Przegląd Dachowy e-dach.pl nr 27

DACHÓWKI CEMENTOWE

WEŁNA CZY STYROPIAN

POSZYCIE DACHU

027 | MAJ – CZERWIEC 2011 DWUMIESIĘCZNIK BEZPŁATNY

OKNA W DACHU PŁASKIM NAJNOWSZE ROZWIĄZANIA DACH BEZ BŁĘDÓW

DOŚWIETLENIE DACHÓW PŁASKICH

TRWAŁE RYNNY

02 63,6 75(¥&,

Ewa Kalicka

04 CO OFERUJE RYNEK Ważne produkty, nowości

06 WSZYSTKO O DACHACH Budowa, eksploatacja, remont

Od Redakcji

M

iejsce zamieszkania determinuje nasze życie, przeprowadzka może zmienić wszystko, oby na lepsze. Czy wielu z nas w tym roku uda się zamieszkać w nowym, wymarzonym domu?

Każdy jest na innym etapie inwestycji: poszukuje działki, jest w trakcje jej zakupu, przygotowuje się do budowy lub już rozpoczął w tym roku kolejny jej etap. Są też tacy, którzy finiszują inwestycję życia. Większość decyzji odnośnie budowy musi podejmować sam inwestor – to ogromna odpowiedzialność. Czy są sposoby, aby uniknąć błędów?

Niby wszyscy wszystko wiedzą, a i tak błędy budowlane wydają się nieuniknione. Oby tylko były one jak najdrobniejsze i nie miały wpływu na eksploatację budynku.

Dach to około 30% całkowitych kosztów budowy domu – niemało. Oddając w Państwa ręce kolejny, wiosenny numer Przeglądu Dachowego e-dach.pl, mamy nadzieję na udział w przejściu przez ten etap budowy obronną ręką. c E.K.

06 Cztery skosy

10 Dach bez błędów

WYDAWCA Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.

na widoku

13 Choroby drewna 16 Sztywne łącze 18 Kominy systemowe

32 Okna od wewnątrz 36 Doświetlić inaczej 38 Dachówki cementowe

42 Misja specjalna 44 Mech-pech 46 Rośliny zielone na dachu

48 Trwałe rynny 52 Pod napięciem 54 Nieproszony gość

ADRES REDAKCJI ul. Pory 59 lok. 97, 02-757 Warszawa tel. 22 40 13 550, www.e-budownictwo.pl REDAKTOR NACZELNA Ewa Kalicka | ekalicka@e-budownictwo.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Joanna Szot | jszot@e-budownictwo.pl REDAKCJA Marta Balcerowska, Katarzyna Dębek, Monika Jabłońska, Ewa Kulesza, Paweł Wiśniewski BIURO REKLAMY tel. 22 651 59 90, faks 22 203 45 75 | reklama@e-budownictwo.pl Arkadiusz Gnat tel. 0 602 107 700 | agnat@e-budownictwo.pl Paulina Gordon tel. 0 602 332 696 | pgordon@e-budownictwo.pl Anna Makowska tel. 0 606 870 700 | amakowska@e-budownictwo.pl STUDIO GRAFICZNE Katarzyna Witczak | www.typomoticon.com Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do ich redagowania oraz skracania. Nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Copyright© Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.

ISSN 1689-8028 | nakład 15 000 egz.

Druk: Colours Factory

fot. na okładce: Velux

22 Poszycie dachu 26 Wełna czy styropian 30 Konstrukcja

04 Wielofunkcyjna Płyta Budowlana MFP

CO OFERUJE RYNEK

Smukła linia rolet Wszystkie manualne rolety na prowadnicach VELUX zostały wyposażone w innowacyjny system naciągania tkaniny z całkowicie ukrytymi sznurkami. Prowadnice i kaseta rolety są niemal niewidoczne na oknie. Natomiast rolety plisowane działają w systemie bez kasety, dzięki czemu można operować górną i dolną listwą. We wszystkich roletach z kasetą szerokość maskownicy górnej kasety została zredukowana o ponad 50% i ma zaledwie 2 cm. To unikalne wzornictwo sprawia, że rolety wyglądają subtelnie i nowocześnie, jednocześnie pozwalają wpuścić do pomieszczenia więcej światła, gdy są podniesione. W „smukłej” linii produktów dostępne są rolety dekoracyjne, zaciemniające, żaluzje, a także rolety typu „dwa w jednym” – to wyjątkowo funkcjonalne połączenie rolety zaciemniającej wnętrze z subtelną i niezwykle dekoracyjną roletą plisowaną. Oryginale rolety wykonane są z wysokiej jakości materiałów i tkanin, które nie blakną z upływem czasu i nie wymagają konserwacji. Unikalny system Pick&Click umożliwia samodzielny montaż. Bardzo szeroka gama kolorów i wzorów pozwala dobrać je do każdego wystroju wnętrza. Ceny: od 205 zł. Gwarancja: 3 lata c

Drewnopochodna Płyta Budowlana MFP, dostępna w ofercie firmy Pfleiderer, to produkt innowacyjny, z powodzeniem zastępujący tradycyjną płytę OSB. Główne atuty, czyli wytrzymałość i odporność na wilgoć, płyta zawdzięcza swojej wyjątkowej strukturze, w której długie i cienki wióry, ułożone w różnych kierunkach są sklejone najwyższej jakości żywicami z melaminą. Gwarantuje to stabilność płyty, dzięki czemu jest ona wytrzymała na obciążenia w obu kierunkach (poprzecznym i podłużnym), a to oznacza, że w każdym położeniu jej odporność na obciążenia jest jednakowo wysoka.

