UTRECHT VOEDSEL EN DE STAD EXPEDITIES OPEN HUIZEN STREEKDINER FILM LEZINGEN
DOUWE EGBERTS
TOEGANG GRATIS
(m.u.v. streekdiner en picnic)
NUTRECHT
VEILINGHAVEN
CAROLYN STEEL DE HONGERIGE STAD CEREOLFABRIEK
2
De Dag van de Architectuur staat in het teken van Architectuur en Voedsel. Een weekend met smakelijke expedities en rondleidingen, open huizen, lezingen, expo足 sities, films en food. Geniet en ontdek de eetbare stad Utrecht. Op verschillende locaties in de stad met een hoofdprogramma bij Nutrecht (het CAB gebouw, achter station Zuilen).
Programma overzicht
p 04
Programma vrijdag 22 juni
p 05
Programma zaterdag 23 juni
p 08
Programma zondag 24 juni
p 16
Meer voedsel en architectuur p 17
Voor informatie en aanmelden voor programma: Architectuurcentrum Aorta // Achter de Dom 14 aorta@aorta.nu // www.aorta.nu // 030 232 16 86
3
LOCATIES Hoofdlocatie: 1 > CAB-gebouw (Nutrecht) // CAB Rondom 90aa // achter station Zuilen
2 > Douwe Egberts
// Vleutensevaart 35
3 > Cereolfabriek // Kanaalweg 91 4 > Veilinghaven // Veilinghavenkade 2 – 8 5 > Informatiecentrum Stationsgebied // Vredenburg 40 6 > Architectuurcentrum Aorta // Achter de dom 14 7 > ’t Hoogt // Hoogt 4 8 > Griftsteede // Van Swindenstraat 129 St at
io
n
Ut
re c
ht Zu i
le
st er da
ar st ra a
t
m
se st ra a
Griftpark
Ad e
tw eg
rd
oo
en
ud
e urd Z mu Be erd O We
O
2
Wittevrouwenstr aat
th Ca
at
Drift
at
Na
ch teg
7
aa
6
at
Choorstra
eg Steenw
t
al
e
ijn ar
aa e str ng th La sabe Eli
og
a ntr Ce
e
Biltstraat
Nobelstra
Neude
l
e
ls ek ad
Ho
Ke u
burg
en Vred
ge
Bilitonkad
sin ne
rij
ha
t Ca
5
rs tra
a
Da
Vo o
nn tu lse
Oudegracht
el
Vleutens eweg
ht
rac
g we
t grach Oude
u Nie
on
ti Sta
ade sek
Leid
an
la ese Cro
3
g Lan t raa wst
ieu
eN
jst we g Zi Va n
Twijnstraat
l
ge
(m.u.v. streekdiner en picnic)
4
sin jne ari
th Ca
TOEGANG GRATIS
V ha eilin ve gnk ad e
Blau w
m
1
Ca r
8
A
la
tes iu
sw eg
kape lsewe g
n
lst
raa
t
4
VRIJDAG 22 JUNI Architectuurcentrum Aorta 12.00 – 17.00 Opening Expositie DARE#7 Expodium 18.30 – 21.30 Urban Picnic
ZATERDAG 23 JUNI Nutrecht 11.00 – 18.30 Open huis Nutrecht en +Bindfabriek 11.00 – 12.30 Expeditie Cartesius 12.00 – 14.00 Atelier Eetbare Stad 12.00 – 13.30 Expeditie Pluk je Stad 13.00 – 14.30 Expeditie Cartesius 15.30 – 18.00 Slotmanifestatie Carolyn Steel: De hongerige stad 18.30 – 20.30 Streekdiner Utrecht Douwe Egberts 10.30 – 15.30 Rondleidingen Cereolfabriek 11.00 – 15.00 Rondleidingen Infocentrum Stationsgebied 11.00 – 17.00 Open Huis en Architectenpresentaties Architectuurcentrum Aorta 11.00 – 17.00 Expositie DARE#7 Diverse locaties 18.00 – 22.00 Smaakmakers UAR Audiotours
ZONDAG 24 JUNI Griftsteede 13.00 – 17.00 Divers Programma ’t Hoogt 19.00 – 21.30 Film: Detroit: Wild City & Garden Stories
5
VRIJDAG 23 JUNI URBAN PICNIC PICNIC EN FILM Kom op vrijdag 22 juni naar de Auriollaan 98 in Utrecht voor picnic, film en een ontmoeting met Expodiums gast, KT Andresky. FOOD JAZZ AND DJ’s bereiden een heerlijke avond-picnic met groentes en kruiden die geoogst zijn in de buurt. KT Andresky en de koks van FOOD JAZZ begeleiden u naar een bijzondere locatie om te zitten, te praten en te eten. Daarna vervolgt u de wandeling naar het Cartesiusgebied met +bindfabriek. Zij lichten bij aankomst hun plannen toe voor Nutrecht. Daarna een gesprek met KT over haar praktijk in de Detroit urban farming en kunst scene. Vervolgens vertoning van de film “Detroit, Wild City” van Florent Tillon. Afsluitend discussie en borrel. vrijdag 22 juni // 18.00 – 22.00 uur// Expodium // Auriollaan 98 kosten picnic: 5 euro (aanschuiven bij de film kan ook: Nutrecht CAB Rondom 90AA // 20.30-22.00 uur) // www.expodium.nl aanmelden aorta@aorta.nu
