reuksmaakstoornis.nl Nieuwsbericht mei 2023

Alhoewel het voorjaar nog niet echt wil doorbreken, komen we toch weer in een periode waar verkoudheid, griep en COVID-19 wat op de achtergrond raken. Zeker van COVID-19 komen we nog niet af, maar de enorme impact op de samenleving is nu toch echt verdwenen. Long Covid krijgt nu steeds meer de aandacht en uit veel onderzoeken blijkt dat er nog veel onbekend is over het langetermijneffect van het virus. Wij blijven uiteraard alle ontwikkelingen daarover nauwgezet volgen.

Voor onze vereniging betekent het dat we onze focus weer meer kunnen verleggen naar andere oorzaken van reuk- en smaakstoornissen. Denk hierbij aan de mensen die nooit hebben kunnen ruiken, die een zware hersenschudding hebben gehad, maar ook de mensen die last hebben van rhinosinusitis of poliepen. Over de laatste groep hebben we in deze nieuwsbrief een uitgebreid artikel opgenomen. Wij hopen jullie zo wat meer inzicht te geven in deze vorm van anosmie. Ook hier gaan de ontwikkelingen op medisch gebied door, en dit zal mogelijk resulteren in nog betere behandelmethoden. In een interview met een van onze leden, Elizabeth Boonstra, krijgen jullie een beeld van hoe het is om te leven met rhinosinusitis. Elizabeth heeft na een nieuw medicijn een deel van haar reuk weer terug, daarom deelt ze graag haar positieve verhaal met jullie.

Dit jaar organiseerden

wij weer een bijeenkomst voor onze nieuwe leden, net als voorgaande jaren. Een bezoek aan CORPUS in Oegstgeest stond op het programma, maar vanwege te weinig aanmeldingen hebben we de planning omgegooid en zijn we digitaal bij elkaar gekomen. Het valt ons elke keer op dat een direct gesprek met lotgenoten en ervaringsdeskundigen als erg positief ervaren wordt en er in korte tijd veel informatie gedeeld kan worden.

Inhoud

Op 24 april vond ook onze algemene ledenvergadering plaats, net als de afgelopen paar jaar ook digitaal. We evalueerden de activiteiten van vorig jaar en blikten vooruit op de plannen van dit jaar. Het was weer een informatieve bijeenkomst met vruchtbare inbreng van onze leden. Heel veel dank daarvoor!

Verder in deze nieuwsbrief: Ferry Aker verrast ons weer met een nieuwe recensie, dit keer een wat ander verhaal dan jullie gewend zijn. In de toekomst gaan we meer van zijn recensies delen via Facebook en middels een link op onze website. Nu de horeca weer ongehinderd haar deuren heeft geopend kunnen we weer genieten van andermans kookkunst.

Het is al eerder vermeld in de nieuwsbrief, toch even een reminder. Op 30 september staat onze jaarlijkse Vriendendag gepland. Jullie worden daar tijdig verder over geïnformeerd, maar zet vooral de datum vast in je agenda! Daarnaast kunnen zich nog een beperkt aantal leden melden voor de workshop van Joël Broekaert op 27 mei in Krimpen aan de IJssel. Het belooft echt een inspirerende ontmoeting te worden.

Ik wens jullie alvast een mooie, warme lente toe!

Jan van der Meer_algemeen bestuurslid

Tekst en tekstredactie:

Annelieke Heppenhuis

Vormgeving: André van Dijk

Reuk- en smaakstoornissen uitgelegd: Chronische rhinosinusitis & neuspoliepen

WAT IS CRS EN WAT ZIJN NEUSPOLIEPEN?

Chronische rhinosinusitis (CRS) is een chronische neusbijholteontsteking. Het is een veelvoorkomende aandoening die bij veel mensen reukverlies veroorzaakt, en gaat samen met een continue verstopte neus. Een chronische neusbijholteontsteking veroorzaakt in sommige gevallen ook neuspoliepen. Neuspoliepen zijn goedaardige, bolvormige zwellingen van het neusslijmvlies.

Reukverlies

Zowel CRS als neuspoliepen is een veelvoorkomende oorzaak van reukverlies, waar wij bij Reuksmaakstoornis.nl regelmatig mee te maken krijgen. Veel van onze leden hebben CRS of neuspoliepen, of een combinatie hiervan. Mensen met CRS kunnen, naast reukverlies, continu een verstopte neus, hoofdpijn, aangezichtspijn en vermoeidheid ervaren. Wanneer deze klachten langer dan zes weken aanhouden, spreek je van een chronische neusbijholteontsteking.

