Tramwaj cieszynski nr 01/2017

KIERUNEK JAZDY

MIESIĘCZNIK DLA ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO WYDANIE PROMOCYJNE Nr 0/1 (2016/2017)

Cena: Bezpłatny www.tramwajcieszynski.pl

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

1

100 lat bez Cysorza · Rok Reformacji · Dzieje cieszyńskiego więziennictwa · Piłka nad Olzą

2

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Cieszyński Tramwaj wraca!

Rozkład Jazdy:

Tak. Tramwaj wraca do Cieszyna. Końcem tego roku zakończyła się

Kierunek Jazdy

praca nad jego pierwszym wydaniem oraz odbudowa cieszyńskiej

Sto lat bez Cysorza 4-5

lini tramwajowej. Tramwaj Cieszyński będzie kursował historyczną, ale wirtualną trasą. Jest magazynem dla Śląska Cieszyńskiego, ma-

Wyższa Brama Krótka rzecz o języku i lokalnym patriotyżmie

6-7

Zmienne Księstwo Cieszyńskie

8-9

pierwsze pilotażowe wydanie, które ukazało się na przełomie roku

Zaczyna się Rok Reformacji

10-11

2016/2017.

Nostalgia za cieszyńskim tramwajem

12-13

Z dziejów cieszyńskiego więziennictwa

14-15

Cieszyński teatr redutowy. Nie ma teatru, jest spokój

16-17

gazynem społeczno-kulturalnym z lekką nutą ideologiczną. Będzie kursował w cyklu miesięcznym. Trzymacie Państwo w ręku jego

Wszystkim, którzy poparli nasz pomysł, zaufali nam i uczestniczyli w pierwszym jego wydaniu, wspierając naszą ideę, ser-

Dworek Cieszyński 18-19

decznie dziękujemy. Jest to dla nas wyjątkowo ważne. W podzię-

Inna szkoła historii - Rzeź w Goleszowie

kowaniu wręczamy ”Bilet konduktora”, który daje bagaż profitów

Stary Targ

do wykorzystania w przyszłych numerach.

Tramwaj Cieszyński zabierze Państwa w swoistą wirtualną po-

20

Glanić się to je fajno wiec

21

Eurospar polskie sklepy spożywcze

22-24

dróż, która będzie miała swoje przystanki, aby zabierać coraz to

Mijanka na Rynku

nowych pasażerów - Pasażerów Tramwaju, ale przede wszystkim,

Gmina Hażlach wojewódzkim liderem

25

aby przyglądać się przez okna jadącego wagonu wszystkiemu, co

Konsultacje dotyczące „wiślanki”

26-27

na Śląsku Cieszyńskim istotne. Przystanki będą ruchome, a każde

Nowa nadzieja dla piłki nad Olzą

28-29

kolejne wydanie będzie miało różny ich rozkład.

Pan Darek przekracza granice

30

Tramwaj ma wyznaczony Kierunek Jazdy, który będzie prezentowany w każdym numerze, będzie go można znaleźć zaraz po Rozkładzie Jazdy. Będziemy poruszać tematy

Boczny Tor Chcą zlikwidować nasz dom

31-33

poważne i trudne, przyjemne i lekkie. Zale-

Przystanek Człowiek

ży nam na różnorodności pisma. Temu, co

Aktywni seniorzy 34-35

istotne, przyglądać się będziemy z dystan-

Bez nagonki i linczu

sem i szacunkiem.

- rozmowa z Krystianem Legierskim

36-37

Niewidomi są wśród nas Dlaczego Tramwaj? Bo jest reprezen-

- pierwsza tyflokonferencja w Cieszynie

tantem epoki świetności, Belle époque, a

38-39

Most Przyjaźni

chcemy przywołać ducha tej pięknej epoki.

Chcemy wierzyć, że Belle époque wraca i dlatego zaczynamy szukać na to dowodów.

Wielka podróż Kina na Granicy

40-41

Trzyniec - hokejowe serce Śląska

42-43

Zwrotnica Dlaczego Cieszyński? Bo tu jest jego

Jak się rozwieść nie krzywdząc dzieci?

Zajezdnia i Dyspozytornia, ale Tramwaj Cie-

44-45

Torebka jakby Damska

szyński docierał będzie do najdalszych zakąt-

Ekologicznie nie znaczy drogo

ków Ślaska Cieszyńskiego, czy jak kto woli,

46-47

Orzechy piorące 48-49

historycznego Księstwa Cieszyńskiego.

Czym właściwie jest babski foch?

Na nadchodzący Nowy Rok życzymy Państwu wiary w to

50

Malarka Gwiazd 51

wszystko, co istotne oraz energii do realizowania codzienno-

Perły cieszyńskie 52-53

ści, do uświetniania jej, celebracji. Wtedy zaczyna się zmiana na

Czas na świąteczne ciasteczka

54-55

lepsze, wtedy wszystko zaczyna wyglądać inaczej, przyjemniej.

Uciec przed słońcem - rolety, żaluzje czy plisy?

56-57

Chodzi o świadome pozytywne myślenie i radość z wszystkiego

Wyprawy z Tramwajem

co wokół. Tego Państwu życzymy i obiecujemy, że będziemy w

Turystyka - ulotna jak ulotka

58-59

Górskie wyprawy z Ozzim

60-62

Dotknąć gór - hotel na szczycie

63-65

tym pomagać.

Przyjemnej podróży.

REDAKCJA

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

3

KIERUNEK JAZDY

Sto lat bez Cysorza Florianus

Jak byłem mały, mój dziadek mówił, że za Franza Josepha było lepiej. Jak byłem już duży, ale jeszcze młody, czyli za komuny, stare baby w Cieszynie mówiły, że za Hitlera było lepiej. Za Solidarności, ale jeszcze przed Unią Europejską, ludzie mówili, że za komuny było lepiej. Teraz, kiedy Cieszyn - po tej i po tamtej stronie Olzy - jest w Unii Europejskiej i na drugą stronę można przejść bez paszportu, przepustki, kontroli granicznej i celników, wydaje mi się, że jest znacznie lepiej niż w czasach realnego socjalizmu, w którym przeżyłem ponad połowę swojego życia.

Nie jestem jednak pewien, czy teraz w Cieszynie jest lepiej niż było

a na trzydziestym drugim miejscu tej legendarnej, cesarsko- królewskiej

za Franza Josepha I, z Bożej Łaski Cesarza Austrii, Apostolskiego Króla

listy znajdowało się Księstwo Cieszyńskie. I choć to w spisie godności i

Węgier i Czech, Króla Lombardii i Wenecji, Dalmacji, Kroacji, Słowenii,

włości cesarskich pozycja raczej odległa, prawdziwi cieszyniocy wierzą,

Galicji, Lodomerii i Ilirii, a także Wielkiego Księcia albo Księcia, pana i

że ich legendarne księstwo bliższe było sercu Najjaśniejszego Pana niż

władcy kilkudziesiąciu innych królestw, księstw, hrabstw, krajów, ziem i

na przykład Toskania, Modena, Siedmiogród, Lotaryngia czy choćby są-

miast c. k. monarchii. Ich obszar obejmował w sumie chyba pół Europy,

siedni Oświęcim z Zatorem.

4

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

KIERUNEK JAZDY Najjaśniejszy i najłaskawszy Cysorz wizytował Cieszyn cztery razy.

wania) oraz innym formom cesarskiego wypoczynku. Czesi, nasi najbliżsi

Pierwszy raz krótko w 1851 roku, kiedy po Wiośnie Ludów jego minister Ale-

sąsiedzi, mimo, że ich historyczne zainteresowania skupiały się w tym roku

xander von Bach przykręcał w cesarstwie absolutystyczną śrubę, potem w

na postaci cesarza Karola IV, sporo uwagi w ostatnich miesiącach poświęcili

1880 roku, kiedy liberalizacja w cesarstwie zapewniała jego umiłowanym

także Franzowi Josephowi I, który był również królem czeskim i właśnie na

ludom względną stabilizację, następnie w 1890 roku, kiedy modernizacja

fundamentach (bo jednak nie na gruzach) habsburskiej cywilizacji powsta-

monarchii zaczęła przynosić jego poddanym odczuwalny postęp cywili-

ło nowoczesne, niepodległe państwo czechosłowackie. Czeska telewizja

zacyjny i ostatni raz w 1906 roku, kiedy belle epoque rozkwitała już w naj-

publiczna wyprodukowała i tej jesieni pokazała ciekawy serial o Habsbur-

lepsze, a manewry wojskowe miały zapewnić wiecznotrwałość tej sielanki.

gach, w mediach toczyła się debata o stosunku Franza Josepha do Cze-

W Cieszynie Najjaśniejszy Pan zawsze był witany z najwyższymi szarżami,

chów i vice versa, czołowy prawicowy dziennik Lidove noviny przedstawił

najbardziej podniosłymi liturgiami, najżwawszymi kawalkadami, najhucz-

całą serię ciekawych i krytcznych publikacji przestawiających okres pano-

niejszymi salwami, najradośniejszymi wiwatami, najświetniejszymi góral-

wania Franza Josepha jako ważnej epoki czeskiej historii. Czesi o Franciszku

skimi ogniami i górniczymi lampkami, najwyższymi łukami tryumfalnymi

Józefie I w tym roku pamiętali i zastanawiali się, co dla nich znaczy. Nawet

oraz innymi fantastycznie uroczystymi i zdobnymi szykanami. Przy tobie,

górale w Mostach koło Jabłonkowa wspominali przejazdy cysorza przez

Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy – to w Cieszynie, w Księstwie Cie-

Przełęcz Jabłonkowską i przez ich wieś.

szyńskim i na Austriackim Śląsku nie budziło najmniejszych wątpliwości,

Dzisiejszy Cieszyn zupełnie zignorował stulecie śmierci tak kiedyś przez

szczególnie w głowach przykrytch cylindrami i w dziewiczych serduszkach

cieszyńskich mieszczan ukochanego cysorza. Cesarskim tematem nie za-

pod piersią okrytą kremowobiałą suknią Model Rapaics. We wszystkich

interesowały się lokalne władze samorządowe, ani miejskie ani powiatowe.

świątyniach - katolickich, luterańskich i żydowskich – bez względu na wy-

Tematu nie dostrzegły tutejsze instytucje kultury - na przykład Muzeum

znaniowe różnice i spory, we wszystkich miejscowych językach, nawet po

Śląska Cieszyńskiego i Książnica Cieszyńska. Cieszyńscy patriotyczni re-

naszymu, solidarnie zanoszono modlitwę Boże nasz, racz nam zachować

konstruktorzy historyczni zajęci planowaniem rekonstrukcji odzyskiwania

Cesarza łaskawego. I długo się wydawało, że te modły będą wysłuchiwa-

Zaolzia nie widzieli powodu, żeby coś w tym temacie zrekonstruować, bo

ne na wieki, że cesarz Franz Joseph I jest nieśmiertelny. Nadszedł jednak

przecież monarchia austriacka to był zaborca. Historyczny kłopot polega

1914 rok, w Sarajewie młodociany spiskowiec Gawrilo Princip oddał kilka

na tym, że na terenie Księstwa Cieszyńskiego nie było zaboru i zaborcy, bo

celnych strzałów z pistoletu do następcy tronu arcyksięcia Franciszka Fer-

owo słynne księstwo nigdy nie przynależało do Królestwa Polskiego. Czy

dynanda i tak rozpętało się piekło, które pochłonęło monarchię austro-wę-

w związku z tym teraz mamy ignorować historię i tradycję Cieszyna? Czy

gierską. Przedtem jednak - 21 listopada 1916 roku - umarł cesarz, który już

mamy zapomnieć o szczególnej specyfice przeszłości tego miasta? Jak to

od dawna nie był w stanie sprawować rządów i prowadzić polityki w swoim

jest z cieszyńską pamięcią i cieszyńska tożsamością? Czy tutejsza niepolska

cesarstwie. Umarł w nocy, we śnie. Podobno kiedy poprzedniego wieczora

historia będzie coraz bardziej zamazywana i coraz częściej przemilczana?

kładł się spać, powiedział do kamerdynera: Obudź mnie o wpół do czwartej.

Czy Franz Joseph będzie z niej wykreślony, ponieważ nie był żołnierzem

Nie dokończyłem jeszcze swojej pracy. To były jego ostatnie słowa przed

wyklętym? Czy cieszyniocy już nie kochają swojego cysorza? Czy chodzi

śmiercią. Pogrzeb odbył się w Wiedniu 30 listopada 1916 roku. Nieprzebrane

tylko o legendę przeszłości, do której nie ma powrotu? Czy nostalgia za do-

tłumy żegnały powszechnie lubianego przez wiedeńczyków monarchę w

brym cesarzem już nie oznacza w tym mieście tęsknoty za pewną kulturą

posępnym milczeniu. Świadomość nadchodzącej klęski cesarstwa była już

i cywilizacją? Czy bogata habsburska historia Cieszyna nie mogłaby być

powszechna. Razem z cesarzem żegnano długą, bo trwającą sześćdziesiąt

jeszcze jedną szansą dla przyszłości tego nieszczęsnego, choć magicznego

osiem lat, epokę jego panowania i całe cesarstwo.

miasta? Niestety, na razie nic na to nie wskazuje. Cieszyn, który zapomina o

Setna rocznica śmierci cesarza Franciszka Józefa I stała się dla Austria-

Franzu Josephie nie może już być nazywany małym Wiedniem.

ków kolejną okazją do nowego i krytycznego spojrzenia na swoją historię.

W całej Austrii, a szczególnie w Wiedniu, zorganizowano mnóstwo rozma-

Na razie jeszcze stoją dęby, które w Cieszynie zasadził cesarz Franciszek

itych wydarzeń, które nie tyle składały się na obchody ku czci austriackie-

Józef. Ale może pewnego dnia okaże się, że trzeba je wyciąć, bo to są dęby

go cesarza i cesarstwa, ile pokazywały na nowo, w atrakcyjnej formie i w

za mało polskie albo przeszkadzają w rozbudowie przystanku autobuso-

nowych kontekstach zarówno cesarza Franza Josepha I, okoliczności jego

wego albo w poszerzeniu parkingu. Świadomość historyczna cieszyniaków

życia i panowania, jak i całą dynastię habsburską oraz jej upadek, który do-

się zmienia, ale raczej nie jest to zmiana na lepsze. A w dodatku przy rynku

konał się poprzez apokalipsę I wojny światowej. Niemal przez cały rok moż-

splajtowała cukierenka Sissi. Ale to już inna historia.

na było w Wiedniu zwiedzać ogromną, specjalnie przygotowaną wystawę Franz Joseph. Na stulecie śmierci cesarza 1830 -1916. Podzielona na cztery wielkie tematy ekspozycja ulokowana została w czterech szacownych przestrzeniach muzealnych. W Pałacu Schönbrunn przygotowano wystawę Człowiek i monarcha, ekspozycja w Muzeum Cesarskiego Transportu nosiła tytuł Majestat i skromność, w Hofomobiliendepot czyli w cesarskim muzeum mebli, wnętrz i sztuki użytkowej przedstawiono splendor cesarskiej odświętności, ceremonialności i szczegóły jego życia codziennego a ekspozycję na zamku Niederweiden w Dolnej Austrii poświęcono największej pasji cesarza czyli myślistwu (wszyscy Habsburgowie uwielbiali polo-

Cysorz w cywilu pojawiał się bardzo rzadko.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

5

WYŻSZA BRAMA

6

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYŻSZA BRAMA

Krótka rzecz o języku i lokalnym patriotyzmie Adam Miklasz

Czy patriotyzm lokalny może być uzupełnieniem patriotyzmu narodowego, czy też stanowi dla niego zagrożenie? Pytanie jeszcze niedawno wydawało mi się łatwe, proste, wręcz retoryczne. Myliłem się jednak - wspominając o inicjatywie odtworzenia flagi Księstwa Cieszyńskiego nie spodziewałem się, że pomysł wzbudzi kontrowersje, a jego autorzy porównywani będą wręcz do antypolskich separatystów.

Według pierwotnego planu ten tekst miał zaczynać się zupełnie inaczej,

mówi “po naszymu”. Mową, która - nie okłamujmy się - daleka jest od

o wspomnianej fladze nie miało być nic - temat wydał mi się już opisany

literackiej polszczyzny. I nagła refleksja - przecież wiele postaci z wyżej

i zamknięty. Tym bardziej, że nowym tematem mocno zainspirował mnie

wymienionego panteonu literackich bogów stykało się z tą mową, wy-

jeden z czytelników. Był on chyba nieco zawiedziony jednym z tekstów

chowało i wyrastało z niej. Być może stosowało ją w codziennym życiu?

więc zarzucił mi, że pisząc o potrzebie intensywnej promocji miasta i re-

Z życiem jest trochę jak z literaturą - uwielbia paradoksy, uwielbia

gionu, szafuję ogólnikami. Jakieś konkrety! Pomysły! Mięso! - domagał

zwroty akcji. Inicjatorzy odtworzenia flagi Księstwa Cieszyńskiego planu-

się. Nie jestem wprawdzie urzędnikiem odpowiedzialnym za promocję

ją, poprzez podobne działania, kreowanie pewnej marki regionalnej, aby

lecz, niesiony ambicją, zacząłem główkować. Czytelników nie wypada

stworzyć nasz region bardziej rozpoznawalnym i przyciągnąć nad Olzę

przecież zawodzić. Zrobiłem sobie zagadkę, taki swoisty test na pamięć.

wspomnianych już turystów świadomych - zainteresowanych unikato-

Temat testu brzmiał: z czym kojarzył mi się Cieszyn zanim tu przyjecha-

wą tradycją, historią, zabytkami. Tymczasem akcja skręciła niespodziewa-

łem i kiedy był dla mnie tylko jedną z tysiąca kropek na mapie? Odpo-

nie w stronę poważnej debaty historycznej. Życie jest jak literatura - lubi,

wiedź niektórym wyda się pewnie dziwna - kojarzył mi się z literaturą.

od czasu do czasu, nakarmić się absurdem. Dość absurdalny jest prze-

Pierwsze skojarzenie, związane jeszcze z czasami licealnymi, zwią-

cież podchwycenie pomysłu nie przez mitycznych separatystów (którzy,

zane jest z Przybosiem i awangardą cieszyńską. Już na studiach, kiedy

jeśli są, to milczą), lecz tych, bojących się separatystów. Przypomina mi

chęć poznawania świata wykroczyła poza obszar rejestrowania wszyst-

to dość zabawną historię z czasów licealnych, kiedy gościliśmy na wy-

kich możliwych wyników piłkarskich, testowania tanich alkoholi i zapa-

mianie Czechów. Nauczycielka-panikara non-stop, histerycznie, tło-

miętywania imion dziewczyn, zainteresowałem się współczesną poezją.

czyła nam do głowy, abyśmy w rozmowach uważali na słowo “szukać”.

Pamiętam moje zdumienie, kiedy zorientowałem się, że dwóch współ-

Ten niewinny czasownik powtórzyła tyle razy, tak mocno wrył nam się

czesnych poetów z prywatnego folderu o nazwie “ulubione” pochodzi

w głowę, że chyba każdy z uczniów, zupełnie przypadkowo i odrucho-

z tego samego miasta. Potem dowiedziałem się jeszcze o tradycjach

wo przynajmniej raz zaliczył językowe faux-pas. Nieprzypadkowo to ci,

drukarskich, fenomenalnej Książnicy Cieszyńskiej, o Filipowiczu, Konop-

którzy mają paniczny strach przed duchami, najczęściej je wywołują…

nickiej - która przecież pomieszkiwała w Cieszynie. Gdyby rozejrzeć się

Patriotyzm regionalny i przywiązanie do lokalnej tradycji jest w

po okolicy, można śmiało poszerzyć listę o Morcinka, Pilcha, Zofię Kos-

Polsce czymś normalnym. Co więcej - niektóre regiony robią z tego

sak-Szczucką… Całkiem pokaźna lista - z pewnością niepełna, dam so-

całkiem niezły biznes - posłużę się chociażby przykładem Podhala.

bie rękę uciąć, że o kilku gigantach literatury po prostu zapomniałem.

Tu natomiast nie wolno - słyszę nieraz - bo Cieszyn jest przecież taki

Czy jest w Polsce jeszcze jakieś miasto o podobnych gabarytach, któ-

specyficzny. Dlatego zrobiło mi się jakoś strasznie Was (nas?), miesz-

re może pochwalić się tak pokaźnym panteonem literackich bogów?

kańcy Cieszyna, żal. Gdzie indziej można bowiem do woli puszyć się

Nie sądzę. Marka “Cieszyn” oznacza w świecie literackim najwyższą ja-

spuścizną historyczną małej ojczyzny, tutaj natomiast lepiej nie - bo

kość i tu widzę ogromny potencjał do zagospodarowania. Potencjał

historia była skomplikowana i lepiej tego nie tykać. To dość smutne.

zarówno marketingowy, jak i turystyczny - oczyma wyobraźni widzę

Znam

wielu

mieszkańców

Cieszyna,

którzy

w

codzien-

bowiem tematyczne trasy turystyczne śladami orłów polskiej literatu-

nych kontaktach często godoją po naszymu. Myślę, że w przy-

ry, widzę grupy turystów, co najważniejsze - turystów świadomych,

padku miejscowych literackich bogów było podobnie. Nie prze-

dociekliwych, nie tych, sikających w pijackiej malignie pod Florianem...

szkadzało im to jednak używać pięknej i kwiecistej polszczyzny,

To jednak nie koniec cieszyńskich zaskoczeń w moim życiu. Kiedy

wzbogacać jej dorobek wybitnymi dziełami literackimi. Godka po naszy-

bowiem zakotwiczyłem tu na dłużej, szybko zetknąłem się ze specy-

mu nie wadzi się z językiem polskim. Podobnie jest też z patriotyzmem

fiką tutejszego języka. Nie spodziewałem się zupełnie, że aż tyle osób

- można z podobną intensywnością kochać swoją małą i dużą ojczyznę.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

7

WYŻSZA BRAMA

Zmienne Księstwo Cieszyńskie Michael Morys-Twarowski

Od czasu, gdy w 1290 roku książę Mieszko wybrał Cieszyn na swoją siedzibę, granice Księstwa Cieszyńskiego zmieniały się wiele razy.

W średniowieczu i wczesnej epoce

na południu (nazwano je Śląskiem Au-

nowożytnej zależało to od zaradności

striackim), przy czym najważniejszym

Piastów cieszyńskich. Ci bardziej przed-

miastem zachodniej części była Opa-

siębiorczy,

Noszak

wa, a wschodniej Cieszyn. Co ciekawe,

(jego nagrobek znajduje się w kościele

oba kawałki nie stykały się ze sobą, aby

św. Marii Magdaleny w Cieszynie) czy

dostać się z jednego do drugiego trze-

Kazimierz II, powiększali swoje posia-

ba było przejechać przez Morawy.

dłości. Ci mniej zaradni, zadowalali się

Granice wschodniej części Śląska Au-

dziedzictwem przodków, a popadając

striackiego w większości pokrywały

w długi pozbywali się wsi i miasteczek.

się z dawnymi granicami Księstwa

Były więc czasy, gdy do książąt cieszyń-

Cieszyńskiego, ale były też nowe na-

skich należały Oświęcim, Pszczyna czy

bytki, jak np. Bogumin z okolicami,

Opawa, ale były też takie, kiedy musieli

historycznie należącymi do Księstwa

sprzedawać Frydek, Skoczów czy Stru-

Raciborskiego.

jak

Przemysław

mień.

Mimo to, wschodnią część Śląska AuW 1653 roku zmarła Elżbieta Lukrecja,

striackiego często zwano Księstwem

ostatnia księżna cieszyńska z dynastii

Cieszyńskim. Zwrot ten znajdujemy

Piastów, a jej posiadłości – jako czeskie

chociażby w nazwach polskich stowa-

lenno – przeszło bezpośrednio w ręce

rzyszeń, powstałych w XIX wieku, jak

Habsburgów, którzy w tym czasie byli królami Czech. Księstwo Cieszyńskie powinno wtedy odejść do lamusa

Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego czy Towarzystwo Rolnicze Księstwa Cieszyńskiego.

historii, ale jednak przetrwało, acz w innej postaci.

Dziś większość historyków wschodnią część Śląska Austriackiego woli Przede wszystkim ostał się tytuł książąt cieszyńskich, który po 1653

jednak nazywać Śląskiem Cieszyńskim, chociaż nazwa ta zadomowiła

roku nosili Habsburgowie lub ich krewniacy. Ci książęta cieszyńscy nie

się dopiero w okresie międzywojennym. Tak więc w pracach nauko-

władali całym księstwem, lecz tylko dawnymi prywatnymi posiadło-

wych częściej gości określenie Śląsk Cieszyński. Co więcej, powstał

ści miejscowych Piastów. Wykupując cieszyńską szlachtę udało im się

Euroregion Śląsk Cieszyński, chociaż nie pokrywa się z granicami hi-

nabyć szereg miejscowości w bliższej i dalszej okolicy Cieszyna. Ostat-

storycznej krainy. Tymczasem mieszkańcom regionu chyba bliżej do

nim księciem cieszyńskim był arcyksiążę Fryderyk Habsburg, rządzący

nazwy Księstwo Cieszyńskie, co widać na przykładzie popularnych

do 1918 roku, który w czasach I wojny światowej zyskał mało sympa-

wlepek na samochody, tytułach stron internetowych poświęconych

tyczne przezwisko „Wieszatiel”.

przeszłości tych ziem czy inicjatywom w rodzaju rekonstrukcji flagi dawnego piastowskiego państewka.

Całe Księstwo Cieszyńskie, niezależnie kto był właścicielem poszczególnych miejscowości, należało do cesarza, rezydującego w Wiedniu.

