I N FO RM AT I E B L AD ANTW E RPSE BOSG RO E PE N D RI E M AAND E L I J K S T I J DSC H RI F T - N° 5 9 J U LI - AU G U S T U S - S E PTE M BE R 2 02 1
Bosgazet
4
Interview met minister Zuhal Demir
10 Rijk strooisel,
gezond bos
B-10770 P608022
16 De teek:
onbemind maakt onbekend?
INHOUD
de bosbode 4 | 2019
3
Blablaadjes
4
Interview met minister Zuhal Demir
8
Bosliefhebber en levensgenieter uit de Zuiderkempen met een zwak voor beuk
10 Rijk strooisel, gezond bos
Woord vooraf Beste bosliefhebbers, Dankzij corona hebben velen de waarde van bos en natuur nóg meer leren waarderen! Het was soms file in de Antwerpse bossen. Extra bos zou welkom zijn om al deze mensen op te vangen. De provincie Antwerpen investeert dan ook met vier extra medewerkers om nieuwe bossen te helpen realiseren in de provincie. De bosgroepen zijn heel blij met deze extra ondersteuning en willen hier volop hun schouders onderzetten. Intussen bereiden de bosgroepen nieuwe verplegingskappen voor met extra aandacht voor een goede communicatie naar omwonenden en wandelaars! En na de kap? Op-
12
Bosgroepnieuws
16
De teek: onbemind maakt onbekend?
geruimd staat netjes? De tijd dat bossen plantages zijn, is verleden tijd. Takkenhout zorgt voor biodiversiteit en nutriënten in de bodem. Door nieuwe soorten aan te planten krijgen we structuurvariatie en verhogen we de weerbaarheid van de bossen. In tegenstelling met de vorige jaren is ons voorjaar koud en nat, ideaal voor het aanslaan van onze aanplantingen. Geleidelijk stijgen de temperaturen en verschijnen de teken opnieuw op het toneel. Je leest er verder meer over.
18 19
Kalender
Ik hoop dat jullie net zoals ik de verkoeling van het bos in de zomer weten te waarderen. Als het straks te warm wordt, neem dan de bosgazet en zoek een mooi koel plekje uit in het bos om het te lezen. Het leven kan eenvoudig zijn.
Zoekertjes
20 Contactgegevens
Veel leesplezier en hou jullie goed! Jan Milis
Bosgroepen, wat zijn dat? Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters Fotograaf voorblad: Toerisme Westerlo Lay-out: Koloriet - Leefdaal Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.
een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen! De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos
Contact Verhuisd? Vragen over lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of antwerpse@bosgroepen.be . De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je
2
zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen..
BLABLAADJES
Schapenbegrazing cruciaal voor herstel heidegebieden na brand in Brecht Na de vreselijke brand in Brecht waarbij 500 hectare werd vernield, rijst de vraag hoe de natuur zich gaat herstellen. De focus ligt hierbij op het terugdringen van het pijpestrootje (een vaste plant uit de grassenfamilie). Schapen worden hiervoor ingezet. Die moeten voorkomen dat de heide overwoekerd geraakt door een minder waardevolle vegetatie.
Meer dan 1 miljoen extra bomen geplant sinds aantreden Vlaamse regering Als het brandt, dan blussen zij het vuur maar ook…
N
iet alleen bij brand bellen wij naar de brandweer, zij staan immers ook paraat voor heel wat andere zaken! Een mooi voorbeeld is dit perceel in Meerhout waar de Gemeente melding kreeg van een aantal gevaarlijke bomen. Een ideale zaak voor de Brandweer school om hun brandweermannen en vrouwen in opleiding de kans te geven kennis te maken met het vellen van gevaarlijke bomen. Na 2 dagen cursus, waren de gevaarlijke bomen verwijderd van het perceel. Bedankt Rekruten 33e lichting!
Sinds 11 mei telt de bosteller officieel één miljoen bomen. Begin dit jaar bleek al dat het bebossingstempo in Vlaanderen amper negen maanden na de lancering van het bosuitbreidingsplan vervijfvoudigd was. Stand bosteller op 26 mei 2021, graag de actuele stand van zaken? Surf dan naar: bosteller.be
3
DOORBOMEN
Interview met minister Zuhal Demir
4
DOORBOMEN
Overgenomen uit: De Landeigenaar nr 90 (maart 2021). Interview door Jurgen Tack
Ik heb in de laatste maanden niemand meer ontmoet die durfde te stellen dat het Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme ontbrak aan enthousiasme en gedrevenheid. Een minister die de durf heeft om 10.000 ha bijkomend bos tegen 2030 naar voor te schuiven waarvan ze 4.000 ha wil realiseren tijdens deze legislatuur, daar gaan we graag eens op de koffie. Maar met een COVID 19-pandemie die nog steeds niet onder controle is, doen we dat toch liever op een alternatieve wijze. Een e-meeting met de minister op de achterbank van haar wagen, op weg naar Brussel na het openen van het meest duurzame vakantiepark in Vlaanderen, heeft evenwel ook zijn charme. Zelden hebben we een Minister gezien die met zo’n gedrevenheid de bosoppervlakte in Vlaanderen wil vergroten. Is dit een lang gekoesterde droom of een nieuw inzicht dat u opdeed als Minister
verantwoordelijk
voor
het
Vlaamse bos en de Vlaamse natuur? Als Limburgse zit bos en natuur eigenlijk wel een beetje in mijn DNA. Ik ben opgegroeid aan de Stiemerbeekvallei, ik heb gespeeld in de bossen van de Kattevennen en in het natuurgebied de Maten. Als Limburgse Minister sta je dus wel heel dicht bij natuur en bos, maar ook in de samenleving is er meer vraag naar natuur en bos. In de ruimtelijke plannen van 1997 werd reeds beloofd aan de maatschappij dat er 10.000 ha bijkomend bos zou gerealiseerd worden tegen 2012. Die zijn er nooit gekomen. Ik
van gemaakt. Je merkt immers dat de
De doelstelling om deze legislatuur
denk dan ook dat het goed is dat ik die
maatschappij, van jong tot oud, van on-
4.000 ha bos te realiseren en 10.000
belofte die door de generatie politici van
dernemers tot particulieren, daar mee
ha tegen 2030 is zeer ambitieus. Zeker
bezig is. Vanuit de
binnen een sector die traditioneel op
overheid moet je dan
heel lange termijn plannen maakt. Hoe
ook het momentum
wil u dit realiseren?
