Marii Fiodorowny spacery po pałacach

MARII FIODOROWNY 63$&(5< 32 3$창$&$&+ 3$창$& : 3$:창2:6.8 3$창$& 32' */2%86(0

Maria Fiodorowna, zwana Matką Carów, jest w rosyjskiej pamięci historycznej pielęgnowana jako ideał matki, oddanej wychowaniu dzieci, troskliwej i poświęcającej się rodzinie, wiernej mężowi, pozostającej w jego carskim cieniu. Tymczasem Maria Fiodorowna to nie tylko matka i żona cara, ale również artystka, niezwykle czuła na piękno i sztukę kobieta, wrażliwa estetka. To jedna z pierwszych kobiet w carskiej Rosji, które pokazały, że dar tworzenia nie jest przypisany tylko mężczyznom.

w podróż po obrazach ukrytych głęboko w pamięci, ulotnych wrażeniach, promieniach światła i smugach cienia, nikłych zapachach. Przesycona duchem Marii Fiodorowny atmosfera pałacu czyni Pawłowsk miejscem prawdziwie baśniowym, odrealnionym. To właśnie tam Maria Fiodorowna spędziła najpiękniejsze chwile swojego życia, to w te mury włożyła najwięcej serca, tam marzyła, tworzyła, kochała, to wreszcie tam oddała ostatnie tchnienie.

Maria Fiodorowna między obowiązkami żony cara i matki dziesięciorga dzieci potrafiła znaleźć czas nie tylko na podziwianie sztuki, ale - co ważniejsze – również na kreację. Zajmowała się malarstwem, rysunkiem, tworzeniem popularnych na początku XVIII wieku sylwetek, rzeźbieniem kamei, odlewnictwem medali, wykonywaniem elementów dekoracyjnych mebli i ozdób salonowych. Pod jej czujnym okiem rodziła się niepowtarzalna atmosfera pałacu w Pawłowsku – niezwykle wysmakowanej i wyrafinowanej carskie siedziby, w porównaniu z przepychem ówczesnych rosyjskich pałaców.

Cykl fotografii prezentowanych w katalogu to spacer:

Maria Fiodorowna urodziła się w Szczecinie, w obecnej siedzibie Akademii Sztuki, zwanej ówcześnie Pałacem Grumbkowa, jako Zofia Dorota Wirtemberska. Z racji miejsca swojego urodzenia i umiłowania piękna okazała się być ciekawym źródłem inspiracji dla tych, którzy pracują i studiują w Akademii Sztuki w Szczecinie, stając się naturalną patronką tej pierwszej na Pomorzu Zachodnim publicznej uczelni artystycznej. Już w pierwszym roku funkcjonowania Akademii, na uczelni powstał komiks inspirowany życiem i czasami Marii Fiodorowny, wystawa zdjęć oraz koncert, podczas którego prezentowaliśmy utwory muzyczne popularne za życia Carycy-Artystki.

Zdjęcia prezentowane na wystawie i część reprodukcji w katalogu to próba oddania wrażenia, jakie towarzyszyło spacerom po stworzonym przez Marię Fiodorowną pałacu w Pawłowsku delegacji Akademii Sztuki - dr Aleksandrze Łukaszewicz Alcaraz, dr Natalii Kałuckiej oraz Joannie Sługockiej, ówczesnej studentce AS i jednocześnie autorce zdjęć. Zabierają nas one

•

po komnatach Pałacu w Pawłowsku: od wejścia, przez buduar, salę jadalną i balową, aż do wyjścia oraz

•

po Pałacu pod Globusem, obecnej siedzibie Akademii Sztuki w Szczecinie a dawniejszym Pałacu Grumbkowa.

Fotografie zostały pomyślane jako obrazy prześwietlone światłem pamięci, na wpół przeźroczyste, delikatnie zamglone, z ledwo uchwytnymi konturami, lekko senne wizje miejsca, w którym z każdego kąta słychać szept historii.

Zapraszamy Państwa w podróż po kobiecych impresjach mając nadzieję, że fotografie pozwolą i Państwu przenieść się w czasie i przestrzeni do miejsc, gdzie żyła jedna z najsłynniejszych kobiet urodzonych w Szczecinie.

Tekst: dr Aleksandra Łukaszewicz Alcaraz

zaczynamy podróş po Ĺ&#x203A;wiecie Marii Fiodorowny. Znajduje siÄ&#x2122; na I piÄ&#x2122;trze pawĹ&#x201A;owskiego paĹ&#x201A;acu.

ByĹ&#x201A;a wyrazem hoĹ&#x201A;du zĹ&#x201A;oĹźonego przez MariÄ&#x2122; tak cenionemu przez niÄ&#x2026; stylowi klasycznemu. Sala jest okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a, z niszami, przykryta kopuĹ&#x201A;Ä&#x2026;, oĹ&#x203A;wietlona oknem znajdujÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; w centrum kopuĹ&#x201A;y.

Pracowali nad niÄ&#x2026; wybitni architekci: Charles Cameron, Vincenzo Brenna i Andriej Woronichin.

Jej wspĂłĹ&#x201A;czesna forma pochodzi z 1805 r.

Zatrzymujemy siÄ&#x2122; przy imponujÄ&#x2026;cych marmurowych rzeĹşbach, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y przywiezione w latach osiemdziesiÄ&#x2026;tych XVIII wieku z Rzymu. DziĹ&#x203A; juĹź tylko jedna rzeĹşba jest oryginalna: figura Erosa naciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;cego Ĺ&#x201A;uk, ktĂłra jest kopiÄ&#x2026; dzieĹ&#x201A;a Lysippusa z I w. n.e., nadwornego rzeĹşbiarza Aleksandra Wielkiego.

Sala WĹ&#x201A;oska sĹ&#x201A;uĹźyĹ&#x201A;a zwykle jako pokĂłj goĹ&#x203A;cinny, ale czasem przy wyjÄ&#x2026;tkowych okazjach odbywaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; tu uroczyste obiady; wĂłwczas sĹ&#x201A;uĹźba przynosiĹ&#x201A;a dodatkowe meble, a z galerii wokĂłĹ&#x201A; Sali delikatnie rozbrzmiewaĹ&#x201A;a muzyka instrumentalna lub Ĺ&#x203A;piew.

Z Sali WĹ&#x201A;oskiej moĹźna przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do kolumnowego Pokoju Greckiego.

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL ENG Sala WĹ&#x201A;oska to poczÄ&#x2026;tek. Tu The Italian Hall marks the begin-

ning of a journey through Maria Feodorovnaâ&#x20AC;&#x2122;s world. It is to be found on the second floor of the Pavlovsk Palace. The chamber was Mariaâ&#x20AC;&#x2122;s homage paid to the classical style that she treasured so much. It is a circular space with several niches covered with a dome. A skylight window in the centre of the cupola is filling the room with light. The room is a collective work of the periodâ&#x20AC;&#x2122;s eminent architects: Charles Cameron, Vincenzo Brenna and Andrey Voronikhyn. Its present forms dates back to 1805.

Let us stop for a moment to take a look at the overwhelming marble sculptures which were brought from Rome in the 1780s. Only one authentic sculpture remained from the original collection, namely that of Eros who is pulling his bow. It is a replica of a work of Lysippus, Alexander the Greatâ&#x20AC;&#x2122;s court sculptor.

While the Italian Hall was usually used as a guest room, it would occasionally be the place to entertain visitors during ceremonial dinners. Servants would probably be bringing additional furniture to seat all the guests while gentle sounds of live music or singing were echoing through the galleries.

The Italian Hall leads to a columned Greek Hall.

