βάζε ηεο Ώλαηνιήο κέζα ζε ζπλζήθεο αηρκαισζίαο. Σελ ίδηα ηχρε ζα έρεη απφ ην 1916 θαη εμήο ην ζχλνιν ζρεδφλ ηνπ Υξηζηηαληθνχ πιεζπζκνχ ζηηο πεξηθέξεηεο ΢ακςνχληαο, Κεξαζνχληαο, Κνξπψξσλ, Σξηπφιεσο θαη νινθιήξνπ ηνπ Απηηθνχ Πφληνπ. ΢ηηο 19 ΜαΎνπ ηνπ 1919 απνβηβάζηεθε ζηελ πφιε ν Μνπζηαθά Κεκάι Παζάο φπσο ιεγφηαλ ηφηε ν Ώηαηνχξθ κε ηελ εηδηθή απνζηνιή ηεο αλαδηνξγάλσζεο ηνπ δηαιπκέλνπ Σνπξθηθνχ ζηξαηεχκαηνο θαη ηελ λίθε ηνπ επη ησλ Βιιεληθψλ δπλάκεσλ θαη ηε Μηθξαζηαηηθή Καηαζηξνθή θαη ζεκειίσζε ηεο ζχγρξνλεο Σνπξθηθήο Αεκνθξαηίαο. Ο αλδξηάληαο ηνπ έθηππνπ Ώηαηνχξθ είλαη ηνπνζεηεκέλνο ζε πεξίνπηε ζέζε ζην ιηκάλη ηεο ΢ακςνχληαο.  Σνπξηζηηθέο Πιεξνθνξίεο:  0362-4352887

SINOP – ΢ΗΝΧΠΖ H πφιε ΢ηλώπε είλαη ε πξσηεχνπζα ηνπ νκψλπκνπ λνκνχ (πιεζπζκφο 28.000 θαη.,) θαη απέρεη 700 ρικ απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. Δ ζεκεξηλή εηθφλα ηεο πφιεο παξνπζηάδεη κάιινλ κηα απνγνεηεπηηθή εηθφλα, παξά ηελ 83

γεσγξαθηθή ηεο ζέζε θαη ηελ καθξαίσλε ηζηνξία ηεο. Σα πεξηζζφηεξα ηζηνξηθά κλεκεία ηεο έρνπλ πληγεί ζε κηα ζάιαζζα ηζηκέληνπ. Σν κφλν κλεκείν πνπ παξακέλεη ζε θαιή θαηάζηαζε είλαη ην Αιαεληίλ Σδακί (Alaeddin Camii) ην νπνίν νηθνδνκήζεθε ηνλ 13ν αηψλα απφ ηνπο ΢ειηδνχθνπο θαη επηζθεπάζηεθε αξγφηεξα απφ ηνπο Εζθεληηάξνγινπ. Μηα βπδαληηλή εθθιεζία, ε «εθθιεζία ηνπ παιαηηνχ» (Balat Kilise) ζηέθεηαη κηζνθαηεζηξακκέλε, κέζα ζε ξσκατθά εξείπηα. Έρνπλ πάλησο δηαζσζεί απφ ζαχκα θάπνηεο εμαίξεηεο ηνηρνγξαθίεο ηνπ 17νπ αηψλα. Λίγν θαιχηεξα είλαη ηα πξάγκαηα ζε φηη αθνξά ην θπζηθφ ηνπίν θαη εηδηθά ιφγσ ησλ κεγάισλ πιαδ φπσο ε Μαχξε Άκκνο (Karakum) 13 ρικ αλαηνιηθά ηεο πφιεο θαη ε Λεπθή Άκκνο (Akkum) πνπ βξίζθεηαη ζην ΐΑ κέξνο ηεο πφιεο θαη κνηάδεη κε αηειείσηε … έξεκν θαηά κήθνο ηεο παξαιίαο. Παιηφηεξα ηελ πεξίνδν ηνπ «Φπρξνχ Πνιέκνπ» φηαλ νη Ώκεξηθαλνί είραλ εδψ ΢ηξαηησηηθή ΐάζε Βπηθνηλσληψλ θαη πξνζέθεξε απαζρφιεζε ζηνπο ληφπηνπο ε πφιε πξνζσξηλά είρε απνθηήζεη θάπνηα ζηνηρεία ζχγρξνλεο δσήο θαη πνιηηηζκνχ φπσο βηβιηνπσιεία, πάξθα, κνληέξλα θαθέ… φηαλ φκσο ε βάζε κεηαθέξζεθε ε ΢ηλψπε επαλήιζε ζηα δεδνκέλα κηαο απιήο επαξρηαθήο πφιεο πνπ παξαθκάδεη.

Γπλαίθεο κε παξαδνζηαθέο θνξεζηέο ςσλίδνπλ απφ πιαλφδην έκπνξν.

Ώλ πεηλάζεηε θαιφ εζηηαηφξην είλαη ην Saray Restaurant ε πην γλσζηή ζηνπο ληφπηνπο ςαξνηαβέξλα θαη βξίζθεηαη ζηνλ Ναπηηθφ ΋κηιν.  (009-0368) 2611729. Ώλ πάιη πξφθεηηαη λα κείλεηε γηα δηαλπθηέξεπζε θαιφ είλαη ην Media & Kassim Hotel (**) θαη είλαη ρηηζκέλν κε ηελ θιαζζηθή αξρηηεθηνληθή ηερλνηξνπία ηεο ΢ηλψπεο θαη βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο πφιεο.  (009-0368) 2614210. Ώλ φκσο ζέιεηε θάηη πην θζελφ θαιή πξφηαζε είλαη ην Villa Rose Motel, κηθξφ θαη δεζηφ μελνδνρείν δηαθνζκεκέλν κε ην πξνζσπηθφ γνχζην ηεο ηδηνθηήηξηαο ηνπ Καο Γιάπα Ογθκπφξλ, ρήξαο ελφο παιηνχ δηνηθεηνχ ηεο βάζεο. (009-0368) 2611923. ΢ηηο παξαιίεο ηεο Μαχξεο (Karakum) θαη ηεο Λεπθήο Άκκνπ (Akkum) ππάξρνπλ πνιιά κηθξά θαη κεγάια μελνδνρεία.  ΢ηλψπε: Σνπξηζηηθέο Πιεξνθνξίεο:  0368-2615207

84

CANKIRI – Σ΢ΑΝΚΗΡΗ (ειιελ. Ολνκ. Γάγγξα) Ώθήλνληαο πίζσ καο ηα παξάιηα ηεο Μαχξεο Θάιαζζαο (Karadeniz) θαηεπζπλφκαζηε Ν.Α. ζηελ ελδνρψξα ζην βφξεην λνκφ πάλσ απφ ηελ Άγθπξα ηελ επαξρία Σζάλθηξη. Δ πεξηνρή δελ δηαζέηεη ζεκαληηθά αμηνζέαηα θαη δελ ζεσξείηαη αμηφινγνο ζηαζκφο ζην ηαμίδη ζαο. Ώπφ ηνπξηζηηθήο άπνςεο ίζσο ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ζην φξνο Ίιγθαδ (Ilgaz dağı) θαη ε ίδηα ε πξσηεχνπζα παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ πνπ ζχκθσλα κε ηζηνξηθά ζηνηρεία ε αξραία πξσηεχνπζα Γάγγξα ήηαλ πξσηεχνπζα ηεο Παθιαγνλίαο. Δ πφιε ζπλδέεηαη κε ηελ Άγθπξα κε ηνλ δξφκν D 765 θαη κεηά απφ 84 ρικ νλνκάδεηαη D 140 ζπλερίδνληαο γηα άιια 64 ρικ κέρξη ηελ πξσηεχνπζα. Δ ζπλνιηθή δηαδξνκή Σξαπεδνχληα – Άγθπξα είλαη 738 ρικ. Γχξσ ζηηο 09.00 κ.κ. θηάζακε ζηελ Άγθπξα. Ρσηήζακε έλα ηαμηηδή θαη απηφο κε κηα κηθξή ακνηβή, καο νδήγεζε ζε θάπνην πξνάζηην ηεο πξσηεχνπζαο ζε έλα θζελφ, αμηνπξεπέο θαη ζίγνπξν μελνδνρείν (Otel Koyunlu) γηα εκάο θαη ηηο κνηνζηθιέηεο καο. Πάλησο απφ ην δσκάηην ηνπ 7νπ νξφθνπ ε ζέα ηεο λπθηεξηλήο Άγθπξαο ήηαλ ππέξνρε.

Φσηνγξαθίεο ζειίδαο:  Βπάλσ ην μελνδνρείν KOYUNLU πνπ κείλακε ζηελ Άγθπξα.  Σα ΣΏΞΕ ηεο Άγθπξαο. Έλαο νδεγφο καο πξφηεηλε ην μελνδνρείν

85

21 ΢επηέκβξε 2000.

ANKARA –Άλθαξα (ΑΓΚΤΡΑ) ΢ηα Σνπξθηθά νλνκάδεηαη Άλθαξα. Βίλαη ε πξσηεχνπζα ηεο Σνπξθίαο απφ ην 1923. Δ Άγθπξα είλαη ρηηζκέλε ζην θεληξηθφ νξνπέδην ηεο Μηθξάο Ώζίαο θαη ζε πςφκ. 850 κ. Δ απφζηαζή ηεο απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε είλαη 446 ρικ. θαη απφ ηε ΢κχξλε 734 ρικ. Πξσηεχνπζα ηεο Σνπξθίαο επί αηψλεο νιφθιεξνπο ήηαλ ε Κσλζηαληηλνχπνιε, απφ ηφηε δειαδή πνπ ηελ θπξίεςε ν Μσάκεζ ν ΐ΄ (1453) κέρξη ην ηέινο ηνπ Ώ΄ Παγθφζκηνπ πνιέκνπ (1914 - 1918). Ο Κεκάι ήζειε λα εθζπγρξνλίζεη ηελ θαζπζηεξεκέλε θενπδαξρηθή Σνπξθία, γη' απηφ θξφληηζε λα αλαλεψζεη ηελ θαηλνχξηα πξσηεχνπζά ηνπ. Υηίζηεθαλ θαηλνχξηεο ζπλνηθίεο κε ζχγρξνλν πνιενδνκηθφ ζρέδην. Γξήγνξα ε πφιε πήξε φςε επξσπατθήο κεγαινχπνιεο. Ώπφ ηελ παιηά πφιε ζψδεηαη ην θξνχξην ηεο Ώθξφπνιεο, ην "Ώπγνπζηαίν", λαφο πξνο ηηκή ηνπ Ώπγνχζηνπ, ε βαζηιηθή ηνπ Ώγίνπ Κιήκε ηνπ 8νπ αη. θαη ηδακηά απφ ηελ επνρή ηνπ ΐαγηαδίη (14νο αη.). Ώπφ ηα λέα κλεκεία πην ζπνπδαίν είλαη ην καπζσιείν ηνπ Κεκάι Ώηαηνχξθ. Ηζηνξία. Δ πφιε, ηδξχζεθε απφ ην βαζηιηά Μίδα. Δ Άγθπξα πέξαζε δηαδνρηθά απφ ηελ θπξηαξρία ησλ Λπδψλ, ησλ Μήδσλ θαη ησλ Πεξζψλ. Σν 333 π.Υ. ηελ θπξίεςε ν Μ. Ώιέμαλδξνο θαη ζην Γφξδην έθνςε κε ην ζπαζί ηνπ ην " γφξδην δεζκφ". Σν 619 ε πφιε ιεειαηήζεθε απφ ηνπο Πέξζεο. Σν 1073 θπξηεχηεθε απφ ηνπο ΢ειηδνχθνπο θαη γηα ιίγν δηάζηεκα απφ ηνπο ΢ηαπξνθφξνπο. Σν 1360 θπξηεχηεθε απφ ηνπο Οζσκαλνχο Σνχξθνπο.

H Ankara (Άλθαξα) Βιιελ. Ολνκ. Άγθπξα, είλαη ινηπφλ κηα ζχγρξνλε πφιε πνπ ε ηζηνξία ηεο είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ην λεφηεξν ηνπξθηθφ θξάηνο, αθνχ φπσο αλέθεξα πην πάλσ ήηαλ απηή πνπ δηάιεμε ν Κεκάι Ώηαηνχξθ, γηα λα πξνζδψζεη ζηε λενζχζηαηε Σνπξθηθή Αεκνθξαηία ( 29 / 10 / 1923 ) έλαλ ακηγψο ηνπξθηθφ ραξαθηήξα. Δ πφιε είλαη γεκάηε απφ κνπζεία, παλεπηζηήκηα θαη θπβεξλεηηθά θηήξηα, ελψ ην γξαθηθφηεξν ηκήκα ηεο είλαη απισκέλν γχξσ απφ ην κεζαησληθφ θάζηξν πνπ βξίζθεηαη ζηνλ ιφθν ηεο αθξφπνιεο, ζηελ παιηά Άγθπξα. Ο πιεζπζκφο ηεο ην 1996 ήηαλ 2.560.000 θάηνηθνη. ΢ήκεξα (2001) ε πξσηεχνπζα έρεη πιεζπζκφ 3.320.000 θαηνίθνπο (4.120.800 θαη., κε ηα πεξίρσξα) θαη είλαη ρηηζκέλε ζηελ πεδηάδα ΐΑ ηνπ Elma Dagi (Βικά Νηαγί) θαη ηε δηαξξένπλ νη πνηακνί Ince Su (Εληδε ΢νπ), o Ankara Çayı (Άλθαξα Σζαγί) πνπ ιεγφηαλ παιαηφηεξα Enguru Su (Έλγθηνπξνχ ΢νπ) θαη ν ΐνξεηφηεξνο Tabak Su (Σακπάθ ΢νπ), νη νπνίνη αξδεχνπλ ζπγρξφλσο θαη ηηο γχξσ πεδηάδεο. Δ πεξηνρή απφ ηελ Άγθπξα κέρξη ην Βζθηζερίξ είλαη ζηεπψδεο, γεκάηε γπκλνχο ιφθνπο, ελψ ζπνξαδηθά μεπεηάγνληαη απφ ην έδαθνο γθξίδα θαη απφθξεκλα βξάρηα, πνπ κνηάδνπλ κε ξαρνθνθαιηέο δεηλνζαχξσλ. Δ ζύγρξνλε πόιε ηεο Άγθπξαο έρεη πνιιέο θαθεηέξηεο, ζχγρξνλα εζηηαηφξηα, θάζηθνπλη θαη φισλ ησλ εηδψλ ηα εκπνξηθά καγαδηά. Δ θαξδηά ηεο πφιεο ρηππά ζην Kizilay (Κηδηιάη) θαη ην Kavaklidere (Καβαθιίληεξε). Βδψ βιέπνπκε αληζφπεδεο δηαβάζεηο γηα ηνπο πεδνχο, ζχγρξνλα θηίξηα, πεδφδξνκνπο γεκάηνπο λενιαία – θπξίσο θνηηεηέο – εκπνξηθά θέληξα, ζεαηξηθέο θαη κνπζηθέο ζθελέο 86

θαη λπρηεξηλά θέληξα δηαζθέδαζεο. Δ παιηά πόιε απιψλεηαη πίζσ απφ ην ιφθν πνπ βξίζθεηαη ην Απγνπζηαίν θαη ην Υαηδή Μπατξάκ ηδακί. Ώπφ εδψ ςειά ε εηθφλα πνπ παξνπζηάδεη ε πφιε έρεη δπν φςεηο: ηελ ζχγρξνλε πφιε κε κνληέξλα θηίξηα θαη νπξαλνμχζηεο θαη απφ ηελ άιιε ηα κηζνθαηεζηξακκέλα πνιχρξσκα ζπίηηα κέρξη φπνπ θηάλεη ην κάηη, έλα φκνξθν αιιά παξακειεκέλν θνκκάηη ηεο παιαηφηεξεο δσήο ηεο πφιεο θάησ απφ ην κεζαησληθφ θάζηξν. ΢ηελ Άγθπξα επηζθεθηείηε νπσζδήπνηε ην θάζηξν (Hisar) πνπ είλαη ρηηζκέλν απφ ηνπο ΐπδαληηλνχο ηνλ 7ν αηψλα, δέρζεθε πνιιέο θνξέο επηζέζεηο θαη άιιεο ηφζεο επηζθεπέο. Ώμηνζέαην ζε απηφ είλαη ην ηέκελνο ηνπ Αιαεληίλ (12νο αηψλαο) πνπ ρηίζζεθε απφ ηνπο ΢ειηδνχθνπο. Πεξπαηψληαο ζηνπο ρψξνπο ηνπ θάζηξνπ Hisar ζα δείηε καξκάξηλεο θνιψλεο, θνκκάηηα καξκάξνπ κε αλάγιπθα πξνηνκέο θαη επηγξαθέο, ζθελσκέλα κέζα ζηα ηζρπξά κεζαησληθά ηείρε θαη ηα πέηξηλα ζπίηηα. Ώλ δελ ζέιεηε λα πεξηπιαλεζείηε ζε φιν ην θάζηξν κέζα ζε απηφ βξίζθεηαη έλαο φκνξθνο παξαδνζηαθφο νηθηζκφο θαη αξθεηά ζπίηηα έρνπλ κεηαηξαπεί ζε εζηηαηφξηα, μελνδνρεία θαη ηνπξηζηηθά καγαδηά. Οη ππξγίζθνη Ώ θαη ΐ πξνζθέξνπλ παλνξακηθή ζέα ηεο πξσηεχνπζαο. Άιιν αμηνζέαην είλαη ην Μνπζείν ησλ Πνιηηηζκώλ ηεο Αλαηνιίαο, φπνπ ζα δείηε ζπγθεληξσκέλε φιε ηελ ηζηνξία ηεο Μηθξάο Ώζίαο, θαη είλαη έλα ζθεπαζηφ παδάξη ηνπ 15νπ αηψλα θαη έλα ράλη. ΢εκαληηθφ αμηνζέαην είλαη θαη ην Anit Kabir (Ώλίη Κακπίξ) ή Μαπζσιείν ηνπ Κεκάι Αηαηνύξθ πνπ ρηίζηεθε πξνο ηηκήλ ηνπ αλακνξθσηή ηεο Σνπξθίαο βξίζθεηαη ζην πάξθν πνπ θέξεη ην φλνκα ηνπ, ζην αξηζηεξφ ρέξη, φπσο αλεβαίλεηε ηελ νδφ Gazi Mustafa Kemal Bulvari.

Ώλεβαίλνληαο πάλσ ζην ιφθν απφ ην ρψξν ζηάζκεπζεο ζα πεξάζεηε δπν πχξγνπο πνπ ζπκβνιίδνπλ ηελ «Αλεμαξηεζία» θαη ηελ «Διεπζεξία» ηεο Σνπξθίαο θαη κεηά ζα βξεζείηε ζε έλα δηάδξνκν πνπ απφ ηελ κηα θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά έρεη παξαηεηαγκέλα αγάικαηα ιηνληαξηψλ ζχκθσλα κε ηελ ηερλνηξνπία ησλ Υεηηαίσλ. Ο δηάδξνκνο θαηαιήγεη ζηελ κεγάιε πιαηεία πνπ απφ ηελ κηα πιεπξά είλαη ην καπζσιείν ηνπ Κεκάι θαη απφ ηελ άιιε ε ζαξθνθάγνο ηνπ Ηζκέη Ηλνλνύ ηνπ ζηελνχ 87

ζπλεξγάηε θαη θίινπ ηνπ Ώηηαηνχξθ ήξσα ηνπ ηνπξθηθνχ «πνιέκνπ ηεο αλεμαξηεζίαο» θαη δεπηέξνπ πξνέδξνπ ηεο Σνπξθηθήο Αεκνθξαηίαο. Σν καπζσιείν είλαη έλα ηεηξάγσλν επηβιεηηθφ θηίζκα ρηηζκέλν κε θηηξηλσπή πέηξα. Ώλεβαίλνληαο ηα ζθαιηά ηνπ θηίζκαηνο ζηα αξηζηεξά θαη ζηα δεμηά πίζσ απφ ηνπο θίνλεο ππάξρνπλ επηγξαθέο κε ηκήκαηα απφ ηελ νκηιία ηνπ Κεκάι γηα ηε 10ε επέηεην απφ ηελ ίδξπζε ηεο Σνπξθηθήο δεκνθξαηίαο θαη ην «δηάζεκν ιφγν» ηνπ πξνο ηε λενιαία. Σν εζσηεξηθφ είλαη απφ γθξίδν κάξκαξν θαη ε παλχςειε νξνθή δηαθνζκεκέλε κε ρξπζά κσζατθά. Γηα λα κπείηε απαηηείηαη λα βγάιεηε ην θαπέιν ζαο – αλ θνξάηε – σο έλδεημε ηηκήο ζην πξφζσπν ηνπ Κεκάι. Ώπέλαληη ζαο βξίζθεηαη κηα νγθψδεο πιάθα θαη θάησ απφ απηήλ ε ζαξθνθάγνο ηνπ Ώηαηνχξθ πάλσ ζε ρψκα θεξκέλν απφ φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο Σνπξθίαο. Γχξσ απφ ηελ πιαηεία βξίζθνληαη ππξγίζθνη θαη καθξφζηελεο αίζνπζεο φπνπ ζηεγάδνληαη κηθξά κνπζεία κε ηα πξνζσπηθά αληηθείκελα ηνπ Κεκάι, φπσο απηνθίλεηα, ζηνιέο, ξνχρα…. Σν καπζσιείν είλαη αλνηθηφ θαζεκεξηλά απφ ηηο 09.00 πκ σο ηηο 17.00, 16.00 ην ρεηκψλα θαη ε είζνδνο είλαη ειεχζεξε. ΐέβαηα ππάξρνπλ θαη άιια αμηνζέαηα αιιά εμαξηάηαη απφ ηνλ ρξφλν πνπ δηαζέηεηε. Βπεηδή ππάξρεη πηζαλφηεηα λα ραζείηε κέζα ζηελ πφιε κηα θαιή ιχζε είλαη λα ρξεζηκνπνηήζεηε ηα κέζα κεηαθνξάο πνπ ζαο πεγαίλνπλ ζηα θπξηφηεξα αμηνζέαηα. Σα δξνκνιφγηα ησλ ιεσθνξείσλ είλαη πνιχ ζπρλά θαη αλ πξνζέμεηε ηηο πηλαθίδεο ηνπο ζα βξείηε θάπνην πνπ ζα ζαο πάεη αθξηβψο ζην ζεκείν πνπ ζέιεηε. Πξνζνρή Γελ πσινύληαη εηζηηήξηα κηαο δηαδξνκήο θαη πξέπεη λα αγνξάζεηε δεζκίδα ησλ πέληε ή ησλ δέθα ηα νπνία κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε θαη ζην κεηξφ. Σα ιεσθνξεία κε θάξηεο νλνκάδνληαη EGO, ελψ ζηα ππφινηπα πιεξψλεηε ζηνλ εηζπξάθηνξα αθνχ επηβηβαζηείηε. Σν κεηξό ηεο πφιεο έρεη δχν γξακκέο ηελ ASTI – Dikimevi θαη ηελ Kizilay – Ulus, πνπ ελψλνληαη ζην Kizilai (Κηδηιάη). Πηζηεχσ φηη είλαη ν επθνιφηεξνο ηξφπνο κεηαθίλεζεο ζηελ πξσηεχνπζα ζπλδέεη ζρεδφλ ηα πάληα θαη εζάο εμαζθαιίδεη εχθνιε πξφζβαζε ζηα θπξηφηεξα αμηνζέαηα.

