Facebook jako miejsce upowszechniania wiedzy

Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Nauk Historycznych Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii

Andrzej Dominowski Nr albumu: 609207

Praca dyplomowa na kierunku: studia podyplomowe w zakresie infobrokerstwa i zarządzania informacją

Facebook jako miejsce upowszechniania wiedzy

Opiekun pracy dyplomowej dr hab. Małgorzata Kowalska

Toruń 2016

Spis treści strona

Wstęp

3

Rozdział 1. Facebook – początki, teraźniejszość i perspektywy

4

Rozdział 2. Facebook jako narzędzie marketingu

7

Rozdział 3. Facebook jako narzędzie edukacji

10

Rozdział 4. Edukacyjne grupy na Facebooku

16

Rozdział 5. Zagrożenia wynikające z użytkowania Facebooka

20

Podsumowanie

23

Bibliografia

24

Spis rysunków

27

2

Wstęp

Jesteśmy świadkami rewolucji technologicznej. Zmiany w zakresie przekazywania informacji mają rewolucyjne tempo i dzieją się zbyt szybko by mogły się pojawiać w pełni aktualne opracowania tematu.

W swojej pracy dyplomowej pragnę zająć się Facebookiem jako miejscem, w którym upowszechniana jest wiedza. Temat interesuje mnie z kilku powodów, które związane są z moją pracą i zainteresowaniami.

Z racji,

podjęcia studiów podyplomowych w zakresie

infobrokerstwa, gdyż ten serwis społecznościowy jest jednym z używanych w tym fachu źródeł informacji. Jako praktykujący nauczyciel podjąłem rozważania na temat zasadności, wad i korzyści użytkowania serwisu w ramach nauczania. Pełniąc w swojej placówce funkcję związane z promocją postanowiłem, zbadać jego potencjał jako narzędzia promocji instytucji, w której pracuję. Będąc pasjonatem historii swojego rodzinnego miasta stworzyłem grupę na Facebooku „Lubień Kujawski - historia”, na której, wspólnie z kilkoma innymi osobami publikujemy informacje, zdjęcia, źródła, dokumenty i teksty dotyczące tematyki grupy. Mimo zamkniętego i ograniczonego tematycznie grona odbiorców liczy ona już ponad 1600 członków i odgrywa kluczową rolę jako źródło wiedzy na temat przyszłości mojego miasta. Wreszcie przechodząc wszystkie etapy rekrutacji na trenera bezpieczeństwa w sieci w ramach projektu „Cybernauci”, będę zajmował się niebezpieczeństwami jakie niesie ze sobą nieodpowiednie użytkowanie serwisów społecznościowych.

Praca składa się z czterech rozdziałów. Rozdział pierwszy dotyczy historii i genezy Facebooka oraz perspektyw jego rozwoju. Rozdział drugi omawia serwis jako narzędzie marketingu. Rozdział trzeci wskazuje na jego edukacyjne funkcje, zaś rozdział czwarty poświęcony jest grupom edukacyjnym funkcjonującym w jego ramach. Pracę wieńczy rozdział poświęcony zagrożeniem wynikającym z użytkowania serwisów społecznościowych.

3

Rozdział 1 Facebook – początki, teraźniejszość i perspektywy

Technologia web 2.0 zmieniła Internet, gdyż dzięki niej użytkownik nieposiadjący specjalistycznych umiejętności może kreować treści, które znajdują się w sieci, stając się przez to twórcą treści, które są udostępniane innym użytkownikom. Istniało wiele serwisów i aplikacji w tej technologii, lecz największą rolę dziś zdają się odgrywać serwisy społecznościowe1. Facebook jest obecnie największym serwisem społecznościowym na świecie. W typologii serwisów uznawany jest za serwis ogólny. W ciągu kilku lat stał się jednym z głównym środków masowego przekazu. Używany jest przez ponad miliard ludzi na świecie.2 Jako narzędzie komunikacyjne i marketingowe jest używana przez większość przedsiębiorstw, organizacji, a nawet instytucji rządowych.

Jego funkcjonalności początkowo pozwalały na stworzenie

wirtualnej wizytówki osoby oraz nawiązanie z nią kontaktu przez wewnętrzną pocztę elektroniczną. Z czasem serwis został rozbudowany o albumy ze zdjęciami, blog, notes, książka adresowa, lista znajomych, grupy użytkowników, blokowanie użytkowników. Wprowadzenie profilu w formie „osi czasu” w roku 2011 spowodowało zmianę charakteru profili osób, które je tworzą, gdyż oznaczało to spychanie na dół treści dawniejszych, które z czasem mogły być „zasypywane” przez te najświeższe. Jakakolwiek aktywność dokonana na wpisie sprawiała, że znów stawał się on aktualny i trafiał na górę profilu. De facto oznaczało, że najłatwiej było dotrzeć do najpopularniejszych treści, a te nie niekomentowane i „niepolubione” spychane były niżej i trudniej się do nich dostać. Uniemożliwia to ułożenie wewnętrznej hierarchii postów profili użytkowników, gdyż każdy gość naszego profilu może ją zmienić. Rewolucją, w wykorzystaniu facebookowego profilu do komunikacji stało się uruchomienie w roku 2013 aplikacji Facebook Messenger, który umożliwia bezpłatne przesyłanie wiadomości tekstowych oraz plików między urządzeniami. Wykupując serwisy, które oferowały podobne usługi zdaje się stawać monopolistą na rynku przekazywania wiadomości tekstowych stopniowo dogania, a wśród najmłodszych nawet wyprzedza operatorów GSM. Facebook stawał się stopniowo centrum udostępniania aplikacji, których celem jest jeszcze większe powiązanie użytkownika z serwisem, gdyż można z nich korzystać będąc zalogowanym na portalu. Fakt użytkowania ich oraz postępy w tej dziedzinie są ukazywane społeczności.

1

G. Penkowska, Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, Gdańsk 2014 [EBOOK, format MOBI].

H. Tur, Liczba użytkowników Facebooka rośnie i rośnie [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.pcworld.pl/news/400763/Liczba.uzytkownikow.Facebooka.rosnie.i.rosnie.html.

2

4

Serwis uzyskał status pełnoprawnego środka uwierzytelniania naszych danych. Coraz więcej portali internetowych wymagających od swoich użytkowników zalogowania, używa tego serwisu do rejestracji oraz logowania przy każdorazowym użytku. Sprawia to, że serwis pozyskuje bardzo konkretną wiedzę na temat naszych działań w Internecie, a dzięki temu, może oferować reklamodawcom spersonalizowaną reklamę, trafiająco bezpośrednio do odbiorcy. Tak utworzony system zależności sprawił, że serwis w ostatnich latach stał się przedsiębiorstwem, które przynosi corocznie kilkanaście miliardów dolarów przychodu i kilka miliardów zysku.

Jego potęga jako miejsca przetwarzania informacji jest bezdyskusyjna. Wiele portali internetowych ma mniej użytkowników niż profil facebookowy ich instytucji. Istnieje również znaczny wpływ umieszczenia linku na serwisie odnoszącego się do strony www, na liczbę wejść na stronę. Prowadząc zarówno oficjalną stronę szkoły, w której pracuje zauważam, że w przypadku postów podlinkowanych na facebookowym fanpage’u ich popularność jest ponad dziesięciokrotnie większa. Oczywiście wpływ na to ma ilość osób, które polubiło naszą instytucję, lecz jest zdecydowanie bardziej efektywne niż wysyłane przez pocztę elektroniczną newslettery.