â&#x20AC;&#x17E; 5CNC 9Ä&#x153;QUMC UÄ&#x153;WĹ?[Ä&#x153;C

\Y[MNG LCMQ RQMĂ?L IQÄąEKPP[ CNG E\CUGO RT\[ Y[LâVMQY[EJ QMC\LCEJ QFD[YCÄ&#x153;[ UKĂś VW WTQE\[UVG QDKCF[

â&#x20AC;&#x17E;

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL

Nowy Gabinet - to tu wczeĹ&#x203A;niej znajdowaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; sypialnia Marii Fiodorowny i PawĹ&#x201A;a Piotrowicza, zaprojektowana przez Charlesa Camerona. W 1800 roku Giacomo Quarenghi przeprojektowaĹ&#x201A; sypialniÄ&#x2122; na Gabinet Cara, zwany teĹź Nowym Gabinetem. Po poĹźarze PaĹ&#x201A;acu w 1803 roku Ĺ&#x203A;wietnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przywrĂłciĹ&#x201A; mu Andrej Woronichin. Ĺ&#x161;ciany Nowego Gabinetu pokrywa sztuczny marmur ze wstawkami z naturalnych kamieni pomalowanych w arabeski, zaĹ&#x203A; zestaw mebli, w tym biurko i stĂłĹ&#x201A;, wykonaĹ&#x201A;a znakomita manufaktura Davida Roentgena w latach osiemdziesiÄ&#x2026;tych XVIII wieku.

WĹ&#x203A;rĂłd wyposaĹźenia Gabinetu wzrok przykuwa m.in. imponujÄ&#x2026;cy kandelabr skupiajÄ&#x2026;cy Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o, wykonany przez mistrzĂłw petersburskich pod koniec XVIII wieku.

â&#x20AC;&#x17E; 0QY[ )CDKPGV VQ

VW YE\GÄąPKGL \PCLFQYCÄ&#x153;C UKĂś U[RKCNPKC /CTKK (KQFQTQYP[ K 2CYÄ&#x153;C 2KQVTQYKE\C

â&#x20AC;&#x17E;

ENG

The New Study which was earlier used as the master bedroom

by Maria Fiodorovna and Pavel Petrovich is the original creation of Charles Cameron. In 1800, it was redesigned by Giacomo Quarenghi to be used as the Tsarâ&#x20AC;&#x2122;s Study or the so-called New Study.

After the fire in 1803, the room was brought to its former glory

by Andrey Voronikhyn.

The walls of the New Study are covered with artificial marble with natural stone insertions with arabesque designs. The furniture, including the desk and the table, was made in David Roentgenâ&#x20AC;&#x2122;s manufactory in the 1780s.

The focusing light monumental candelabra draws your immediate attention (when you enter the room). It is the work of Saint Petersburgâ&#x20AC;&#x2122;s masters from the late 18th c.

PoczÄ&#x2026;tkowo buduar wyposaĹźono w zĹ&#x201A;ocone, rzeĹşbione meble wykonane we Francji, ozdobione jedwabiem z Lyon z motywami kwiatĂłw irysa. ZasĹ&#x201A;ony na drzwi byĹ&#x201A;y rĂłwnieĹź ozdobione tym kwiatowym motywem. Po poĹźarze w 1803 roku, nowy zestaw mebli wykonano w stylu empire w Sankt Petersburgu.

PL

ENG The Boudoir was originally de-

PAŠAC W 3$:â2:6.8

Buduar wykonany wg oryginalnego projektu Charlesa Camerona, jednak nie bez udziaĹ&#x201A;u kolejnego architekta, Vincenzo Brenna, ktĂłry po zmianach ukoĹ&#x201E;czyĹ&#x201A; go w 1791 roku.

signed by Charles Cameron and later changed by the architect Vincenzo Brenna who finished it, having introduced some alterations, in 1791.

Initially, the Boudoir was furnished with gold-plated, carved furniture made in Florence. It was adorned with Lyon silk with iris design. The door curtains had the same floral ornaments. After the 1803 fire, a new suit of furniture in the Empire style was commissioned in Saint Petersburg.

â&#x20AC;&#x17E; 2Q RQĹ?CT\G Y TQMW

PQY[ \GUVCY OGDNK Y[MQPCPQ Y UV[NW GORKTG Y 5CPMV 2GVGTUDWTIW

â&#x20AC;&#x17E;

„ 2Q YQLPKG 2QMÏL \QUVCĜ QFVYQT\QP[ LCMQ QFF\KCĜ /W\GWO 5VCTQ- „ ŏ[VPQıEK

PL

PAŁAC W 3$:â2:6.8

Pokój Rycerski. Galeria przed Kaplicą - tę przestrzeń jako antyczną galerię stworzył Vincenzo Brenna w latach 1797-99. Za życia Marii wzdłuż wszystkich ścian znajdowały się płaskorzeźby autorstwa I. Prokofiewa i M. Aleksandrowa, dziś w sali znajdują się ich reprodukcje wykonane po wojnie.

Między 1870 i 1872 Galerię przed Kaplicą przekształcono w centralny pokój Muzeum Starożytności i przeniesiono tu starożytne posągi i urny z innych wnętrz pałacowych, co mocno zaburzyło harmonię oryginalnej koncepcji architektonicznej Galerii. Jednak w 1900 roku w wyniku ponownego zainteresowania rosyjską architekturą klasyczną oraz rzeźbą starożytną, zbłąkane figury powróciły na swoje pierwotne miejsca (przede wszystkim do Sali Włoskiej).

Po wojnie Pokój został odtworzony jako oddział Muzeum Starożytności. Tu schronienie znalazły przywiezione z Carskiego Sioła rzeźby z kolekcji Brown Lloyd, niegdyś zakupione przez Carycę Katarzynę Wielką.

ENG

The Knights’ Room. The Gallery in front of the Chapel - this space, designed as an antique gallery, was created by Vincenzo Brenna between 1797 and 1799. In Maria’s days, all the walls were decorated with low-reliefs made by I. Prokofiev and M. Alexandrov.

Today, you can see their replicas made after 1945.

Between 1870 and 1872, the Gallery in front of the Chapel was turned into the central room of the Museum of Antiquity. Antique statues and urns had been brought in from other chambers of the palace which destroyed the harmony of the original architectural concept of the Gallery.

However, in 1900, owing to the reawakened interest in classical architecture and ancient sculpture, the stray figures found their place in their original locations (mainly in the Italian Hall).

After the Second World War the Room was restored as a branch of the Museum of Antiquity where a Brown Lloyd collection of statues brought from Tsarskoye Selo, and bought earlier by the Empress of Russia Catherine the Great, found their refuge.

pĂłĹ&#x201A;nocnej stronie Biblioteki PaĹ&#x201A;acowej, stworzonej przez Carlo Rossiego w 1824 roku. Ta kameralna przestrzeĹ&#x201E; to maĹ&#x201A;y, prosto urzÄ&#x2026;dzony hol wyposaĹźony w topolowe meble ozdobione delikatnymi zĹ&#x201A;oconymi rzeĹşbieniami wedle szkicĂłw Rossiego. PokĂłj wypeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; obrazy i obiekty wykonane z brÄ&#x2026;zu, pochodzÄ&#x2026;ce z poczÄ&#x2026;tku XIX wieku.

ENG The Rossieâ&#x20AC;&#x2122;s Room is located in

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL PokĂłj Rossiego znajduje siÄ&#x2122; po

the north part of the Palace Library created by Carlo Rossi in 1824. It is a small and cosy hall with a simple design furnished with furniture made of poplar wood and ornamented with gilded carvings according to Rossieâ&#x20AC;&#x2122;s sketches. The room also houses paintings and bronze objects from the early 19th c.