Zaletą Płyty Budowlanej MFP jest wszechstronność jej zastosowania. Nadaje się ona na sztywne poszycie dachu pod pokrycie dachowe, ścianki działowe, nośny podkład podłogowy (także w piwnicach), posadzkę, pokrycie stropów, konstrukcje balkonów i tarasów. Przeznaczona jest także do budowy ścian, znajduje zastosowanie podczas prac budowlanych i wykończeniowych.

Ponadto płyta doskonale izoluje termicznie i akustycznie.

Materiał jest łatwy w obróbce – jego wysoka spoistość i jednorodność umożliwia wiercenie, piłowanie i frezowanie, tak jak w przypadku masywnego drewna, a gwoździe, śruby i zaciski pozostają stabilnie umocowane nawet przy brzegu płyty. c Producent: Pfleiderer [www.pfleiderer.pl]

Producent: VELUX Polska [www.velux.pl]

Nowa blacha dachówkowa Specjalnie zaprojektowany model blachodachówki Adamante to nowość w ofercie firmy Ruukki.

Blacha dachówkowa doskonale podkreśli charakter każdego domu oraz zaspokoi gusta najbardziej wymagających klientów.

Adamante to nowoczesny produkt, w którym połączono tradycyjny wygląd dachówki z niespotykanymi na rynku rozwiązaniami. Nowatorskie rozwiązanie krawędzi startowej, specjalnie wyprofilowany początek blachy podnosi estetykę całego dachu. Nowy funkcjonalny rowek kapilarny oraz innowacyjny zatrzask w górze fali zapewniają lepszą szczelność i trwałość połączenia. Dzięki zastosowanym materiałom, nowoczesnej technologii i precyzji wykonania łączenia arkuszy blachy na dachu są praktycznie niewidoczne.

Model Adamante produkowany jest z blachy powlekanej powłoką Pural mat. Specjalnie dla tego modelu wprowadzone zostały dwa nowe kolory – burgund i oberżyna, co zwiększa atrakcyjność oferty i możliwość dostosowania do wizji właściciela. Na nowy produkt Ruukki udziela 50 lat gwarancji technicznej. c Producent: RUUKKI [www.ruukkidachy.pl]

Na kłopoty Onduband Onduband to wodoodporna, samoprzylepna taśma bitumiczna słuşąca do naprawy, uszczelniania i zabezpieczenia szczególnie wraşliwych miejsc budynku. Taśma ma szerokie spektrum zastosowań: moşemy jej uşyć zarówno do izolacji oprawy komina, naprawy przeciekającej rynny, krawędzi dachowych czy parapetu, jak i uszczelnienia okna dachowego oraz pękniętej dachówki. Taśma sprawdza się wszędzie tam, gdzie potrzebny jest trwały i odporny na działanie wiatru, deszczu czy mrozu materiał uszczelniający. Gwarantuje szczelne, a przy tym estetyczne i dopasowane do pokrywanej powierzchni zabezpieczenie.

Montaş taśmy jest bardzo prosty i moşna go przeprowadzić samodzielnie, wystarczą noşyczki lub nóş do cięcia. Produkt dostępny jest w czterech kolorach: aluminium, ołów, terakota i czerwień.

Dostępne są dwa rodzaje taśmy: v Onduband EASY – przeznaczona dla klientów indywidualnych, parametry taśmy: gr. 1,1 mm, dł. 5 m lub 10 m, szer. 5 cm, 7,5 cm, 10 cm, 15 cm. Cena: od 14,50 (5 m) do 41,90 zł (10 m). v Onduband PRO – przeznaczona dla rynku profesjonalnego, parametry taśmy: gr. 1,5 mm, dł. 10 m, szer. 7,5 cm, 10 cm, 15 cm, 30 cm.

Cena: od 29,90 zł do 99,90 zł. c Producent: Onduline Materiały Budowlane [www.onduline.pl]

Pasywne okno dachowe Okno dachowe FTT U8 Thermo to nowatorski, superenergooszczędny produkt przeznaczony dla budownictwa energooszczędnego oraz pasywnego. Współczynnik przenikania ciepła całego okna FTT U8 Thermo wynosi Uw = 0,58 W/(mK), jest to najbardziej energooszczędne okno dachowe dostępne na rynku. Okno dachowe sprzedawane jest w komplecie z kołnierzem uszczelniającym z dodatkową termoizolacją EHV-AT Thermo.