DARE#7 MAKE A DIFFERENCE! EXPOSITIE Studenten van over de hele wereld zijn naar Utrecht gekomen voor ontwerponderzoek aan de MaHKU. Samen met hun Nederlandse collega’s hebben ze zich verdiept in kwesties als het revitaliseren van publieke ruimte in naoorlogse wijken, het verwerken van organisch afval tot smakelijke maaltijden, krimp in dorpen (en hoe daar een positieve wending aan te geven), of het weer samenbrengen van een door oorlog gespleten stad (Nicosia). Ontwerp kan het verschil maken. In het kader van DARE#7 verandert Aorta gedurende twee weken in een laboratorium, waarin de voorstellen als experimenten worden getoond, besproken en verder ontwikkeld. Elf voorstellen voor een rechtvaardiger en aangenamer toekomst. vr 22 juni // 12.00 – 17.00 uur Architectuurcentrum Aorta // Achter de dom 14
6
LAFAYETTE GARDENS, DETROIT Foto: Friso Wiersum, Expodium
7
8
ZATERDAG 23 JUNI NUTRECHT EN +BINDFABRIEK OPEN HUIS Tegenover NS station Zuilen staat het CAB gebouw, in 1948 ontworpen door Sybold van Ravesteyn als autoherstelbedrijf. Sinds kort heeft Stichting Nutrecht haar intrek genomen in een aantal hallen van het monumentale gebouw. Samen met het jonge ontwerp- en organisatiebureau +bindfabriek werkt Nutrecht aan een duurzame revitalisatie van het gebouw en het omliggende terrein. Binnenkort wordt begonnen met de realisatie van werk- en oefenruimtes voor (creatieve) ondernemers. Nutrecht en +bindfabriek presenteren u hoe de transformatie van het gebouw en omgeving vorm krijgt. Nutrecht is als hoofd locatie voor de Dag van de Architectuur de hele dag geopend. za 23 juni // 11.00 – 18.30 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa
CARTESIUSMARKT IDEEËNMARKT Het Utrechtse bedrijventerrein en havengebied Cartesius bevindt zich aan de vooravond van een grootschalige gebieds transformatie. Met de groei van Leidsche Rijn verschuift het geografisch centrum van Utrecht richting het westen en krijgt het Cartesiuskwartier een belangrijke rol in het overbruggen van het nieuwe en oude Utrecht. Veel initiatieven zijn al langer aan de gang met projecten in het gebied. Kabinet030, +bindfabriek en Expodium brengen ze samen op de Cartesiusmarkt. Initiatieven geven inzage in hun plannen voor het gebied en er wordt een overkoepelende indruk ontwikkeld voor Cartesius. za 23 juni // 11.00 – 17.00 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa
EXPEDITIE PLUK JE STAD WILDPLUK EXPEDITIE Struinen langs parken, plantsoenen, bermen en kanaaloevers op zoek naar eetbare planten en paddenstoelen. Tijdens deze expeditie ontdekken we dat je van Utrechtse bodem heel goed kunt eten. Wildplukker Edwin Florès is opgegroeid in de natuur. Al zolang hij zich kan herinneren plukt hij eetbare planten, paddenstoelen en bessen. Morieljes, daslook en speenkruid in het voorjaar, vlierbloesem, wilde waterkers, eekhoorntjesbrood en bessen in de zomer en ‘s winters paddenstoelen, noten en kastanjes. De oogst wordt aan het eind van de dag door Proeverij de Pronckheer verwerkt in het Streekdiner Utrecht. za 23 juni // 12.00 – 13.30 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa aanmelden via aorta@aorta.nu // kom op uw eigen fiets!