grijpen om daarmee
Ik weet dat de ambitie heel hoog is. Ik
aan de slag te gaan.
vind dat de lat ook hoog mag gelegd
Mijn engagement kan
worden. Als ik kijk naar de ontbossingen
dan ook gezien wor-
in Vlaanderen in de afgelopen 20 jaar
den als een combina-
dan stel ik vast dat er 4.500 ha ontbost
van een job om Vlaanderen groener en
tie van een persoonlijke link met natuur
werd en er daarvan nog steeds 1.500 ha
gezonder te mogen maken. Ik denk dat
en bos en de grote vraag naar bos en
moet gecompenseerd worden. Er is in
het ook tijd wordt dat daar werk wordt
natuur vanuit de maatschappij.
die periode ook amper bos bijgekomen.
1997 voor
is de
gemaakt maat-
schappij tracht te realiseren. We beginnen daarbij met 4.000 ha deze legislatuur. Natuurlijk is het een pracht
Natuurlijk is het een pracht van een job om Vlaanderen groener en gezonder te mogen maken.
5
de bosbode 4 | 2019 DOORBOMEN
Dus ligt de lat eigenlijk nog hoger. Maar
tot natuurverenigingen, van De Bos-
groter geworden door toedoen van co-
ik vind dat ook goed. Dat zorgt voor een
groepen tot lokale besturen en provin-
rona. Mensen kunnen niet op café of
sense of urgency. We gaan dit realiseren
cies. Iedereen moet mee het bad in.
restaurant en dus gaan ze wandelen.
door goed samen te werken. Dat is voor
Zelfs ondernemingen doen mee. Torfs
Waar ik ook in het weekend ga wande-
mij absoluut het sleutelwoord. De reali-
bijvoorbeeld (keten van schoenenwin-
len, ik kom heel veel mensen tegen met
satie van dit project moet gebeuren in
kels – nvdr) zet ook zijn schouders on-
hun gezin. Dat is een extra push voor
samenwerking met de hele samenle-
der dit project. En ik zie dat ook heel wat
beleidsmakers en ook voor mezelf om
ving, gaande van lokale besturen en pri-
andere ondernemers de afgelopen da-
die bosuitbreiding nu echt wel te gaan
vate eigenaars tot natuurverenigingen
gen in de kranten komen aanzetten met
realiseren. We moeten dat doen voor
en De Bosgroepen. Dus met z’n allen!
allerlei bosprojecten. Ik ben dan ook blij
onze kinderen en kleinkinderen. Het zal
als Minister dat we
Vlaanderen immers veel mooier maken.
de
bosuitbreiding
De bosuitbreiding is ook een deel van de
met z’n allen gaan
oplossing voor de klimaatuitdaging waar
realiseren en dat ie-
we voor staan. Bossen zorgen voor af-
dereen in de bosalli-
koeling tijdens de zomer en dragen bij
antie ook echt de
tot de reductie van CO2. Ook voor ons
drive heeft om daar
mentaal welzijn zijn bossen belangrijk.
werk van te maken.
Zelf doe ik op maandagochtend steeds
Ook
een wandelvergadering. Anders zit je
Dat is voor mij heel belangrijk.
Daar
moeten ook financiële middelen tegenoverstaan. Het is de eerste keer dat er een plan op tafel ligt en dat er meteen
Het is de eerste keer dat er een plan op tafel ligt en dat er meteen ook € 128 miljoen op tafel ligt om dat plan te realiseren.
ook € 128 miljoen op tafel ligt om dat plan te realiseren. Maar
kunnen trouwens helpen wanneer ook
steeds weer met 2 in een kantoor te ver-
er moeten ook administratieve drempels
zij een bos willen planten. Die kunnen
gaderen, terwijl buitenlucht er net voor
weggewerkt worden. Zo moeten subsi-
meedoen via plantjeeigenbos.be. Er is
zorgt dat je meer inspiratie opdoet. In-
dies bij private eigenaars sneller uitbe-
een hele dynamiek aan de gang in de
vesteren in bossen is dus echt wel be-
taald worden. Ik vind het heel belangrijk
samenleving en die dynamiek moeten
langrijk voor de toekomst van heel veel
dat je een goede dienstverlening geeft
we vasthouden. De dynamiek is zelfs
mensen.
aan de mensen die bereid zijn om mee hun schouders te zetten onder de realisatie van onze doelstellingen. ANB is zich momenteel aan het organiseren om die goede service te garanderen aan iedereen die meewerkt aan de bosuitbreidingsdoelen. Met het oog op het realiseren van de bosuitbreiding bent u als geen ander in staat geweest de aan bos gerelateerde organisaties samen rond de tafel te krijgen. Hoe belangrijk is die samenwerking voor u? Die samenwerking is cruciaal en vind ik ook echt heel belangrijk. Het project staat of valt met die samenwerking. Vandaar dat we de bosalliantie hebben opgezet; hierin zitten de mensen die de kennis hebben, de knowhow hebben, die weten hoe je een bos moet planten. Dat gaat van de private landeigenaars
6
particulieren
DOORBOMEN
Er zijn nog tal van knelpunten om
werk gaan hebben. We heb-
Vlaanderen massaal aan het bebebos-
ben immers miljoenen bo-
sen te krijgen: ik denk aan de pacht-
men nodig. Maar we moe-
wetgeving
niet
ten ook kijken naar de
steeds toegang hebben tot hun eigen
planttechniek: welke gron-
grond om te bebossen, de administra-
den zijn geschikt, moeten
tieve bekommernissen die bosbeheer
we niet denken aan ande-
met zich meebrengt, de hoge druk op
re planttechnieken? We
nog beschikbare gronden… Worden
denken dat we op deze
deze knelpunten in de nabije toekomst
wijze het hoofd kunnen
ook aangepakt?
bieden aan de droogte en
Het regeerakkoord stelt dat de pacht-
klimaatproblematiek.
waarbij
eigenaars
wet wordt hervormd. Ik ben zelf jurist. De pachtwet is heel sterk verouderd en
Private eigenaars zijn steeds
voldoet niet meer aan de noden van
actief geweest in het bosbeheer.
vandaag. Die hervorming moet evenwel
Vaak speelt hier een economische
evenwichtig gebeuren met de nodige
component. Is er in Vlaanderen plaats
aandacht voor de vele gevoeligheden.
voor economische bosbouw?
