Αναγνώστες: Ε΄ Τάξη Τίτλος βιβλίου: ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ
Συγγραφέας: :ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ Εκδοτικός Οίκος: ΚΕΔΡΟΣ η εκπαιδευτικός: Αποστολίδου Γεσθημανή
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ Αν πρότεινα αυτό το βιβλίο σε κάποιον/α φίλο/η μου τι θα του/της έλεγα ώστε να το διαβάσει κι αυτός/ή; — Θα έλεγα σίγουρα ότι είναι ένα βιβλίο βγαλμένο από τη ζωή. Ένα βιβλίο που θα σου δείξει εικόνες μιας εποχής στην οποία οι ανθρώπινες αξίες αναδείχνονται σε μεγάλο βαθμό. Ναταλία
—
Το βιβλίο αυτό είναι πολύ ωραίο και θα πρότεινα να το πάρει γιατί θα μάθαινε πολλά πράγματα για την μικρασιατική καταστροφή. Επίσης είναι πιο συναισθηματικό από τα άλλα και τα έχει γραμμένα πιο αναλυτικά. Αναστάσιος
— Θα το πρότεινα, γιατί μέσα από αυτό το βιβλίο
μπορείς να μάθεις την ιστορία των
Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Θεώνη
— Αν πρότεινα αυτό το βιβλίο σε κάποια φίλη μου, θα της έλεγα να το διαβάσει γιατί είναι ένα πολύ ωραίο βιβλίο που μπορεί στην αρχή να φαίνεται βαρετό αλλά μετά είναι τέλειο. Επίσης έχει πολλή περιπέτεια και έχεις αγωνία για το τι θα γίνει στη συνέχεια. Σοφία
— Θα έλεγα στη φίλη μου πως ενώ στην αρχή φαίνεται το βιβλίο να είναι βαρετό , στη συνέχεια γίνεται πολύ ενδιαφέρον γεμάτο δράση , αγωνία και συγκίνηση. Γιορνέλα
— Είναι ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα
της Διδώς Σωτηρίου και θα σου πρότεινα να το
διαβάσεις. Κωνσταντίνος
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Ότι είναι πολύ ωραίο και θα του πρότεινα να το διαβάσει.
Νικόλας
— Είναι ένα πολύ ωραίο και γνωστό μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου που μιλάει για την προσφυγιά, για την Σμύρνη και γενικά πώς ήταν ο πόλεμος. Πιστεύω ότι πρέπει να το διαβάσεις και εσύ. Παναγιώτης
— Στο βιβλίο περιγράφεται μια πραγματική ιστορία όπου με κεντρικό ήρωα τον Μανόλη μας δείχνει με πολύ ζωντανό τρόπο την τραγωδία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Μέσα από δραματικές καταστάσεις που έζησαν, τελικά οδηγήθηκαν στον ξεριζωμό από τον τόπο τους και την προσφυγιά. Μέσα από την γνώση της τραγωδίας των δικών μας ανθρώπων, των Ελλήνων, μπορούμε καλύτερα να καταλάβουμε και τους σημερινούς πρόσφυγες που έρχονται στην πατρίδα μας τους οποίους ο πόλεμος τους αναγκάζει να φύγουν από τη δική τους πατρίδα. Χρίστος
— Το βιβλίο αυτό περιγράφει πραγματικά γεγονότα κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, διδάσκοντας εμάς τα παιδιά για την ελληνική ιστορία. Θα ήταν καλό να το διαβάσουμε για να κατανοήσουμε τη γενναιότητα των Ελλήνων, αν και τα συναισθήματα που μας δημιουργεί δεν είναι και τόσο ευχάριστα. Χρήστος
— Το βιβλίο είναι ξεχωριστό και μπορείς γιατί μπορεί κάποιος να μάθει για την ιστορία της Ελλάδας. Ανδρέας
— Το βιβλίο μιλάει για την ιστορία της Ελλάδας και μας λέει πως από εκεί που ζούσαν αρμονικά οι Έλληνες με τους Τούρκους , ξαφνικά ξέσπασε ένας τεράστιος πόλεμος και οι έλληνες κυνηγημένοι αναγκάστηκαν να φύγουν και να τα εγκαταλείψουν όλα.