Jak najbardziej słusznie, bo Cieszyn i ziemie w promieniu około 30 ki-

Przykładowo, cesarz Franciszek Józef wśród całej litanii tytułów był

lometrów stały się czymś wyjątkowym w historii, nie dającym się wpi-

także nazywany księciem cieszyńskim, ale Cieszyn w jego tytulaturze

sać w sztywny schemat żadnej ogólnopaństwowej narracji, za sprawą

zajmował dość odległe miejsce, umiejscowiony po Zatorze, a przed

księcia Mieszka, który w 1290 roku upatrzył sobie gród nad Olzą na sie-

Friulem (dzisiejsze północne Włochy).

dzibę swoją i swoich potomków. I zawsze to łechce dumę, że w sumie niewielkie powiatowe miasto, w dodatku przedzielone państwową

Granice Księstwa Cieszyńskiego na ponad półtorej wieku ustabilizowały się paradoksalnie za sprawą pruskiej agresji. W 1742 roku Prusy zagrabiły znaczną część Śląska. W rękach Austrii pozostały tylko dwa kawałki

8

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

granicą, było przez 628 lat stolicą księstwa.

WYŻSZA BRAMA

Źródło: Wikipedia.pl TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

9

WYŻSZA BRAMA

Zaczyna się Rok Reformacji Amelia Witos

Reformatorskie wystąpienie augustiańskiego zakonnika Marcina Lutra w niemieckiej Wittenberdze w 1517 roku było reakcją na poważne nadużycia w Kościele katolickim. Luter, który krytyczne wobec Kościoła poglądy głosił już wcześniej, wszczął akcję przeciwko kupczeniu odpustami. Zarzutów wobec Kościoła było jednak wtedy znacznie więcej. Kryzys Kościoła narastał już od co najmniej dwóch stuleci. Przejawiał się na przykład w rozluźnieniu dyscypliny kościelnej, rozwiązłości kleru, symonii oraz w licznych nieuzasadnionych przywilejach stanu duchownego. Oczekiwano, że zwołany V Sobór Laterański (1511- 1517) naprawi tę sytuację, ale tak się nie stało.

Zapoczątkowana przez Lutra największa w historii reforma chrześcijaństwa

ne, a on sam w ciągu dwóch miesięcy miał pojednać się z Kościołem.

miała na celu odnowę życia chrześcijańskiego. Luter ukończył studia teolo-

W przeciwnym wypadku groziła mu i jego zwolennikom ekskomunika.

giczne i został profesorem biblistyki w Wittenberdze, gdzie jako doktor Pisma

Odpowiedzią było publiczne spalenie bulli papieskiej na przedmieściach

św. złożył przysięgę, że będzie bronił Ewangelii. Młody zakonnik Marcin Luter

Wittenbergi, a tym samym ostateczne zerwanie z Kościołem Rzymskim.

pojechał do Rzymu. To, co tam zobaczył było druzgocące i miało ogromny

Reformator jednak nie spłonął na stosie. Decyzją sejmu wormackiego ska-

wpływ na jego późniejszą walkę z papiestwem. Papież Leon X był bowiem

zano go na banicję, co oznaczało, że został wyjęty spod prawa, nikt nie

wówczas bardziej zajęty prowadzeniem wojen, staraniami o utrzymanie

mógł udzielić mu schronienia i każdy mógł bezkarnie pozbawić go życia.

władzy i zdobytych przywilejów niż troską o odnowę Kościoła.

W celu chronienia Lutra upozorowano jego porwanie i ukryto na zamku

Do otwartego sprzeciwu Lutra wobec działań Kościoła doszło jednak

w Wartburgu.

dopiero wtedy, gdy papież ustanowił opłatę za uzyskanie odpustu. Do-

Marcin Luter, pomimo że był autorem licznych dzieł religijnych, nie

chód ze sprzedaży odpustów miał zostać w połowie przeznaczony na

stworzył spójnego systemu teologicznego. Był jedynie twórcą ogólnych

budowę bazyliki św. Piotra w Rzymie, zaś w drugiej połowie na spłatę

zarysów teologii reformacyjnej i drogowskazem dla następnych pokoleń.

długu zaciągniętego w banku Fuggera. Sprzeciw Lutra wzbudzało to, że

Jego teologiczna myśl zawiera się w czterech podstawowych zasadach

odpust otrzymywało się za pieniądze, co przekreślało sens żalu i prawdzi-

teologicznych a jednocześnie fundamentalnych wskazaniach dla chrze-

wej pokuty w duchu nauczania Jezusa Chrystusa. Spośród sprzedawców

ścijanina: jedynie Pismo, jedynie Chrystus, jedynie Łaska, jedynie Sło-

odpustów wyróżniał się niejaki Tetzel, który w szczególnie jarmarczny

wo. Zasadniczy impet luterańskiej reformy w XVI wieku wynikał z odrzu-

sposób handlował odpustami. Swoje przekonania Luter głosił najpierw

cenia nieomylności papieża i tradycji Kościoła Rzymskiego, która, według

podczas kazań, a później spisał przemyślenia w formie rozprawy „Dispu-

protestanckich teologów, nie zgadzała się z Pismem Świętym. Luter był nie

tatio contra scholasticam theologiam”. Niemiecki reformator uważał co

tylko wybitnym reformatorem religijnym, ale także świetnym pisarzem, tłu-

prawda, że papież ma uczciwe i szlachetne zamiary, ale niebezpieczne dla

maczem Biblii na język niemiecki, autorem pieśni, wrażliwym humanistą.

wiary jest błędne pojmowanie odpustów i wykorzystywanie ich przez od-

Głosił, że „wiara jest wolnym wyborem, którego nie można narzucać, zaś

pustowych kramarzy. Niestety praca nie znalazła pozytywnego odzewu

palenie heretyków jest sprzeczne z wolą Ducha św.”. Jednakże z biegiem

wśród hierarchów Kościoła. Toteż Luter postanowił sformułować swoje

czasu jego poglądy wobec innowierców zmieniały się, przyzwalał nie tylko

poglądy o Kościele w krótkich tezach i przesłać je zwierzchnikom Kościoła

na banicję za poglądy religijne, ale nawet na karę śmierci. Tolerował procesy

w Moguncji i Brandenburgii. Zanim wysłał swoje tezy biskupom niemiec-

czarownic. Kontrowersje wzbudza również jego stosunek do Żydów jako

kim, 31 października 1517 roku przybił je do drzwi kościoła zamkowego w

niepożądanej konkurencji ekonomicznej. Kościoły protestanckie uznają

Wittenberdze. W 95 tezach występował nie przeciwko samym odpustom,

Lutra za bohatera wiary, reformatora i odnowiciela chrześcijaństwa. Kościół

ale ich nadużyciom i wzywał do dysputy na ten temat. Początkowo pa-

katolicki widzi w nim teologa sprzeciwu wobec starego porządku wiary

pież Leon X nie zwrócił specjalnie uwagi na wystąpienie Lutra, widząc w

katolickiej, prowadzącego do rozłamu, którego nauczanie zawierało wiele

nim tylko zatarg mnichów, ale gdy spór zaczął przybierać na sile wezwał

słusznych postulatów, uznanych na przykład przez Sobór Watykański II, ale

go, by stawił się w Rzymie i usprawiedliwił wobec czynionych mu zarzu-

także wiele poważnych błędów dogmatycznych.

tów. Protektor Lutra, elektor saski Fryderyk Mądry, obawiając się o jego

Rozpoczynający się właśnie wielki jubileusz 500- lecia Reformacji bę-

życie, zrobił wszystko, aby do przesłuchania doszło w Augsburgu. Legat

dzie kolejną ( po jubileuszu Chrztu Polski ) wspaniałą okazją do przemyśle-

papieski zażądał bezwarunkowego odwołania błędów bez wdawania się

nia na nowo kwestii, na czym polega chrześcijaństwo i jaki jest wkład Re-

w dysputy. Mnich odmówił. Do rozmów doszło rok później w Lipsku, jed-

formacji w jego odnowę. Jest to istotne zadanie zarówno dla protestantów

nak Luter wystąpił już nie tylko przeciw nadużyciom odpustowym. Teraz

jak i katolików, szczególnie na Śląsku Cieszyńskim, gdzie kościół ewange-

zanegował również autorytet i prymat samego papieża. Papież odpowie-

licko- augsburski i inne kościoły protestanckie mają tak wielu wyznawców.

dział bullą wydaną przeciwko Lutrowi. Pisma Lutra miały zostać spalo-

10

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYŻSZA BRAMA

JIŘÍ TŘANOVSKÝ ( 1592 – 1637 )

Stary rok mija w tej dobie Stary rok mija w tej dobie, Ojcze nasz, bądź chwała Tobie, Żeś zeszłego roku nie dał Potopić nas w wielu biedach.

My grzeszni Ciebie prosimy Wszyscy jako tu stoimy: Ach, cośmy zbroili złości Odpuść w Chrysta łaskawości.

A przy tym, Wieczna Dobroci, Chroń nas w roku, co przychodzi; Przyspórz nam jeno dobrego, A zbaw od wszystkiego złego.

Słowa Twojego świętości Pozwól w czystej mieć szczerości.

Oddal od nas głód, mór, boje; Dni napełń wiecznym pokojem.

Ciebie samego wołamy, W Tobie wszystko zakładamy, Tyś grunt roku szczęśliwego Boże zbawienia naszego!

Chryste, przymówco nam dany, Słysz, błogosław swe chrześciany.

Tyś rzekł: z wami po wsze lata Jestem do skonania świata.

Amen, amen, powiadamy, Którzy taką wolę mamy; Amen, że się nam to stanie, Wierzymy, nasz miły Panie!

Z czeskiego przełożył Zbigniew Machej

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

11

WYŻSZA BRAMA

Nostalgia

za cieszyńskim tramwajem Legendarny cieszyński tramwaj był najkrócej funkconującą linią tramwajową w Monarchii Austro - Węgierskiej. Regularny przewóz pasażerów rozpoczęto w 1911 roku, a w wyniku podziału miasta po I wojnie światowej w 1921 roku linia została zamknięta. Jednak legenda cieszyńskiego tramwaju jest żywa do dzisiaj.

Nieistniejący tramwaj symbolizuje cywilizacyjny rozwój i jedność Cieszyna.

Oto zabytkowe tramwaje na Placu Wacława w Pradze. Podobne wozy wyprodukowane przez firmę Ringhoffer kursowały sto lat temu w Cieszynie. Foto: Archiwum TC.

Rozmowa z

Maciejem Dembiniokiem

pasjonatem transportu szynowego na Śląsku Cieszyńskim 12

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYŻSZA BRAMA Skąd wzięło się u pana tramwajowe hobby? I kiedy się zaczęło?

Jak wyglądała obsługa tramwaju? Za co odpowiadały poszczególne osoby tramwajowego personelu?

Zainteresowałem się tramwajami jeszcze w liceum, choć już i wcześniej podczas wypadów na lodowisko zastanawiało mnie przeznacze-

Obsługa każdego cieszyńskiego wagonu składała się początkowo z

nie budynku na rogu ulicy Dojazdowej (dawnej zajezdni tramwajo-

motorniczego kierującego wozem oraz kontrolera biletów, który za-

wej). Zaciekawiło mnie jak w takim mieście jak Cieszyn mógł kursować

stąpiony został później specjalną maszyną ustawioną obok stanowiska

tramwaj i to elektryczny. Zacząłem szukać informacji na jego temat

motorniczego, do której pasażer wrzucał żeton na przejazd. Po „kon-

– artykułów prócz kilku wzmianek praktycznie nie było, więc musiałem

troli wzrokowej” przez motorniczego mógł wejść do wagonu. Stanowi-

„odkryć” cieszyński tramwaj sam - pytałem, szukałem i gromadziłem

sko kontrolerów biletów powróciło jeszcze w schyłkowym okresie ich

wszelkie materiały z nim związane. Na szczęście okazało się, że cie-

funkcjonowania, wtedy też po raz pierwszy mogły je piastować kobiety

szyński tramwaj był bardzo chętnie umieszczany na pocztówkach z

(pierwszeństwo miały wdowy po poległych w wojnie żołnierzach).

epoki, można więc było prześledzić całą jego trasę, wygląd wagonów i obsługi linii. W wydawanych wówczas gazetach w języku polskim i niemieckim również można było znaleźć wiele przydatnych informacji.

Gdzie można znaleźć informacje i zdjęcia na temat cieszyńskiej lini tramwajowej? Czy posiada pan jakieś związane z nią pamiątki?

Czy chciałby Pan żeby tramwaje wróciły do Cieszyna?

Co jakiś czas pojawia się pomysł odbudowania linii tramwajowej w Cieszynie. Pytań z tym związanych jest wiele: kto ponosiłby niemałe koszty budowy i utrzymania linii, kto miałby jeździć tramwajem i na jakiej trasie miałby się poruszać? Cieszyn i Czeski Cieszyn znacznie się

Bogate zasoby fotografii posiada Muzeum Śląska Cieszyńskiego, a dzięki

zmieniły od roku 1921, kiedy to zlikwidowano komunikację tramwa-

wiedzy Pana Mariusza Makowskiego na temat realiów epoki i mojej na

jową i nie wiem czy odbudowa linii miałaby sens przede wszystkim

temat cieszyńskich tramwajów mógł powstać album „Tramwajem po

ekonomiczny. Do wszelkich pomysłów tworzenia „czegoś na kształt

Cieszynie”, który umożliwia poznanie miasta w okresie funkcjonowania

tramwaju” odnoszę się sceptycznie - najczęściej chodzi o komunikację

linii, a czytelnika prowadzi wzdłuż trasy, po której poruszały się elektrycz-

autobusami o rozmaitym napędzie, które ucharakteryzowane byłyby

ne wagony. W kolejnych latach dane mi było również napisać kilka ar-

na tramwaj - zawsze wygląda to żałośnie co widać po realizacji takich

tykułów do rozmaitych czasopism, dopomóc Marcinowi Żerańskiemu

pomysłów np. w Łodzi. Interesująca jest natomiast koncepcja odbudo-

w wydaniu przewodników „Cieszyn i Czeski Cieszyn śladem tramwaju”,

wy (jestem w posiadaniu szczegółowych planów) cieszyńskiego wa-

stworzyć kompendium wiedzy o tramwajach cieszyńskich w intrenecie

gonu tramwajowego i postawienia go np. na moście granicznym pod

(www.tramwaje.muzeumcieszyn.pl), poprowadzić wraz z przewodnika-

Zamkiem na fragmencie torów.

mi cieszyńskiego PTTK spacery śladem tramwaju, ale przede wszystkim doprowadzić do realizacji upamiętnienia cieszyńskich tramwajów przez rozmawiała Dominika Rychły

montaż fragmentu oryginalnych szyn i stosownej tablicy w płycie Rynku.

Fryderyk Dral

łostudy. Lepszej atrakcyji ani promocyji miasta dlo letnikow i lufcioży żo-

Było, a nima, a może być spadki?

dyn eszcze dlo Cieszyna nie wyszpekulyrowoł i myślym se, że tego napadu żodyn mi nie zbiere. Dobre by też możne było na moście postawić budke,

Prziszeł mi taki napad, coby spadki w naszym mieście gzuł po cestach

jak to Czesi prawióm s pasowakym, kiery by na przepuski przibijoł razitko.

tramwaj, tak jak to kiejsi hańdownij bywało. Co byście tustelocy na to rzekli?

Ty przepustki by były tak naswoł, ale srandy s tym bydzie co nie miara. Na

Coby łojcowie łobu miast z tym napadym prziszli do porzóndku. Dzisio przi

ceście szło by namalować taki dwie sztrajfki kieryndy kiejsi szła ta tramwaj-

tej technice nie byłoby s tym moc łostudy, coby taki tramwaj puścić na cie-

wo sztreka, coby tyn szofer jeździł dziynnie fórt jednako i nie myknył kaj na

szyński cesty. Nie bydzie s tym moc starości bo plechu w Polsce mómy doś

bok. Na dachu tego jak to sie wtedy nazywało strassenbahnu dobrze by też

i znaszeł by sie isto jakisi ślosorz, coby taki tramaj zrychtowoł. Nie trzeja by

było przirazić taki gesztel kiery by udowoł, że sióngo po sztróm. Do niego

było ani drótów ze sztrómym cióngnóć, bo sóm dzisio akumulatory do kie-

zaś worce by było przydrótować wielkóm rachetle coby udowała, że sie

rych idzie naciś tela sztrómu, coby go stykło możne aji na cały dziyń. Sztreki

robi kurszlus i na ziym suły sie bydóm skry. Trzeja by też wydrukować jakisi

też nie trzeja wrażować do ziymie, bo idzie dać tramwajowi gumiane koła i

oryginalne staroświecki bilety, a dlo Czechów jizdenki. A co by uż tej trady-

nie bydzie robił krawalu jak pojedzie po ceście. Gorzij bydzie mioł yno przi

cyji ganc dogodzić to ty bilety trzeja wydrukować w Cieszyńskim Muzeum

nawracaniu, bo jak dómy mu do przejechanio trase po starej przedwojyn-

Drukarstwa u Karola Franka. Co by ludzióm było wiesioło jak pojadóm tym

nej ceście to nie bydzie poradzioł nawrócić przi ślónskim szpitolu. Ale szło

tramwajym dobrze by też było puszczać w postrzodku jakómsi dechówke,

by to tak wyszpekulyrować, coby tyn tramwaj mioł dwa jednaki wolanty s

kieróm grywało sie za Franca Jozefa.

łobu strón. Szofer by sie yno przesiednył s przodku do zadku i by było to bez

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

13

WYŻSZA BRAMA

Z dziejów cieszyńskiego więziennictwa Urszula Markowska

Historia cieszyńskiego więzienia Właśnie minęła 120 rocznica powstania więzienia w Cieszynie. Miejsce to skrywa wiele mrocznych historii, które warto wydobyć na jaw. Warto też uświadomić sobie jego jasne strony. Przede wszystkim zaś warto przypomnieć związane z nim ludzkie losy, zwłaszcza w czasach trudnych, wymagających odwagi i silnej woli, w czasach, kiedy wiały nieludzkie wiatry historii.

Foto: Archiwum Zakładu Karnego

O sądownictwie w Księstwie Cieszyńskim napisano już wiele. Nie-

W najdawniejszych czasach aresztem było jednoizbowe po-

stety znacznie mniej wiadomo o miejscach, gdzie przetrzymywano

mieszczenie, które mieściło się w podziemiach lub na tyłach ratu-

przestępców przed procesem a także o tym, gdzie i w jakich warun-

sza. Zamykano tam przestępców drobniejszego kalibru, zazwyczaj za

kach odbywali oni wyznaczoną karę. Nieliczne wzmianki o aresztach

wykroczenia przeciw porządkowi publicznemu, jak: awanturnictwo,

i więzieniach rozsiane są w dawnych księgach gruntowych i sądo-

drobne kradzieże, nierzetelność w handlu, włóczęgostwo, wykro-

wych. Wynika z nich, że karę utraty wolności odbywało się albo w

czenia przeciw przyjętym normom obyczajowym. Do cieszyńskie-

aresztach miejskich lub gminnych albo we wspólnym dla całego

go aresztu trafiali nawet zwykle szanowani obywatele, którzy jednak

Księstwa Cieszyńskiego więzieniu kryminalnym w Cieszynie.

pod wpływem mocnych trunków wyrażali publicznie niepochlebne

14

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYŻSZA BRAMA opinie o władzach miejskich. Takie zachowanie budziło zgorszenie,

forma sądownictwa sprawiła, że budowa więzienia w Cieszynie stała

wystawiało na szwank miejscowe autorytety, musiało być więc pięt-

się dla władz cesarstwa projektem priorytetowym . Jednak budynek

nowane i karane. Areszt był jednak łagodniejszą formą kary.

więzienny oddano do użytku dopiero w 1896r. Gmach więzienia bu-

Znacznie gorsze było regularne więzienie. Zamykano tam za cięż-

dowano z iście śląską gospodarnością i pomysłowością. Do dzisiej-

kie przestępstwa: morderstwa, rozbój, szmugiel soli czy tabaki, a w

szego dnia przetrwała ziemniaczarnia wkopana w ziemię na 100 ton

czasach Kontrreformacji także za luterańską działalność religijną. Cie-

ziemniaków, kapuściarnia oraz chlewnia i działka przyzagrodowa. Jak

szyńskie więzienie było miejscem do którego kierowano więźniów z

wynika z zapisu cele były skanalizowane, wyposażone w wiadro sa-

całego Księstwa Cieszyńskiego. Początkowo mieściło się na piętrze

nitarne. Woda dostarczana była dla osadzonych dwa razy dziennie.

bramy miejskiej mieszczącej się przy obecnej ulicy Szersznika, nieco

Gazowe oświetlenie cel i korytarzy było bardzo słabe. Pomieszczenia

powyżej skrzyżowania z ulicą Szeroką. Więzienie cieszyńskie mia-

ogrzewano piecami kaflowymi z drzwiczkami od strony korytarza.

ło być solidarnie utrzymywane przez wszystkie instytucje kierujące

Konsekwencją takiego systemu ogrzewania była nieprawdopodobna

tam przestępców, a więc przez magistraty miast Cieszyna, Skoczowa,

liczba kominów w budynku. Trzeba było zbudować ich ponad sto. Na

Strumienia i Jabłonkowa. W praktyce wszyscy unikali płacenia skła-

terenie budynku znajdowały się dwie kaplice: katolicka i ewangelic-

dek. Magistrat cieszyński pozostawał więc sam z odpowiedzialnością za utrzymanie więźniów jak i stan techniczny budynku. Obszerne wiadomości o wyglądzie więzienia pochodzą dopiero z XVIII wieku.

Z ówczesnej relacji wynika jasno, że cieszyński zakład karny był przepełnione, cele zawilgocone, a ich zmurszałe ściany po prostu rozsypywały się. Warunki sanitarne urągały ludzkiej godności. Stan zdrowia przetrzymywanych w tych warunkach więźniów był więc godny pożałowania. Fundusz więzienny istniał tylko na papierze. Władze prowincji w Opawie próbowały działać stanowczo: nakaz remontu i rozbudowy więzienia rozesłano imiennie cieszyńskim władzom: burmistrzowi Bilowieckiemu, przewodniczącemu Sądu Ziemskiego Gartnerowi i regentowi baronowi Skrbenskiemu. Kiedy skandal dotyczący kasy cieszyńskiego więzienia stał się jawny, władze opawskie chcąc ratować własna skórę, zawiadomiły o nim kancelarię dworską w Wiedniu. Wtedy w sukurs nieoczekiwanie przyszły pobliskie gminy, które mimo zapewnień o pustej kasie, wysupłały składki więzienne a Cieszyn hojnie dołożył jeszcze dobrowolnie kwotę na remont i urządzenia ochronne. Jednak nadal były to dwa przepełnione pomieszczenia. W 1770r. wybuchła epidemia, która zabiła skazanych i dozorcę. Paląca stała się kwestia zbudowania nowego więzienia. W tej sprawie władze w Opawie zwróciły się do cesarzowej Marii Teresy.

Prośba zyskała przychylność i w 1774 r. budowa ruszyła. Trzynaście lat później więzienie zostało strawione przez ogień największego w cieszyńskich dziejach pożaru. Wobec ogromnych zniszczeń w mieście, odbudowano przede wszystkim najbardziej potrzebne domy mieszkalne, na budynki publiczne nie starczyło funduszy. Więzienie z czasem urządzono na zapleczu ratusza i w gospodarczych budynkach cieszyńskiego zamku.

W 1817 r. przez dwa dni w Cieszynie przebywał cesarz Franciszek I. Była to rutynowa podróż inspekcyjna po krajach monarchii. Oświecony monarcha wizytował także więzienie. Nie ulega wątpliwości, że z tej okazji więzienne izby wypucowano na wysoki połysk. Większość

Foto: Archiwum Zakładu Karnego

więźniów przeniesiono na czas wizytacji Jaśnie Pana w inne miejsce a pozostałych umyto i nakarmiono. Burmistrz Kaufamnn, któ-

ka. Obok cieszyńskiego zakładu karnego zwanego „Hotelem Harbi-

ry odnotował to wydarzenie, był świadomy kamuflażu. Podawał ze

cha”( od nazwiska radcy sądowego nadzorującego budowę) w 1905

smutkiem, że przecież izby więzienne przepełnione są ponad wszelką

roku zbudowano wielki, reprezentacyjny gmach sądu. Po odzyskaniu

miarę, a ludzie w nich zamknięci mają się bardzo źle. W tym czasie

przez Polskę niepodległości w 1918 roku sąd i więzienie przejęte zo-

aresztantom stały wikt doliczano do opłat sądowych. Sprawa budowy

stało przez administrację II Rzeczypospolitej.

nowego budynku więziennego wciąż była odkładana, jak się okazało na dziesięciolecia. Dopiero ogłoszona w 1873 roku fundamentalna re-

cdn.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

15

WYŻSZA BRAMA

Cieszyński teatr redutowy Nie ma teatru, jest spokój Bogusław Słupczyński Cieszyn chce niezmiennie pozostać miastem przeszłości i rozwijać się poprzez stanie w miejscu. Ilustruje to podejście do teatru: „Teatr w mieście już stoi!”

Spokój w teatrze redutowym.

Foto:Archiwum GC.

Jak było kiedyś...

początku XX w. Dziś znajduje się tu Kino „Piast”.

Jakiś czas temu, jeden z regionalnych, młodych animatorów teatru,

stwierdził w wywiadzie dla „Dziennika Zachodniego”, że Cieszyn nie

pełniły rolę sali balowej, koncertowej, teatralnej (później także kina), publicz-

dojrzał do teatru. Ryzykowane stwierdzenie, płynące z rozczarowa-

nego miejsca dla organizacji uroczystości. Krótko mówiąc był to taki rodzaj

nia. Niewątpliwie jest coś dziwnego w historii teatru w Cieszynie.

Domu Kultury.

Zwłaszcza w historii najnowszej.