9
ZATERDAG 23 JUNI EXPEDITIE CARTESIUS STADSEXPEDITIE Cartesius is een stoer industrieterrein met veel onbenutte ruimte op een supercentrale plek. Een ideale voedingsbodem om de stad van morgen te laten opbloeien. Stadslandbouw geeft een nieuwe invalshoek aan de ontwikkeling van stedelijke transformatiegebieden. Tijdens de Dag van de Architectuur neemt Stichting Stadslandbouw Utrecht u mee op expeditie langs braakliggende terreinen en leegstaande panden in Cartesius om op zoek te gaan naar ruimte voor stadslandbouw. Stap op de fiets en ga mee op zoek naar plekken waar we met voedselproductie nieuwe impulsen aan de stad van morgen kunnen geven. Bevindingen van de deelnemers worden opgenomen in stadslandbouwkaart Utrecht. za 23 juni 11.00-12.30 // 13.00-14.30 uur Nutrecht // CAB Rondom 90aa // aanmelden via aorta@aorta.nu
ATELIER EETBARE STAD WERKATELIER In Atelier Eetbare Stad bouwt een geanimeerd gezelschap onder leiding van Terra Incognita aan een eetbaar toekomstperspectief voor Utrecht. Naast tal van praktische, leuke en idealistische initiatieven is het nodig om naar de stad als geheel te kijken. Welk ruimtelijk perspectief kunnen we schetsen voor de stad Utrecht als het gaat om voedselteelt? Welke betekenis heeft voedsel(productie) voor de moderne stad en stedeling? Drie teams van ruimtelijk professionals, voedselidealisten en culinair ondernemers werken toe naar voedselstrategieÍn voor Utrecht. Carolyn Steel , auteur van De Hongerige Stad zal tijdens de workshop als gastcriticus aanwezig zijn. De resultaten worden tijdens de slotmanifestatie gepresenteerd aan de stad. za 23 juni // 12.00 – 14.00 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa aanmelden voor 12 juni via aorta@aorta.nu // u hoort uiterlijk 18 juni of u kunt deelnemen
beeld: Utrecht Manifest
10
ZATERDAG 23 JUNI CAROLYN STEEL: THE HUNGRY CITY SLOTMANIFESTATIE De afgelopen eeuw is de productie en distributie van voedsel uit het stedelijk straatbeeld verdwenen. Een gesprek met architect Carolyn Steel en kunstenaar en stadsactiviste KT Andresky over de herintroductie van voedselproductie in onze steden. In de bestseller De Hongerige Stad uit 2008 betoogt de Britse architect Carolyn Steel dat de omvang, vorm en het functioneren van de stad vooral bepaald wordt door ontwikkelingen in productie, distributie en consumptie van voeding. Ze schetst een helder beeld van de impact van de moderne voedsel productie op onze planeet en het stedelijk leven. Kunstenaar, onderwijzer en activiste KT Andresky is een drijvende kracht achter de snel groeiende urban farming en kunstscene in Detroit. In Motor City Detroit heeft de teloorgang van de autoindustrie een krater geslagen in het stedelijk landschap. Nu verbouwen stadsboeren de achtergebleven braakliggende gronden. Gevolgd door een discussie onder leiding van Friso Wiersum. za 23 juni // 15.30 – 18.00 uur // voertaal engels // NUtrecht // CAB Rondom 90aa aanmelden via aorta@aorta.nu