Serwis stał się też relatywnie wygodnym repozytorium mediów. Forma ich udostępniania w albumach i na tablicy nie jest do końca funkcjonalna stąd popularność innych serwisów służących do wymiany się fotografiami. Jeszcze bardziej widoczne jest to w kwestii materiałów filmowych, serwis oferując możliwość wgrywania filmów na profile użytkowników i oglądania ich w wbudowanym odtwarzaczu, póki co przegrywa konkurencje z portalami skoncentrowanymi na upowszechnianiu materiałów filmowych.

Serwis w pełni realizuje potrzeby współczesnego społeczeństwa, które przyzwyczaiło się do natychmiastowości i posiadania niezliczonych relacji z innymi ludźmi za pośrednictwem nowych technologii3. Posiadanie dużej ilości znajomych na serwisach społecznościowych jest jednym z czynników zwiększającym samoocenę użytkownika.

Portal debiutował w sieci pod nazwą TheFacebook 4 lutego 2004 roku i od razu zaczął się rozwijać. Już po 24 godzinach posiadał ponad tysiąc użytkowników. W ciągu paru miesięcy stał się popularny na kilku największych amerykańskich uczelniach. W sierpniu 2005 roku założyciel Marc Zuckenberg wykupił domenę facebook.com i od tej pory pod tą nazwą serwis funkcjonuje.

3

M. Bednarska, Fora internetowe, blogi, portale społecznościowe – mikro- czy makroświaty społeczne, [w:] Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji, pod red. M. Pryszmont-Ciesielskiej, Wrocław 2011, s. 41.

5

W 2006 roku serwis stał się dostępny dla wszystkich chętnych internatów W tym samym czasie debiutował jego znak rozpoznawczy, czyli tablica, co początkowo spotykało się z ogromną krytyką ze strony użytkowników. W roku 2008 uruchomiono jego polską wersje i od tego czasu zapewne dzierży on pierwsze miejsce wśród najpopularniejszych serwisów społecznosciowych.

W roku 2009 wykupiono patent na funkcję lubię to, która dziś jest znakiem rozpoznawczym serwisu.

Własnością Facebooka w drodze przejęcia stały aplikacje, które mogły być dla niego konkurencją, a mianowicie Instagram i WhatsApp. O tym jak przyszłość wyobrażają sobie właściciele portalu może świadczyć fakt, iż weszli oni również w posiadanie firmy Oculus VR, producenta gogli wirtualnej rzeczywistości, które z pewnością zdobędą status podstawowego narzędzia do korzystania z funkcjonalności Facebooka. Serwis od samego początku do dziś notuje stały wzrost liczby użytkowników. W 2012 przekroczył liczbę miliarda użytkowników. Staje się

on wręcz stroną startową dla internauty i jest wykorzystywany do , komunikacji, gier, zakupów i poszukiwania informacji. W roku 2016 pojawiły się nowe funkcję oceny postu lub wydarzenia, lecz czas pokaże czy zostaną one utrzymane4.

4

M. Pisarski, Facebook: krótka historia serwisu, który zmienił świat [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.komputerswiat.pl/artykuly/redakcyjne/2016/02/facebook-krotka-historia-serwisu

6

Rozdział 2 Facebook jako narzędzie marketingu

Facebook pełni obecnie znaczącą i różnorodną rolę w marketingu. Dwie główne role, które odgrywa on w działaniach marketingowych to: funkcja wirtualnej, multimedialnej wizytówki przedsiębiorstwa oraz miejscem taniej, prostej i multimedialnej komunikacji między klientem i konsumentem5. Od początku i właściwie do dzisiaj funkcja strony na Facebooku jest tak zaprojektowana by w pierwszej kolejności realizowała interesy przedsiębiorstwa. Występujące w niej opcje zakresu cen, czy godzin otwarcia sugerują, że funkcja ta jest dostosowana do prowadzenia dział marketingowych.

Fanpage przedsiębiorstwa zawiera zwykle krótką informacje o działalności firmy, tablice, jest miejscem gdzie firma udostępnia swoje aktualności, gdyż dzięki systemowi polubień i powiadomień ten news trafia błyskawicznie do odbiorców, najczęściej tych, którzy są bezpośrednio zainteresowani tą aktywnością, gdyż wcześniej polubili ten profil.

Większość marek zaczęło docenia Facebooka gdy odkryło, że wprowadzenie szybkiej i nienachlanej komunikacji z konsumentem poprawia wizerunek marketingowy produktu. Social media nie wybaczają błędów, gdyż szkodliwa informacja wypuszczona przez przedsiębiorstwo rozprzestrzenia się w sieci w sposób wirusowy6.

Przekonać się o tym mógł producent wódki Żytnia, który na swoim profilu zamieścił fotografię przedstawiające martwego mężczyznę, ofiarę tłumienia przez milicję demonstracji w Lubienie w 1982 roku opisaną humorystycznym opisem nawiązującym do wieczoru kawalarskiego. Sprawa rozniosła się za pośrednictwem Internetu bardzo szybko i wpłynęła niekorzystnie na wizerunek marki7.

Główne zalety Facebooka jako narzędzia marketingowego to łatwe targetowanie, czyli dostosowanie treści do określonych grup odbiorców. Poprzez grupy, strony, znajomości, miejsce zamieszkania, wykształcenie, czy wiek możemy określić do jakiej grupy skierować nasza reklamę, by była jak najbardziej efektywna8.

5

G. Penkowska, dz. cyt.

M. Roge, Zmiany w funkcjonowaniu serwisu społecznościowego Facebook i ich wpływ na jego użyteczność marketingową, „Acta Universtatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2013, nr 287, s. 1-2 7 Reklama wódki „Żytnia Extra” wywołała skandal [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://wiadomosci.wp.pl/kat,1329,title,Reklama-wodki-Zytnia-Extra-wywolala-skandal,wid,17784537,wiadomosc. html?ticaid=11754d&_ticrsn=3.

8 Centrum Pomocy dla reklamodawców [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/business/help/433385333434831.

6

7

Sukces wizerunkowy osiągnęła dość niepopularna firma, czyli Telekomunikacja Polska, której profil reklamowy „Serce i Rozum” od lat dzierży tytuł najbardziej lubianej polskiej marki i ma już ponad dwa miliony polubień9. Przejecie tego przedsiębiorstwa przez koncern Orange sprawia, że najbardziej lubiane polskie marki na facebooku, liczące ponad milion fanów to kolejno: 

de motywatory.pl (https://www.facebook.com/demotywatory/?fref=ts),



HOUSE (https://www.facebook.com/house.clothing/?fref=ts),



CROOP (https://www.facebook.com/Cropp/?fref=ts).

Sam zajmując się promocją placówki w której pracuje, postanowiłem wykorzystać omawiany serwis społecznościowy. Administruje stroną internetową swojej szkoły i mimo, że starałem się wstawiać posty regularnie, wzbogacać je grafiką i interesującymi treściami to efekt był mizerny i mało kto zaglądał na stronę. Mało kto z uczniów, nauczycieli i rodziców znał adres strony, a przyzwyczajenie, że brakuje tam aktualnych informacji wynikająca z wieloletnich zaniedbań w tym względzie wydawała się nie do przezwyciężenia.

Kilkakrotnie proponowałem utworzenia fanapge’a, lecz spotykało się to z oporem ze strony części nauczycieli, którzy byli przeciwnikami wykorzystania portalu. Udało mi się problem rozwiązać

w

inny

sposób.

Pełniąc

obowiązki opiekuna

Samorządu

Uczniowskiego

zaproponowałem utworzenie strony samorządu, która będzie relacjonowała całe życie społeczności szkolnej. Sami wstawiliśmy ogłoszenia dotyczące naszej działalności, z wydarzenia ze strony szkoły po prostu linkowaliśmy na naszej stronie. Postanowiłem nie wstawiać fotografii na serwis społecznościowy, gdyż zgoda rodziców dotycząca publikacji wizerunku w sieci dotyczyła wyłącznie oficjalne strony szkoły. Efektem tego stał się fakt, że posty na stronie szkoły ponad dziesięciokrotnie zwiększyła swoją popularność.