W wieku XIX tzw. sale redutowe istniały niemal w każdym mieście i

Ścieranie się żywiołów narodowych powodowało niezwykłą aktyw-

Jak wyglądał teatr do XIX wieku, w zasadzie wiadomo. Oczywiście

ność teatralną. Teatr wszak niósł świadomość, przekaz tożsamościowy, od-

nie myślę tu o budynku, ale o sytuacjach. Nawiązywał do tradycji teatru

działywał na masy. Spełniał rolę popularyzatorską i propagandową. Każda

dworskiego, także jarmarcznego i liturgicznego. Potem teatr wspólnotowy,

większa sala hotelowa, restauracyjna miał epizody teatralne.

środowiskowy, w końcu nazwany amatorskim.

Przedstawienia teatralne odbywały się w Cieszynie już w XVII w. Naj-

chwili tzn. od uroczystości otwarcia i widowiska przygotowanego przez

starsze spektakle były dziełem uczniów i nauczycieli tutejszego gimnazjum

słynnego reżysera Tadeusza Kotarbińskiego – dyrektora Teatru im. Juliusza

jezuickiego. Miały tematykę religijną i wystawiane były po łacinie. Miejscem

Słowackiego w Krakowie, zaczynał pełnić rolę sceny dla polskiego ruchu

spektakli był przeważnie cieszyński Rynek. Na tyłach ratusza w połowie

teatralnego. Sala Domu Polskiego ( później Narodowego) to także typowa

XVIII wieku powstała sala redutowa, w której działał Teatr Miejski (Stadt

sala redutowa.

Theater), głównie sprowadzający spektakle z większych ośrodków, takich

jak Opawa czy Wiedeń. Był to teatr niemiecki, który w tej sali działał aż do

sny gmach Teatru Niemieckiego. Skok w infrastrukturze teatralnej, który

16

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

W 1901 roku powstał Dom Narodowy, który w zasadzie od pierwszej

W 1910 roku Niemieckie Towarzystwo Teatralne zbudowało nowocze-

WYŻSZA BRAMA wykonali niemieccy pasjonaci teatru był ogromny. Wypada przypomnieć,

że budynek teatru (na dzisiejszym Placu Teatralnym) powstał ze składek

to. To prawdziwy dramat zważywszy na wkład pracy i pieniędzy animato-

mieszkańców ( przede wszystkim Niemców) i działalności niemieckiego

rów z miasta i okolic w szeroko pojęte dzieło teatru. Funkcjonowanie teatru

towarzystwa. Dziś nie ma na ten temat żadnej informacji. Jeszcze przed II

poszukującego, eksperymentującego czy po prostu artystycznego wydaje

wojną światową wisiała we foyer teatru pamiątkowa tablica informująca o

się tu niemożliwe, nieskuteczne i właściwie bezsensowne. Obecnie jedynie

okolicznościach budowy. Tablica „przeżyła” wojnę i jest „przechowywana”

Teatr w Czeskim Cieszynie ma ogromne znaczenie i rolę społeczną, która

w jednej z cieszyńskich instytucji.

także wyznacza poniekąd jego konkretne ramy.

W 1941 roku hitlerowcy przeprowadzili gruntowną modernizację te-

Ostatecznie nie zakorzeniło się tu żadne zjawisko teatralne sensu stric-

Tym pragmatycznym stwierdzeniem można by zakończyć. Szkoda, bo

atru i zainstalowali w nim zespół dramatyczny i operowy (aktorzy i śpie-

obecność autentycznego i niezależnego artystycznie, teatru, jest dla miesz-

wacy z Lipska i Drezna), a nawet balet, ponieważ jak twierdził Dr. Goebbels

kańców szansą na budowanie właściwych postaw wobec wyzwań świata.

- „Teatry i szkoły są wyrazem naszej cywilizacyjnej woli”(3) . Dla niemieckich

Teatr motywuje, mobilizuje, uprzytamnia powody naszej ziemskiej egzy-

nazistów teatr był tak ważny jak stal Kruppa.

stencji, tworzy klimat i aurę. Nie przesadzam! Pewnie, że trudno tu mówić o

wszystkich, ale jeżeli będzie to kilka, kilkanaście procent wszystkich miesz-

W 1951 roku powstaje w Czeskim Cieszynie (Czechosłowacja) Scena

Polska Teatru w Czeskim Cieszynie, której długie lata przewodzi niezwykły

kańców, którzy będą z tego czerpać, to szanse rozwojowe miasta rosną

człowiek, aktor i reżyser, polski patriota z Zaolzia - Władysław Niedoba. Po-

w poważny sposób. Dobrze, jeśli zbiega się to z rozwojem gospodarczym.

wstaje też zawodowy polski zespół będący spełnieniem potrzeb kultural-

Wtedy efekt bywa zaskakujący.

nych polskiej ludności po drugiej stronie Olzy, w Czechosłowacji.

Nie przeceniam teatru – miejsca aktywności. Ono jest naprawdę duże.

W 1990 roku dochodzi do organizacji pierwszego w Polsce Między-

Z czasem promieniuje poprzez środowisko, które tworzy się wokół twór-

narodowego Festiwalu Teatralnego „Na Granicy”. Festiwal miał 25 edycji.

ców, idei, miejsca i działalności. No, ale dla większości władz samorządo-

Organizatorem była grupa jeszcze młodych polskich, czeskich i słowackich

wych to już jest abstrakcja. Abstrakcją jest to też dla mieszkańców, którzy

intelektualistów tworzących organizację pozarządową - „Solidarność Pol-

zakodowane mają na wieki wieków, że teatr to jest w Bielsku, Krakowie, a

sko-Czesko-Słowacką”. W tym roku, po raz pierwszy w historii, festiwal ten

ostatnio w Katowicach. Można też pójść do coraz bardziej modnego Teatru

został odwołany.

w Czeskim Cieszynie.

Dziś mamy w Cieszynie salę dawnego Teatru Niemieckiego, przemiano-

A przecież jeszcze mogą przyjechać do Teatru im. Adama Mickiewicza na

wanego na Teatr im. A Mickiewicza, z salą pod wynajem oraz po drugiej stronie

gościnne występy znani artyści z Warszawy. Zapotrzebowanie jest spełnio-

Olzy - Scenę Polską Teatru w Czeskim Cieszynie z zespołem aktorskim.

ne. Mój znajomy mawia: - Teatr w mieście już stoi!

Przez prawie trzy dekady (do początku lat 70-tych) działał w Cieszynie

Jak będzie wyglądać przyszłość? Tak jak przeszłość! Nie ma co rozdzie-

znakomity dziecięcy Teatr Lalkowy Jana Cieślara „Skrzatki Cieszyńskie” (ta

rać szat. Głupotą byłoby się obrażać na ten stan rzeczy. Cieszyn potrzebuje

nazwa uległa zmianie na przestrzeni lat). W latach 70-tych odbywał się w

spokoju. Ma swoje tempo rozwoju, nawet jeżeli czasami jest to stanie w

Cieszynie Ogólnopolski Przegląd Małych Form Teatralnych „Temafor”. W

miejscu. Miasto ma swoje rytuały, które zaspokajają „artystyczne” potrzeby.

końcu od 2000 roku do 2016 działał burzliwie w Cieszynie Teatr CST (Cie-

Mieszkańcy raczej nie potrzebują wystawiać swojego samopoczucia na

szyńskie Studio Teatralne 2000 - 2016). Pierwszy, cieszyński teatr znany w

próby, eksperymenty, dziwności i obcości. Cywilizacja starożytnej Grecji

Polsce i poza granicami. Teatr autorski, alternatywny i niezależny co warte

miała tyle teatrów i też przeminęła. Bo wszystko przeminie, a Cieszyn pozo-

jest podkreślenia.

stanie niezmiennym Cieszynem.

Od około 2001 działała też niezwykła grupa teatralna z Czeskiego Cie-

szyna - Teatr im. Majora Szmauza, który organizował, między innymi, słynny festiwal „Incydent”. Od 1987 roku, do końca lat 90-tych działał w Cieszynie teatr, który dziś określilibyśmy mianem studenckiego – Teatr „Espace” Jolanty Wozimko, odwołujący się między innymi do literatury francuskiej i pozostający w związku z niegdysiejszym Ośrodkiem Alliance Francaise przy Uniwersytecie Śląskim. ... a jak jest teraz Zarysowane powyżej bardzo szkicowo dzieje teatru w Cieszynie pokazują jak teatr łączył sie tutaj ściśle z życem społecznym, narodowym i politycznym. Teatr bywał często pretekstem i ozdobą. Mało kiedy był istotny jako taki – poszukujący dogłębnie sposobów i możliwości mówienia o człowieku. Wypływający z ludzkiej pasji zajmowania się tą akurat dziedziną sztuki.

Jego istotę chyba najbardziej było widać w pracy Jana Cieślara z dzieć-

mi, w CST, Teatrze im. Majora Szmauza i Teatrze”Espace” Jolanty Wozimko.

Ponieważ ważność teatru istniała w cieszyńskiej tradycji tylko w związku z Foto:Archiwum TC.

innym przesłaniem czy kontekstem, praca teatralna bez dodatkowego powodu (pozateatralnego) nie mogła liczyć na szersze uznanie, zrozumienie, wsparcie, a tym samym na długofalowość i kontynuację.

Bogusław Słupczyński niespokojny i ruchliwy twórca teatralny.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

17

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

Dzielnica Cieszyna, zwana popularnie Wenecją, znajduje się nad kanałem Olzy „Młynówka”. To pełne uroku, ustronne miejsce, ściśle jest związane z historią miasta a jego początki sięgają XVI wieku. Okolica straciła gospodarcze znaczenie, które pełniła przed laty, stając się miejscem romantycznych spacerów cieszynian i osób odwiedzających miasto. Na stałe wpisał się w jej charakter Dworek Cieszyński. O każdej porze roku zaprasza w swoje progi otulając niezwykłym, domowym klimatem.

Dyskretnym patronem Dworku Cieszyńskiego pozostaje Franz Joseph

Restauracja i pokoje gościnne witają stylowymi wnętrzami, ciepłem

cująca w restauracji od 8 lat – widać duży progres w porównaniu do

kominka i zapachem regionalnych przysmaków. Miejsce idealne

ubiegłych lat, zmiany korzystnie wpłynęły na zainteresowanie gości

na rodzinny obiad, romantyczną kolację we dwoje czy spotkanie z

naszym lokalem – dodaje.

przyjaciółmi. Pyszna domowa kuchnia oparta jest na regionalnych

Końcem 2015 roku nastąpiła zmiana właściciela restauracji , który

smakach i tradycyjnych śląskich recepturach, których przestrzegają

nastawiony jest na modernizację lokalu, oczywiście dbając o jego

doświadczeni kucharze. Profesjonalną obsługę zapewniają kelnerzy

historyczno – zabytkowy charakter. Co najważniejsze kolejne lata ro-

– Marzena i Arkadiusz, którzy o kulturę obsługi gości dbają w Dworku

kują innowacjami, inwestycjami i planem na dalszy rozwój tego uro-

Cieszyńskim już od kilku dobrych lat, ciesząc się nienaganną opinią.

kliwego miejsca. Na chwilę obecną nastąpiła rozbudowa ogródków

W Dworku Cieszyńskim organizowane są różnego rodzaju im-

letnich i zagospodarowanie zieleni wokół Dworku Cieszyńskiego, co

prezy okolicznościowe, wesela, urodziny, uroczystości rodzinne, a

dodało mu uroku i stało się miejscem spacerów, odpoczynku i przy-

najlepszym dowodem na zadowolenie gości jest ich powrót i fakt,

jacielskich spotkań

że polecają nas znajomym – mówi Marzena Rudzka – kelnerka pra-

18

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE Klimat regionu i smak tradycji to cel, który ma podtrzymać dobrą

świeżych produktach, oraz danie dnia – szef kuchni poleca - po-

regionalną kuchnię i wzbogacić ją o kolejne, wyjątkowe smaki.

zwalając Gościom wypróbowanie konkretnego dania z karty w zde-

Stawiamy przede wszystkim na jakość potraw i ich smak, bazuje-

cydowanie niższej cenie – dodaje Pani Basia.

my na świeżych produktach, trzymamy się tradycji cieszyńskich

Zarząd spółki Dworek Cieszyński Sp. z o.o. zapowiada kolejne zmia-

przysmaków – mówi Barbara Misiarz - obecny szef kuchni, wielo-

ny i inwestycje w następnych latach. Dworek Cieszyński to z pew-

letni pracownik Dworku Cieszyńskiego. Karta menu obfituje w dania

nością wyjątkowe miejsce w naszym mieście, gdzie obecni wła-

kuchni regionalnej, niektóre z nich to: żurek śląski, rosół z tradycyj-

ściciele chcą dbać o kulinarne, regionalne dziedzictwo w postaci

ną kluską wątrobianą, pierogi własnej roboty, flaczki, ozorki w so-

potraw kuchni polskiej. W naszej narodowej kuchni drzemie wiele

sie chrzanowym, rolada wołowa wg unikalnej receptury, kluseczki

unikalnych smaków, których nie można skazać na zapomnienie.

śląskie i modra kapusta , a na deser proponujemy szarlotkę własne-

Dworek Cieszyński w najbliższym czasie organizuje wigilie zabawę

go wypieku lub deser oparty na lodach własnej produkcji. Ponadto

Sylwestrową.

wprowadziliśmy do karty danie dnia, opierając się na sezonowych,

Serdecznie zapraszamy.

Przykopa 14, 43-400 Cieszyn http://dworek-cieszynski.pl/ Tel.: 33 858 11 78 info@dworek-cieszynski.pl

Dworek otacza baśniowa aura Cieszyńskiej Wenecji zarówno śnieżną zimą ...

...jak i kwiecistym latem.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

19

KARTKA Z ZESZYTU

Inna szkoła historii Uczniowie z cieszyńskich szkół średnich także mierzą się z trudną historią naszego kraju. Szukają tej prawdziwej, wolnej od doraźnej polityczności, historii miejsca, w którym żyją. Nie wystarcza im historia podręcznikowa. Nie wystarcza im lekcja w szkole. Chcą dotrzeć do świadków historii i historycznych źródeł. To właśnie do takich uczniów kierujemy naszą rubrykę. Na łamach TC publikować będziemy fragmenty najciekawszych uczniowskich prac na temat wydarzeń z historii naszego regionu.

Rzeź w Goleszowie Druga wojna światowa... trzy słowa napawające ludzi strachem, trwo-

no z licznych przedsiębiorstw SS. Podobóz powstał w połowie lipca

gą, goryczą lub ciekawością i niezdrową fascynacją. Dlaczego jednak

1942r. Liczba więźniów się gwałtownie zmieniała. Szczyt osiągnęła w

powoduje tak skrajne reakcje. Pierwsze odczucia występują u ludzi

październiku 1944r wynosiła 1059 więźniów. Jednak ludzie z obozu

doświadczonych działaniami wojennymi, tragedią i terrorem. Drugie z

nie pracowali tylko w cementowni, ale byli też wysyłani do kamie-

kolei odczuwane są przez ludzi, którzy o wojnie uczą się tylko z pożół-

niołomów czy na lżejsze prace na terenie samego obozu. Podobóz

kłych stron książek i odwzorowanych na nich filmów. Czytając o konflik-

nie posiadał typowych baraków dla więźniów, lecz umieszczony był

cie globalnym , historii całego kraju z wyszczególnieniem kilku miejsc,

na terenie cementowni, w osobnym budynku. Więźniowie spali na 3

snuje się w naszych naiwnych umysłach wizja takiej neutralności na-

piętrowych pryczach, byli traktowani równie okropnie jak w obozie

szych terenów wobec wydarzeń choćby pomiędzy rokiem 1939 a 1945r.

macierzystym. Katowani przez zwierzchników w obozie, szczególnie

Nie umiemy sobie co prawda wyobrazić, jak po ulicach po których co-

dręczeni przez członka SS Hansa Picklappa, który m.in. szczuł więź-

dziennie maszerujemy do pracy, szkoły kiedyś maszerowali niemieccy

niów swoim specjalnie tresowanym psem „Astą”. Hans brał udział w

żołnierze. Albo nawet w budynkach, w których teraz są nasze ulubione

egzekucjach, sam też zabijał ludzi „od tak” np. osobiście wyrzucił dziec-

pizzerie czy kawiarnie, kiedyś były miejscem spotkań lokalnego ru-

ko żydowskie przez okno z 2 piętra, które zginęło na miejscu. Cho-

chu oporu. Brzmi to dla nas jednocześnie bardzo realnie, bo przecież

rym nie udzielano pomocy, najczęściej te cięższe przypadki odsyłano

mamy świadomość, że wojna toczyła się prawie na wszystkich tere-

do Oświęcimia, gdzie byli kierowani do komór gazowych. Miejscowa

nach Rzeczypospolitej, ale jednocześnie mamy wrażenie, że to było tak

ludność zaczęła organizować pomoc dla więźniów. Pomoc ta nie na-

dawno temu, tak odlegle od naszych czasów, że klasyfikujemy ten czas

stąpiła szybko przez kłamstwa SS – manów, którzy ogłaszali ludności

na zbyt odległy, aby się nim przejmować czy przeżywać go wciąż na

Goleszowa, że w obozie przebywają tylko przestępcy. Zaczęły się akcje

nowo. Obraz ten zmienia się, kiedy zaczniemy poznawać przebieg wy-

pomocy. Ludzie nielegalnie dostarczali więźniom pożywienie, umoż-

darzeń w miejscach, które tak doskonale znamy nieraz od lat szczenię-

liwiali korespondencję z rodzinami. Obóz zlikwidowano w styczniu

cych. A na tych terenach, na Śląsku Cieszyńskim, Beskidzie Śląskim, w

1945r. Więźniów pędzono pieszo do Wodzisławia, skąd mieli być wy-

samym Cieszynie działo się więcej niż można by było przypuszczać...

wożeni do obozów na terenie Rzeszy. W drodze zginęła prawie połowa więźniów. Ostatnia 100 osobowa grupa doczekała się najgorszego losu.

Rzeź w Goleszowie...

Z zimna i głodu zginęło przeszło 50% więźniów. Nic dziwnego skoro

Najbardziej znany niemiecki obóz w Oświęcimiu wzbudza emocje i

na 7 dniową podróż, dostawali po jedną czwartą kilograma chleba.

przyciąga ludzi z czterech stron świata. Jednak cały obóz to nie był tylko ten główny w samym Oświęcimiu, ale to było też 40 podobozów.

Nikola Dąbrowska

Większość z nich tworzono tam, gdzie potrzebowano siły roboczej.

uczennica 2 klasy

Przy fabrykach, zakładach przemysłowych, gdzie pracowali wówczas

L.O. im Kopernika w Cieszynie

więźniowie. I tutaj, również na ziemiach Cieszyńskich powstało takie miejsce śmierci. Tym miejscem była cementownia w Goleszowie, jed-

20

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

STARY TARG Gdo sie za swój jynzyk wstydzi takim niech sie każdy brzidzi

SZPACYRKYM PO CIESZYNIE

Galanić sie to je fajno wiec Fryderyk Dral

Za winklym kaj ci cudzi nowi piekorze łodewrzili swoj kszeft je ulica

wie musieli cosi sie dobrego zwiedzieć ło Cieszynie i skyrs tego sie tu

Sejmowo na kieróm dzisio ganc s kraja wlezymy. Je tam zaroz tako

do nas przikludzili. W tej kawiarni je zaimawe eszcze to, że idzie tam

pożynióno do kupy kawiarnia s ksiyngarnióm i je to nowinka w na-

do nich prziniyś swojóm ksiónżke, tam se jóm poczytać, a potym jóm

szym mieście. Zaimawe też je to, że miano tej kawiarni je łod Kornela

tam niechać. Je to tak wyszpekulyrowane coby nieskorzij inksi tuste-

Filipowicza, kiery hańdownij tymu galanił sie s Wisławą Szymborską.

locy też se mógli jóm poczytać i nie płacić za nie. W postrzodku je

Jakosi im to dziwoko szło, bo telkowne roki w kierych mieli sie ku

tam bardzo pieknie, bo sóm tam taki schódki, kiere idóm ku wyrchu,

sobie jakosi do żyniaczki im sie nie podarziło prziś. Noblistka kiejsi

kaj sóm stoły przi kierych se idzie siednóć i te prziniesióm ksiónżke

napisała, że łóni byli jako ty dwa kónie kiere przez całe życi rajtowały

wszeckim pokozać. S pola na murze uż kierysi nie wydzierżoł i tryno-

wedla siebie i tak im było dobrze. Skyrs tych znómości Kornela s tóm

woł też pisani, kiere mo takóm chybe, że nic s tego nie idzie sie wyro-

paniczkóm, kiero w 1996 roku za to swoji piekne pisani dostała Nobla,

zumieć. Kónsek dalij egzystuje uż dłógi roki znómy prawie wszystkim

Cieszyn mo eszcze jednóm wiec, kieróm sie może pochwolić. Cho-

chłopóm w Cieszynie majster fryzjerski Janek Herma. Musi dobrze i

cioż tyn Kornel nie był rodzóny w naszym mieście to za chłapca cho-

tanio strzigać, bo dwiyrze sie u niego sie nie zawiyrajóm, a raja chynt-

dził w Cieszynie do rozmajtych szkół. Wyglóndo na to, że jego łojco-

nych do pozbycio sie swojigo uczesu je delszo jak do dochtora.

SŁOWNICZEK: winkiel-róg, kszeft-interes, wlezymy-wejdziemy, ganc-całkiem, do kupy-razem, zaimawe-interesujące, hańdownij-w przeszłości, galanił sie-chodził z dziewczyną, dziwoko-śmiesznie, telkowne-dużo, rajtowaly-cwałowały, skyrs-z powodu, wiec-rzecz, za chłapca-za młodu, niechać-zostawić, kaj-gdzie, s pola-na zewnątrz, kónsek-kawałek, chyba-feler, raja-kolejka,

Kawiarnio-księgarnia Kornel i Przyjaciele przy ul. Sejmowej.

foto: Fryderyk Dral

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

21

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

POLSKIE SKLEPY SPOŻYWCZE

jakość bez kompromisów Cieszyn, ul. Stawowa 54

Któż z nas z nostalgią i tęsknotą nie wraca do przeszłości? Szukamy we wspomnieniach miejsc, zapachów i smaków. Szczególnie spotkania rodzinne i święta kojarzą nam się z tradycyjnym smakiem potraw przygotowanych z dobrej jakości produktów, szynki, prawdziwego chleba pieczonego na zakwasie przez nasze babcie czy mamy. Tęsknimy za domowymi wypiekami. W dzisiejszych czasach trudno znaleźć takie produkty, a zapracowanie i pośpiech nie pozwalają na przygotowanie ich osobiście.

Supermarket Eurospar powstał w odpowie-

sne smakujące jak te naszych dziadków i

kość i wilgotność mają zasadniczy wpływ na

dzi na rosnące zapotrzebowanie na wysokiej

ojców. Dzięki własnej masarni oraz wędzarni

wędliny: ich smak, aromat oraz barwę. Wie-

jakości produkty spożywcze.

dajemy naszym Klientom zawsze duży wy-

my doskonale, jak sprawić, by nasz wyrób

Nasz sklep jest w Cieszynie znanym i ce-

bór mięs z gwarancją świeżości. Nie mamy

zachwycił i nie pozostawił obojętnym. Uzy-

nionym miejscem oferującym bardzo szeroki

potrzeby długiego przechowywania, czy

skany efekt, a przede wszystkim zadowolenie

asortyment. Staramy się od samego początku

transportu dlatego nie poddajemy mięs zby-

klienta to wieloletnie doświadczenie i pasja.

zapewniać jak najwyższą jakość wyrobów,

tecznej, sztucznej konserwacji. Proces wę-

Jedyny dylemat jaki Państwu pozostawimy

selekcjonować naszych dostawców, aby do-

dzenia w naszych wędzarniach zaczynamy

to wybór odpowiednich dla siebie wędlin.

starczyć Klientom tylko najlepsze produkty.

od starannego doboru mięs i odpowiednio

Tym wszystkim, dla których jest to trudne

W naszym sklepie znajdą Państwo smaki

dobranych przypraw. W wędzarni poddawa-

proponujemy „SZYNKĘ lub BOCZEK Z WYN-

tradycji i pewność, że oferowane produkty

ne są działaniu dymu pochodzącego z wy-

DZOKA”.

spełnią Państwa oczekiwania. Oprócz ciast i

sokiej klasy drewna wędzarniczego. Rodzaj

W naszej piekarni znajdą Państwo pie-

domowego chleba oferujemy wyroby mię-

użytego podczas wędzenia drewna, jego ja-

czywo, którego receptury znane są w oko-

100g gotowego wyrobu, wytwarzamy z 120g mięsa bez konserwantów, bez glutaminianu

wędzimy prawdziwym dymem bukowo-olchowym

22

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE licach od setek lat. Sprowadzamy pieczywo

ceptur. Każdy z nas tęskni za chlebem z dzie-

ku był ważniejszy niż gniew naszych matek.

z 16 piekarni, wśród których są piekarnie

ciństwa. Za jego zapachem i twardą skórką.

Właśnie taki chleb mogą Państwo ”podkraść”

wypiekające chleb według tradycyjnych re-

Często jeszcze ciepły podkradany po kawał-

w naszym sklepie.

Poradnik Jak rozpoznać ten właściwy, prawdziwy chleb?