STREEKDINER UTRECHT ETEN Proeven van de producten die Utrecht te bieden heeft. Dat doen we op het Streekdiner Utrecht. Proeverij de Pronckheer bereidt een overheerlijk lokaal driegangen diner met producten uit de streek. Wat kun je uit Utrecht zoal verwachten? Kersenproducten en kaas uit de Kromme Rijnstreek, asperges uit De Bilt, biologisch brood uit Harmelen, rozenbottelchutney uit Wijk bij Duurstede en groenten en kruiden uit verschillende moestuinen zoals Maarschalkerweerd. za 23 juni // 18.30 – 20.30 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa kosten € 30,– excl. dranken // aanmelden voor 18 juni via aorta@aorta.nu
KOEKPAARD ETEN Trek gekregen na smakelijke stadsexpeditie en geurende open huizen? De Utrechtse cateraar Koekpaard maakt de beste diners op de gekste locaties. Vandaag bij Nutrecht met een heerlijk assortiment broodjes, zoeternijen en lekkere drankjes. za 23 juni // 11.00 – 18.30 uur // Nutrecht // CAB Rondom 90aa
11
ZATERDAG 23 JUNI DOUWE EGBERTS RONDLEIDINGEN Benieuwd naar Utrechts koffiebranderij van dichtbij? Tijdens de Dag van de Architectuur opent Douwe Egberts haar deuren. Sinds 1919 is Nederlands meest geliefde en gedronken koffiemerk Douwe Egberts verbonden met de stad Utrecht. Het van oorsprong Friese bedrijf uit Joure opent haar eerste Utrechtse bedrijfslocatie aan de Catharijnekade. In 1929 sluit de branderij aan de Catharijnekade en trekt Douwe Egberts in een aantal leegstaande fabriekshallen aan het Merwedekanaal. Tot op de dag van vandaag wordt op deze plek Douwe Egberts koffie geroosterd. Wie kent het eigenlijk niet, het geliefde aroma van de Utrechtse koffiefabriek? Onder het genot van een kopje koffie of thee vertelt Douwe Egberts u over het bedrijf aan het Merwedekanaal, de historie, de fabrieksarchitectuur, de huidige koffieproductie en de monumentale panden van weleer. za 23 juni // 10.30 / 11.30 / 12.30 / 13.30 / 14.30 uur Douwe Egberts // Vleutensevaart 35 // aanmelden via aorta@aorta.nu
CEREOLFABRIEK RONDLEIDINGEN De Cereolfabriek staat aan de vooravond van een grondige restauratie en transformatie. Meer dan een eeuw geleden werd de fabriek opgericht door de Stichtsche Boerenbond. Uit lijnzaad werd veevoer gemaakt, met als nevenproduct lijnolie. In 2002 kocht de gemeente Utrecht de fabriek uit vanwege explosiegevaar en stank- en geluidsoverlast. Het leegstaande, rijksmonumentale complex kreeg vervolgens in 2008 een ernstige brand te verduren. De nieuwe eigenaar BOEi maakt binnenkort een start met de herbestemming tot cultuurcluster. Bastiaan van de Kraats (bureau 1meter98), architect van de restauratie en herbestemming, geeft u tijdens de Dag van de Architectuur een exclusief voorproefje van wat komen gaat. Met een helm op maakt u een rondleiding in en om de doorleefde fabriekspanden. Luisterend naar de architect en kijkend door uw oogharen waant u zich al in de toekomstige bruisende herbestemming. za 23 juni 11.00 // 11.45 / 12.30 / 13.45 / 14.30 uur Cereolfabriek // Kanaalweg 91 // aanmelden via aorta@aorta.nu.
