,edenis Met haar handen op haar heupen en de koptelefoon over een oor, zingt Lizz Wright a capella en vanuit het diepste van haar ziel de eerste regels van Hey Mann, een veelbetekenend lied van folkzangeres Bernice Johnson Reagon. De Amerikaanse Wright is terug met het sfeervolle album The Orchard, en werkte intensief met de dochter van Reagon, Toshi. Samen schreven ze over hun afkomst, hun geschiedenis in Georgia. 'The Orchard is the garden of my life.' TEKST: ANGELIOUE VAN OS
Ze vond het heerli.jk om een lange periode
thuis
te zijn bij
haar familie. Bijna
een
laar plande ze geen tournees, maar deed alledaagse dingen- Inmiddels woont ze in New York, omdat het praktischer is voor haar muzikale activiteiten. ln haar hart is ze echter altijd bij het verre zuiden Bij de autoritjes met haar vader en grootmoeder door het idyllische en woeste landschap van Hahira, Georgia. Lizz Wright (28) is een dromer. Een poëet. Altijd op zoek naar verhalen, naar haar roots.
Haar derde album, The Orchard, ademt al die elementen uit En meer nog: de blues. In zwoele opzwepende sfeer en gevoelig, vanuit de gospeltraditie. Zoals de slaven het vroeger gezongen moeten hebben, met hun ziel bloot De blues en gospeltradities zitten in Wrights bloed. Hoe kan het ook anders, wanneer je beide ouders in de kerk preken. Wright leerde zingen in het huis van de Heer Ze genereert dezelfde leer als soulen gospeldiva's Aretha Franklin en Whitney Houston. En in het zuiden van Amerika is de gospeltraditie nog steeds een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Op haar debuutalbum Salt (2003) stond Wrights af
komst centraal: haar relatie met religie
en de ontdekking van de wereld, terwijl Dreaming Wide Awake (2005) over haarzelf
en het muzikantenbestaan gaat. Over haar onaf hankelijkheid als jonge vrouw.
Haar huidige plaat ligt volgens eigen zeggen
oua sfeer tussen het eerdere repertoire
ente 2008
in
Met een groot verschil: Wright schrijft
nu grotendeels zelf haar songs.'lk
had
wederom de eer om te werken met producer Craig Street (bekend van Cassandra Wilson
en k.d lang). De samenwerking verliep nu makkelijker en intensiever omdat we
elkaar al kenden. lk begreep Craig beter als
hij bepaalde ideeèn of opmerkingen
had,
andersom net zo. Tevens werkte ik veelal met dezelfde artiesten als op de vorige plaat. Zo kon iedereen een persoonlijk stempel op The Orchard drukken. Hierdoor heeft het diepte, is het een geheel. Daarnaast was het een uitdaging om zelf zoveel mogelijk songs te schrijven, waarbij ik hulp kreeg van geweldige co-schrijvers. zoals Toshi '
VRIJHEIDSSTRIJDER De zangeres verwijst naar
soul-/gospel-
/folkzangeres Toshi Reagon. Craig Street stelde de dames aan elkaar voor. Singersongwriter Reagon heeft in Amerika haar sporen ruimschoots verdiend, maar is bij de grote massa minder bekend. Ze komt uit een muzikaal nest, waarbij beide ouders lid waren van de SNCC's (Student Non-Violent
Coordinating Committee)
The
Freedom
Singers, een folkgroep die zich inzette tegen de schending van mensenrechten. Moeder Bernice Johnson Reagon was tijdens haar studententijd al lid van de Albany Movement, een beweging vanuit haar opleiding in het plaatsje Albany, die protesteerde tegen de rassenhaat in Amerika en het schenden van
mensenrechten Bernice belandde in 19€' wegens protesteren in de gevangenis. Da=ontdekte ze de kracht van een protestso-: en dat versterkte alleen maar haar hunker'^: naar vrijheid en geli.jkheid. Ze werd lid vade Freedom Singers, die het hele land do:toerden om mensen via hun songs iets .
te brengen over vrijheid en het leed c:de Afro-Amerikaanse bevolking in die t,:
en ver daarvoor, tijdens de slavernij, we': aangedaan (We shall not be moved!) H=: kon niet uitbliiven dat dochter Toshi in c= voetspoÍen van haar ouders zou treden !,: op een andere manier, omdat - gelukkr_c het tij in Amerika aan het keren is Zekewanneer Barack Obama een kans maakt c: het presidentschap
Moeder en dochter traden veel samen op, rn:: als laatste hoogtepunt The ïemptation Of S:
Anthony, een muzikale theatervoorstellr.: gebaseerd op werk van Gustave Flaubert
'Toshi is een geweldig mens. Nadat Cra: ons aan elkaar had voorgesteld, raakten i',= bevriend. De meeste liedjes die we hebbegeschreven ontstonden door samen op ::
trekken. Simpelweg door opi de bank :: hangen of buiten op het terras. Zij met ee-
gitaar op schoot. ik melodieën uitproberer': Het was heerlijk. Toshi is ook in Geor-c = geboren, in Atlanta om precies te ziin \i:
delen dezelfde afkomst. Ze begrijpt ec'mijn geschiedenis. Haar moeder Bernrc= heeft het a capella ensemble Sweet Hon:, ln The Rock opgericht, begin jaren
'70 D.