De bedoeling is dat ik dit samen met col-
In Vlaanderen is er plaats voor duurza-
lega Crevits ga bekijken.
me economische bosbouw. Vlaanderen
Een grote uit daging voor bosbeheerders is goed en transparant communiceren. Ik merk immers dat het kappen van bomen heel gevoelig ligt.
is uiteraard dichtbevolkt dus wordt er Vele boseigenaars zien omwille van kli-
ook veel hout verbruikt. Maar mensen
maatwijziging en de mogelijk daaraan
willen ook genieten van natuur en willen
gelinkte droogte van de afgelopen jaar
het bos in kunnen gaan om te recreëren.
steeds meer inheemse boomsoorten
Een goed evenwicht vinden is dan ook
die het moeilijk hebben. Ziet u het ge-
van groot belang. Een grote uitdaging
als organisatie voor de goede en con-
bruik van meer exotische maar niet-in-
voor bosbeheerders is goed en transpa-
structieve samenwerking voor de reali-
vasieve soorten als een waardevolle
rant communiceren. Ik merk immers dat
satie van dit project. Ik wil ook jullie le-
aanvulling op de traditioneel Vlaamse
het kappen van bomen heel gevoelig
den bedanken die meewerken aan de
boomsoorten?
ligt, ook wanneer bossen worden ge-
realisatie van de bosdoelstellingen. Zij
We krijgen inderdaad heel veel mails van
kapt om plaats te maken voor heide of
die overwegen om mee te doen: doe het
mensen die nog maar pas bomen heb-
andere natuur. Dat is een gevoeligheid
voor onze kinderen en kleinkinderen en
ben gepland en die door de droogte van
in de samenleving waar we rekening
voor de toekomst van Vlaanderen. La-
de afgelopen zomers reeds afgestorven
moeten mee houden. Ik zeg vaak tegen
ten we Vlaanderen mooier en groener
zijn. Hier moeten we rekening mee hou-
natuurorganisaties, maar ook tegen
maken. Vanuit de overheid beloven we
den. Beleidsmatig kiezen we voor in-
bosbeheerders, dat we daar duidelijk
dan dat we de private eigenaars geen
heemse boomsoorten die klimaatrobuust
moeten over communiceren. Er is plaats
bijkomende administratieve rompslomp
zijn. Daarvoor kijken we ook al wat meer
voor duurzaam economisch bosbeheer
en procedures bezorgen. De overheid
naar
Noord-Frankrijk,
maar we moeten dit verzoenen met an-
zal zich zo organiseren dat ze een goe-
Zuid-Duitsland. We zullen samen met de
dere ecosysteemdiensten die het bos
de dienstverlening kan garanderen voor
wetenschappers van het INBO kijken wel-
ons levert. Door open en transparant te
zij die mee instappen in dit project. En
ke soorten klimaatrobuust zijn. Zij zullen
communiceren, creëer je immers het no-
we gaan iedereen nodig hebben want ik
bepalen welke bomen bijvoorbeeld te-
dige draagvlak..
alleen ga vanuit Brussel die 4.000 ha
het
zuiden:
gen droogte kunnen. Uiteraard doen we
onder de bosuitbreiding te zetten. Wat is uw boodschap aan hen? Ik wil jullie in de eerste plaats bedanken
niet kunnen realiseren. We hebben jullie
dat ook samen met onze Vlaamse kwe-
Graag geven we u ook de kans om in
nodig. Laat ons dan ook allemaal ons
kers die hier wereldfaam in hebben en
uw eigen bewoordingen de private ei-
steentje bijdragen aan een groener en
die de komende jaren trouwens heel veel
genaars op te roepen hun schouders
mooier Vlaanderen.
7
de bosbode | 2019 VRIEND VAN4HET BOS
Bosbeheerders Lut en Herwig Calaerts zichtbaar tevreden met hun bos
Bosliefhebber en levensgenieter uit de Zuiderkempen met een zwak voor beuk Herwig Calaerts, de bakker van Olen is bosgroeplid sinds 2007. Hij beheert 6 ha bos in het bosgebied Teunenberg-Nieuwe Hoeve te Oevel, Westerlo. Hij heeft een groot hart voor bos en put plezier uit de ontwikkeling van mooie bossen. We tekenden dan ook graag zijn verhaal op tijdens een informeel interview op 12 mei jongstleden ‘ten huize Calaerts’. Hieronder kan je een sterk ingekorte versie ervan lezen.
samen met andere bosliefhebbers-investeerders, bossen aan te kopen om ze te beschermen. Dat project is uiteindelijk niet van de grond gekomen maar de bosmicrobe heeft me sindsdien niet meer losgelaten. Bos is voor mij ruimte, natuur, buitenlucht, schaduw tijdens warme zomers… Ik geniet ervan om het te zien evolueren tijdens mijn dagelijkse wandelingen.
Hoe doe jij concreet aan
8
Herwig, vanwaar jouw interesse in bos?