9

T. Owsianko, Serce i Rozum na 1. Miejscu [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://blog.orange.pl/korporacyjny/entry/serce-i-rozum-nr-1-na-facebooku/.

8

Rysunek 1. Fanpage Samorządu Uczniowskiego ZPO w Lubieniu Kujawskim na Facebooku Źródło: Facebook: Samorząd Uczniowski ZPO w Lubieniu Kujawskim [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/ zpolubien/?fref=ts.

9

Rozdział 3 Facebook jako narzędzie edukacji

Publikowanie treści opatrzonych przymiotnikiem edukacyjne nie wymaga dyplomu, a jednym z głównych kryteriów sukcesu jest popularność treści. Wiąże się to rzecz jasna, z ryzykiem w odchodzenia przez twórców od wiedzy potwierdzonej naukowo na rzecz treści, których celem zdobycia popularności dla wstawianych przez siebie treści, które mogą być niezgodne z aktualnym stanem wiedzy10. Cechy technologii web 2.0 posiadają znaczny potencjał edukacyjny wynikający z faktu, ze każdy z odbiorców może być współautorem, recenzentem czy korektorem wstawianych treści więc jeśli jakaś treść cieszy się popularnością to rośnie szansa, że ktoś odnajdzie i skoryguje treści niezgodne ze stanem faktycznym.

Publikacje w omawianej

technologii stwarzają możliwość wyrażania swoich treści przez multimedialne środki, takie jak filmy, fragmenty dźwiękowe czy obrazy, które są łatwe w edycji. Pozwala to na inny odbiór znanych treści oraz szersze omówienie zjawiska. Jest bardzo tanie, możliwe jest tworzenie nowych treści o każdej porze dnia i nocy lub w momencie, gdy ktoś taką potrzebę wyraża.

Serwis społecznościowy posiada uniwersalność, która pozwala każdemu użytkownikowi kreować samodzielnie treści dotyczące jego osoby, a skoro portale społecznościowe są najczęściej odwiedzanymi witrynami przez młodych ludzi, więc serwisy tego typu stały się jakby z automatu płaszczyzną upowszechniania wiedzy.

Facebook to przede wszystkim społeczność, a tam gdzie jest gdzie jest grupa ludzi tam zachodzi między nimi wymiana informacji. Bardzo często intencjonalnie lub przypadkowo informacje mają funkcje edukacyjną. Choć serwis nigdy nie był dedykowany jako narzędzie edukacyjne sami użytkownicy zaczęli wykorzystywać jego narzędzia do wymiany wiedzy. Każda osoba, która posiada swój profil kreuje swój wizerunek w sieci poprzez posty, media i linki do innych portali internetowych. Osoby, których pasją jest jakaś dziedzina wiedzy stawały się pośrednikiem między odbiorcą, a wiedzą do której użytkownik serwisu mógłby nie posiąść bez trafienia na profil owego pasjonata. Nie mają większego znaczenia akademickie początki Facebooka, gdyż jego początkowa faza rozwoju wynikała z potrzeby uzyskiwania informacji o użytkownikach, dotyczących podstawowych danych, takie jak wiek, miejsce zamieszkania, nauki i pracy, czy wreszcie wynikający z zamieszczonych fotografii wygląd.

10

G. Penkowska, dz. cyt.

10

Tworzenie strony, czy grupy na facebooku przez zespół ludzi wydaje się idealnym sposobem realizacji projektu edukacyjnego, który nie wymaga wielkich nakładów finansowych, a efekty pracy są sprawdzalne. Tego typu działanie idealnie wpisuje się w koncepcję przestrzeni uczenia się sformułowaną przez Knuda Illerisa, który twierdzi, że kolektyw musi posiadać wspólne sytuację, założenia i emocje. Z tej perspektywy wspólna publikacja treści edukacyjnych doskonale wpisuje się w metodę projektu, które nierozłącznie kojarzy się z nowoczesnym kształceniem11.

Współcześni naukowcy również są użytkownikami Facebooka i z pewnością w jakiejś części używają go we celach zawodowych, chociażby do umawiania się na sympozja i konferencje, robocze dyskusje nad swoimi badaniami. Omawiany serwis staje się też dogodnym miejscem prowadzenia badań socjologicznych, ekonomicznych, czy psychologicznych. Veslawa Osińska w swoim artykule poleca badaczom stworzenie grafa społecznego, który przy wykorzystaniu trzech wymiarów, dwa z nich to te klasyczne, umiejscowione na osi XY, a trzeci z nich to kolor. W ten sposób może na przykład analizując powiazania między znajomymi ukazująca, jakie grupy mają powiązania z innymi i od czego one zalezą. W wyniku badań można stwierdzić, które osoby w środowisku naukowym mają największy wpływ na pozostałych.

Można równe jednostki naukowy kategoryzować w kwestii zainteresowań badawczych, czy narodowości i następnie szukać zależności, tendencji i paradoksów, które można później poddać szczegółowym badaniom12.

Poszczególne funkcjonalności omawianego serwisu społecznościowego mają zastosowanie w edukacji. Z powodu wspomnianych we wstępie doświadczeń grupy chcę potraktować oddzielnie i opisać w osobnym rozdziale swoje doświadczenia i spostrzeżenia dotyczące edukacyjnych walorów grup facebookowych.

Najczęściej osoby, które mają ambicje by być popularyzatorami wiedzy zakładają strony, które w formie postów, najczęściej podpartych grafiką lub fragmentem filmu mają wzbudzić zainteresowanie użytkowników serwisu, którego wyznacznikiem dla większości użytkowników jest ilość polubieni i udostępnień. Oczywiście główną zasadą jest chęć bo jeśli, ktoś korzysta z portalu i celowo pomija treści edukacyjne skupiając się na rozrywce, to na pewno go nie zmusimy.

11

J. Malinowska, Razem czy osobno? Z rekonstrukcji mikroświatów nauczycieli, [w:] Mikroświaty…, s.74 V. Osińska, T. Komedziński, Wizualizacja sieci społecznych w nauce [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://repozytorium.umk.pl/handle/item/1779.

12

11

Facebook jest miejscem, gdzie młodzi ludzie najczęściej poszukują najbardziej cenionych treści. Kryterium bardzo ważnym dla młodych ludzi jest ilość polubień, udostępnień i komentarzy. Jeśli nauczyciel podjedzie do wykorzystania serwisu w sposób odpowiedzialny może podzielić się sukcesem ucznia i sprawić, że będzie bardziej zmotywowany do dalszej pracy.

Najbardziej rozsądnym wyjściem jest podlinkowane na Facebooku informacji ze strony szkoły lub innej instytucji, dzięki czemu o sukcesie edukacyjnym dowie się większa liczba użytkowników13.

Facebook

jest

miejscem

gdzie

łatwo

dokonać

integracji

osób

o

podobnych

zainteresowaniach. Ma to szczególne znaczenie w przypadku gdy hobby jest niszowe, a osoby współzainteresowane

tematem

mogą

korzystać

z

bezpłatnej,

wygodnej

platformy

komunikacyjnej. W tym przypadku materializuje się w pełni idea globalnej wioski. Wówczas tego typu społeczność niezależnie, czy to grupa, strona staja się podstawnym źródłem, nieraz o fachowym, specjalistycznym charakterze. Przykładem jest społeczność skupiona wokół strony „Kultura i obyczaje w XIX wieku”. Osoby zainteresowane tematyką znajdą tam mnóstwo szczegółowych informacji podpartych bogatym materiałem ilustracyjnym, który przy systematycznym aktualizowaniu treści staje się kompendium wiedzy o tej dość szczegółowej tematyce. Strona ta licząca ponad 15 tysięcy użytkowników14. Dla miłośników przyrody można znaleźć grupy zainteresowano poszczególnymi gatunkami roślin, czy zwierząt. Na przykład w jasny sposób definiuje swoje cele założyciel grupy „Sowy polskie”, która mówi o publikacjach na temat sów, podejmuje kwestie ich ochrony oraz zbiera dane do powstającego Atlasu Sów Polskich15.