Wiele skle pó w kusi cie p ł y m pieczy we m i za pac he m ude rza j ą cy m j u ż o d we j ś cia . Je ś li ku pu j esz c hleb, zwró ć uwag ę na skó rk ę - w prawdziwy m c hlebie j est o na twa rda i na jle pie j j e ś li j est po p ę ka na . Zwró ć uwag ę ró wnie ż na t o, ile wa ż y bo c he ne k . C hleb, któ ry po wzi ę ciu do rę ki wa ż y mnie j ni ż pió rko, t o wy ró b sztucznie nad muc ha ny (c hleb po wi nie nn mie ć przy kle j o n ą e ty kie t k ę o wadze i te rmi nie przy dat no ś ci) . Je ś li te rmi n wa ż no ś ci wy nosi po nad ty dzie ń , albo (o, zg rozo!) miesi ą c oznacza , ż e j est pe ł e n niezd ro wy c h ko nse rwa ntó w. Prawdziwy c hleb j est le kko g li niasty i zwa rty , a kro mka po naci ś ni ę ciu wraca po pewny m czasie do swo j e j dawne j postaci . Prawdziwy c hleb na za kwasie ma specy ficzny za pac h kwasu o ct o weg o. Wa rt o pa mi ę ta ć , ż e t rady cy j ne pieczy wo j est ba rdzie j wa rt o ś cio we i ba rdzie j sy c ą ce . N asza pie ka rnia j est przy k ł ade m na t o, ż e mo ż na po ł ą czy ć t rady cj ę z no wo cze sno ś ci ą nie po g a rsza j ą c j a ko ś ci wy ro bó w, ta k ist o t n ą dla ko nsu me nta w dzisie jszy c h czasac h . Skó rka prawdzi weg o c hleba zawie ra du ż o przeciwu tle niaczy c h ro ni ą cy c h nas przed no wo two ra mi i spo wal nia pro ces sta rze nia

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

23

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE Na terenie naszego sklepu znajdą

swoim smakiem jury XVI Cieszyńskiego

czego szukamy pokonując wiele kilome-

Państwo również cukiernię. Ciasta, po-

Konkursu Pieczenia Strudla zdobywając I

trów i tracąc tak cenny czas. Słuchając

dobnie jak inne nasze wyroby są tworzone

miejsce.

ludzi i ich potrzeb cały sztab ludzi pracu-

według tradycyjnych receptur, stosujemy

Z pewnością każdy łasuch znajdzie

je na to, by dostosować się i dać wybór

sprawdzone mieszanki mąk. Nie stosuje-

coś dla siebie, ale i każda zapracowana

produktów bardzo dobrej jakości. Prowa-

my spulchniaczy i polepszaczy (są to sub-

Pani domu znajdzie odpowiedni wypiek,

dzimy dokładną selekcję już na poziomie

stancje posiadające w nazwie E). Dajemy

który zachwyci i zaspokoi smaki domow-

producentów, współpracując tylko z tymi,

więc Państwu duży wybór regionalnych

ników i gości. Produkty z naszej cukierni

do których mamy pełne zaufanie. Wybie-

ciast. Można u nas kupić prawdziwy re-

można podawać dzieciom, ponieważ nie

rając tylko znanych i cenionych produ-

gionalny kołacz z makiem lub serem, kre-

posiadają konserwantów.

centów żywności dbamy o to, by ich pro-

mówki, tarty oraz szeroką ofertę pysznych

Zatem sklep EUROSPAR wychodząc

ciast. Możemy poszczycić się Tortem Sa-

naprzeciw

oczekiwaniom

konsumenta

cher oraz Apfelstrudlem, który zachwycił

zamknął w jednym miejscu to wszystko,

dukty spełniały wszelkie normy i Państwa oczekiwania.

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia składamy najszczersze życzenia. Niech będą one okazją do zadumy, przyniosą wytchnienie od codziennych trudów i radości z rodzinnych spotkań .

Niech Nowy Rok 2017 obdarowuje Państwa zdrowiem oraz nieprzemijającym szczę ściem. życzą: właściciele i pracownicy

24

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

MIJANKA NA RYNKU

Gmina Hażlach wojewódzkim liderem Małgorzata Bryl

W Hażlachu rozpoczną się długo wyczekiwane przez mieszkańców remonty dróg lokalnych. Wszystko dzięki pozyskaniu niemałych środków zewnętrznych na inwestycje. - W mojej ocenie byliśmy wiodącą gminą w województwie odnośnie kwoty pozyskanych środków z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich - mówi z dumą wójt Grzegorz Sikorski.

Mamy dobrą informację dla użytkowników lokalnych dróg w gminie

(dawne Schetynówki) gmina Hażlach jako jedyna gmina z powiatu

Hażlach. Po staraniach samorządu tej gminy udało się zdobyć ze-

cieszyńskiego pozyskała środki na przebudowę drogi, ulica Zamkowa

wnętrzne środki finansowe z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

w Kończycach Wielkich - informuje Sikorski. Pełny koszt tego zadania

na remont całego szeregu dróg lokalnych. - Przebudowie poddane

wyniósł ponad 197 tys. złotych, zaś dofinansowanie to blisko 99 tys.

zostaną drogi gminne: ulica Rudowska w Hażlachu i Zamarskach, uli-

złotych. Inwestycja przy ul. Zamkowej została już zrealizowana.

ce Sadowa w Hażlachu i Pilotów w Kończycach Wielkich, ulica Space-

Gminy w ciągu roku mogą przybudować 1 drogę ze środków

rowa w Kończycach Wielkich i ulica Sadowa w Zamarskach - wymie-

Programu Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej, a

nia Grzegorz Sikorski, wójt gminy Hażlach.

powiaty ziemskie 2 drogi. Starostwo Powiatowe w Cieszynie również

Łączny koszt powyższych remontów dróg w Hażlachu to ok. 4 mln 704 tys. złotych, z czego ponad 2 mln 993 tys. złotych pokryją

przeprowadza inwestycje z tego Programu, przebudowując drogi powiatowe, ulice Frysztacką oraz ulice Pikiety w Cieszynie.

środki unijne. Na liście operacji, które dostaną dofinansowanie z tego Programu, znalazło się 95 inwestycji w całym województwie śląskim.

Gminie Hażlach udało się zdobyć środki finansowe na największą liczbę zadań. - Z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w mojej ocenie byliśmy wiodącą gminą w województwie odnośnie kwoty pozyskanych środków - mówi w rozmowie z naszą redakcją Grzegorz Sikorski. Jak wyjaśnia wójt, w planach samorządu było jeszcze pozyskanie pieniędzy na remont ulicy Jasnej z Pogwizdowa, ta jednak będzie musiała poczekać z remontem, bo znalazła się już pod kreską zadań przeznaczonych do dofinansowania.

Remonty ulic: Sadowej w Hażlachu, Spacerowej w Kończycach oraz Sadowej w Zamarskach mają wystartować w maju 2017 roku i według planów będą skończone do końca 2017 roku. Remont ulicy Pilotów w Kończycach ma zacząć się w maju 2018 roku i zakończyć się do końca 2018 roku. Natomiast ulica Rudowska w Zamarskach i Hażlachu zacznie być remontowana już w listopadzie br., a z uwagi na duży zakres prac oraz konieczność dokonania podziałów geodezyjnych inwestycja będzie dwuetapowa. Ulica Rudowska ostatecznie ma być w całości wykonana na wiosnę 2019 roku.

To nie koniec inwestycji drogowych w Hażlachu. - Odnośnie

foto: arch. GC

Programu Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

25

MIJANKA NA RYNKU

Konsultacje dotyczące „wiślanki” Dominika Rychły

Hiszpańsko-polskie konsorcjium Idom inżynieria przedstawiło niedawno wstępne założenia projektu rewitalizacji „wiślanki”. Na spotkaniu w starostwie Powiatowym w Cieszynie założenia projektu z jego przyszłym wykonawcą przedyskutowali przedstawiciele cieszyńskich miast, gmin i Starostwa. Projekt miałby być ukończony dopiero w marcu 2018 roku a my już nie możemy się doczekać pociągów na tej trasie.

Rewitalizacja dworca w Cieszynie potrzebna od zaraz.

Foto: Dominika Rychły

Wykonawca projektu ma za zadanie przed-

trzeci pełnej przebudowy linii. Wszystkie

takich gmin jak: Chybie, Skoczów, Goleszów,

stawić trzy warianty modernizacji linii nr

warianty zostaną poddane analizom tech-

Cieszyn, Ustroń oraz Wisła. Natomiast za-

694/157/190/191 Bronów – Bieniowiec – Sko-

nicznym oraz analizom kosztów i korzyści.

kres kilometrowy poszczególnych odcinków

czów – Goleszów – Cieszyn/Wisła Głębce.

Każdy z nich zostanie opracowany osobno,

przedstawia się następująco: Bronów-Bie-

Pierwszy wariant obejmuje przywrócenie

po czym zamawiający podejmie decyzję o

niowiec (3 km), Bieniowiec-Skoczów (11 km),

linii

wyborze jednej z opcji.

Skoczów-Cieszyn (17 km), Goleszów-Wisła

parametrów

konstrukcyjnych,

czyli

powrotu do tego jak pierwotnie miała ona

Podczas

prezentacji

dokumentacji

Głębce (20 km).

funkcjonować wraz z uwzględnieniem prac

przedprojektowej jedną z poruszonych kwe-

Wymienionych zostało również kilka

remontowych. Drugi dotyczyć będzie za-

stii był zakres projektu. Linie kolejowe, które

aspektów technicznych. Linia ma łącznie 52

budowy lokalnego centrum sterowania, a

będą podlegały rewitalizacji leżą na terenie

km i jest jednotorowa oraz zelektryfikowa-

26

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

MIJANKA NA RYNKU na, choć na części odcinków linii trakcyjnej

większe. Choć wykonawca raczej nie prze-

w Strefie Przemysłowej w Bażanowicach,

brakuje. Jednak warto zaznaczyć, że są one

widuje budowy nowych obiektów z powo-

gdzie docelowo ma się znajdować w przy-

przystosowane konstrukcyjnie do elektry-

du oraniczonego budżetu. Następnie była

szłości 7 hal. Ważnym aspektem może być

fikacji. Prędkości konstrukcyjne, które były

mowa także o korzyściach jakie przyniesie

stworzenie nowego przystanku niedaleko

pierwotnie zakładane to 80 km/h na dla linii

relokacja przystanków. Powinno to wpłynąć

Uniwerytetu Śląskiego, do którego codzien-

694 i 157 oraz 60 km dla 191 i 190.

pozytywnie na frekwencję oraz na skróce-

nie dojeżdza ponad 2 tysiące osób, co po-

Jednym z celów projektu będzie podnie-

nie czasu przejazdu, dlatego ważne jest, aby

woduje, że brakuje miejsc parkingowych, a

sienie prędkości pociągów, tak aby zapewnić

zapewnić jednoczesność wjazdu pociągów

nowy przystanek mógłby to znacznie popra-

konkurencyjne czasy przejazdów, co moż-

na stacjach mijankach. Zaproponowana zo-

wić, zwłaszcza, iż ruch przy ulicach obok UŚ

na osiągnąć przez poprawę parametrów

stała również budowa bocznicy kolejowej

jest natężony.

infrastruktury. Należy również podnieść kategorię przejazdów w celu zwiększenia bezpieczeństwa na skrzyżowaniach torów kolejowych z drogami. Kolejnym założeniem jest osiągnięcie optymalnej przepustowości linii. Do tego może posłużyć relokacja przystanków lub ich likwidacja. Wykonawca będzie dążył do poprawy dostępności trans-

Wraca poł ączenie Cieszyn- Katowice!

portu kolejowego, czyli prawdopodobnie do utworzenia węzłów przesiadkowych z innymi środkami transportu. Chodzi tu o

Od 11 grudnia wraz z nowym rozkładem wraca bezpośrednie połą-

popularne systemy park&ride (parkuj i jedź)

czenie pomiędzy Cieszynem a Katowicami i Katowicami a Cieszy-

oraz bike&ride (parkuj rower i jedź). Ważnym

nem. Pociąg o nazwie „Olza” będzie kursował z Katowic o godzinie

aspektem jest także racjonalizacja kosztów

16:19, a z Cieszyna o 18:57 w każdą niedzielę. Czas przejazdu to nie-

eksploatacji infrastruktury, dostosowanie jej

co ponad 1,5 godziny. Cena jednego biletu dla studentów będzie wy-

do prognozowanych potrzeb pasażerskich.

nosiła 6,88zł. Pociąg zatrzyma się na przystankach:

Natomiast poprawa parametrów technicz-

Katowic Ligota, Katowice Piotrowice, Tychy, Pszczyna, Chybie,

nych będzie dotyczyć wymiany nawierzch-

Zebrzydowice, Kończyce Małe, Pogwizdów, Cieszyn Marklowice.

ni kolejowej na całym odcinku linii, remont obiektów inżynieryjnych, remont lub zakup nowych urządzeń sterowania ruchem kolejowym, remont lokalnych obiektów kubaturowych, czyli dworców i lokalnych centrów sterowania oraz wymiana lub odtworzenie linii trakcyjnych.

Wykonawca projektu rewitalizacji „wiślanki” podał wstępne propozycje utworzenia nowych przystanków oraz likwidacje jednego z nich. Tymi nowymi miały by być przystanki takie jak: Cieszyn Uniwersytet, Godziszów, Skoczów Osiedle oraz Goleszów Strefa Przemysłowa. Przystankiem zaproponowanym do likwidacji jest Cieszyn Mnisztwo.

W dyskusji, która nastąpiła po prezentacji, poruszonych zostało kilka ważnych tematów. Jednym z nich było zwiększenie promieni łuków oraz przedłużenie torów stacyjnych tak, aby można je było wykorzystywać dla pociągów towarowych. Pojawiły się również rozważania na temat budowy nowych wiaduktów, w takich miejscach, gdzie natężenie ruchu drogowego jest coraz

Rewitalizacja dworca w Cieszynie potrzebna od zaraz.

Foto: Dominika Rychły

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

27

MIJANKA NA RYNKU

Nowa nadzieja dla piłki nad Olzą Dominika Rychły

Cieszyński sport zawsze będzie nam się kojarzył z TS Piast. Jednak w miejsce tego już praktycznie nieistniejącego klubu powstały dwa nowe. Jednym z nich jest Cieszyński Klub Sportowy Piast, którego założycielem i jednocześnie prezesem jest Ireneusz Jeleń , były reprezentant Polski oraz zawodnik takich drużyn jak AJ Auxerre, czy Lille OSC, a przede wszystkim wychowanek Piasta Cieszyn.

Po turnieju miło jest przyjąć puchar z rąk byłego reprezentanta Polski.

Foto: Archiwum CKS Piast

Nowy klub był przede wszystim inicjatywą ro-

sierpniu. Na początku w klubie trenowało około

utworzenie grupy seniorów, o której marzy chy-

dziców. Najpierw poprosili o pomoc w porozu-

110 dzieci. Dziś po nieco ponad pięciu miesią-

ba każdy młody zawodnik. Jednak na to potrzeb-

mieniu się z władzami TS Piasta, który z powody

cach istnienia klubu jest ich już niemal 250. Te

ny jest czas, a także odpowiednie fundusze. Klub

wykrytych nieprawidłowości, nie uzyskał dotacji

liczby pokazują jak stopniowo rozwija się CKS,

pozyskał już kilku sponsorów. Otrzymał także

od miasta, co okazało się być początkiem jego

co jest jednym z jego założeń.

dotację od miasta, a o następną CKS będzie się

końca. Rodzice chcieli, żeby w Cieszyńskim spo-

Widać również jak bardzo Cieszyn potrze-

starał na początku przyszłego roku. I jak mówi

rcie zaczęło dziać się coś dobrego, żeby ich dzie-

bował miejsca, w którym dzieci mogłyby popra-

sam prezes, klub szuka sponsorów, którzy będą

ci mogło trenować w klubie, który stawia przede

wiać swoje umiejętności gry w piłkę. -Cieszę się,

mieli na względzie przede wszystkim dobro mło-

wszystkim na rozwój młodzieży i piłkę oraz w

że do klubu cały czas dołączają nowe dzieci, na

dzieży. W ostatnim czasie CKS we współpracy z

takim, który działa na zdrowych zasadach. Jed-

których rozwój stawiam w pierwszej kolejności.

FK Fotbal Trzyniec zorganizował pierwszą edycję

nak wielokrotne spotkania z władzami klubu nie

Chcę, żeby miały one dobre warunki do trenowa-

Mikołajkowego Halowego Turnieju Piłki Nożnej

poskutkowały. TS Piast zaczął coraz bardziej to-

nia, żeby treningi sprawiały im radość i z chęcią

„Na granicy” dla drużyn klubów sportowych w

nąć w długach. Jednym wyjściem było założe-

na nie uczęszczały. To dzieci są dla mnie priory-

roczniku U-12. Turniej obfitował we wspaniałe

nie nowego stowarzyszenia. -Zgodziłem się od

tetem w nowy stowarzyszeniu – dodaje Jeleń.

brameki, parady bramkarskie i oczywiście emo-

razu. Nie ukrywam, że po zakończeniu kariery

Najmłodszą grupą w klubie jest Piłkarski Start, w

cje. W przyszłości na pewno nie zabraknie tego

chciałem zrobić coś dla cieszyńskiego sportu,

której znajdują się dzieci od 3.5 roku, a treningi

typu wydarzeń.

żeby w końcu coś w nim poszło do przodu. To

polegają na zabawie i grach. Jest to okres oswaja-

Przed nowym cieszyńskim klubem spor-

tutaj przecież zaczynałem swoją przygodę z pił-

nia się z piłką. Natomiast na razie najstarszą grupą

towym jeszcze wiele do zrobienia. Jednak już

ką – mówi Ireneusz Jeleń. Tak właśnie powstał

są trampkarze, w której 13 i 14-letni chłopcy uczą

widać ogromne zaangażowanie ze strony jego

nowy klub, czyli Cieszyński Klub Sportowy Piast,

się umiejętności technicznych, doskonalą dry-

władz, jak i ze strony rodziców dzieci, które

który wprowadza nowe założenia i nową jakość

bling, podania, przyjęcia oraz prowadzenia piłki.

doskonalą swoje umiejętności pod skrzydłami

lecz swoją nazwę czerpie z tradycji piłki nad

Prawdopodobnie w przyszłym roku powstanie

CKS-u, czujnym okiem trenerów. A autorytet

Olzą. Został zarejestrowany dokładnie 1 lipca

grupa juniorów, do czego klub będzie się starał

Ireneusza Jelenia będzie inspirował wszystkich.

2016 roku, a właściwe działania rozpoczęły się w

stopniowo dążyć. Nie wykluczone jest również

Życzymy powodzenia.

28

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

MIJANKA NA RYNKU

My też chcemy zgarać w Lidze Mistrzów.

Foto: Archiwum CKS Piast

Śląskie Centrum Rehabilitacji i Prewencji ul Zdrojowa 6 49-450 Ustroń e-mail scr@scr-ustron.com.pl

Najserdeczniejsze życzenia

www.scr-ustron.com.pl

pięknych i niezapomnianych Świąt Bożego Narodzenia,

tel. 33 854 16 32

które przyniosą radość i wzruszenie oraz wzajemną życzliwość i optymizm.

33 854 41 85

Kolejny zaś rok 2017 niech będzie

33 854 25 86

czasem pokoju oraz realizacji osobistych marzeń.

W trosce o Państwa zdrowie chcielibyśmy również przypomnieć o możliwości korzystania z naszych usług w Oddziałach Rehabilitacyjnych i Poradniach. Dodatkowo od stycznia 2017r. w Śląskim Centrum Rehabilitacji i Prewencji zostaną uruchomione nowe usługi świadczone w: Poradni Wad Postawy - wykrywanie, diagnoza oraz leczenie wad postawy u dzieci i młodzieży.

Poradni Medycyny Sportowej - w zakresie sprawowania opieki zdrowotnej nad osobami uprawiającymi sport wyczynowo

Kolory CMYK: Zielony trójk¹t C-100 M-0 Y-100 K-6

Kolory PANTONE: Czerwone serce i napis C-0 M-94 Y-100 K-0

Zielony trójk¹t - 355 C (354 U - mat) Czerwone serce i napis - Warm Red C 2X (Warm Red U 2X - mat)

lub rekreacyjnie.

Poradni Geriatrycznej - w zakresie zapewnienia fachowej opieki medycznej dla pacjentów w starszym wieku, wymagających wielokierunkowych działań: lekarskich, pielęgniarskich, rehabilitacyjnych i psychologicznych.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

29

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

Pan Darek przekracza granice Przykład Pana Darka Plinty pokazuje, że można wrócić do normalności, nawet gdy się wydaje, że los nie daje nam na to już żadnej szansy. Pomimo całkowitego paraliżu spowodowanego wypadkiem drogowym, po wielu latach terapii i ciężkiej, pełnej samozapracia pracy, dziś Pan Darek funkcjonuje niemal normalnie i czuje się życiowo spełniony.

Pan Dariusz Plinta w sali sesyjnej cieszyńskiego ratusza.

Foto: Fryderyk Dral

Wracając z pracy do domu na rowerze Pan

oraz łucznictwo. Pan Darek w trybie ekster-

problem przekraczania granic, który dotknął

Dariusz Plinta doznał nieszczęśliwego wy-

nistycznym zdobył wykształcenie średnie, a

go osobiście. Rodzina Pana Darka częściowo

padku. Uderzenie głową w asfalt spowodo-

po maturze kontynuował swoją edukację w

mieszka po czeskiej stronie granicy i zawsze

wało uraz rdzenia kręgowego na odcinku

Wyższej Szkole Finansów i Prawa w Bielsku-

go ciekawiło, dlaczego tak naprawdę nie

szyjnym kręgosłupa. W wyniku tego wypad-

-Białej, która na szczęście była dostosowana

może przechodzić przez most graniczny o

ku Pan Darek został całkowicie sparaliżowa-

dla osób niepełnosprawnych. Licencjat uzy-

każdej porze, bez żadnej kontroli. Dopiero

ny, stracił czucie w rękach, nogach oraz w

skał z rachunkowości, a tytuł magistra obro-

po wejściu Polski i Czech do Unii Europej-

klatce piersiowej. Wydawać by się mogło,

nił w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrz-

skiej i przystąpieniu do strefy Schengen jest

że wypadek przekreślił jego dalsze życiowe

nego. Tematem jego pracy magisterskiej był

to w pełni możliwe tak jak dzisiaj.

szanse. Długo trwał czas leżenia w szpita-

„Euroregion Śląska Cieszyńskiego - Tesin-

- Z przeprowadzonych przeze mnie ba-

lach i żmudnej rehabilitacji. Jednak upór i

skie Slezsko - Rozwój integracji społecznej

dań wynika, że wśród młodzieży mało od-

zaangażowanie Pana Darka doprowadziły

w strefie transgranicznej”. Temat zaintere-

czuwalna jest granica między Polską i Cze-

do tego, że dzisiaj jest w stanie poruszać się

sował cieszyńskiego burmistrza Ryszarda

chami. Młodzi ludzie są przyzwyczajeni do

za pomocą kul łokciowych. Warto dodać,

Macurę, który postanowił wyróżnić Pana

tego, że mogą swobodnie przechodzić przez

że nie porzucił również swoich sportowych

Darka zapraszając go na jedną z sesji Rady

mosty na Olzie do sąsiedniego kraju - pod-

pasji i nadal może spędzać aktywnie czas.

Miejskiej. Cieszyńscy radni mogli się prze-

sumowuje Pan Dariusz.

Uprawia kolarstwo na trójkołowym rowerze

konać jak bardzo jest ważny dla Pana Darka

30

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

(domaz)

BOCZNY TOR

Chcą zlikwidować nasz dom!

Małgorzata Bryl

Ustrońscy radni z Komisji Budżetu i Przestrzegania Prawa rozważają likwidację Miejskiego Domu Spokojnej Starości. Po ich wrześniowym wniosku do urzędu posypał się grad protestów. Sprawa ciągnie się do dziś.

Pensjonariusze MDSS-u w Ustroniu reagują ze zdumieniem i oburzeniem.

Foto: Arch. SPOT

Komisja Budżetu i Przestrzegania Prawa

warunków lokalowych i dotychczasowej

Pan Paweł był więźniem obozu koncen-

Rady Miasta Ustroń wnioskuje do Burmi-

opieki są zadowoleni. Większość seniorów

tracyjnego, po II wojnie światowej wrócił do

strza Miasta Ustroń o rozważenie możli-

pochodzi z Ustronia lub są w nim zakorze-

Ustronia i przez wiele lat pracował na Śląsku

wości likwidacji MDSS-u w Ustroniu” - tak

nieni, i zmiana otoczenia to dla nich dra-

Cieszyńskim, m.in. w Kuźni Ustrońskiej. Był

zaczyna się wniosek pięcioosobowej komi-

mat. Z kolei kierownictwo MDSS-u podlicza,

zaangażowanym w sprawy Ustronia działa-

sji Rady Miasta. Wniosek poparło 4 radnych,

że z likwidacji placówki nie będzie żadnej

czem, to m.in. dzięki jego staraniom dawny

a 1 wstrzymał się od głosu. Radni wskaza-

oszczędności dla samorządu Ustronia, a

dom wczasowy przy ulicy Słonecznej 10 stał

li we wniosku, że chodzi im o zapewnie-

wręcz będzie on musiał dołożyć jeszcze wię-

się w latach 90. ubiegłego wieku Miejskim Do-

nie mieszkańcom lepszych warunków by-

cej niż dokłada obecnie. Gdzie tu zatem sens?

mem Spokojnej Starości w Ustroniu. Odzna-

towych, a także oszczędności dla miasta

czony najwyższymi państwowymi i samo-

Ustroń. Budynek MDSS w Ustroniu będący

rządowymi wyróżnieniami. Pensjonariuszem

własnością miasta, miałby być dzierżawiony, z kolei seniorzy mieliby przenieść się do domów seniora w innych gminach. Zda-

Protesty na biurku burmistrza i Rady

niem radnych, przeprowadzka kilka kilome-

Domu jest od dwóch lat. W swoim pokoju przechowuje publikacje na temat Ustronia, których jest współtwórcą, a także archiwalne zdjęcia z momentu wyzwolenia obozu kon-

trów dalej np. do prywatnego domu senio-

Pan Paweł:

centracyjnego przez wojsko amerykańskie.

ra Paraiso w Brennej dla nikogo nie będzie

- Ja myślę, że to wynika z tego, że w Ra-

Chce zostać w Ustroniu do końca swoich dni.

problemem. Jak się okazuje, problem jest.

dzie Miasta Ustronia już nie zasiadają praw-

Pensjonariusze MDSS-u w Ustroniu re-

dziwi ustroniacy. Bo prawdziwi ustroniacy

Pani Zofia:

agują ze zdumieniem i oburzeniem, bo z

nigdy nie zrobiliby nam czegoś takiego.