Boven in je neus zitten de zenuwuiteinden waarmee je ruikt. Bij een chronische ontsteking van het neusslijmvlies/de neusbijholtes zit je neus continu verstopt. Hierdoor kunnen kleine geurdeeltjes niet meer bij de reukzenuw aankomen, waardoor er geen reukprikkels meer binnenkomen. Je reuk wordt minder of je ruikt zelfs helemaal niets meer. In het ergste geval raakt je reukzenuw ook aangetast.

Reukverlies als gevolg van CRS of neuspoliepen is niet altijd blijvend. CRS kan behandeld worden met medicijnen en neuspoliepen kunnen operatief verwijderd worden. In sommige gevallen zorgt een behandeling ervoor dat men de reuk (deels) terugkrijgt. Helaas is dit niet altijd zo, het is ook mogelijk dat het neusslijmvlies of de reukzenuw dermate beschadigd is dat het niet meer herstelt, ook na behandeling niet.

Oorzaken

Waar CRS precies door veroorzaakt wordt is niet altijd helemaal duidelijk. Het kan beginnen na een virusinfectie of bacterie, maar ook een overactief immuunsysteem speelt een rol. Mensen met allergieën of astma hebben ook een grotere kans op CRS. Vaak gaat allergische rhinitus (neusklachten door allergie) samen met CRS. Als je bij een KNO-arts komt met CRS-klachten, zal deze ook altijd een allergietest doen.

Beeld:

Hoe neuspoliepen ontstaan is niet bekend. We weten wel dat er een grotere kans is op neuspoliepen bij mensen met een allergische aanleg, astma, een overactief neusslijmvlies en CRS. Neuspoliepen komen vooral voor bij mensen tussen de 30 en 40 jaar, maar in de praktijk kunnen ze op elke leeftijd ontstaan. Bij kinderen komt het vrijwel nooit voor, als dit wel het geval is kan het een teken zijn van taaislijmziekte. Ook weten we dat neuspoliepen vrijwel altijd aan beide kanten, in beide neusgaten ontstaan. Eenzijdige neuspoliepen kunnen het gevolg zijn van een kaakholte-ontsteking.

Behandelingen:

Neusspoeling

Als je de diagnose CRS hebt gekregen zijn er verschillende behandelingen en medicijnen mogelijk. Vaak is het zo dat je, omdat de aandoening chronisch is, altijd medicijnen of hulpmiddelen zult moeten blijven gebruiken. Allereerst kun je zelf beginnen met een zoute neusspoeling. Hiermee maak je je neus en bijholten schoon. Je kunt het zo’n een à twee keer per dag doen, overleg hierover altijd met je arts. Met een spoelkannetje of neusdouche en een zoutwateroplossing (eventueel zelfgemaakt) kun je dit eenvoudig thuis doen.

Neussprays

Verder zijn er als behandeling van CRS neussprays en neusdruppels beschikbaar die ervoor zorgen dat de vaten in het slijmvlies van je neus samentrekken, zodat je beter kunt ademen als je last hebt van een verstopte neus. Deze druppels bevatten een zoutoplossing of xylometazoline en zijn vrij verkrijgbaar bij de drogist of apotheek. Niet alle sprays en druppels zijn geschikt om langdurig te gebruiken, raadpleeg voor het gebruik altijd je arts.

Er zijn ook neussprays met corticosteroïden, deze zijn enkel verkrijgbaar op recept. Corticosteroïden zijn ontstekingsremmers en kunnen de zwellingen van het neusslijmvlies tegengaan. Er zijn mogelijke bijwerkingen, daarom wordt dit niet aan iedereen voorgeschreven.

Antibiotica

Naast neussprays, wordt er bij CRS ook wel eens antibiotica voorgeschreven. Antibiotica heeft een ontstekingsremmende werking. Het werkt alleen bij bacteriën, niet bij virussen, en wordt daarom niet bij iedereen met CRS voorgeschreven. Vaak wordt antibiotica voor een langere periode van een aan-

tal maanden voorgeschreven. Dit kan de nodige bijwerkingen met zich meebrengen, er wordt daarom altijd voorzichtig mee omgegaan.