â&#x20AC;&#x17E; 2QMĂ?L 4QUUKGIQ \PCLFWLG UKĂś

RQ RĂ?Ä&#x153;PQEPGL UVTQPKG $KDNKQVGMK 2CÄ&#x153;CEQYGL UVYQT\QPGL RT\G\ %CTNQ 4QUUKGIQ

â&#x20AC;&#x17E;

ENG

„ 5CNC RGĜPKĜC PKG\Y[MNG KUVQV-

„

Pâ HWPMELö s VQ VW QFD[YCĜ[ UKö YCŏPG DCNG RCĞUVYQYG

PAŁAC W 3$:â2:6.8

The Ballroom - another design by Charles Cameron, dating back to 1784-87. Only three elements, the south wall, the frieze and the plafond have remained of the original design.

PL

Sala Balowa - kolejne dzieło Charlesa Camerona, zaprojektowane w latach 1784-87. Do naszych czasów z pierwotnego projektu zachowały się trzy elementy: ściana południowa, fryz i plafon.

Sala pełniła niezwykle istotną funkcję – to tu odbywały się ważne bale państwowe. Jej ściany były wyłożone lustrami, małymi plafonami i zdobione świecznikami.

Po pożarze w 1803 roku Andrej Woronichin odtworzył pokój w swojej pierwotnej formie, z wyjątkiem otworów okiennych, które przebudowano tak, aby wpuszczały więcej światła. Do dziś Sala swoim majestatem zapiera dech w piersiach.

The room played an important role. It was the venue for official state balls. The walls were embellished with mirrors and candlesticks and the ceiling with small plafonds. After a fire in 1803 Andrey Voronikhyn restored the room back to its original form except for the windows which he changed so that they would let in more light. Even today, seeing the Ballroom is a breathtaking experience.

zaprojektowaĹ&#x201A; Vincenzo Brenna.

To niewielkie, okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e pomieszczenie wyĹ&#x201A;oĹźone sztucznym marmurem i ozdobione wstawkami z obrazkĂłw malowanych olejem na niebieskim szkle przez Johanna Jakoba Mettenleitera w 1798 roku. InteresujÄ&#x2026;ca jest w nim m.in. zdobiona rama osĹ&#x201A;aniajÄ&#x2026;ca kominek. To pokĂłj wprost idealnie stworzony, by ogrzewaÄ&#x2021; ciepĹ&#x201A;em kominka MariÄ&#x2122; FiodorownÄ&#x2026; w zimowe dni, pokĂłj, w ktĂłrym swobodnie mogĹ&#x201A;a oddaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wypoczynkowi.

by Vincenzo Brenna in 1799.

This small, round space is covered with artificial marble and ornamented with oil canvas on blue glass by Jakob Mettenleiter from 1798. The fire place has an interesting ornamented mantelpiece.

This room was an ideal refuge for Maria Feodorovna who on winter days could get away from the hustle and bustle of the palace life and warm herself by the fire place.

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL ENG Trzeci PrzedpokĂłj w 1799 roku The Third Room was designed

â&#x20AC;&#x17E; 6T\GEK 2T\GFRQMĂ?L Y TQMW \CRTQLGMVQYCÄ&#x153; 8KPEGP\Q â&#x20AC;&#x17E; $TGPPC

PAŁAC W 3$:â2:6.8

„ $KDNKQVGMC \FQDKQPC LGUV VT\GOC FWŏ[OK IQDGNKPCOK „

PL

Biblioteka Carycy Marii Fiodorowny - to bardzo ważne miejsce w życiu Marii powstało pierwotnie na podstawie projektu przez Vincenzo Brenna około 1793 roku. Pomimo znacznej przebudowy dokonanej przez Andrieja Woronichina w latach 1803-1804 projekt Brenna został zachowany.

Biblioteka powtarza swoją formą Gabinet Dywanowy - tak jak on zdobiona jest trzema dużymi gobelinami, ofiarowanymi przez króla Ludwika XVI. Dwa z nich - Jupiter i Junona, wykonane w Królewskiej Manufakturze Gobelinów we Francji w 1770 roku - wiszą dziś w ich oryginalnych miejscach.

Po pożarze w 1803 roku cały zestaw mebli Ludwika XVI zastąpiły sprzęty w nowym stylu Empire, imitującym antyczny ciemny brąz, które jednak, niestety, również uległy zniszczeniu w trakcie wojny. Obecnie znajdują się tu także meble przeniesione z innych pomieszczeń, jak np. fotel z buduaru z nogami w postaci uzbrojonych skrzydlatych sfinksów.

ENG The Library of the Empress of

Russia Maria Feodorovna. This place, which was to play an important role in Maria’s life, was designed by Vincenzo Brenna around 1793. Despite substantial restoration conducted by Andrey Voronikhyn between 1803 and 1804, Brenna’s design was preserved.

The form of the Library is very much that of the Carpet Room.

Just like the other room it is adorned with three large Gobelin tapestries, a gift from the king Louis XVI of France. Two of them, depicting Jupiter and Juno and made in the Royal Gobelins factory in France in 1770, are hanging today in their original places.

After the fire in 1803, the whole set of furniture in the style of Louis XVI was replaced by a furnishing in the new Empire style which imitated the antique dark bronze. Unfortunately, that too was destroyed during the Second World War. The furniture which is presently to be seen was brought over from other rooms of the palace, e.g. an armchair that was formerly standing in the Boudoir with legs in the shape of armed sphinxes with wings.

â&#x20AC;&#x17E; $KDNKQVGMC D[Ä&#x153;C RKGTYU\[O

PL Biblioteka Carycy Marii Fiodo-

RQOKGU\E\GPKGO Y 2CÄ&#x153;CEW Y 2CYÄ&#x153;QYUMW Y MVĂ?T[O RQÄ&#x153;QĹ?QPQ Y\QT\[UV[ RCTMKGV \ T\CFMKEJ YKGNQDCTYP[EJ ICVWPMĂ?Y FTGYPC

â&#x20AC;&#x17E;

ENG The Library of the Empress of

Russia Maria Feodorovna was the first room in the Palace in Pavlovsk to have an ornamented parquet flooring made from rare, multi-colour kinds of wood. The other rooms in the Palace had the same flooring. Unfortunately, the fire in 1803 also destroyed them.

After 1945, the parquet has been reconstructed according to Yury Feltenâ&#x20AC;&#x2122;s design from around 1780.

PAŠAC W 3$:â2:6.8

rowny â&#x20AC;&#x201C; byĹ&#x201A;a pierwszym pomieszczeniem w PaĹ&#x201A;acu w PawĹ&#x201A;owsku, w ktĂłrym poĹ&#x201A;oĹźono wzorzysty parkiet z rzadkich, wielobarwnych gatunkĂłw drewna. PozostaĹ&#x201A;e pokoje w budynku gĹ&#x201A;Ăłwnym PaĹ&#x201A;acu takĹźe miaĹ&#x201A;y takie podĹ&#x201A;ogi, jednak i je zniszczyĹ&#x201A; poĹźar w roku 1803. Po wojnie odnowiono parkiet zgodnie z projektem Jurija Feltena z ok. 1780 roku.

â&#x20AC;&#x17E;

5CNC VTQPQYC s VQ PCLYKĂśMU\G DQ CĹ? OGVTQYG RQOKGU\E\GPKG Y 2CÄ&#x153;CEW

â&#x20AC;&#x17E;

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL

ENG

Sala tronowa â&#x20AC;&#x201C; to najwiÄ&#x2122;ksze, bo aĹź 400-metrowe pomieszczenie w PaĹ&#x201A;acu, zaprojektowane przez Vincenzo Brenna w latach 17971799. To Ĺ&#x203A;wietny przykĹ&#x201A;ad stylu charakterystycznego dla tego architekta. ImponujÄ&#x2026;ca Sala Tronowa jest okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a, z pĂłĹ&#x201A;kolistymi niszami i Ĺ&#x201A;ukami wspieranymi przez kariatydy wyrzeĹşbione wg projektu Brenna przez I. Martosa i M. KozĹ&#x201A;owskiego, a odtworzone po wojnie przez T. Szabalkina i N. Maltsewa na podstawie przedwojennych fotografii.