Anekdotisch daarvoor was een treinreis
bosbeheer?
van een kleine 200km doorheen Mada-
Ik onderneem graag en bouw graag iets
gaskar. Het was er snikheet. De trein-
op. Liefst samen met anderen. Een tien-
Mijn liefde ervoor stamt uit de tijd we in
conducteur vertelde me dat in een peri-
tal jaren terug heb ik een verwaarloosd
‘het bosje’ achter de bakkerij van groot-
ode van minder dan 20 jaar de trein nog
dennenbos en een maisakker omge-
moeder speelden. Ook tijdens enkele
slechts 30km in de schaduw van het bos
vormd naar een beukenbos. De meeste
verre reizen genoot ik van fantastisch
reed terwijl dat in het begin tijdens het
voorbereidingswerken heb ik zelf uitge-
mooie bossen. Tegelijkertijd raakte de
ganse traject het geval was. Ik heb na-
voerd. Voor de aanplanting nodigde ik
ontbossingsproblematiek me heel diep.
dien ernstig overwogen om in de tropen,
de juffen en de leerlingen van de lagere
VRIEND VAN HET BOS
Bosbeheerder Herwig Calaerts inspecteert samen met coördinator Jan Seynaeve de jonge beukenaanplant
Welke maatschappelijke
Ondertussen is iedereen overtuigd van
warme chocomelk, een 4000-tal jonge
uitdagingen zie je voor
eenzelfde manier moet het besef groei-
boompjes aangeplant. Op advies van de
bos en bosbeheerders?
en dat de boseigenaar als leverancier
Van het maatschappelijk belang van
worden. Waarom ontvangt de boseige-
school ‘Tongelsbos’ uit. Zij hebben met plezier en in ruil voor koffiekoeken en
bosgroep heb ik elke 10 meter met de klepelmaaier een verzorgingspad aangelegd. Dit is heel erg nodig. De boompjes worden helemaal overgroeid door wilgen en berken. Dankzij de vrijwilligers en de arbeidersploeg krijgen de aangeplante bomen tijdens de EHBO-dagen (eerste hulp bij opgroeiend bos) meer ruimte. We sluiten dan af met een bbq voor alle helpers. Mijn oudere dennenbossen laat ik elke 8 jaar periodiek dunnen via de gezamenlijke houtverkopen. Door het gericht inplanten van kloempen en bosranden en het opvolgen van de natuurlijke verjonging streef ik naar klimaatrobuuste en gemengde bestanden.
bossen ben ik reeds lang overtuigd. Zowel hier als in de tropen. Toch vertaalt zich dat vooralsnog niet in de waarde ervan. Bossen zijn in regel ‘goedkoop’ en worden vaak als een last ervaren. Dat is deels te wijten aan de vele complexe regelgeving en administratieve verplichtingen die er vanuit terechte bekommernissen zijn gekomen maar die vaak remmend en ontmoedigend werken. Soms zijn ze zelfs contraproductief en creëren ze frustraties bij boseigenaars die met de beste bedoelingen investeerden maar nadien het deksel op de neus krijgen…
het
de-vervuiler-betaalt-principe.
Op
van ecosysteemdiensten vergoed moet naar bijvoorbeeld nog geen vergoeding voor CO2-captatie? Pas wanneer de waarde van bos ‘tastbaar’ wordt, zal haar toekomst verzekerd zijn. Zo niet blijft alternatief gebruik van bosgrond lonend. Bos kan dan alleen behouden blijven door strenge regelgeving. Voor ondernemende boseigenaars is dat niet de meest stimulerende context... Hierin ligt voor mij dan ook de belangrijkste meerwaarde van de bosgroepen: ze denken mee met de boseigenaar en bieden positieve ondersteuning. Waardoor we opnieuw plezier beleven aan ons bos! Interview door Jan Wauters en Jan Seynaeve
9
de bosbode 4 | 2019 NOG MEER DOORBOMEN
Rijk strooisel, gezond bos Het behoud van takhout in onze bossen helpt een versnelde bodemverzuring tegengaan. Een belangrijke maatregel, zeker op zand bodems en op leembodems zonder kwel. Daarnaast is het aanplanten van boomsoorten die een goed verteerbaar strooisel leveren, de zogenaamde rijkstrooiselsoorten, een efficiënte maatregel om de zuurtegraad in de bosbodem te herstellen.
10
NOG MEER DOORBOMEN
Waarom is verzuring zo’n probleem?
Wat zijn rijkstrooiselsoorten?
Verzuring van de bosbodem heeft grote
goed
gevolgen:
Denk daarbij aan linde, esdoorn, olm,
– planten en bomen verzwakken door
grauwe abeel, populier, grauwe els, bos-
het onevenwicht van nutriënten in
kers, Europese en Amerikaanse vogel-
de bodem
kers, hazelaar, spork en lijsterbes. De
– bepaalde soorten, zoals de
Rijkstrooiselsoorten zijn bomen die een verteerbaar
strooisel
leveren.
houtindustrie was in het verleden min-
zomereik, kunnen zelfs afsterven
der geïnteresseerd in deze soorten,
– de voor bomen zo belangrijke schim-
waardoor ze als ‘secundair’ werden ge-
melnetwerken krimpen drastisch en
klasseerd naast eik en beuk. Maar ze
de typische bosflora verdwijnt
dragen dus in belangrijke mate bij aan
– het voedseltekort in de bodem zorgt
insecten ondervoed geraken. Dit voedseltekort door in de hele voedselketen.
Via veldproeven onderzoeken wetenschappers momenteel mogelijke maat-
niet veel boomsoorten zijn die het goed doen op zandbodems, maar uit pollenonderzoek blijkt dat 5 000 jaar geleden soorten als eik, linde, iep en hazelaar volop groeiden op onze zandbodems. Ook voorbeelden uit Duitsland en Denemarken tonen dit aan. Door de aanplant van deze soorten zal de bodem bovendien stelselmatig rijker worden, waardoor andere bomen nog beter gedijen.
Wat maakt deze bomen zo nuttig?
Zijn rijkstrooiselsoorten een mirakeloplossing?
– Het loof bevat veel basen en krijgt
Helaas niet. We moeten de stikstofbe-
een optimale bacteriële omzetting.
Hoe herstel je de bodem?
Algemeen wordt aangenomen dat er
een gezonde bosbodem.
voor een daling van aminozuren in de bladeren, waardoor rupsen en
Groeien rijkstrooiselbomen op arme zandgronden?
