Esperanza ‘Emily’ Spalding
“Niet de gemakkelijke weg kiezen” Met voorgaande projecten Chamber Music Society (2010) en Radio
Music Society (2012) bewees Esperanza Spalding dat ze niet twee keer hetzelfde doet. Voor haar nieuwe album, Emily’s D+Evolution, gooide de bassiste en zangeres het roer 180 graden om. “Ik ga terug naar mijn jeugdjaren: naar dingen die ik wilde doen, maar die ik nooit heb opgepakt en die ik wil ontdekken.” TEKST: ANGELIQUE VAN OS FOTO’S:HOLLY ANDRES
Interview
“Op een avond zat ik bij Wayne Shorter thuis een documentaire te kijken over drummer Ginger Baker”
De open rauwe gitaarklanken en stuwende beat galmen door Paradiso. Twee achtergrondvocalisten zingen zachtjes, mompelend bijna. Vanaf de zijkant schuift ze in een smetteloze witte jurk, met lange vlechten en retro rode bril het podium op. Een heel andere look, enerzijds hip, anderzijds juist een beetje nerdy. Haar vertrouwde grote glimlach is er, maar haar blik is anders. Uitdagend, zoekend. Ze richt zich tot het publiek en zegt met pauzes alsof ze een gedicht voordraagt: “Welkom bij D+Evolution. Denk aan een berg. Een vulkaan, die lang heeft geslapen en nu langzaam ontwaakt. Die tot leven komt en… die op ontploffen staat. Ga met ons mee… Good Lava!” Esperanza Spalding geeft direct gas met een stevige basgroove. Ze brengt een mix van elektro, rock en fusion. De heldere zang van de Amerikaanse klinkt vol met stevige, lange uithalen, afgewisseld door ritmische melodieën. Dit is de Emily’s D+Evolution-tour, waarvan het gelijknamige album begin maart verschijnt. Het album is deels geproduceerd door Tony Visconti (David Bowie, Manic Street Preachers). Het nieuwe geluid stroomt door de aderen van de viervoudige Grammy-winnares. De show is een aaneenschakeling van theatrale intermezzo’s, vreemde songstructuren, pakkende zangthema’s, soms een rommelig brommende sound en bij vlagen uitbundige interactie tussen de musici. Dit is niet Esperanza Spalding die op het podium staat. Maak kennis met Emily, haar onderdrukte persoonlijkheid. Het kind in haar dat vrijheid en creativiteit in haar losmaakt, dat ergens diep van binnen zit en hunkert naar ontwikkeling. Naar groei. Hoe en waarom is Spalding deze metamorfose ondergaan? Wat is er gebeurd de afgelopen twee jaar? En wat maakt Emily in haar los? Miss D+ vertelt.
Twe e d e n a a m “Het was 17 oktober, 2013. Ik was in Austin, Texas, op tournee met Terri Lyne Carrington en Geri Allen. Midden in de nacht werd ik plotseling wakker. Ik had een sound in mijn hoofd en zag mezelf als Emily performen. Het was natuurlijk niet direct helder, eerder een zucht van de wind die je de juiste richting opstuurt. Maar ik wist dat ik daar iets mee moest doen, dus heb ik me daar de afgelopen twee jaar in verdiept. Emily verwijst naar mijn tweede naam, het is een deel van mezelf dat er altijd is geweest, maar dat niet of minder tot ontwikkeling is gekomen. De buitenwereld mag dat nu zien en ik wil dat deel van mezelf beter leren kennen en ontwikkelen. En voor de duidelijkheid: Esperanza doet iets anders dan Emily. Laatstgenoemde is een personage voor dit specifieke project. Emily staat in het midden, terwijl Esperanza altijd op de voorgrond staat. Nu zijn de rollen omgedraaid.”
A n te n n e “De muziek van Esperanza is overigens niet verdwenen of veranderd. Ik toon als Emily een ander 38 JA N UA R I / F E B RUA R I 2 016
www.jazzism.nl
gezicht van mezelf. Als ik met anderen speel, ben ik Esperanza. Dan draagt ik mijn haar waarschijnlijk in een afrokapsel en speel ik contrabas. Het klinkt misschien gek, maar mijn haar is mijn antenne. Emily’s haar hangt naar beneden, richt zich naar de grond. Ik ga diep ondergronds, zoekend naar mezelf. Terug naar mijn oorsprong. Naar mijn primaire ambiguïteit. Ik speel geen contrabas, maar elektrische bas. Als Esperanza reikt mijn haar naar de hemel, evenals mijn staande bas. De akoestische bas staat van nature al stevig in de grond.”