- Może i dla nich dziesięć kilometrów w

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

31

BOCZNY TOR tę czy w tamtą stronę nie ma znaczenia, ale

opieki jest normą, bo np. w Cieszynie wynosi

kości ok. 470 tys. złotych na rok. Gdy po li-

dla nas ma.

2945 zł, w Strumieniu - 3622 zł, w Skoczowie

kwidacji MDSS seniorzy z Ustronia przenio-

Pani Zofia również pochodzi z Ustronia,

- 3012 zł.

są się do prywatnej placówki, w najlepszym

jak podkreśla - z dziada pradziada. Zanim

Warto tu też podkreślić, że samorząd

razie będą dopłacać ponad 600 tys. złotych

przeszła na emeryturę, wiele lat wykonywa-

Ustronia nie pokrywa wszystkich rocznych

lub więcej. Gdzie tu sens? - pyta Ilona Nie-

ła prace biurowe, była księgową i sekretarką,

kosztów działania MDSS. Największą część

doba.

podobnie jak pan Paweł pracowała w Kuźni

tych kosztów opłacili bowiem sami pensjo-

Ustrońskiej. W Domu mieszka już od ośmiu

nariusze, regulując kwotę ok. 817 tys. złotych

lat. Na ścianach korytarzy Domu, jak i w po-

(wpłaty mieszkańców za pobyt plus dopła-

koju pani Zofii wiszą jej liczne prace plastycz-

ta do leków). Zaś dotacja roczna z miasta

ne, które lubi wykonywać w wolnej chwili.

Ustronia do funkcjonowania MDSS wyniosła

W jej pokoju jest kolorowo - dużo kwiatów

w 2015 roku w zaokrągleniu 470 tys. złotych.

i obrazów, a na krześle leży włóczka, bo pani

Reszta została pokryta z dotacji Starostwa Po-

Radni ustrońscy z Komisji Budżetu i

Zofia lubi też robić na drutach. Chce zostać w

wiatowego (ok. 69 tys. złotych), jak i dotacji

Przestrzegania Prawa zawnioskowali do bur-

Ustroniu do końca swoich dni.

unijnych.

mistrza Ustronia o „rozważenie możliwości

Komentarze samorządowców Ustronia

Pensjonariusze Domu, łącznie 38 miesz-

Ilona Niedoba jest kierownikiem Miej-

likwidacji MDSS-u w Ustroniu”. Pytamy prze-

kańców, doskonale wiedzą, co się dzieje.

skiego Domu Spokojnej Starości w Ustroniu

wodniczącego tej komisji radnego Grzegorza

Stworzyli petycję, którą podpisali i wysłali na

od 2003 roku i jak przyznaje, pomysł z roz-

Krupę, dlaczego został złożony taki wniosek. -

adres burmistrza i Rady Miasta. W petycji se-

ważaniem likwidacji tej placówki pojawia się

Chciałbym tu bardzo mocno podkreślić, że

niorów czytamy m.in.: „W swej nazwie Dom

w samorządzie po raz pierwszy. Po wniosku

my nie zawnioskowaliśmy o likwidację tej

zawiera określenie „Spokojnej Starości”. Do

radnych Niedoba na prośbę burmistrza przy-

placówki. Naszym celem jako komisji było

tej pory Dom był właśnie taki, lecz teraz

gotowała informację, z której wynika, że po

poruszenie dyskusji na temat przyszłości

spokój nasz, mieszkańców, został w poważ-

likwidacji placówki koszty utrzymania pen-

funkcjonowania tego miejsca. Komisja nie

nym stopniu zakłócony”.

sjonariuszy tylko by wzrosły. Po pierwsze

może wystąpić z zapytaniem, a jedynie

dlatego, że opłata za pokoje w prywatnym

wnioskiem lub opinią, więc stworzyliśmy

zuje mi inne pisma i petycje, jakie od począt-

domu seniora jest wyższa niż w publicznym

wniosek - mówi w rozmowie z naszą redak-

ku października zostały w tej sprawie wysłane

tj. samorządowym. Po drugie dlatego, że pry-

cją radny Grzegorz Krupa. Radny podkreśla,

do urzędników. Można by już z tego złożyć

watny dom w podstawowej cenie oferuje za

że koszt prowadzenia MDSS-u to niemały

pokaźnych rozmiarów książkę. Wobec rozwa-

małą liczbę zabiegów rehabilitacyjnych i nie

wydatek budżetu miasta, więc samorządow-

żania likwidacji Domu zaprotestowały także

opłaca kosztów za leki oraz pampersy - a to

cy postanowili wnikliwie się temu przyjrzeć.

lokalne parafie kościołów: katolickiego, ewan-

nie małe koszty miesięczne. Większości pen-

Radny podkreśla też, że po niedawnej wizy-

gelicko-augsburskiego i zielonoświątkowego.

sjonariuszy z Ustronia musiałoby zatem sko-

tacji domu seniora Paraiso w Brennej zauwa-

Jeśli Dom zostanie zlikwidowany, pracę straci

rzystać z dopłat ze środków budżetu MOPS,

żył, że warunki MDSS-u są o wiele gorsze. -

też 35 pracowników placówki. - Zaproszenie

tj. średnio ok. 300 zł miesięcznie od osoby.

Składając ten wniosek, chcemy zapytać o

Kierowniczka Domu, Ilona Niedoba poka-

tu TVP to ostateczność. Miejmy nadzieję,

Po trzecie dlatego, że prywatny ośrodek na-

przyszłość tej placówki, jak to może działać

że zapędy niektórych radnych w sprawie

stawiony na zysk z czasem będzie podnosić

w przyszłości. Póki co niczego nie przesą-

likwidacji placówki zostaną ukrócone i nie

opłaty, zaś samorząd nie miałby nad tym żad-

dzamy, chcieliśmy tylko zdobyć informa-

będziemy już musieli tego robić - przyznaje

nej kontroli.

cje. Niektórzy radni nie rozumieją, że nam

Niedoba.

Likwidacja MDSS-u a finanse

- Na pewno będą kolejni seniorzy w

zależy na merytorycznej dyskusji, a nie na

Ustroniu, którzy z powodu zbyt niskich

przerzucaniu się emocjonalnymi argumen-

emerytur będą potrzebowali pomocy i

tami - dodaje Krupa. Pełny wniosek radnych

wsparcia finansowego samorządu. Likwi-

wraz z argumentacją załączamy pod artyku-

dacja MDSS tego nie zmieni. Lepiej, by to

łem. Szerokie wyjaśnienie do tej sprawy rad-

wsparcie było oferowane na miejscu, w

ny Krupa podał również na sesji wrześniowej

Kierownictwo MDSS przekazuje naszej

jednostce samorządowej, która podlega

Rady Miasta.

redakcji zestawienie finansowe tej publicz-

kontroli finansowej RIO, Komisji Rewizyj-

Jak dowiaduje się nasza redakcja, aktual-

nej placówki. Za rok 2015 utrzymanie MDSS

nej Rady Miasta i Skarbnika Miasta Ustro-

nie burmistrz Ustronia przygotował radnym

w Ustroniu kosztowało w zaokrągleniu 1 mln

nia - podkreśla Niedoba. Aktualnie wszystkie

komplet informacji na temat funkcjonowa-

356 tys. zł. Z wydatkami inwestycyjnymi daje

miejsca w placówce są zajęte, a najczęściej

nia MDSS-u. Na najbliższym posiedzeniu 25

to koszt utrzymania jednego pensjonariu-

jest kilkuosobowa kolejka zainteresowa-

października Komisja Budżetu ma się z nimi

sza w wysokości 3023 zł na miesiąc. W skali

nych.

zapoznać. Na pytanie naszej redakcji, czy po

powiatu wydatek tej wysokości na jedne-

- Radni, którzy wnioskują o likwidację

zapoznaniu się z materiałem radni przewidu-

go podopiecznego w publicznych domach

MDSS, chcą pozbyć się wydatków w wyso-

ją ciąg dalszy tej sprawy, Krupa odpowiada:

32

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

BOCZNY TOR „Oczywiście, będziemy dalej o tym rozma-

śnie radni z tego komitetu złożyli wnio-

cji, jak i wszystkie opinie społeczności w

wiać, by wypracować perspektywiczny plan

sek o rozważenie możliwości likwidacji

tej sprawie. Teraz radni podejmą decyzję,

działania samorządu w sprawie tej placów-

MDSS-u - mówi Malina w rozmowie z na-

co dalej - dodaje.

ki. Nie po to składaliśmy ten wniosek, żeby

szą redakcją. Na nasze pytanie, czy zatem

Dalszym ciągiem może być inicjatywa

teraz zamieść wszystko pod dywan”.

radni ze „Wspólnie dla Ustronia” przygotują

uchwałodawcza radnych w sprawie likwi-

Zupełnie innego zdania jest ustroński rad-

projekt uchwały w sprawie likwidacji pla-

dacji. Jednak jak dowiadujemy się, bur-

ny Stanisław Malina, który twierdzi, że MDSS

cówki i ostatecznie ją przegłosują, Malina

mistrz taki projekt zaopiniuje negatywnie,

musi działać dalej i nie ma sensu rozważać

odpowiada: „Byliby samobójcami, gdyby to

z kolei sam takiej uchwały nie przygotuje.

innych możliwości. Argumentami radnego

zrobili”. Sprawa rozważania likwidacji MDSS-

- Z mojej strony taka inicjatywa nie wyj-

są m.in.: MDSS powstał w latach 90. niema-

u wywołała oburzenie wśród społeczności

dzie, bo uważam, że ta instytucja jest w

łym wysiłkiem społecznym i finansowym dla

miasta i regionu.

mieście potrzebna, spełnia swoją funkcję

Burmistrz Ustronia Ireneusz Szarzec

i planowane oszczędności dzięki likwida-

realizując potrzeby mieszkańców, Dom jest

komentuje tę sprawę: - W moim zakresie

cji nie są w stanie zrekompensować skut-

potrzebny w starzejącym się społeczeństwie,

nie ma decyzyjności co do likwidowania

ków społecznych takiej decyzji - mówi

dlatego należy usprawniać jego działanie,

Miejskiego Domu Spokojnej Starości w

burmistrz Ustronia, Ireneusz Szarzec. - To

ale nie likwidować. Radny Malina wnioskowi

Ustroniu, taką decyzję może podjąć tylko

jest żywy organizm, więc bardzo niebez-

Komisji budżetu sprzeciwił się już podczas

Rada Miasta. Nawet jeśli do tego dojdzie,

pieczne są takie eksperymenty i tylko ra-

wrześniowej sesji Rady Miasta, a do chwili

to na pewno nie szybko, bo od strony

chunkowe potraktowanie tego aspektu,

miasta, Dom do dzisiaj spełnia swoją rolę,

obecnej złożył także w tej sprawie dwa wnio-

technicznej i formalno-prawnej jest to

bo to prowadzi do mylnych wniosków.

ski, a także interpelację. Jak samorządowiec

proces długotrwały - informuje Szarzec

Staraliśmy się w dokumentach przekaza-

informuje naszą redakcję, jego wnioski pod-

w rozmowie z naszą redakcją. - Póki co

nych komisjom Rady to właśnie pokazać.

czas październikowej Komisji Oświaty i Komi-

nie było ze strony radnych inicjatywy

Mam nadzieję, że radni podejdą do tego

uchwałodawczej w sprawie likwidacji tej

teraz odpowiedzialnie i będziemy roz-

sji Zdrowia zostały przyjęte.

Sytuacja pokazuje, że w Radzie Miasta

placówki, a jedynie wniosek o rozważe-

mawiać, być może zmieniać formułę tej

nie ma zgody co do przyszłości MDSS-u.

nie możliwości likwidacji. W związku z

placówki, ale prosta jej likwidacja moim

- Większość w Radzie Miasta mają radni

tym przygotowałem radnym na komisje

zdaniem byłaby bardzo szkodliwa - do-

z komitetu „Wspólnie dla Ustronia”, więc

materiały informacyjne, w tym także sy-

daje.

mogą wszystko przegłosować, a to wła-

mulacje finansowe i skutki takiej likwida-

Większość pensjonariuszy pochodzi z Ustronia i jak podkreślają, chcą tu zostać do końca życia.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Foto: Arch. SPOT

33

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

Aktywni seniorzy Wiesława Walkowska

Seniorzy to jedna z najbardziej aktywnych grup społecznych (może nawet bardziej aktywna niż ludzie w przedziale wiekowym 18-30 lat). Jak samorządy, szereg organizacji i instytucji mogą wykorzystać tę inicjatywność seniorów?

Starzenie się społeczeństw to największy pro-

Ja realizację polityki senioralnej widzę jako

tywizować i angażować do działań społecznych

blem państw wysokorozwiniętych. Wydłuża

działania międzypokoleniowe. Wtedy będzie

uwzględniających ich przyzwyczajenia, stan

się średnia długość życia, co jest oczywiście

można mówić o korzystaniu w pełni z poten-

zdrowia i problemy związane z wiekiem, ich

powodem do dumy, a drugiej strony obniża się

cjału, przekazywaniu wiedzy, doświadczenia a

system wartości i tym podobne czynniki.

poziom urodzeń, który nie daje prostej zastępo-

także uczenia się relacji w coraz starszym spo-

walności pokoleń. W Polsce taka sytuacja ma

łeczeństwie.

W naszym kraju istnieje cały katalog dobrych praktyk, który może być wskazówką dla

miejsce od lat 90 ubiegłego stulecia. Problem

To prawda, że seniorzy w powiecie cie-

samorządów, osób pracujących z seniorami i

jest oczywiście o wiele bardziej złożony i wy-

szyńskim są grupą bardzo aktywną. To nie tylko

samych seniorów jak korzystać z ich potencjału.

maga szerszego omówienia.

Uniwersytet III Wieku, to liczne stowarzyszenia,

To z pewnością wolontariat, tzw. Banki Czasu,

porównywalne

kluby, koła przy parafiach a na wsiach koła go-

aktywizacja przez edukację, promocja lokal-

wskaźniki demograficzne w stosunku do Wo-

spodyń wiejskich i tym podobne. To bardzo do-

nych tradycji, ginących zawodów, budowanie

jewództwa Śląskiego. W tym liczącym ponad

brze działające organizacje jednak za mało jest

więzi społecznych i pozytywnego wizerunku w

177 tys. mieszkańców regionie 61,6% mieszkań-

w nich kontynuacji pokoleniowej. Organizacje te

projektach, to także większa współpraca z orga-

ców jest w wieku produkcyjnym, 18,9% w wieku

powinny współpracować z dziećmi, młodzieżą

nizacjami pozarządowymi. Nie mogę nie wspo-

przedprodukcyjnym, a 19,5% mieszkańców w

aby nie było tzw. „dziury pokoleniowej” w ich

mnieć o zaangażowaniu seniorów w ekonomię

wieku poprodukcyjnym. Tu znowu muszę do-

działalności. Uważam, że w najbliższych latach

społeczną (przykłady w skali kraju spółdzielni

dać, że Polska jest jednym z najszybciej starze-

swoją działalność powinny „przemodelować”

socjalnych) oraz we współczesne technologie

jących się państw, a w Województwie Śląskiem

UTW i aktywne grupy osób starszych w innych

informacyjne. Proszę zwrócić uwagę, że każde

proces starzenia się społeczeństw przebiega

podobnych organizacjach. Są to grupy seniorów

następne pokolenie wkraczające w wiek senio-

stosunkowo szybko. W 2050 r. na Śląsku me-

z największym kapitałem społecznym, który w

ralny będzie coraz lepiej wykształcone, a tym

diana wieku (wiek środkowy) będzie wynosiła

zdecydowanie za małym stopniu przekazywa-

samym będzie mogło przekazywać nie tylko

53,4 lata i będzie wyższa o 0,9 roku niż dla Polski

ny jest dalej. Nie lubię słowa „wykorzystywany”,

tradycję i doświadczenia życiowe ale być men-

ogółem. Systematycznie zwiększa się odsetek

bowiem budzi negatywne skojarzenia a tu nie o

torami czy też tutorami w nauce i rozwijaniu pa-

osób w wieku poprodukcyjnym w stosunku do

to chodzi.

sji dzieci i młodzieży.

Powiat

cieszyński

ma

osób znajdujących się na rynku pracy. Rodzi to

Dla seniorów w ostatnich latach bardzo wie-

Uniwersytet to doskonałe miejsce dla działań

wiele problemów i wyzwań społeczno-gospo-

le się robi a oni przy dobrej organizacji, wspie-

międzypokoleniowych. Moim marzeniem jest

darczych. Nie jest to jednak powód do rozpaczy

raniu ich, czasem podsuwaniu pomysłów mogą

stworzenie przy naszym Wydziale międzypoko-

ale do konkretnych działań, bowiem seniorzy to

dużo nauczyć młodych, a także wnieść wiele

leniowej akademii wolontariatu i przedsiębior-

grupa z ogromnym potencjałem, który można

do swoich grup wiekowych, które potrzebują

czości lub międzypokoleniowego inkubatora.

zagospodarować. Realizacja silver economy

wsparcia. Pamiętać należy, że seniorzy dyspo-

Starość to wielki przywilej i nie wszyscy

(srebrnej gospodarki) w Europie i na świecie stała

nują ogromną wiedza pragmatyczną, posiadają

mogą jej doświadczyć, stąd też należy ją cenić

się faktem i dotyczy to również Polski. Najważ-

zdobywane latami doświadczenie, które naj-

i pracować na nią przez całe życie. Aby starość

niejsze przesłania dla realizacji polityki senioral-

częściej okazuje się bezcenne. To także kompe-

nie była obciążeniem należy mówić o niej od

nej zostały zawarte w rządowym dokumencie,

tencje społeczne, umiejętność postępowania w

najmłodszych lat. Świadomie, zdrowo i aktyw-

Założenia długofalowej polityki senioralnej na

trudnych i kryzysowych sytuacjach, to nie tylko

nie żyć to zadanie stojące przed każdym pokole-

lata 2014-2020. W Województwie Śląskim przy

znajomość ludzkich postaw ale także szereg

niem. Nie jesteśmy na tym świecie aby brać ale

Marszałku Województwa została powołana Ślą-

kontaktów społecznych, których dzisiaj mamy

aby dawać, wtedy możemy doświadczać pełni

ska Rada ds. Seniorów a większość gmin - w tym

deficyt. To również pasje i zainteresowania, któ-

człowieczeństwa.

Cieszyn - już powołały Rady Seniorów. Widać,

re są skarbnicą wiedzy dla młodszych pokoleń.

Myślę, że jest to dobry przyczynek do dysku-

że władze dostrzegają problem i widzą koniecz-

W końcu to także wolny czas, który może być

sji z samorządami i lokalnymi decydentami oraz

ność realizacji polityki senioralnej uwzględniają-

wykorzystany z pożytkiem dla innych. Uważam

różnymi grupami społecznymi w tym także z

cej lokalne uwarunkowania.

jednak, że tę liczną grupę społeczną należy ak-

seniorami.

34

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

35

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

BEZ NAGONKI I LINCZU ROZMOWA Z KRYSTIANEM LEGIERSKIM

Problem pedofilii wśród księży katolickich wydaje się tematem niegasnącym. Można odnieść wrażenie że jest to niekończąca się, straszna opowieść, której z jakichś powodów nikt nie potrafi zatrzymać, choć nawet sam papież Franciszek zajmuje bardzo jasne stanowisko w tej sprawie. Czyżby niektórzy nie wiedzieli problemu? Nie czuli się winni lub już za życia rozgrzeszeni? A może – aż strach pomyśleć – uważają, że przecież nic złego się nie dzieje, a ofiary wyolbrzymiają problem? W niniejszym wywiadzie spróbujemy dotknąć tematu z trochę innej perspektywy. Nikogo nie oceniając.

Patrycja Cichy-Szept

i babci, z jedyną i niepowtarzalną kuchnią,

K.L.

Co może opowiedzieć pan o swoim dzieciń-

z zapachem ciasta, troską o życie i zdrowie

Tak, ale ta jedna mała rysa na moim życiory-

stwie, o miejscu, w którym pan dorastał?

chłopca jakim byłem mieszkając w Konia-

sie była tak wielka, że pozwoliła mi – całkiem

kowie. Nie brakowało mi niczego do szczę-

niechcący – pomóc innym i jednocześnie tak

ścia.

mała, że nie okaleczyła mnie na całe życie. By-

Krystian Legierski Wychowałem się w małej, malowniczej wsi

łem małym chłopcem, moje pełne barw i słoń-

w Beskidach. Ta wieś kojarzy mi się z cie-

P.C-S

płem, pięknymi widokami, wspólnotą, tra-

A jednak w życiorysie tego małego chłopca z

stop-klatce, a ja, jak każde dziecko w takiej sytu-

dycją. Kojarzy mi się z opowieściami mamy

Koniakowa powstała rysa…

acji nie wiedziałem co zrobić, jak zareagować?

36

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

ca życie pewnego dnia zatrzymało się jakby w

PRZYSTANEK CZŁOWIEK Powiedzieć mamie? Zapytać kolegów, czy oni

mantrę jedno zdanie, zdanie, które jest obok

P.C-S

też… Nie miałem pojęcia jak ten mały człowiek,

„kocham cię” najważniejszym co może usły-

A potem nastąpiły długie lata ciszy…

którym byłem wtedy powinien się zachować.

szeć dziecko i czego jak tlenu potrzebuje, po-

Nikt mnie tego nie uczył, nikomu przecież nie

wtarzajmy każdego dnia, lub jak trzeba kilka

K.L.

przyszłoby do głowy, żeby edukować własne

razy dziennie: „Cokolwiek się stanie, jestem po

Przez wiele lat milczałem. Być może, gdybym

dziecko na temat, jak ma się zachować, gdy

twojej stronie”. Dziecko musi czuć, że jego ro-

poruszył ten temat wcześniej, - jakkolwiek to

będzie molestowane przez dorosłego, nie mó-

dzice zawsze będą dla niego wsparciem nawet

górnolotnie czy sprawczo zabrzmi – urato-

wiąc już o osobie duchownej. Przecież takich

jeśli porządnie nabroi, nie odwrócą się od nie-

wałbym przed niekończącym się bólem, jaki

tematów się nie porusza, nie mówi się o tym,

go. To, co dzieje się w życiu dziecka, to że jest

mają ofiary pedofilów – przynajmniej kilka

tego nie omawia się na lekcjach w szkole! Ani

ono niegrzeczne, nieposłuszne, krnąbrne, czy

osób. Nie każdy radzi sobie z takim bólem,

w czasach, gdy byłem dzieckiem ani obecnie.

wycofane nie świadczy o jego winie. To wynik

ja sobie z nim poradziłem, przepracowałem

tego, co dzieje się w jego życiu. Żadne zacho-

P.C-S

i przemieniłem w coś dobrego. Mówię o tym,

wanie, które nam dorosłym się nie podoba nie

co mnie spotkało i usiłuję wprowadzić do

Problem molestowania dzieci wypływa wte-

bierze się z powietrza.

szkół elementy edukacji o seksualnych zagro-

dy, gdy już to co najgorsze nastąpiło, gdy jakiś

żeniach. Z marnym jednakże skutkiem.

chłopiec, czy dziewczynka padła ofiarą pedofila.

K.L.

Ale wtedy jest na wszystko za późno. Owszem,

Przyszedłem tego dnia z kościoła, rzuciłem

spotkało. Przypomniał sobie po tylu latach?

mówić trzeba ponieważ dzięki temu i rodzice i

ubraniem ministranta i powiedziałem, że ni-

– szeptali ludzie we wsi i oczywiście stawali

dzieci stają się czujniejsi, mogą po prostu wyjść

gdy więcej do kościoła nie pójdę. Mama pró-

po stronie księdza. Znaczna część ludzi boi

z przysłowiowej zakrystii i trzasnąć drzwiami.

bowała ze mną rozmawiać, potem poszła do

się prawdy, a ja tę prawdę obnażyłem świa-

Cały czas zastanawiam się, dlaczego dziecku

księdza. Niczego się nie dowiedziała, ot wy-

tu. Oddźwięk mojej historii, poza tym, że do-

nie mówimy: broń się, krzycz, walcz, nie po-

bryki małego chłopca. Czy przyszło mamie

wiedziała się w końcu prawdy moja mama,

zwól sobie, uciekaj, trzaskaj drzwiami i na ko-

na myśl, że to nie ja „narozrabiałem”? czy jaki-

był dość mizerny. Dopiero po dwóch latach,

niec powiedz głośno o tym, co cię spotkało. Nie

kolwiek rodzic, opiekun pomyślałby: A może

odezwał się chłopak, który przeżył to samo.

robimy tego, ponieważ się wstydzimy. Bo się

to nie dziecko jest niegrzeczne? Może pro-

Potem kolejny i kolejny. Okazało się, że nie

boimy, co powiedzą ludzie, bo krzywdzeni czu-

blem jest po drugiej stronie? W naszych szko-

jestem sam! Że nie ja jedyny. Zaczęły się do

jemy się gorsi. Bo w podświadomości czai się

łach nie ma edukacji seksualnej, nie mówi się

mnie zgłaszać osoby, których rodziny do-

jakiś zł duch, który mówi: „a może to wszystko

o takich sprawach, po to, żeby ludzie się nie

tknęło podobne nieszczęście, zrozumiałem,

twoja wina? Może gdybyś się inaczej zachował,

zgorszyli. A jest to ślepa uliczka, która prowa-

że tym, co mam zrobić, to właśnie mówić o

zachowała, ta sytuacja nie miałaby miejsca? A

dzi donikąd. Która daje przyzwolenie na to, by

tym i nagłaśniać, że takie rzeczy naprawdę

może jak powiem rodzicom, będą na mnie źli?”

molestowanie dzieci przez duchownych było

mają miejsce.