88

Ώλ ρξεηαζηείηε ηελ Διιεληθή Πξεζβεία ζα ηελ βξείηε ζηελ νδφ Ziya ur Rahman (Karagöz) Caddesi 9 – 11  312 - 436 8860. Σειεθ. Κσδηθφο πφιεο 312.  Ννζνθνκείν  (+90-312) 363 3330,  Ώζηπλνκία  (+90-312) 384 0606.  Σνπξηζηηθέο πιεξνθνξίεο  (312) 488 7007,

Μεγάιν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη επίζεο ην Γόξδην (Gordion), ε πξσηεχνπζα ησλ Φξπγψλ, φπνπ βξίζθεηαη θη ν ηάθνο ηνπ ΐαζηιηά Μίδα. Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ ρσξηνχ Yassıhöyük (Γηαζζίρνγηνχθ), ΐΑ απφ ην Πνιαηιί θαη ιίγν λνηηφηεξα απφ ηε ζπκβνιή ησλ πνηακψλ ΢αγγαξίνπ θαη Πνξζνχθ, ηνπ αξραίνπ Θχκβξε. . Φεχγνληαο απφ ηελ Άγθπξα, θαηεπζπλφκαζηε δπηηθά γηα 4 ρικ πξνο ηνλ λέν εζληθφ δξφκν D 750, ζπλερίδνπκε γηα 16 ρικ Απηηθά θαη 3 ρικ πην θάησ ζπλαληάκε ηα πξψηα δηφδηα. Ώπφ εδψ κπαίλνπκε ζηνλ λέν «επξσπατθψλ πξνδηαγξαθψλ» απηνθηλεηφδξνκν D 04 κε θαηεχζπλζε πξνο ηελ Κσλ/πνιε. ΢ηα κηζά ηεο δηαδξνκήο ν δξφκνο πεξλάεη απφ έλα πέξαζκα δηακέζνπ ησλ πνληηαθψλ βνπλψλ (Pontic Mountains). Μέρξη εδψ έρνπκε δηαλχζεη 187 ρικ. ΢ηελ ζπλέρεηα βξηζθφκαζηε ζηελ πεξηνρή ηνπ Gerede, θαη δηα κέζνπ Bolu, αθνινπζνχκε ηνλ D 04 γηα ηελ πφιε Duzce. Πεξλάκε ζηα αξηζηεξά καο ηελ ιίκλε 89

Γαπάλθα (lake Sapanca), θαη κεηά απφ ιίγα ρικ ζπλαληάκε ηελ θσκφπνιε Izmit θαη ηελ ζάιαζζα ηνπ Μαξκαξά (sea Μarmara). Ώλ δελ ζέιεηε λα αθνινπζήζεηε ηνλ απηνθηλεηφδξνκν κπνξείηε αθνινπζψληαο ηηο ηακπέιεο λα πάξεηε ηνλ θαιφ επαξρηαθφ δξφκν D 100, θαη λα ηαμηδέςεηε δίπια ζηελ ζάιαζζα ηνπ Μαξκαξά θαη ηνλ νκψλπκν θόιπν ηνπ Ηδκίη. Φηάλνληαο ζηελ πφιε Gebze, κπνξείηε λα ζπλερίζεηε ζηνλ ίδην δξφκν θαη λα θηάζεηε ζηελ ΐαζηιεχνπζα κέζα απφ ηα αλαηνιηθά πξνάζηηα ηεο πφιεο. Ώλ φκσο απφ ηελ παξαπάλσ πφιε μαλαβγείηε ζηνλ θχξην απηνθηλεηφδξνκν 04 ζα ζπλερίζεηε κέζα απφ αξθεηά ηνχλει κέρξη λα θηάζεηε ζηελ κεγάιε γέθπξα ηνπ ΐνζπφξνπ θαη λα πεξάζεηε απφ ηελ αζηαηηθή ζηελ επξσπατθή Κσλ/πνιε (Istanbul). Ώπφ ηελ Άγθπξα κέρξη ηελ Κσλ/πνιε δηακέζνπ 04 ε απφζηαζε είλαη 443 ρικ. Καη πξνζνρή ζηα κπιφθα ηεο ηξνραίαο – θπξίσο γηα ηνπο μέλνπο – γηαηί νη ληφπηνη ηξέρνπλ ηξειά φπσο πρ ηα ιεσθνξεία ηνπ ΚΣΒΛ (βι. θσην) πνπ ηαμηδεχνπλ κε 150 ρικ. !!! Ώλ έξζεηε Παξαζθεπνζαββαηνθπξηαθν ζηελ Πφιε ζα ζπλαληήζεηε κεγάιν κπνηηιηάξηζκα. Τπ‟ φςηλ αλ θαη ζα ζαο έξζεη ε επηζπκία λα ζηακαηήζεηε επάλσ ζηελ θξεκαζηή αεξνγέθπξα ηνπ ΐνζπφξνπ λα ζαπκάζεηε θαη λα θσηνγξαθήζεηε ηνλ ΐφζπνξν … μεράζηε ην γηαηί ε αζηπλνκία ηεο γέθπξαο ζα εκθαληζηεί απφ ην πνπζελά αιιά είλαη θαη επηθίλδπλν λα ζε «θάεη θάπνηνο γξήγνξνο νδεγφο».

-----------------

90

22 ΢επηέκβξε 2000.

ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ ( ΗΝ΢ΣΑΝΜΠΟΤΛ ) Βίλαη κηα Πφιε θπξίσο ζηελ πιεπξά ηεο Βπξσπατθήο Σνπξθίαο. Παιαηφηεξα νλνκαδφηαλ θαη Νέα Ρψκε ή Βπηάινθνο ή ΐαζηιεχνπζα ή θαη απιψο Πφιε θαη απφ ηνπο Σνχξθνπο Εζηακπνχι 6.620.000 θάη. (1996). Υηίζηεθε απφ ην Μ. Κσλζηαληίλν ην 330 κ.Υ. θαη ήηαλ πξσηεχνπζα δηαδνρηθά ηνπ Ρσκατθνχ (330 - 395), ηνπ ΐπδαληηλνχ (395 - 1453) θαη ηνπ Σνπξθηθνχ (1453 - 1924) θξάηνπο. Δ ζεκεξηλή πφιε είλαη ρσξηζκέλε ζε ηξεηο δψλεο: ηελ θπξίσο Κσλ/πνιε, ην Μπέτνγινπ θαη ην ΢θνύηαξη. Δ θπξίσο Κσλ/πνιε πεξηιακβάλεη ζπλνηθίεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ αξραία πξσηεχνπζα θαη δηαηεξεί ηα θπξηφηεξα βπδαληηλά θαη κνπζνπικαληθά κλεκεία. Ηζηνξηθό πεξίγξακκα - Μλεκεία: ΢ηε ζέζε ηεο Κσλ/πνιεο, ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε, ην 658 ή 657 π.Υ. ν ΢ηξάβσλαο ν Μεγαξέαο έρηηζε ην ΐπδάληην. Δ πφιε, ιφγσ ηεο εμαηξεηηθήο ηεο ζέζεο, αλαπηχρζεθε γξήγνξα, ηεηρίζηεθε θαη θαηέιαβε ηκήκα απφ ηελ απέλαληη αζηαηηθή αθηή. Ώπφ ηφηε κέρξη ην 324 κ.Υ. πνπ ηελ θαηέιαβε ν Μ. Κσλζηαληίλνο πέξαζε πνιιέο δνθηκαζίεο. Σελ θαηέιαβαλ ηνλ 5ν αη. π.Υ. νη Πέξζεο θαη ηελ απειεπζέξσζε ην 479 π.Υ. ν 91

Παπζαλίαο. Σελ πνιηφξθεζε ρσξίο επηηπρία ν Φίιηππνο ην 340 π.Υ. θαη νη Γαιάηεο ην 279 π.Υ. Σν 2ν αη. ν ΢επηίκηνο ΢εβήξνο ηελ θαηέιαβε θαη ηελ θαηέζηξεςε ηειείσο. Ώξγφηεξα ν ίδηνο ηελ μαλαηείρηζε θαη έρηηζε πνιιά δεκφζηα νηθνδνκήκαηα. Σν 324 κ.Υ. ν Ληθίληνο, κεηά ηελ ήηηα ηνπ ζηελ Ώδξηαλνχπνιε, ηελ θαηέιαβε θαη ηνλ ίδην ρξφλν ν Μ. Κσλζηαληίλνο απνθάζηζε λα ηελ θάλεη πξσηεχνπζα ηνπ θξάηνπο. Οη εξγαζίεο γηα ηε λέα πφιε άξρηζαλ ην 325. Τςψζεθαλ λέα ηείρε, ηδξχζεθαλ δεκφζηα νηθνδνκήκαηα. Υηίζηεθαλ λανί θαη κεηαθέξζεθαλ έξγα ηέρλεο απ' φια ηα κέξε ηνπ Ρσκατθνχ θξάηνπο. Σα επίζεκα εγθαίληα έγηλαλ ζηεο 11 ΜαΎνπ 330 κ.Υ. Ώπφ ηφηε ε ηζηνξία ηεο Κσλ/πνιεο ηαπηίδεηαη κε ηελ ηζηνξία ηεο ΐπδαληηλήο Ώπηνθξαηνξίαο. Δ πφιε ζπλερψο εμειηζζφηαλ θαη έγηλε ην ζπνπδαηφηεξν θέληξν ζην νπνίν ζπγθεληξψλνληαλ νη θαιιηηερληθέο δπλάκεηο θαη απφ ην νπνίν εθπνξεχνληαλ ηα θαιιηηερληθά ξεχκαηα. Μεηά ην Μ. Κσλζηαληίλν ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζπλέρηζαλ νη επφκελνη απηνθξάηνξεο. Ο Κσλζηάληηνο ΐ΄ (337-361) ηειείσζε ηα ηείρε θαη ίδξπζε λέα δεκφζηα θηίξηα, ν Ενπιηαλφο έθηηαμε δεχηεξν ιηκάλη θαη ν Οπάιεο (364 378) ην ζσδφκελν κέρξη ζήκεξα πδξαγσγείν. Ο Θενδφζηνο ν Ώ΄ ίδξπζε ην κεγάιν θφξνπκ. ΢ηηο αξρέο ηνπ 5νπ αη. ν Θενδφζηνο ν ΐ΄ αλέγεηξε ην ηζρπξφηαην Θενδνζηαλφ ηείρνο, πνπ ζψδεηαη κέρξη ζήκεξα, θαη έηζη ε πφιε πήξε ηελ νξηζηηθή ηεο έθηαζε. Βπί Ενπζηηληαλνχ ζεκεηψζεθε έλα ζεκαληηθφ ζηάδην ζηελ νηθνδνκηθή εμέιημε. Μεηά ηελ ππξθαγηά πνπ μέζπαζε ζηε ζηάζε ηνπ Νίθα άξρηζε ην κεγάιν νηθνδνκηθφ πξφγξακκα. Αηεπξχλζεθε ην Μέγα παιάηηνλ, ρηίζηεθε ε Ώγία ΢νθία, αλεγέξζεθαλ δεκφζηα νηθνδνκήκαηα, γέθπξεο, πδξαγσγεία θιπ. Σα επφκελα ρξφληα ε Κσλ/πνιε αληηκεηψπηζε ληθεθφξα ηηο επηζέζεηο ησλ Ώβάξσλ, ησλ Πεξζψλ θαη ησλ Ώξάβσλ. Βπί Μαθεδφλσλ ζπλερίζηεθε ε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα, ελψ επί Κνκλελψλ εκθαλίζηεθαλ ζηελ Πφιε νη ΐελεηνί, νη Πηδάηεο θαη νη Γελνπάηεο, νη νπνίνη ζηγά ζηγά απέθηεζαλ εκπνξηθά πξνλφκηα. Σν 1204 ε Κσλ/πνιε ιεειαηήζεθε απφ ηνπο ΢ηαπξνθφξνπο ηεο Α΄ ζηαπξνθνξίαο θαη ν ΐαιδνπίλνο ηεο Φιάλδξαο ίδξπζε ην Λαηηληθφ βαζίιεην ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο. Δ βπδαληηλή αξηζηνθξαηία θαηέθπγε ζηε Νίθαηα. Σν 1261 ν Μηραήι Δ΄ ν Παιαηνιφγνο αλαθαηέιαβε ηελ πφιε θαη εγθαηέζηεζε ηε δπλαζηεία ησλ Παιαηνιφγσλ.

92

Ώιιά ην θξάηνο βξηζθφηαλ ζε νηθνλνκηθφ θαη ζηξαηησηηθφ καξαζκφ. Σν 15ν αη. έδεζε

ηελ αγσλία ηνπ ηέινπο ηεο. ΢ηηο 6 Απξηιίνπ ηνπ 1453 άξρηζε ε πνιηνξθία ηεο, ψζπνπ επήιζε ε ηειηθή θαηαζηξνθή ηελ Σξίηε 29 Μαΐνπ ηνπ 1453, χζηεξα απφ δξακαηηθή πνιηνξθία. Μεηά ηελ θαηάιεςή ηεο απφ ην Μσάκεζ ην ΐ΄ ε πφιε έγηλε πξσηεχνπζα ησλ ζνπιηάλσλ. Ο πιεζπζκφο ηεο επί Μ. Κσλζηαληίλνπ ήηαλ 200.000 θάηνηθνη θαη ηνλ 6ν αη. πξέπεη λα έθηαλε ην 1 εθαηνκκχξην. Σν γεληθφ ζρέδην ηεο ξπκνηνκίαο ηεο θαζνξηδφηαλ απφ κία κεγάιε ιεσθφξν, ηε Μέζε, πνπ δηέζρηδε ηελ πφιε. Βίρε σο αθεηεξία ην πνιηηηθφ, θνηλσληθφ θαη ζξεζθεπηηθφ θέληξν, δειαδή ηα αλάθηνξα, ηνλ ηππφδξνκν θαη ηελ Ώγία ΢νθία θαη θαηέιεγε ζηε ρξπζή πχιε. Δ κέζε νδφο είρε ηνμσηέο ζηνέο, ηνπο εκβφινπο, θαη ε ζεκαζία ηεο ήηαλ βαζηθή γηα ηε δσή ηεο πφιεο. Σν ζρήκα ηεο ήηαλ ηξηγσληθφ. Μεγάιν αξραηνινγηθφ θαη αξρηηεθηνληθφ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην επηβιεηηθφ ζχλνιν νρχξσζεο ηεο πφιεο, απφ ηα ηειεηφηεξα έξγα νρχξσζεο κεζαησληθήο πφιεο. Ώπφ ηελ ίδξπζε κέρξη ηελ επνρή ηνπ Ενπζηηληαλνχ ζεκαληηθά κλεκεία είλαη ηα ςεθηδσηά δάπεδα, ε βάζε ηνπ νβειίζθνπ θαη ε κνλή ηνπ ΢ηνπδίνπ. Σν ζπνπδαηφηεξν κλεκείν είλαη ν λαφο ηεο Ώγίαο ΢νθίαο. Οη εξγαζίεο γηα ηελ θαηαζθεπή θξάηεζαλ 5 ρξφληα θαη ην έξγν θφζηηζε 150.000.000 ζεκεξηλά δνιάξηα. Οη γεληθέο δηαζηάζεηο είλαη 80,90x70 κ. θαη ν ηξνχινο έρεη δηάκεηξν 33 κ. θαη χςνο 62 κ. Άιια κλεκεία είλαη ε εθθιεζία ηεο Ώγίαο Βηξήλεο, ν λαφο ησλ Ώγίσλ ΢εξγίνπ θαη ΐάθρνπ. Ώπφ ηνλ 9ν θαη 10ν αη. έρνπκε ςεθηδσηά ζηελ Ώγία ΢νθία. Τπάξρνπλ ζηελ Ώγία ΢νθία θαη ζε άιιεο εθθιεζίεο ςεθηδσηά θαη άιισλ αηψλσλ ηεο ΐπδαληηλήο Ώπηνθξαηνξίαο.

93

Σν ΚΔΝΣΡΟ ηεο Η΢ΣΟΡΗΚΖ΢ ΥΔΡ΢ΟΝΖ΢ΟΤ To πην ζεκαληηθά ηζηνξηθά θαη ηνπξηζηηθά πινχηε ηεο πφιεο, είλαη ζην θέληξν ηεο ηζηνξηθήο ρεξζνλήζνπ ζηηο πεξηνρέο ΢αξάηκπνπξλνπ θαη ΢νπιηάλ Ώρκέη. Δ θαξδηά ηεο πφιεο, επί Ρσκατθήο, ΐπδαληηλήο θαη Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαο ήηαλ πάληα ζ' απηή ηελ πεξηνρή, φπνπ έρνπλ θηηζζεί θαη ηα αλάθηνξα ησλ απηνθξαηφξσλ. , Οη κεγαιχηεξεο εθθιεζίεο, ηα πην κεγαινπξεπή ηδακηά θαη ηα πην κεγάια κνπζεία είλαη ζ'απηή ηελ πεξηνρή. Οη δχν απφ ηνπο απφ επηά ιφθνπο ηεο ηζηνξηθήο ρεξζνλήζνπ, είλαη ζ' απηφ ην θέληξν. ΢ην έλα ιφθν είλαη ρηηζκέλν ην αλάθηνξν Σνπ θαπη θαη ζην δεχηεξν ην ηδακί ΢νπιηάλ Αρκέη. Ώλάκεζα ζηνπο ιφθνπο θηίζζεθαλ ηα άιια κλεκεία ηεο πφιεο. Ο αλνηρηφο ρνξφο πνπ νλνκάδεηαη Ηππόδξνκνο, επί ΐπδαληηλήο θαη Οζσκαληθήο επνρήο ρξεζηκνπνηήζεθε σο θέληξν (πιαηεία) ηεο πφιεο. Υξεηάδεηαη θαλείο ηνπιάρηζηνλ δχν - ηξεηο κέξεο γηα λα νινθιεξψζεη κηα επίζθεςε ζ' φια ηα κεγάια κλεκεία απηήο ηεο πεξηνρήο, φπσο ε Αγηά-΢νθηά, ην αλάθηνξν Σνπ θαπη, ην ηδακί ΢νπιηάλ Αρκέη θαη ηα κνπζεία, φπνπ εθηίζεληαη κεγάιεο ζπιινγέο, φπσο ζην Αξραηνινγηθό Μνπζείν (απφ ηα κεγαιχηεξα ηνπ θφζκνπ), ζην Μνπζείν Σνπξθν-ηζιακηθώλ Σερλώλ θαη ζην Μσζατθό Μνπζείν. Ώλ φκσο ηελ επίζθεςε απηή πξαγκαηνπνηήζεηε ζε ζπλνδεία επίζεκνπ μελαγνχ, ζα θεξδίζεηε πνιχ ρξφλν θαη ζα ελεκεξσζείηε ζσζηά.