Il( l|ÏI|. tl.|ITI'GItl|lAAIfi'
l|tï tt|||( ill|tfl. ]Il00EilJl{ IIII II DOIN
l|Ïon0t|l|. lJlllll 0IIl
Attts
groep is een rcoon binnen de Amerikaanse roots- en folkmuziek Hun muztek en afkomst nemen een prominente plaats n hun leven rn Sinds 2004 is ze gestopt met de qroep, na zich er dertig jaar met hart en zie voor te hebben rngezet ZelÍ ben rk ntet opgegroetd
met protestsongs u t de Íolktraditre
lk
zong gospel en sptr tuals rn mijn vaders kerL ll. l,ende losri n,et voordat C'arq haar voorstelde Nu ben rk zeer dankbaar met haar
te mogen samenwerKen
GROTE EER Voor WrLght kreeg het co-schrllven
Tosh Reagon, waarmee ze haar
met
elgen
schrrjftalenten enorm ontwikkelde, extra betekenis toen laatstgenoemde haar aan haar moeder voorstelde De slnger-sonqwrlter, dre met haar ergen band Brg Lovely door de Verenigde Staten en Europa toert en in het voorprogramma stond van Lenny Kravttz' eerste wereldtournee, von0 neI nummer
Hey Mànn van haar moeder perfe(t passen I Wrights stem Drt nummer staat op het debuutalbum van de Sweet Honeys ult '1 976 De longe Wrrght vond het een enorme r,tdagrng, maar voelde z,c h ook een beetle onder druk gezet: 'lk wist niet zeker oÍ ik b
de song wel moest doen Het nummer s al zo moor van zichzelf en Bernice s een grootse zangeres Op aandrrngen van Toshr probeerden we het en zj en haar moeder waren er erg blil mee We hebben het al een paar Leer samer live 9ezon9el Een g'ote
eer'
ght verto kte naast Hey Mann tevens een aantal andere prachtrge, opnieuw
Wr
gearrangeerde covers Tosht stelde voor om Led Zeppelins Thank You te bewerken 'lk ben niet erg bekend met werk van Zeppel n Toshi spee,de Thanl, You voor me oP gilaar lk had het orig neel nog nooit gehoord, maar wat ze speelde raakte me direct De andere originele songs - Strange van Patsy Cline, dat k met Joey Burns en John Convertlno van Calexico mocht opnemen, en lldoltze You van lke Turner - kwam rk eder op een elgen
wrjze tegen tildens het schrijÍproces Heel leerzaam allemaal
'
VOLUIASSEN De
ontwrkkeling
va n
Wrig hts ergen songwrttin g
komt naar ergeÍ'zegger rogelrlk orrdat ze nog meer volwassen is geworden Na het vele toe-en heert ze zchzell te'en rennen en veel
LEVENSGENIETER
LEz zegl enorm gegroe d te ziln Zoveel ervaringen rrjker Wel zoekt ze alttld naar innerlrlke rust Ze wrl nret de hele dag een instrument bespelen 'Er is conttnu muzrek om me heen, maar soms vrnd rk het heerltjk om alleen rn mrjn hotelkamer te zltten en geen grtaar aan te raken Niet omdat ik lui ben, maar omdat tk er even genoeg van heb lk verkeer in de luxueuze positie dat rk nieuwe songs kan schrtjven vanuit een melodre of tekst en vervolgens éen van miln muzrkanten kan vragen om wat te proberen met mrjn idee Hun stem ts hun Instrument Het is beter om twee sterke stemmen te hebben dan maar een
'
Wrrght is een levensgenieter Het leven ts voor haar te kort, want ze vtndt van alles interessant Ze is ztch bewust van de schoonheid van het leven Wat er gebeurt rn de wereld Als ze even ttjd heeft stort ze zich op haar grote passre, ÍotograÍie Tildens de vorrge tour zer ze: 'Voor de promotte van mrln volgende album probeer tk mooie plaatles te verzamelen en van daarult aan
songs
te werken lk wil
niet'gemaakt'
worden lk vind het leuk om alles
zoveel
mogelrjk zelf te doen' Dre plaatjes heeft ze rnderdaad gebruikt voor het vormgeven van haar nummers Ze nam reqelmatiq Íoto's
mee voor Toshi, dre beeld kon omzetten lsfeer en muziek Het rs duidelilk daï Ltzz Wright zich niet laat categorseren Ze \\ muzrek maken die ze zelf Interessant v nd:
'lk sla nret een compleet andere rrchting '
omdat rk nu twee albums heb gemaakt d e redelrjk rn elkaars verlengde lrggen Dat ; nreI natJUrlijk voor mrl. lk heb het gevoe voet aan de grond te hebben met wat ik ndoe De waarde om vrrj te zl1n en te kunne' lieÍhebben rs daarbij van groot belang' LreÍde is voor Lizz Wright een breed begrro Haar liefdevoorhaarfamilteen geboorteplaats
Hahira draagt ze altijd met zrch mee Dat misschien wel het statement dat ze met The Orchard maakt: 'Er is rn het eerste numme' Coming Home, een kleine verwrjzing naar cÊ titel van de plaat lk besloot het album ie noemen naar de prachttge boomgaard va' mrjn grootmoeder Verder zat er niet vee betekenis achter Hoewel, het gaat voo,a -<
oveÍ een groep mensen en hun man e' van leven The Orchard is de tuin van mrl' leven' op 16 april te zten tn Tivo Utrecht lip: check de korte documentairê Lrzz Wright is
van Ltzz en Toshi op YouTube Lrzzwrrght net Toshrreagon com
COX6LIVE lente
2008 Jazz