Mówmy swoim dzieciom i powtarzajmy jak

odwieczną tajemnicą Poliszynela.

Minęło 20 lat po tym, jak wyznałem, co mnie

Rozmawiała: Patrycja Cichy-Szept

Krystian Legierski w naszej rozmowie wielokrotnie podkreślał, jak waż-

krzywdę, zadać ranę, która nigdy do końca nie będzie mogła być

na jest edukacja. To, że są sytuacje, choroby społeczne, którym można

wyleczona.

zapobiegać. Że z dziećmi trzeba rozmawiać. Nie bać się dotykać trudnych tematów. Że szkoła powinna interesować się nie tylko progra-

Cokolwiek stało się w parafii w Koniakowie, lub – jak mówią niektó-

mem, który ma do zrealizowania, ale dzieckiem jako takim i problema-

rzy – cokolwiek się nie stało, bo przecież nic się nie stało i należy

mi jakie przynosi do tej szkoły w swoim plecaku.

bronić księdza i stawać za nim murem – dziecko nigdy nie kłamie,

Co zatem powinien powie dziecku rodzic? Przede wszystkim pytać i

dziecko nie jest w stanie wymyślić sobie czegoś tak strasznego. A

słuchać odpowiedzi. Czasami brak reakcji, milczenie jest także odpo-

im bardziej się milczy, tym jest podejrzenie, że straszliwszy los nas

wiedzią. Zadawać nie jedno, nie dwa, a dziesięć pytań, które mogą po-

dotknął…

móc dziecku się otworzyć. I nie chodzi tu o przysłowiowe „wiercenie dziury w brzuchu” tylko o wyczucie, delikatność, a jednocześnie nie

Co do władzy kościelnej, Krystian Legierski wypowiada się bardzo

odpuszczanie. To, że dzisiaj nie powie dlaczego jest smutne, złe, czy

otwarcie: Kościół katolicki komunikuje się ze swoimi wiernymi z po-

roztargnione, nie znaczy, że nie powie jutro, czy za miesiąc, powie!

zycji władzy. Jak więc inaczej mogą reagować dzieci, skoro rodzice

Tylko nie zaniechajmy pytań i nie przestawajmy się interesować.

boją się tego, co powie inny dorosły? A może zniżyć się do ludzi i zniżyć się do dziecka i nie występować z pozycji lepszego, bardziej

A jeśli jest wszystko dobrze? To mówmy – delikatnie – ale mówi-

uduchowionego, namaszczonego? Może być bardziej ludzkim, a

my o zagrożeniach. Nie bójmy się mówić o ciele, o seksualności, o

wtedy jest szansa, że dosięgnie nas światło boskie i tak karygodne

tym, że po prostu po świecie chodzą nie tylko dobrzy ludzie, ale też

sytuacje nigdy nie będą miały miejsca…

tacy, którzy są zwyczajnie źli i niebezpieczni, Którzy mogą zrobić

Patrycja Cichy-Szept

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

37

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

niewidomi są wśród nas Pierwsza Tyflokonferencja w Cieszynie Dominika Rychły

Przedrostek tyflo- oznacza wszystko co łączy się z niewidomymi i ślepotą. Przed miesiącem Na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwesytetu Śląskiego, odbyła się pierwsza w cieszynie Tyflokonferencja. Jej hasłem przewodnim było „Zobaczyć niewidzialne: Niewidomi we współczesnym świecie".

Uczestnicy pierwszej tyflokonferencji na UŚ

Foto: Jerzy Pustelnik

Konferencję otworzył, prof. dr hab. Zenon

rymi powinno zajmować się kilku specjalistów,

osob niepełnosprawnych. Brakuje specjali-

Gajdzica dziekan WEiNoE, który zaznaczył

a nie tylko jedna osoba. Kolejnym ważnym

stycznych podręczników, innych materiałów

w swoim przemówieniu, że tyflokonferencja

tematem spotkania był brak wyższych szkół

czy pomocy naukowych, które ułatwiałyby

jest bardzo ważnym przedsięwzięciem dla

specjalistycznych, dostosowanych dla osób

naukę osobom niewidomym.

rozwoju pedagogiki specjalnej na Uniwersy-

niewidomych, które chciałyby się nauczyć nie

tecie Śląskim. Ważnym tematem konferencji

tylko podstawowych umiejętności, ale rów-

prezentacja i wystawa pomocy dydaktycz-

były trudności z jakimi na co dzień spotykają

nież rowinąć swoją wiedzę na przykład przez

nych sprzed 250 lat. Można było zobaczyć

się osoby niewidome, których w okręgu Ślą-

studia lub kursy. Jednak podstawowym pro-

między innymi pierwsze Pismo Święte w

skim Polskiego Związku Niewidomych jest

blemem jest brak gotowości świata na przyję-

języku Brailla, list młodego Louisa Brailla

ponad 7 tysięcy. Jest to grupa ludzi dla któ-

cie tych ludzi w życiu społecznym i brak chęci

z koncepcją swojego pisma kropkowego i

rych niezbędne jest wsparcie oraz rehabilita-

nauczania, ponieważ pokutuje przekonanie o

jego pierwszy elementarz. Ciekawostką były

cja. Polegać ona powinna na wielogodzinnej

tym, że niewidomi mają w naszym społeczeń-

również kilkuset letnie mapy, stworzone

nauce podstawowych czynności życiowych

stwie za mało szans na godziwe życie i rozwój.

specjalnie dla osób niewidomych.

oraz poruszania się w przestrzeni publicznej.

Brakuje nadal odpowiednich form nauczania.

Organizatorami Pierwszej Tyflokonferencji

Obecnie w codziennym życiu osób niewido-

Często używanymi na zajęciach pomocami

było Koło Naukowe Pedagogów oraz Zakład

mych pomagać może rowijająca się wciąż

dydaktycznymi są prezentacje multimedial-

Pedagogiki Specjalnej przy Uniwersytecie Ślą-

technologia, jednak przede wszystkim po-

ne, z których niewidomy tak naprawdę nie ma

skim w Cieszynie wraz z cieszyńskim kołem

trzebne są do tego środki oraz wielogodzinne

możliwości korzystania. Często pojawia się

terenowym Polskiego Związku Niewidomych

zajęcia rehabilitacyjne, na których niewidomi

niechęć ze strony wykładowców, którzy nie

i Stowarzyszeniem Wsparcia Społecznego „Fe-

mogli by przyswoić umiejętność korzystania

zawsze sprzyjają niewidomym, na przykład

niks” z Cieszyna.

z takich urządzeń. Na razie, niestety, nie ma

jeżeli chodzi o nagrywanie wykładów. Więk-

kompletnego wsparcia dla tej grupy osób, któ-

szość kursów i zajęć nie uwzględnia specyfiki

38

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Podczas konferencji odbyła się także

PRZYSTANEK CZŁOWIEK

Marek Jakubowski prezentuje pomoce naukowe dla niewidomych sprzed 250lat

Foto: Jerzy Pustelnik

Nowe szkolenia i kursy dla niewidomych Szkolenia i kursy, spotkania z psychologiem, doradcą zawodowym, prawnikiem, grupy wsparcia dla osób niepełnosprawnych, szkolenia z zakresu umiejętności społecznych, imprezy integracyjne oraz wizyty studyjne, m.in. w Zakładach Aktywności Zawodowej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Cieszynie realizuje projekt dofinansowany ze środków unijnych.

W bieżącym roku duża grupa osób ukończyła różnego rodzaju kursy

Oferowane szkolenia i kursy są szansą na podniesienie kwalifikacji bądź

i uzyskała certyfikaty międzynarodowe. Każdy uczestnik projektu po

wręcz na zdobycie nowych umiejętności pozwalających na podjęcie

spotkaniu z psychologiem i doradcą zawodowym miał indywidualnie

pracy. Ponieważ środki na udział w projekcie jeszcze są to należy mieć

dopasowany rodzaj szkoleń. Były między innymi kursy obsługi kas fi-

nadzieję, że informacja dotrze do większej liczby zainteresowanych,

skalnych, operatora wózków widłowych, kursy z zakresu księgowości,

którzy wykorzystają swoją szansę.

kurs fryzjerski ale również szkolenie z obsługi komputera dla niewidomych. To tylko kilka przykładów jednak możliwości na wzięcie udziału

Biuro projektu mieści się przy ul. Katowickiej 1 w Cieszynie, na terenie

w takich i innych szkoleniach istnieją nadal, ponieważ nabór uczest-

Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety III Zakonu Regularnego św. Fran-

ników trwa, gdyż projekt będzie realizowany do 31 grudnia 2017 roku

ciszka w Cieszynie, budynek „G” (wejście od tyłu budynku).

Żeby wziąć udział w projekcie trzeba być mieszkańcem naszego po-

Więcej Informacji o projekcie można uzyskać pod nr

wiatu, posiadać aktualne orzeczenie o niepełnosprawności, korzystać

tel. 518 442 215 oraz 698 726 165.

Iwona Czarniak

ze świadczeń pomocy społecznej oraz mieć od 18 do 64 lat.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

39

MOST PRZYJAŹNI

Wielka podróż Kina na Granicy Edward Niecodzienny

Przez cały październik Przegląd Filmowy Kino na Granicy podróżował po Polsce i Czechach w poszukiwaniu fanów polskiej i czeskiej kinematografii, a także potencjalnych uczestników 19. edycji KnG. W ciągu miesiąca cieszyński przegląd filmowy przemierzył ponad cztery tysiące kilometrów!

Filmowa podróż zakończyła się w sobotę, 5 listopada w Cieszynie.

40

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Foto: Arch. K.n.G.

MOST PRZYJAŹNI Podczas trwania projektu Kino na Granicy w

za rok – wyjaśniają organizatorzy Przeglą-

Filmowa podróż Kina na Granicy zakończy-

Drodze organizatorzy filmowego przeglądu

du Filmowego Kino na Granicy, którzy wy-

ła się 5 listopada w kinie Piast w Cieszynie,

z Cieszyna i Czeskiego Cieszyna odwiedzi-

ruszyli w tournée dzięki dofinansowaniu

gdzie odbył się specjalny pozaprogramowy

li Ostrawę, Łódź, Warszawę, Pragę, Kraków,

przyznanemu przez Ministerstwo Spraw

pokaz filmu „Opieka domowa”, skierowa-

Ołomuniec, Poznań, Brno i Katowice. W

Zagranicznych, w ramach konkursu Forum

ny do przyjaciół cieszyńskiego przeglądu.

sumie podczas wyjazdowych spotkań roz-

Polsko-Czeskiego.

Ostania projekcja była formą podziękowania

danych zostało prawie 1000 ekologicznych

W programie polskiej trasy Kina na Gra-

dla tych wszystkich, którzy od lat wspierają

toreb z motywem graficznym KnG w Dro-

nicy w Drodze znalazły się przedpremierowe

nas przy organizacji filmowej majówki. W

dze, jak również 20 karnetów na kolejną

projekcje filmów „Ja, Olga Hepnarova” oraz

symboliczny sposób chcieliśmy także pod-

edycję Kina na Granicy. Były też prezenty od

„Opieka domowa”, do których miniwykład

kreślić, iż Kino na Granicy może odnosić

naszych partnerów tj. miast Cieszyn i Cze-

wygłosił filmoznawca, dziennikarz filmowy,

sukcesy na zewnątrz i wyruszać w podróże

ski Cieszyn oraz Polskiego Instytutu Sztuki

animator kultury i prezes Dyskusyjnego Klu-

dalekie i bliskie, jednak zawsze było i będzie

Filmowej i dystrybutora filmowego - firmy

bu Filmowego „Maciste” - Jacek Dziduszko.

silnie związane z Cieszynem i Czeskim Cie-

Vivarto.

Z kolei w ramach czeskiego tournée poka-

szynem – dodają organizatorzy, którzy od

Przemierzyliśmy ponad 4 tys. km, by

zane zostały filmy „Moje córki krowy” oraz

początku realizacji projektu podkreślali, iż

spotkać się z fanami polskiej i czeskiej ki-

„Mów mi Marianna”. O polskiej kinemato-

poprzez wizytę w dużych polskich i czeskich

nematografii. Każde spotkanie było inne,

grafii opowiadał widzom Petr Vlček - absol-

miastach chcieli zaprosić ich mieszkańców do wizyty nad Olzą.

jednak z każdego z nich przywieźliśmy

went polonistyki i filmoznawstwa Wydziału

równie duży bagaż pozytywnego nasta-

Filozofii Uniwersytetu im. Františka Palac-

wienia do naszej objazdowej inicjatywy.

kého w Ołomuńcu oraz kierownik produkcji

Chcielibyśmy kontynuować Kino na Gra-

Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Popu-

nicy w Drodze i w kolejną trasę wyruszyć

larno-naukowych Academia Film Olomouc.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Foto: Arch. K.n.G.

41

MOST PRZYJAŹNI

Trzyniec – hokejowe serce Śląska Marcin Mońka

HC Oceláři Třinec czyli po prostu trzyniecki Klub Hokejowy Stalownicy to bez wątpienia sportowa duma Śląska Cieszyńskiego oraz jego wizytówka. Hokeiści z Trzyńca od ponad dwóch dekad występują w czeskiej ekstralidze i regularnie włączają się do walki o najwyższe trofea.

Za trzy lata hokejowy klub HC Oceláři Tři-

snej, multifunkcyjnej hali, której zazdrości

sobie sprawę, że drużyny z sukcesami nie

nec będzie obchodził jubileusz 90-lecia

im nie tylko cała Czeska Republika, ale i

da stworzyć ani na zamówienie, ani w bły-

istnienia. Świętowanie najlepiej wypada w

pół sportowej Europy. Obiekt na 5200 wi-

skawicznym tempie. Stąd też budowanie

atmosferze sportowych sukcesów. Korze-

dzów przechodził już wprawdzie „sporto-

zespołu to z jednej strony praca przebie-

nie klubu, który podobnie jak cały region

wy chrzest”, gdy wiosną 2015 roku Oceláři

gająca etapami, a z drugiej zajęcie niemal

przechodził różne koleje losy, sięgają lat

walczyli w wielkim ligowym finale z ze-

chirurgiczne, na żywym organizmie, czę-

dwudziestych XX wieku. Jednak dopiero w

społem z Litwinowa. Do pełnego szczęścia

sto bez znieczulenia. Od kilku miesięcy

ostatnich dwóch dekadach zespół bardzo

zabrakło złotych medali, zawieszonych na

„Operacją Mistrzostwo” zawiaduje znako-

poważnie zaistniał w profesjonalnych roz-

szyjach trzynieckich hokeistów. Rywal jed-

mity przed laty zawodnik, a obecnie trener

grywkach. Rzecz jasna starsi kibice, a jest

nak okazał się o jedno zwycięstwo lepszy.

Vladimír Kýhos. – Ten klub zasługuje na

ich coraz mniej, zawsze będą wspominać

Dlatego też wciąż największym spor-

to, by zawsze walczyć o najwyższe cele –

romantyczne czasy hokeja, czyli grę na

towym sukcesem klubu jest tytuł mi-

przekonywał trener tuż po objęciu posady

otwartej, nieosłoniętej dachem przestrze-

strzowski, wywalczony w sezonie 2010/11.

w Trzyńcu, i nie była to jedynie kurtuazja.

ni, bez wielu obecnych zabezpieczeń, za to

To mistrzostwo smakowało rzeczywiście

Oceláři dysponują jednym z największych

zwykle w duchu fair-play, w historycznych

wybornie, ponieważ w wielkim finale zo-

budżetów w Ekstralidze, mają stabilnego

już miejscach. W Trzyńcu taką rolę odgry-

stało odniesione nad HC Vitkovice, czyli

partnera strategicznego w postaci trzy-

wał staw „U Glejtovny”, gdzie powstający

lokalnym rywalem z Ostrawy. Do dziś każ-

nieckiej huty, są klubem dobrze zarządza-

zespół trenował i rozgrywał pierwsze me-

dy mecz z tym zespołem wyzwala dodat-

nym. Coraz częściej do pierwszej drużyny

cze. Dziś jest jednak pamiętany tylko przez

kowe pokłady energii wśród zawodników,

dołączają zawodnicy, którzy są związani z

nielicznych. Rolę, jaką przed dekadami

a kibice robią wszystko, by swoim dopin-

klubem od początków swojej kariery. A jaką

odgrywał naturalny zbiornik zamarzają-

giem zagłuszyć adwersarzy w siedziskach

rolę w sporcie odgrywają wychowankowie

cy zimą, współcześnie pełni lodowisko.

po przeciwległej stronie widowni. Hokej to

– nikogo przekonywać nie trzeba. Wresz-

Od niespełna 3 lat Stalownicy rozgrywają

najszybsza dyscyplina sportowa na świe-

cie kibice – na nich również można pole-

mecze w nowej Werk Arenie, nowocze-

cie, w Trzyńcu jednak doskonale zdają

gać, nie tylko wtedy, gdy dzieje się dobrze.

Dla zawodników Oceláři Třinec każdy sezon to walka o najwyższe cele. Nie inaczej jest również i w tym roku.

42

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

FOTO: Robert Kania.

MOST PRZYJAŹNI Potrafią stworzyć świetną atmosferę na

dwudziestym drugim z rzędu wśród ekstra-

górze Pucharem T. G. Masaryka, wręczanym

trybunach. Stalownikom kibicuje nie tylko

ligowej elity. Cel jest jasny – walka o medale

mistrzowskiej drużynie. Třinec - hokejové

cały Śląsk Cieszyński, ale także wiele osób

z najcenniejszego kruszcu. Właściwie nikt w

srdce Slezska - hasło o tej treści pojawia się

spoza regionu. Od dwóch lat na meczach

regionie nie miałby nic przeciwko temu, aby

czasami na sektorowej fladze kibiców trzy-

pojawiają się np. kibice z Torunia, tworzący

jubileusz 90. lecia klubu rozpocząć przed

nieckich, jest to także nazwa kibicowskiego

Polski Fan Club Oceláři Trzyniec.

czasem, najlepiej już wiosną 2017, po ostat-

fanpejdżu na Facebooku.

Trwający obecnie sezon jest dla Stalowników

nim finałowym meczu, z wzniesionym ku

Klub Stalowników z Trzyńca jest obecnie mocnym elementem śląskiej tożsamości.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

FOTO: Robert Kania.

43

ZWROTNICA

Jak się rozwieść nie krzywdząc dzieci?

Patrycja Cichy-Szept

Na temat rozwodu rodziców i tego, w jaki sposób muszą radzić sobie z tym dzieci, napisano już bardzo dużo. Temat jednak stale pozostaje na tak zwanym topie, jakkolwiek brzmiałoby to niestosownie.

Wydaje mi się, że wszystko, co chcę napi-

pierwsze nie informować o dramacie najdłu-

nasz syn lub córka czują się zagubieni i nie

sać o rozwodzie, jest czytelnikom znane,

żej, jak się da. Prędzej czy później i tak dowie

wiedzą, kto jest dobry a kto zły. Nie wiedzą,

a jednak podjęłam się tematu, bo chociaż

się, ale mówiąc o tym, gdy jeszcze nie złoży-

czy mają prawo kochać tego „niedobrego”

wiadomo to i owo, to myślę, że warto przy-

liśmy papierów rozwodowych, to przedłu-

ojca lub tę „podłą” matkę. Dziecko chce ko-

pomnieć. Po pierwsze, to się zdarza. Tak, i

żanie w nieskończoność - dzieci mają inne

chać! I nie widzi (poza sytuacjami ekstremal-

nie ma co udawać, że nas, naszych rodzin,

pojęcie czasu - czegoś, co wywołuje prze-

nymi, gdy jawnie dochodziło do przemocy)

dzieci lub ich przyjaciół temat nie dotyczy.

ogromny lęk i niepokój. Po drugie, nie roz-

w swoim rodzicu potwora. Nasze dzieci nas

Dotyczy wszystkich nawet tych, którzy żyją

mawiać o tym z dzieckiem! Ani przed roz-

kochają, kochają mamę i tatę i to MY, a nie

w szczęśliwych kochających się domach,

wodem, ani w jego trakcie, ani po. Dziecko,

dzieci jesteśmy tymi dorosłymi i nie mamy

ponieważ ten dom ma kontakty ze światem.

niezależnie od wieku nie powinno być part-

prawa obarczać ich swoimi problemami czy

Tak czy inaczej sprawa rozwodu albo do-

nerem do takich rozmów, nie możemy czy-

opiniami na temat byłego czy byłej. Po trze-

tyczy nas osobiście, albo kogoś z naszego

nić z niego naszego powiernika. Jeśli mamy

cie, za nic w świecie, nie obgadujmy obec-

otoczenia. I nie ma co ukrywać, że najważ-

coś do powiedzenia o jego mamie lub tacie,

nego jeszcze partnera, męża czy żony przy

niejsze w całej tej strasznej sytuacji są dzieci.

mówmy tylko dobrze lub zamknijmy sobie

dzieciach. Przychodzi do ciebie koleżanka,

Czego nie robić przy dziecku przed i w trakcie rozwodu?

usta na kłódkę. Jeśli to robimy, jeśli analizu-

sąsiadka, matka, brat czy siostra, a ty jesz-

jemy każda złą cechę partnera czy partnerki

cze zanim ona wejdzie do domu, siedzisz jak

Co zrobić, żeby dzieci jak najmniej od-

(kiedyś ją kochaliśmy, zachwycaliśmy się jej

na rozżarzonych węglach i czekasz, kiedy

czuły to, co się zdarzyło lub co się dzieje? Po

innością i cudownością), powodujemy, że

wreszcie będziesz mogła dać upust swoim

44

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

ZWROTNICA emocjom i słowo w słowo powtórzyć to, jak

robić nie wolno, chyba że w dobrym przeka-

Dziecko musi wiedzieć, że tak jest napraw-

sponiewierał cię twój były. I tak bardzo an-

zie. Wtedy jak najbardziej. Przypomnij sobie,

dę. Rozmawiajcie przy dziecku, nie kłóćcie

gażujesz się w rozmowę, że do głowy ci nie

jak kilka czy kilkanaście lat temu mówiłaś

się, przekazujcie mu telefon, nie udawajcie,

przyjdzie, co dzieje się za drzwiami kuchni,

do swojego malucha, jaki jest silny, zupeł-

że dzwonił ktoś obcy, zapytajcie, zachęcaj-

w której ty przynosisz sobie ulgę. Tak, to bar-

nie jak jego tatuś, jaka jest piękna, bo ma

cie do rozmowy z mamą czy tatą. I przede

dzo ważne mieć się komu wygadać, ale pro-

taką piękna mamę, jaka mądra, jak ślicznie

wszystkim i nade wszystko nie czyńcie z

szę nie rób tego, gdy w domu jest dziecko!

tańczy - po mamusi, jaki mądry - po tacie.

dziecka karty przetargowej. Rozmawiałam

Ono jest przerażone, zbite z tropu i możesz

To, że w swoim byłym mężu czy byłej żo-

kiedyś z młodą, cudowną dziewczyną. Jej

wierzyć, lub nie, ale to nie jego znienawidzi,

nie nie widzisz już pięknej, zalotnej, zgrab-

rodzice od lat toczą ze sobą wojny o wszyst-

tylko prędzej czy później poczuje niechęć

nej i mądrej dziewczyny, silnego, zaradnego

ko, mimo że są już kilka lat po rozwodzie. Ta

co ciebie. Bo źle mówisz o jego tacie lub ma-

i najczulszego na świecie mężczyzny, jest

dziewczyna jest wciągnięta w ich potyczki.

mie. Bo wyśmiewasz, oceniasz, krytykujesz,

dla dziecka zupełnie niezrozumiałe. I nie

Matka dyktuje córce sms-y, które ma pisać

żalisz się, używasz słów niecenzuralnych o

musi być zrozumiałe, to jest tylko i wyłącz-

od ojca i stoi nad nią, gdy ta chce ze swoim

kimś, kogo ono kocha! Też nie lubisz, gdy

nie twój problem i twój zmieniony przez

tatą porozmawiać. Ojciec kpi z matki przy

mówią źle o tych, których kochasz, prawda?

złe doświadczenia punkt widzenia. Dziec-

swojej nowej partnerce. Ta dziewczyna na-

Pomyśl sobie, co wtedy czujesz? To samo

ko ma prawo nadal widzieć w ojcu siłacza,

rysowała mi siebie i to, jak się czuje. Rysunek

czuje twój syn lub córka, gdy słyszy, że źle

a w matce najpiękniejszą damę świata i do

wyglądał tak:

mówisz o jej / jego rodzicu i to do obcych

tych dobrych cech dążyć i porównywać się

ludzi.

z nimi.

Bardzo proszę, bądźcie dobrzy dla siebie samych, dla siebie nawzajem bez względu

Jak zachowywać się po rozwodzie?

Dziecko dalej ma dwoje rodziców

na to, co was od drugiej strony spotkało, a

W końcu doszło do rozwodu lub jeden

Ojciec lub matka, o ile nie mają odebra-

przede wszystkim bądźcie najlepsi na świe-

z rodziców wyprowadził się. Co wtedy ro-

nych praw rodzicielskich, mają prawo jak

cie dla swojego dziecka, bo to ono was oboj-

bić? Jak rozmawiać? Co mówić, a czego nie?

najczęściej spotykać się z dzieckiem! Wręcz

ga teraz najbardziej potrzebuje!