Facebook nadaje się do publikacji albumów z fotografiami, które bardzo wygodnie można opisać, skatalogować w albumie i umożliwić komentowanie. W ten sposób twórcy stron tworzą łatwo dostępne repozytorium fotografii, zbogacone o ciekawe informacje, wokół, których powstaje mniejsza lub większa społeczność, która zbogaca treści o własne spostrzeżenia. Jako historyk korzystam tego typu stron w swojej pracy zawodowej: 

„Historia w fotografii i malarstwie” – 10000 polubień16,

13

R. Hubbell, M. Kuhl, Efektywne wykorzystanie nowych technologii na lekcjach, Warszawa 2015 (EBOOK format: MOBI) 14 Facebook: Kultura i obyczaje w XIX w. [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Kultura-i-obyczaje-w-XIX-wieku-949415675083036/?fref=ts.

15 Facebook: Sowy Polskie [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/795295937183020/.

16 Facebook: Wojenne Lata [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/WojenneLata/?fref=ts.

12



„Polska na starych fotografiach” – 20000 polubień17,



„Specyficzne fotki historyczne” – 1200 polubień18,



„Lata 20., lata 30.” – 6000 polubień19.

Największa stroną o tematyce historycznej jest „Historia jakiej nie znacie”. Polubiona została przez ponad 170000 użytkowników. O realnym zainteresowaniu świadczy ponad 24000 komentarzy. Wstawiono tam kilka tysięcy zdjęć w tematycznych albumach, a każda z fotografii jest dokładnie opisana, niektóre z albumów tworzy wartościową monografie jakiegoś zagadnie, jak na przykład propaganda na polskich banknotach w PRL, czy stworzenie kolaży fotografii historycznych z współczesnymi ukazującymi to samo miejsce, jak to zrobiono w przypadku Krakowa, czy miast angielskich20.

Działanie tych strony stawia pod znakiem zapytania prawo własności wspomnianych fotografii. Gdyż polscy twórcy stron facebookowych zdają się nie zwracać uwagi na prawa do fotografii i wstawiają je bez ograniczeń. Pod tym względem o wiele bezpieczniejsza wydaje się zamknięta grupa, gdyż tam o tym kto może oglądać zawartość decyduje sam administrator. W kwestii stron o charakterze edukacyjnym nie spotkałem się z sytuacją, w której autor ponosił odpowiedzialność za wykorzystanie mediów, które nie należały do niego. W polskim prawie istnieją dwa rodzaje praw własności autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. W przypadku tych pierwszych wypada posiadać zgodę autora, prawa majątkowe z kolei mogą być podstawą dla uzyskania odszkodowania za użycie filmu, czy fotografii na portalu społecznościowym21. Łatwość i szybkość oraz znaczna powszechność nie mogą z serwisu uczynić oficjalnego narzędzia edukacyjnego. Po pierwsze publikacja treści edukacyjnych wymaga systematyczności i szybkich reakcji, bo szczególnie najmłodsza grupa szybko się zniechęca jeśli nie napotyka na właściwą informację zwrotną. Serwis nie nadaje się na repozytorium wiedzy, gdyż jest na to zbyt dynamicznym medium. O ile więc można tam wstawić zadania z krótkim terminem realizacji, to

17

Facebook: Polska na starych fotografiach [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/polskaoldphoto/?fref=ts.

18 Facebook: Wojenne Lata [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/WojenneLata/info/?entry_point=page_nav_about_item&tab=page_info.

19 Facebook: Lata 20 Lata 30 [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Lata20Lata30/info/?entry_point=page_nav_about_item&tab=page_info.

20 Facebook: Historia jakiej nie znacie [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/historiajakiejnieznacie/photos/a.628206870669297.1073742020.281476328675688/6282 07124002605/?type=3&theater.

21 Prawo w fotografii ,czyli jakie zdjęcia możemy publikować? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://kameralna.com.pl/prawo-fotografii-zdjecia-mozemy-publikowac-internecie/.

13

nie będzie dobrym miejscem przechowywania notatek, gdyż nowe treści po prostu „zasypują” te dawniejsze i nie zawsze ktokolwiek jest w stanie dostać się do treści opublikowanych stosunkowo niedawno. Nie może on więc pełnić funkcji wirtualnego zeszytu, do czego o wiele bardziej nadaje się któryś z wirtualnych dysków. Rola nauczyciela w takiej sytuacji zmienia się, gdyż stopniowo odchodzi on od twórcy materiałów do zarządzającego wiedzą, której w sieci występuje raczej nadmiar. Zarządzanie przy użyciu Facebooka to raczej dawkowanie jej tak by była skutecznie wykorzystywana podczas działań projektowych22.

Facebook jest miejscem, gdzie każdy użytkownik nie posiadający żadnych specjalnych umiejętności jest w stanie prostą stronę internetową. Funkcjonalność tej strony jest zdecydowania dopasowana do potrzeb biznesu, lecz na potrzeby edukacyjne tego typu strona może pełnić funkcje przestrzeni, w której przedstawione zostaną efekty działań grupy projektowej.23 Sam kiedyś podsunąłem ten pomysł swoim uczniom, którzy przygotowując projekt gimnazjalny na temat uzbrojenia stworzyli stronę, na której zamieszczali informacje i media dotyczące wspomnianej tematyki.24 Nie zawsze władzę oświatowe zezwalają na integracje portalu społecznościowego ze środowiskiem szkolnym. W federalnych Niemczech jeden z landów Nadrenia-Palatynat zabrania się nauczycielom jakiekolwiek prób komunikowania się z uczniami za pośrednictwem Facebooka, polubienia ich postów, czy posiadania ich w gronie znajomych. Organy nadzoru nad edukacją motywują to możliwością zbytniego skrócenia dystansu na linii uczeń-nauczyciel oraz tym, że Facebook jest miejscem gdzie następować może wykorzystywanie danych osobowych dla celów biznesowych.25 O krok dalej poszły władze amerykańskiego stanu Missouri zabroniły nauczycielom kontaktów nawet z byłymi uczniami. Tomasz Zdunek z serwisu edulandia.pl, w swoim artykule przedstawia zarówno pozytywne i negatywne aspekty wykorzystywania Facebooka w edukacji szkolnej.

26

Jest powszechne w większości artykułów dotyczących tej tematyki. Autor

22

J. Aleksandrowicz, Facebook i cechy narzędzi społecznościowych – wykorzystanie w edukacji [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.superbelfrzy.edu.pl/edu-refleksje/facebook-i-cechy-narzedzispolecznosciowych-wykorzystanie-w-edukacji/.

23 Jak efektywnie korzystać z Facebooka w szkole? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.edunews.pl/narzedzia-i-projekty/narzedzia-edukacyjne/1894-jak-efektywnie-korzystac-z-facebooka-wszkole.

24 Facebook: Historia Uzbrojenia [online]. [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Historia-uzbrojenia-strona-dla-miłośników-wojskowości-440372779456764/?fref=ts.

25 Nadreńscy nauczycieli nie zalajkuja wpisu ucznia. Zabronione [online] , [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://wyborcza.pl/1,76842,14847346,Nadrenscy_nauczyciele_nie_zalajkuja_wpisu_ucznia_na.html.