Operaties

Neuspoliepen kunnen, als ze je neus helemaal verstoppen, operatief verwijderd worden. Er zijn twee soorten operaties mogelijk. Bij een poliepextractie verwijdert de KNO-arts het deel van de poliep dat zichtbaar is in de neus. Dit gebeurt poliklinisch, onder plaatselijke verdoving. Een complexere ingreep is de neusbijholte-operatie. Hierbij opent de KNO-arts het zeefbeencomplex, waarna alle poliepen uit de neus en de neusbijholte verwijderd kunnen worden. Meestal gebeurt deze operatie onder volledige narcose.

Biologicals

Biologische geneesmiddelen (biologicals) zijn kunstmatige eiwitten die dezelfde structuur hebben als de eiwitten die van nature in je lichaam voorkomen. Ze triggeren in het lichaam het immuunsysteem, waardoor in sommige gevallen ontstekingen en poliepen slinken. De behandeling hiermee wordt daarom ook wel immuuntherapie genoemd. Voor de behandeling van CRS en neuspoliepen zijn er momenteel drie verschillende biologische geneesmiddelen beschikbaar. Je komt er pas voor in aanmerking als andere medicijnen en operaties niet gewerkt hebben. Informeer voor de mogelijkheden bij je KNO-arts. •

Meer weten?

Wil je meer weten over chronische rhinosinusitis en/ of neuspoliepen en de behandeling ervan? Uitgebreide informatie vind je op www.deverstopteneus.nl.

Beeld: Albert Schweizer Ziekenhuis

Elizabeth kan na 13 jaar weer ruiken

Na jarenlang niet te hebben kunnen ruiken als gevolg van neuspoliepen en CRS, heeft Elizabeth Boonstra (56) haar reukvermogen met behulp van immuuntherapie weer terug. Een herstel waar ze niet meer op durfde te hopen. Ze deelt haar verhaal met ons, in de hoop dat er meer mensen baat kunnen hebben bij de therapie die zij nu krijgt.

Naast het niet kunnen ruiken, kreeg ik ook steeds meer andere klachten. Ik had veel last van ontstekingen, hoofdpijn, en ik kon geen zin uitspreken zonder twee keer adem te halen, ik kreeg niet genoeg lucht. Door de poliepen had ik dus ook CRS. Dat was uiteindelijk de reden om geopereerd te worden, de poliepen werden weggehaald. Ik heb twee keer zo’n operatie gehad, maar telkens groeiden de poliepen weer terug. Na twee operaties ging ik opzien tegen mijn volgende bezoek aan de KNO-arts, want als een operatie de enige optie is en het werkt niet…

Hoe ging je om met je reukverlies?

80% van je smaakbeleving komt van geuren. Knoflook bijvoorbeeld! Ik proefde dat helemaal niet meer, het voegde niks meer toe.

Gelukkig heb ik altijd goede geurherinneringen gehad. Als iemand een bepaalde geur omschreef, kon ik me dit heel goed voorstellen. Ik omschrijf het altijd zo: iedereen heeft een kleurplaat, en bij mij missen een aantal kleuren. Maar als iemand die kleuren - geuren dus - voor mij omschrijft, kan ik mijn kleurplaat verder inkleuren. De geurplaat noem ik het ook wel.

Welke geuren miste je het meeste?

Wanneer kreeg je voor het eerst last van neuspoliepen en CRS?

In 2010 kreeg ik een zware verkoudheid. Dat duurde heel erg lang. Daarbij rook ik heel weinig tot niets, maar dat is op zich niet vreemd als je verkouden bent natuurlijk. Maar de problemen

met ruiken bleven aanhouden, ook nadat de verkoudheid over was. Uiteindelijk kreeg ik een verwijzing naar de KNO-arts, en die constateerde dat er poliepen groeiden. Daar kreeg ik toen neusdruppels voor, maar verder werd er nog niet zoveel aan gedaan.

