Interview Sonny Rollins by Angelique Van Os

SONNY

ROLLINS HET BLIJFT OPMERKELIJK WANNEER IEMAND VAN BIJNA TACHTIG ELKE DAG ZIJN INSTRUMENT BESTUDEERT, OP WERELDTOURNEE GAAT EN COMPOSITIES BEDENKT VOOR ZIJN ZOVEELSTE NIEUWE ALBUM. 'TENOR COLOSSUS'SONNY ROLLINS IS ZO IEMAND. rN DE VORIGE PROFILE (JAZZ 3) GAF AUTEUR EDDY DETERMEYER EEN IMPRESSIE VAN DE RUIM ZESTIGJARIGE CARRIÈRE VAN DE SAXOFONIST. EEN BIJZONDER ONVERMOEIBAAR MENS, DIE EVEN OPEN EN SYMPATHIEK IS ALS ZIJN MUZIEK. EEN PERSOONLIJK VERHAAL VAN EEN PUR,E MUZIKAIIT rEKsï ANGELTeUE vAN os FoToGRAFTE: Jos KNAEF': Sonny Rollins' grote voorkomen,

veelal

voorzien van stoere zwarte zonnebril en ietwat norse blik, en zijn enorme volume en warme, zangerige toon staan in schril contrast met's mans zachte hese stem en bescheiden, vriendel jke houding. Twee flrntê

n\/êrêênL nm<Íên

rr:llon

dirorl

onuitputtelijke liefde voor muziek en een jonge open, geest. Rollins, geboren op 7 september 1930 in Harlem (Sugar Hill) New York, is een van de laatste levende rconen uit de traditionele beboplaren. Hij speelde met

alle groten van ziln tilo en vertelt er graag over, maar zich richt evenee.ts op het hier en nrr flp :fnolnnon

i2rên <t::t

hii zn'n dartin

kecr ner i::. nn pen nndium. Zo nu en dan op een festival, in jazzclubs is h,1 nauwelijLs te vinden.'lk ben blij dat ik weer kan gaan toeren. lk heb er veel zin in. Volgens mil ben ik nog nooit in Groningen geweest, ligt dat in de buurt van Eindhoven? Utrecht dan misschien? Ook niet? Nou ik ben benieuwd hoor.'

Rollins geeft op 22 oLtober een eenmalig concert in de Groningse Oosterpoort. Een optreden dat een lang feestje kan worden, want de saxofonist houdt niet oÍ nauwelilks

de klok rn de gaten. Zijn

legendarische

conce'ten slaan er bekend om dat ze qua speeltild variëren tussen de twee, en in

extreme mate, vier uur.'Een Sonny Ro concert is altijd spontaan, want ik ben e:

spontane en pure muzikant. lk leg nc:. m|Jn set van te voren vast. l'm a work progress, haha. lk heb zoveel reperi. = opgebouwd waar ik uit kan putten, da: het altijd van het moment en de sÍeer tuss= band en publiek laat aÍhangen. Dat Fc. .' het ook spannend. Wel werk ik aan n e -. albummaterraal, dus is de kans groot de: nieuwe stukken wil uitproberen.' ftla ziin oprclo ên 7aêr <rrrroc\/nllê

anma. :- .

cd, Road Shows, Vol l(2008), s -: -isschien logisch om ïe denken aa-::

vervolgplaat. Rollins helpt me uit de drc, -' 'Nee, dat album is samengesteld uit dÊ'.: ;--" dót

l;,,^--+^";--l lVcllldteltddt.

n-Uddf

mOeI

lK nO0

"nee'Lrjd voor uittrekken, haha Vaa' is geen ge( idee, mrsschien volge'c :: Ee'sr focus ik me op nieuwe eige'- .. stukken. lk zlt nog midden in het p..:-.

I|( OILOOI I|\| DI BOIlllTtl|, DE ZO|\l [|l| DI ZII. I|( ttull PUlJH ZIJ|ll, ZOALS |ll|IJ|l|