26 T. Zdunek, Nauczyciel na Facebooku, [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.edulandia.pl/edukacja/1,101865,10641322,Nauczyciel_na_Facebooku.html.

14

wprowadził zasady, których przestrzegać powinien nauczyciel korzystający z serwisu w swoich zawodowych działaniach. Zasady te dotyczą: 

pierwszeństwa zaproszeń ze strony ucznia,



określenia dopuszczalnej tematyki rozmowy i podstawowych zasad komunikowania się,



przewagi publicznej konwersacji ( tzn. jako postów widzianych przez wszystkich użytkowników),



zakazu przeglądania profilu ucznia,



unikania krytykowania, grożenia konsekracjami za pomocą portalu.

Ja sam w swojej pracy zawodowej staram się do tych zasad stosować. W tym celu na potrzeby projektów przeze mnie realizowanych, czy też kółek zainteresowań tworzę robocze grupy w których wymiana informacji toczy się w formie komentarzy. Zwracam jednocześnie uwagę na ignorowanie wiadomości od osób, które nie ukończyły trzynastego roku życia, gdyż one nie powinny zgodnie z zasadami serwisy w ogóle być jego użytkownikami.

O tym jak bardzo serwis wpływa na edukacje jest fakt, że facecja dotycząca Idów Marcowych trafiła do publikacji Instytutu Badań Edukacyjnych „Jak rozwijać umiejętności historyczne w gimnazjum?” Pracownicy tej instytucji zajmowali się tworzeń podstawy programowej i egzaminów dla wszystkich szczebli edukacji w Polsce, więc istnieje szansa by tego typu zadanie trafiło kiedyś na egzamin27.

Same facecje są ciekawym pomysłem, który realizowany jest na wysokim poziomie i dostarcza rzetelną wiedzę historyczną przy okazji dostarczając treści humorystyczne. Pomysł polega na to, że autorzy ukazują znane wydarzenia historyczne lub literackie w taki sposób, jakby istniały wówczas współczesne media społecznościowe. Forma idealnie trafia do młodych ludzi, lecz by w pełni czerpać z niej treści humorystyczne należy poznać i zrozumieć dany kontekst historyczny. I dopiero wtedy możemy cieszyć się i wyciągać wnioski z komentarzy uczestników Zjazdu Gnieźnieńskiego, Obiadów Czwartkowych, czy Sejmu Rozbiorowego. Facecje mogą być wykorzystane w praktyce edukacyjnej jako pomoc dydaktyczna, lecz pewnym ograniczeniem są występujące w niektórych komentarzach wulgaryzmy i dwuznaczne skojarzenia28.

27

K. Jasik, J. Lorenc, K. Mrozowski, J. Staniszewski, Jak rozwijać umiejętności historyczne w gimnazjum?, Warszawa 2014, s. 26.

28 Facebook: Facecje [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Facecje/.

15

Rozdział 4 Edukacyjne grupy na Facebooku

Grupa na Facebooku to jedna z podstawowych dziś funkcjonalności na portalu. Polega ona na tworzeniu społeczności, która tworzy się przez system zaproszeń przyjęć do grupy. Powstaje wówczas grupa dyskusyjna, którą kieruje administrator. Ta funkcjonalnośc serwisu Marca Zuckenberga, zdecydowała o upadku większości serwisów tworzących społeczności, takich jak popularne niegdyś w Polsce serwis grono.net. W myśl idei twórców Facebooka ma on się stać stroną startową dla większości działań użytkownika w sieci, co w znacznym zakresie mu się dotychczas udaje.

Istnieją trzy rodzaje widoczności dla grup na omawianym serwisie. Grupę otwartą widzą wszyscy użytkownicy portalu, mogą dodawać tam posty oraz widzieć jej pełną zawartość. Do grupy zamkniętej można dołączyć uzyskując zgodę administratora. Z kolei grupa tajna jest niewidoczna, aż do momentu gdy administrator nas do niej zaprosi i my przyjmiemy do niej zaproszenie29.

Grupy są wygodnym narzędziem dla wymiany informacji i plików pomiędzy użytkownikami. Ogromna większość studentów jednego kierunku, czy klas w szkole tworzy grupę na której załatwiają wszystkie sprawy związane z edukacją zarówno w kwestiach naukowych jak również

organizacyjnych i prywatnych. Zjawisko jest powszechne, a jego

znaczenie dla kształcenia milionów ludzi w naszym kraju ogromne. Mimo tego temat nigdy nie został dostatecznie zbadany, po części z tego, że grupy mają na tyle prywatnych charakter, że nikt nie zostanie dopuszczony do badań, a po drugie wnioski z takowych mogły by być zbyt banalne. W każdym razie takich grup działa w Polsce pewnie kilka milionów i z pewnością ułatwiają one pobieranie nauki.

Wiedzę o temacie mojej pracy również można zdobywać za pośrednictwem grup. Bardzo pomocną jest grupa „Social media”, która oferuje swoim członkom merytoryczne wsparcie w tematyce mediów społecznościowych. Dość szczegółowy regulamin wymaga od użytkowników znacznej dyscypliny i jednoznacznie określa tematykę poruszanych wątków. Istniejący tam zakaz powielania zapytań, na które odpowiedź ma wyszukiwarka Google.pl sprawia, że grupa jest

29

Centrum Pomocy Facebooka [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/help/167970719931213.

16

miejscem, które z pewnością ułatwi nam rozwiązanie naszego problemu związanego z social media30.

Przykładem grupy, która odgrywa ogromną rolę w wymianie informacji jest Biblio, która powstała jako forum wymiany myśli między bibliotekarzami i dziś pełni znaczną rolę jako głos tego środowiska. Liczące prawie dwadzieścia tysięcy użytkowników multimedialne środowisko staje się stale aktualizowany źródłem wiedzy, platformą która sprawia, że nowe trendy i rozwiązania w pracy bibliotekarza są dostępne określonym ludziom w tej branży i zdają się odgrywać w codziennej pracy większą rolę niż fachowe czasopisma dotyczące tej tematyki31.

Najciekawszą grupą dotyczącą historii jest grupa „Historia nauczycielką życia”. Liczy ona niespełna 5000 członków. Podstawową zasadą grupy jest publikowanie wyłącznie treści dotyczących tematu. Osoby, które publikują treści innego typu musza liczyć się tym, że ich posty będą usunięte, a użytkownik może być z grupy wykluczony. Wśród członków grupy przeważają nauczyciele. Należy zwrócić uwagę na znaczną liczbę osób publikujących treści. Pojawiają się tam posty, które udostępniają jaką treść Internetu, są recenzją książki lub filmu. Pojawiają się tam również artykuły tworzone przez członków grupy.32 Niezmiernie ciekawą grupą jest „Historia transportu ciężarowego w Polsce”. Licząca około 9000 członków grupa jest obszernym kompendium wiedzy o polskich samochodach ciężarowych. Grupa jest pełna fotografii wszystkich modeli Jelczy, Starów, a także pierwszych zachodnich ciężarówek, które na początku lat 90-tych zaczęły powoli jeździć po polskich drogach.33 Doskonale sprawdza się ta funkcjonalność w promowaniu historii lokalnej. Niemal wszystkie miasta posiadają grupy, które zrzeszają osoby zainteresowane sprawami miasta i tam wymieniają się informacjami na temat dziejów miejscowości lub jej spraw bieżących. Bardzo wygodnie jest linkować rożnego rodzaju informacje medialne na temat miejscowości. Jest idealny miejscem do wstawiania starych fotografii i dokumentów.

Dokonałem kwerendy grup dotyczących miasta Włocławek i spośród kilkudziesięciu grupach noszących posiadających nazwę miasta. Cztery mają walory edukacyjne. Dwie grupy 30

Facebook: Social media [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/socialmediaPL/?fref=ts.