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ Μαρίνα
— Θα του έλεγα να το διαβάσει κι αυτός γιατί είχε πολύ ενδιαφέρον και μου άρεσε γιατί μαθαίνουμε πώς ήταν στα παλιά χρόνια η Μικρά Ασία. Μαργαρίτα
Με ποιον από τους ήρωες δε θα ήθελα να είμαστε μαζί; Γιατί; — Δεν θα ήθελα να είμαι με τον πατέρα του Μανόλη, που ήταν ένας σκληρός άνθρωπος και εμπόδιζε τον Μανόλη στη δίψα που είχε για να μάθει γράμματα και την ιστορία. Χρίστος
— Δεν θα ήθελα να είμαστε μαζί με τον Κώστα τον αδερφό του Μανώλη, γιατί μιλούσε άσχημα για τον Μανώλη και ήταν ένα μεγάλο λάθος. Σοφία
— Με τον Σίμο γιατί πρόδωσε τους Έλληνες . Αννέτα’
—
Δεν θα ήθελα να είμαι με τον Αμπντού γιατί παρόλο που ήταν Έλληνας φερόταν άσχημα στους Ἐλληνες. Αναστάσιος
— Με τον μπαμπά του Σεφκιέτ που ήταν πολύ άρρωστος. Γιορνέλα
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Δεν θα ήθελα να είμαι μαζί με τον πρωταγωνιστή ,γιατί η ζωή του ήταν μαρτυρική και βασανιστική. Θεώνη
— Δεν θα ήθελα να είμαι μαζί με τον μπαμπά του Σεφκιέτ γιατί είχε αρρωστήσει και δεν θα ήθελα να είμαι κοντά του. Κωνσταντίνος
— Με τον Μανώλη ,διότι νομίζω ότι δεν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω σε τόσο δύσκολες συνθήκες. Ναταλία
— Με τον πατέρα του Μανώλη επειδή ο χαρακτήρας του είναι σκληρός και κακός. Νικόλας
— Δεν θα ήθελα να είμαστε μαζί με τους βαριά αρρώστους από το τάγμα όπως ήταν ο Χρίστος Γκολής γιατί σίγουρα όλοι θα είχαμε κολλήσει της βαριές αρρώστιες. Παναγιώτης
— Δε θα ήθελα να είμαι με τον Ανέστη, ο οποίος ήταν ένας Έλληνας επιστάτης που διόρισαν οι Τούρκοι στα χωράφια τους ώστε να επιβλέπει τους συμπατριώτες του. Είναι σκληρός και συμπεριφέρεται άσχημα τόσο σε μεγάλους όσο και σε παιδιά. Η θέση του τον έκανε πονηρό και κλέφτη. Χρήστος
— Δε θα ήθελα να ήμουν με τον πατέρα του Μανώλη γιατί είναι αυστηρός. Μαργαρίτα
— Με τον διοικητή Αμπντού, επειδή παρόλο που ήταν Έλληνας συμπεριφερόταν άσχημα στους Έλληνες. Ανδρέας
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Με τους Τούρκους, γιατί από τη ζήλεια και τον εγωισμό τους κήρυξαν πόλεμο. Μαρίνα
Αν έγραφα εγώ αυτό το βιβλίο, σε ποιο/α σημείο θα άλλαζα την υπόθεση; — Πουθενά ,γιατί είναι μια πραγματική ιστορία. Μαρίνα
— Το τέλος θα το έκανα χαρούμενο. Μαργαρίτα
— Το σημείο που σκοτώθηκαν τα αδέλφια του Μανώλη .Θα ήθελα να παρέμεναν ζωντανοί και να έμεναν με τον αδελφό τους Μανώλη Αξιώτη Ανδρέας
— Το βιβλίο είναι γραμμένο μέσα από την πραγματική ιστορία του ήρωα «Μανόλη» και οποιαδήποτε αλλαγή στην υπόθεση θα μείωνε την αξία του. Δεν νομίζω ότι θα άλλαζα ούτε μια πρόταση. Χρίστος