Zo zie je bij rijkstrooiselsoorten dat de afgevallen bladeren al verteerd zijn voor de winter om is. – Een bacteriële omzetting zorgt voor
lasting
ook
drastisch
terugdringen.
Voorkomen in plaats van genezen, dus.
Wat doen de Antwerpse Bosgroepen met deze info?
regelen om de verzuring om te keren,
meer voedingsstoffen in de
Jouw Bosgroep plant al jarenlang veel
namelijk:
bodemoplossing. Daardoor komt er
en graag rijkstrooiselsoorten in de Ant-
– niets doen (wat in de meeste
meer en sneller organisch materiaal
werpse en Kempische bossen. We doen
in de bodem in de vorm van stabiele
dit zowel in vlaksgewijze aanplantingen
humus.
als via verspreid onderplanten als via het
bosreservaten zal gebeuren) – het beperken van houtoogst door takhout achter te laten in het bos of
– De toename aan organisch materiaal
in bepaalde situaties zelfs geen hout meer te oogsten – de introductie van rijkstrooiselsoorten – het gebruik van steenmeel (hierover schrijven we meer in een volgende editie van de bosgazet)
Hoe weet je dat jouw bos rijkstrooiselsoorten kan gebruiken? Het type humus in je bos is daarvoor dé indicator. Als er in je bos een dik bladerenpakket ligt, dat lekker meeveert bij het stappen, groeien er veel verzurende soorten en kun je lokaal rijkstrooiselsoorten beginnen inmengen om afbraak
inbrengen van kloempen. De meeste
zorgt voor minder
rijkstrooiselsoorten zijn lichtbomen en
uitspoeling en een
vragen een iets ander beheer dan de cli-
bodem die meer
maxbomen eik en beuk. Bij de Bosgroep
voedingsstoffen
ben je steeds welkom met je vragen.
vasthoudt. – Zo worden mineralen bovenin het bodemprofiel aangevuld in een goed opneembare vorm. Daar profiteren bodemorganismen van, en op die manier verbetert de bodem.
Dank aan Bosgroep Limburg voor het ter beschikking stellen van hun artikel over rijkstrooiselsoorten gepubliceerd in ’t Limburgs Bosbelang nr. 69
te promoten.
11
de bosbode 4 | 2019 BOSGROEPNIEUWS
Algemene vergadering KEMPEN NOORD
E
en digitale vergadering voor Bosgroep Kempen Noord, dat
Na de vergadering van 3 juni keurden de Algemene Vergade-
hadden we nog nooit meegemaakt. Toch waren er 30 ef-
ring van Bosgroep Kempen Noord goed: resultaten van 2020,
fectieve leden die de vergadering volgden op 17 mei vanaf
begroting 2021, kwijting van de bestuurders en nieuwe statu-
20u. Met een filmpje over de resultaten van 2020 waanden
ten voor Bosgroep Kempen Noord.
we ons even samen in het bos. Meer resultaten werden ge-
Yes, we can!
toond op basis van cijfers en kaartmateriaal.
Ook de plannen voor 2021
werden voorgesteld. Voor 2021 staan er ambitieuze doelstellingen klaar rond meer bos, natuurdoelen in focusgebieden, basiswerk in onze boscomplexen en achter de schermen verbeterde digitalisatie rond ledenbeheer en bosbeheer. Ook de financiële resultaten van 2020 en de begroting van 2021 werd besproken. De nieuwe statuten konden we pas goedkeuren op een twee Algemene Vergadering op donderdag 3 juni, omdat het quorum van 2/3e van de effectieve leden bij de eerste vergadering niet gehaald werd.
ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
B
12
osgroep Antwerpen Zuid en Bosgroep Antwerpen Noord
bod met cijfers en toelichting, net als onze ambities voor 2021.
hebben naar alle waarschijnlijkheid een laatste keer een
De jaarrekening 2020 en begroting 2021 werden toegelicht en
afzonderlijke Algemene Vergadering georganiseerd.
goedgekeurd. Daarnaast gaf de AV ook kwijting aan het be-
Alle effectieve leden werden uitgenodigd om online deel te
stuur voor het geleverde werk. Het verloop kende een leuke
nemen aan de AV (BGAZ op 27 mei 2021. BGAN op 31 mei
afwisseling tussen filmpjes in het bos, een presentatie en mo-
2021). Aanpassing van de statuten is pas een agendapunt bij
menten van inbreng. Toch kijken we er naar uit om onze leden
de fusie, waardoor er geen aanwezigheidsquorum van toepas-
live bij elkaar te brengen om over de fusie te beslissen. We
sing was. Alles verliep vlot! Het bewogen jaar 2020 kwam aan
houden jullie op de hoogte!
BOSGROEPNIEUWS
ZUIDERKEMPEN
D
e algemene vergadering van bosgroep Zuiderkempen
Paul Hermans stelde de financiële rekeningen van 2020 en de
keurde op 20 mei jongstleden de nieuwe raad van bestuur
begroting van 2021 voor en Jos Rijckmans lichtte het bijhoren-
goed.
de verslag van de commissarissen toe waarna de algemene
De algemene vergadering van de bosgroep ging ook dit jaar
vergadering beide goedkeurde. Tenslotte gaf ze kwijting aan
noodgedwongen online door. Voorzitter Jan Milis bedankte
de raad van bestuur voor het geleverde werk in 2020.
uitdrukkelijk de uittredende bestuurders voor het geleverde
Het aantal stemgerechte leden dat minimaal moet aanwezig
werk. De 13 kandidaat-bestuurders werden goedgekeurd. Een
zijn om geldig te kunnen stemmen over de statutenwijziging en
ruime meerderheid van de nieuwe bestuursploeg – 9 van de 13
het intern reglement werd niet gehaald. Daarom werd dit
leden - beheert private bossen.
agendapunt verdaagd naar de volgende algemene vergadering op 9 juni.