The Throne Room, with its 400 square metres, is the largest room of the Palace. It was designed by Vincenzo Brenna between 1797 and 1799. It is an exquisite example of the architectâ&#x20AC;&#x2122;s typical style.

The imposing Throne Room is circular with bow-shaped alcoves and arches supported by caryatids designed by Brenna and carved

by I. Martos and M. Kozlovsky which after 1945 were reconstructed by T. Shabalkyn and N. Maltsev from pre-war photographs.

SalÄ&#x2122; zdobiÄ&#x2026; w sposĂłb iluzjonistyczny dekoracyjne stiuki, ale najistotniejszy jest tu olbrzymi plafon wykonany wedle projektu Piotra Gonzaga, znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; na suficie z namalowanymi kolumnami prowadzÄ&#x2026;cymi wprost do bĹ&#x201A;Ä&#x2122;kitnego nieba, po ktĂłrym przesuwajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; subtelne, biaĹ&#x201A;e chmury (odtworzony w 1957 roku).

The room is stuccoed with illusionistic designs, but the central place is occupied by an enormous plafond designed by Piotr Gonzaga. It is to be found at the ceiling with painted columns leading to a blue heaven with subtle, white clouds. (The plafond was reconstructed in 1957).

Na wystawie w PaĹ&#x201A;acu w PawĹ&#x201A;owsku sÄ&#x2026; 2 serwisy:

Two dinner services are put on display at the Palace in Pavlovsk:

- Paryski Serwis z Sevres z 178182 roku

- The Parisian Service from Sèvres from 1781-1782

- ZĹ&#x201A;oty Serwis na 60 osĂłb, ktĂłrego kaĹźdÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; zdobi litera M okolona róşami. To urodzinowy prezent dla Marii Fiodorowny od cara MikoĹ&#x201A;aja I. Serwis powstaĹ&#x201A; w Cesarskiej Fabryce Porcelany w 1828 roku w Petersburgu

- The Gold Service for 60 people, with every piece ornamented with the letter M surrounded with roses. It was a birthday present for Maria Feodorovna from the Tsar Nicolas I of Russia. The service was made at the Imperial Porcelain Factory in Saint Petersburg in 1828.

Drugiego Przedpokoju, autorstwa Brenny rozpoczyna poĹ&#x201A;udniowÄ&#x2026; kolumnadÄ&#x2122; sal. Jego Ĺ&#x203A;ciany sÄ&#x2026; obĹ&#x201A;oĹźone stiukiem. Na suficie sÄ&#x2026; iluzjonistycznie przedstawione sztukatorskie na tle ]ĂĄRWHM mozaiki.

Nisze w Ĺ&#x203A;cianach zaajmujÄ&#x2026; duĹźe porcelanowe wazy zostaĹ&#x201A;y wykonane przez rzemieĹ&#x203A;lnikĂłw z Peterburskiej Carskiej Fabryki Porcelany jako prezent dla PawĹ&#x201A;a I.

ENG The Second Hall, similar to the

Second Hall, and designed by Brenna, opens the southern colonnade of rooms. Its walls are stuccoed and its illusionistic ceiling displays a magnificent, gold mosaic. The large, porcelain vases placed in recesses along the walls were made by the craftsmen from the Imperial Porcelain Factory in St. Petersburg as a gift to Paul I of Russia.

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL Drugi PrzedpokĂłj â&#x20AC;&#x201C; podobny do

â&#x20AC;&#x17E; &TWIK

2T\GFRQMĂ?L CWVQTUVYC $TGPP[ TQ\RQE\[PC RQÄ&#x153;WFPKQYâ MQNWOPCFĂś UCN

â&#x20AC;&#x17E;

â&#x20AC;&#x17E; $WFWCT RQ RT\GEKYPGL UVTQPKG QF MQOKPMC RT\[ MVĂ?T[O IT\CÄ&#x153;C UKĂś Y \KOQYG YKGE\QT[ /CTKC (KQFQTQYPC

â&#x20AC;&#x17E;

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL

Buduar - po przeciwnej stronie od kominka, przy ktĂłrym grzaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w zimowe wieczory Maria Fiodorowna, znajduje siÄ&#x2122; okno i niewielki balkon, z ktĂłrego otwiera siÄ&#x2122; widok na gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; alejÄ&#x2122; w Prywatnym Ogrodzie zamykajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; otwartym portykiem Pawilonu Trzech Gracji z pieszczotliwie wypracowanÄ&#x2026; marmurowÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; - autorstwa P. Triscorniego - unoszÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wazÄ&#x2122;, wypeĹ&#x201A;nianÄ&#x2026; w okresie letnim bukietami kwiatĂłw.

ENG

The Boudoir. Just opposite the fire place where Maria Feodorovna used to warm herself on cold, winter evenings, there is a window and a small balcony overlooking the main alleyway in the Private Garden. At the far end of the alley there is an open portico attached to the Pavilion of the Three Graces with a meticulously crafted marble group, carved by P. Triscornini, supporting a vase that in summertime used to be filled with flowers.

PAŠAC W 3$:â2:6.8

PL Biblioteka Carycy Marii Fiodorowny - wokĂłĹ&#x201A; wszystkich Ĺ&#x203A;cian biblioteki ustawiono niskie regaĹ&#x201A;y, od koĹ&#x201E;ca XVIII wieku stojÄ&#x2026; na nich marmurowe rzeĹşby. Figury przedstawiajÄ&#x2026; Apollona i 9 Muz. Najprawdopodobniej wyszĹ&#x201A;y one spod dĹ&#x201A;uta J.H. Danneckera, rzeĹşbiarza ksiÄ&#x2122;cia Wirtembergii.

ENG The Library of the Empress Maria

Feodorovna. Low bookcases are lined up along all the walls. Since the late 18th c., marble sculptures have been standing on them. The figures depict Apollo and his nine Muses. They were most probably carved by J.H. Dannecker, a court sculptor to the Duke of WĂźrttemberg.

â&#x20AC;&#x17E; (KIWT[

â&#x20AC;&#x17E;

RT\GFUVCYKCLâ #RQNNQPC K /W\

PL Biblioteka Carycy Marii Fiodo-

â&#x20AC;&#x17E; 9 $KDNKQVGEG /CTKK (KQFQTQYP[ \PCLFWLG UKĂś /W\C VTCIGFKK K ÄąRKGYW /GNRQOGPC \ OCUMâ VTCIKE\Pâ Y FÄ&#x153;QPK

â&#x20AC;&#x17E;

PAŠAC W 3$:â2:6.8

rowny â&#x20AC;&#x201C; wĹ&#x203A;rĂłd rzeĹşb Muz, przedstawionych wraz z Apollonem w Bibliotece Marii Fiodorowny znajduje siÄ&#x2122; Muza tragedii i Ĺ&#x203A;piewu - Melpomena z maskÄ&#x2026; tragicznÄ&#x2026; w dĹ&#x201A;oni. W PaĹ&#x201A;acu w PawĹ&#x201A;owsku, ĹźyjÄ&#x2026;cym miĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i sztukÄ&#x2026;, odbywaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; przedstawienia oraz spotkania poetycko-muzyczne.

ENG The Library of the Empress Maria

Feodorovna. One of the Muses depicted together with Apollo is the Muse of tragedy and singing - Melpomene with a tragic mask in her hand. The Palace in Pavlovsk, where art was loved and treasured, was the venue of theatre performances, music concerts and poetic meetings.

przestrzeń również zaprojektowali ulubieni architekci carskiej pary – Charles Cameron i Vincenzo Brenna, w latach 1789-1791.

Po pożarze w 1803 roku Andrej Woronichin dokonał istotnych zmian jej dekoracyjnego wykończenia, zmniejszając znaczenie sztukaterii i złoceń oraz oblicowując ściany sztucznym marmurem.

