Lizz Wright
“ Stilte is een geschenk”
Interview Haar plannen liepen anders dan gedacht. Terwijl haar vrienden en klasgenoten trouwden en een gezin stichtten, ontpopte Lizz Wright (1980) zich tot een internationale jazzster. Een droom, maar misschien ook een last? Dertiger Wright reflecteert op haar nieuwe album Freedom & Surrender over teleurstelling, een depressie en een bijna doodervaring. “Ik koester kleine, simpele dingen nu nog meer.” TEKST: ANGELIQUE VAN OS
FOTO’S: JESSE KITT
Ze was uit koers gevaren. Als dertiger realiseerde ze zich dat het beeld dat ze als jong volwassene voor ogen had (studeren, trouwen, een gezin stichten en genieten van alledaagse dingen), voor haar heel anders had uitgepakt. Lizz Wright voelt geen wrok, maar haar verlangen naar een ‘normaal’ leven was groot. In een persoonlijke brief vertelt de Amerikaanse vocaliste over haar vijfde album, Freedom & Surrender, dat verschijnt op het prestigieuze Concord label. De plaat ligt in het verlengde van voorgangers The Orchard (2008) en Fellowship (2010), maar heeft een rauwer randje. Het thema liefde komt in allerlei facetten voorbij, want de uit Georgia afkomstige zangeres had nogal wat te verwerken na een verbroken relatie. Ook moest ze zichzelf hervinden, energie terugkrijgen en vooruitkijken. Na jaren van toeren en hectiek zonderde ze zichzelf af in de bergen van Carolina en leefde simpel en basic. In stilte. Uiteindelijk bracht het haar rust, vrijheid en gaf ze zich over aan haar verdriet. Ze begon met schrijven van nieuwe songs, die enerzijds kalm en warm klinken en anderzijds strijdbaar: een weergave van haar verwachtingen en worstelingen waarmee ze de afgelopen jaren kampte.
Te v e e l d r o men “Geen enkel leven loopt zoals je van te voren denkt. Als je jong bent, weet je niet wat het betekent. Het is een romantisch plaatje dat je in je hoofd hebt en het duurt lang voordat je je realiseert welke wegen je bent ingeslagen. Het perfecte plaatje bestaat niet, maar we doen ons best om controle te houden. Zo goed en kwaad als het ging, probeerde ik te leven, een manier te zoeken om mijn verdriet en verlangens een plek te geven. Ik heb een tijd alleen in de bergen gewoond. Ik ontmoette mensen uit de regio en het viel me op dat ze zich volledig bewust
zijn van hun omgeving: van bloemen, de maan, dieren en hun naasten uiteraard. Hun leven is gericht op elkaar en geweldige, simpele elementen. Dichtbij de natuur, met een ruig randje. Ik moest leren om dingen weer zelf te doen en te ontdekken, om me aan te passen aan de seizoenen. Om te ervaren wat ik heb en wat voor prachtige dingen de natuur schenkt. Het was een helend proces. Ik realiseerde me dat ik niet alles nodig heb wat ik graag zou willen. Dat ik niet elke droom of verlangen hoef waar te maken. Het is een wijsheid om niet altijd naar dromen te zoeken, te willen ontdekken, want misschien ben je al een ander pad ingeslagen. Te veel dromen en te veel willen bereiken is vaak onhaalbaar. Als je te veel paden inslaat, kom je op een dood spoor. Stilte is een geschenk: je beseft dat je in het hier en nu staat. Je komt sterker uit je verdriet wanneer je weet waarvoor je vecht. Als je alleen leegte voelt, als je fouten of het leven waarin je staat ontkent, dan is het een strijd. Dan straf je alleen jezelf. Het was fijn om die elementen los te laten.“
“Het perfecte plaatje bestaat niet, maar we doen ons best om controle te houden”