31 M. Śliwińska, Biblio - nowa forma komunikacji. „Biuletyn EBIB” [online] 2013, nr 6 [dostęp 28 czerwca 2016].

Dostępny w World Wide Web: http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/83.

32 Facebook: Historia nauczycielką życia [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/historia.nauczycielka.zycia/ 33 Facebook: Historia transportu w Polsce [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://40ton.net/historyczne-zdjecia-polskich-ciezarowek-na-facebooku-czyli-zaproszenie-do-dwoch-ciekawychgrup/.

17

działają na zasadach opisanych w poprzednim akapicie, skupione na wstawianiu historycznych fotografii „Włocławek jaki pamiętamy” oraz „Włocławek stary i młody na zdjęciach” jedna z grup dotyczy tematyki ekologicznej i środowiska przyrodniczego w mieście, zaś jedna grupa zajmuje się linkowaniem ciekawych informacji o mieście.34 Ja jako absolwent historii i nauczyciel tego przedmiotu w swoim rodzinnym mieście zacząłem spotykać się ze stwierdzeniem, że miasto Lubień Kujawski mimo długich dziejów ma kompletnie nie zbadaną przeszłość, brakuje jakiejkolwiek monografii, czy innych materiałów dotyczących miasteczka. Sam podejmując się próby zdobycia wiedzy założyłem grupę Facebooków „Lubień Kujawski – historia”, którą administruje od ponad trzech lat. W myśl pierwotnych założeń do grupy należeć miały wyłącznie osoby zainteresowane tematyką, stąd wysłałem zaproszenia do lokalnych pasjonatów historii oraz swoich byłych uczniów szczególnie zainteresowanych przeszłością. Liczne apele i wątki historyczne, które tam wrzuciłem nie przynosiły należytego zainteresowania, więc postanowiłem zmienić strategie i postanowiłem skupić się na fotografiach i filmach z przeszłości miasteczka. Od tego momentu rozpoczął się gwałtowny wzrost zainteresowania grupą, która obecnie liczy sobie ponad 1600 członków, czyli więcej niż całkowita liczba mieszkańców. Do dnia dzisiejszego w swojej grupie upubliczniłem około 600 fotografii, z których większość osobiście odnalazłem, zeskanowałem, opublikowałem i opisałem w swojej grupie. Z czasem grupa została wzbogacona o galerię filmów, które sam zdobywałem zgrywając je z kaset VHS lub płyt DVD i publikując bezpośrednio na Faceboku, z czego z czasem zrezygnowałem na rzecz publikacji na serwisie youtube, i tyko udostępnianiu je w swojej grupie jako linki35.

Taka podbudowa stała się platformą to pierwotnego celu, czyli zainspirowania grupy zainteresowanych historią miasta Lubień Kujawskim do prowadzenia dyskusji w tym temacie.

Sam jako badacz lokalnej historii przedstawiłem kilka odkryć i hipotez, które spotykały się z licznym reakcjami członków grupy, z których większość to wypowiedzi merytoryczne i wnoszące realne korzyści dla moich badań. Dziś grupa jest powszechnie znana, przez młodzież traktowana jest jako najbardziej wiarygodne źródło informacji na temat przeszłości miasta, dla starszych miejsce gdzie mogą znaleźć zdjęcia ze swojej młodości, a nawet znajomych, z którymi utracili przed laty kontakt. Grupa została zauważona i doceniona przez miejscowe władzę i lokalne media i moim zdaniem jest jedną z najprężniej działających tego miejsc na Facebooku.

34

Facebook: Włocławek [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/ search/str/włocławek/keywords_groups.

35 Filmowa relacja w imprezy historycznej „Lubien Kujawski w PRL” [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:https://www.youtube.com/channel/UCApVfX8NmtKZnBLjjiYgZBw.

18

Istnienie i działalność grupy przyniosły efekt w realnym świecie, gdyż dzięki tej płaszczyźnie porozumienia udało się wydać 24 stronicowy folder opisujący przeszłość miasta, a w dniu 3 czerwca 2016 roku odbyła się impreza historyczna „Lubień Kujawski w PRL” podczas, której licząca ponad setkę osób grupa zaproszonych gości, dyskutowała na temat dziejów Lubienia Kujawskiego w poprzedniej epoce. Szukając alternatywnych rozwiązań założyłem pod tą samą nazwą stronę facebookową, oraz konto w systemach Google, lecz to grupa niezmienne cieszy się popularnością. Jej przewaga polega na tym, że ja osobiście decyduje, kto może widzieć treści, wprowadzić regulamin, dzięki któremu skutecznie unikam spamowania i niechcianych reklam oraz mogę ograniczać aktywność osób wypowiadających się nie na temat. Mam nadzieje, że grupa będzie się dalej rozwijać i niezależnie od tego jakie działania w ramach popularyzacji lokalnej historii będę podejmował grupa zostanie jako miejsce prowadzenie owocnych dyskusji dotyczących tejże tematyki36.

Rysunek 2. Fanpage miłośników historii Lubienia Kujawskiego na Facebooku Źródło: Facebook: Lubień Kujawski - historia [online] dostęp 5 lipca 2016. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/ 265937456867935/?fref=ts.

36

Facebook: Lubień Kujawski - historia [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/265937456867935/.

19

Rozdział 5 Zagrożenia wynikające z użytkowania Facebooka

Jak widać w swojej pracy przedstawiłem mnóstwo przykładów pozytywnego wykorzystania omawianego serwisu społecznościowego. Ja każde narzędzie jednak może być wykorzystane na różne sposoby, w tym do czynienia złych rzeczy. Równie często zdarzyć się może sytuacja gdy nieświadomie lub niecelowo portal odegra negatywną rolę w naszym życiu.

Zgodnie z zasadami Facebooka jego zarejestrowany użytkownik musi mieć ukończone 13 lat i w przypadku jeśli ktoś zgłosi, ze profil został założoony przez osobę młodsza serwis deklaruje jego usunięcie37.

Lista zagrożeń wynikających z nieodpowiedniego użytkownika portalu jest długa i tylko ludzka wyobraźnia ją ogranicza.

Brak możliwości skontrolowania użytkownika zakładającego swoje konto sprawia, ze każda osoba posiadająca pewne dane o człowieku lub instytucji może się pod nie podszyć i wykorzystać fałszywy profil do zaszkodzenia mu. Często ofiara takiego zjawiska nie zdaje sobie sprawy z tego co jest przyczyną negatywnych reakcji środo sika na jego osobę. Sytuacje takei zdarzają się nagminnie wśród młodzieży, ale przytrafiają sie także osobom publicznym.

Przykładem najbardziej spektakularnym był zakładanie fałszywych kont Ewie Łętowskiej sędzi Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku i pierwszego rzecznika praw obywatelskich.38 Innym znanym i wykorzystanym w walce politycznej przypadkiem podszywania był przypadek fałszywego konta córki kandydującego wówczas na prezydenta Andrzeja Dudy, której rzekomym cytatem posłużył się dziennikarz Tomasz Lis. Sprawa szerokim echem obiła się w mediach i uświadomiła części użytkowników jak łatwo można paść ofiarą tego tupu ataku39.

Facebook jest potężnym narzędziem w rękach wierzycieli. Dłużnik powinien uważać na zdjęcia, które publikuje, gdyż może tam pokazać składniki swojego majątku, które ukrywa przed osobom i instytucjom, którym jest winien pieniądze. Samo uzyskanie pożyczki też często zależy 37

Centrum pomocy Faecebooka [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/help/157793540954833.

38 E. Siedlecka, Facebook ma gdzieś twoja twarz. Wnioski po kradzieży tożsamości prof. Ewy Łetowskiej [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://wyborcza.pl/1,76842,17245749, Facebook_ma_gdzies_twoja_twarz__Wnioski_po_kradziezy.html.