ΑΓΗΑ ΢ΟΦΗΑ – Κσλζηαληηλνύπνιεο ΋ηαλ πξψην αληίθξηζα ηελ Ώγηα ΢νθηά έκεηλα ηνπιάρηζηνλ γηα πέληε ιεπηά ζαλ «ρακέλνο». Σελ ψξα πνπ κπήθα ζην εζσηεξηθφ ηεο πξαγκαηηθά ζπγθηλήζεθα θαη έκεηλα «άθσλνο» απφ ηελ κεγαινζχλε ηνπ λανχ. ΋ηαλ φκσο ζε νξηζκέλα ζεκεία είδα ηελ «βεβήισζε» ηφηε ζχκσζα θαη ήζεια λα … θιάςσ. Δ θσλή ηνπ θίινπ κνπ Κψζηα κε επαλέθεξε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη καδί αλεβήθακε ζηνλ επάλσ φξνθν γηα λα ηελ ζαπκάζνπκε απφ … ςειά. Ο πεξίθεκνο απηφο λαφο ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε είλαη αθηεξσκέλνο ζηε ΢νθία ηνπ Θενύ. Βίλαη απφ ηα κεγαιχηεξα θαη σξαηφηεξα βπδαληηλά αξρηηεθηνληθά δεκηνπξγήκαηα, ζηελφηαηα ζπλδεκέλνο κε ηελ ηζηνξία ηνπ ΐπδαληίνπ, ηελ Οξζνδνμία, ηνπο ζξχινπο, ηηο παξαδφζεηο θαη ηνπο νξακαηηζκνχο ηνπ Έζλνπο καο. Ηζηνξία ηνπ λανύ. Ο πξψηνο λαφο ηεο Ώγίαο ΢νθίαο ρηίζηεθε απφ ην Μέγα Κσλζηαληίλν ζε ξπζκφ 94

βαζηιηθήο. Σα εγθαίληα απηνχ ηνπ λανχ έγηλαλ απφ ην γην ηνπ Μ. Κσλζηαληίλνπ ην 360 κ.Υ. Κάεθε φκσο απφ ην ιαφ ην 404 κ.Υ., επεηδή εμνξίζηεθε ν Εσάλλεο ν Υξπζφζηνκνο απφ ηνλ απηνθξάηνξα Ώξθάδην. Ξαλαρηίζηεθε απφ ην Θενδφζην ην ΐ΄ ην 413 - 415 κ.Υ. θαη μαλαθάεθε ην 532 ζηε ζηάζε ηνπ Νίθα. Μεηά ηελ θαηαζηξνθή μαλαρηίζηεθε απφ ηνλ απηνθξάηνξα Ενπζηηληαλφ. Οη αξρηηέθηνλεο Αλζέκηνο απφ ηηο Σξάιιεηο ηεο Λπδίαο ηεο Μ. Ώζίαο θαη Ηζίδσξνο απφ ηε Μίιεην έθαλαλ ην ζρέδην ηνπ λανχ, γηα ηελ απνπεξάησζε ηνπ νπνίνπ εξγάζηεθαλ 10.000 εξγάηεο γηα πέληε ρξφληα θαη δέθα κήλεο θαη δαπαλήζεθαλ ζηελ αλνηθνδφκεζε θαη δηαθφζκεζή ηνπ πάλσ απφ ηξηαθφζηα εμήληα εθαηνκκχξηα ρξπζέο δξαρκέο. Σα πιηθά ήηαλ πνιχηηκα θαη κεηαθέξζεθαλ απφ δηάθνξα κέξε ηεο απηνθξαηνξίαο. Σν κεγαιφπξεπν ζρέδην, ην πιήζνο ησλ έγρξσκσλ καξκάξσλ, ηα κσζατθά κε ρξπζφ ή βαζχ κπιε έδαθνο, νη εηθφλεο, ν ρξπζφο, ν άξγπξνο θαη νη πνιχηηκνη ιίζνη πξνθαινχζαλ θαη πξνθαινχλ αθφκα ην ζαπκαζκφ θαη ηελ έθζηαζε ηνπ επηζθέπηε. Ο λαόο άξρηζε λα ρηίδεηαη ζηηο 23 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 532 θαη ηειείσζε ζηηο 27 Αεθεκβξίνπ ηνπ 537. Σελ εκέξα ησλ εγθαηλίσλ ηέζζεξα πεξήθαλα θαη ζηνιηζκέλα άινγα έζεξλαλ ην άξκα πνπ νδεγνχζε ηνλ απηνθξάηνξα ζηε λέα εθθιεζία. Πιήζνο θφζκνπ παξαθνινπζνχζε ηελ πνκπή. ΢ηελ είζνδν ππνδέρηεθε ηνλ απηνθξάηνξα ν παηξηάξρεο. Πεξλψληαο ηε ΐαζίιεην Πχιε θαη θάησ απφ ηνλ ηξνχιν, ν Ενπζηηληαλφο ζε κηα έθξεμε ελζνπζηαζκνχ θαη ζπγθίλεζεο αλαθψλεζε: "Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσας. Νενίκηκά σε, Σολομών". Βίθνζη ρξφληα αξγφηεξα δπλαηφο ζεηζκφο θαηέζηξεςε ην ζφιν θαη κέξνο ηνπ λανχ απφ ηελ αλαηνιηθή πιεπξά, αιιά ν Εζίδσξνο, αληςηφο ηνπ άιινπ Εζίδσξνπ, μαλάρηηζε ηα κέξε πνπ έπεζαλ θαη θξφληηζε γηα ηε ζηεξέσζε ηνπ λανχ. Ώξγφηεξα ν λαφο έπαζε κεξηθέο αιινηψζεηο θαη πξνζζήθεο, ρσξίο λα ραιάζεη ε γεληθή εληχπσζή ηνπ. ΋ια ηα κεγάια γεγνλφηα ηεο Πφιεο ηεινχληαλ ζηελ Ώγία ΢νθία, φπσο νη ζηέςεηο θαη νη γάκνη ησλ απηνθξαηφξσλ, ε αλαθήξπμε ησλ παηξηαξρψλ, νη ζχλνδνη, δνμνινγίεο θιπ. Βθεί έγηλε θαη ε ηειεπηαία ιεηηνπξγία, πξηλ απφ ηελ άισζε, ην 1453 θαη δεκηνπξγήζεθε ν ζξχινο ηνπ καξκαξσκέλνπ βαζηιηά. ΢ην δηάζηεκα ηεο θξαγθνθξαηίαο ν λαφο είρε κεηαηξαπεί ζε ιαηηληθή εθθιεζία. Μεηά ηελ άισζε θαη κέρξη πξηλ απφ ιίγα ρξφληα ήηαλ ηδακί. ΢ήκεξα είλαη κνπζείν. Αξρηηεθηνληθή. Ο λαφο ηεο Ώγίαο ΢νθίαο έρεη ξπζκφ βαζηιηθήο κε ηξνχιν. Ώπνηειείηαη απφ ηα αθφινπζα κέξε: ην αίζξην, ηνπο δχν λάξζεθεο θαη ηνλ θχξην λαφ. Σν αίζξην είλαη απιή, ζηα δπηηθά ηνπ λανχ, νξζνγψληα κε θνιφλεο γχξσ γχξσ θαη κε βξχζε ζην θέληξν πνπ έθεξε ηελ πεξίθεκε επηγξαθή: "ΝΗΦΟΝ ΑΝΟΜΖΜΑΣΑ ΜΖ ΜΟΝΑΝ ΟΦΗΝ", πνπ δηαβαδφηαλ 95

αξηζηεξφζηξνθα θαη δεμηφζηξνθα. ΢ήκεξα ε επηγξαθή δε ζψδεηαη. Ώπφ ην αίζξην πέληε πφξηεο θέξλνπλ ζηνλ εμσλάξζεθα θαη απφ εθεί άιιεο πέληε νδεγνχλ ζηνλ εζσλάξζεθα, πνπ είλαη δηπιάζηνο ηνπ εμσλάξζεθα. ΢ηνλ εζσλάξζεθα ππάξρεη ζθάια γηα ην γπλαηθσλίηε. Ώπφ ηνλ εζσλάξζεθα ελλέα πφξηεο νδεγνχλ ζηνλ θχξην λαφ, απφ ηηο νπνίεο νη ηξεηο κεζαίεο νλνκάδνληαη βαζηιηθέο. Ο λαφο ρσξίδεηαη ζε ηξία κέξε, ηα θιίηε, κε ηέζζεξηο κεγάινπο πεζζνχο, πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηφμα, πάλσ ζηα νπνία ζηεξίδεηαη ν ηξνχινο. Σέζζεξηο κηθξφηεξνη πεζζνί, απφ δχν ζηελ αλαηνιηθή θαη δπηηθή πιεπξά, καδί κε ηνπο ηέζζεξηο θεληξηθνχο πεζζνχο, ζρεκαηίδνπλ θφγρεο, πνπ θαιχπηνληαη κε εκηζφιηα. ΢ην θελφ αλάκεζα ζηνπο πεζζνχο ηνπνζεηήζεθαλ θνιφλεο ζε δχν ζεηξέο, πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε πινχζηα δηαθνζκεκέλα ηφμα. Οη θάησ θηνλνζηνηρίεο αλάκεζα ζηνπο κεγάινπο πεζζνχο έρνπλ απφ ηέζζεξηο θνιφλεο, ελψ θάζε θφγρε απφ δχν. Δ πάλσ ζεηξά απφ θνιφλεο ρσξίδεη ηα ππεξψα απφ ην θεληξηθφ θιίηνο. Βδψ έρνπκε πεξηζζφηεξεο θνιφλεο. ΢ηελ αλαηνιηθή πιεπξά θαη αλάκεζα ζηνπο κηθξνχο πεζζνχο ζην κέζν ηνπ αλαηνιηθνχ εκηζφιηνπ αλνίγεηαη ε αςίδα ηνπ ηεξνχ βήκαηνο, εκηθπθιηθή εζσηεξηθά θαη εκηεμαγσληθή εμσηεξηθά. Ο ζφινο πςψλεηαη ζην θέληξν ηνπ ηεξάζηηνπ ρψξνπ γξακκέλνο ζε ηεηξάγσλν, πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ηνπο ηέζζεξηο κεγάινπο πεζζνχο, πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζε ηζάξηζκα πειψξηα ηφμα, πνπ καδί κε ηα ζθαηξηθά ηξίγσλα ππνβαζηάδνπλ ηε ζηεθάλε ηνπ. Οη πεζζνί είλαη ηα θχξηα ζηεξίγκαηα ηνπ ζφινπ θαη γηα λα γίλνπλ πνιχ ηζρπξά ρξεζηκνπνηήζεθαλ κεγάινη ιαμεπηνί ιίζνη δεκέλνη κεηαμχ ηνπο κε ζηδεξέληνπο ζπλδέζκνπο θαη κε ρπηφ κνιχβη. Γηα ην ζφιν πάιη ρξεζηκνπνηήζεθαλ εηδηθά πιηθά, φπσο ειαθξηέο πέηξεο θαη ζπνγγφιηζνη ηεο Ρφδνπ. Γηα λα ζηεξενπνηεζεί ην ζρεδφλ εκηζθαίξην ηνπ ζφινπ ρψξηζαλ ην θνίιν ζε ζαξάληα ξαβδψζεηο (βεξγία), πνπ θαζέλα έρεη απφ έλα ηνμσηφ παξάζπξν. Βμσηεξηθά ν ζφινο αζθαιίδεηαη κε κηθξνχο πεζζνχο, πνπ είλαη ρηηζκέλνη αλάκεζα ζηα παξάζπξα. Ώπφ απηά ηα παξάζπξα ην θσο πνπ δηαρέεηαη ζ' φιν ην λαφ είλαη ηφζν πνιχ, ψζηε λα λνκίδεη θαλείο πσο έρεη πάλσ απφ ην θεθάιη ηνπ ηνλ αθηηλνβφιν ήιην ηνπ νπξαλνχ θαη πσο ν ζφινο αησξείηαη ζαλ λα είλαη θξεκαζκέλνο απφ ηνλ νπξαλφ. Δμσηεξηθή κνξθή.

96

Σν θηίξην ρσξίο ηα πξνζθηίζκαηα θαη κεκνλσκέλν εμσηεξηθά θαίλεηαη ζαλ νινθιεξσκέλνο θαη κε αξθεηά παξάζπξα δσληαλεκέλνο θπβηθφο φγθνο, πνπ κε ηε βνήζεηα ησλ εκηζνιίσλ πςψλεηαη φιν θαη πην ιεπηφο θαη ηειεηψλεη αξκνληθά ζηνλ ηξνχιν. ΢ηελ αλαηνιηθή θαη δπηηθή πιεπξά ηνπ θχβνπ αθνπκπάεη απφ έλα κεγάιν εκηζφιην, ζηε βφξεηα θαη λφηηα πιεπξά ππάξρεη απφ έλα κεγάιν ηνμσηφ άλνηγκα πιαηζηνχκελν απφ δχν κεγάινπο πχξγνπο, πνπ πςψλνληαη θαηαθφξπθα σο ηε βάζε ηνπ ηξνχινπ. Υακειφηεξα απφ ηα ηφμα θαη ηα εκηζφιηα αξρίδεη λα θπκαίλεηαη κηα ζάιαζζα απφ ζνιίζθνπο, θακπχιεο ζηέγεο, ηνμσηά πνιχινβα παξάζπξα, πξνζθηίζκαηα, αληεξίζκαηα θαη ηνπο ηέζζεξηο νμχθσλνπο κηλαξέδεο ζηηο γσλίεο, πνπ φια καδί ελνπνηνχληαη ζε έλα αξκνληθφ θαη γξαθηθφ ζχκπιεγκα, πνιχθσλν θαη θαληαζκαγνξηθφ. Γηαζηάζεηο. Σν κήθνο ηνπ λανχ απφ ηε βαζηιηθή πχιε κέρξη ηελ θνξπθή ηεο αςίδαο ηνπ ηεξνχ είλαη 80,90 κ., ην πιάηνο 69,5 κ. θαη ην χςνο απφ ην δάπεδν κέρξη ηελ θνξπθή ηνπ ηξνχινπ 55,6 κ. Δ δηάκεηξνο ηνπ ηξνχινπ είλαη 33 κ. θαη ην χςνο απηνχ 13,8 κ. Οη δχν ηειεπηαίεο δηαζηάζεηο πξνδίδνπλ φηη ν ηξνχινο δελ είλαη εκηζθαηξηθφο.

ΜΟΤ΢ΔΗΟ ΑΓΗΑ΢ ΢ΟΦΗΑ΢ Δ Αγία ΢νθία, επί βπδαληηλήο επνρήο εζεσξείην ην κεγαιχηεξν θαη ην πην ηεξφ θηίξην ηεο πφιεο. ΢ήκεξα είλαη κνπζείν, πνπ επηζθέπηεηαη απφ ληφπηνπο θαη μέλνπο επηζθέπηεο ζαλ έλα αξρηηεθηνληθφ αξηζηνχξγεκα ηεο αξραηφηεηαο. Δ Ώγία ΢νθία είλαη έλα Ρσκατθφ κλεκείν.

97

Ώπφ ηελ αλέγεξζε ηεο εθθιεζίαο κέρξη ηελ θαηάξξεπζε ηνπ ΐπδαληίνπ, κέζα ζε 800

ρξφληα πνπ πέξαζαλ, δελ θαηνξζσζεί λα θηηζζεί παξφκνην κλεκείν, παξφιν πνπ είραλ εμειηρζεί ηα ηερληθά κέζα. Ώπφ ην 548 πνπ εγθαηληαζζεί κέρξη ηελ άισζε ηεο πφιεο απφ ηνπο Σνχξθνπο, επί 905 ρξφληα ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ εθθιεζία θαη κεηά ηελ άισζε κέρξη ην 1934 επί 481 ρξφληα ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ ηδακί. Δ Ώγία ΢νθία θαηέρεη κεγάιε ζεκαζία ζηελ ηζηνξία ηεο αξρηηεθηνληθήο ζαλ ην πξψην ηεηξάγσλν νηθνδφκεκα ζηνλ θφζκν πνπ ζθεπάζζεθε κε έλαλ ηφζν κεγάιν ηξνχιν θαη κε δχν αςίδεο. Ώπηή ε ηέρλε νλνκάδεηαη "ΐαζηιηθή κεηά ηξνχινπ". Βίλαη ε ηέηαξηε θαηά ζεηξά κεγάιε εθθιεζία ζηνλ θόζκν κε ην θιεηζηφ ρψξν πνπ θαηέρεη, κεηά ηνλ Άγην Παχιν ζην Λνλδίλν, ηνλ Άγην Πέηξν ζηε Ρψκε θαη ην Νηνκ ζην Μηιάλν. Ώο κελ μεράζνπκε φκσο φηη, ην πην παιηφ θηίξην απ' απηά έρεη θηηζζεί 1.000 ρξφληα κεηά απφ ηελ Ώγία ΢νθία. ΢ηνλ ρξηζηηαληζκφ ε πεξηγξαθή "Ώγία ΢νθία είλαη έλα απφ ηα ηξία επίζεηα πνπ αθηεξψλεηαη ζηνλ ζεφ. Σα ηξία επίζεηα είλαη ε Αγία ΢νθία, ε Αγία Δηξήλε θαη ε Αγία Γύλακεο. Καη απηή ε εθθιεζία είλαη αθηεξσκέλε ζηελ Ώγία ΢νθία δειαδή ζηε ΢νθία ηνπ ζενχ. Ηζηνξία: Ο απηνθξάηνξαο Κσλζηαληίλνο (306 - 337) ην 325 έθηηζε κηα μχιηλε εθθιεζία ζηε ζέζε ηεο ζεκεξηλήο Ώγίαο ΢νθίαο, θαη ηελ νλφκαζε "Μεγάιε Βθθιεζία". ΢ηα κεηέπεηηα ρξφληα νλνκάζζεθε Ώγία ΢νθία. Δ πξψηε Ώγία ΢νθία (ηνπ Κσλ/λνπ) πξψηε θνξά θαηαζηξάθεθε απφ ηνπο νπαδνχο ηνπ Ώξείνπ κεηά ηελ ΐ! Οηθνπκεληθή ΢χλνδν πνπ ζπλεθιήζε εδψ ην 381 επί Θενδνζίνπ Ώ! ηνπ Μέγα θαη θαηαδηθαζζεί ν Ώξεηαληζκφο. ΢ηηο 20 Ενπλίνπ 404 επί ηνπ Ώξθαδίνπ θάεθε γηα δεχηεξε θνξά θαηά ηε δηάξθεηα κηαο ζηάζεο πνπ έγηλε ιφγσ ηεο εμνξίαο ηνπ παηξηάξρε Ώγίνπ Εσάλλνπ ηνπ Υξπζνζηφκνπ. Μεηαμχ ησλ εηψλ 408-415 ζηελ ίδηα ζέζε θηίζζεθε κηα άιιε πην κεγάιε θαη ζηαζεξή εθθιεζία απφ ηνλ αξρηηέθηνλα Ρνπθθίλν επί Θενδνζίνπ ΐ! (408-450) θαη ηα εγθαίληα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηηο 10 Οθησβξίνπ 415. Κάεθε θαη θαηαζηξάθεθε ηειείσο θαη απηή ε εθθιεζία θαηά ηελ ΢ηάζε ηνπ Νίθα πνπ 98

έγηλε ζηνλ Εππφδξνκν. Μεηά ηελ ΢ηάζε ηνπ Νίθα ν απηνθξάηνξαο Ενπζηηληαλφο (527565) κεηαμχ ηνπ 532-548 έθηηζε ηελ ζεκεξηλή εθθιεζία. Σελ επζχλε γηα ηελ αλέγεξζε έδσζε ζηνπο δπν δηάζεκνπο αξρηηέθηνλεο ηεο Ώλαηνιίαο ζηνλ καζεκαηηθφ Ώλζέκην απφ ηηο Σξάιιεηο (ζεκεξηλή πφιε Άηδελ) θαη ζηνλ Εζίδσξν απφ ηελ Μίιεην. Οη δχν κεγαινθπή αξρηηέθηνλεο ζρεδίαζαλ ηελ εθθιεζία κέζα ζε ηέζζεξηο κήλεο θαη άξρηζαλ ηηο εξγαζίεο ην 532. Δ εξγαζίεο δηήξθεζαλ 16 ρξφληα θαη 4 κήλεο θαη ηα εγθαίληα έγηλαλ ην 548. Ο απηνθξάηνξαο Ενπζηηληαλφο, ήζειε λα γίλεη ην ζαπκαζηφηεξν νηθνδφκεκα πνπ δεκηνπξγήζεθε πνηέ θαη κ' απηφ ζθφπεπε λα μεπεξάζεη ην ηέκελνο ηνπ πξνθήηε ΢νιφκσληνο ζηελ Εεξνπζαιήκ. ΢ηελ πεξίνδν ηεο εηθνλνκαρίαο πνπ άξρηζε ην 726, καδί κε ηηο άιιεο εθθιεζίεο ηεο πφιεο θαη ζηελ Ώγία ΢νθία θαηαζηξάθεθαλ ηα ςεθηδσηά ησλ ηεξψλ πξνζψπσλ θαη νη αγηνγξαθίεο αληηθαηεζηάζεζαλ κε ζηαπξνχο. Σν 843 κε ηελ αλαζηήισζε ησλ εηθφλσλ μαλάξρηζε ε δηαθφζκεζε ησλ εθθιεζηψλ κε αγηνγξαθίεο θαη ςεθηδσηέο εηθφλεο, ελψ ε Ώγία ΢νθία ζηνιίζζεθε θπξίσο κε ςεθηδσηέο εηθφλεο πνπ παξήγγειλαλ νη απηνθξάηνξεο. ΢ηηο 12 Ώπξηιίνπ ηνπ 1204 θαηά ηελ Α! ΢ηαπξνθνξία νη ζεζαπξνί ηεο Ώγίαο ΢νθίαο ιεειαηήζεθαλ απφ ηνπο Λαηίλνπο νη νπνίνη θαηέιαβαλ ηελ πφιε επί 57 ρξφληα. Σα ρξπζφρξσκα ςεθηδσηά, θαηά πιείζηνλ θαηαζηξάθεθαλ. ΢' απηή ηελ πεξίνδν ε Βθθιεζία ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ θαζεδξηθφο λαφ. Οη Λαηίλνη ην 1261 έθπγαλ θαη ε Ώγία ΢νθία μαλάξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ νξζφδνμε εθθιεζία. ΢ηελ πεξίνδν ηεο παξαθκήο ηεο ΐπδαληηλήο Ώπηνθξαηνξίαο ηνλ 14ν θαη 15ν αη., ε Ώγία ΢νθία παξακειήζεθε πνιχ θαη ιφγσ ησλ ζεηζκψλ έπαζε κεγάιεο δεκηέο. Γη' απηφ κεηά ηελ άισζε ηεο πφιεο απφ ηνπο Σνχξθνπο, ζηελ ηζηνξία ηεο Ώγίαο ΢νθίαο αξρίδεη κηα λέα πεξίνδνο. Μεηά ηελ πφξζεζε ηεο πφιεο ν ζνπιηάλνο Μερκέη ΐ! ν Πνξζεηήο (1451-1481) ηελ κεγάιε πξνζεπρή (λακάδ) ηεο Παξαζθεπήο ηελ 1ε Ενπλίνπ 1453 ηέιεζε ζηελ Ώγία ΢νθία θαη ρνξήγεζε αξθεηά ιεθηά γηα ηελ αλαθαίληζε θαη κεηαηξνπή ηεο ζε ηδακί. Οη ζνπιηάλνη έθαλαλ πνιιέο δσξεέο γηα λα ην πινπηίζνπλ. Ο ζνπιηάλνο ΢νπιετκάλ (1520-1566) πξφζθεξε δχν πνιπθάλδεια πνπ είλαη δίπια ζην κηρξάκπ. ν ζνπιηάλνο Ώρκέη Γ: 1703-1730) έδσζε ζην ζνπιηαληθφ ζεσξείν ηε ζεκεξηλή κνξθή ηνπ θαη θξέκαζε ην πνιπθάλδειν θάησ απφ ην κεγάιν ηξνχιν. Σνλ 15ν αη. ρηίζηεθε ν δεχηεξνο κηλαξέο επί ηνπ ζνπιηάλνπ Μπαγηεδήη ΐ! (1481-1512) θαη ηνλ 16ν αη. θηίζζεθαλ νη δπν ηειεπηαίεο κηλαξέδεο, απφ ηνλ αξρηηέθηνλα ΢ηλάλ, επί ηνπ ζνπιηάλνπ ΢ειήκ ΐ (1566-1574). Ο αξρηηέθηνλαο Μέγαο ΢ηλάλ έθηηζε θαη ηα ζηεξίγκαηα. ΢ηελ Οζσκαληθή επνρή ε πην κεγάιε αλαθαίληζε ηεο Ώγίαο ΢νθίαο „έγηλε ζηα ρξφληα 1847-1849 απφ ηα αδέιθηα Gaspare & Guiseppe Fossati απφ ηελ Βιβεηία. Καη ζηηο 24 Οθησβξίνπ 1934 κε ηελ απαίηεζε ηνπ Ώηηαηνχξθ, ε Ώγία ΢νθία ηελ 1ε Φεβξνπαξίνπ 1935 εγθαηληάζζεθε σο 99

«Μνπζείν Αγηάο ΢νθίαο».