— Στο σημείο που γράφει τα φρικτά μαρτύρια των ελλήνων στο νοσοκομείο . είναι πολύ σκληρά βάσανα. Αννέτα
— Αν έγραφα εγώ αυτό το βιβλίο θα άλλαζα την υπόθεση στο σημείο που πέθανε ο πατέρας του Μανώλη. ‘Όταν οι Τούρκοι επιτέθηκαν στους Έλληνες και τους ανάγκασαν να φύγουν . Σοφία
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Δεν θα περιέγραφα τόσο αναλυτικά την ζωή των αιχμαλώτων στα Τάγματα Εργασίας στο Αμελέ Ταμπουρού. Θεώνη
— Σε κανένα σημείο δεν θα άλλαζα την υπόθεση. Κωνσταντίνος
— Θα ήθελα ο ήρωας να περάσει λιγότερες δοκιμασίες. Ναταλία
— Σε κανένα σημείο γιατί πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί να το κάνει καλύτερο. Νικόλας
— Θα άλλαζα την υπόθεση σε σημεία τα οποία δεν είναι και τόσο ευχάριστα. Όπως (θάνατοι, καταστροφές κ.ά.) Παναγιώτης
— Στην ενότητα με τίτλο «Αμελέ Ταμπουρού», που περιγράφει την είσοδο της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δε θα έστελνα τους χριστιανούς στα Τάγματα Εργασίας, που στην πραγματικότητα ήταν Τάγματα Θανάτου, αφού είχαν κάθε είδους βασανιστήρια. Χρήστος
— Θα άλλαζα το σημείο που ο πατέρας του Μανώλη και τα δυο του αδέλφια πέθαιναν. Επίσης θα ήθελα ο Μανώλης να προλάβαινε το καράβι. Αναστάσιος
Ποια άλλα βιβλία μου θύμισε; Γιατί; — Δεν μου θύμισε κανένα βιβλίο, γιατί δεν έχω διαβάσει για την μικρασιατική καταστροφή. Αναστάσιος
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Μου θύμισε το βιβλίο του Συγγραφέα Μάικ Κένι,σε μετάφραση Ξένιας Καλογεροπούλου, με τίτλο «Το αγόρι με τη βαλίτσα» όπου ο μικρός ήρωας με το όνομα Ναζ, ζει ευτυχισμένος στο χωριό του σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής όταν ξαφνικά ξεσπά πόλεμος και η οικογένειά του αναγκάζεται να φύγει για να σωθεί. Είναι ένα βιβλίο πολύ επίκαιρο στις μέρες μας, που μιλάει για το πρόβλημα της προσφυγιάς και της αναγκαστικής και βίαιης μετανάστευσης. Χρίστος
— 1] Η μικρασιατική καταστροφή Γιατί έχουν την ίδια ιστορία δηλαδή την εξόντωση των Ελλήνων στην Τουρκία. 2] Μέσα στις φλόγες Γιατί και εδώ έχουμε καμένα χωριά και πόλεις. Αννέτα
— Μου θύμισε λίγο το βιβλίο «Χωρίς Οικογένεια», γιατί ήταν ένα παιδί που ζούσε στο δρόμο , έψαχνε δουλειά και την πραγματική του οικογένεια. Σοφία
— Κανένα γιατί δεν έχω διαβάσει τέτοιοιυ είδους βιβλία και είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο. Ανδρέας
— Δεν μου θύμισε κανένα άλλο βιβλίο , γιατί δεν έχω διαβάσει κάτι παρόμοιο. Θεώνη
— Δεν μου θύμισε κανένα άλλο βιβλίο.