Heb je de vergadering gemist, maar ben je wel benieuwd naar de verslagen? Deze kan je nalezen in onze nieuwsbrief! Krijg je hem nog niet? Schrijf je dan snel in via: antwerpse@bosgroepen.be
13
BOSGROEPNIEUWS
Nieuwe handleidingen eco2eco bieden innovatieve handvatten voor boomgericht bosbeheer ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
ZUIDERKEMPEN
KEMPEN NOORD
Vorig jaar liep het project eco2eco ten einde. Het doel was een hogere economische en ecologische waarden van de bossen in de grensregio Vlaanderen-Nederland realiseren en daarmee aantonen dat economie en ecologie hand in hand kunnen gaan. Daarbij werd gefocust op boomgericht bosbeheer specifiek voor de bossen in de lage landen. Als afronding werden alle bevindingen vertaald naar twee handleidingen – gratis digitaal beschikbaar - waarin je alles kan terugvinden: Handleiding: ‘Ecologie in Boomgericht Bosbeheer’ Handleiding: ‘Boomgericht Bosbeheer in de praktijk’ Je kan deze handleidingen raadplegen via: https://www. eco2eco.info/nieuwe-handleidingen-eco2eco-bieden-innovatieve-handvatten-voor-boomgericht-bosbeheer/
Grote bezorgdheid over leidingstraat tussen Antwerpse haven en Ruhrgebied ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
ZUIDERKEMPEN
Velen onder jullie hebben het misschien al gelezen via onze nieuwsbrief of een ander kanaal. Sommigen onder jullie hebben eventueel deelgenomen aan de infosessie die hierover georganiseerd werd. Een 45 meter brede en meer dan 100 kilometer lange strook van pijpleidingen moet de Antwerpse haven verbinden met het Ruhrgebied. Het zal je dan ook niet verbazen dat dit plan op weerstand kon rekenen van zowel omwonenden, lokale besturen, landbouwers, natuurorganisaties en boseigenaars. Verschillende bezwaren van privé eigenaars alsook andere instanties werden ingediend. Ook Bosgroep Zuiderkempen diende een bezwaar in bij de Vlaamse regering. Meer info over de leidingstraat vind je op https://omgeving.vlaanderen.be/grups/leidingstraat-antwerpen-ruhr
14
KEMPEN NOORD
BOSGROEPNIEUWS
Na klimaatonderzoek door UA, kans om een boompje te adopteren voor jouw bos! ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
Eind februari 2021 kregen onze bosgroepen Antwerpen Zuid en Noord een bijzonder aanbod van de Universiteit Antwerpen. Na enkele jaren van klimaatonderzoek binnen de Universiteit van Antwerpen, zochten deze boompjes een nieuwe thuis. En waar kwamen deze beter terecht dan in de talrijke bossen van onze boseigenaars? Een nieuwsbrief later, stroomde onze mailbox vol met mogelijke nieuwe locaties voor deze “klimaatbomen”. Met veel meer vraag dan aanbod, konden we een aantal eigenaars toch gelukkig maken met een aantal nieuwe bomen zoals beuk en zwarte populier in hun bos. Eind maart werden deze –met begeleiding vanuit de Bosgroep- opgehaald aan de UA. Dank aan de UA voor dit mooie aanbod! Aan de nieuwe eigenaars, veel plezier met deze extra aanwinst in jullie bos! Met veel toewijding werd het plantsoen opgehaald door enkele leden-boseigenaars
Geslaagde aanplantingen door groeizaam voorjaar KEMPEN NOORD
Terwijl de kille wisselvalligheid dit voorjaar onze versoepelingsvreugde temperde heeft net dit weer onze aanplantingen van afgelopen winter bijzonder goed gedaan. Door de koele nachten hebben de wortels zich nog goed kunnen zetten en na het ontluiken van de knoppen was er tijdig voldoende vocht beschikbaar voor mooi verder uitlopen en scheutgroei. In de voorbije jaren werd het aanslaan van jonge planten vaak bemoeilijkt door te vroege droge periodes in april/mei, waardoor ze niet bestand waren tegen de daaropvolgende hete zomers. Dit jaar merkten wij zelfs op de drogere gronden ook bij voorjaarsaanplanting vaak slaging van 90 à 100%. Hopelijk krijgen we dit jaar een normalere zomer zodat de goede voorjaarsgroei de weerbaarheid van de planten ten goede komt.
Mooi ontwikkelde Europese vogelkers in bosrand te Rhoode Oud-Turnhout (aanplant 15/3)
15
BOSBEWONERS de bosbode 4 | 2019
De teek: onbemind Als bosbeheerders zijn we vaak in de natuur. Daarbij lopen we een risico op een tekenbeet. Teken kunnen vervelende ziektes overdragen. Het meest bekend in onze streken is de ziekte van Lyme. Wat weten we over de kleine parasiet die tussengastheer speelt voor deze ziekteverwekkers? Wat zijn teken?
Het extra potenpaar verschijnt na de
Teken zijn bruinzwarte bloedzuigende parasieten die behoren tot de spinachtigen. Voor de ontwikkeling van een teek is er steeds een bloedmaaltijd nodig. Daarom bijt een teek zoogdieren (waarbij ook de mens), vogels en soms ook reptielen en amfibieën. Er bestaan vele soorten teken. De meest voorkomende, zeker bij de mens, is de zogenaamde schapenteek of Ixodes ricinus.
eerste vervelling, de teek komt dan in het nimfstadium. Na een volgende vervelling is de teek volwassen en kan zich voortplanten. Het kan echter jaren duren voor de teek volledig is ontwikkeld. De larven kruipen, nadat ze uit het ei zijn gekomen, op een grasspriet of plant op enige hoogte boven de grond. Als een mogelijke gastheer langskomt klampen ze zich vast en zuigen zich vol, waarna
Waar komen ze voor? Teken komen voor in bossen, heide, weilanden, parken, tuinen en zelfs duinen. Ze bevinden zich voornamelijk op de bodem of in de onderste lagen van de vegetatie. Als ze een nieuwe gastheer zoeken, klimmen of kruipen ze op hoog gras, varens en lage struiken van 20 tot 70 centimeter hoog. Teken detecteren hun potentiële gastheer door de uitgestraalde lichaamswarmte, en wellicht ook door de geur. Eenmaal op het lichaam kruipt een teek verder op zoek naar een geschikte plaats om zich vast te hechten. Ze nestelen zich bij voorkeur in huidplooien, maar ook wel gewoon op een been, arm of poot. Een teek springt niet, en laat zich ook niet uit een boom vallen.
ze zich weer op de grond laten vallen en vervellen. Een teek in het larvestadium
Hoe ontwikkelingen ze zich?
kan nog geen ziektes overbrengen. Na
Wanneer komen teken voor?