Σν Αξρηηεθηνληθό ΢ρέδην θαη oη Γηαζηάζεηο: Δ Ώγία ΢νθία είλαη ην πξψην θηίξην πνπ αλεγέξζε κε ην αξρηηεθηνληθφ ζρέδην "ΐαζηιηθή κε ηξία θιίηε". Βμ' ίζνπ είλαη ην πξψην θηίξην πνπ ζηελ ηζηνξία ηεο αξρηηεθηνληθήο ρξεζηκνπνηήζεθαλ πξψηε θνξά ζθαηξηθά ηξίγσλα πνπ ζπγθξαηνχλ ηνλ ηξνχιν θαη είλαη δηαθνζκεκέλα κε εμαπηέξπγα Υεξνπβείκ ηνπ 14 νπ αηψλα. Ο ηξνχινο κε 55,6 κ χςνο είλαη έλαο απφ ηνπο 5 ςεινχο ηξνχινπο φρη κφλνλ ηεο Σνπξθίαο αιιά φινπ ηνπ θφζκνπ.

Γηεξεκπαηάλ ΢αξληηδί (Βαζηιηθή Γεμακελή) Βίλαη ε κεγαιχηεξε δεμακελή απφ ηηο 60 πνπ ρηίζηεθαλ επί βπδαληηλήο επνρήο θαη ε είζνδνο ηεο είλαη απέλαληη απφ ην Μνπζείν Ώγίαο ΢νθίαο. Μέζα ζηα ηείρε ηεο πφιεο επεηδή δελ ππήξρε πφζηκν λεξφ, απφ εθαηνληάδεο ρξφληα γηα ηηο αλάγθεο ηνπ θνηλνχ, κεηαθέξζεθε απφ ηηο πεγέο ησλ "Ααζψλ ΐειηγξαδίνπ", 25 ρικ. καθξηά απφ ηελ πφιε. ΢ε θαηξνχο πνιέκνπ ή πνιηνξθίαο επεηδή θαηαζηξεθφηαλ ηα πδξαγσγεία απφ ηνπο ερζξνχο ή επεηδή έξηρλαλ δειεηήξην ζηα λεξά, γη' απηφ ζε θαηξνχο εηξήλεο ην λεξφ καδεπφηαλ ζε δεμακελέο.

Σελ ΐαζηιηθή Αεμακελή πδξνδνηνχζε ην πδξαγσγείν ηνπ Οπάιεληνο. Ώλεγέξζε ην 532 κέζα ζε κεξηθέο κήλεο θαη ρξεζηκνπνηήζεθε κέρξη ηνλ 16ν αη. Βπί Οζσκαληθήο επνρήο φκσο δελ ρξεζηκνπνηήζεθε. Ώπνθαηαζηάζεθε ηνλ 19ν αηψλα. Οη θίνλεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ αλέγεξζε ηεο δεμακελήο είλαη καδεκέλεο απφ δηάθνξα ξσκατθά κλεκεία. Έρεη αλεγεξζεί πάλσ ζε έθηαζε πεξίπνπ 10.000 ηεηξ. κέηξσλ κε ρσξεηηθφηεηα 80.000 θπβ. κέηξσλ θαη απνηειείηαη απφ 336 θίνλεο κε 8 κ. χςνο απφ 12 θίνλεο πιάγηα θαη 28 θίνλεο πξνο ην βάζνο αλά θάζε 4 κέηξα. Δ θαηαπιεθηηθή εκθάληζε ηεο κνηάδεη δάζνο απφ θίνλεο. Έρεη κήθνο 143 κ. θαη πιάηνο 65 κ. Οη ηνίρνη ηεο δεμακελήο έρνπλ 4,8 κ. πάρνο. Σα 98 απφ ηα θηνλφθξαλα είλαη θνξηλζηαθνχ ξπζκνχ. Οη εξγαζίεο απνθαηάζηαζεο ηειείσζαλ ην 1987 θαη μαλάλνημε ζηελ επίζθεςε ησλ ηνπξηζηψλ. ΢ήκεξα κπνξείηε λα θάλεηε πεξίπαην κέζα, ελψ παιηά πεγαίλαηε κε ιέκβνο.

100

Δ θιαζηθή κνπζηθή θαη ν εηδηθφο θσηηζκφο ηνπ ρψξνπ, νινθιεξψλνπλ ηελ κπζηηθηζηηθή αηκφζθαηξα ηεο δεμακελήο. ΢ην βάζνο δχν θξεπίδεο, θεθαιή Μέδνπζαο ηνπνζεηήζεθαλ ε κηα ζηξαβά θαη ε άιιε αλάπνδα. Βδψ γπξίζηεθε θαη ην έξγν ηνπ Σδαίεκο Μπνλη "Με Ώγάπε απφ ηελ Μφζρα".

Σν ΢ΟΤΛΣΑΝ ΑΥΜΔΣ ΣΕΑΜΗ ή Σν Μπιε Σδακί Βίλαη ην κεγαινπξεπέζηαην ηδακί ηεο Εζηάλκπνπι θαη έρεη αλεγεξζεί επί ηνπ ζνπιηάλνπ Ώρκέη Ώ! (1603-1617). Κηίζζεθε απφ ηνλ αξρηηέθηνλα Μερκέη Ώγά, καζεηή ηνπ αξρηηέθηνλα ΢ηλάλ, κέζα ζε 7 ρξφληα κεηαμχ ησλ εηψλ 1609-1616. Σν ηδακί αλεγέξζε καδί κε "θηνπιιηγηέ" (ζπγθξφηεκα ζξεζθεπηηθψλ θαη θηιαλζξσπηθψλ ηδξπκάησλ) σο ζπλήζσο ζηα πεξηζζφηεξα ηδακηά ηεο Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαοπνπ πεξηιακβάλεη έλα κεδξεζέ (ηεξνδηδαζθαιείν), έλα ηκαξέη (θαηαθχγην γηα ηνπο θησρνχο θησρνθνκείν), έλα ληάξνπο-ζηθά (λνζνθνκείν), έλα ζρνιείν, έλα θαξαβαλζεξάη, έλα ηνπξκπέ (καπζσιείν ζνπιηάλνπ), έλα ζεκπήι (κλεκεηψδεο θξήλε γηα ην θνηλφ) θαη έλα αξάζηα (αγνξά κε νκνεηδή θαηαζηήκαηα). Σν ηδακί ΢νπιηάλ Ώρκέη είλαη ην θνξχθσκα αιιά θαη ε αξρή ηεο παξαθκήο ηεο Οζσκαληθήο ζξεζθεπηηθήο αξρηηεθηνληθήο. Γηαηί κεηά απ' απηφ ην ηδακί δελ θαηνξζψζε ε αλέγεξζε ελφο νκνίνπ ηδακηνχ νχηε ζην κέγεζνο νχηε ζηε δηαθφζκεζε. Ο Ώρκέη Ώ! ελζξνλίζηεθε 13σλ ρξνλψλ θαη κεηά απφ 14 ρξφληα πέζαλε ζε ειηθία 28 εηψλ, κεξηθέο εβδνκάδεο κεηά ηα εγθαίληα ηνπ ηδακηνχ, πηζαλφλ απφ θαξθίλν. Σν 1620 εληαθηάζζεθε ζην καπζσιείν πνπ εθηίζζε κεηά ηνλ ζάλαηνλ ηνπ θνληά ζην ζπγθξφηεκα ηνπ ηδακηνχ. Ο αξρηηέθηνλαο ηνπ ηδακηνύ ν ΢εδεθθηάξ Μερκέη Ώγά, ηφηε πνπ ήηαλ ζην ζηξαηφ Γεληηζάξσλ, ιφγσ ησλ ηθαλνηήησλ ζηελ αξρηηεθηνληθή, αλεδείρζε πξψηα ζαλ δηνηθεηήο ησλ νηθνδνκψλ θαη κεηά ζαλ αξρηηέθηνλαο. Σφηε αλέιαβε ηελ απνθαηάζηαζε ηεο Κάαβα ζηε Μέθθα. Ο ζνπιηάλνο θξφληηζε φζν γηα ηελ εθινγή ηεο ηνπνζεζίαο ηνπ ηδακηνχ ηφζν θαη γηα ηα δνκηθά πιηθά. Σα 21.043 ηζηληά (θαγεληηαλά) πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην δηάθνζκν ηνπ ηδακηνχ, θαηαζθεπάζηεθαλ ζηηο αλαθηνξηθέο βηνηερλίεο ηεο Νίθαηαο, ηα ρεηξνπνίεηα ραιηά (είλαη ζην κνπζείν) πθάλζεθαλ ζηα εξγαζηήξηα ηνπ αλαθηφξνπ θαη ηα θξχζηαιια αγνξάζηεθαλ απφ ηελ Βπξψπε. Οη δηαζηάζεηο ηεο νξζνγψληαο απιήο θαη ηνπ θπξίσο ηδακηνχ είλαη ζρεδφλ ίδηεο θαη είλαη 64 επί 72 κέηξα. Δ εμσηεξηθή απιή έρεη 5 πχιεο. Ώπ' απηέο ζηελ θχξηα πχιε πνπ βιέπεη πξνο ηνλ Εππφδξνκν, 101

ππάξρεη κηα θξεκαζκέλε αιπζίδα. ΢χκθσλα κε ηελ παξάδνζε, ε αιπζίδα ήηαλ γηα ην άινγν ηνπ ζνπιηάλνπ ν νπνίνο εδψ! θαηέβαηλε απφ ην άινγν ηνπ θαη πήγαηλε πεξπαηψληαο ζην ηδακί. Δ εζσηεξηθή απιή έρεη ηξεηο πχιεο κε ζηαιαθηίηεο ΢ειηζνχθηθεο ηέρλεο. Πξνο ηα βφξεηα ηεο εζσηεξηθήο απιήο χπαξρν ζεηξά απφ βξχζεο γηα ηελ θαζαξηφηεηα ησλ πξνζθπλεηψλ πξηλ ηεο πξνζεπρήο. ΢ηε κέζε εζσηεξηθήο απιήο ππάξρεη έλα εμάγσλν ζηληξηβάλη κε έμη θίνλεο. Σν πεξηζηχιην απνηειείηαη απφ 26 θίνλεο θαη 30 ζνιίζθνπο. πξψηε θνξά εθηίζζε "θηφζθη ζνπιηάλνπ" ζηα ηνπ ηδακηνχ, φπνπ ν ζνπιηάλνο κπνξνχζε, λ' αλέβεη έθηππνο. Βίλαη ην κνλαδηθφ ηδακί κε κηλαξέδεο. Οη ηέζζεξηο εμ' απηψλ έρνπλ απφ ηξία κπαιθφληα (ζεξεθέ) θαη νη δχν απφ δχν κπαιθφληα, ζπλνιηθά είλαη 16 κπαιθφληα. ΢χκθσλα κε έλαλ ζξχιν ν ζνπιηάλνο Ώρκέη Ώ! δήηεζε απφ ηνλ αξρηηέθηνλα ΢εδεθθηάξ Μερκέη Ώγά λα θηίζεη ην ηδακί κε κηλαξέδεο απφ ρξπζφ (αιηίλ). Ώιιά ν αξρηηέθηνλαο έθαλε ην πνλεξφ θαη δήζελ ην θαηάιαβε ιάζνο, ην έθηηζε κε έμη (αιηί) κηλαξέδεο, (ζηα ηνπξθηθά ην ρξπζφ ιέγεηαη αιηίλ ελψ ην έμη είλαη ην αιηί). ΢χκθσλα κε έλαλ άιιν ζξχιν, επεηδή ππήξρε άιιν ηδακί κε έμη κηλαξέδεο ζηε Μέθθα θνληά ζηε Κάαβα, ν ζνπιηάλνο γηα λα δείμεη κεηξηνθξνζχλε, δηέηαμε λα πξνζζέζνπλ έβδνκν κηλαξέ ζην ηδακί ηεο Μέθθαο. Γη' απηφ ην ηδακί ΢νπιηάλ Ώρκέη είλαη ην δεχηεξν ηδακί σο πξνο ηνλ αξηζκφ κηλαξέδσλ. Σν ζρέδην ηνπ ηδακηνχ είλαη ην ίδην κε ην ΢ερδαληέ Σδακί, έξγν ηνπ αξρηηέθηνλα ΢ηλάλ, δειαδή εκηζθαηξηθφ ζφιν πνπ πιαηζηψλεηαη απφ ηέζζεξηο ζνιίζθνπο. ΢ρεδφλ ηεηξάγσλν ην θπξίσο ηδακί έρεη δηαζηάζεηο 51 επί 53 κέηξα. Ώλεγέξζε κε βάζε ηνλ ηχπν ησλ κεγάισλ ηδακηψλ ηνπ 16νπ αηψλα. Δ εμσηεξηθή φκσο αξκνλία κεηαμχ εκηζθαηξηθνχ ζφινπ θαη ζνιίζθσλ, είλαη απφ ηηο κεγαιχηεξεο επηηπρίεο ηεο αξρηηεθηνληθήο πνπ θαηάθεξε έηζη λα δψζεη κηα αίζζεζε αλάηαζεο κε αλάιαθξν ηξφπν. Δ εζσηεξηθή δηαθφζκεζε επηζθηάδεη ηα άιια ηδακηά ηεο Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαο. Σα θαγεληηαλά απφ ηελ Νίθαηα, Βίλαη πην πνιχ ζην κπιε ρξψκα. Γη' απηφ θη' φιαο είλαη θεκηζκέλν ζ' φιν ηνλ θφζκν σο "Μπιε ηδακί", επεηδή κέζα επηθξαηεί ην κπιε ρξψκα. Ώλ εμεηαζζεί ε εμέιημε ηεο ηέρλεο ζηνλ Μεζαίσλα, ζα 102

παξαηεξεζεί φηη κεηαμχ ηέρλεο θαη ζξεζθείαο ππάξρεη πνιχ ζηελή ζρέζε. Βμειίρζεθαλ κφλνλ νη ηέρλεο πνπ ππνζηήξηδαλ ηα ζξεζθεπηηθά ηδξχκαηα. Αηφηη νη νηθνλνκηθέο πεγέο πνπ ρξεηάδνληαλ νη ηέρλεο, ζηνλ ηζιακηθφ θαη ζηνλ ρξηζηηαληθφ θφζκν ηηο είραλ ηα ζξεζθεπηηθά ηδξχκαηα. ΢ηνλ ρξηζηηαληθφ θφζκν εμειίρζεθαλ ε δσγξαθηθή, ε γιππηηθή θαη ε κνπζηθή δηφηη ε εθθιεζία ρξεκαηνδνηνχζε κφλνλ απηέο ηηο ηέρλεο. Βλψ ν ηζιακηζκφο επεηδή απαγνξεχεη ηελ απεηθφληζε πξνζψπσλ θαη επεηδή δελ παίδεηαη κνπζηθή θαηά ηελ πξνζεπρή, γη‟ απηφ εμειίρζεθαλ νη ηέρλεο φπσο ε θαιιηγξαθία, θαηαζθεπή ησλ βηηξψ, ιάμεπκα ησλ ιίζσλ θαη μχισλ θαη θαηαζθεπή ησλ ηζηληψλ (θαγηαληηλψλ). Βμ' άιινπ εμειίρζεθε ε πθαληνπξγία ραιηψλ επεηδή ε πξνζεπρή ζηνλ ηζιακηζκφ γίλεηαη ζην πάησκα. Δ θαηαζθεπή ηαηληψλ είλαη κηα ηνπξθηθή ηέρλε πνπ εμειίρζεθε απφ ηνλ 12ν αηψλα. ΋πσο ζηα ραιηά, έηζη θαη ζηα ηζηληά, θάζε πεξηνρή έρεη δεκηνπξγήζεη ηα ηδηθά ρξψκαηα θαη ζρέδηα ηεο. Δ πην θεκηζκέλεο πφιεηο ζηα ηζηληά είλαη ε Νίθαηα θαη ε Κηνπηάρεηα. ΢ηα ηζηληά ηνπ Μπιε Σδακηνχ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηα εμήο ζρέδηα: Κιαδηά, θχιια, βιαζηάξηα, κπνπκπνχθηα, ηνπιίπεο, ηξηαληάθπιια, πάθηλζν, γαξχθαιια, ξντδνινχινπδα θαη ηζακπί ζηαθπιηνχ. Σν θηίξην απφ εμσηεξηθή άπνςε έρεη κηα θνκςφηεηα. Ο εκηζθαηξηθφο ηξνχινο θαη νη ζνιίζθνη πνπ ηνλ πιαηζηψλνπλ, δεκηνπξγνχλ κηα αξκνλία, ε νπνία δίλεη ζηνλ άλζξσπν ηελ αίζζεζε αλάηαζεο. Σα 5 ζεηξέο παξάζπξα κε βηηξψ ζηε πιεπξά πνπ βιέπεη πξνο ηελ Κάαβα βνεζνχλ ηνλ θσηηζκφ ηνπ ηδακηνχ θαη θπξίσο ηελ εκθάληζε ηεο νκνξθηάο ησλ ηζηληψλ. ΢' φιν ην ηδακί ζπλνιηθά ππάξρνπλ 260 παξάζπξα. Σα βελεηζηαλά ηδάκηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην ηδακί, ζήκεξα δπζηπρψο δελ ζψδνληαη. Ο ηξνχινο έρεη χςνο 43 κ. θαη δηάκεηξν 23,5 κέηξα. Ο θεληξηθφο ζφινο έρεη ηέζζεξηο ζνιίζθνπο θαη ζηεξίδεηαη ζε πειψξηνπο θίνλεο κε 5 κέηξα δηάκεηξν πνπ ιέγνληαη πφδηα ηνπ ειέθαληα. ΢ηηο δχν θίνλεο πνπ είλαη θνληά ζηηο εηζφδνπο ππάξρνπλ θαη βξχζεο Τ«Υ ηελ θαζαξηφηεηα (θξήλεο θαζαξκψλ). Σν π έρεη έλα θνκκάηη απφ καχξε πέηξα ηεο Αίπια ζην κηρξάκπ είλαη ν κηλκπέξ (άκβσλαο). Ώπ' απηφ ην κηλκπέξ αλαθνηλψζεθε ε δηάιπζε ηνπ ζψκαηνο ησλ Γεληηζάξσλ. Βθεί δίπια πάιη κπξνζηά είλαη ην ζεσξείν ηνπ κνπεδήλ πνπ είλαη ην νκνίσκα ηνπ ζεσξείνπ ηεο Μέθθαο. Πξνο ηα αξηζηεξά απφ ην κηρξάκπ ςειά είλαη ην ζεσξείν ηνπ ζνπιηάλνπ. Οη παιηέο επηγξαθέο (αξαβηθέο θαιιηγξαθίεο) πνπ ζηνιίδνπλ ηνλ θεληξηθφ ζφιν, ηνπο ζνιίζθνπο θαη, ηνπο θίνλεο, είλαη έξγν ηνπ ΢εγήδ Καζήκ Μπνπκπαξί απφ ην Νηηγηάξκπαθηξ θαη είλαη δηάθνξα ζηάδηα (ζνχξε) ηνπ Κνξαλίνπ θαη πξνθεηηθνί ιφγνη (ραδίο) ηνπ Μνπρακκέδ (Μσάκεζ). Ο κηρξάκπ, ν κηλκπέξ, ην ζεσξείν ηνπ ζνπιηάλνπ θαη γχξσ-γχξσ ηα παξάζπξα είλαη 103

απφ ιεπθφ κάξκαξν ηνπ λεζηνχ Μαξκαξά θαη απφ κηθξέο θίηξηλεο καχξεο πέηξεο πνπ είλαη δνπιεκέλνη κε ιεπηφηεηα ρξπζνρφνπ. ΢ηα παξαζπξφθπιια θαη ζηηο πφξηεο παξαηεξνχκε ηελ ηνπξθηθή ηέρλε ηνπ ζεληεθηνχ. Πξφζθαηα έρνπλ αιιάμεη ηα ρεηξνπνίεηα ραιηά ηνπ ηδακηνχ πνπ ήηαλ ηνπ 17νπ θαη 18νπ αη. θαη εθηίζεληαη ζην Μνπζείν Υαιηψλ. ΢ηα ΐΏ ηνπ ηδακηνχ, είλαη ην καπζσιείν ηνπ ζνπιηάλνπ Ώρκέη Ώ! πνπ εθηίζζε απφ ηνλ γην ηνπ Οζκάλ ΐ! φπνπ θνηκνχληαη θαη νη γηνη ηνπ ν Οζκάλ ΐ! θαη Μνπξάη Α!.

23 ΢επηέκβξε 2000.