Κωνσταντίνος
— Μου θύμισε ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία την «Υπόσχεση» όπου είχε ένα παρόμοιο θέμα . Ναταλία
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Κανένα διότι δεν έχω ξαναδιαβάσει βιβλίο με παρόμοιο θέμα. Νικόλας
— Το ημερολόγιο της Άννας Φράνκ γιατί είναι και αυτό σε περίοδο πολέμου. Παναγιώτης
— Αν και δεν έχω διαβάσει κάτι παρόμοιο, πιστεύω όσα βιβλία εξιστορούν τη Μικρασιατική Καταστροφή είναι σχετικά, γιατί περιγράφουν τον πόνο, τις κακουχίες και τα βασανιστήρια των Ελλήνων. Χρήστος
Ο συγγραφέας θα μπορούσε να δώσει και άλλους τίτλους για το βιβλίο; — Ο συγγραφέας θα μπορούσε να δώσει τον τίτλο «Αλησμόνητες πατρίδες», «Ο πόλεμος των Τούρκων με τους Έλληνες», «Η καταστροφή» ή «Η ζωή του Μανώλη Αξιώτη». Σοφία
— Ο τίτλος του βιβλίου είναι καταπληκτικός γιατί με δυο λέξεις μόνο αποκαλύπτεται το δράμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους. Όμως άλλος τίτλος που θα μπορούσε μπει είναι «Ο ξεριζωμός» ή «Ο δρόμος για την προσφυγιά». Χρίστος
— Ναι. Ο μικρασιατικός πόλεμος, ή, η καταστροφή της Σμύρνης Αναστάσιος
— Ο ξεριζωμός των ελλήνων από την πατρίδα τους . Αννέτα
— Ναι , μερικοί είναι : <<H προσφυγιά>>
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ <<H Mικρασιατική καταστροφή >> <<Οι Έλληνες της Τουρκίας>> . Θεώνη
— Η ζωή του Μανώλη. Κωνσταντίνος
— Θα μπορούσε να δώσει τον τίτλο «ο ξεριζωμός». Ναταλία
— Ο Μανώλης και η ζωή του. Νικόλας
— Η ζωή πριν και μετά τον πόλεμο. Παναγιώτης
— Η ζωή του Μανώλη Αξιώτη Μαργαρίτα
— «Εικόνες μιας κατεστραμμένης πατρίδας (1910-1922)» «Οι ήρωες του Κιρκιντζέ» «Μανώλης Αξιώτης, η ζωή μου στα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής» Χρήστος
— Το κόκκινο τριαντάφυλλο Η καταστροφή Μαρίνα
Θα ήθελα να δώσω ένα διαφορετικό τέλος για το βιβλίο αυτό.
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Στο βιβλίο περιγράφεται μια από τις χιλιάδες αληθινές ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν τον ξεριζωμό από τις πατρογονικές τους εστίες και έτσι θα ήταν δύσκολο να αλλάξουμε την πραγματικότητα. Αν όμως κάτι θα ήθελα να αλλάξω στο τέλος, είναι το σημείο όπου τα Ελληνικά νησιά δεν δέχονταν τους πρόσφυγες γιατί ήταν γεμάτα. Οι άνθρωποι αυτοί που τόσα τράβηξαν, ξεριζώθηκαν και τελικά κατάφεραν να γλιτώσουν τη ζωή τους, θα ένοιωσαν μεγάλη απογοήτευση. τα γεγονότα δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε, μπορούμε όμως να διδαχθούμε από αυτά για να μην κάνουμε τα ίδια λάθη. Χρίστος
— Εγώ στο τέλος του βιβλίου θα ήθελα αντί για πόλεμο οι Έλληνες και οι Τούρκοι να ζούσαν αρμονικά, ειρηνικά και όλοι ευτυχισμένοι. Σοφία
— Θα ήθελα να δώσω ένα διαφορετικό τέλος για το βιβλίο αυτό : Ναι θα ήθελα να γλιτώσουν οι έλληνες που τεξανέ στην θάλασσα και όχι να πέσουν στα νερά και να πνιγούν. Αννέτα
— Ναι, θα ήθελα να μην είχαν πεθάνει τόσοι πολλοί ήρωες. Ανδρέας
— Θα ήθελα ο Μανώλης να προλάβει το καράβι. Αναστάσσιος
— Όχι, γιατί πιστεύω ότι δε θα έπρεπε να αλλάξει πουθενά, γιατί είναι ακριβώς αυτό που έζησαν οι πρόγονοί μας και εκατομμύρια άλλοι. Μαρίνα