In het begin zat ik nog een beetje in de ontkenningsfase. Ik dacht; het gaat wel weer over, het komt wel weer terug. Maar toen gingen er een paar jaar voorbij en wist ik het niet meer zo zeker… Dat vond ik wel heel erg. Je komt er heel erg achter hoe belangrijk geuren eigenlijk zijn in het dagelijks leven, als je ze moet missen. Zo smaakt je eten allemaal anders, je proeft veel minder. Toch

Toch wel de geur van regen na een zonnige dag, en de geur van mijn twee kleinkinderen. Of de geur van koffie in de ochtend in combinatie met geroosterd brood. Ook praktische dingen, zoals ruiken wanneer mijn kleinkinderen hebben gepoept. Het niet-ruiken beperkt je heel erg. En het kan ook gevaarlijk zijn, zo had ik in huis een poreuze gasleiding. Zelf rook ik dat helemaal niet, anderen moesten dat bij mij in huis constateren. Ik ben ook regelmatig ziek

Elizabeth Boonstra

“Ik ruik weer voor 75%, dat is belachelijk goed!”

geweest van bedorven eten. Dan dacht ik dat het nog wel moest kunnen, maar dat bleek dan niet zo te zijn. Heel vervelend allemaal. Net zoals het feit dat ik mezelf niet kon ruiken, dat maakt heel onzeker.

Nu ben je bezig met een nieuw geneesmiddel, wat houdt dit precies in?

Ja, dupilumab heet het. Dat is een biologisch eiwit dat ooit ontwikkeld is voor chronische eczeem en astmaklachten, later bleek dat het poliepen deed slinken. Daar wordt het nu ook specifiek voor voorgeschreven. In Amerika gebeurde dit al langere tijd, hier in Nederland is het nog relatief nieuw. Het wordt ook wel immuuntherapie genoemd. Inmiddels wordt het ook vergoed door

de verzekering, gelukkig, want het is echt een belachelijk duur medicijn. Om ervoor in aanmerking te komen moet je wel een heel traject door. Zo moest er bij mij een MRI-scan gemaakt worden om te controleren of de poliepen er echt zaten en inderdaad na de operatie weer terug waren gekomen.

Ik krijg het medicijn door middel van een injectie een keer per twee weken, deze spuit ik bij mezelf in, maar je kunt dit ook laten doen door je arts. In de toekomst kan dit misschien minder frequent worden. Ik heb hele lichte bijwerkingen, zoals een klein beetje uitslag in mijn gezicht. Maar dat gaat misschien ook nog wel weg, als mijn lichaam er meer aan gewend is.

Save The Dates

• 27 mei - Workshop Joël

En nu kun je weer ruiken?

Ja, dat klopt! Ik was toevallig vorige week bij de KNO-arts voor een controle. Daar heb ik toen een geurtest gedaan, met sniffin sticks. Ik ruik inmiddels weer voor 75%, dat is belachelijk goed. Dat is echt een enorme opluchting. Na 13 jaar! Naast het ruiken zijn mijn andere klachten ook stukken minder geworden. In alle opzichten voel ik mij beter, daar ben ik zo dankbaar voor.

Wat ik heel heftig vond om weer te ruiken, was de geur van mijn wasmiddel. Daar was ik al heel lang mee, maar ik had natuurlijk geen idee hoe het rook. Die geur vind ik nu heel erg heftig. Ook uitlaatgassen en dat soort geuren komen heel hard binnen, je ruikt dat het ongezond is.

Heb je nog tips voor andere mensen die te maken hebben met CRS en/of neuspoliepen?

Vooral voor mensen met poliepen zou ik willen zeggen: ga met je huisarts of KNO-arts in gesprek over de mogelijkheden van immuuntherapie, laat controleren of je ervoor in aanmerking komt. Het heeft mij in ieder geval tot nu toe heel erg geholpen.

En verder heb ik heel veel aan de vereniging gehad. Vooral tips rondom eten en drinken hebben mij geholpen toen ik niets rook. Geef bijvoorbeeld wat meer kleur aan je eten, wissel af met de temperatuur, voeg gebakken uitjes toe. Dat zijn tips waar ik veel aan heb gehad. •

Nogmaals een reminder om onderstaande data alvast in je agenda te zetten. We hopen jullie allemaal te zien!

Broekaert

Joël Broekaert is restaurantrecensent voor het NRC Handelsblad en auteur van het boek ‘Proefles’ waarin hij schrijft over hoe geur en smaak werken. Speciaal voor onze vereniging geeft hij een workshop over ruiken en proeven. De uitnodigingen zijn inmiddels verstuurd. Niet ontvangen? Stuur een mailtje naar secretariaat@reuksmaakstoornis.nl en dan sturen we hem na. Let op: er zijn nog een beperkt aantal plekken beschikbaar, vol = vol!