De teek kent verschillende levensstadia,
de vervelling van de larve zoekt de nimf
Teken komen het hele jaar door voor,
naar een nieuwe gastheer, waarna het
maar ze zijn voornamelijk actief tussen
proces zich herhaalt: de teek klampt zich
maart en oktober, als de buitentempera-
vast, zuigt bloed, laat zich op de bodem
tuur meer dan 7-10°C bedraagt. De
vallen en vervelt. Nu is de teek volwas-
meeste tekenbeten worden in mei, juni
sen en wordt een derde maal een gast-
en juli opgetekend, omdat het weer dan
heer opgezocht. Ditmaal wordt niet al-
warmer is en er meer mensen de natuur
leen bloed opgezogen, maar ook naar
in trekken.
die afgesloten worden met een vervelling. Als de jonge teek uit het ei kruipt, wordt deze larve genoemd; die heeft nog zes poten in plaats van acht.
een partner gezocht, waarna de paring plaatsvindt. Het vrouwtje zet na haar laatste bloedmaaltijd tot meer dan 50%
De tekenpopulatie stijgt?
van haar lichaamsgewicht in eieren om
De populatie van teken kent een golf
en produceert dan honderden tot enige
beweging als gevolg van wisselende
duizenden eieren, voor zij sterft.
weersomstandigheden. De larven en nimfen leven op kleine zoogdieren, zoals muizen. In jaren met veel eikels en/of
16
BOSBEWONERS
maakt onbekend?
Teek Ixodida
beukennootjes, de mastjaren, neemt de populatiedichtheid van gastheren toe waardoor de tekenpopulatie groeit. Ook bij het uitblijven van strenge winters, een fenomeen dat met de klimaatopwarming
EIEREN
steeds vaker voorkomt, groeit de populatie van teken. Daarnaast groeit de populatie van teken ook structureel, onder andere door de ontwikkeling van nieuwe natuur(verbindings)gebieden waardoor gastheren als reeën en everzwijnen zich beter verspreiden en in aantal toenemen.
Ben je in het bos geweest?
LARVE VROUWTJE
ADULT VROUWTJE
Dan bestaat de kans dat een teek jou als gastheer heeft uitgekozen. Besef even-
LARVE MANNETJE
wel dat gemiddeld maar 15 à 20 procent drager is van de Lymebacterie. Vervolgens is het nog niet heel waarschijnlijk dat de bacterie overstapt en het lichaam
ADULT MANNETJE
infecteert. Bij de gemiddelde tekenbeet is de kans op de ziekte van Lyme slechts 2 à 3 procent. Heb je de pech dat een
NIMF MANNETJE
volwassen besmette teek zich een week
NIMF VROUWTJE
lang volzuigt met jouw bloed, wordt die kans zelfs maar een paar procent hoger. Vind je een teek tijdens je check? Verwij-
of gewrichtspijn) krijgt binnen de maand
der hem dan met een pincet of een te-
geen infectie bij de mens vastgesteld
na de tekenbeet. De ziekte van Lyme
maar in Zuid-Duitsland, Oostenrijk, Po-
kentang. Noteer de datum en de plaats
kan zeer goed behandeld worden met
len, Hongarije, … gebeurde dat wel. Ook
van de tekenbeet. In de maand volgend
antibiotica.
in Nederland werden de eerste gevallen
op de tekenbeet hou je de omgeving van
In andere landen zijn er streken waar er
gesignaleerd. In die gebieden worden
de tekenbeet goed in de gaten. Vormt
door een tekenbeet ook een virus kan
mensen die intensief en langdurig bui-
zich een rode ringvormige, zich uitbrei-
worden overgedragen dat aanleiding
tenwerken sterk aangeraden zich te la-
dende, plek rond de plaats van de beet,
kan geven tot teken-encefalitis, een her-
ten vaccineren tegen het TBE-virus.
ga dan zeker naar de huisarts en meld de
sen(vlies)ontsteking veroorzaakt door
tekenbeet. Hetzelfde doe je als je grie-
het tick-borne encefalitisvirus (TBE-vi-
pachtige symptomen (koorts, spierpijn
rus). In België is er tot op heden nog
Auteur: Jan Wauters
17
de bosbode 4 | 2019 KALENDER
ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
ZUIDERKEMPEN
KEMPEN NOORD
Cursus “ECS Cursus Deel 1”
Wandelingen KEMPEN NOORD
Datum:
23 en 24 september 2021
Uur:
9u00 - 16u00
Datum:
Locatie:
Vrieselhof (Ranst)
Uur: 14u00
Inschrijven:
reeds volzet
Locatie:
Max. deelnemers: 6
Zondag 8 Augustus 2021 Hoofdingang “De Mosten” aan klimpark, Hoogeind 74, Hoogstraten
Gids: Pronatura
Inschrijven:
Verplicht via kempennoord@bosgroep.be of 014/85.90.19
ANTWERPEN NOORD
ANTWERPEN ZUID
ZUIDERKEMPEN
KEMPEN NOORD
Cursus “ECS Cursus deel 2” Datum:
14 en 15 oktober 2021
Uur:
9u00 - 16u00
Locatie:
Kamp C (Westerlo)
Inschrijven:
reeds volzet
Max. deelnemers: 6 Gids: Pronatura ZUIDERKEMPEN
Uitnodiging ‘Bosbaden’ in Hof ter Borght te Hulshout Datum:
3 oktober 2021
Uur:
9u00 - 12u30
Locatie:
Hof ter Borght: Heide 41, 2235 Hulshout
Inschrijven:
graag een mailtje naar zuiderkempen@ bosgroep.be waarna je de vraag krijgt om je inschrijving te bevestiging via betaling
Prijs:
10 euro (drank en hapje in het bos is inbegrepen)
Max. deelnemers: 15 Gids:
Katriina Kilpi (uit Finland – voertaal Nederlands)
Bosgroep Zuiderkempen vzw organiseert in samenwerking met Stichting Kempens Landschap voor het eerst een sessie ‘bosbaden’ in de Zuiderkempen. Een bosbad is dus geen doorsnee natuurwandeling. De wandeling waarbij de bosbad-gids je helpt om te verstillen is kort van afstand maar duurt minstens 2 uur.