— Όταν έφτασε από τη Σμύρνη στο χωριό του ο Μανώλης Αξιώτης , ο αδελφόςτου ο Κώστας να μην είχε ξοδέψει τα χρήματά τους για να αγοράσει το χωράφι και έτσι όλοι μαζί να μπορούσαν να πάνε στην Ελλάδα . Έτσι δεν θα είχαν χαθεί και θα ήταν όλη η οικογένεια μαζί. Θεώνη
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Η Σμύρνη σώθηκε και ο πόλεμος σταμάτησε. Κωνσταντίνος
— Δυστυχώς το βιβλίο ανταποκρίνεται στα γεγονότα της εποχής. Ναταλία
— Όλοι σώθηκαν και η Σμύρνη ξαναέχτισε τα κατεστραμμένα κτίρια. Νικόλας
— Η Σμύρνη παραμένει ελληνική χωρίς θύματα. Παναγιώτης
— Ναι θα ήθελα να τελειώνει πιο ευχάριστα. Μαργαρίτα
— Το τέλος που θα έδινα θα ήταν πιο ευχάριστο. Οι ήρωες της ιστορίας και άλλοι συμπατριώτες τους θα κατάφερναν να παραμείνουν στην πατρίδα τους και να ξαναρχίσουν μια νέα ζωή και όχι να γυρνάνε σαν πρόσφυγες ψάχνοντας νησί να εγκατασταθούν. Χρήστος
Με αφορμή αυτό το βιβλίο γράφω το δικό μου κείμενο: — Οι άνθρωποι από όποια χώρα και αν είναι, όποια γλώσσα κι αν μιλούν, όποιο χρώμα κι αν έχουν, όποιο Θεό κι αν πιστεύουν, στην πραγματικότητα δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους. Τα συμφέροντα, η απληστία των ανθρώπων που έχουν την εξουσία, είναι αυτή που σπέρνει τη διχόνοια και το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους και γεννάει τους πολέμους που φέρνουν την καταστροφή, τις κακουχίες, το θάνατο, την προσφυγιά. Την τραγωδία αυτή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, βλέπουμε σήμερα να βιώνουν άνθρωποι από χώρες όπως, τη Συρία, το Αφγανιστάν, τη Παλαιστίνη που αναγκάζονται να έρχονται πρόσφυγες στην πατρίδα μας για να γλιτώσουν από την βαρβαρότητα του πολέμου. Η μοίρα των απλών ανθρώπων σε όλη τη γη είναι ίδια και γι’ αυτό η αλληλεγγύη μας στους ανθρώπους που περνούν δυσκολίες πρέπει να είναι απεριόριστη γιατί και εμείς μπορεί
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ κάποτε να βρεθούμε στην θέση τους όπως και οι πρόγονοί μας πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Χρίστος
— Από αυτό το βιβλίο που διάβασα εντύπωση μου έκανε ο ανθρώπινος πόνος των Ελλήνων, η πείνα, η φτώχεια, το μίσος, και η σκληρότητα των Τούρκων, απέναντι στους Έλληνες. Το βιβλίο αυτό με έκανε να συγκινηθώ γιατί, σκέφτηκα την ταλαιπωρία τον φόβο και τον τρόμο των Ελλήνων. Αναστάσιος
—
Ο πόλεμος του1922 Έχω ακούσει και εγώ για τον πόλεμο εκείνο από τη γιαγιά μου . Και αυτή τα άκουγε συνέχεια από τη μητέρα της που ήταν τότε μικρό παιδί . Πριν από τον πόλεμο της Μικράς Ασίας ήταν πολύ πλούσιοι αλλά ζούσαν αγαπημένοι με τους Τούρκους . Τα παιδιά τους έκαναν παρέα και παίζανε μαζί . Μετά ξαφνικά άλλαξαν τα πράγματα. Άλλοι λαοί όπως Γάλλοι , Άγγλοι , Ιταλοί ήθελαν να κατακτήσουν τα παράλια της Τουρκίας και τους έκαναν να μισούνται μεταξύ τους . Έτσι έγινε πόλεμος κυνηγούσαν τους Έλληνες και τους έκαιγαν τα χωριά τους . Έτσι σιγά σιγά τους ξερίζωσαν από τα νοικοκυριά τους και τους διώξανε . Άλλοι Έλληνες γλύτωσαν ήρθαν στην Ελλάδα αλλά και πολλοί πνίγηκαν για να μην τους σκοτώσουν οι Τούρκοι . Αυτοί που έζησαν σκορπίστηκαν σε όλοι την Ελλάδα και αρχίσανε την ζωή τους από την αρχή αφήνοντας της περιουσίες τους πίσω . Αννέτα