I|ll

I|l|SPIRATIIS

OIII|OIIJI|\lC

vandaar dat ik wat experimenteer tijdens de liveshows. Dan kan ik een beetje kijken wat

wel en niet werkt.' Dat scheot oua

solo's

hoge verwachtingen, want de saxofonist is een van de weinigen die minutenlang kan werken aan zijn opbouw en het uitbreiden van zijn thema's. Tevens blijft hil boeien als hij in vorm is; waarbij zijn gedachten bijna tastbaar zijn wanneer hij soleert. Toch lijkt de bescheiden Rollins nog altijd te

twijfelen over zijn eigen kunnen en oefent zich mede daarom suf . Weliswaar niet meer zo intensief als vroeger (hij repeteerde soms wel zestien uur op een dag), maar het verlangen naar de 'perfecte' solo en sound

blijÍt. 'lk leer nog elke dag. Muziek is een

onuitputtelijke bron. Daar krijg ik nooit genoeg van. Wel gaat het wat moeizamer dan een tijdje geleden. lk voel me prima

en ben jong van geest, maar mijn lichaam laat me soms een beetje in de steek. lk kan niet meer zoveel experimenteren als vroeger...' In zijn jonge jaren wisselde hil het ene instrument rn voor het andere om te kijken waarmee hij het beste uit de voeten

kon. Grote favoriet is nog altijd de Conn, waarvan hij veel exemplaren heeft versleten.

De laatste jaren speelt hij op een Selmer, met Rigotti rieten en een Otto Link of Berg-

te oefenen en te spelen lk heb

genoeg veranderingen ondergaan. Natuurlijk blijf ik wel kritisch, maar ik moet accepteren dat de mogelijkheden ergens ophouden.'

De openhartige Rollins voegt toe dat ook het componeren moeizamer verloopt dan hij van zichzelf gewend was. Soms heeft

hij te weinig inspiratie. AI zijn er dagen dat hij zichzelf verbaast en de muziek tot hem komt. Zoals vlak voor ons gesprek. Die ochtend heeft hij een nieuwe song geschreven en hij is zo blij als een kind. De kans is klein dat het een nieuwe klassieker oplevert, zoals St. Thomas, Oleo, Doxy en Airegin (de laatste drie standards staan op Bags Groove met Miles Davis, 1954), maar Rollins legt de lat voor zichzelÍ altijd hoog. Zelfkritiek lijkt zijn klankbord, ondanks dat

hij moeililk naar zichzelf kan luisteren.

Hij

vindt het vreselijk om zijn eigen opnamen terug te horen.'lk speel llever. lk ben een emotionele saxofonist. lk probeer altijd te communiceren en kies daarom stukken uit die me raken. die iets in me losmaken. lk ben een spiritueel man. lk geloof in de bomen, de zon en de zee. lk wil puur zijn, zoals mijn omgeving en inspiraties. Geen technische snufjes. lk ben er overigens ook te lui voor om die uit te zoeken. haha.'

Larsson mondstuk. Rollins slaakt een dieoe

zucht.'lk zeg het niet graag, maar ik kan het fysiek niet meer aan om op andere merken te spelen.'Rollins verwijst naar problemen met zijn gebit. 'De Selmer is comfortabel. In dit leven maak ik geen switch meer naar een andere combinatie. Hier moet ik het tot mijn laatste adem mee doen. lk moet

miin qeluid kunnen behouden door

veel

Het gaat beter met de tenorsaxofonist, sinds

hij de dood van Lucille, zijn grote liefde en steun en toeverlaat, heeft verwerkt.

Bijna vijftig jaar was het echtpaar samen, tot zij in 2004 overleed. Lucille bracht als

werkende vrouw brood op de plank en verzorgde later de financiële zaken van haar man. Rollins praat er open over: 'lk mis Lucille

nog steeds verschrikkelijk, maar ik ben opgehouden om medeleden met mezelf

te hebben. lk moet verder, het hoofdstuk afsluiten. Het is een enorm cliché, maar doodgaan hoort nou

eenmaal bij het leven. Mijn ouders zijn er niet meer, mijn zus is onlangs ook overleden en ik heb ontzettend veel vrienden verloren... Je moet door, ook al is dat nog zo zwaar.

Door de dood van Lucille

heb ik wel een

deuk

opgelopen, het was grote verandering. lk

een

ben nog steeds eenzaam. We leidden een teruggetrokken

leven in Germantown, net buiten New York. Geen kinderen... lk heb gelukkig

mijn muziek, daar ga ik helemaal in op. En we hebben een Íantastisch

leven gehad samen. Lucille ging overal mee naar toe, ze stond altijd aan mijn

RACI$tlllI IAL |llOOIÏ

dierbaren die

hij heeft verloren. Rollir

gelooft in reïncarnatie, en vanaf de jaren ! interesseert hij zich al in het spirituele. M, goeroemeester Thelonious Monk en goec vriend John Coltrane wisselde hij regelmat van gedachten over het hiernamaals. Ov, het Boedisme, over yoga en andere geloo

levensopvattingen.