Max. deelnemers: 15 In Hoogstraten werden natuurinrichtingswerken uitgevoerd aan twee zeldzame hoogveenrelicten. Dankzij de PSN subsidies en de medewerking van de boseigenaars zijn deze Kempense pareltjes nu klaar voor de toekomst. Tijdens deze 5km wandeling tonen we jullie de eerste resultaten. De domeinen zijn rustgebieden en is normaal niet toegankelijk. ZUIDERKEMPEN
Datum:
Zondag 5 september 2021
Uur:
10u00 – 12u00
Locatie:
Kloempenbos: broekstraat Vorst-Laakdal
Op 21 november 2021 zal het zes jaar geleden zijn dat Bosgroep Zuiderkempen, de gemeente Laakdal en alle verenigingen uit de gemeente Laakdal de handen in mekaar sloegen voor de aanplant van ‘Het Kloempenbos’ in de Broekstraat. Samen plantten ze een 100-tal verjongingsgroepen op een destijds kale vlakte. Hoog tijd dus om alle planters van toen én alle andere geïnteresseerden het resultaat van hun inspanningen te laten bewonderen! Iedereen is welkom! ZUIDERKEMPEN
Datum:
Zondag 19 september 2021
Uur:
10u00 – 12u00
Locatie:
Kamp C, Britselaan 2260 Westerlo
In het grensgebied van Olen, Westerlo en Herentals ligt het 300-tal ha groot bosgebied van Teunenberg-Nieuwe Hoeve. Het bosgebied bestaat voornamelijk uit dennen die nog als mijnhout werden aangeplant. Doorheen de wandeling kan je het resultaat zien van de omvorming naar meer diverse en weerbare bossen. In de winter 2021-2022 worden nieuwe verplegingskappen gepland. Hoe economie, ecologie en recreatie hand in hand kunnen gaan, zal tijdens de wandeling duidelijk worden. ZUIDERKEMPEN
Datum:
Zaterdag 16 oktober 2021
Uur:
10u00 – 12u00
Locatie:
Parking gemeentelijke basisschool De bosmier: streekweg (zijstraat van de wezelbaan te Balen)
Het bosgebied Balen Berkenbos heeft alle kenmerken van de Kempense dennenbossen op zandbodems. De wandeling verkent de kloempen en bosranden die de bosgroep samen met de private boseigenaars in het verleden hebben aangeplant. We genieten van de variatie en de prachtige bosplekjes en lichten toe waarom er nieuwe verplegingswerken worden gepland.
18
ZOEKERTJES
Gemengd bos te Meerhout van 1.899 ha
Op zoek naar brandhout? Surf dan naar www.brandhoutweb.be. Dit is een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. De Antwerpse Bosgroepen zorgen voor een up-to-date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en
ZOEKERTJES
duurzaam brandhout.
U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?
Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG Lees de voorwaarden Geef uw zoekertje en contactgegevens in En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet
Prijs: prijs overeen te komen Telefoon: 015 51 31 38 of 0472 35 56 48 Contact: jan.seynaeve@provincieantwerpen.be
Loofbos te Koningshooikt van 5 à 10 ha Prijs overeen te komen Telefoon: 0475 41 08 10 E-mailadres: cvd@synergo.be
Kliefmachine met benzinemotor, extra nieuwe motor en trekhaak Prijs overeen te komen Gemeente: Halle-Zoersel Telefoon: 0476 518274 E-mailadres: Smets.eddy2@gmail.com
Houten chalet te Merksplas Naaldbos te Mol van 0.165 ha Prijs overeen te komen Telefoon: 0472 94 00 09 of 0474 41 59 44 E-mailadres: piotrkasia@skynet.be
houten chalet ± 30m2 geen binnenafwerking noch vloer Telefoon: 0496 67 10 63 E-mailadres: muzamiekes@gmail.com
Bossen te Mol Naaldbos te Geel van 4.224 ha Prijs overeen te komen Telefoon: 0477 20 79 55 E-mailadres: l.coopmans@skynet.be
Verscheidene bossen te koop te regio mol voor een totale oppervlakte van meer dan 4 hectare, gelieve bij interesse Jan Seynaeve te contacteren. jan.seynaeve@provincieantwerpen.be
Bos te Mol van 0,297 ha Vraagprijs 3000 euro, de kosten van de notaris zijn voor de eventuele koper Telefoon: 0496 55 46 81 E-mailadres: stef_mertens@telenet.be
Naaldbos te Mol van 0,339 ha
BOS TE KOOP
Prijs: 15.000 Euro Telefoon: 0498/854234 na 16u E-mailadres: els.cuypers17@gmail.com
19
Contact Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03/355.09.40 M: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98 Adj.-coördin: Simon De Smedt - 0472 45 19 70 Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03 355 09 40 M: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25 Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476 86 80 01 Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens
Bosgroep Kempen Noord vzw
Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven) T: 014/85.90.19 M: kempennoord@bosgroep.be Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31 Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477 63 12 47 Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478 45 51 38 Adj.-coördin: Joost Malliet - 0477 93 25 51 Adj.-coördin: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92 Adj.-coördin: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44 Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo T: 014 27 96 57 M: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35 Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475 80 73 36 Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478 78 20 22 Projectmedewerker: Juul De Witte - 0474 84 21 78 Medewerkster: Sarah Frison