39 Wpadka w programie „Tomasz Lis na żywo”. Cytowali wpis z fałszywego konta Kingi Dudy [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Wpadka-w-programie-TomaszLis-na-zywo-Cytowali-wpis-z-falszywego-konta-Kingi-Dudy,wid,17548287,wiadomosc.html.

20

od naszej tożsamości w sieci, gdyż coraz częściej organy podejmuję ostateczne decyzje po zapoznaniu się z profilem użytkownika ubiegającego się o kredyt40. Portal może nam zaszkodzić w zdobyciu pracy lub zaszkodzić nam już po jej zdobyciu. Pracodawca jest w stanie dzięki danym, które sami udostępniamy sprawdzić, czy informacje zawarte w CV są prawdziwe, czy jak wykorzystujemy zwolnienie lekarskie i w razie może pełnić funkcję dowodu na nasze nieuczciwe zachowania. Dane z portalu mogą zaszkodzić naszemu życiu rodzinnemu, mogą być argumentem lub dowodem w sprawach sądowych dotyczących złej opieki nad dziećmi, czy zdrady małżeńskiej. Jak twierdzi Gazeta Prawna wydruk informacji z Facebooka może być pełnoprawnym dowodem w sprawie rozwodowej, czy o ustalenie aliantów41.

Facebook oferuje tyle atrakcji, że z pewnością istnieje sporo ryzyko uzależnienia się od jego użytkowania. Według danych przytoczonych przez Gazetę Wyborczą ponad 40% jego użytkowników spędza przeglądając go ponad 6 godzin tygodniowo, a co dziesiąty ponad 8 godzin dziennie. Tak duże spędzanie czasu na tym portalu z pewnością obniża nam efektywność pracy i wpływa niekorzystnie na nasze relacje ze światem realnym42.

Facebook jest środowiskiem wykorzystywanym przez przestępców do śledzenia swoich ofiar z dobywaniu informacji o nich w celu wykorzystania ich dla swoich celów. Informacje zostawiane przez użytkowników portalu pozwalają na zdobycie informacji na temat zwyczajów, posiadanego majątku, czy relacji z innymi ludźmi.

Bardzo wielu ludzi tworząc swój profil mija się z rzeczywistością i stara się przedstawić swoje życie lepiej niż to wygląda w rzeczywistości. Powodować to może, że część osób może popadać w kompleksy spowodowane zaniżoną samooceną i niemożnością dorównania osobie, która idealizuje swój wygląd, pracę lub życie.

Każdy użytkownik portalu musi się liczyć z tym, że padnie ofiarą obrażania lub prześladowania w przypadku, gdy zakładamy profil lub podejmujemy dowolną aktywność w serwie narażamy się złośliwe komentarze, ataki ze strony innych. Hejtowanie na Facebooku jest ograniczone z powodu faktu, że zwykle profile sa podpisywane z imienia i nazwiska, lecz nie jest to zawsze przestrzegane, a niektórzy nie zważają na to, że nie są anonimowi.

40

K Dailey, Jak zrujnować sobie życie z Facebookiem [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://life.forbes.pl/artykuly/sekcje/Styl-zycia/jak-zrujnowac-sobie-zycie-z-facebookiem,5518,2.

41 M. Kuś. Facebook jako dowód w sprawie – czy to możliwe? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/650736,facebook-jako-dowod-w-sprawie-rozwodowej-czy-tomozliwe.html.

42 A. Włodarski, Dlaczego Facebook tak uzaleznia? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:,, http://wyborcza.pl/1,75400,14530468,Dlaczego_Facebook_tak_mocno_uzaleznia_.html.

21

Wielokrotnie w mediach pojawiało się stwierdzenie, że Facebook nie jest wolny od pedofilii. Konkretne sytuacje potwierdzają tę regułę. Podstawowe zagrożenie są dwojakiego rodzaju, po pierwsze nieodpowiedzialni rodzice wstawiają na swoje profile lub pozwalają swoim podopiecznym wstawiać zdjęcia własnych pociech. Zagrożenie drugie wynika z faktu, że dzieci będące użytkownikami serwisu mogą być narażone na kontakt z pedofilem, który może wykorzystać to mediów do nawiązania kontaktu i umówienia spotkania w realnym świecie43.

Niebezpieczne jest też użytkowanie funkcjonalności pod nazwą wydarzenie. Przekonała się o tym 23-latka z Krakowa, która utworzyła wydarzenie na Facebooku, w którym zaprosiła na imprezę wszytki chętne osoby. Okazało się, że na ognisku, które zorganizowała pojawiło się ok.

22 tysięcy osób. Studentce postawiono zarzuty zorganizowania nielegalne imprezy masowej oraz obciążone szkodami wynikłymi z tej internetowej inicjatywy44.

43

J. Szczęsny, To nie mit- pedofile działają również na Facebooku [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:, http://antyweb.pl/to-nie-mit-pedofile-dzialaja-rowniez-na-facebooku/.

44 M. Gąsior, 8 lat więzienia za organizację imprezy na Zakrzówku. 23-latka, która założyła wydarzenie na Facebooku z zarzutami [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://natemat.pl/81303,8-latwiezienia-za-organizacje-imprezy-na-krakowskim-zakrzowku-23-latka-ktora-zalozyla-wydarzenie-na-facebookuuslyszala-zarzuty

22

Podsumowanie

Facebook jest obecnie jednym z najpotężniejszych mediów i nie jesteśmy w stanie dziś ignorować jego wpływu na którąkolwiek ze sfer życia. Może być dogodnym narzędziem zarówno w marketingu jak również w edukacji. Może pełnić wiele pożytecznych funkcji jeśli jest dobrze wykorzystany. Z drugiej strony jest narzędziem niebezpiecznym i przedstawiając przykłady szkód, które wyrządzono przy jego użyciu należy podchodzić do niego z wielką ostrożnością.

Rozwiązaniem tych kwestii jest wiedza, której brakuje szczególnie młodym ludziom, którzy samodzielnie poznają jego tajniki i nie zawsze są w tej społeczności bezpieczni. Serwis tylko z pozoru jest prosty i intuicyjny w swoim użytkowaniu o czym świadczy to jak wiele osób dorosłych świadomie lub nie szkodzi własnemu wizerunkowi poprzez użytkowanie tego serwisu.

23

Bibliografia

Źródła: Facebook: Historia transportu w Polsce [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://40ton.net/historyczne-zdjecia-polskich-ciezarowek-na-facebooku-czyli-zaproszenie-do-dwoch-ciekawychgrup/.

Facebook: Facecje [online] [dostęp https://www.facebook.com/Facecje/.

5

lipca

2016].

Dostępny

w

World

Wide

Web:

Facebook: Historia jakiej nie znacie [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/historiajakiejnieznacie/photos/a.628206870669297.1073742020.281476328675688/6282 07124002605/?type=3&theater.

Facebook: Historia nauczycielką życia [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/historia.nauczycielka.zycia/.

Facebook: Kultura i obyczaje w XIX w. [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Kultura-i-obyczaje-w-XIX-wieku-949415675083036/?fref=ts.

Facebook: Lata 20 Lata 30 [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World https://www.facebook.com/Lata20Lata30/info/?entry_point=page_nav_about_item&tab=page_info.

Wide

Web:

Facebook: Lubień Kujawski - historia [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/groups/265937456867935/.

Facebook: Polska na starych fotografiach [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/polskaoldphoto/?fref=ts.

Facebook: Samorząd Uczniowski ZPO w Lubieniu Kujawskim [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/ zpolubien/?fref=ts.