'lk kan

blijve

doorgaan met leven en musiceren wdnnêr ik het verlies heb geaccepteerd. lk hot slechts aan mijn vrienden en geliefden denken, en dan zijn ze bij me. lk heb mer dan eens over Coltrane en Monk gedroomr Als een soort visioen kwamen ze tot mij.'

Rollins had een opmerkelijke band mr de legendarische pianist Monk. Het wi

zijn leermeester en de pianist was oprecl geïnteresseerd in het spel van zijn leerlinc Daarnaast was hij ook goed bevriend me en geinspireerd door Coltrane en Mile Davis. Dat Rollins met deze iconen aanraking kwam, was een kwestie va tijd. Hij woonde in het hart van Harler en zat met zijn neus bovenop alle nieuw lazzontwikkelingen. Ondanks zijn wi ingetogen karakter en onzekerheid wer

Rollins' talent

al snel opgemerkt e

waagde hij de sprong tijdens jamsessies bijvoorbeeld Minton's Playhouse, waar l. optrad voor zijn grote helden. Daar maakl hij indruk op de grote jongens, die wiste dat hij het ver zou schoppen. 'Als je jon bent, kun je alles aan. lk wilde niets lievr dan beroepsmuzikant worden en daarvoc moest ik mijn angsten overboord gooier Zodra ik op het podium stond, kon ik mil doel bereiken en hoe meer ik optrad e oefende, hoe makkelijker ik ermee om ko gaan. lk kon mijn pad volgen, waardoor volwassener werd. Natuurlijk zaten dat ook moeilijke periodes tussen. Dan trok me een tijdje terug... lk had alleen graa een paar jaar eerder geboren willen worder

ik meer onderdeel had kunne uitmaken van de bebopbeweging. Coltranr

zodat

Miles en Monk waren allen ouder. lk wz twintig toen ik voor het eerst met Miles e Monk speelde. Dat had een enorme

impa<

op me. lk koester die periode dan ook h< meeste. Zij waren de mannen tegen wie

op kee

k.'

In eerste instantie raakte Rollins geïnspireer

door zijn vroege invloeden:

Colema

Hawkins, Bud Powell en Louis Jordan.

-awkinsgeluid (de dikke vette toon) is nog ;teeds te horen in zijn spel. Het was echter de , ernieuwende speelwijze van de beboppers Jie Rollins een andere kant opstuurde. Davis -n Monk hadden een zeer eigenzrnnige strjl, :re afweek van andere bebopgrondleggers :ls Charlie Parker en Dizzy Gillespie. Rollrns Ja{ de voorkeur aan eerstgenoemde: Dizzy en Bird konden geweldig rn hoog .empo spelen en soleren en pasten daar

/eel noten op toe. Miles stoorde zich aan Ce vele noten.' Rollins noemde hem ooit The Seeker', omdat Davis zich losmaakte .'an zijn muzikale omgeving en zocht naar

-ijn eigen lyrrsche stem. Die stem sprak

Ce saxofonist meer aan. 'Toen Miles ouder

.verd, trokken mensen aan alle kanten aan

rem, in de hoop daï hi1 ziln oude repertoire zou spelen: de snelle bebopstukken. Dat .on hij echter fysiek niet meer aan en zijn zoektocht ging verder. Hij zocht naar allerlei ;ndere stijlen en mogelrjkheden die hem in riln optiek alleen maar unieker maakten.'

zo'n uniek figuur was John Coltrane, "log net wie Roll ns goed overweg kon, hoewel critici vaak anders beweerden. De en sound van de saxofonisten weken 'tijlen -ogal van elkaar af, waardoor ze zich luist cnderscheidden. Zoals in de laatste profile 1e pers en

stond omschreven, deden de mannen het rmstebeurt in de broek voor elkaar. De ene <eer was Rollins in topvorm, de andere keer