Część pałacowej kolekcji książek była dawniej przechowywana w niskich regałach stojących wzdłuż ścian biblioteki. Kamienne wazony i rzeźby stały na marmurowych płytach. Były to m.in. starożytne popiersia nabyte we Włoszech w 1782 roku od angielskiego artysty i kolekcjonera T. Jenkinsa, w trakcie podróży do Europy Marii i Pawła. Na swoim pierwotnym miejscu w centralnym punkcie pokoju stoi duże biurko wykonane przez Otto i Hambs w 1794 roku w Petersburgu, a na nim wyobrażenie starożytnej świątyni z 1794 roku, z kości słoniowej, brązu i bursztynu, ozdobione malowidłami na matowym szkle.

Maria Fiodorowna pisała o niej: „ma małą brązową statuetkę z atrybutami miłości małżeńskiej i synowskiej”. Na cokole Maria kazała wygrawerować zaś wszystkie monogramy swoich dzieci wśród róż i gałązek mirtu. Świątynia zaprojektował Vincenzo Brenna prawdopodobnie z pomocą Carlo Rossiego – a wykonał mistrz N. Fai. Natomiast większość detali wymyśliła sama Maria Fiodorowna – to świetny obraz jej gustu i upodobań.

PAŁAC W 3$:â2:6.8

PL ENG Państwowa Biblioteka Pawła I - tę The State Library of Paul I was

also designed by the favourite architects of the imperial couple - Charles Cameron and Vincenzo Brenna in 1789-1791. After the fire in 1803 Andrey Voronikhyn introduced some major changes to the room’s decorations. He limited the use of moulding and gilding and covered the walls with artificial marble. A part of the book collection used to be kept in low bookcases standing along the walls. Stone vases and sculptures stood on marble pedestals, including antique busts acquired in Italy in 1782 from an English artist and collector, T. Jenkins, during Maria and Paul’s journey to Europe.

A large desk made by Otto and Hambs in St. Petersburg, in 1794, is standing in its original place in the centre. On the desk, there is a representation of an antique temple, made in 1794 from ivory, bronze and amber, adorned with paintings on frosted glass. Maria Feodorovna wrote about it “(he) has a small, bronze statue with the attributes of matrimonial and filial love”. She had the pedestal engraved with the monograms of her children circled by roses and myrtle leaves. The temple was designed by Vincenzo Brenna, probably assisted by Carlo Rossi, and the actual sculpting was done by the master N. Fai. Maria Feodorovna provided the inspiration for most details. It is a great reflection on her taste and predilection.

„ 2T\GUVT\GĞ \CRTQLGMVQ-

YCNK WNWDKGPK CTEJKVGMEK ECTUMKGL RCT[ s %JCTNGU %COGTQP K 8KPEGP\Q $TGPPC

„

„ 5VCTQŏ[VPG T\GōD[ K RQRKGT-

UKC \ OCTOWTW UVCĜ[ UKö IĜÏYP[O E\[PPKMKGO Y CTEJKVGMVQPKE\P[O QDTC\KG VGIQ YPöVT\C

PL

„

Pokój Rycerski - starożytne rzeźby i popiersia z marmuru stały się głównym czynnikiem w architektonicznym obrazie tego wnętrza.

Osiem rzeźb z różowo-brązowego marmuru w równym rzędzie stoi pod ścianami, a szyk z jednej strony kończą dwie rzeźby przed ścianą następnej sali, Pokoju Orkiestrowego oraz dwie okrągłe, fajansowe piece w rogach przeciwległej ściany.

PAŁAC W 3$:â2:6.8

ENG The Knights’

Room. Antique sculptures and marble busts dominate the architecture of the interior. Eight sculptures made from rose-brown marble are lined up along the walls. The row is closed at the far end with two sculptures that lead to another room, the Orchestra Hall. The other end finishes with two, round, faience furnaces standing in the corners of the opposite wall.

Tekst: dr Aleksandra Łukaszewicz Alcaraz

PAĹ AC POD */2%86(0

PL

â&#x20AC;&#x17E; 9

E\CUCEJ QÄąYKGEGPKC RKGTYU\[ MTĂ?N RTWUMK (T[FGT[M 9KNJGNO \G\YQNKÄ&#x153; PC DWFQYĂś RCÄ&#x153;CEW K HQPVCPP[ MVĂ?TG OKCÄ&#x153;[ UKĂś UVCä YKF\KCNP[OK U[ODQNCOK YÄ&#x153;CF\[ OQPCTEJ[ CDUQNWVPGIQ

â&#x20AC;&#x17E;

Plac OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego dawny Rossmarkt, Rynek KoĹ&#x201E;ski, przy ktĂłrym znajduje siÄ&#x2122; siedziba Akademii Sztuki to miejsce, ktĂłrego powstanie wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z poczÄ&#x2026;tkiem dziejĂłw nowoĹźytnego Szczecina. To tu w czasach oĹ&#x203A;wiecenia pierwszy krĂłl pruski Fryderyk Wilhelm zezwoliĹ&#x201A; na budowÄ&#x2122; paĹ&#x201A;acu i fontanny, ktĂłre miaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; staÄ&#x2021; widzialnymi symbolami wĹ&#x201A;adzy monarchy absolutnego.

W swojej symbolice nawiÄ&#x2026;zywaĹ&#x201A;y do architektury antycznej w nowych barokowych formach. PaĹ&#x201A;ac Grumbkowa, pierwszego ministra krĂłla, i fontanna to elementy scenografii, w ktĂłrych upĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; pierwsze lata Ĺźycia Zofii Doroty Wittenberg, w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci nazwanej MatkÄ&#x2026; CarĂłw czyli Marii Fiodorowny. Rodzice ksiÄ&#x2122;Ĺźnej wprowadzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do paĹ&#x201A;acu w 1757 roku, a dwa lata później urodzi siÄ&#x2122; tu Zofia Dorota.

ENG Plac OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego, the former

Rossmarkt, Rynek KoĹ&#x201E;ski, where the Academy of Art has its seat, is the place of origin of modern Szczecin. It was during the Enlightenment that the Prussian king, Frederic Wilhelm, allowed to build a palace and a fountain which were soon to become the visible symbols of the absolute monarchy. The new structures symbolically referred to the antique architecture while taking on a new, baroque form. The Grumbkowâ&#x20AC;&#x2122;s Palace, which belonged to the first minister of the king, and the fountain provide a setting for the first years in the life of Sophie Dorothea of WĂźrttemberg or Maria Feodorovna, later to be called the Mother of Tsars.

The parents of the duchess moved into the palace in 1757. Two years later, Sophie Dorothea was born.

PL Szczecin od 1721 roku staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; sto-

licÄ&#x2026; rejencji pomorskiej, najwaĹźniejszym portem Prus, najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; zdobyczÄ&#x2026; Fryderyka Wilhelma I, ktĂłry odkupiĹ&#x201A; Szczecin od krĂłlowej szwedzkiej Urliki Eleonory.

WĹ&#x201A;adca, nazywany KrĂłlem SierĹźantem, znany byĹ&#x201A; z uwielbienia do sztuki wojny, ktĂłrÄ&#x2026; przedkĹ&#x201A;adaĹ&#x201A; nad sztuki piÄ&#x2122;kne, dlatego inwestowaĹ&#x201A; gĹ&#x201A;Ăłwnie w architekturÄ&#x2122; militarnÄ&#x2026;. ZrezygnowaĹ&#x201A; teĹź z Zamku KsiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;t Pomorskich jako rezydencji, tym samym sprowadzajÄ&#x2026;c Szczecin do roli prowincji Berlina.