Powert rio “Het project kwam als een ingeving want ik zat midden in een break. Ik toerde niet als bandleider. Ik was gedesillusioneerd door alle bullshit en drama om me heen. Ik moest navigeren door ellende en afleiding binnen mijn management en band. Daar wilde ik niet mee bezig zijn als artiest, want het had niets te maken met musiceren. Ik heb daar toen een punt achter gezet. Ik vond het heerlijk om niet in het middelpunt te staan als leider. Ik was destijds niet op zoek voor een volgende stap. Ik wilde gewoon spelen en groeien als artiest. Nu ik erop terugkijk, zie ik hoe waardevol dat moment was. Het was een heerlijk proces om de muziek te schrijven, het concept uit te werken en de band samen te stellen. In de oriëntatiefase dacht ik vanuit melodie en sound, nog niet vanuit de instrumentatie van de band. Op een avond zat ik bij Wayne Shorter thuis een documentaire te kijken over drummer Ginger Baker en toen wist ik het: het moet een powertrio worden! En backing vocals kunnen de toplagen van de melodie mooi kleuren. Terwijl ik de film zat te kijken, realiseerde ik me dat bijna alle bandleden van Cream begonnen zijn als jazzmuzikanten. Het was overduidelijk en viel volledig op z’n plek. Ik dacht gelijk aan trio’s als Stone Alliance en Trio of Doom waar ik vroeger al naar luisterde en hoeveel sound en arrangementen je kunt produceren met slechts drie mensen. Het was overigens heel tof om dit te delen met Wayne. Hij is zo bemoedigend, hij zei: ‘Go for it! Hell yeah! Laat niemand je van je idee weerhouden’.”
Tunnel “Met D+Evolution open ik symbolisch een tunnel uit het verleden naar de toekomst. Nu sta ik tussen die twee momenten in. Want je kunt niet ergens anders zijn dan in het hier en nu. Toch gaat dit project niet zozeer over tijd, het is een metafoor voor het krijgen van ‘een onvoldoende in je ontwikkeling’. Het is een kritiekpunt richting vastgeroeste onderwijssystemen, waar alleen hoge cijfers gelden, terwijl elke leerling die z’n best doet, iets leert. Je blijft elke dag in beweging en groeien. Ik - en vele mensen met mij - krijg het gevoel niet te kunnen participeren in academische werelden of binnen intellectuele gemeenschappen omdat je niet uitblinkt door hoge cijfers. Ik studeerde me vroeger suf en was
Esperanza Spalding
geïnteresseerd in de leerstof, maar ik zakte soms toch voor een toets. Ik schaam me daar nu niet meer voor. Ik ontwikkel, groei elke dag en dat is wat telt. Het is geen mislukking. Het is goed om tegen jezelf te zeggen: ‘Het is oké, want ik heb het beste uit mezelf gehaald.’ Zolang je vooruitkijkt, vindt er altijd een evolutie plaats. Daar gaat het om.”
Z o e k t o c ht “In mijn muziek gebruik ik aspecten van mijn jongere versie en ga daarbij terug naar de dingen die ik vroeger wilde doen, maar die ik nooit heb opgepakt. Zoals acteren, presenteren en poëzie. Zelfs het dragen van een bril is belangrijk. Ik moet er eigenlijk een dragen en ik doe het nooit. Als kind droeg ik wel een bril. Ik had ook een beugel. Veel van de thema’s in de songs verwijzen naar jeugdinteresses, zoals Good Lava. Iets wat onderdrukt is, komt nu naar voren. Van iets ouds maak je iets nieuws. Zo vormt poëzie een belangrijk element in dit project. Ik ben geen dichter. Die zal ik nooit worden ook, terwijl ik daar wel altijd van droomde. Het is een uniek talent dat je in de vingers hebt of niet. Wel heb ik veel poëzie gelezen uit verschillende tijden en van uiteenlopende schrijvers. Ik heb het ambacht, de vormen en structuuropbouw bestudeerd en elementen daarvan toegepast in mijn teksten. Dat heb ik nog nooit eerder zo gebruikt in mijn songs. De manier waarop ik taal gebruik, is belangrijk voor hoe elk verhaal per liedje tot leven komt.”
Uit dagen “Wat ik zo mooi vind aan Wayne Shorter is dat wanneer je hem naar de definitie van jazz vraagt, hij zegt: ‘Ik daag je uit! Treed buiten je comfortzone.’ Het gaat hem niet om wat je doet, maar hoe je het doet en je daarbij grenzen van jezelf en anderen verlegt. En ja, dat is spannend, want ik voel me nooit op m’n gemak. Het leven is een groot mysterie voor me. Vandaag kan ik honderd procent zeker zijn van iets, terwijl ik er morgen volledig tegenovergesteld over denk. Alles en iedereen verbaast me elke dag opnieuw. Wanneer ik in de huid kruip van Emily, dan denk ik sneller fuck it! Ze geeft alles wat ze heeft, maar ze weet niet precies wat ze doet en toch staat ze met beide benen op de grond. Als Esperanza Spalding voel ik me ondanks alle ups en downs, iets meer op me gemak. Ik weet wat ik doe en beheers de stof. Als ik met Terri en Geri op het podium sta, dan voel ik me veilig, ik ken de communicatie en voel me daarbij vertrouwd. Terwijl Emily een heel nieuw terrein voor me is en ik daarbij juist niet weet hoe het muzikaal uitpakt. Ik weet niet of het publiek het wel waardeert. Veel mensen lopen weg tijdens concerten. Geen contrabas, een andere sound….ja, dat doet pijn. Er is geen garantie dat mensen waarderen dat je iets anders probeert, ook al komt het recht uit het hart. Maar het is geen optie, dit is wat ik moet doen. Dit is wat ik nu wil delen. Vallen en opstaan, niet de makkelijke weg kiezen, dat doe ik van nature. Dat zit in mijn genen, Emily of Esperanza.” www.jazzism.nl
Maak kennis met Emily, haar onderdrukte persoonlijkheid
J AN UAR I / FE B RUAR I 2016 39