beeld: Hurenkamp, Velp
12
ZATERDAG 23 JUNI VEILINGHAVEN EN U-TRECHTERS RONDLEIDING De haven aan het Merwedekanaal werd zo’n 90 jaar geleden aangelegd. Jarenlang vond daar de groente- en fruitveiling plaats. Na het vertrek van de veiling is een deel van de haven gedempt. Er werd nog jarenlang zand en grind overgeslagen. In 1995 kreeg de haven een nieuwe functie als openbare ruimte in het nieuwe stadsdeel Parkhaven. De initiatiefgroep Historische haven zette zich in om het rijke havenverleden van Utrecht weer tot leven te brengen. Een hijskraan en vier zanden grindtrechters, omgedoopt tot ‘De U-trechters’, zijn in een nieuwe functie teruggekeerd langs de havenkade. Michael van Leeuwen van Architectuurbureau Sluijmer en Van Leeuwen maakte het ontwerp voor de havenpost, dat nu een restaurant voor fijnproevers herbergt. Hij leidt u eenmalig rond in de Veilinghaven en de U-trechters. Aanmelden via aorta@aorta.nu. za 23 juni // 11.00 uur U-trechters // Veilinghavenkade 2 – 8 // aanmelden via aorta@aorta.nu //
STATIONSGEBIED NU OPEN HUIS EN PRESENTATIES Nieuwsgierig naar het nieuwe Stationsgebied? Breng een bezoek aan het informatiecentrum voor de laatste ontwikkelingen en ontwerpen. Architect Stijn Rademaker van Ector Hoogstad Architecten presenteert vandaag het ontwerp voor het Stationsplein Oost. Een verhoogd plein met daaronder ruimte voor 12.500 fietsen verrijst binnenkort tussen het Centraal Station en Hoog Catharijne. Daarnaast zijn er presentaties over het gehele Stationsgebied en kunt u deelnemen aan een rondleiding. Voor het meest actuele programma: www.cu2030.nl . za 23 juni // 11.00 – 17.00 uur // presentatie Stationsplein Oost 11.00 en 13.00 uur presentatie Stationsgebied 12.00 en 14.00 uur / rondleiding 14.30 uur Infocentrum Stationsgebied // Vredenburg 40
13
ZATERDAG 23 JUNI DARE#7 MAKE A DIFFERENCE! EXPOSITIE Studenten van over de hele wereld zijn naar Utrecht gekomen voor ontwerponderzoek aan de MaHKU. Samen met hun Nederlandse collega’s hebben ze zich verdiept in kwesties als het revitaliseren van publieke ruimte in naoorlogse wijken, het verwerken van organisch afval tot smakelijke maaltijden, krimp in dorpen (en hoe daar een positieve wending aan te geven), of het weer samenbrengen van een door oorlog gespleten stad (Nicosia). Ontwerp kan het verschil maken. In het kader van DARE#7 verandert Aorta gedurende twee weken in een laboratorium, waarin de voorstellen als experimenten worden getoond, besproken en verder ontwikkeld. Elf voorstellen voor een rechtvaardiger en aangenamer toekomst. za 23 juni // 10.00 – 17.00 uur Architectuurcentrum Aorta // Achter de dom 14
SMAAKMAKERS ETEN EN DISCUSSIE Tijdens de Dag van de Architectuur organiseren JHK Architecten en Stichting Eet Mee! onder de noemer Smaakmakers Utrecht running dinners in Utrechtse wijken. Tijdens ieder diner neemt een klein groepje Utrechters een kijkje in elkaars keuken. Bewoners en gasten nemen onder leiding van een architect de ruimtelijke kwaliteit van de woning onder loep. Onderweg komt de stedenbouwkundige inpassing in de wijk ter sprake. Worden wijk en woning door de bewoners ervaren zoals het door de architect ooit bedoeld was? Wat kan de architect leren van de bewoners? Dompel u onder in een onverwachte ontmoeting of een gepeperde discussie om te zien, horen, ruiken en proeven wat de smaak van Utrecht is! zaterdag 23 juni // 18.00 – 22.00 uur // diverse locaties aanmelden via smaakmakersutrecht@gmail.com
VEILINGHAVEN Foto: Architectuurbureau Sluijmer en van Leeuwen
16