JeĹźeli chodzi o formy artystyczne to teĹź jest to czas, w ktĂłrym nastÄ&#x2122;puje eksport ze stolicy wzorcĂłw zarĂłwno architektonicznych, jak i kultury artystycznej. Od tej pory dzieĹ&#x201A;a sztuki w Szczecinie realizowane sÄ&#x2026; z reguĹ&#x201A;y przez twĂłrcĂłw berliĹ&#x201E;skich, pochodzÄ&#x2026;cych z krÄ&#x2122;gu dworskiego krĂłla Prus. Znika tym samym mecenat artystyczny, ktĂłry istniaĹ&#x201A; w czasach KsiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;t Pomorskich, ktĂłrzy poza importem stworzyli warunki dla rodzimych, miejscowych warsztatĂłw rzemiosĹ&#x201A;a.

capital of the Pomeranian province and Prussiaâ&#x20AC;&#x2122;s largest port. It was the most important acquisition of Frederick William I who bought Szczecin from Ulrika Eleonora, the Swedish queen.

The ruler, commonly known as Soldiers-King, was known for his passion of the art of war which he favoured more than arts. That is why his investments were focused mainly on the military architecture. He gave up the The Pomeranian Dukesâ&#x20AC;&#x2122; Castle as his residence thus reducing Szczecin to play the role of yet another provincial town around Berlin.

It is also a time when both architectural models and artistic fashions from the capital city of Berlin were freely copied by local designers. Since that time, Berlin artists from the court of the Prussian king usually design the works of art in Szczecin. The patronage of arts provided by the Pomeranian Dukes, who not only imported artistic ideas, but also provided conditions for the local craftsmen to thrive, effectively came to its end.

â&#x20AC;&#x17E; ,GĹ?GNK EJQF\K Q HQTO[ CTV[-

UV[E\PG VQ VGĹ? LGUV VQ E\CU Y MVĂ?T[O PCUVĂśRWLG GMURQTV \G UVQNKE[ Y\QTEĂ?Y \CTĂ?YPQ CTEJKVGMVQPKE\P[EJ LCM K MWNVWT[ CTV[UV[E\PGL

â&#x20AC;&#x17E;

PAĹ AC POD */2%86(0

ENG In 1721 Szczecin had become the

„ 9QFC FQ HQPVCPP[ RĜ[PöĜC

PAŁAC POD */2%86(0

YQFQEKâIKGO Cŏ \ 9\IÏT\ 9CTU\GYUMKEJ

„

PL

Fontannę znajdującą się obecnie na wprost od wejścia do Pałacu pod Globusem uruchomiono 15 sierpnia 1732 roku. Przy jej budowie zatrudniono nadwornego architekta z Berlina, Johanna Friedriecha Graëla. Woda do fontanny płynęła wodociągiem aż z Wzgórz Warszewskich. Podstawę fontanny stanowi basen ukształtowany w formie wielkiej muszli, z którego wyrasta człon z wykutymi w nim maszkaronami przedstawiającymi twarze czterech dzikich mężów, zwróconymi w cztery strony świata. Symbolizują one pierwotne siły natury, a z ust maszkaronów wypływa woda.

ENG The fountain, located just op-

posite the main entrance of the Pałac pod Globusem, was started up on 15th August, 1732. Johann Friedriech Graël, a royal architect from Berlin, was appointed to supervise its construction. Water for the fountain was provided through a water supply system which brought it from the distant Wzgórza Warszewskie. The base of the fountain, i.e. its basin, is formed into a large shell from which four mascarons emerge.

Their wild faces are turned to the four directions of the world. They symbolise the primordial forces of the nature and water is flowing out of their mouths.

PL

PAĹ AC POD */2%86(0

Fontanna znajdujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; na wprost przed wejĹ&#x203A;ciem do PaĹ&#x201A;acu pod Globusem skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z dwĂłch muszli jedna nad drugÄ&#x2026;. Na wyĹźej poĹ&#x201A;oĹźonej muszli, na ktĂłrej na formie imitujÄ&#x2026;cej kamienny szczyt peĹ&#x201A;zajÄ&#x2026; jaszczurka i şóĹ&#x201A;w, wznosi siÄ&#x2122; orzeĹ&#x201A; z rozpostartymi skrzydĹ&#x201A;ami, zrywajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; do lotu.

OrzeĹ&#x201A; to symbol ĹźywioĹ&#x201A;Ăłw ognia i powietrza, wĹ&#x201A;adzy cesarskiej.

Pierwotnie czarny, zrywaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w kierunku sĹ&#x201A;oĹ&#x201E;ca, zgodnie z dewizÄ&#x2026; krĂłlĂłw pruskich: Non soli cedit czyli Nie ustÄ&#x2122;puje sĹ&#x201A;oĹ&#x201E;cu. KrĂłl Fryderyk Wilhelm nie ustÄ&#x2122;powaĹ&#x201A; w niczym najwiÄ&#x2122;kszemu wĹ&#x201A;adcy Ăłwczesnej Europy, Ludwikowi XIV, KrĂłlowi SĹ&#x201A;oĹ&#x201E;ce.

ENG The fountain, located just op-

posite the main entrance of the PaĹ&#x201A;ac pod Globusem, was started up on 15th August, 1732. Johann Friedriech GraĂŤl, a royal architect from Berlin, was appointed to supervise its construction. Water for the fountain was provided through a water supply system which brought it from the distant WzgĂłrza Warszewskie. The base of the fountain, i.e. its basin, is formed into a large shell from which four mascarons emerge.

Their wild faces are turned to the four directions of the world. They symbolise the primordial forces of the nature and water is flowing out of their mouths.

â&#x20AC;&#x17E; 1T\GÄ&#x153; VQ U[ODQN Ĺ?[YKQÄ&#x153;Ă?Y QIPKC K RQYKGVT\C YÄ&#x153;CF\[ â&#x20AC;&#x17E; EGUCTUMKGL

„ -UKöŏPKE\MK

WTQF\QPG Y 5\E\GEKPKG WE\[Ĝ[ UKö Lö\[MC HTCPEWUMKGIQ LCMQ Lö\[MC MTÏNÏY

„

PL

W XVIII w. językiem dworów europejskich stał się język francuski.

Niemieckie księżniczki urodzone w Szczecinie, Zofia Augusta, przyszła Caryca Katarzyna i Zofia Dorota czyli Maria Fiodorowna, uczyły się języka francuskiego jako języka królów i tak poznawały kulturę artystyczną baroku, której kolebką był Wersal Króla Słońce.

PAŁAC POD */2%86(0

ENG In 18th c. French became the lan-

guage of European courts. German duchesses born in Szczecin, Sophie Augusta, the future Empress of Russia Catherine and Sophie Dorothea, i.e. Maria Feodorovna, were all learning French as the language of monarchs. In this way they were absorbing the baroque artistic culture whose cradle was the Versailles of the Sun King.

żyła tam księżniczka znamy tylko z ikonografii. Pewne jest natomiast to, że spoglądając z okna dzisiejszego Pałacu pod Globusem widzimy fontannę tak jak ją widziała młoda księżniczka. Dziś orzeł zmienił kolor i od tego koloru powstała nowa nazwa placu – Plac Orła Białego. Zniknęły też gryfy, które flankowały facjaty maszkaronów i dla XVIII-wiecznych mieszkańców miasta były symbolem absolutnego panowania władcy nad dziedzictwem Książąt Pomorskich Gryfitów.

residence while the princess was living there from the iconography only. One thing is for sure, though. While looking out of the contemporary Pałac pod Globusem, we can see the fountain just as the young princess could see it. Now, that the eagle has changed its colour, the square has also changed its name. It is known now as Plac Orła Białego.

The griffons that flanked the mugs or faces of the mascarons are gone, too. Still, for the inhabitants of the city in 18th c. they symbolised the absolute rule of their monarch over the heritage of the Griffins, the Pomeranian Dukes.