•

30 september – Vriendendag

Onze jaarlijkse Vriendendag! Ook dit jaar hopen we jullie allemaal weer op deze dag te zien. Uiteraard ontvangen jullie nog een uitnodiging met meer informatie.

Nieuwe Vriendendag

Op 22 april vond onze jaarlijkse Nieuw Vriendendag weer plaats! Deze dag is bedoeld speciaal voor al onze nieuwe leden, om kennis te maken met het bestuur en met andere nieuwe leden. Net als vorig jaar was het dit jaar het plan om met de groep naar CORPUS in Oegstgeest te gaan. Helaas waren er te weinig aanmeldingen om dit mogelijk te maken. Daarom hebben we besloten om de dag digitaal te organiseren. In coronatijd hebben we dit al eens eerder gedaan, en toen was het een groot succes. Nieuwe leden konden gewoon vanuit het comfort van hun eigen huis op hun gemak kennismaken met het bestuur en met de andere nieuwe leden.

Voorstelrondje & kennismaking bestuur

Vanaf 09:50 uur kon iedereen inloggen in de besloten online omgeving, zodat we om 10.00 uur direct konden beginnen met het programma. Uiteindelijk was er een gemêleerd gezelschap met vier nieuwe leden en zes bestuursleden aanwezig. Allereerst stelde het bestuur zich een voor een voor aan de nieuwe leden. Voorzitter Kirsten Jaarsma vertelde in het kort

over de vereniging, onze doelen en plannen voor de komende tijd. Daarna konden alle nieuwe leden zich een voor een aan elkaar voorstellen.

Het was interessant om te zien hoe de nieuwe leden allemaal weer op een andere manier bij ons terecht zijn gekomen. Er was een nieuw lid aanwezig met reukverlies als gevolg van rhinosinisitus, maar ook iemand met hoofdletsel en met aangeboren anosmie.

Informatieve presentatie

Nadat iedereen zich voorgesteld had gaf bestuurslid Jan van der Meer samen met voorzitter Kirsten Jaarsma een informatieve presentatie over reuk- en smaakverlies en over de activiteiten van onze vereniging. Wat speelt er allemaal momenteel in de wetenschappelijke wereld en met welke projecten is Reuksmaakstoornis.nl bezig? Een interessante samenvatting met ondersteunende filmpjes over de vereniging.

Na afloop van de presentatie was er een korte pauze, waarin iedereen even de benen kon strekken en een kopje koffie of thee kon drinken.

Interactief napraten

Na de pauze was het tijd voor de nieuwe leden om onderling wat meer de diepte in te gaan. Ze kregen een lijstje met vragen die ze elkaar konden stellen. Dit waren vragen als ‘Welke geur mis je het meest’, ‘Waar loop je tegenaan in het dagelijks leven’, enzovoorts. Natuurlijk konden de leden ook zelf een vraag verzinnen om te stellen. De gesprekken kwamen goed op gang en er werden bijzondere ervaringen en emotionele verhalen verteld. Dit liet maar weer eens zien hoe belangrijk lotgenotencontact is en hoe fijn het kan zijn om je verhaal te delen met iemand die weet waar je het over hebt!

Ook al verliep deze dag in eerste instantie niet zoals we gepland hadden, het was toch weer een bijzonder samenzijn en we hopen dat de nieuwe leden een goed beeld hebben gekregen van wat onze vereniging zoal doet. Over de vorm en de locatie van deze bijeenkomst voor volgend jaar gaan we ons de komende tijd beraden, zodat meer nieuwe leden makkelijker kennis kunnen maken met het bestuur en andere nieuwe leden. Maar nu eerst aan de gang met de voorbereidingen voor onze Vriendendag op 30 september!

Algemene ledenvergadering

Op 24 april vond onze algemene ledenvergadering plaats. Net als de afgelopen jaren vond de vergadering weer online plaats, via Zoom. Er was een goede opkomst, met acht leden en zes bestuursleden als aanwezigen.

Activiteiten 2022 & 2023

In de algemene ledenvergadering werd teruggeblikt op de activiteiten van vorig jaar, en er werd uiteraard ook vooruit gekeken naar de nieuwe plannen van de vereniging. Hoogtepunten van vorig jaar waren onder andere de huisartsencampagne in samenwerking met KNO-winkel en natuurlijk het nieuwe Achter glas-magazine. Alle activiteiten worden momenteel ook in kaart gebracht in een bestuursverslag. Voor 2023 staat onder andere een update van de reuktrainingapp en een proefles van Joël Broekaert op de planning.