ZONDAG 24 JUNI DETROIT: WILD CITY & GARDEN STORIES FILM Een filmavond over alternatieve vormen van voedselproductie in steden. Met een introductie door KT Andresky, drijvende kracht achter de urban farming en kunstscene in Detroit. Detroit. Wild City (Florent Tillon, 2010) De ondergang van de auto-industrie veranderde grote delen van de eens welvarende stad Detroit in een verlaten ruïne. De stedelijke prairies werden bevolkt door een scala aan wilde dieren zoals valken, herten en coyotes. De afgelopen jaren trekken jonge mensen en stadsboeren naar de verwoeste wijken om er nieuw leven op te bouwen. De film is Engels ondertiteld. Garden Stories (Boris Gerrets, 2004). Een inspirerende film die de kleine tuintjes in de grote stad laat zien waar met gezamenlijke inspanning dagelijkse kost uit te halen is. Op het dak van een woonkazerne in een grijze flatwijk van St. Petersburg telen de bewoners hun eigen groenten en in het hart van de industriestad Detroit bloeien paprika’s en tomaten. zo 24 juni // 19.00 – 21.30 uur Filmtheater ’t Hoogt // Hoogt 4 // aanmelden via www.hoogt.nl
VOEDSEL DICHTBIJ DIVERS PROGRAMMA Een gevarieerd programma rond voedsel in het Griftpark. Neem deel aan een van de vele voedselactiviteiten: een plukwandeling door het park, een demonstratie van een imker, een proeverij met lokale hapjes, de zoete kindertheatervoorstelling of aardbeienjam maken. zo 24 juni // 13.00 – 17.00 uur // Griftsteede // Van Swindenstraat 129 www.utrecht.nl/griftsteede
17
MEER VOEDSEL EN ARCHITECTUUR UAR AUDIOTOUR UAR is de architectuurapplicatie met informatie over architectuur. In Utrecht zijn ruim 150 gebouwen uit het heden, het verleden en de toekomst beschreven en geïllustreerd. U kunt UAR downloaden op elke smartphone met internet, camera en kompas. Wilt u op de Dag van de Architectuur niets missen? De architectuurapplicatie UAR leidt u langs bijzondere open huizen en plekken met een voedselverhaal. Download UAR op uw smartphone. Volg de route Voedsel en de Stad en neem onderweg deel aan het programma. Met de route Stationsgebied van de toekomst volgt u de laatste ontwikkelingen in het stations gebied. za 23 juni (blijft ook op andere dagen beschikbaar)
POST PLANJER BULLETIN Het Utrechts bulletin voor Architectuur en Stedenbouw Post Planjer brengt tijdens de Dag van de Architectuur een speciale editie uit. Architectuur en voedsel staat daarin centraal. Met achtergrondartikelen, beschouwingen en interviews. Deze speciale editie van Post Planjer ligt gratis voor u klaar op de verschillende locaties. // www.postplanjer.nl Gratis af te halen bij Architectuurcentrum Aorta
DETROIT: DESOLATION, DESIRE AND SOME BUILDINGS EXPOSITIE In Ekko exposeert Friso Wiersum foto’s die werden gemaakt tijdens zijn residentie in Detroit (herfst 2011), ooit de auto hoofdstad van de wereld. Tegenwoordig is Detroit het voorbeeld van een gevallen industriële stad. De stad, ooit groot geworden op de welvaartsgolven van de auto industrie, is nu een plek waar de achtergebleven bevolking en de avontuurlijke nieuwkomers proberen een nieuwe vorm van stedelijk samenleven te vinden. In Detroit wordt voorzichtig een nieuwe Amerikaanse Droom geformuleerd. Dat doen de Detroiters in een desolate omgeving, omringd door de resten van de glorieuze Wonder Years. vrijdag 1 juni – zondag 1 juli // Ekko // Bemuurde Weerd WZ3 let op afwijkende openingstijden tijdens de Dag van de Architectuur: www.ekko.nl
18
CARTESIUSGEBIED Foto: Lindy Schuin
19
Dag van de Architectuur Utrecht is tot stand gekomen in samenwerking met: Bond Nederlandse Architecten, Stichting Dag van de Architectuur Utrecht, Architectuurcentrum Aorta, Terra Incognita Stedenbouw en Landschapsarchitectuur, JHK Architecten, Expodium, Vrede van Utrecht, Stichting Stadslandbouw Utrecht, Urban Pilots, Nutrecht, +Bindfabriek, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Projectorganisatie Stationsgebied, Douwe Egberts, BOEi, 1meter98, ’t Hoogt, Proeverij De Pronckheer, Koekpaard Dag van de Architectuur Utrecht wordt financieel ondersteund door: Gemeente Utrecht, ProjectÂorganisatie Stationsgebied, Vrede van Utrecht, Stimuleringsfonds voor Architectuur, Elise Mathilde Fonds, KF Heinfonds
grafisch ontwerp: het Bos, Utrecht