PAŁAC POD */2%86(0

PL ENG Wygląd rezydencji z czasów, kiedy We know the appearance of the

„ 5RQINâFCLâE \ QMPC F\KUKGL-

U\GIQ 2CĜCEW RQF )NQDWUGO YKF\KO[ HQPVCPPö VCM LCM Lâ YKF\KCĜC OĜQFC MUKöŏPKE\MC

„

â&#x20AC;&#x17E; 4\GĹ?DC UVCPQYK RNCUV[E\Pâ

OGVCHQTĂś Ĺ?[EKC \CTĂ?YPQ /CTKK (KQFQTQYP[ LCM K %CT[E[ -CVCT\[P[

â&#x20AC;&#x17E;

PAĹ AC POD */2%86(0

PL

Obecnie na Placu OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego znajduje siÄ&#x2122; kamienna rzeĹşba przedstawiajÄ&#x2026;ca FlorÄ&#x2122;, boginiÄ&#x2122; wiosny, kwitnienia i wegetacji, w otoczeniu dwĂłch putt z koszem kwiatĂłw. RzeĹşby wykonano na zamĂłwienie kupca Wenzlowa, ktĂłry staĹ&#x201A; siÄ&#x2122; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicielem paĹ&#x201A;acu Grombkowa na przeĹ&#x201A;omie lat 80. i 90. XVIII wieku, tj. juĹź po wyjeĹşdzie Marii Fiodorowny ze Szczecina w 1776 roku. ZastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; on drewnianÄ&#x2026; rzeĹşbÄ&#x2122;, projektu Erharda LĂśfflera (takĹźe autora wspaniaĹ&#x201A;ego oĹ&#x201A;tarza w koĹ&#x203A;ciele Ĺ&#x203A;w. Jakuba), ktĂłra wieĹ&#x201E;czyĹ&#x201A;a dach wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; rzeĹşbÄ&#x2026; kamiennÄ&#x2026;; rzeĹşba drewniana stanÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a w ogrodzie paĹ&#x201A;acowym. Po rozbiĂłrce paĹ&#x201A;acu w latach 90. XIX wieku, zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a wÄ&#x2122;drĂłwkÄ&#x2122; po mieĹ&#x203A;cie, koĹ&#x201E;czÄ&#x2026;c jÄ&#x2026; u schyĹ&#x201A;ku XX wieku powrotem na Plac OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego i potwierdzajÄ&#x2026;c tym samym siĹ&#x201A;Ä&#x2122; symbolu Flory, ktĂłrej witalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oĹźywia nawet kamieĹ&#x201E; i trwa bez wzglÄ&#x2122;du na przeciwnoĹ&#x203A;ci losu. Stanowi ona plastycznÄ&#x2026; metaforÄ&#x2122; Ĺźycia zarĂłwno Marii Fiodorowny, jak i Carycy Katarzyny, ktĂłre obie oglÄ&#x2026;daĹ&#x201A;y posÄ&#x2026;g tej bogini i poznaĹ&#x201A;y mitologiÄ&#x2122; antycznÄ&#x2026;, naleĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; do kanonu wychowania i edukacji w czasach baroku i oĹ&#x203A;wiecenia.

ENG At the Plac OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego, we

can presently see a stone statue of Flora, the goddess of spring, flowering plants and vegetation, surrounded by two putti with a basket full of flowers. The sculptures were commissioned by the merchant Wenzlowa who became the owner of Grombkowâ&#x20AC;&#x2122;s Palace around the late 1780s or early 1790s, i.e. shortly after Maria Feodorovna had left Szczecin in 1776. He replaced a wooden sculpture, designed by Erhard LĂśffler (who incidentally also designed the magnificent altarpiece in St. Jacobâ&#x20AC;&#x2122;s church), which used to decorate the roof with a larger stone sculpture. The wooden sculpture found its place in the Palace Garden. After the palace had been demolished in the 1890s, the sculpture was moved from place to place in the city. Finally, at the end of 20th c. it got back again to Plac OrĹ&#x201A;a BiaĹ&#x201A;ego to confirm the enormous strength symbolised by Flora whose vitality can revive even a stone and weather all the adversities of fortune. It is a plastic metaphor of the lives of both Maria Feodorovna and the Empress Catherine who both looked at the statue of the goddess and learnt the antique mythology which belonged to the canon of proper upbringing and education in Baroque and the Enlightenment.

kowa, powstaĹ&#x201A;y w 1724 roku, byĹ&#x201A; najbardziej okazaĹ&#x201A;Ä&#x2026; rezydencjÄ&#x2026; wybudowanÄ&#x2026; w tym okresie w Szczecinie. Jego projektantem byĹ&#x201A; generaĹ&#x201A; major Peter de Montargues pochodzÄ&#x2026;cy z Lotaryngii.

Nadworny architekt krĂłlewski Filip Gerlach zrealizowaĹ&#x201A; jego koncepcjÄ&#x2122;. Fasada budowli, podzielona pilastrami zwieĹ&#x201E;czonymi toskaĹ&#x201E;skimi gĹ&#x201A;owicami, posiadaĹ&#x201A;a trzy kondygnacje, zwieĹ&#x201E;czone mansardowym dachem, ktĂłry byĹ&#x201A; przedzielony rezalitem, na ktĂłrym umieszczono posÄ&#x2026;g Flory, flankowany ozdobionymi maskami i wazami. Nad wejĹ&#x203A;ciem usytuowany byĹ&#x201A; balkon, podkreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;cy znaczenie gospodarza w hierarchii administracji paĹ&#x201E;stwowej. Boczna brama od strony poĹ&#x201A;udniowej prowadziĹ&#x201A;a do ogrodu znajdujÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; we wnÄ&#x2122;trzu paĹ&#x201A;acu. DecyzjÄ&#x2026; krĂłla fasada zostaĹ&#x201A;a pomalowana kolorami ÄŞyĂĄW\P i biaĹ&#x201A;ym.

The palace that belonged to Otton von Grombkow, erected in 1724, was the grandest mansion in Szczecin at that time. It was designed by major-general Peter de Montargues from Lorraine.

The royal court architect Philip Gerlach was appointed to supervise the construction of the design. The facade of the building, divided by pilasters topped with Tuscan capitals, was three-storey high. The building had a mansard roof divided with an avantcorps on which the statue of Flora was placed. It was flanked by ornamented masks and vases. A balcony over the main entrance highlighted the standing of the owner in the hierarchy of the state administration. A side gate in the south wing led to a garden in the inside yard of the palace. Following the kingâ&#x20AC;&#x2122;s decision, the facade was painted yellow and white.

â&#x20AC;&#x17E; 2CÄ&#x153;CE (KNKRC 1VVQPC XQP

)TQODMQYC RQYUVCÄ&#x153;[ Y TQMW D[Ä&#x153; PCLDCTF\KGL QMC\CÄ&#x153;â TG\[FGPELâ Y[DWFQYCPâ Y V[O QMTGUKG Y 5\E\GEKPKG

â&#x20AC;&#x17E;

PAĹ AC POD */2%86(0

PL ENG PaĹ&#x201A;ac Filipa Ottona von Gromb-

„ <YKGĞE\GPKG 2CĜCEW INQDW-

UGO UVCPQYKĜQ RQFMTGıNGPKG \PCE\GPKC 2CĜCEW Y JKUVQTKK OKCUVC QTC\ UKNPGIQ QFF\KCĜ[YCPKC RQUVCEK \ PKO \YKâ\CP[EJ

„

PAŁAC POD */2%86(0

PL ENG Po wyjeździe księżniczki Zofii Doroty After the princess Sophie Dorothea of Wittenberg, późniejszej Marii Fiodorownej ze Szczecina pałac z niewielkimi zmianami przetrwał do 1892 roku, w którym to został przebudowany na siedzibę Towarzystwa Ubezpieczeniowego National-Versicherung. Projektantem był Franz Wichards z Berlina, który zmienił cały układ wewnętrzny pałacu, nawiązując jedynie w fasadzie do form plastycznych budowli z czasów Marii Fiodorownej. Zmienił się układ dachu, zwieńczonego tympanonem, na szczycie którego usytuowano globus przedzielony wstęgą na równiku z wizerunkami znaków zodiaku, spoczywający na głowach rogatych lwów, symbolizując tym samym globalny zasięg firmy, która ubezpieczała statki pływające po wszystkich morzach i oceanach. Poniżej na tympanonie, dawne herby namiestnika króla z czasów Marii Fiodorownej zastąpiono symbolami pomorskiego Gryfa i kaduceuszem, atrybutem bóstwa handlu – Merkurego oraz symbolami żeglugi, takimi jak kotwice, liny okrętowe, beczki i skrzynie.