Trudno w takiej chwili zachowywać się, jak-

powinni i nie możemy im tego zabronić,

Nie poruszyłam tutaj tematu jak to jest,

by nic się nie stało. Nawet nie polecała bym,

ani w tym przeszkadzać. Jeśli bardziej zale-

gdy dziecko zostaje z ojcem i jak mama ma

ponieważ

swego

sobie z tym poradzić, więc

rodzaju zamiataniem sprawy

byłoby

to

zrobię to w następnym ar-

pod dywan. Trzeba o tym roz-

tykule. Napisze dla ojców i

mawiać, ale w sposób bardzo

dla matek. Jestem i zawsze

spokojny i jak najbardziej lekki.

będę całkowicie bezstron-

Oczywiście, nie chcę przez to

na, ponieważ nie raz zdarza

powiedzieć, żeby sobie żarto-

się, że to z ojcem dzieciom

wać, absolutnie nie! Ale nie ro-

czy dziecku może być po

bić przy dziecku dramatu, nie

prostu lepiej. W powyższym

wylewać przy nim łez, nie krzy-

artykule opisałam sytuacje

czeć. To bardzo trudna sztuka,

zdrową, gdy nie dochodzi

panować nad emocjami, a jed-

do przemocy. Jeśli taka ma

nocześnie umieć je pokazać.

miejsce, wtedy sprawa wy-

Dziecko powinno wiedzieć, że

gląda oczywiście zupełnie

jest nam ciężko, ale musi też

inaczej, ale to również jest

widzieć, że potrafimy sobie w

temat na osobny artykuł.

tej strasznej sytuacji poradzić,

Każdy przypadek jest indy-

że bez względu na wszystko

widualny i to, co poradziła-

ma w nas oparcie, że jesteś sil-

bym w niemal identycznej

na / silny i że to TY, dorosły zrobisz wszyst-

ży nam na dobru i rozwoju dziecka niż na

sytuacji jednemu ojcu czy matce, być może

ko, żeby było wam razem dobrze, a nawet

własnej urażonej dumie, jeśli bardziej dba-

odradziłabym innej parze rodziców. Jednak-

jeszcze lepiej. Postaraj się nie pokazywać,

my o szczęście syna czy córki niż o to, by

że zasady wyżej opisane powinny stać się

że płaczesz czy cierpisz, ono nie musi tego

pielęgnować swoje rany, zrobimy wszystko,

przykazaniami rozwodzących się par.

widzieć, i tak domyśla się i wyczuwa, że jest

by nie zabierać możliwości wspólnego spę-

ci przykro.

dzania czasu.

Nigdy, przenigdy nie obarczaj winą

Slogan: „Rozwiedliśmy się, ale oboje cię

dziecka i nie porównuj go do ojca, który od-

kochamy” jest bardzo ważny i trzeba o tym

szedł lub matki, z którą rozstałeś się. Tego

mówić, ale to musi być poparte czynami.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

45

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Ekologicznie NIE ZNACZY DROGO! Urszula Markowska

To, jak ż yjemy i o rganizujemy nasz dzie ń po wszedni, ma bezpośredni wpł yw na nas i śro d o wisko. J u ż dzisiaj moż esz zadba ć o to, aby twój d o m i ro dzina sta ł y si ę przyjazne dla M atki Z iemi. W d o datku to si ę o pł aca! A za o szcz ę dz o ne w ten spo sób pieni ą dze wydaj na co tylko chcesz.

Wi ę kszo ści z nas pro dukty „ ek o l o giczne” k o jarz ą si ę z czym ś dro gim i trudno d o st ę pnym. To bł ą d! Wiele ro zwi ą za ń przyjaznych naturze jest w zasi ęgu rę ki. C z ę sto moż emy wyk o na ć je sami z k o rzyści ą dla naszego po rtfela i co najwa ż niejsze zdro wia.

Śro dki czystości Soda oczyszczona, ocet, sól, cytryna lub kwasek cytrynowy, szare mydło i olejki eteryczne to od lat najtańszy i wciąż skuteczny sposób na lśniący dom. Z połączenia tych składników możemy przyrządzić pastę do usuwania, wybielania i szorowania. A wszystko to bezpieczne dla zdrowia i idealne dla alergików. Już nie trzeba sprzątać w grubych, gumowych rękawicach w obawie przed podrażnieniem skóry dłoni. Istnieją dziesiątki przepisów na zastosowanie tych niezawodnych środków czystości. Warto odnaleźć w domu stare kalendarze kieszonkowe, do których często dołączano porady jak np.wywabić plamy naturalnymi, domowymi sposobami.

N aturalne k o smetyki Kosmetyki domowej produkcji są nie tylko najtańsze ale wciąż najzdrowsze. Nie zawierają sztucznych i toksycznych substancji chemicznych. Poszukaj w bibliotece starych książek z poradami dotyczącymi urody lub przypomnij sobie babcine sposoby: peeling do ciała z płatków owsianych i cukru, oliwa z oliwek z kroplą ulubionego olejku eterycznego zamiast balsamu do ciała, miód zamiast pomadki na spierzchnięte usta, wywar z ziół w roli szamponu do włosów. Szare mydło zamiast uczulających niejednokrotnie żeli pod prysznic i płynów do higieny intymnej.

46

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Ż ywność Sklepy ekologiczne nie musza być jedynym źródłem zdrowej żywności. Poszukaj w okolicy zaufanych rolników stosujących uprawy zrównoważone, bez nawozów i pestycydów. Dziś na wagę złota są wiejskie znajomości. I nadal można znaleźć „niepryskane” drzewa owocowe a po podwórku wolno biegające kury.

Karmienie piersią niemowląt jest również najtańsze i najzdrowsze dla mamy i dziecka. Posiłki dla niemowląt przygotowane w domu są znacznie tańsze niż popularne „słoiczki”. W dodatku gotując, najlepiej znamy skład i pochodzenie produktów. Mówi się, że gdy gotujemy sami dodajemy do pożywienia miłość. Tego nie znajdziemy na półkach w supermarkecie. Żywność sezonowa jest najzdrowsza i najtańsza. Warto przygotowywać latem i jesienią przetwory i korzystać z nich przez cały rok.

Pro dukty u ż ywane i wiel o raz o we

Kupowanie używanej odzieży na aukcjach internetowych czy w second–handach nie jest dzisiaj czymś wstydliwym, tylko świadczy o tym, że jesteśmy świadomymi konsumentami. Podarujmy drugie życie ubraniom, zabawkom, wózkom i meblom. Odwiedzajmy tzw.

Szafingi, gdzie mamy wymieniają się ubrankami pociech. Zachęcamy mamy do używania wielorazowych pieluszek. Nie zawierają one zbytecznej chemii (w pieluszkach jednorazowych znaleźć można aż 250 związków chemicznych) i można z nich korzystać latami. Koszt pieluszek jednorazowych na okres 2 lat to ok. 3600 zł, a za komplet pieluszek wielorazowego użytku zapłacisz ok. 1000 zł. Wydajesz większą sumę tylko na początku. A co ważne może z nich skorzystać aż trójka dzieci. Jest to zatem bardzo duża oszczędność.

Oszcz ę dzanie energii i wo dy Ze względów zdrowotnych w pokoju dziennym wystarczy 20 – 21 stopni C. Przykręcając zawory w kaloryferach o jeden stopień możemy zaoszczędzić nawet 6% ciepła. Wyłączaj niepotrzebna oświetlenie, ładowarki do telefonów, sprzęt rtv. Całkowicie wypełniaj pralkę i zmywarkę. Gotuj zawsze z przykrywką. Stosuj żarówki energooszczędne. Zamiast kąpieli bierz prysznic, zakręcaj wodę podczas mycia zębów. Zamontuj w kranie perlator (sitko ograniczające zużycie wody nawet o połowę, kosztuje od 10 zł), nie myj naczyń pod bieżącą wodą, wyeliminuj wycieki.

Wszystkie wyżej wymienione działania mogą przynieść w skali roku oszczędności w wysokości kilkuset złotych.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

47

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Orzechy pio rące Urszula Markowska

Orzec h y rosn ą na wysokic h, kil k u na stome t rowyc h d rzewac h, owocu ją cyc h co rok u przez ok. 90 lat! Po zebra niu są ł u skane, su szone i zgniata ne. Do celów pral niczyc h stosowane są jedynie ł upi n y, k tóre zawie rają natu ral ne m yd ł o - saponi n ę, wytwa rzają c ą pia n ę w kon ta kcie z cie pł ą wod ą.

Orzec hy piorą ce Cieszą się coraz większą popularnością. Są alternatywą dla chemii stosowanej dotychczas w naszych domach. Coraz częściej sięgamy do starych sprawdzonych metod, które pomagają zachować czystość, nie degradując przy tym środowiska naturalnego.

W Indiach i Nepalu już od wieków orzechy były wykorzystywane jako naturalny środek piorący. Łupiny orzechów zawierają saponinę która w kontakcie z wodą tworzy naturalny roztwór mydlany. Wywar z łupinek orzechów ma bardzo pozytywne oddziaływanie na bóle stawów, polecany jest dla osób z chorobami skóry.

Dlaczego wa rto?

Ponieważ są tanie, wydajne, zdrowe i przede wszystkim przyjazne dla naszego środowiska. Pranie jest w 100% naturalne, tkaniny ubrań są delikatne, nie niszczą się, kolory dłużej pozostają intensywne, zbędny staje się płyn do płukania. Orzechy są bezzapachowe oraz bezpieczne dla alergików. Czteroosobowa rodzina potrzebuje jednego kilograma łupin orzechów, który wystarczy im na cały rok przy 2–3 praniach tygodniowo. Cena kilograma w zależności od dostawcy waha się od 26 do 60 zł.

Oszczędność polega także na tym, że do prania orzechami nie potrzebujemy płynu do płukania, gdyż pranie jest miękkie i delikatne, a po dodaniu olejku eterycznego pachnie świeżością.

48

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Do czego można używać orzechów piorących?

• do pra nia: pranie kolorowe i białe (białe z dodatkiem sody oczyszczonej) - do zmywania w zmywarce: 5 orzechów należy włożyć do koszyczka na sztućce i włączyć zmywarkę na podstawowy program. Z naszego doświadczenia wynika, że orzechy można stosować tylko przy lekkich zabrudzeniach

• do sprz ą ta nia: za pomocą wywaru z łupin orzecha (10 skorupek gotujemy przez 5-10 min., w 3/4 litra wody, po czym odcedzamy i wlewamy do butelki). Można go używać bezpośrednio na

• do mycia cia ł a i wł osów: również za pomocą wywaru z łupin orzecha, który powinien być mocno skoncentrowany. Działa jak bardzo delikatne mydło w płynie, którego mogą używać również dzieci

• do piel ę gnac ji zwie rz ą t: za pomocą wywaru z łupin orzecha, który należy stosować jak szampon dla zwierząt.

ściereczkę lub rozcieńczyć z wodą (działa identycznie jak zwykły płyn do naczyń wlany do miski z wodą). Można nim bezpiecznie myć przedmioty, które mają bezpośredni kontakt z dziećmi, a także można go stosować w obecności dzieci (w przeciwieństwie do silnie perfumowanych środków chemicznych)

POLSKIE SKLEPY SPOŻYWCZE Na terenie sklepu możecie Państwo znaleźć obszerne stoisko z tzw. zdrową żywnością. Ceniąc sobie jakość produktów, doceniamy również tą ekologiczną, ciągle uzupełniamy i poszerzamy naszą ofertę działu z Eco. Produkty w dziale ze zdrową żywnością są naturalne i zdrowe oraz pochodzą z upraw ekologicznych, posiadają specjalne certyfikaty nadane przez organy kontrolujące ekologiczną żywność. Przy każdym produkcie widnieje szczegółowy opis składu, dzięki któremu mogą Państwo łatwo doczytać, z czego się składa i czy jest on rzeczywiście dla państwa bezpieczny. Taka informacja szczególnie pomocna jest w trakcie stosowanych diet.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

49

TOREBKA JAKBY DAMSKA

DAMSKO-MĘSKI PUNKT WIDZENIA Czym właściwie jest babski foch?

Robert Kania przedsiębiorca (niczemu winny facet)

dr Anna Drożdż antropolożka, zastępca dyrektora Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UŚ

50

Złość to złość a foch to już inna para kalo-

ty. „Nigdy bowiem nie wiesz, które z nich

szy. Brzmi on mniej więcej tak: „teraz będę

spowoduje eksplozję i nieodwracalnego w

dla Ciebie niemiła, strzelę focha z jakiego-

skutkach megafocha grożącego zesłaniem

kolwiek, nawet totalnie bzdurnego powodu.

na kanapę na co najmniej tydzień”. Tu moż-

Ale proszę Cię, wręcz błagam Cię, zdaj ten

na oprzeć się na znanym powiedzeniu” kie-

mój podświadomy egzamin i pokaż, że na-

dy kobieta mówi „NIE” znaczy „TAK” a kiedy

dal jesteś silnym samcem alfa.” Największym

mówi „TAK” znaczy „NIE”. Z fochem niestety

błędem mężczyzn jest nie tylko to, że chcą

mężczyzna jest na przegranej pozycji. Cza-

zajmować się merytoryczno-logicznym ele-

sem więc lepiej to przeczekać albo wręcz

mentem focha kobiety. „Program” kobiecego

nie zwracać na niego uwagi. Można też się

focha ma zakodowany algorytm końcowy

ewakuować, ale tylko w przypadkach gdy

– czyli doprowadzenie do tego, by facet się

jest to tak zwany” foch z przytupem”. Ja czę-

kajał, przepraszał i kupował kwiaty. Jedyną

sto korzystam z tej opcji. Nigdy w sumie nie

uniwersalną radą jest, aby starannie dobie-

wiadomo co zrobić. Kiedy wystarczy całus a

rać słowa kierowane do sfochowanej kobie-

kiedy musi być kolacja.

„Babski foch” jest już niemal mityczną formą

potliwa. Najlepszym i w zasadzie najmniej

ekspresji przypisywaną kobiecej naturze. Zda-

bolesnym sposobem reakcji na ową krytykę

rza się wyłącznie przedstawicielkom płci pięk-

jest ironia. Z „babskim fochem” nie ma sensu

nej, czego konsekwencje najczęściej odczu-

się konfrontować. Ośmieszanie i pobłażliwe

wają mężczyźni z jej najbliższego otoczenia.

traktowanie odmiennego stanowiska kobie-

Traktowany jest jako zjawisko dość uciążliwe,

ty deprecjonuje jego powagę. Co z kolei pro-

aczkolwiek niezbyt groźne, a w swej naturze

wadzi do tego, że owe wątpliwości, nawet

irracjonalne. Patrząc na niego z dystansu moż-

nie wiadomo jak racjonalne, tracą na zna-

na stwierdzić, iż jest on wyrazem infantylnej

czeniu. W ten sposób kobiece zachowania

postaci kobiecego charakteru, która może sta-

interpretowane są jako działania oparte wy-

nowić całkiem żyzny grunt do kreowania licz-

łącznie na emocjach, nigdy na racjonalnych

nych anegdot o niej. Tyle potoczna definicja

przesłankach. Tak zaprezentowana forma

tak zwanego „babskiego focha”.

buntu już na samym początku skazana jest

Warto jednak choć prze chwilę zastano-

na porażkę.

wić się, skąd się on wziął i dlaczego właśnie

Na poziomie semantycznym ów „babski

teraz stał się tak popularny. Czy dawniej ko-

foch” wyraża męską bezradność w starciu z

biety się nie „dąsały” na swoich partnerów?

kobiecą niezgodą na zaistniałe warunki.

Określenie „babski foch” wskazuje na nie-

To swoista obrona przed krytyką sta-

zbyt poważną i dziecinną reakcję kobiety na

tus quo, który zwykle sytuuje mężczyzn w

okoliczności, w których się znalazła, a które

uprzywilejowanej pozycji. Niekiedy to dzia-

nie odpowiada jej oczekiwaniom. Ważne

łanie przynosi oczekiwane skutki. Niemniej

jest także to, że z reguły to kobieta jest nieza-

tłumiony bunt z czasem przeradza się w

dowolona z zaistniałej sytuacji (wszak „foch”

proces, którego nie da się już zatrzymać, po-

jest tylko „babski”). Dzisiejszy świat dopusz-

przez wyśmianie go czy zdeprecjonowanie.

cza takie zachowania, choć na pewno kon-

W takiej sytuacji konieczna jest konfrontacja,

testacja utrwalonego porządku bywa kło-

a ta miejscami bywa zaskakująca.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

PRZYSTANEK KULTURA

MALARKA GWIAZD Urszula Markowska

Jeśli tajemnice nie są odkryte w porę, rzutują na następne pokolenia. Ile może kosztować jeden błąd? I czy nie jest za późno by przełamać strach przed wspomnieniami?

Foto: Dom Wydawniczy Rebis

Jest to pierwsza książka Amelii Noguery,

miłość do swojej żony. Elisa zmarła młodo

to szansę? Choć początek powieści nurzący

która ukazała się w Polsce. Autorka dobrze

w niewyjaśnionych okolicznościach na sku-

lekko i zbyt mocno ubrany w ilość postaci

operując słowem stworzyła powieść ściśle

tek zdrady. Zdążyła jednak w swoim krótkim

nie wróży zbyt dobrze warto wgryźć się w

powiązaną z tematyką malarstwa.

życiu stać się sławną malarką i zostawić po

tekst, gdyż po jakimś czasie opowieść na-

Akcja powieści toczy się na kilku płasz-

sobie ogromną spuściznę wartą fortunę.

biera rumieńców i tempa. Pozycja idealna

czyznach. Przeszłość przeplata się z te-

Trwała II wojna światowa. Diegowi dzięki

dla tych, którzy nie boją się zżywania z fikcją.

raźniejszością. Już to czyni ją wyjątkową.

pomocy zauroczonej nim kuzynki udało się

Czasem potrzebujemy wzruszeń a „ Malarka

Głównego bohatera poznajemy u schyłku

przedostać do Ameryki. Poznajemy zatem

gwiazd” z pewnością daje je w nadmiarze.

życia. Diego czując zbliżający się kres po-

życie i historię miłości Diega i Elisy, jak rów-

Mimo, że jest to książka o miłości, nie jest to

stanawia wyjaśnić i uregulować sprawy z

nież historię przyjaźni wystawionej na pró-

przesłodzony melodramat, raczej powieść

przeszłości. Zdaje sobie sprawę, że jest to

bę. Elementem wiążącym jest skomplikowa-

obyczajowa z elementami sagi rodzinnej.

winien swojej dorosłej wnuczce. Musi się

ne i pełne bólu życie jego wnuczki , Violet.

Jeżeli

pospieszyć bo wie, że nie pozostało mu zbyt

Dziadek czuje, że tylko on może i musi ją

przeplatanych wspomnieniami, marzeniami

wiele czasu. Kocha swoją wnuczkę Violet

wspierać. Ona chce wykorzystać prawdę z

i tęsknotą bohaterów, to ta książka jest dla

nade wszystko. Wspomina swoje burzliwe

przeszłości, aby ułożyć sobie przyszłość. Tyl-

Was. Zachęcam do tej niezwykłej lektury

życie i wielką, przepełnioną namiętnością

ko, czy bohaterowie powieści będą mieli na

szczególnie w zimowe, długie wieczory.

szukacie

nietuzinkowych

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

historii,

51

PRZYSTANEK KULTURA

cieszyńskie Jazz można tańczyć. Nawet jazz nowoczesny. Taniec modern jazz to gatunek taneczny znany od dawna w Ameryce, ale na Śląsku Cieszyńskim popularyzowany jest od niedawna. Ostatnio promuje go w Cieszynie studio tańca Releve, założone przez Aleksandrę Jurczak, tancerkę choreografkę i promotorkę tańca artystycznego, która nauczyła sie modern jazzu w Ameryce.

W Cieszynie, w studiu tańca Releve na Starym Targu modern jazz tańczą

Jorku, Millenium Dance Complex w Los Angeles, Pinneaple Dance Stu-

Perły. To grupa dziewcząt które pokochały jazzowy taniec dzięki pani

dio w Londynie. Pani Ola posiada wykształcenie pedagogiczne - jest

Oli Jurczak. Okazało się, że ten sposób tańca daje możliwości nieogra-

absolwentką pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego - oraz tytuł magistra

niczonej ekspresji i improwizacji. Przez taki sposób tańca dziewczyny

choreografii i teorii tańca który uzyskała na Uniwersytecie Muzycznym

mogą świetnie wyrażać siebie i swoje emocje. A przy tym poczuć nieza-

im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Teraz swoje doświadczenie i pasję

leżność. Technika moderjazzowa jest bardzo trudna. Wielką zaletą tego

stara się przekazywać grupom tanecznym, które prowadzi. Oprócz Pereł

tańca jest to, że łączy się w nim wiele różnych technik tańca nowocze-

pod jej kierunkiem działają także Mini Perły, a także zespoły Imagen i

snego. Dzieje się tak dzięki możliwości przekraczania wielu gatunko-

Advence.

wych granic, których gdzie indziej, w innych tańcach przekraczać nie

Młodszymi koleżankami cieszyńskich Pereł są Mini Perły, które do-

można. Może to właśnie ta swoboda wyrażania emocji sprawia, że Perły

piero rozwijają swoje taneczne talenty i poznają tajniki tańca jazzowego.

to nie tylko koleżanki, a jedna wielka rodzina. Młode tancerki z wielkim

Również Mini Perły uczestniczą już w różnych konkursach i festiwalach,

zaangażowaniem chłoną wiedzę o sztuce tańca i sukcesywnie rozwijają

a ich wielkim sukcesem jest II miejsce na Ogólnopolskim Konkursie

swoje artystyczne umiejętności. Ich wspólna przygoda trwa już kilka lat,

„Dance Passion” w Jastrzębiu 2015.

podczas których przeżyły wiele wspaniałych chwil. Szczególnie emocjonujący był udział w wielu konkursach, wyjazdach i warsztatach.

Na swoim koncie mają już wiele sukcesów, takich jak: GRAND PRIX

W studiu tańca Releve istnieje również grupa baletowa, w której dzieci rozpoczynają swoją przygodę z tańcem, poznając elementy tańca klasycznego i jazzowego przez proste ćwiczenia i zabawę.

na Ogólnopolskim Konkursie „Power Dance” w Katowicach 2016, II miej-

Jakie są najnowsze osiągnięcia cieszyńskich Pereł. W bardzo presti-

sce na Ogólnopolskim Konkursie „Taki Taniec” w Oświęcimiu 2016, I

żowym Konkurs Sztuki Baletowej w Elblągu zespół zdobył III miejsce w

miejsce na Międzynarodowym Konkursie „Dance Cieszyn” 2016, II miej-

kategorii zespołowej, a dwie młode solistki - Iwona Sitek i Nadia Sikora

sce na Ogólnopolskim Konkursie World Dance w Sosnowcu, III miejsce

wywalczyły I lokaty w swoich kategoriach.

na Konkursie w Kętach 2016, Nagroda Publiczności na Międzynarodowym Festiwalu Talizman Sukcesu w Hałcnowie.

Studio tańca Releve prowadzi pani Ola Jurczak. Jest jedną z najbardziej utytułowanych i doświadczonych tancerek tańca współczesnego

Sukcesy cieszyńskich Pereł świadczą o tym, co może przynieść wielka pasja, zaangażowanie, wiara w swoje możliwości i poczucie sensu tego, co się robi. Perły tańczą. Ich pasja do jazzu płynie prosto z serca a ich taniec niech pozostanie sposobem na życie.

na Śląsku. Szkoliła się na warsztatach u znanych tancerzy i choreografów. Kształciła się między innymi w: Broadway Dance Center w Nowym

52

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Dominika Rychły

PRZYSTANEK KULTURA

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

53

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Czas na świąteczne ciasteczka!

Trudno wyobrazić sobie święta Bożego Narodzenia na Śląsku Cieszyńskim bez ciasteczek.

Piękne, bajecznie kolorowe słodkości co roku podbijają serca łasuchów. Samo przygotowywanie tych maleńkich cukierniczych cacek wprowadza przedświąteczny nastrój w domu. A przy tym jest to wspaniała okazja do twórczego spędzania czasu z dziećmi. Dziś proponujemy najzdrowsze ciasteczka na świecie. Szczególnie dla tych łasuchów, którzy nie mogą lub nie chcą opychać się słodyczami. Oto nasza propozycja ciasteczek bez mleka, jajek, mąki, cukru...

54 TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

TOREBKA JAKBY DAMSKA

Owsiane ciasteczka z żurawiną Proste w wykonaniu dla każdego. Wyśmienicie smakują ze szklanką mleka lub z jogurtem. Pokruszone mogą zastąpić musli.

Składniki: • • • • • •

230 g średnio zmielonych płatków owsianych szczypta soli ¼ łyżeczki sody 30 g suszonej, drobno pokrojonej żurawiny 150 ml wody łyżka masła

Płatki, sól, sodę i żurawinę wsypać do naczynia i wymieszać. Wodę z masłem podgrzać do rozpuszczenia masła. Wlać do naczynia z suchymi składnikami i wymieszać dokładnie łyżką. Powstałą masę wyłożyć na blat posypany zmielonymi płatkami i rozwałkować na grubość 4 mm, podsypując, by ciasto się nie kleiło. Foremkami wycinać dowolne kształty i układać na blaszce do pieczenia wyłożonej pergaminem. Piekarnik nagrzać do 180 stopni i piec 20 min. W połowie czasu pieczenia delikatnie odwrócić ciasteczka. Wystudzić na kratce.

Pralinki migdałowo – kokosowe Marcepanowe kuleczki są szybkie w przygotowaniu i bardzo dekoracyjne.

Składniki: • • • •

1 szklanka zmielonych migdałów 1 szklanka wiórków kokosowych ¼ szklanki syropu klonowego 1 łyżeczka ekstraktu z migdałów

Wszystkie składniki włożyć do malaksera i zmiksować na gładką masę. Toczyć maleńkie kulki, zwilżać wodą i obtaczać we wiórkach kokosowych.

Na zdrowie:)

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

55

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

Uciec przed słońcem rolety, żaluzje czy plisy?