Financieel jaarverslag

Verder werd het financieel jaarverslag van 2022 besproken door onze penningmeester. Voorafgaand aan de vergadering kregen alle aanwezigen het jaarverslag al toegestuurd, om hier alvast een blik op te werpen. 2022 was een positief jaar voor de vereniging, waarin er meer geld binnenkwam dan eruit ging. Een deel hiervan is teruggegaan naar het subsidiepotje van de overheid. Uiteraard vinden we voor het geld dat overblijft uit giften een passende bestemming: in 2023 krijgt de reuktrainingapp een update. De commissie kascontrole heeft de administratie van 2022 goedgekeurd en het financieel jaarverslag is vastgesteld.

In 2024 zal er op het gebied van subsidie het een en ander gaan veranderen. We zullen meer subsidie krijgen, dit komt onder andere doordat we als vereniging meer moeten gaan doen voor lotgenoten die geen lid zijn. Het bestuur gaat nadenken over de invulling hiervan. Daarnaast komt er meer geld vrij voor speciale projecten.

Veranderingen bestuur

Per 1 januari 2023 is Nienke Balvert gestopt als algemeen bestuurslid. Tim Harbers is toegetreden tot het bestuur. Hij is al enthousiast begonnen met een aantal projecten, onder andere houdt hij zich bezig met de reuktrainingapp.

Volgens het schema van aftreden zou dit jaar onze penningmeester, Yvonne van Baal, af moeten treden. Zij stelde zich direct weer verkiesbaar om opnieuw penningmeester van de vereniging te zijn. De aanwezigen van de algemene ledenvergadering waren hier allemaal heel erg blij mee en benoemden Yvonne direct weer opnieuw. We zijn ontzettend blij met de inzet van onze penningmeester en zijn dankbaar dat ze haar werk voort wil zetten!

Rondvraag & afsluiting

Na een korte rondvraag met een aantal vragen van de leden, werd er decharge verleend aan het bestuur en kon de algemene ledenvergadering weer positief worden afgesloten! •

Meer lezen en luisteren?

Kun je geen genoeg krijgen van de nieuwsbrief en wil je meer lezen en/of luisteren?

Neem dan een kijkje op onze website voor de nieuwste berichten. Bekijk en beluister ook onze:

Uit eten met Ferry:

Ferry Aker (59) heeft anosmie en is fervent restaurantbezoeker én liefhebber van lekker eten en drinken. Sinds hij niet meer kan ruiken zoekt hij restaurants op die rekening houden met zijn veranderde smaakbeleving. Speciaal voor Reuksmaakstoornis.nl schrijft hij zijn ervaringen op en beoordeelt hij zijn favoriete restaurants. Voor deze nieuwsbrief schreef hij geen recensie, maar een ode aan de sterrenrestaurants, waarmee hij iedereen wil inspireren om vooral eens voor deze luxe ervaring te gaan!

24 april was een bijzondere dag. Niet alleen omdat er een ledenvergadering was van onze vereniging, maar het was ook Michelin-dag. Restaurants kregen deze dag te horen of ze wel of niet één of meerdere sterren kregen, maar ook of ze wellicht hun ster of sterren kwijtraakte. Vorig jaar was één van mijn favoriete restaurants, genaamd Posthoorn in Monnickendam, zijn ster kwijtgeraakt. Heel verdrietig voor het team, dat iedere week keihard werkt om het hun gasten naar de zin te maken. Maar het is de keiharde werkwijze van Michelin als je het nét niet goed genoeg doet. En dat is belangrijk ook, want zo houd je chef-koks scherp. Dat zie je als restaurantbezoeker terug in de ontvangst, de kaart en de gerechten. En dat maakt een bezoek aan een restaurant met één of meer Michelin-sterren zo ontzettend leuk en lekker.