Groot m oeders veranda “Mijn periode van stilte bracht ruimte in mijn hoofd. Ik was gefocust en kreeg er zoveel energie van. Het schrijfproces overlapte zo’n anderhalf jaar het stilteproces. Toen er telefoontje kwam met de vraag of ik met Larry Klein wilde werken, dacht ik: waarom niet? Hij heeft met te gekke musici gewerkt (Joni Mitchell, Madeleine Peyroux en Tracy Chapman, red.), dus wat houdt me tegen? De platenmaatschappij stelde voor om een coveralbum te maken, met liefde als thema. Er staan drie covers op de plaat - To Love Somebody, The Bee Gees, The First Time Ever I Saw Your Face, Roberta Flack en River Man, Nick Drake -, de andere tien songs moest ik echt zelf schrijven. Ik www.jazzism.nl
S E P T E M B E R 2015 35
“Mijn periode van stilte bracht ruimte in mijn hoofd”
“Ook heb ik geleerd dat als je echt een artiest wilt zijn, het niet alleen om creativiteit gaat”
36 S E P T E M B E R 2 0 1 5
had genoeg stof om te verwerken tot muziek, want mijn hart was gebarsten door teleurstelling en mijn wil gebroken door de waarheid. Ik wilde verhalen vertellen. Ik croste door Nashville, New York en LA om daar met oude (onder andere Toshi Reagon, Jesse Harris) en nieuwe vrienden te praten. Relaxed, alsof we op grootmoeders veranda zaten en de tijd stilstond. Niets was minder waar, er was wel degelijk tijdsdruk. Ook met Larry was het alsof ik bij een goede buur langsging. ‘s Ochtends nam ik vaak een duik vanaf de San Monica Pier, daarna ging ik naar de studio waar we espresso dronken en nieuwe ideeën uitwerkten. Een verhaallijn vormde het uitgangspunt en ‘s avonds luisterde ik het resultaat terug via mijn telefoon. Ik heb veel aan die relaxte werkwijze gehad. Het kwam de kwaliteit ten goede. Larry bewaakte het proces, evenals de timing, de keuzes die we maakten en de energielevels. Hij voelde heel goed aan hoe ik in mijn vel zat en zorgde goed voor ons beiden. Hij werkt heel hard, hij heeft de attitude van een jonge hond die tot diep in de nacht in de studio hangt en ’s ochtends met een grote glimlach de deur achter zich dichttrekt. Hij heeft een prettig werktempo, waarbij hij ruimte geeft om relaxt, maar gepassioneerd aan songs te werken en over andere niet-muzikale onderwerpen te praten. Ik voelde me erg begrepen. Dit is een van de meest dierbare projecten tot dusver.” www.jazzism.nl
De diept e in “Ook heb ik geleerd dat als je echt een artiest wilt zijn, het niet alleen om creativiteit gaat. Het gaat om jezelf openstellen, kwetsbaar zijn, fouten durven maken en leven. Het is onmogelijk om je alleen met de kunstvorm bezig te houden en alles volgens het boekje te doen. Ik moest meer de diepte in en gaf mezelf toestemming om uit te vogelen wat dat betekent. Een van de dierbaarste songs die ik heb geschreven, is Somewhere Down the Mystic, dat gaat over de simpele wonderen van mijn leven in de Appalachen, waarbij ik me inleefde in een fictief verhaal over een verloren liefde die tot de dood leidde en het gevoel weergeeft van haar laatste warmte. Het verwijst ook naar mijn eigen bijna doodervaring. In de winter werd mijn auto langs driehonderd meter ijs geslingerd en werd ik als door een wonder opgevangen door een boom. Ik bungelde aan de rand van een 75 meter hoog ravijn. Oké, dit is het dan, was het enige wat ik uitbracht. Twintig minuten later trok een van mijn buren me ongedeerd uit de auto. Als ik tijdens het hardlopen langs de plek van het ongeluk kom, dan zie ik het litteken aan de boom die mijn leven heeft gered. En ik wist niet dat ik zulke aardige buren had! Ik ben hen en die boom zo dankbaar! Ik weet nu hoe kwetsbaar het leven is. Ik koester kleine, simpele dingen nu nog meer en ik kan het muzikantschap meer waarderen. En ik hoef niet alles tegelijk te zijn. Het is goed zo.”