Zwieńczenie Pałacu globusem stanowiło podkreślenie znaczenia Pałacu w historii miasta oraz silnego oddziaływania postaci z nim związanych, do których należała carowa Maria Fiodorowna, Matka Carów, władców największego imperium ówczesnej Europy oraz jej teściowa: Katarzyna Wielka. To oddziaływanie przyczyniło się do zwiększenia roli Szczecina jako miasta portowego o istotnym znaczeniu dla kultury i gospodarki.

Württemberg, who was later to become Maria Feodorovna, had left Szczecin, the palace remained virtually unchanged until 1892 when it was rebuilt to house the Insurance Association National-Versicherung. Franz Wichards from Berlin was appointed to supervise the modernisation of the palace. He changed the whole interior space leaving only the facade to refer to the previous form of the building from Maria Feodorovna’s times. A tympanum was placed on top of a changed roofing, with a globe topping the structure supported by the heads of lions with horns.

It was supposed to symbolise the global character of the company’s operations as it sold insurance to vessels reaching all the oceans and seas. On the tympanum, the old coat of arms that belonged to the king’s governor in Maria Fiodorovna’s times was replaced with an emblem of the Pomeranian Griffon and a caduceus, an attribute of Mercury, the Roman god of trading and with symbols of ship transport, such as anchors, ship ropes, barrels and boxes.

The globe that topped the building emphasised the importance of the Palace in the history of the city and the lives of people closely connected with it, including the Empress Maria Feodorovna, the Mother of Tsars, who ruled the largest empire in Europe at the time, and her mother in-law, Catherine the Great. These connections contributed to increasing the role of Szczecin as a sea port which is the country’s major player in its culture and economy.

łacu zostały zastąpione neorenesansowymi o antycznych inspiracjach. Franz Wichards z Berlina, który przeprojektował Pałac na potrzeby Towarzystwa Ubezpieczeniowego National-Versicherung, nawiązał do kolorystyki dawnego pałacu czyli gry żółci i bieli. Największe zmiany nastąpiły jednak we wnętrzu pałacu.

Zmieniono układ pomieszczeń, dostosowując do wymogów przyjmowania klientów towarzystwa ubezpieczeniowego. Najbardziej reprezentacyjna stała się wtedy klatka schodowa z kolumnami i sztukateryjnymi dekoracjami w stylistyce neorenesansu.

Palace was given a Neo-Renaissance dressing with antique inspirations. Franz Wichards from Berlin, who redesigned the Palace to suit the needs of the Insurance Association National-Versicherung, made a reference to the original colours of the Palace, i.e. the interplay between yellow and white. However, it was the interior that saw major changes.

The division of the interior space into rooms was altered to fit the new functionality of an insurance company and its customers.

The staircase with its columns and ornamental moulding in the Neo-Renaissance style became the grandest part of the building.

„ 9 :+: Y Y\QTEG DCTQMQYG 2CĜCEW \QUVCĜ[ \CUVâRKQPG PGQTGPGUCPUQY[OK Q CPV[E\P[EJ KPURKTCELCEJ

„

PAŁAC POD */2%86(0

PL ENG W XIX w. wzorce barokowe PaIn 19th c. the baroque style of the

RT\GDWFQY[ \ :+: Y RQLCYKÄ&#x153;[ UKĂś O KP T\GĹ?D[ UOQMK Q RCU\E\CEJ NYĂ?Y K UMT\[FÄ&#x153;CEJ PKGVQRGT\C E\[ VGĹ? RWVVC Q F\KGEKĂśE[EJ DWĹ?MCEJ K UMT\[FGÄ&#x153;MCEJ CPKQÄ&#x153;MĂ?Y

â&#x20AC;&#x17E;

PAĹ AC POD */2%86(0

â&#x20AC;&#x17E; 2QFE\CU

PL

Podczas przebudowy z XIX w. pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; m.in. rzeĹşby smoki o paszczach lwĂłw i skrzydĹ&#x201A;ach nietoperza na poziomie pierwszego piÄ&#x2122;tra, podtrzymujÄ&#x2026;ce parapety, czy teĹź putta o dzieciÄ&#x2122;cych buĹşkach i skrzydeĹ&#x201A;kach anioĹ&#x201A;kĂłw.

WewnÄ&#x2026;trz pomieszczenia wykoĹ&#x201E;czono drewnianymi posadzkami i boazeriami. W budynku, oprĂłcz sal obsĹ&#x201A;ugi interesantĂłw, znajdowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; takĹźe apartamenty mieszkalne dyrektora.

ENG During the

reconstruction in 19th c. several details were introduced to the building, including carved dragons with jaws of a lion and wings of a bat on the first floor that supported window sills as well as baby-faced putti with angel wings. The interior was finished with wooden flooring and panelling. Apart from larger rooms where customers were dealt with, the building also provided living quarters for the companyâ&#x20AC;&#x2122;s directors.

„ 1UVCVPKC RT\GDWFQYC RCĜC-

PL Ostatnia przebudowa pałacu była

EW D[ĜC TÏYPKGŏ F\KGĜGO CTV[UVÏY DGTNKĞUMKEJ

również dziełem artystów berlińskich (choć prace budowlane prowadził Eugen Decker) świadomych znaczenia tego obiektu dla historii miasta, a szczególnie losu urodzonej w nim księżnej, która swoim życiem wpisała się w historię powszechną w czasach monarchii absolutnej, a dzięki wykształceniu i wrażliwości propagowała umiłowanie sztuki w życiu codziennym swoim i swojej rodziny.

palace was also conducted by Berlin artists (although the building works were supervised by Eugen Decker) who were well aware of the importance of the building in the history of the city. The palace particularly influenced the fate of the princess/duchess who was born there and whose life left a permanent mark on the history of absolute monarchy. Owing to her education and her sensitivity, she advocated the love of art in the everyday life of her and her family’s life.

PAŁAC POD */2%86(0

ENG The last reconstruction of the

„

PL

PAŁAC POD */2%86(0

Po drugiej wojnie światowej Pałac pod Globusem przez 10 lat był siedzibą komitetu centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zmieniony potem na liceum medyczne, w 2010 roku stał się pierwszą w dziejach Szczecina Akademią Sztuki.

ENG After the Second World War,

Pałac pod Globusem for ten years was the seat of the central committee of The Polish United Workers’ Party. Then, the building served as a medical secondary school. In 2010, it became the seat of Szczecin’s first Academy of Art.

„ 2Q FTWIKGL YQLPKG ıYKCVQYGL 2CĜCE RQF )NQDWUGO RT\G\ NCV D[Ĝ UKGF\KDâ MQOKVGVW EGPVTCNPGIQ 2QNUMKGL <LGFPQE\QPGL 2CTVKK 4QDQVPKE\GL

„ Tekst: Przemysław Głowa

Opracowanie tekstu: dr Aleksandra Łukaszewicz Alcaraz Przemysław Głowa Fotografie i opracowanie graficzne: Joanna Sługocka

Publikacja powstała w związku z projektem badawczo- promocyjnym pod nazwą „Kulturotwórczy charakter działalności Zofii Wirtemberskiej - carycy Marii Fiodorowny w kontekście realiów politycznych Europy przełomu XVIII i XIX w.”