Urszula Markowska

Projektując wnętrze swojego domu lub mieszkania, często zastanawiasz się, jakie rozwiązania zastosować na oknach. Zaciemniające pomieszczenie żaluzje? Nadające charakteru firany? A może kryjące przed ciekawskimi spojrzeniami przechodniów rolety?

Współczesne osłony okienne to bogactwo

firma proponuje również duży wybór tapet,

Pozwala sterować urządzeniami w domu

różnorodnych modeli, dzięki którym wnę-

drzwi wejściowych, okien, pergoli i bram.

przy pomocy smartfona, tableta lub kompu-

trze Twojego mieszkania, domu lub biura

Na szczególną uwagę zasługują mo-

nabierze niepowtarzalnego charakteru. Ofe-

skitiery antyalergiczne. Chronią one nie tylko

Firma Klimsza od 1997r. działa w branży

rowane przez nas rozwiązania to doskona-

przed insektami, ale nie przepuszczają rów-

systemów osłonowych, posiadając najszer-

ły przykład połączenia funkcjonalności z

nież do mieszkania pyłków, które są częstym

szy wybór dostępnych na rynku produktów.

estetyką. Eleganckie osłony okienne, które

powodem alergii u dzieci. A jak wiemy na

Dzięki współpracy z wieloma producenta-

alergię różnego pochodzenia

mi jest w stanie zaproponować komplek-

cierpi już co trzeci Polak. Okres

sową ofertę zarówno wewnętrznych jak i

wiosenno-letni jest obfity w

zewnętrznych systemów osłonowych. Ale

pyłki przed którymi trudno jest

ta firma to przede wszystkim ludzie. Dobra

się uchronić. Nasze moskitiery

atmosfera budowana jest przede wszystkim

choć w części są w stanie po-

przez pracowników. Zaufanie, współpraca

móc w tych dość uciążliwych

i zaangażowanie, przyczyniają się tworze-

dolegliwościach.

nia dobrych relacji i profesjonalnej obsługi

Otwierając się na potrzeby

klienta. Pomaga to we wspólnym zrozumie-

i rozwiązania technologiczne

niu i wzajemnej lojalności. Pracownicy firmy

we współpracy z firmą SOMFY

Klimsza wciąż podnosząc swoje kwalifikacje

klient ma szansę nabyć system

szukają rozwiązań, które będą mogły spro-

TaHoma. Jest to wygodne i

stać wymaganiom zmieniających się tech-

nie tylko chronią przed zbytnim nasłonecz-

bezpieczne zarządzanie urządzeniami do-

nieniem, ale także stanowią interesującą

mowymi z dowolnego miejsca na świecie!

dekorację danego pomieszczenia, wykorzystywane są coraz częściej. Firma Klimsza oferuje tak wiele różnych możliwości, że bez problemu można zdecydować się na odpowiednią osłonę okienną, o pożądanych parametrach oraz atrakcyjnej estetyce. Warto zaznaczyć, że obecnie produkowane żaluzje, plisy jak i rolety tekstylne zapewniają bardzo dobrą ochronę przed nadmiernym nasłonecznieniem. Przy wyborze powinniśmy kierować się tym, z jakiego materiału dane osłony okienne zostały wykonane oraz ich kolorystyką. Bogata oferta produktów i innowacyjne rozwiązania mają na celu sprostać wymaganiom nawet najbardziej wymagających klientów. Dbając o wysoką, jakość

56

tera.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

nologii i potrzeb klientów.

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

Cieszyn, ul. Stawowa 30A TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

57

WYPRAWY Z TRAMWAJEM

Turystyka – ulotna jak ulotka Adam Miklasz

Mam wrażenie, że w demokratycznej Pol-

swoistej hierarchii czołowe miejsce zajmuje

go”. Albo: „coś zielonego”. Kluczem jest więc

sce wybory odbywają się co chwilę. Nie-

również hasło - „rozwój turystyki”. Biurokra-

uświadomienie sobie dwóch spraw. Czy tu-

odłącznym atrybutem tego wydarzenia jest

cji po prostu nie lubię, z rynkiem pracy mam

rystyka faktycznie jest potrzebna? Jaki ro-

ulotka wyborcza – zmora ekologów i zwy-

tyle wspólnego, co z Mercedesami (czyli

dzaj turystyki dobrze sprawdziłby się u nas?

kłych zjadaczy chleba, frustrujących się z

nic!), z radością zajmę się więc hasłem, na

Pisząc krócej: Po co? I jak?

powodu zapchanej skrzynki pocztowej, na-

temat którego mam całkiem niezłe rozezna-

tomiast dobrodziejstwo i prawdziwe żniwo

nie.

Im wcześniej osoby odpowiedzialne za politykę promocyjną uświadomią sobie

dla wszystkich firm drukarskich. Istotą tego

Czy rozwój turystyki i napływ gości z

wagę tych pytań – tym lepiej. Odpowiedź

małego kawałka papieru zawsze jest ściema.

zewnątrz jest tak naprawdę niezbędny do

znaleziono chociażby w Krakowie. Miasto

Proszę mnie dobrze zrozumieć – na tę

rozwoju miasta? Czy powtarzane, jak man-

stworzyło spójną koncepcję i pewnym kro-

ściemę nie obrażam się zupełnie. Rozumiem,

tra, przez kandydatów na polityków hasło

kiem realizuje ją. Fakt, że ta koncepcja wzbu-

że ulotka pełni funkcję prostej reklamy kan-

„więcej turystów-więcej turystów” ma sens?

dza ostre kontrowersje.

dydata. Wygląda na niej ładniej niż zwykle, a

Mieszkańcy Zakopanego, Wisły czy nadmor-

- Dlaczego, prawda, my, prawda, miasto

jego chęć do ulepszania świata wokół moż-

skich kurortów z pewnością odpowiedzą

kultury, Barany, Jaszczury, królowie i pomni-

na zamknąć w sloganie wyborczym, który

na to pytanie twierdząco. Co jednak z miej-

ki, dlaczego nagle staliśmy się pijalnią wódki

właśnie wymyśliłem: „wszystkim wszystko!”.

scami, w których dziewięćdziesiąt procent

i piwa dla budżetowych hedonistycznych

Nie ma się co dziwić – na tak małej prze-

mieszkańców pracuje w przemyśle, a resz-

grup z zachodu? - grzmią oburzone lajkoni-

strzeni trudno przecież zawrzeć cały skom-

ta w transporcie i sektorze usług? I w jakim

ki. Z drugiej zaś strony pachnący świeżym

plikowany program wyborczy (nawet jeżeli

punkcie, na tej wirtualnej mapie miast, mo-

porannym brytyjskim moczem Kraków jest

on istnieje!), dlatego treść ulotki, jako rekla-

żemy postawić pionek z napisem „Cieszyn”?

w stanie zapewnić miejsca pracy w bran-

mówki, skoncentrowana jest na przesłaniu

Obecnie, przy swoistej modzie na po-

żach turystycznych i okołoturystycznych

dróżowanie, słowo: turystyka jest nieprzy-

dziesiątkom tysięcy studentów, a lokale o

Te hasła znamy już na pamięć. Żeby lu-

zwoicie wręcz pojemne. I, tak naprawdę,

profilu wiadomym rosną tam, jak grzyby po

dziom żyło się lepiej – wiadomka. Żeby były

nie oznacza nic. Jeśli krzykniecie: „chcemy

deszczu. Czy jednak turystyka rozrywkowa

miejsca pracy – rzecz oczywista. Że po-

turystyki!”, zabrzmi to niedorzecznie. To tak,

mogłaby stać się twarzą Cieszyna? Sądzę,

prawić komunikację, zmniejszyć biurokra-

jakby na pytanie ekspedientki w sklepie „co

że wątpię. Nie ma na to ani możliwości, ani

cję, wspierać kulturę – o tym wie każdy. W

podać?”, zadudniła odpowiedź: „coś dobre-

ochoty.

hasłowym.

58

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYPRAWY Z TRAMWAJEM Ostre, bezmyślne stawianie na turystykę

Wymądrza się, ale mało proponuje – po-

cel, należy postawić na spójną politykę – w

niesie również za sobą spore niebezpieczeń-

myśli teraz pewnie niejeden czytelnik, więc

ścisłej współpracy z zainteresowanymi pod-

stwa. Dość luźny przykład – to niektóre kraje

uprzedzając kalumnie, chciałbym, w sposób

miotami. Z branżą gastronomiczną, branżą

dalekiego wschodu, których turystyka jest

bardzo ogólnikowy, przedstawić moją wizję

transportową, instytucjami pozarządowymi,

jedyną pielęgnowaną gałęzią i dynamem

turysty w Cieszynie. Słyszałem kiedyś takie

a przede wszystkim kulturą. Powinien po-

rozwoju. Kraje te mają już w niektórych

określenie (podkreślam: słyszałem, nie je-

wstać sprawnie działający mechanizm na-

opracowaniach status państw postkolonial-

stem jego autorem, bo wiem, że może za-

czyń połączonych, do którego każdy chętny

nych – sto procent mieszkańców konkretnej

brzmieć obraźliwie), że „Wisła, to takie Za-

będzie mógł dorzucić cegiełkę, a wyciągnąć

wyspy robi za służących i niewolników bo-

kopane dla Górnego Śląska”. Sądzę więc, że

później cegłę.

gatych Kevinów i Hansów z lepszego świa-

– stosując podobne analogie – Cieszyn po-

Przez kilkanaście lat nie udało się stwo-

ta. Służą, bo wiedzą, że są w stu procentach

winien się stać takim Sandomierzem, czy też

rzyć konkretnej, spójnej wizji promocji mia-

uzależnieni od ich banknotów. Jeśli Keviny

Kazimierzem Dolnym dla południa Polski.

sta, a wszelkie działania mają charakter do-

i Hansy przestaną przyjeżdżać mieszkańcy

Warunki do tego są idealne. Mój przepis na

raźny. Koniunktura na turystykę wciąż trwa,

będą… Gdzie? Brawo, zgadliście.

turystę jest prosty. Należy wrzucić do gara

lecz nie będzie trwać wiecznie – koniunktu-

Przypadek Cieszyna jest szczególny. Ma-

turystykę rodzinną, turystykę rekreacyjną,

ra to rzecz ulotna jak ulotka. Do wykorzysta-

jąc tak wspaniałą spuściznę historyczną, ar-

podlać warsztatami, plenerami, grupami

nia koniunktury potrzebna jest jednak wizja,

chitektoniczną oraz kulturową, mając wyjąt-

studenckimi. Dodać jeszcze turystę tema-

otwarcie na różne środowiska, generowanie

kowo atrakcyjne położenie, nie trzeba nawet

tycznego (nakierowanego na konkretny

współpracy na różnych szczeblach i pozio-

mnożyć bytów, multiplikować produktów

rodzaj eksploracji) i zagranicznego, cieka-

mach. Niestety – drukowanie dziesiątek ty-

turystycznych. Cieszyn nie musi wybudo-

wego świata plecaczkowicza. Jest to model

sięcy ulotek o treści, którą zamknąć można

wać największego dinozaura w Europie, czy

turystyki o charakterze nieinwazyjnym. Nie

w sloganie „Cieszyn jest fajny”, to zdecydo-

muzeum penisów i wagin, aby przyciągnąć

zmieni on radykalnie otoczenia, nie będzie

wanie za mało. Chociaż, z drugiej strony,

nad Olzę podróżników. Na masowy najazd

upierdliwy dla zwykłego mieszkańca miasta,

Cieszyn to przecież miasto druku...

turystów nie ma też ani potrzeby ani ocho-

natomiast przyniesie on konkretny profit i

ty. A jednak ranga miasta, jego atrakcje, jak

zrównoważony rozwój.

również zwiększająca się baza kawiarnia-

Zrównoważony. Brzydkie słowo wyję-

no-gastronomiczna wymaga zwiększenia

te wprost z nowomowy unijnej jest w tym

ruchu turystycznego.

przypadku jednak kluczowe. Aby osiągnąć

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

59

WYPRAWY Z TRAMWAJEM

Górskie wyprawy z Ozzim Szymon Krupka

Odpoczywać można na różne sposoby. Leżeć na kanapie, oglądając telewizor, czytać książki, albo po prostu można spać. Ale czy warto? Jeśli ma się pasję, jest się ciekawym świata i do tego mieszka się w pięknym, górskim regionie na pograniczu - można wędrować i poznawać.

Jedną z moich pasji są góry. Na Śląsku Cieszyńskim mieszkam od 3 lat. Pozostałe 32 lata życia, koło Poznania w Wielkopolsce. Może to i lepiej, że jestem stela od tak krótkiego czasu, bo w nieco inny sposób będę miał przyjemność zaprezentować piękno tego wspaniałego regionu.

Bardziej emocjonalny i poznawczy dla mieszkających tu entuzjastów turystyki, którzy od urodzenia przemierzają beskidzkie szlaki.

Foto: Szymon Krupka

60

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

WYPRAWY Z TRAMWAJEM

Foto: Szymon Krupka

Pierwsza myśl, która nasuwa się miłośni-

Małego, Śląskiego i Morawsko – Śląskie-

cę na aktywny wypoczynek. Staram się

kowi górskich wędrówek, który patrzy na

go. Tak, aby propozycje górskich, rodzin-

dotrzymywać tego postanowienia. Pla-

mapy turystyczne Karpat Zachodnich od

nych wypraw, które będę opisywał nie

ny czasem krzyżuje pogoda. Ale jestem

Suchej Beskidzkiej do (w przybliżeniu)

sprowadzały się do kilkugodzinnej jazdy

zwolennikiem norweskiego przysłowia:

miejscowości Zlin w Czechach to: „góry

samochodem.

„Nie ma złej pogody, jest tylko zły ubiór”.

niewysokie, dobre infrastruktura tury-

Górskie wyprawy z Ozzim. Kim jest

Pierwsza trasa, którą zaprezentuję, wie-

styczna i na 100% dam radę”. I właśnie

Ozzy? Dobre pytanie! To sympatyczny

dzie na pograniczu. Śląsk Cieszyński to

z takim optymistycznym nastawieniem,

kompan moich wędrówek. Napotkani na

region, który znajduje się zarówno w Pol-

ducha i ciała, należy przemierzać tą kra-

szlaku mówią o nim – piękny „Border

sce, jak i w Czechach. Dlatego między-

inę. Cieszyć się jej naturą i niezwykłą kul-

Coli”, pies pasterski, słodka psina, kom-

kulturowy charakter wycieczki, doda jej

turą. Dzięki doskonałej sieci dróg ekspre-

pan, bohater. Dla mnie to mój towarzysz

ciekawego uroku. Jest to pęta, która wie-

sowych z centrum Śląska Cieszyńskiego,

– pies „przewodnik” ze Śląska Cieszyń-

dzie przez szczyt Czantorii Wielkiej 995

czyli Cieszyna, dostaniemy się od wscho-

skiego.

m.n.p.m., dalej przez miejscowość Ny-

du na zachód regionu błyskawicznie. Po-

Ze względu na charakter mojej pra-

dek w Czechach i kończy się po polskiej

zwoliłem sobie rozszerzyć moje górskie

cy (często w weekendy), postanowiłem,

stronie. Całość to 15 km marszu. W prze-

opowieści o pasma Beskidu Żywieckiego,

że niemal każdy poniedziałek poświę-

liczeniu na godziny wychodzi ich pięć.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

61

WYPRAWY Z TRAMWAJEM Zaczynamy w Wiśle – Jawornik (tu tak-

metrze wchodzimy na szlak czerwony.

nych, drewnianych domów. W środku

że będziemy kończyli naszą wycieczkę).

Całość jest to fragment wytyczonej po

miejscowości, znajduje się rozległy plac.

Z parkingu na wysokości ul. Wrzosowej

czantoryjskich stokach 20-kilometrowej

Przy Urzędzie Gminy, wchodzimy na

bierze początek czarny szlak na Przełęcz

„Ścieżki Rycerskiej”, która nawiązuje do

zielony szlak i wzdłuż potoku Strelma,

Beskidek (684 m.n.p.m). Po drodze mija-

ciekawej legendy o śpiących rycerzach

kierujemy się ponownie na Przełęcz Be-

my pozostałości drewnianej, beskidzkiej

i ich trzystu koniach. W olbrzymiej po-

skidek (granica Polski i Czech). Po półtora

zabudowy. Zamykając na chwilę oczy,

złacanej komnacie we wnętrzu góry

godzinnym marszu stajemy na przełę-

można wyobrazić sobie jak to miejsce

czekają, by w najtrudniejszych chwi-

czy. Teraz został nam już ostatni, znajo-

wyglądało 80 – 100 lat temu. I wtedy

lach pomóc Śląskowi jako jego „narodo-

my fragment. Czarnym szlakiem, którym

zadajemy sobie pytanie! Gdzie się po-

we wojsko”. Już teraz wiem skąd John

zaczynaliśmy wyprawę, po kolejnych 25

dział szacunek do tradycji i architektury

Ronald Reuel Tolkien, czerpał inspira-

minutach, pozytywnie zmęczeni i pełni

drewnianej po polskiej stronie Beskidów?

cje przy pisaniu „Władcy Pierścieni”.

wrażeń dochodzimy do parkingu, gdzie

Dość ostrym podejściem, wchodzimy na

W połowie zejścia możemy przystanąć

kilka godzin wcześniej bezpieczne zo-

rozległą polanę. W kierunku wschodnim

przy leśnym źródełku.

stawiliśmy auto. Całość na mapie może-

rozciąga się tu wspaniały widok na Wi-

Do Nydka wchodzimy od północnego

my zobaczyć i zaplanować na portalu:

słę i pasma Beskidu Śląskiego. Dalej leśną

– wschodu. Miejscowość położona jest

https://mapa-turystyczna.pl. Serdecznie

drogą wchodzimy na przełęcz. Przejście

nad górnym biegiem potoku Gluchówka

polecam i do zobaczenia na górskich

tego fragmentu zajmuje nam około 40

(Hluchova). Mieszka tu 2 tys. osób, z któ-

szlakach.

min. To rozgrzewka przed „atakiem” na

rych 1/4 przyznaje się do polskich korze-

rozległy masyw Czantorii Wielkiej. Na

ni. Zachowało się

Przełęczy Beskidek, wchodzimy na czer-

tu

wony szlak. Jest to fragment Głównego

pięk-

wiele

Szlaku Beskidzkiego imienia Kazimierza Sosnowskiego, który wyznaczony został w okresie międzywojennym na przestrzeni 517 km (Ustroń – Wołosate). Po ponad godzinnym, dość ostrym podejściu wzdłuż granicy, osiągamy szczyt Czantorii Wielkiej. Znajduje się tu 29 metrowa wieża widokowa Przy

(wstęp

dobrej

płatny).

pogodzie

możemy podziwiać widok na Tatry, Beskid Śląski i Żywiecki, Małą Fatrę, Beskid Morawsko – Śląski oraz panoramę

południowej

części Górnego Śląska.

Widok jest rzeczywiście imponujący. Ze szczytu

schodzimy

niebie-

skim szlakiem do Schroniska na Czantorii (Chata Čantoryje). Obiekt oficjalne otwarty w 1904 roku, znajduje się po czeskiej stronie gracy.

Bufet serwuje szeroki asortyment posiłków (można płacić w złotówkach). Po krótkim odpoczynku, schodzimy leśnym duktem (szlak niebieski) w stronę miejscowości Nydek (CZ). Po kilo-

62

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Foto: Szymon Krupka

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

Dotknąć gór - hotel na szczycie Urszula Markowska

Wczesnym porankiem pijąc kawę w pośpiechu zerknęłam w naszpikowany obowiązkami kalendarz. Jesienny chłód i życie w ciągłym pędzie, przytłoczenie obowiązkami i poczucie, że czegoś nie zdążyło się zrobić. Piętrzące zaległości wołały, że pora odpocząć, nabrać siły i na chwilę się zatrzymać. Spełniając swoje postanowienie w październikowy weekend zawędrowałam w Beskid Śląski. Istebna mała wieś położona niedaleko Wisły i Koniakowa. Pokój zarezerwowałam w hotelu „Złoty Groń”, z nadzieją, że znajdę tam upragniona ciszę i odrobinę wygody.

Dotarłam na miejsce w sobotnie południe. Dzień dość pochmurny i deszczowy nie wróżył zbyt wiele dobrego. A jednak już na samym początku poczułam miłe zaskoczenie. Stałam na szczycie góry na wysokości 700 m.n.p.m. przed piękną rezydencją. Ogłuszyła mnie cisza i zapach lasu. Widok zapierał dech w piersi. Pomimo snującej się w dole mgły góry były prawie na wyciągniecie ręki. Magicznie wyłaniały się z mlecznej zawiesiny ciesząc oczy widokiem na cztery strony świata.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

63

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE Obiekt sprawiał miłe wrażenie, okazały

wiał wrażenie przytulnego. Mały korytarz

zaspokoi wymagania gości. Całość daje po-

choć nie przytłaczający elegancją. Umie-

dawał poczucie prywatności. Pokój nieduży

czucie komfortu i dbałości o każdy szczegół.

jętnie połączono szkło, drewno i kamień.

ale łóżko przestronne i na pewno wygod-

Pora dnia i górski klimat przypomniały mi o

Gdzieniegdzie z delikatnością przemycono

ne. Miłe dla oka meble, miękka wykładzina,

bardziej przyziemnych potrzebach. Czując

regionalne symbole. Z pewnością zachęcał

ładne tapety tapety na ścianach, a co naj-

głód i ciekawość kulinarnych propozycji od-

by wejść do środka. Miłe ciepło otuliło mnie

ważniejsze duże okno balkonowe i taras na

wiedziłam hotelową restaurację. Niepodwa-

po wejściu. Recepcja przestronna, dzięki

którym można usiąść i odpocząć. Nadmiar

żalnie silnym atutem tego miejsca są widoki.

dużym oknom nadal wypełniona pięknymi

światła w pokoju nie zakłóci snu ponieważ

Architekt zdawał sobie z tego sprawę. Re-

widokami. Nie potrzeba zbędnych ozdób,

okna wyposażono w rolety. Przestronna

stauracja „Złoty Groń” dzięki szklanej ścianie

które mogłyby przytłoczyć, odwrócić uwa-

szafa bez problemu pomieści rzeczy. Łazien-

pozwala podziwiać panoramę gór. Trochę

gę od tego co jest wystarczająco piękne.

ka jasna i pachnąca czystością. W pokoju

żałuję, że dzień jest pochmurny ponieważ za

Mój dwuosobowy pokój od wejścia spra-

bez zakłóceń działa internet co z pewnością

zamkniętą ścianą okien kusi swymi rozmia-

64

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE rami duży taras. Wystrój sali jest elegancki,

siejszego dnia. Popołudnie poświęciłam na

zdążyłam zwiedzić wszystkich atrakcji choć

ale dobrze stonowany. Stoliki w odpowied-

zwiedzanie lokalnych atrakcji, których - jak

jest to akurat dość pozytywne. Będzie oka-

nich odległościach zapewniają gościom

się okazało - nie jest mało. Jedno z ciekaw-

zja by znów zaszyć się w tej ciszy na kolejny

prywatność rozmów. Obsługa miła i profe-

szych miejsc w okolicy, do których dotarłam

weekend. Do tej pory nie znalazłam miejsca

sjonalna nie narzuca swojej obecności. Karta

jest „Trójstyk”, gdzie spotykają się granice

które zaspokoiłoby wszystkie moje potrzeby.

dań również nie daje powodu do narzekań.

trzech państw: Polski, Słowacji i Republiki

Dostałam tu możliwość wygodnego wypo-

Znajdziemy w niej nie tylko specjały wyszu-

Czeskiej. Można też wykorzystać położenie

czynku, prywatność, pyszne jedzenie a nade

kanej kuchni europejskiej, lecz także sporo

i wybrać się po prostu w góry. Obok hote-

wszystko piękne widoki. Polecam to miejsce

propozycji z kuchni regionalnej. W tutejszej

lu w odległości ok. 50 m. znajdują się dwa

każdemu. W hotelu „Złoty Groń” z pewno-

winiarni smakosze mogą również liczyć na

wyciągi narciarskie. Zimą na pewno wybio-

ścią wypocznie zapracowany biznesmen,

bogaty, dobrany ze znawstwem, wybór win.

rę się tutaj na narty. Mój weekend w tym

aktywny sportowiec ale i rodziny z dziećmi.

To było bardzo pyszne doświadczenie dzi-

magicznym miejscu minął zbyt szybko. Nie

Ja będę wracać tutaj bardzo chętnie.

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

65

PRZYSTANEK NA ŻĄDANIE

CZESKI CIESZYN, ul. Strzelniczni 1 - tuż za mostem Wolności

66

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

Poszukujemy do pracy osoby mówiącej po polsku i czesku

KIERUNEK JAZDY

zapraszamy na

TRADYCYJNE PIWA BROWARU ZAMKOWEGO CIESZYN

PT. 17-21 • SOB. 15-21

ZWIEDZANIE BROWARU Z PRZEWODNIKIEM

Po d

ró

żd

w oś

iata

y zm

słó

w

PIĄTEK godz. 18 SOBOTA godz. 13, 15 tel. 515 216 250 piwnefascynacje@gmail.com TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017

67

KIERUNEK JAZDY

DEKORACJE WNĘTRZ decoxpress.pl

ul. Bielska 184, 43-400 Cieszyn • tel. +48 33 47 99 440 www.spot.net.pl • /agencja.reklamowa.spot

PŁYTY, PANELE, FRONTY

68

TRAMWAJ CIESZYŃSKI • XII 2016 / I 2017 OKLEJANIE

SAMOCHODÓW carxpress.pl

STRONY WWW MULTIMEDIA toroxpress.pl

TABLICE REKLAMOWE boardxpress.pl

DRUK CYFROWY

printxpress.pl

ODZIEŻ REKLAMOWA promoxpress.pl

DEKORACJE WNĘTRZ decoxpress.pl