ΑΝΑΚΣΟΡΟ ΣΟΠ ΚΑΠΗ Ώλακθίβνια ην αλάθηνξν Σόπ θαπη είλαη ην πην ζεκαληηθφ αξραηνινγηθφ έξγν ζηελ Εζηάλκπνπι, ην νπνίν επί 400 ρξφληα έγηλε θέληξν δηνίθεζεο ηεο Οζσκαληθήο Ώπηνθξαηνξίαο, κηαο απφ ηηο ηξεηο κεγάιεο απηνθξαηνξίεο ηνπ θφζκνπ. Σν αλάθηνξν, κε ηνπο επηζθέπηεο άλσ ησλ ηξηψλ εθαηνκκπξίσλ εηεζίσο, ζηε Σνπξθία θαηέρεη ηελ πξψηε ζεηξά, θαη ζηελ Βπξψπε ηελ δεχηεξε ζεηξά κεηαμχ ησλ κνπζείσλ. Μεηά ηελ άισζε ηεο Εζηάλκπνπι ην 1453 απφ ηνπο Σνχξθνπο, ν ζνπιηάλνο Μερκέη ν Πνξζεηήο γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα θαηνίθεζε ζην αλάθηνξν θνληά ζην Καπαιί Σζαξζί ζηε πιαηεία Μπαγηεδήη (ζην ζεκεξηλφ Παλεπηζηήκην ηεο Εζηάλκπνπι). Μεηά ην 1465 άξρηζε ε αλέγεξζε ησλ θηηξίσλ ηνπ αλαθηφξνπ Σνπ θαπη, πάλσ ζηα ππνιείκκαηα ηεο ξσκατθήο πφιεο. ΢ηα κεηέπεηηα ρξφληα ν θάζε ζνπιηάλνο, ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο, έθηηζε θάηη ζην ζπγθξφηεκα θηηξίσλ. Γη' απηφ ην αλάθηνξν δελ είλαη εληαίν θηίξην' αιιά έλα ζπγθξφηεκα απνηεινχκελν απφ πνιιά θηίξηα. Σν θχξην φλνκα ηνπ αλαθηφξνπ είλαη "΢αξ Σδεληηληέ- η Ακηξέ" (Νέν Κξαηηθφ Παιάηη), ελψ| κε ηνλ ζνπιηάλν Ώρκέη Γ! ηνλ 18ν αη. άξρηζε' νλνκάδεηαη "Σνπ θαπη" (Πχιε ηνπ Καλνληνχ), ιφγσ ησλ δχν θαλνληψλ πνπ βξηζθφηαλ θαη η ηηο δχν πιεπξέο ηεο πχιεο. Σν αλάθηνξν είλαη πεξηθπθισκέλν κε ηείρε κήθνπο 5 ρικ θαη είλαη θηηζκέλν ζε έθηαζε 700.000 ηεηξ. κ. πνπ ηζνδπλακεί κε δηπιάζην ΐαηηθαλφ θαη κηζφ Μνλαθφ. ΢πλνιηθά ππάξρνπλ 28 πχξγνη θαη 3 πχιεο ζηα ηείρε ηεο ζαιάζζεο θαη 4 πχιεο ζηα ηείρε ηεο μεξάο. Σν 1856 ν ζνπιηάλνο κεηαθφκηζε ζην αλάθηνξν Νηνικά-κπαρηζέ. ΢ην Σνπ Καπη άξρηζαλ πηα λα κέλνπλ νη νηθνγέλεηεο ησλ ηέσο ζνπιηάλσλ. ΢ηηο πινχζηεο ζπιινγέο ηνπ Μνπζείνπ Σνπ θαπη ππάξρνπλ 65.000 θνκκάηηα αληηθείκελα θαη θαηέρεη ηελ ηξίηε ζεηξά ζηνλ θφζκν κεηά απφ ηελ δπλαζηεία Υάκπζκπνπξγθ ηεο Ώπζηξίαο θαη ηελ νηθνγέλεηα ησλ ηζάξσλ ηεο Ρσζίαο. ΢ην αλάθηνξν δνχζαλ 5.000 άηνκα, απνηεινχκελνη απφ ηελ νηθνγέλεηα ηνπ ζνπιηάλνπ, απφ ηνπο αλψηεξνπο δηνηθεηέο, ππεξέηξηεο θαη απφ ζηξαηησηηθή θξνπξά.

104

Καη 50 άιιεο 5.000 άηνκα εξρφηαλ θάζε κέξα γηα επίζθεςε. Σα πεξηζζφηεξα θηίξηα ηνπ αλαθηφξνπ είλαη ηνπ 16νπ θαη 17νπ αη. γηαηί ηα πεξηζζά παιηά θηίξηα έρνπλ θαηαζηξαθεί ηειείσο, απνηέιεζκα ππξθαΎψλ θαη ζεηζκψλ. Γη' απηφ ζην αλάθηνξν κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε ηελ αξρηηεθηνληθή δηαθφξσλ αηψλσλ απφ ηνλ 15ν εη 19ν αη. Σν αξρηηεθηνληθφ ζρέδην ηνπ αλαθηφξνπ Σφπθαπη πνπ απνηειείηαη απφ ην Δλληεξνύλ (φπνπ δνχζε ν ζνπιηάλνο θαη ε νηθνγέλεηα ηνπ) θαη ην Μπηξνύλ (φπνπ νη ππάιιεινη αζρνινχληαλ κε ηιρ θξαηηθέο ππνζέζεηο), θαη δελ κνηάδεη θαζφινπ κε ηα θιαζηθά αξρηηεθηνληθά ζρέδηα ησλ επξσπατθψλ αλαθηφξσλ. Γεληθά ηα επξσπατθά αλάθηνξα είλαη εληαία θηίζκαηα κε πνιιά δσκάηηα θαη ζαιφληα, θαη κε κεγάιεο απιέο κπξνζηά θαη πίζσ. Βλψ νη Σνχξθνη επεηδή πιαλνχληαλ επί αηψλεο ζηηο ζηέπεο ηεο θεληξηθήο Ώζίαο, ην αλάθηνξν έθηηζαλ ζχκθσλα κε ηελ ίδηα λννηξνπία, δειαδή ζην θέληξν έλαο κεγάινο ρψξνο θαη γχξσ-γχξσ ηα θηίζκαηα. Πξνρσξψληαο πξνο ηα πίζσ ηεο Ώγίαο ΢νθίαο, θζάλνπκε ζηελ θπξία είζνδν ηνπ αλαθηφξνπ Σφπθαπη πνπ νλνκάδεηαη Μπάκπ-η Υηνπκαγηνχλ (΢νπιηαληθή Πχιε). Μπξνζηά ζηελ Πχιε δεμηά είλαη ε θξήλε ηνπ ζνπιηάλνπ Αρκέη Γ! πνπ ηελ έθηηζε ην 1728 σο ζεκπήι (κλεκεηψδεο θξήλε γηα ην θνηλφ). Βίλαη απφ ηηο σξαηφηεξεο θξήλεο κε 5 ζνιίζθνπο θαη κε ιεπηνδνπιεκέλεο δηαθνζκήζεηο, κε ηηο νπνίεο γέκηζαλ νη Σνχξθνη ηελ πφιε, δίλνληαο ηεο ακίκεηε ράξε. Μφιηο πεξλάκε απφ ην Μπάκπ-η Υηνπκαγηνχλ, πνπ ην έθηηζε ν ζνπιηάλνο Μερκέη ΐ! ν Πνξζεηήο ην 1478, κπαίλνπκε ζηε "πξώηε απιή" ηνπ αλαθηφξνπ. Πξνο ηα αξηζηεξά είλαη ε εθθιεζία Αγία Δηξήλε ην νζσκαληθφ λνκηζκαηνθνπείν θαη ιίγν πξν πίζσ ηα Αξραηνινγηθά Μνπζεία ηεο Ηζηάλκπνπι (έλα απφ ηα κεγαιχηεξα αξραηνινγηθά κνπζεία ηνπ θφζκνπ). Καζψο πεξπαηάκε πξνο ηελ δεύηεξε πύιε Μπάκπ-νπο ΢ειάκ (Πχιε ηνπ Υαηξεηηζκνχ) καο είλαη ηα πεξίπηεξα γηα εηζηηήξηα. Δ δεχηεξε πχιε αλαθέξεηαη θαη σο Οξηά Καπί (Μεζαία Πχιε) θαη αλεγέξζε επί ηνπ ζνπιηάλνπ Μερκέη ηνπ Πνξζεηή. Ο αξηζηεξφο πχξγνο ηεο κεζαίαο πχιεο, επί νζσκαληθήο επνρήο ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ θπιαθέο γηα ηνπο αλψηεξνπο θξαηηθνχο ππαιιήινπο. Μφιηο πεξλάκε ηελ πφξηα ηνπ Μπάκπ-νπο ΢ειάκ, απφ ζθπξήιαην ζίδεξν πνπ θαηαζθεπάζζεθε ην 1524, κπξνζηά καο είλαη δεχηεξε απιή ηνπ αλαθηφξνπ κε 130 κ. πιάηνο θαη 160 κ. κήθνο, πεξίπνπ 21 ζηξέκκαηα ζηνιηζκέλε κε αησλφβηα πιαηάληα θαη θππαξίζζηα.

105

Μεξηθά απφ ηα πην ζεκαληηθά αμηνζέαηα πνπ εθηίζεληαη ζηηο αίζνπζεο ηνπ Σνπ Καπί είλαη: ζην εζσηεξηθφ ζεζαπξνθπιάθην θαη ζηελ πξώηε αίζνπζα δεζπφδεη ν ζξφλνο ηνπ Μνπξάη Α‟ 17ν αη. ε παλνπιία ηνπ ζνπιηάλνπ Μνπζηαθά Γ‟, έλα κεγάιν θνπηί κνπζηθήο απφ ηηο Ελδίεο, θαη ην ζηνιηζκέλν κε πνιχηηκεο πέηξεο κπαζηνχλη ηνπ γεξκαλνχ απηνθξάηνξα Γνπιηέικνπ ΐ‟ πνπ έθαλε δψξν ζην ΢νπιηάλν. ΢ηελ δεύηεξε αίζνπζα εθηίζεηαη ν ζξφλνο ηνπ Ώρκέη Ώ‟ 17ν αη. ην πεξίθεκν «Βγρεηξίδην ηνπ Σνπ Καπί» πνπ θαηαζθεπάζηεθε γηα δψξν ζηνλ ΢άρε ηνπ Εξάλ Ναδίξ ΢αρ αιιά δελ πξφιαβαλ γηαηί πέζαλε. Βπίζεο είλαη θαη ε αίζνπζα ησλ ζκαξαγδηψλ. Βδψ βξίζθνληαη αθαηέξγαζηεο πέηξεο κε εμαηξεηηθφ βάξνο φπσο κία 3.200 γξακκ., άιιε 1.319 γξακκ. Καζψο θαη πνιιά βάδα απφ δηαπγέο θαη ζθιεξφ θξχζηαιιν. ΢ηελ Σξίηε αίζνπζα ππάξρεη ην δηακάληη ηνπ θαζηθηζί (θνπηαιά θνριηαξά) ην φλνκα γηαηί πνπιήζεθε απφ έλαλ θνπηαιά θαη είλαη αμίαο 86θαξαηίσλ κε 58 έδξεο θαη γχξσ έρεη 49 κπξηιάληηα. Βπίζεο δχν νιφρξπζα θεξνπήγηα πνπ δπγίδνπλ απφ 48 θηιά ην θαζέλα θαη είλαη δηαθνζκεκέλα απφ 6.666 δηακάληηα πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζζεί γηα ηνλ ηάθν ηνπ Μσάκεζ. ΢ηελ ηέηαξηε αίζνπζα βξίζθεηαη ν επίρξπζνο σνεηδήο ζξφλνο Αψξν ηνπ Ναδίξ ΢αρ ζηνλ ζνπιηάλν Μαρκνχη Ώ‟. Βίλαη θαιπκκέλνο κε πξάζηλν – θφθθηλν ζκάιην θαη 25.000 καξγαξηηάξηα ξνπκπίληα θαη ζκαξάγδηα. ΢ε κηα πνιπηειή ιεηςαλνζήθε ππάξρνπλ ηα ιείςαλα ηνπ Αγίνπ Ησάλλε ηνπ Βαπηηζηή.

106

------ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΑ ΜΟΤ΢ΔΗΑ ηεο Η΢ΣΑΝΜΠΟΤΛ ΢ηελ Κσλ/πνιε ππάξρνπλ πνιιά κνπζεία φπσο ην Μνπζείν ησλ Μσζατθώλ, ην κνπζείν Σνύξθν - Ηζιακηθώλ Σερλώλ, ην κνπζείν ηζηληώλθαγεληηαλώλ αιιά ην πην ζεκαληηθφ είλαη ην Αξραηνινγηθό κνπζείν – βι. θσην θαησ - πνπ βξίζθεηαη δίπια ζηελ Ώγία Βηξήλε, θνληά ζην παιηφ Ννκηζκαηνθνπείν θαηεβαίλεη έλαο ζηελφο δξφκνο πνπ νδεγεί ζηα Ώξραηνινγηθά Μνπζεία ηεο Εζηάλκπνπι θαη είλαη έλα απφ ηα 5 κεγάια αξραηνινγηθά κνπζεία ηνπ θφζκνπ. Σν ζπγθξόηεκα Αξραηνινγηθώλ Μνπζείσλ απνηειείηαη απφ: 1) ην Μνπζείν ησλ Έξγσλ Ώξραίαο Ώλαηνιήο, 2) ην Μνπζείν Σζηληψλ (Σζηληιί Κηνζθ) θαη 3) ην θπξίσο Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν. 

Σν θηήξην ηνπ Μνπζείνπ Έξγσλ Αξραίαο Αλαηνιήο αλεγέξζε ην 1883 ζαλ Ώθαδεκία Καιψλ Σερλψλ θαη απφ ην 1974 εθηίζεληαη ηα πην εθιεθηά κλεκεία ησλ πνιηηηζκψλ ηεο εγγχο αλαηνιήο πνπ έρνπλ κεηαθεξζεί απφ ηελ Ώίγππην, Ώλαηνιία θαη Μεζνπνηακία. Σα πην αμηφινγα κλεκεία είλαη ηα αγάικαηα ιενληαξηψλ 14νπ π.Υ. αη.



Σν Σζηληιί Κηνζθ (κνπζείν ηζηληψλ-θαγεληηαλψλ) απέλαληη απφ ην Μνπζείν Ώξραηνινγίαο, είλαη έλα απφ ηα πξψηα κλεκεία πνπ αλήγεηξαλ νη Σνχξθνη κεηά ηελ άισζε ηεο Εζηάλκπνπι, ην 1466 επί ηνπ ζνπιηάλνπ Μερκέη ΐ!. ΢ηελ νζσκαληθή επνρή ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ θηφζθη δηαζθεδάζεσο, ελψ απφ ην 1967 ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ έθζεζε (κνπζείν) ηνχξθν-ηζιακηθψλ έξγσλ θεξακηθήο θαη ηζηληψλ (θαγεληηαλψλ).

Σα αξραηνινγηθά κλεκεία πξψηε θνξά άξρηζαλ λα ζπιιέγνληαη ην 1846 ζηελ Ώγία Βηξήλε θαη κεηά ην 1874 ζην Σζηληιί Κηνζθ. ΋ηαλ κεηαθέξζεθαλ πνιιά κλεκεία ην 1887 απφ ηελ ΢ηδψλα ηνπ Ληβάλνπ θαη ζαξθνθάγνη ΢ηδακάξαο απφ ηελ Κφληα (Εθφλην), ρξεηάζζεθε πην επξχ ρψξν. Σφηε κε ηελ πξσηνπνξία ηνπ δσγξάθνπ Οζκάλ Υακδή Μπεη, ν πξψηνο ηδξπηήο κνπζείσλ ζηε Σνπξθία, ην 1891 αλεγέξζε ην ζεκεξηλφ θηίξην 107

απφ ηνλ αξρηηέθηνλα Alexandra Valaury θαη νη ζπιινγέο κεηαθέξζεθαλ ζην θαηλνχξγην θηίξην. Σν 1991 εγθαηληάζζεθαλ ηα παξαξηήκαηα ηνπ κνπζείνπ. Ώπφ ηα 2,5 εθαηνκκχξηα θνκκάηηα έξγα ηέρλεο πνπ εθηίζεληαη ζ' φια ηα κνπζεία ηεο Σνπξθίαο, νη 800 ρηιηάδεο θνκκάηηα βξίζθνληαη ζην Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν ηεο Εζηάλκπνπι αιιά εθηίζεληαη κφλνλ ηα 10%. Σα έξγα ηέρλεο πνπ εθηίζεληαη, θαηά πιείζηνλ αλήθνπλ ζηηο επνρέο ησλ Βιιήλσλ θαη Ρσκαίσλ. Βίλαη ζαξθνθάγνη, αγάικαηα θαη αλάγιπθα". Δ ζπιινγή ζθελνεηδήο γξαθήο πνπ απνηειείηαη απφ 80 ρηιηάδεο θνκκάηηα, είλαη ε δεχηεξε θαηά ζεηξά κεγάιε ζπιινγή ηνπ θφζκνπ κεηά ηεο ζπιινγήο ηνπ ΐξεηαληθνχ Μνπζείνπ (British Museum) ζην Λνλδίλν. Βμ' άιινπ ππάξρνπλ 500 ρηιηάδεο λνκίζκαηα πνπ αλήθνπλ ζηελ ειιεληθή, ξσκατθή, βπδαληηλή θαη ηζιακηθή επνρή. Σν κνπζείν δηαζέηεη επίζεο αξραηνινγηθή βηβιηνζήθε κε 60.000 ηφκνπο. Σαπηφρξνλα εθηίζεληαη θαη δηάθνξα αληηθείκελα ζπηηηνχ, ιπρλάξηα, πξνηνκέο θαη θνζκήκαηα πνπ αλαθαιχθζεθαλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Ώλαηνιίαο κε ρξνλνινγηθή ζεηξά. Μεξηθά απφ ηα πην ζεκαληηθά αμηνζέαηα πνπ εθηίζεληαη ζηηο αίζνπζεο ηνπ κνπζείνπ είλαη: ε ζαξθνθάγνο ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ (βι. θσην επάλσ).

FANAR - ΦΑΝΑΡΗ – ΟΗΚΟΤΜΔΝΗΚΟ ΠΑΣΡΗΑΡΥΔΗΟ THE ECUMENICAL PATRIARCHATE OF CONSTANTINOPLE Μηα βφιηα ζηα ζνθάθηα θαη ηηο γεηηνληέο ηνπ Φαλαξίνπ ζα ζαο … ζπγθινλήζεη. Βδψ ήηαλ ε θαξδηά ηεο Πφιεο κε πνιιέο εχπνξεο Βιιεληθέο Υξηζηηαληθέο νηθνγέλεηεο. ΢ήκεξα δνπλ ειάρηζηνη Έιιελεο ρξηζηηαλνί ζηελ πεξηνρή (γχξσ ζηηο 40 νηθνγέλεηεο) θαη ε θηψρεηα είλαη ζρεδφλ … παληνχ. Βγθαηαιειεηκκέλα παιηά αξρνληηθά, κηζνγθξεκηζκέλα ζπίηηα, μππφιπηα παηδηά λα παίδνπλ ζηα ζηελά ζνθάθηα. Πξαγκαηηθά έλα ιππεξφ ζέακα ησλ ελαπνκεηλάλησλ Βιιήλσλ ηεο Πφιεο. Βλέπε ζσεηικέρ θωηογπαθίερ ζηεν πποεγούμενε ζελίδα. – 108

Βδψ ινηπφλ βξίζθεηαη θαη ην Παηξηαξρείν, ν Οηθνπκεληθφο ζξφλνο (The Ecumenical Throne), ή ην Οηθνπκεληθό Παηξηαξρείν ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο ((Ecumenical Patriarchate of Constantinople) φπσο

είλαη ε πιήξεο νλνκαζία ηνπ, είλαη ε Μεηέξα Βθθιεζία θαινχκελε απηνθέθαιε ή απηφλνκε Οξζφδνμε Βθθιεζία. ΐξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηεο Κσλ/πνιεο (Φαλάξη) φπνπ θάπνηε ήηαλ ην θέληξν ησλ Βιιήλσλ ηεο Πφιεο. Δ επίζθεςή καο ζ‟ απηφ, θαη ην πξνζθχλεκα ζηελ εθθιεζία ηνπ Αγ. Γεσξγίνπ – ΐι. Φσην επάλσ – ήηαλ κηα πνιιή ππέξνρε εκπεηξία ηελ νπνία ζπζηήλσ αλεπηθχιαθηα. Ώλ κάιηζηα είζηε ηπρεξνί κπνξεί λα ζαο επινγήζεη ν ίδηνο ν Οηθνπκεληθόο Παηξηάξρεο Βαξζνινκαίνο. Σα ηειεπηαία ρξφληα κεηά απφ κηα επίζεζε βαλδάισλ Σνχξθσλ θαλαηηθψλ (Γθξίδνη Λχθνη) ην θακέλν ηκήκα ηνπ Παηξηαξρείνπ, αλαθαηλίζζεθε πιήξσο απφ ηνλ Μέγα επεξγέηε Ώγγειφπνπιν. Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο κπνξείηε λα δείηε ζην δηαδίθηπν ζηελ δηεχζπλζε: http://www.patriarchate.org/

ΚΑΠΑΛΗ Σ΢ΑΡ΢Η (΢θεπαζηή Αγνξά) Γηα θάζε μέλν ηνπξίζηα, Εζηάλκπνπι ζεκαίλεη Καπαιί Σζαξζί (ζθεπαζηή αγνξά). Πεξίπνπ ζε ηέζζεξηο ρηιηάδεο καγαδηά πσινχληαη εθαηνκκχξηα θνκκάηηα αληηθείκελα. Παξάινπ πνπ έρεη θχγεη απφ ηνλ "νξηαληαιηζκφ" πξηλ ησλ 100 ρξνλψλ, αθφκε ζπλερίδεη λα πξνζειθχεη ηελ πξνζνρή ζαλ κλεκείν ηζφηηκν κε ηα άιια. Ώκέζσο κεηά ηελ άισζε ηεο Εζηάλκπνπι, θηίζζεθαλ ην ΢αλδάι Μπεδεζηέλ θαη Σδεβαρήξ Μπεδεζηέλ (εζσηεξηθή αγνξά) ζαλ 109

βάζε ηεο κεγάιεο αγνξάο. Δ αγνξά θηίζζεθε ζ' έλα ρψξν πνπ επί βπδαληηλψλ ρξεζηκνπνηνχηαλ ζαλ ιατθή αγνξά κε ζθνπφ βέβαηα λα κπνξεί λα αλαθαηληζζεί ε Ώγία ΢νθία. Αειαδή φια ηα έζνδα ησλ κπεδεζηέλ αλήθαλ ζηελ Ώγία ΢νθία. ΢ήκεξα απηνί νη δχν κπεδεζηέλ βξίζθνληαη αθξηβψο ζην θέληξν ηνπ Καπαιί Σζαξζί φπνπ πσινχληαη αληίθεο. Σν Καπαιί Σζαξζί ππέζηε κεγάιεο δεκηέο απφ ηνπο 12 ζεηζκνχο θαη 9 κεγάιεο ππξθαγηέο πνπ πέξαζε κέρξη ζήκεξα. Οη κεγαιχηεξεο αλαθαηλίζεηο έγηλαλ κεηά ηνλ κεγάιν ζεηζκφ ηνπ 1894 θαη απφ ηελ ππξθαγηά ηνπ 1954. Δ αγνξά έρεη έθηαζε 300 ζηξέκκαηα, 80 δξφκνπο, πεξίπνπ 4.000 καγαδηά ζηα νπνία εξγάδνληαη 15.000 άηνκα. Βμ' άιινπ κέζα ζηελ αγνξά βξίζθνληαη 7 θξήλεο, έλα θξέαξ, έλα ηδακί, 12 κεζηδήη (κηθξφ ηδακί). Σν ζρνιείν θαη ην ρακάκη θαηαξγήζεθαλ θαηά ηελ αλαθαίληζε πνπ έγηλε κεηά ηνλ ζεηζκφ ηνπ 1894. Ώπφ ηηο 18 πχιεο ηεο Ώγνξάο, νη δχν ζεκαληηθέο είλαη ηνπ Μπαγηεδήη πνπ θέξεη επάλσ ην κνλφγξακκα ηνπ Ώκπληνπιρακήη ΐ! θαη ηελ επηγξαθή "Ο ζεφο αγαπά απηνχο πνπ αζρνινχληαη κε ην εκπφξην", θαη ε πχιε ηνπ Ννπξνπνζκάληγηε πνπ θέξεη επάλσ νηθφζεκν κε φπιν, βηβιίν θαη ζεκαία. ΢ηα ρξνληθά αλαθέξεηαη φηη ζηνπο ζνπιηάλνπο άξεζε λα πεξπαηνχλ ηλθφγθληην ζ' απηή γηα λα καζαίλνπλ ηη ζθέπηεηαη ν ιαφο. Σν Καπαιί Σζαξζί επί νζσκαληθήο επνρήο δελ ήηαλ κφλν εκπνξηθφ θέληξν ηεο πφιεο αιιά θαη ρξεκαηηζηήξην. Δ θαξδηά ινηπφλ ηεο νηθνλνκίαο ην Σζαξζί, έπαηδε θαη ην ξφιν ησλ ηξαπεδψλ. Κάζε ηεηξάγσλν ή ζνθάθη ηεο αγνξάο πξννξηδφηαλ γηα έλα είδνο εκπνξίνπ θαη θάζε ζνθάθη (δξφκνο) κχξηδε αλάινγα κε ην πξντφλ 1 δέξκα ή κπαραξηθά ή έπηπια ή απηφ πνπ πνπιηφηαλ εθεί. Μέρξη ηα κέζα ηνπ 19νπ αη. ήηαλ θαη ζθιαβνπάδαξν. Ώξράο ηνπ 20νπ αη. νη α\ ησλ Ρψζσλ πνπ έθπγαλ απφ ηελ κπνιζεβίθηθε επαλάζηαζε θαη ηα πνιχηηκα αληηθείκελα ηεο Οζσκαληθήο Μνλαξρίαο θαη Απλαζηείαο κεηά · αλαθήξπμε ηεο δεκνθξαηίαο πνπιήζεθαλ ζην Καπαιί Σζαξζί. Ώπφ ηφηε πνπ ζεκείσζε άλνδν* ηνπξηζκφο ζηελ Εζηάλκπνπι, θαη ην Καπαιί Σζαξζί έγηλε απφ ηα ελδηαθέξνληα ηνπξηζηηθά θέληξα. Απζηπρψο φκσο κεηά απφ ην 1970 άξρηζαλ λα πνπιηνχληαη θαηά πιείζηνλ ηνπξηζηηθά 110