Eindeloos veel structuren

Ik heb in mijn eerdere recensies nog geen restaurant beoordeeld met een Michelin-ster. Reden hiervoor is dat ik probeer voor iedere portemonnee een uitstekend restaurant te vinden. En dat lukt natuurlijk ook. Vooral restaurants met een Bib Gourmand raad ik aan om te bezoeken, omdat zij een Michelin-waardig 3-gangenmenu kunnen bieden voor een zeer schappelijke prijs. Maar ik wil ditmaal toch eens ingaan op het bezoeken van een sterrenrestaurant. Want een voorgeselecteerd 3-gangenmenu heeft ook zijn beperkingen qua smaakbeleving, omdat de structuren - waar wij het ook van moeten hebben - niet eindeloos zijn. En dat is vaak wel het geval bij een sterrenrestaurant. Althans, dat mag je verwach-

ten. Zo worden er vaak meer amuses aan tafel gebracht en heb je de keuze uit meerdere gangen. Zo heb ik bijvoorbeeld laatst in Stockholm gegeten bij Gastrologic, waar maar liefst 28 gangen voor ons werden bereid. En 28 gerechten zijn 28 structuren. Hoe geweldig is dat?

Maar het mag ook best minder zijn, 3 of 4 amuses en een 5- of 6-gangendiner geven al 8 tot 10 nieuwe smaakbelevingen in de mond met iedere keer een nieuwe structuur. En de kracht van de wijnen, meestal aangeboden via een wijnarrangement, zijn vaak vele malen beter. Dat alles maakt het bezoek aan zo’n restaurant voor gasten met anosmie toch een heerlijke en bijzondere beleving. De gerechten zitten vol verschillende smaken, zijn altijd identiek, en als je aangeeft een slechte smaak of reuk te hebben doen ze vaak extra hun best om je toch zoveel mogelijk te laten genieten van het bezoek.

Het totaalplaatje

Is een sterrenrestaurant betaalbaar? Dat hangt uiteraard af van het aantal sterren dat een restaurant heeft, en van je portemonnee. Een sterrendiner varieert van 100 tot 350 euro per persoon. Let op! Dat is de prijs exclusief de wijnen. Een wijnarrangement ligt vaak tussen de 80 en 250 euro per

Bij Jef

Sterrenrestaurants

persoon. Dus het is zeker niet goedkoop om bij een sterrenrestaurant te eten, maar persoonlijk vind ik het toch de moeite waard. Het is het totaalplaatje wat het allemaal zo bijzonder maakt. De ontvangst, het interieur, de bediening, de gerechten, de sommelier die je informeert over de wijnen en ga zo maar door. Een bezoek ervaar ik als een voorstelling die door het restaurant wordt gegeven, waarin de gast de hoofdrol speelt. Als je het ook zo probeert te ervaren, is het een bezoek en het geld absoluut de moeite waard.

Welke sterrenrestaurants zijn het bezoeken waard?

Ik wil een aantal restaurants adviseren waar ik zelf ook ben geweest en die ik absoluut de moeite waard vind om te bezoeken. Hier worden je centjes, waar je hard voor hebt gewerkt, goed besteed.

• Allereerst wil ik restaurant Bij Jef (1 ster) op Texel noemen, waar gastvrouw Nadine Mögling door Michelin is uitgeroepen tot sommelier van het jaar 2023. Je kunt er niet alleen heerlijk eten, maar ook het gastverblijf is fantastisch, en uiteraard is Texel gewoon heerlijk om heen te gaan.

• Restaurant Aan de Poel (2 sterren) in Amstelveen is een van mijn favorieten. Niet alleen vanwege de ontvangst, maar ook omdat je in de zomer letterlijk aan de Poel kunt genieten van de rust en het uitzicht.

• Wil je echt helemaal all the way gaan, dan is in Nederland restaurant Inter Scaldes (3 sterren) in Kruiningen the best

place to be qua eten, beleving en gastvrijheid. Het gerucht gaat dat ze van plan zijn het restaurant te sluiten… dus snel reserveren zou ik zeggen!

Andere restaurants die ik kan aanbevelen zijn:

• Ciel Bleu in Amsterdam (2 sterren)

• Olivijn in Haarlem (1 ster)

• ONE in Roermond (1 ster)

• Merlet in Schoorl (1 ster)

Ach, ik kan beter zeggen; zoek op internet de Michelin-gids 2023 op en maak gewoon een keuze bij jou in de buurt. Een restaurant dat in deze gids staat is bijna altijd een heerlijke ervaring die als een prachtige herinnering zal bijblijven. En zorg dat je Reuksmaakstoornis.nl in de gaten houdt! Binnenkort verschijnt er een overzicht van alle recensies op de website en zullen ze actief gedeeld worden op Facebook. Hopelijk trek ik dan veel kijkers zodat we steeds serieuzer worden genomen door de chef-koks in Nederland. •

Aan de Poel Inter Scaldes