.ende Trane geen genade. In de praktijk radden de mannen een groot wederzijds -ê<nê.i

rnrr:rhri

tnrol :ltiid

do rnnrrrrroniio

die voor elke New Yorkse muzikant gold aanwezig was. Rollins: 'John en ik trokken /eel samen op. Hil was een van de weinigen 'net wie ik gesprekken voerde die niet a leen over muziek gingen. We wisselden 'egelmatig gedachten uit over spiritualiteit. ',Ve deelden dezelÍde interesse voor het

het bovenaardse. Muziek maken vormde daarbij een soort meditatie Boeddhisme,

voor ons. Dat hadden we gemeen. In tot Monk, die discussieerde nooit over zijn geloofsovertuiging. We

iegenstelling -.^^n h^409Err rrgilr

EgruEr ^^.À^r

-1. qcrr oon or)

hnnnnrioctor rruugprrcJrsr,

:mdat hrj zo leeÍde. Die brjnaam kreeg niet voor niets, haha

hij

Behalve door zijn tijdgenoten, werd Rollins ook gevormd door het harde Amerikaanse even. Wre wat dieper in zijn repertoire

duikt, moet ongetwilfeld opvallen dat de saxofonist er niet voor schuwde om zich uit te laten over ziln politieke opvattingen. Als kind wist Rollins al waar de Civil Rights

Movement voor stond, omdat zijn oma

Íanatiek vocht voor gelijkheid en vrilheid van Af ro-Amerrkanen. Voor zichzelÍ opkomen was een vanzelfsorekendherd voor de muzrkant. Hoewel Rorlins ziln composities niet voorzag van te(sten, zeggen riJn titels genoeg en met de sfeer van ziln nummers let hij de toon voor wat hij wil uitdragen. Enkele voorbeelden ziln: The House lLive In (jaren 40), Airegin (1953), wat een anagram is van

Nigeria en verwijst naar de onderdrukking van het Nigeriaanse volk, en tot slot The Freedom Surte ( 1958). Laatstgenoemde kreeg in 1961 een nieuwe impuls door een bewerking van drummer en vriend Max Roach, met wre Rollins halverwege de iaren 50 sneelde in het befaamde Roach CliÍford Brown Quintet.'lk was als kleine jongen al gewend om voor mijn huidskleur

op te komen Om mijn traditres en roots te eren. Toen ik volwassen werd, beseÍte ik hoe zwaar het was om zwart te zijn en te vechten voor gelijke rechten Racisme zal nooit verdwijnen. Het is een universeel probleem, dat niet alleen geldt voor zwart en blank. Evenals tribalisme. Daar zit wel een g'oot ve'schil tussen, maar ze horen :llehp n rdp pvnlrtrp \/àn de renS. Het iS in

elk r roperL zichtbaar. Volken blilven altild het een verheerlijken boven het ander. Het

I|( 1|IB |lllIER OA|ll IE|ïl$ OI|IR COLTBA|III I|l| [ll0|ll|( 8rIR00tlll0. At $ rr|ï| s00RT lJISIOItll |(trl|Atlll[tll IE TOT tll|IJ

zit in onze genen en ik ben ervan overtuigd d:ï oo -oor - nf rnr::r io nnL in nolooÍt - do rhênq ,n\^/ênp cen henaalde reden lo heefL 9escnapen.

Hoe t .r Rollrns dan naar de huidige tild?

ls er iets veranderd en hoe

be Ë-

het voor hem dat Obama de eers:= : Amerikaanse president

is?'Nou.. --'

even stil.'Natuurlijk is er veel i:': nnk tpn nnpdp v:n dp zwarle A^ =

bevolking. Zwarte Amerikanen

.::

stem meer horen, ook via muzrek. : sprake meer van segregatre zoals ..: .de jaren 60 zagen. Toch heerst eT'.r'.-

veel onrecht. Dat Obama nu prÊ: r: helpt het AÍro-Amerikaanse vo. : economisch en sociale wederop[: het land. Maar een man kan zo - = probleem niet oplossen. Sommrca denken zoals jij en ik, hebben res:--: -

i^ ndd5Len. A--^^+^.^^ ^--.+^^ ACCepLeren menSe' Je zijn. Helaas is er ook een grote .: d e het anders ziet. Het hoort b I -=: - . En het leven is zo om. Het m rr= '. ziin pindp in ipdpr npval. lk l'eb -' gehad. Ook mindere momenter ben tevreden. lk ben niet bang, : .

maar kan blilven spelen.

invloed is, denk ik, nauwelijks n--h^^{+ qewee5l. uaaÍ neeTI la77 eef |

dnolnrnon vnnr Tnrh ben rk

": :

t..'

aan de zijde van mijn grootmoer:= en samen met grootheden als i.' = mijn stem heb kunnen laten l-- = mensen zijn maar een heel kle' , dat enorme universum. Dat vaak vergeten...'

word:

Sonny Rollins is op 22 oktober in Groningse Oosterpoort te zien.

herfst

2OCl Jazz