— Το βιβλίο "Ματωμένα Χώματα" μιλάει για τη ζωή των Ελλήνων που ζούσαν στη Μ.Ασία μαζί με τους Τούρκους, οι οποίοι θα δημιουργούσαν προβλήματα. Οι άνθρωποι εκεί ζούσαν αρμονικά και ειρηνικά. Όλα τους πήγαιναν καλά (τα χωράφια τους, οι δουλειές τους κ.α). Οι Έλληνες έγιναν πολύ ισχυροί και οι Τούρκοι ανησύχησαν. Στη συνέχεια οι Τούρκοι έκαναν μεγάλες καταστροφές στα σπίτια και τα κτήματα των Ελλήνων. Επίσης ανάγκασαν τους Έλληνες να φύγουν και να πάνε στην Ελλάδα. Από τότε η ζωή τους έγινε πολύ δύσκολη. Έτσι πολλοί αποφάσισαν να μπούνε στις βάρκες για να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Όμως δυστυχώς δεν κατάφεραν όλοι να σωθούν. Όσοι δεν πρόλαβαν να επιβιβαστούν στις βάρκες, πηδούσαν στην θάλασσα για να σωθούν για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Το συγκεκριμένο βιβλίο μιλάει για τη ζωή του Μανώλη Αξιώτη. Ο Μανώλης Αξιώτης ήταν ένα παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας. Δεκάξι χρονών πηγαίνει στη Σμύρνη και εκεί κάνει διάφορες δουλειές. Κάποια στιγμή ο πατέρας του Μανώλη πεθαίνει και αυτός αναγκάζεται να γυρίσει στο χωριό και να δουλέψει στα κτήματα τους. Το 1915 ο Μανώλης στρατεύτηκε στα τάγματα εργασίας. Η ζωή του Μανώλη ήταν δύσκολη όμως τα κατάφερε! Αυτό το βιβλίο ήταν πολύ ωραίο, περιπετειώδες, ενδιαφέρον και είχε πολύ αγωνία!!! Σοφία
ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ — Δεν είχα ακούσει και πολλά πράγματα για την Μικρασιατική καταστροφή μέχρι τώρα . Οι οικογένειες των γονιών μου και γενικά των προγόνων μου δεν ήταν πρόσφυγες . Ζούσαν πάντα σε αυτά τα μέρη ,οπότε οι ιστορίες της προγιαγιάς μου που ζούσε μέχρι πριν ένα μήνα περίπου ήταν διαφορετικές. Στο χωριό μας δεν έρχονταν οι Τούρκοι ,ενώ ζούσαν στο διπλανό χωριό . Δεν ενοχλούσαν κανέναν και κάποτε όταν αυτή δεν είχε γεννηθεί ακόμα το 1912 που απελευθερώθηκε η Μακεδονία ,οι Τούρκοι έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Η προγιαγιά μου τα έμαθε αυτά από τους γονείς της. Θεώνη
— Το βιβλίο μου άρεσε πολύ αλλά δεν μου άρεσε την στιγμή που ο Μανώλης πήγε στα τάγματα εργασίας. Κωνσταντίνος
— Το βιβλίο που διάβασα είναι πολύ συγκινητικό, πολύ αληθινό και καθόλου ίδιο με σχεδόν όλα τα άλλα που έχω διαβάσει. Μου έκανε εντύπωση το ότι η συγγραφέας δίνει έμφαση στις λεπτομέρειες. Το βιβλίο είχε πολύ ωραίες εκφράσεις και βγάζεις πολλά συμπεράσματα μέσα από αυτό. Μέσα από τις σελίδες του κατάλαβα ότι ποτέ δεν πρέπει να τα παρατάω και ότι πάντα υπάρχει ελπίδα. Μου άρεσε πολύ και θα το ξανά διάβαζα με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση!!!!! Ναταλία
— Ο Μανώλης είναι ένα δυνατό και έξυπνο παιδί που έζησε την εποχή που κάηκε η Σμύρνη. Μπλέκει σε πολλές περιπέτειες και μετά από πολύ καιρό καταφέρνει να γίνει ένας μεγάλος ήρωας των Ελλήνων όπως ο πατέρας του. Παναγιώτης
— Μόλις διάβασα αυτό το βιβλίο αισθάνθηκα φόβο γιατί φοβήθηκα έτσι όπως μιλούσε ο πατέρας στον Μανώλη και λύπη γιατί λυπήθηκα την καταστροφή της Μικράς Ασίας. Δεν μου άρεσε και πολύ το βιβλίο γιατί δεν ήταν χαρούμενο Μαργαρίτα.