αληηθείκελα, ζνπβελίξ θαη ηκηηαζηφλ αληίθεο. Άιινηε πσιείην ρεηξνηερλήκαηα, θεληήκαηα θαη δηάθνξα άιια πξντφληα ηα νπνία παξάγνληαη ζηα εξγαζηήξηα ηεο Ώγνξάο. ΢ήκεξα ηα καγαδηά πσινχληαη ή ελνηθηάδνληαη κε θηιά ρξπζφ, ηα νπνία επηζθέπηνληαη θαζεκεξηλψο 500 ρηιηάδεο πειάηεο. ΢ηνπο 1.500 ρξπζνρφνπο ππάξρνπλ, θαηεξγαζκέλα ή αθαηέξγαζηα 10 ηφλνπο ρξπζφ. Μπνξείηε λα αγνξάζεηε απφ ηελ Ώγνξά λαξγηιέδεο, ζακνβάξηα, θεξακηθά, κπαθηξηθά, ΋λπρεο, θιηηδάληα, θνκπνιφγηα απφ θερξηκπάξη, θνπζηνχκηα ρψξνπ θνηιηάο, βηάγθξα (εηδηθά αθξνδηζηαθά βφηαλα), θνχληα (ραζίζη), θνπηάθηα απφ θίιληηζη θαη ζεληέθη θαη πνιιά άιια. –βι. ζρεηηθέο Φσηνγξαθίεο Βπεηδή είλαη πνιχ δχζθνιν λα δηαπηζηψζεηε ηελ πνηφηεηα ησλ δεξκαηίλσλ θαη ηαπήησλ, ρξεηάδεηαη κεγάιε πξνζνρή. Οη ηηκέο ζεθψλνπλ πνιχ παδάξη. Μελ μερλάηε φηη νη ηηκέο ζα είλαη πεξηζζφηεξν απφ δηπιάζηεο απφ απηέο πνπ ζα κπνξνχζαηε λα πεηχρεηε κεηά απφ παδάξεκα. Φεχγνληαο απφ ηελ Πφιε θαη κε ηελ πεπνίζεζε φηη ζίγνπξα ζα μαλαέξζνπκε, θαηεπζπλφκαζηε θάησ απφ θαθέο θαηξηθέο ζπλζήθεο (δπλαηφο αέξαο θαη βξνρή) πξνο Tekirdag – Malkara – Kesan – Ipsala κε ηειηθή θαηεχζπλζε ζηνπο Κήπνπο ηνπ Έβξνπ (Βιιάδα).

.

111

24 ΢επηέκβξε 2000.

Δπηζηξνθή ζηελ Παηξίδα. ΢ηνπο Κήπνπο ηνπ Έβξνπ ζηακαηήζακε γηα αλακλεζηηθή θσηνγξαθία κε ηνλ ζηξαηηψηε θξνπξφ θαη ζηε ζπλέρεηα πεξάζακε ζηνλ έιεγρν δηαβαηεξίσλ.

Παξ‟ φιν πνπ νη Σνχξθνη ζπλνξηνθχιαθεο δελ καο ηαιαηπψξεζαλ, αληίζεηα νη Έιιελεο καο ππνρξέσζαλ λα πεξάζνπκε απφ «εηδηθή απνιχκαλζε» εκείο θαη νη κνηνζηθιέηεο 112

καο θαη ζην ηέινο ν Κψζηαο «ππνβιήζεθε» ζε κηα άηππε αλάθξηζε απφ εηδηθνχο αζηπλνκηθνχο ηεο ΒΤΠ γηα ην ηη «είδακε θαη αθνχζακε» ζηελ γεηηνληθή ρψξα θαη εηδηθφηεξα ζηελ πεξηνρή ηνπ Κνπξδηζηάλ…. ΢αξάληα ιεπηά αξγφηεξα βξηζθφκαζηαλ ζηελ παξαιία ηεο Αιεμαλδξνύπνιεο θαη ζε γλσζηφ fast food. Σν ηππνπνηεκέλν θαγεηφ καο θάλεθε ππέξνρν κεηά ηηο «πεξίεξγεο» γηα καο ηνπξθηθέο γεχζεηο. Σν ίδην βξάδπ δηαλπθηεξεχζακε ζηελ Καβάια θαη ηελ επφκελε εκέξα ην πξσί δηα κέζνπ λ.ε.ν. Θεζζαινλίθεο – Καηεξίλεο – Λάξηζαο – Λακίαο θηάζακε ζηελ Αζήλα. Βδψ ηειεηώλεη ην ηαμίδη αζηξαπή ζηελ γεηηνληθή καο ρψξα. Οη εληππψζεηο ήηαλ άξηζηεο φπσο ήδε δηαβάζαηε θαη ζαο ζπληζηψ λα ηνικήζεηε θαη εζείο λα πξαγκαηνπνηήζεηε έλα παξφκνην ηαμίδη. 

Βγψ άιισζηε ηα επφκελα δπν ρξφληα (2001 & 2002), πξαγκαηνπνίεζα άιια δύν ηαμίδηα ζηελ Σνπξθία θαη ζην Ηξάλ ζε κέξε πνπ δελ είρα επηζθεθζεί κε ην ζπλνδνηπφξν θαη θίιν Κψζηα Αξαθάην.



Σν ηαμίδη ηνπ 2001 – βι. ράξηε επάλσ - δηήξθεζε 15 εκέξεο (Ενχληνο 2001) θαη ειπίδσ ζχληνκα λα κπνξέζσ λα ην … γξάςσ ψζηε λα ην «κνηξαζηείηε» καδί κνπ. Ζ δηαδξνκή πνπ αθνινύζεζα ήηαλ: Κων/πολε (Istanbul) – Σμύπνε (Izmir) – Έθεζορ (Ephesus) – Σεληζούκ (Selçuk) – Σπάπηε (Isparta) – Ικόνιο (Konya) Άγκςπα (Ankara) – Κασπανμαπάρ (Kahramanmaras) – Νεμποςη Νηαγι (Nemrut Dagi) – Οςπθα (Urfa)– Χαπάν (Haran) – Ακνηαναπ (Akdanar) – Λίμνε Βαν (Van Lake)– Κάζηπο Χοδαπ (Hosap Castle) – Νηογκοςμπεγιαδίη (Dogubeyazit) – Ανι (Ani) – Καπρ (Kars) – Απαπάη (Ararat) – Απμενία (Armenia)– Τπαπεδούνηα (Trabzon) – Άγκςπα (Ankara) – Κων/πολε (Istanbul).



Σν ηαμίδη ηνπ 2002 πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνλ Ώπξίιην κέρξη ην ηέινο Ηνπιίνπ 2002 θαη δηακέζνπ ηεο Σνπξθίαο έθηαζα ζηα πην πνιιά αμηνζέαηα ηνπ Εξάλ. Ώπφ εθεί ηαμίδεπζα απφ δπηηθά, πξνο ηνλ λφην θαη ην λνηηναλαηνιηθφ ζεκείν ηεο Σνπξθίαο γηα πεξίπνπ έλαλ κήλα αθνινπζψληαο ηελ παξαθάησ δηαδξνκή: Πειπαιάρ –πλοίο για Καβάλα – Αλεξανδπούπολε - Οπεζηιάδα - Edirne Canakkale - Assos - Balikesir - Selcuk - λίμνε Bafa - Dalyan - Fethiye Antalya - Egirdir - Konya - Urgup - Samandag - Gaziantep - Urfa - Malatya Diyarbakir - Mardin - Batman - Tatvan - Dogubeyazit. ΢ηε ζπλέρεηα δηέζρηζα ηα ζχλνξα ζην Gurbulak / Bazargan θαη ηαμίδεςα κέζσ ηνπ Εξάλ γηα πεξίπνπ 5 εβδνκάδεο αθνινπζψληαο ηελ δηαδξνκή: Ταμππίδ (Ταβπιδ) - Zanjan - Hamadan - Kashan - Qom - Esfahan - Yazd Tabas - Mashhad - Bojnurd - Minudasht - Gorgan - Babolsar - Rasht - Zanjan - Ταμππίδ και πίζω ζηεν Τοςπκία.

– βιέπε ηνλ ζρεηηθφ ράξηε ζηελ επφκελε ζειίδα. –

113

ΥΑΡΣΖ΢ ΣΑΞΗΓΗΟΤ 2002 – Α’ ΜΔΡΟ΢: ΣΟΤΡΚΗΑ

ΥΑΡΣΖ΢ ΣΑΞΗΓΗΟΤ 2002 – Β’ ΜΔΡΟ΢: ΗΡΑΝ (ΠΔΡ΢ΗΑ)

114

Δ επφκελε επηζπκία κνπ είλαη λα πξαγκαηνπνηήζσ καδί κε θάπνηνλ αγαπεκέλν θίιν κνπ έλα ηαμίδη «ζην δξόκν ηνπ κεηαμηνύ» απφ ην Πεθίλν ζηελ Κσλ/πνιε.

΢ηαηηζηηθά ΢ηνηρεία Σαμηδηνύ, 2000     

Κόζηνο ηαμηδηνύ 191.000 δξρ - 560,00 € γηα θαύζηκα, δηόδηα, βίδεο, μελνδνρεία, θαγεηά, πνηά, αγνξέο ... ΢πλνιηθή απόζηαζε 6.578 ρικ (Σνπξθία 5.648 ρικ, Διιάδα 900 ρικ). ΢ύλνιν ηαμηδηνύ: 9 εκέξεο 22 ώξεο 26 ιεπηά, 6 + 2 ώξεο κε θαξάβηα (Πεηξαηάο – Υίνο & Υίνο Σζεζκέ), 8 + 2 δηαλπθηεξεύζεηο θάησ ν ράξηεο ηνπ ηαμηδηνύ (΢επηέκβξηνο 2000).

115

ΚΤΡΗΧΣΔΡΑ ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ ΣΖ΢ ΚΧΝ/ΠΟΛΖ΢  

Άγία ΢νθία



Βαζηιηθή Γεμακελή



Μπιε Σδακί



Μνπζείν Μσζατθώλ



Ηππόδξνκνο



Μνπζείν Σνπξθν - ηζιακηθώλ Σερλώλ



Αλάθηνξν Σόπθαπη



Πύξγνο ηνπ Γθαιάηα & Αγία Δηξήλε



Αξραηνινγηθά Μνπζεία ηεο Ηζηάλκπνπι θαηά κήθνο ησλ Σεηρώλ ηεο ζαιάζζεο



Κνύκθαπη



Κάζηξν Γηεδήθνπιε



Σα Σείρε ηεο Ξεξάο



Πεξηνρή Αγνξώλ θαη Δκίλνλνπ



Ννύξνπ-νζκάληγηε Σδακί



Καπαιί Σζαξζί



Μπαγηεδήη Σδακί



Παλεπηζηήκην ηεο Ηζηάλκπνπι & Πύξγνο Μπαγηεδήη



Λάιειη - Άθζαξατ



΢νπιετκάληγηε Σδακί



Ρνπζηέκ Παζά Σδακί



Μίζηξ Σζαξζί (αγνξά κπαραξηθώλ)



Γηελή Σδακί



Γέθπξα ηνπ Γθαιάηα



Φάηερ, Δγηνύπ, Κεξάηηνο



Φαηήρ Σδακί



Φεηρηέ Σδακί ή Δθθιεζία Πακκαθάξηζηνπ



Κάξηε ή Μνλή ηεο Υώξαο



Σεθθνύξ΢αξάη



Εέηξεθ Σδακί ή Μνλή Παληνθξάηνξαο



Πεξηνρή Γθαιάηα & Σάθζεκ



Σν Σνύλει



Ηζηηθιάι Σδαληεζί (Πέξαλ)



Πιαηεία Σάθζεκ



Βόζπνξνο



Βόζπνξνο, Από ην Γθαιάηα πξνο ην Φαλάξη Ρσκπιίαο 116



Νηνικά-κπαρηζέ Σδακί



Αλάθηνξν Νηνικά-κπαρηζέ



Κξεκαζηή Γέθπξα (πξώηε)



Φξνύξην Ρσκπιίαο



Κξεκαζηή Γέθπξα (δεύηεξε)



Δκίξγθηαλ - ΢αξίγηεξ



Καληήθηντ (Υαιθεδόλα)



Οπζθηνύληαξ



Πύξγνο ηνπ Λεάλδξνπ



Αλάθηνξν Μπετιέξκπεγη



Λόθνο ηνπ Σζακιίηδα



Παιάηη Κηνπηζνύθζνπ



Φξνύξην Αλάληνινπ



Πξηγθηπνλλήζηα

ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢, Μέξνο 1ν Δ γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Κσλ/πνιεο είλαη ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ εμέιημε ηεο ζαλ κεηξφπνιε ηνπ θφζκνπ. Βίλαη ε κνλαδηθή πόιε ζηνλ θόζκν πνπ είλαη θηηζκέλε πάλσ ζε δπν επείξνπο (Βπξψπε-Ώζία). Δ πφιε απνηειείηαη απφ 3 ηκήκαηα: 1). (ην ηκήκα ηεο ηζηνξηθήο ρεξζνλήζνπ ζηελ επξσπατθή πιεπξά ηνπ λφηηα ηνπ Κεξαηίνπ θφιπνπ, 2). ην ηκήκα ηεο πεξηνρήο Γθαιαηά βφξεηα ηνπ Κεξαηίνπ θαη 3). ην ηκήκα ηεο λέαο πόιεο ζηελ Ώζηαηηθή πιεπξά). Δ επξσπατθή πιεπξά είλαη ην εκπνξηθφ θέληξν ελψ ζηελ αζηαηηθή ππάξρνπλ θπξίσο θαηνηθίεο. Δ πφιε είλαη θηηζκέλε πάλσ ζηα ζηελά ηνπ ΐνζπφξνπ πνπ ελψλνπλ ηελ Μαύξε Θάιαζζα κε ηελ ηήλ Θάιαζζα ηνπ Μαξκαξά θαη ν Κεξάηηνο Κόιπνο έρεη κήθνο 7ρικ θαη ρσξίδεη ζηα δπν ηελ πφιε. Βίλαη θηηζκέλε πάλσ ζε κηα έθηαζε 7.500 ηεηξ. Υικ κε 150 ρικ κήθνο θαη 50 πιάηνο. Ο πιεζπζκόο είλαη ζήκεξα 12 - 15 εθαηνκκχξηα. Λφγσ ζπλερψλ κεηαλαζηεχζεσλ ν πιεζπζκφο απμάλεηαη θάζε ρξφλν θαηά 500.000 θαηνίθνπο. Δ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ είλαη γχξσ ζηα 5% εηεζίσο θαη θάζε 12 ρξφληα δηπιαζηάδεηαη. Σν 20% ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ ηεο Σνπξθίαο θαηνηθεί εδψ. Κάζε ρξφλν ηελ επηζθέπηνληαη πάλσ απφ 3.000.000 ηνπξίζηεο.

117

ΓΗΑΦΟΡΔ΢ ΢ΣΑΣΗ΢ΣΗΚΔ΢ ΠΟΤ ΑΦΟΡΟΤΝ ηελ Η΢ΣΑΝΜΠΟΤΛ (ΚΧΝ΢ΣΑΝΣΗΝΟΤΠΟΛΖ) 2 Γηα λα θαηαιάβεη θαλείο ην πφζε κεγάιε είλαη ε Εζηάλκπνπι, πξέπεη λα ξίμεη κηα καηηά ζε κεξηθέο ελδηαθέξνπζεο ζηαηηζηηθέο. Σα 30% ησλ βηνκεραληθψλ επελδχζεσλ θαη ηα 40% ησλ εκπνξηθψλ δξαζηεξηνηήησλ φιεο ηεο Σνπξθίαο πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Εζηάλκπνπι θαη ζηελ πεξηνρή ηεο. Δ έθηαζε ηνπ λνκνχ ηεο Εζηάλκπνπι είλαη ην 9,7% φιεο ηεο Σνπξθίαο αιιά ην 1/3 ησλ εξγαηψλ θαη ηα 13% ησλ νηθνγελεηψλ ηεο Σνπξθίαο δνπλ εδψ. Έλαο Πνιίηεο κεζαίαο ηάμεο θεξδίδεη ηνπιάρηζηνλ 6.000 € εηεζίσο. Ώπφ ζεηξά πιεζπζκνχ είλαη ε 9ε κεγάιε πόιε ηνπ θόζκνπ, ελψ ν πιεζπζκφο ηεο πφιεο είλαη κεγαιχηεξνο απφ απηνχο πνπ δνπλ ζε 161 δηαθνξεηηθέο ρψξεο ηνπ θφζκνπ, θαη απφ ηνλ ζπλνιηθφ πιεζπζκφ ησλ 63 ρσξψλ. ΢πλνιηθά ππάξρνπλ 1.5 εθαηνκκχξηα ζπίηηα θαη θάζε ρξφλν ρξεηάδεηαη άιιεο 80.000. ΢ε 200.000 επηρεηξήζεηο θαη 7.500 εξγνζηάζηα, δνπιεχνπλ 2 εθαηνκκ. ( εξγάηεο θαη 300.000 ππάιιεινη. Βμ' άιινπ ηε πφιε ππάξρνπλ 350.000 πιαλφδηνη πνιίηεο, 1.500 ηξάπεδεο, 1.000 μελνδνρεία, 4.500 εζηηαηφξηα, 50.000 θαθελεία θαη θαθεηέξηεο, 1.800 θνχξλνη, 8.000 νπσξνπσιεία, 135.000 παληνπσιεία, 36.000 θνκκσηήξηα θαη ζαιφληα θαιινλήο, 13.000 γξαθεία δηθεγφξσλ θαη 15.000 ηαηξεία. Κάζε ρξφλν πξαγκαηνπνηνχληαη 70.000 παληξεηέο, 35.000 ηξνραία αηπρήκαηα, 5.000 δηαδχγηα θαη πεζαίλνπλ 40.000 άηνκα. ΢ηε πφιε Τπάξρνπλ 1.200 δεκνηηθά ζρνιεία, 900 γπκλάζηα, 12 παλεπηζηήκηα, 2.800 ηδακηά, 120 εθθιεζίεο, 15 ζπλαγσγέο, 150 κνπζνπικαληθά θαη 50 ρξηζηηαληθά / εβξατθά λεθξνηαθεία, 70 θηλεκαηνγξάθνη, 4 ζέαηξα, 230 αίζνπζεο ηερληθψλ εθζέζεσλ, 35 κνπζεία θαη 60 δεκνηηθέο βηβιηνζήθεο. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα ηεο πφιεο είλαη ην θπθινθνξηαθφ. ΢' φιε ηε πφιε ππάξρνπλ 1.5 εθαηνκκχξηα απηνθίλεηα, απφ ηα νπνία 800.0001 είλαη ηδησηηθήο ρξήζεο. ΢ηνπο δξφκνπο ηεο πφιεο πνπ είλαη ζπλνιηθνχ κήθνπο 3.700 ρικ. θάζε κέξα 900.000 απηνθίλεηα θαη 3.5 εθαηνκκ. άλζξσπνη βγαίλνπλ ζηε ηξνραία. Κάζε κέξα 500 θαηλνχξγηα απηνθίλεηα βγαίλνπλ ζηε θίλεζε. Δ: ζπγθνηλσλία ηεο πφιεο πξαγκαηνπνηείηαη κε 2.300 αζηηθά, 18.000 ηαμί, 7.000 minibus, 65 πινία θαη 10 ηαρχπινα. Γεληθά ζ' φιε ηε Σνπξθία ε αλαινγία είλαη 42 απηνθίλεηα ζε 1.000 άηνκα! ελψ ζηελ Εζηάλκπνπι ε αλαινγία απηή αλεβαίλεη ζηα 100 απηνθίλεηα. Δ αλαινγία επεηζνδίσλ ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο κεγάιεο κεηξνπφιεηο ηνπ θφζκνπ είλαη πάξα πνιχ ρακειή.

2

ΠΖΓΖ: Τπνπξγείν Βμσηεξηθψλ Σνπξθίαο & Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ Σνπξθίαο .