Facebook: Social media [online] [dostęp 5 lipca https://www.facebook.com/groups/socialmediaPL/?fref=ts.

2016].

Dostępny

w

World

Wide

Web:

Facebook: Sowy Polski [online] [dostęp 5 https://www.facebook.com/groups/795295937183020/.

2016].

Dostępny

w

World

Wide

Web:

World

Wide

Web:

Wide

Web:

lipca

Facebook: Włocławek [online] [dostęp 5 lipca 2016]. https://www.facebook.com/search/str/włocławek/keywords_groups.

Facebook: Wojenne Lata [online] [dostęp https://www.facebook.com/WojenneLata/?fref=ts.

5

lipca

2016].

Dostępny Dostępny

w w

World

Opracowania: Bednarska M., Fora internetowe, blogi, portale społecznościowe – mikro- czy makroświaty społeczne, [w:] Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji, pod red. M. Pryszmont-Ciesielskiej, Wrocław 2011, s. 41-55.

Cyndecka M., Facebook wspólną platformą wymiany doświadczeń. W kierunku edukacji otwartej, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

Gawecka M., Dwa światy – jak portal Facebook wpływa na świat rzeczywisty i odwrotnie, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

24

Hubbell R., Kuhn M., Efektywne wykorzystanie nowych technologii na lekcjach, Warszawa 2015.

Jagiełło-Rusiłowski A., Imanchiev Z., Mirzaev S., Manifestations of intercultural ceompetensce on Facebook/VK profiles of Odyssey of the Mind participansts, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

Malinowska J., Razem czy osobno? Z rekonstrukcji mikroświatów nauczycieli, [w:] Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji, pod red. M. Pryszmont-Ciesielskiej, Wrocław 2011, s. 73-89.

Rutka M., Czy Facebook może pełnić funkcję edukacyjną w podobny sposób jak pełni funkcję reklamowomarketingową? Czy polscy nauczyciele i uczniowie są na to otwarci?, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

Rutka M., Tożsamość na Facebooku – przypadek Benedicta Garretta i co z tego wynika dla nas wszystkich, a szczególnie dla nauczycieli, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

Staniuk-Rabenda I., Facebook – wirtualne więzienie dla młodych, [w:] Fenomen Facebooka. Społeczne konteksty edukacji, pod red. G. Penkowskiej, Gdańsk 2014 [ebook; format mobi].

Netografia: Aleksandrowicz J., Facebook i cechy narzędzi społecznościowych – wykorzystanie w edukacji [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.superbelfrzy.edu.pl/edu-refleksje/facebook-i-cechy-narzedzispolecznosciowych-wykorzystanie-w-edukacji/.

Centrum Pomocy dla reklamodawców [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/business/help/433385333434831.

Centrum Pomocy Facebooka [online] [dostęp https://www.facebook.com/help/167970719931213.

5

lipca

2016].

Dostępny

w

World

Wide

Web:

Dailey K, Jak zrujnować sobie życie z Facebookiem [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://life.forbes.pl/artykuly/sekcje/Styl-zycia/jak-zrujnowac-sobie-zycie-z-facebookiem,5518,2.

Facebook: Historia Uzbrojenia [online]. [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://www.facebook.com/Historia-uzbrojenia-strona-dla-miłośników-wojskowości-440372779456764/?fref=ts.

Filmowa relacja w imprezy historycznej „Lubien Kujawski w PRL” [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:https://www.youtube.com/channel/UCApVfX8NmtKZnBLjjiYgZBw. Gąsior M., 8 lat więzienia za organizację imprezy na Zakrzówku. 23-latka, która założyła wydarzenie na Facebooku z zarzutami [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://natemat.pl/81303,8-lat-wiezieniaza-organizacje-imprezy-na-krakowskim-zakrzowku-23-latka-ktora-zalozyla-wydarzenie-na-facebooku-uslyszalazarzuty.

Jak efektywnie korzystać z Facebooka w szkole? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.edunews.pl/narzedzia-i-projekty/narzedzia-edukacyjne/1894-jak-efektywnie-korzystac-z-facebooka-wszkole.

Jasik K., Lorenc J., Mrozowski K., Staniszewski J., Jak rozwijać umiejętności historyczne w gimnazjum?, Warszawa 2014.

Kuś M., Facebook jako dowód w sprawie – czy to możliwe? [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/650736,facebook-jako-dowod-w-sprawie-rozwodowej-czy-tomozliwe.html.

25

Nadreńscy nauczycieli nie zalajkuja wpisu ucznia. Zabronione [online] , [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://wyborcza.pl/1,76842,14847346,Nadrenscy_nauczyciele_nie_zalajkuja_wpisu_ucznia_na.html.

Osińska V., Komedziński T., Wizualizacja sieci społecznych w nauce [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: https://repozytorium.umk.pl/handle/item/1779.

Owsianko T., Serce i Rozum na 1. Miejscu [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://blog.orange.pl/korporacyjny/entry/serce-i-rozum-nr-1-na-facebooku/.

Pisarski M., Facebook: krótka historia serwisu, który zmienił świat [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.komputerswiat.pl/artykuly/redakcyjne/2016/02/facebook-krotka-historia-serwisu Prawo w fotografii ,czyli jakie zdjęcia możemy publikować? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://kameralna.com.pl/prawo-fotografii-zdjecia-mozemy-publikowac-internecie/.

Reklama wódki „Żytnia Extra” wywołała skandal [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://wiadomosci.wp.pl/kat,1329,title,Reklama-wodki-Zytnia-Extra-wywolala-skandal,wid,17784537,wiadomosc. html?ticaid=11754d&_ticrsn=3.

Roge M., Zmiany w funkcjonowaniu serwisu społecznościowego Facebook i ich wpływ na jego użyteczność marketingową, „Acta Universtatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2013, nr 287, s. 1-2 Siedlecka E., Facebook ma gdzieś twoja twarz. Wnioski po kradzieży tożsamości prof. Ewy Łetowskiej [online] [dostęp 5 lipca 2016].

Dostępny w World Wide Web: http://wyborcza.pl/1,76842,17245749,Facebook_ma_gdzies_twoja_twarz__Wnioski_po_kradziezy.html.

Szczęsny J., To nie mit- pedofile działają również na Facebooku [online], [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:, http://antyweb.pl/to-nie-mit-pedofile-dzialaja-rowniez-na-facebooku/. Śliwińska M., Biblio - nowa forma komunikacji. „Biuletyn EBIB” [online] 2013, nr 6 [dostęp 28 czerwca 2016].

Dostępny w World Wide Web: http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/83.

Tur H., Liczba użytkowników Facebooka rośnie i rośnie [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.pcworld.pl/news/400763/Liczba.uzytkownikow.Facebooka.rosnie.i.rosnie.html.

Włodarski A., Dlaczego Facebook tak uzaleznia? [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:,, http://wyborcza.pl/1,75400,14530468,Dlaczego_Facebook_tak_mocno_uzaleznia_.html.

Wpadka w programie „Tomasz Lis na żywo”. Cytowali wpis z fałszywego konta Kingi Dudy [online] [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World Wide Web:http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Wpadka-w-programie-Tomasz-Lis-nazywo-Cytowali-wpis-z-falszywego-konta-Kingi-Dudy,wid,17548287,wiadomosc.html.

Zdunek T., Nauczyciel na Facebooku, [dostęp 5 lipca 2016]. Dostępny w World http://www.edulandia.pl/edukacja/1,101865,10641322,Nauczyciel_na_Facebooku.html.

Wide

Web:

26

Spis rysunków strona Rys 1. Fanpage Samorządu Uczniowskiego ZPO w Lubieniu Kujawskim na Facebooku

9

Rys 2. Fanpage miłośników historii Lubienia Kujawskiego na Facebooku

19

27