118

ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ΢, Μέξνο 2ν Δ Σνπξθία είλαη ρψξα ηεο Α. Ώζίαο πνπ απνηειείηαη απφ ηελ επξσπατθή πεξηνρή ηεο Ώ Θξάθεο θαη απφ ην αζηαηηθφ ηκήκα, δει. ηε Μ. Ώζία. Σελ νλνκαζία "Μηθξά Ώζία" έδσζαλ νη αξραίνη Έιιελεο, πνπ έρηηζαλ πιήζνο απνηθίεο θαηά κήθνο ησλ παξαιίσλ ηεο. Βίλαη κία ρεξζφλεζνο ζηελ αλαηνιηθή ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ· πεξηβξέρεηαη ζηα ΐ απφ ηνλ Βχμεηλν Πφλην θαη ηελ θιεηζηή ζάιαζζα ηεο Πξνπνληίδαο, ζηα Α απφ ην Ώηγαίν πέιαγνο θαη ζηα Ν απφ ηελ Μεζφγεην ζάιαζζα. ΢ηα Ώ ζπλνξεχεη κε ηελ Πεξζία, Ν κε ηε ΢πξία θαη ην Εξάθ θαη ΐΏ κε ηε Γεσξγία θαη ηελ Ώξκελία. Έθηαζε: 780.576 η. ρικ. Πιεζπζκόο: 60.700.000 θάη. (1996) Ππθλόηεηα: 77 θάη. αλά η. ρικ. Πξσηεύνπζα: Άγθπξα (2.559.000 θάη.) Γιώζζα: Σνπξθηθή – ζηα ηνπξηζηηθά κέξε κηινχληαη φκσο Γεξκαληθά θαη Ώγγιηθά. Θξεζθεία: Μσακεζαληζκφο. Σα 99% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο είλαη κνπζνπικάλνη. Οη ππφινηπνη είλαη νξζφδνμνη, θαζνιηθνί θαη Ββξαίνη. Πξεζβεία ηεο Διιάδαο: ZIYA UL RAHMAN 9/11-06610 GAZIOSMANPASA ANKARA. Tel.(312) 4368860 Νόκηζκα: 100 KURUS = 1Σνπξθηθή Λίξα(TRL). Υαξηνλόκηζκα: TRL 100.000, 250.000, 500.000, 1.000.000, 5.000.000, 10.000.000. Κέξκαηα: TRL 5.000, 10.000, 25.000, 50.000, 100.000. Βπηηξέπεηαη ε εηζαγσγή θαη εμαγσγή ηνπηθνχ λνκίζκαηνο έσο ηνπ πνζνχ ησλ 5.000 $ USD ή € EURO. Υσξίο φξηα ε εηζαγσγή θαη εμαγσγή ζπλαιιάγκαηνο, αιιά πξέπεη λα δεισζεί ζην ηεισλείν θαηά ηελ είζνδν ζηε ρψξα. ΢πγθνηλσλίεο: 

  

Δ TURKISH AIRLINES (TK) είλαη ν εζληθφο αεξνκεηαθνξέαο, πνπ εθηειεί φιεο ηηο πηήζεηο εζσηεξηθνχ, θαιχπηνληαο φιεο ηηο κεγάιεο πφιεηο ηεο ρψξαο. Σα δηεζλή αεξνδξφκηα ηεο ρψξαο είλαη ην ATATURK international airport (IST), 24ρικ ΝΑ. ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, ην ESENBOGA (ESB), 35 ρικ ΐ. ηεο Άγθπξαο θαη ην DALAMAN (DLM), 7 ρικ Ν ηεο πφιεο. ΋ιεο νη κεγάιεο πφιεηο ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε έλα αξθεηά εθηεηακέλν ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν. Οη λαχινη είλαη ζρεηηθά θζελνί. Έλα εθηεηακέλν δίθηπν δξφκσλ ζπλδέεη ηηο πφιεηο θαη ηα ρσξηά κεηαμχ ηνπο, ελψ νη δξφκνη γεληθά βξίζθνληαη ζε αξθεηά θαιή θαηάζηαζε. Σα θέξη κπφνπη ζπλδένπλ δηάθνξεο παξαζαιάζζηεο πφιεηο κε ηελ Μεξζίλα. Τπάξρεη ζαιάζζηα ζχλδεζε λπρζεκεξφλ κεηαμχ Κσλζηαληηλνχπνιεο θαη ΢κχξλεο.

119

Σεισλείν: Ώπαγνξεχεηαη ε εηζαγσγή λαξθσηηθψλ, καραηξηψλ κε καθξηά ιάκα, θαζψο θαη πεξηζζφηεξεο απφ 2 ηξάπνπιεο. Οη εηζεξρφκελνη ζηελ Σνπξθία γηα θπλήγη επηηξέπεηαη λα εηζάγνπλ θπλεγεηηθφ φπιν, θαζψο θαη 50 πάνπληο ππξνκαρηθψλ γηα θάζε θαξακπίλα. Σα αληηθείκελα αμίαο ζα πξέπεη λα δειψλνληαη ζην ηεισλείν θαηά ηελ είζνδν θαη λα αλαγξάθνληαη ζην δηαβαηήξην. Βπηηξέπεηαη ε εηζαγσγή 200 ηζηγάξσλ ή 50 πνχξσλ ή 200 γξ θαπλνχ, θαζψο θαη 200 ραξηηψλ γηα ηζηγάξα ( ε δηπιάζηα πνζφηεηα φισλ ησλ αλσηέξσ επηηξέπεηαη λα εηζαρζεί εθφζνλ αγνξαζζεί απφ ηα ηνχξθηθα duty free), αιθννινχρνπ πνηνχ κέρξη 5 ιίηξα θαη 120 γξ θνιφληαο ή αξψκαηνο. Χξάξηα εξγαζίαο: Σξάπεδεο: ΑΒΤ – ΠΏΡ 08.30' – 12.30' θαη 13.30' – 17.00'. Γξαθεία: ΑΒΤ – ΠΏΡ 08.30' – 12.00' θαη 13.00' – 17.00'. Καηαζηήκαηα: ΑΒΤ – ΢Ώΐ 09.00' – 13.00' θαη 14.00' – 19.00'. Οδήγεζε: Αεμηά. Άδεηα νδήγεζεο: Αηεζλήο ή Βζληθή άδεηα νδήγεζεο. Ζιεθηξηθό: 220V AC 50HZ. Γηεζλήο θιήζε:  0090. Αζζελνθόξν:  112. Αζηπλνκία:  155. Δξγαζηαθέο θαη θνηλσληθέο ζρέζεηο: Σα επαγγεικαηηθά ξαληεβνχ πξέπεη λα θιείλνληαη απφ πξηλ. Γηα ηα επαγγεικαηηθά θαη επηρεηξεκαηηθά ξαληεβνχ νη άληξεο ζα πξέπεη λα θνξνχλ θνζηνχκη. Οη γπλαίθεο ζα πξέπεη λα ληχλνληαη ηππηθά κε ηαγηέξ φρη εμεδεηεκέλα. Δ ρεηξαςία ζπλεζίδεηαη θαηά ηελ έλαξμε θαη ην πέξαο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ξαληεβνχ. Πνιινί άλζξσπνη ηδηαίηεξα νη γπλαίθεο δελ ζπλεζίδνπλ λα δίλνπλ ην ρέξη ηδηαίηεξα ζην αληίζεην θχιιν. Κάξηεο αληαιιάζζνληαη κεηά απφ ηηο ζπζηάζεηο. ΢ηηο ζπλαληήζεηο ζπλήζσο νκηιείηαη ε ηνπξθηθή γιψζζα. Δ επηρεηξεκαηηθή θνηλφηεηα κηιά γεληθά ζηελ αγγιηθή. Οη επηζθέπηεο ζα πξέπεη λα είλαη πξνζεθηηθνί θαη επαίζζεηνη απέλαληη ζηηο άγλσζηεο ζ' απηνχο ηνπηθέο ζπλήζεηεο. Εδηαίηεξε πξνζνρή ρξεηάδεηαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ Ρακαδαληνχ. Σν θάπληζκα γεληθά επηηξέπεηαη. Ώπαγνξεχεηαη ζε κεξηθέο δεκφζηεο ππεξεζίεο θαζψο θαη ζηηο δεκφζηεο ζπγθνηλσλίεο. ΢ηηο πξνζθιήζεηο γηα γεχκα ή δείπλν ή ελδπκαζία ζπλεζίδεηαη φπσο ζηα επαγγεικαηηθά ξαληεβνχ ή άιισο θαζνξίδεηαη απφ ηελ πξφζθιεζε. Δζληθέο ενξηέο θαη αξγίεο:     

01ε Εαλνπαξίνπ - Πξσηνρξνληά.

16 -19 Μαξηίνπ - Id Ul Adha.

23 Ώπξηιίνπ - Ζ Ζκέξα ησλ Παηδηώλ.

19 Ματνπ - Δκέξα κλήκεο ηνπ Αηαηνύξθ θαη εκέξα ηεο Νενιαίαο.

30 Ώπγνχζηνπ - Ζκέξα ηεο Νίθεο.

120

 

28 - 29 Οθησβξίνπ - Δζληθή Δπέηεηνο.

26 - 29 Αεθεκβξίνπ - Δνξηή Ρακαδαληνύ.

Κιίκα: Σν θιίκα ηεο ρψξαο παξνπζηάδεη κηα ζρεηηθή πνηθηινκνξθία κεηαμχ ησλ αλαηνιηθψλ πεξηνρψλ θαη ησλ δπηηθψλ αθηψλ. ΢ηε κεζφγεην, ηνλ Μαξκαξά θαη ηηο αθηέο ηνπ Ώηγαίνπ ην θιίκα είλαη κεζνγεηαθφ, κε δεζηά θαινθαίξηα θαη ήπηνπο ρεηκψλεο. ΢ηε Μαχξε ζάιαζζα ην θιίκα είλαη ζεξκφ ηα θαινθαίξηα κε ήπηνπο αιιά βξνρεξνχο ρεηκψλεο. ΢ηελ Ώλαηνιία ην θιίκα είλαη επεηξσηηθφ κε πνιχ δεζηά θαη μεξά θαινθαίξηα, φκσο νη λχρηεο είλαη θξχεο, ελψ ν ρεηκψλαο είλαη βαξχο θαη θξχνο. Έλδπζε: Βιαθξχ ζρεηηθά ληχζηκν θαζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ. Πην δεζηφ ληχζηκν ρξεηάδεηαη γηα ηα δξνζεξά βξάδηα θαη ζηα κεγαιχηεξα πςφκεηξα. Σν ρεηκψλα ρξεηάδεηαη πην βαξχ ληχζηκν, ελψ ζηηο πεξηνρέο ησλ βνπλψλ ρξεηάδεηαη βαξχ ληχζηκν. Ώδηάβξνρν ρξεηάδεηαη θαζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Σν ζπνξ ληχζηκν είλαη γεληθά απνδεθηφ, αιιά νη γπλαίθεο ζα πξέπεη λα θνξνχλ καληήιη ζην θεθάιη φηαλ επηζθέπηνληαη θάπνην Σδακί. ΢ηα επαγγεικαηηθά ξαληεβνχ ζπληζηάηαη ην θνζηνχκη.

ΓΔΧΦΤ΢ΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ. Σν εζσηεξηθφ ηεο αζηαηηθήο Σνπξθίαο απνηειεί έλα νξνπέδην κε κέζν χςνο 1.000 κ. Βμσηεξηθά πεξηβάιιεηαη απφ ζπλερείο νξνζεηξέο. ΢ηα βφξεηα, ε δαζψδεο Πνληηαθή νξνζεηξά αξρίδεη απφ ηε ΐηζπλία θαη ην ΢αγγάξην πνηακφ θαη θηάλεη κέρξη ηα λνηηνδπηηθά ζχλνξα ηεο Γεσξγίαο. Φειφηεξεο θνξπθέο ηεο κεγάιεο απηήο νξνζεηξάο είλαη ην Ειγάδ Νηαγ (2.665 κ.), Καλίθ Νηαγιαξί (Γθηξεδνχλ, 3.200 κ.), Καξαληελίδ Νηαγιαξί (Καθάξ, 3937 κ.). ΢ηα Ν παξάιηα εθηείλνληαη ηα φξε Μπέε Νηαγιαξί (3.086 κ.) θαη νη νξνζεηξέο ηνπ Σαχξνπ θαη Ώληίηαπξνπ (3.585 κ. θαη 2.940 κ. αληίζηνηρα). Σα δχν απηά βνπλά ζρεκαηίδνπλ δχν ηφμα, πνπ φζν πξνρσξνχκε αλαηνιηθά, ζπγθιίλνπλ πξνο ηε βφξεηα νξνζεηξά ηνπ Πφληνπ. Ώπνηεινχλ ζπλέρεηα ηνπ ειιελν-δεηλαξηθνχ ηφμνπ, πνπ θαηεβαίλεη απφ ηε Α Πίλδν, ζηξέθεηαη ζηα Ώ θαη - αλάκεζα απφ ηελ Κξήηε θαη ηα λεζηά - κπαίλεη ζηε Μ. Ώζία. Πξνο ηα Ώ ην νξνπέδην θιείλεηαη απφ ηα φξε Υαθαξί Νηαγιαξί (3.610 κ.), Ώιάληαγ (3.542 κ.), Μπνπγηνχθ - Ώγθξί θαη ην ρηνλνζθέπαζην βηβιηθφ Ώξαξάη (5.156κ.), ην ςειφηεξν βνπλφ ηεο Σνπξθίαο. ΋ιεο απηέο νη νξνζεηξέο θαηεπζχλνληαη απφ Ώ πξνο Α θαη ρακειψλνπλ ζπλήζσο απφηνκα ζηε ζάιαζζα. Έηζη δελ δεκηνπξγνχλ κεγάιν δηακειηζκφ ζηηο αθηέο θαη δελ αθήλνπλ πεξάζκαηα, πξάγκα πνπ δπζθνιεχεη ηελ επηθνηλσλία ησλ πφιεσλ ηνπ εζσηεξηθνχ νξνπεδίνπ κε ηα παξαιηαθά ιηκάληα. ΢ηα Α ε Ώηγαηηθή πηχρσζε ηεο Μπζίαο 121

θαη Α Φξπγίαο εκθαλίδεηαη κε ηα φξε ΋ιπκπνο (Οπινχ Νηαγ, 2.550 κ.) Βγθξηγέδ Νηαγί (2.181 κ.) θαη ηα ρακειά βνπλά Καδ Νηαγ, κε 1.767 κ. Σα πνηάκηα ηεο Σνπξθίαο, αλάινγα κε ηηο εθβνιέο ηνπο, ηα δηαθξίλνπκε ζε πνηακνχο: ηνπ Βχμεηλνπ Πφληνπ, ηεο Πξνπνληίδαο, ηνπ Ώηγαίνπ πειάγνπο, ηεο Μεζνγείνπ θαη ηεο Μέζεο Ώλαηνιήο. ΢ηνλ Βχμεηλν Πφλην εθβάιιεη ν ΢αγγάξηνο (600 ρικ. κήθνο), γλσζηφο απφ ηηο κάρεο ηνπ ειιεληθνχ ζηξαηνχ ζηε κηθξαζηαηηθή εθζηξαηεία. Σξεηο είλαη νη κεγάινη παξαπφηακνί ηνπ: Κηξκίξ Σζαγί, Άλθαξα ΢νπγηνχ θαη Πνξζνχθ Σζαγί. Ο Άιηο ή Κηδηιηξκάθ είλαη ην κεγαιχηεξν πνηάκη ηεο Μ. Ώζίαο. Πεγάδεη απφ ην Σεηζέξ Νηαγιαξί (1.085 κ.) θαη ρχλεηαη ζην αθξσηήξην Μπάθξα ηνπ Βχμεηλνπ. Οη πην αμηφινγνη παξαπφηακνί ηνπ είλαη ν Γεθηξκάθ θαη ν Νηειηηζεξκαγθί. Άιινη πνηακνί ηνπ Βχμεηλνπ είλαη ν Φίιηνο, ν Γεζηιηξκάθ ή Ίξηο (356 ρικ.). Ο παξαπφηακφο ηνπ Κηιθάη Σζαγί έρεη δηπιάζην κήθνο. Ο Σζνξνχ Νερξί μεθηλά απφ ην Ώξκεληθφ πςίπεδν θαη ρχλεηαη ζην Μπαξηνχκη πέξα απ' ηα ζχλνξα. ΢ηελ Πξνπνληίδα ρχλεηαη ν ΢ηκάβ Σζαγί, πνπ πεγάδεη απφ ην φξνο ΢αθάλ Νηαγί (2.121 κ.) ΢ην Ώηγαίν εθβάιινπλ: ν Γεληίδ Νερξί ή Έξκνο, πνπ πεγάδεη αλαηνιηθά απφ ηελ πφιε Ώιαζερίξ θαη εθβάιιεη ζηε βφξεηα άθξε ηνπ θφιπνπ ηεο ΢κχξλεο. Παξαπφηακφο ηνπ είλαη ν ρξπζνθφξνο θαηά ηελ αξραηφηεηα Παθησιφο. Ο Μαίαλδξνο, πνπ εθβάιιεη ζηελ αθηή ηεο αξραίαο Μηιήηνπ, ζρεκαηίδεη ειηθνεηδή πνξεία (καηάλδξνπο). ΢ηε Μεζφγεην ζάιαζζα εθβάιινπλ: ν Γθηνθζνχ Νερξί ή Καιίθαλδξνο, ν Σαξζνχο ή Κχδλνο, ν ΢ετκάλ Νερξί θαη ν ΢ετράλ Νερξί. ΢ε αζηαηηθέο ζάιαζζεο ρχλνληαη: ν Βπθξάηεο, πνπ πεγάδεη απφ ηα φξε Κνξνχ Νηαγιαξί θαη Ώιαληάγ. ΢εκαληηθφηεξνη παξαπφηακνί ηνπ είλαη ν Πεξί ΢νπγηνχ, ν Μνπξάη Νερξί θαη ν Σφρκα ΢νπγηνχ. Βθβάιιεη ζηνλ Πεξζηθφ θφιπν, αθνχ ιίγν λσξίηεξα ελσζεί κε ηνλ Σίγξε θαη ζρεκαηίζνπλ ην ΢αη αι Ώξάκπ. Ο Σίγξεο πεγάδεη απφ ηνλ Ώληίηαπξν θνληά ζην Νέκξνπη Νηάγη. Ο Ώξάο Νερξί ή Άξαμνο θαζνξίδεη ζε αξθεηφ κήθνο ηα ζχλνξα ηεο Σνπξθίαο κε ηε Αεκνθξαηία ηεο Ώξκελίαο θαη αθνχ πξνεγνπκέλσο ελσζεί κε ηνλ πνηακφ Κνχξα, ρχλεηαη ζηελ Καζπία ζάιαζζα. Ζ Οζσκαληθή Απηνθ ξαηνξία

Βμάιινπ ε Σνπξθία έρεη ηέζζεξηο ιηκλνθφξεο ιεθάλεο: ηεο Πξνπνληίδαο, ηεο Πηζηδίαο, ηνπ πςηπέδνπ ηεο Ώλαηνιίαο θαη ηεο ΐαλ. ΢ηα Ν ηεο Πξνπνληίδαο βξίζθνληαη νη ιίκλεο Μαληάο, Ώπνιηφλη θαη Ίδληθ. ΢ηελ Πηζηδία 122

ππάξρνπλ πνιιέο ιίκλεο. Κπξηφηεξεο είλαη ε Βγθξηληίξ ή ΐετζερίξ, ε Μπνπξληνχξ, ε Ώηζί, ε Ώθζερίξ θαη ε Βκπέξ. ΢ην θέληξν ηνπ πςίπεδνπ είλαη ε Σνπδθειί (κε 2500 η.ρικ. θαη πςφκεηξν 900 κ.). Σν θαινθαίξη, ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο απνμεξαίλεηαη θαη αθήλεη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο άιαηνο, γηαηί είλαη αικπξή. ΐνξεηφηεξα είλαη ε ιίκλε ηνπ πνηακνχ Κηδηιηξκά θαη ζηελ Ώ πεξηνρή βξίζθεηαη ε ιίκλε ΐαλ (3.400 η.κ.) ε κεγαιχηεξε θαη πςειφηεξε (πςφκεηξν 1.720 κ.) ιίκλε ηεο Σνπξθίαο, αικπξή θαη γεκάηε ςάξηα. Αθηνγξαθία. Δ παξαιία ηνπ Βχμεηλνπ θαη ηεο Μεζνγείνπ εκθαλίδεη κηθξφ δηακειηζκφ. ΢ηνλ Βχμεηλν κάιηζηα δελ ππάξρεη νχηε έλαο αμηφινγνο θφιπνο. ΢ηε Ν παξαιία ηεο Μεζνγείνπ, δηακνξθψλνληαη νη θφιπνη ηεο Φεηηγηέ, ηεο Ώηηάιεηαο, ηεο Μεξζίλεο θαη ηεο Ώιεμαλδξέηαο (Εζθεληεξνχλ). Ώλάκεζα ζηνλ Βχμεηλν θαη ηελ Πξνπνληίδα βξίζθεηαη ε ρεξζφλεζνο ηεο Θπληάδαο θαη ζηηο αθηέο ηεο Πξνπνληίδαο είλαη νη θφιπνη ηεο Νηθνκήδεηαο, ηνπ Κίνπ, ηνπ Παλφξκνπ θαη ηεο Ώξηάθεο. Βδψ βξίζθνληαη θαη ηα λεζηά ηνπ Μαξκαξά θαη ησλ Πξηγθηπνλλήζσλ, πνπ παιαηφηεξα ηα θαηνηθνχζαλ θπξίσο Έιιελεο. ΢ην λεζί ηεο Υάιθεο ππάξρεη ε πεξίθεκε Θενινγηθή ζρνιή. Σα ζηελά ησλ Ααξδαλειίσλ ρσξίδνπλ ηελ Ώζηαηηθή Μπζία απφ ηελ επξσπατθή ρεξζφλεζν ηεο Καιιίπνιεο. ΢ηα ΐ θαη Ν ηεο εμφδνπ ησλ ζηελψλ βξίζθνληαη ηα λεζηά Ίκβξνο θαη Σέλεδνο, πνπ κέρξη ην 1923 ήηαλ ειιεληθά, αιιά απνδφζεθαλ ζηελ Σνπξθία κε ηε ζπλζήθε ηεο Λνδάλλεο. ΢ηελ πξψηε θιηκαηηθή δψλε ε βιάζηεζε είλαη ζηεπψδνπο κνξθήο θαη ηελ άλνημε ε πεξηνρή θαιχπηεηαη απφ ριφε, φπνπ βφζθνπλ θνπάδηα απφ αηγνπξφβαηα (νη πεξίθεκεο θαηζίθεο ηεο Άγθπξαο). Σν θαινθαίξη ην ρφξην μεξαίλεηαη θαη ηα θνπάδηα κεηαθέξνληαη ζε ςειά ιηβάδηα. Μφλν θνληά ζε πνηάκηα ή ξπάθηα ζπλαληάκε ρακειή βιάζηεζε ή θαη κηθξά δάζε (ιφρκεο) απφ θηειηέο, πιαηάληα θαη ιεχθεο. ΢ηελ παξαιηαθή δψλε αλαπηχζζεηαη κεζνγεηαθή βιάζηεζε ειηάο θαη ζθιεξφθπιισλ αεηζαιψλ, ελψ ζηηο πιαγηέο ησλ βνπλψλ θαη ζηηο ςειέο θνηιάδεο ππάξρνπλ δάζε απφ βεινλνεηδή, θσλνθφξα θαη πιαηχθπιιεο θπιινβφιεο νμηέο θαη βειαληδηέο.

ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ. Οη δπλαηφηεηεο γηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο Σνπξθίαο είλαη κεγάιεο, αθνχ δηαζέηεη θαη γφληκεο εθηάζεηο θαη αμηφινγν, αιιά φρη αθφκε πιήξσο αμηνπνηεκέλν νξπθηφ πινχην. Βίλαη βαζηθά ρψξα γεσξγηθή. Οη θαιιηέξγεηεο δελ γίλνληαη πάληνηε κε ζχγρξνλεο κεζφδνπο, αιιά ε κεγάιε γνληκφηεηα θαη ε θιηκαηηθή πνηθηιία βνεζνχλ ζηελ απφδνζε πινχζηαο ζπγθνκηδήο, ε νπνία παξνπζηάδεη θαη πιενλάζκαηα ζε νξηζκέλα είδε. Καιιηεξγνχληαη δεκεηξηαθά (θπξίσο ζηηάξη, θξηζάξη, θαιακπφθη βξφκε, ζίθαιε, ξχδη), δαραξφηεπηια, θαπλφο, βακβάθη, ειηέο, ακπέιηα θαξπδηέο, θνπληνπθηέο, θαζηαληέο, ζπθηέο, ακπγδαιηέο, θηζηηθηέο, εζπεξηδνεηδή, ιαραληθά θαη κνπξηέο, γηα ηελ 123

εθηξνθή ηνπ κεηαμνζθψιεθα. ΢εκαληηθή είλαη ε αλάπηπμε ηεο θηελνηξνθίαο. Βθηξέθνληαη θαιέο ξάηζεο πξνβάησλ, θαηζηθηψλ, βννεηδή, βνπβάιηα, άινγα, εκίνλνη, γατδνχξηα θαη θακήιεο (ζηελ πεξηνρή Ώξκελίαο, Ώλαηνιίαο θαη Κνπξδηζηάλ). Ώμηφινγα είλαη ηα δαζηθά πξντφληα ηεο ρψξαο, παξφιν πνπ δε γίλεηαη ζπζηεκαηηθή εθκεηάιιεπζε ησλ δαζψλ. Σα αιηεπηηθά πξντφληα είλαη άθζνλα. Ώιηεχνληαη ζαξδέιεο, ζθνπκπξηά, παιακίδεο θαη ηφλνη. ΢ηηο ΝΑ θαη Ν αθηέο εμάγνληαη θαη ζθνπγγάξηα. Σν ππέδαθνο ηεο Σνπξθίαο είλαη πινχζην ζε άλζξαθα, αληηκφλην, ρξσκίηε, ραιθφ, βνιθξάκην, καγγάλην, ζηδεξνκεηαιιεχκαηα, κφιπβδν, ςεπδάξγπξν θαη ιίγν πεηξέιαην. Δ βηνκεραληθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο είλαη πεξηνξηζκέλε. Δ βηνκεραλία ζπγθεληξψλεηαη ζηα αζηηθά θέληξα θαη ηδίσο ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. Τπάξρνπλ βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ (επεμεξγαζία θαη θνλζεξβνπνίεζε θεπεπηηθψλ, δαραξνβηνκεραλία), θαπλνχ, πθαζκάησλ, ραιηψλ, ραξηνπνηίαο, κεηαιινβηνκεραλία, ρεκηθή βηνκεραλία θαη κεραλνθαηαζθεπέο. Διεθηξηθή ελέξγεηα παξάγεηαη θπξίσο ζε ζεξκνειεθηξηθά εξγνζηάζηα, ππάξρνπλ φκσο θαη αξθεηά πδξνειεθηξηθά (ηνπ ΢αγγάξηνπ, Γελίηδ, Κηδίιηξκαθ, Γεζίιηξκαθ). Σν εμσηεξηθφ εκπφξην είλαη πάληα ειιεηκκαηηθφ. Βμάγνληαη ζηηεξά, ζηαθίδα, μεξνί θαξπνί, θξνχηα, θαπλφο, καιιί, βακβάθη, κεηαιιεχκαηα θαη εηζάγνληαη κεραλέο, νρήκαηα, είδε ζηδήξνπ θαη αηζαιηνχ θαη πεηξέιαην. Δ ηνπξηζηηθή θίλεζε είλαη πεξηνξηζκέλε, παξά ηε θπζηθή σξαηφηεηα κεξηθψλ πεξηνρψλ ηεο Σνπξθίαο θαη ηνλ πινχην ησλ ηζηνξηθψλ (θπξίσο βπδαληηλψλ) κλεκείσλ ηεο. Αελ ππάξρεη ζπζηεκαηηθή νξγάλσζε ηνπ ηνπξηζκνχ.

ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΔΞΔΣΑ΢Ζ. Μεγάιεο πόιεηο: Κσλζηαληηλνύπνιε (Εζηαλκπνχι) (6.620.000 θάη.), ΢κύξλε (Εζκίξ) (757.000 θάη.), Άδαλα (569.000 θάη.), ΢ακςνύληα (198.000 θάη.), Νηηγηαξκπαθίξ (236.000 θάη.), Γθαδηαληέπ (374.000 θάη), Ηθόλην (392.000 θάη.), Δζθί - ΢ερίξ (310.000 θάη.), Πξνύζα (476.000 θάη.), Νηθνκήδεηα (Εζκίη), Βξδεξνχκ, Βιαδίγθ, ΢ίβαο, Κατζεξί, Ώιεμαλδξέηα (Εζθεληεξνχλ), Σαξζφο, Μεξζίλα, Ώηηάιεηα, Νηεληδιί, Μπαιηθεζίξ, Ώληαπαδάξη, Γνλγθνπιληάθ, Κηξηθαιέ. Δ εθπαίδεπζε ζηελ Σνπξθία βξίζθεηαη αθφκα ζε ρακειφ επίπεδν. ΢ε παηδηά 6-12 εηψλ παξέρεηαη δσξεάλ. Τπάξρνπλ 4 παλεπηζηήκηα θαη δχν πνιπηερλεία. Βπίζεκε γιψζζα ηνπ θξάηνπο είλαη ε ηνπξθηθή, πνπ παιαηφηεξα ηελ έγξαθαλ κε αξαβηθά γξάκκαηα. Ώπφ ην 1928 φκσο ε γξαθή απηή θαηαξγήζεθε θαη ηα αξαβηθά αληηθαηαζηάζεθαλ κε ιαηηληθά γξάκκαηα.

Η΢ΣΟΡΗΑ. Οη βαζηθνί πιεζπζκνί ηεο Μ. Ώζίαο απνηεινχληαλ, απφ ηελ αξραηφηεηα, απφ θπιέο 124

ηεο Πξφζσ Ώζίαο, ζπγγεληθέο κε ηηο δεηλαξηθέο θπιέο ηεο ΝΏ Βπξψπεο. Ώιιά ε επίθαηξε ζέζε ηεο ρψξαο, πνπ ρξεζίκεπε σο "πέξαζκα" απφ ηελ Βπξψπε γηα ηελ Ώζία, νδήγεζε πνιινχο ιανχο ζην ρψξν ηεο, έηζη πνπ νη πξψηνη θάηνηθνη λα δερηνχλ ηελ επίδξαζε θαη ηελ επηκεημία δηάθνξσλ άιισλ θχισλ: ηλδνγεξκαληθψλ, ζεκηηηθψλ, ηνπξθηθψλ. Σειηθά επηθξάηεζε ην ηνπξθηθφ θχιν, πνπ δελ έρεη θακία ζρέζε κε ηνπο πξψηνπο θαηνίθνπο ηεο Μ. Ώζίαο. Δ θαηνπηλή θαζνιηθή ηνπ επηθξάηεζε νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο απάλζξσπνπο δησγκνχο θαη ηηο ζθαγέο ζε βάξνο ησλ πην δσηηθψλ κεηνλνηήησλ, φπσο νη νξζφδνμνη ρξηζηηαλνί Έιιελεο θαη Ώξκέληνη θαη ζηελ θαηαπίεζε ησλ ππφινηπσλ Σζεξθέδσλ, Κνχξδσλ, Γεσξγηαλψλ, Ώξάβσλ, Λαδψλ θαη ΐνπιγάξσλ. Οη Σνχξθνη είλαη ηνπξαληθήο (κνγγνιηθήο) θπιήο. Ξεθίλεζαλ απφ ηελ Μνγγνιία θαη θαηά ηνλ 6ν αη. κ.Υ. εγθαηαζηάζεθαλ ζην Σνπξθεζηάλ. Σνλ 7ν αη. έγηλαλ κσακεζαλνί θαη ην 1055 νη ΢ειηδνχθνη Σνχξθνη δεκηνχξγεζαλ ην πξψην βαζίιεην ζηε Μ. Ώζία. Όζηεξα (13νο αη.) ήξζαλ εθεί νη Οζσκαλνί Σνχξθνη, δησγκέλνη απφ ηνπο Μνγγφινπο, θαη - κε επηθεθαιήο ηνλ Βξηνγξνχι ίδξπζαλ θξάηνο θνληά ζην Βζθί ΢ερίξ. Ο γηνο ηνπ Οζκάλ ή Οζκάλ δηεχξπλε ην θξάηνο απηφ, πνπ νλνκάζηεθε Οζσκαληθφ. Πνιχ γξήγνξα δπλάκσζε θαη - βξίζθνληαο έλα ΐπδάληην παξαθκαζκέλν θαη δηραζκέλν - θαηφξζσζε λα απνζπάζεη πνιιά εδάθε ηνπ. Ο Οξράλ (γηνο ηνπ Οζκάλ) θαηέιαβε ηελ Πξνχζα θαη ηελ έθαλε πξσηεχνπζα. Σν 1356 νη Σνχξθνη κπήθαλ ζηελ Βπξψπε θαη θαηέιαβαλ ηελ Καιιίπνιε. Ώθνινχζεζε ε θαηάιεςε ηεο Θξάθεο, ηεο Μαθεδνλίαο, ηεο ΐνπιγαξίαο θαη ηεο ΢εξβίαο. Γηα αξθεηφ ρξνληθφ δηάζηεκα πξσηεχνπζά ηνπο είραλ ηελ Ώδξηαλνχπνιε. Δ πξφνδνο ησλ Σνχξθσλ ζηακάηεζε κε ηελ πξνέιαζε ησλ Μνγγφισλ ηνπ Σακεξιάλνπ θαη ηνπο εκθχιηνπο πνιέκνπο. ΢ηα θαηνπηλά ρξφληα φκσο αλαζπληάρηεθαλ θαη θαηφξζσζαλ λα πάξνπλ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε, (1453), δηαιχνληαο θαη ην θξάηνο ηεο Σξαπεδνχληαο. Δ θπξηαξρία ηνπο απιψζεθε ζ' φιε ηε Μ. Ώζία θαη ζε νξηζκέλα επξσπατθά εδάθε. Έθηαζαλ κέρξη έμσ απφ ηε ΐηέλλε (1529), αιιά απέηπραλ λα ηελ θαηαιάβνπλ. Παξάιιεια ν ηνπξθηθφο ζηφινο έπαζε κεγάιε θαηαζηξνθή ζηε λαπκαρία ηεο Ναππάθηνπ (1571), φπνπ νη ελσκέλνη ζηφινη ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ ηνλ δηέιπζαλ. Ώπφ ηφηε πηα έζβεζε ην φλεηξν ηεο θπξηαξρίαο ησλ Σνχξθσλ θαη ζηελ Βπξψπε. Οη θηήζεηο ηνπο (Σπλεζία, Ώιγέξη, Οπγγαξία θ.ά.) αλαθηνχζαλ ηελ αλεμαξηεζία ηνπο. Οη Ρψζνη πνιιέο θνξέο θήξπμαλ πφιεκν ελαληίνλ ηεο Σνπξθίαο θαη ηεο θαηάθεξαλ θαίξηα πιήγκαηα, απνζπψληαο εδάθε θαη δίλνληαο επθαηξία ζηηο παξαδνπλάβηεο εγεκνλίεο λα γίλνπλ απηφλνκεο. Ώιιά ην ηειεησηηθφ ρηχπεκα ζηελ Οζσκαληθή απηνθξαηνξία έδσζε ε ειιεληθή επαλάζηαζε ηνπ 1821, πνπ νδήγεζε ζηελ απειεπζέξσζε ησλ Βιιήλσλ. Βπαθνινχζεζαλ επαλαζηαηηθά θηλήκαηα θαη άιισλ ππνδνχισλ ιαψλ (Ώίγππηνο, Κξήηε, ΐνζλία, Βξδεγνβίλε, ΐνπιγαξία) θαη λένο πφιεκνο Ρσζίαο - Σνπξθίαο 125

(1877 - 78), θαηά ηνλ νπνίν ηα ξσζηθά ζηξαηεχκαηα έθηαζαλ έμσ απφ ηελ Κσλζηαληηλνχπνιε. Ώπειεπζεξψζεθαλ ε ΢εξβία, ην Μαπξνβνχλην, ε Ρνπκαλία, ε ΐνπιγαξία, ε Θξάθε, ε Κξήηε. Σν 1909 έγηλε ε ιεγφκελε "επαλάζηαζε ησλ Νεφηνπξθσλ", πνπ εθζξφληζαλ ηνλ ζνπιηάλν Υακίη θαη δεκηνχξγεζαλ ζχληαγκα. Οη θνβεξέο πηέζεηο ησλ Νεφηνπξθσλ πξνο ηνπο ρξηζηηαληθνχο πιεζπζκνχο νδήγεζαλ ζε ζπκκαρία ηηο βαιθαληθέο ρψξεο (Βιιάδα, ΐνπιγαξία, ΢εξβία, Μαπξνβνχλην),πνπ θήξπμαλ ην ΐαιθαληθφ πφιεκν (1912), πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηελ πιήξε απειεπζέξσζε ησλ βαιθαληθψλ ιαψλ θαη ηελ αθαίξεζε φισλ ησλ επξσπατθψλ εδαθψλ ηεο Σνπξθίαο, εθηφο απφ ηελ Ώλαηνιηθή Θξάθε. Μεηά ηνλ Ώ΄ Παγθφζκην πφιεκν θαη ηε ζπλζήθε ησλ ΢εβξψλ ν ειιεληθφο ζηξαηφο θαηέιαβε ηε ΢κχξλε θαη ζα δηέιπε ηελ Σνπξθία, αλ δελ κεζνιαβνχζαλ νη εκθχιηεο έξηδεο ησλ Βιιήλσλ, ην ζηξαηησηηθφ θίλεκα ηνπ Κεκάι Ώηαηνχξθ θαη νη δνινπινθίεο ησλ ζπκκάρσλ ζε βάξνο ηεο Βιιάδαο. Ο ειιεληθφο ζηξαηφο αλαγθάζηεθε λα ππνρσξήζεη θαη απηφ έθεξε ηε κηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή. Ο Κεκάι θαηάξγεζε ηε βαζηιεία θαη αλαθήξπμε δεκνθξαηία (1922). Έθαλε εληππσζηαθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ

απέβιεπαλ ζηνλ εμεπξσπατζκφ ηεο ρψξαο θαη ηελ αθαίξεζε ηνπ έληνλνπ ζξεζθεπηηθνχ ηεο ραξαθηήξα. Με ηελ ζπλζήθε ηεο Λνδάλλεο ε Σνπξθία αλέθηεζε ηελ Ώλαηνιηθή Θξάθε θαη ηα φξηά ηεο θαζνξίζηεθαλ ζηα ζεκεξηλά. Καηά ην ΐ΄ Παγθφζκην πφιεκν ε Σνπξθία έκεηλε νπδέηεξε. Μεηαπνιεκηθά πξνζρψξεζε ζην ΝΏΣΟ θαη ζην ΢χκθσλν ηεο ΐαγδάηεο. Οη ζρέζεηο Βιιάδαο - Σνπξθίαο, πνπ απνθαηαζηάζεθαλ κε ηηο ζπκθσλίεο ΐεληδέινπ - Κεκάι (1930), επηδεηλψζεθαλ εμαηηίαο ηνπ Κππξηαθνχ, θπξίσο κεηά ην 1960. Ώπφ ην 1950 σο ην 1960 πξσζππνπξγφο ήηαλ ν Μεληεξέο, πνπ απαγρνλίζηεθε γηα θαηαρξήζεηο. Σν 1965 πξσζππνπξγφο εθιέρηεθε ν ΢νπιετκάλ Νηεκηξέι. Σν 1974 ηνλ δηαδέρηεθε ν "ζνζηαιηζηήο" Μπνπιέλη Βηδεβίη, πνπ νξγάλσζε ηελ εηζβνιή ζηελ Κχπξν, πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηελ θαηνρή ηνπ 40% ηνπ λεζηνχ απφ ηα ηνπξθηθά ζηξαηεχκαηα θαη ηελ εθδίσμε απφ ηηο εζηίεο ηνπο 200.000 Βιιελνθππξίσλ. Σν 1980 ν ζηξαηεγφο Κελάλ Ββξέλ θαηέιαβε πξαμηθνπεκαηηθά ηελ εμνπζία, αλαηξέπνληαο ηνλ Νηεκηξέι πνπ είρε αλαιάβεη ηελ πξσζππνπξγία ην 1979, θαη αλαθεξχρηεθε πξφεδξνο ηεο ρψξαο. Σν ζχληαγκα ηνπ 1982 πεξηφξηζε ηα δηθαηψκαηα ηνπ πνιίηε θαη επέθηεηλε ηηο δηθαηνδνζίεο ηνπ πξνέδξνπ. ην 1983 αλειεχζεξεο εθινγέο αλάδεημαλ πξσζππνπξγφ ηνλ Σνπξθνχη Οδάι, πνπ επαλεθιέρηεθε ην 1987.

126

Δ ρψξα ζήκεξα καζηίδεηαη απφ ηνλ πνιχ κεγάιν πιεζσξηζκφ, ην ηεξάζηην δεκφζην εμσηεξηθφ ρξένο ην αληάξηηθν ησλ Κνχξδσλ θαη ηελ νινέλα απμαλφκελε αλεξγία. ΢ήκεξα (Αεθέκβξηνο 2002) πξφεδξνο ηεο Σνπξθίαο είλαη ν Ρ. Σ. Βξληνγάλ.

127

------------

128

--------

129

130

131

132

΢ΖΜ. Όιεο νη πιεξνθνξίεο πνπ δηαβάζαηε ζε όιν ην ηαμηδησηηθό έρνπλ δηαζηαπξσζεί από ζεκαληηθέο πεγέο όπσο βιέπεηε παξαθάησ :

ΒΙΒΛ ΙΟΓΡΑΦ ΙΑ                        

Adnan Mahirogullari, “Sivas” , Istanbul, © 22000011..

B. Chantre, “Trip to Cappadocia” , © 1999.

The Great Encyclopedia of Islam © 2000.

J. G. Mac Queen, “The Hittites” , London © 1986.

Lyn Rodley, “Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia” , Cambridge University © 1985.

Ramsay William, “The Historical Geography of Asia Minor” , London 1980 Seton Lloyd, “Ancient Turkey, A Travelers History” © 1978. Αζακάζημξ Καναζακάζεξ, “Ηαππαδξκία” , © 2001. Αιέλεξ ΢αββίδεξ, “Οι Τξύοκξι και ηξ Βρδάμηιξ” , © 1996. Γγθοθιμπαίδεηεξ: “ Britannica”, © 2001, “ΕΘΖΟΣ” , © 1999, “ΔΟΙΕ”, © 2000, “Encarta Microsoft 2002”, © 2002. Κέκηνμ Μηθναζηαηηθώκ ΢πμοδώκ, “ Ο ηελερηαίξπ Γλλεμιζμόπ ηεπ Ιικοάπ Αζίαπ” , © 1974. ΢εθένεξ Γεώνγημξ πμηεηήξ, “Τοειπ εμέοεπ ζηα μξμαζηήοια ηεπ Ηαππαδξκίαπ” , © 1953. ΢θαιηένεξ Γ. Κ. «Θαξί και θρλέπ ηεπ Ιικοάπ Αζίαπ», © 1922. ΢πύνμξ Βνοώκεξ, «Ε παοακμή ηξρ Ιεζαιωμικξύ Γλλεμιζμξύ ζηεμ Ιικοά Αζία και ε διαδικαζία ενιζλαμιζμξύ» Μ.Ι.Γ.Σ., © 1996. Ίδνομα Μείδμκμξ Γιιεκηζμμύ, «Χαμέμεπ Παηοίδεπ» , 2001.

«Turkish News» , Issue 16 March (about Kurds), © 2001.

Michael Angold, «Ε Βρδαμηιμή Αρηξκοαηξοία από ηξ 1025 -1024» Β. TATAKIS, «Ε ζρμβξλή ηεπ Ηαππαδξκίαπ ζηεμ Χοιζηιαμική ζκέψε» , Γαιιηθό Ικζηηημύημ Αζεκώκ, © 1960.

Cappadokia & Central Anatolia» , Info Travel Guides, © 2002.

SEVAN NISANYAN – MUJDE NISANYAN: «Black Sea, a traveler’s handbook for Northern Turkey», © 2001.

“Cappadocia” Murat E. Gulyaz ( Ανπαημιόγμξ), Irfan Olmez. «Ζζηαμμπξύλ» Η Κμηηίδα ηςκ Πμιηηηζμώκ, © 1999. Τπμονγείμ Πμιηηηζμμύ Σμονθίαξ (www .kultur.gov.tr), www .Turizm.Net INFO from INTERNET: www .kapadok es.gr, www .lonelyplanet.com Φωηξγοαθίεπ & Slides:

 Elias Antonopoulos - Andeli, Konstantinos Drakatos, Mehmet Avcidirlar, Nemci Erol, Ibrahim Zaman, Caroline Penn, Panos Pictures, Revak Instabul Rehber Basin Yayin Dağitim, Ahmet Salihoğluğ, Murat E. Gulyaz, Irfan Olmez, Microsoft Corporation.

133

134

135