Nowatorska konstrukcja okna zapewnia duşą oszczÄ™dność energii cieplnej. Pakiet szybowy osadzony jest w specjalnie zaprojektowanej ramie skrzydĹ‚a z poszerzonymi drewnianymi proďŹ lami, co minimalizuje zjawisko powstawania mostkĂłw cieplnych oraz zapewnia lepszÄ… izolacyjność okna.

Okno dachowe wyposaşone jest w superenergooszczędny trzykomorowy pakiet szybowy U8 o współczynniku Ug = 0,3 W/(mK).

FTT Thermo jest oknem otwieranym obrotowo z podniesioną osią obrotu, dzięki czemu nawet wysoka osoba moşe wygodnie stać przy otwartym oknie. c Producent: FAKRO [www.fakro.pl]

W OSTATNIM NUMERZE PRZEGLÄ„DU DACHOWEGO E-DACH.PL ORAZ W PORTALU E-DACH.PL OGĹ ASZALIĹšMY KONKURS „PROFESJONALNE ELEKTRONARZĘDZIAâ€?. ZADANIEM KONKURSOWYM BYĹ O UDZIELENIE POPRAWNYCH ODPOWIEDZI NA 5 PYTAĹƒ DOTYCZÄ„CYCH PROFESJONALNYCH, NIEBIESKICH ELEKTRONARZĘDZI FIRMY BOSCH.

ELEKTRONARZĘDZIA TWORZONE PRZEZ PROFESJONALISTĂ“W DLA PROFESJONALISTĂ“W, SPEĹ NIAJÄ„CE WYMAGANIA POD WZGLĘDEM WYDAJNOĹšCI, PRECYZJI I WYTRZYMAĹ OĹšCI OTRZYMUJÄ„: 1. PIOTR PRASOWSKI – DNXPXODWRURZH QRÄ?\FH GR EODFK\ *6& 9 /, 3URIHVVLRQDObÄź UD]\ V]\EV]H FLĂšFLH PHWDOX Äź EH] Z\VLĂŻNX

2. AGATA GEZE

– DNXPXODWRURZD ZLHUWDUNR ZNUĂšWDUND *65 /, 3URIHVVLRQDO Äź QDMOÄ?HMV]H SURIHVMRQDOQH QDU]ĂšG]LH Z VZRMHM NODVLH

3. JACEK PROSTY

– Z\U]\QDUND *67 %&( 3URIHVVLRQDO ğbQDMPRFQLHMV]\ VLOQLN QDMJïÚEV]H FLÚFLD

4. MARCIN MRĂ“Z

– SLODUND WDUF]RZD *.6 3URIHVVLRQDO ÄźbQDMEDUG]LHM Z\GDMQH XU]ĂˆG]HQLH GR SRGVWDZRZ\FK ]DGDĂą

4. ANNA SUPERNAK

– WRUED QDU]ÚG]LRZD ]HVWDZ XSRPLQNÜZ

06

fot. Braas

KONSTRUKCJE

CZTERY SKOSY

Dach pełni wiele ważnych funkcji związanych zarówno z komfortem życia mieszkańców, jak i ich bezpieczeństwem, m.in. jako przegroda budowlana chroni wnętrze budynku przed wpływami atmosferycznymi, jako ważny element konstrukcyjny przenosi obciążenia od śniegu oraz wiatru na ściany budynku.

Urszula Klimczyk

I

stnieje wiele podziałów dachów. Jednym z nich jest ich klasyfikacja ze względu na kształt. Wyróżnia się m.in. dachy płaskie, kopulaste, jedno-, dwu-, wielospadowe itd. W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosowane są dachy dwu- i wielospadowe.

Najprostszą formą dachu wielospadowego jest dach czterospadowy.

KONSTRUKCJA DACHU CZTEROSPADOWEGO Omawiany typ dachu składa się z czterech połaci, nachylonych z reguły pod tym samym kątem. Jeśli budynek zbudowany jest na planie prostokąta, to mówi się o dachu kopertowym (rys.1), którego cechą charakterystyczną jest to, że dwie jego połacie mają kształt trapezu (dla dłuższych krawędzi budynku), a pozostałe dwie trójkąta (dla krótszych). W przypadku domów zbudowanych na planie kwadratu wszystkie połacie to trójkąty – zbiegają się w jednym punkcie – taki dach nazywany jest dachem namiotowym (rys. 2).

Konstrukcja więźby dachu czterospadowego w domach jednorodzinnych jest z reguły drewniana, najczęściej płatwiowo-kleszczowa (rys. 3).

Pokrycie, jak w przypadku każdego typu dachu, dobiera się w zależności od kąta nachylenia połaci. Blacha, blachodachówka oraz papa mogą być stosowane w przypadku mniejszego nachylenia (papa 3-20º, blacha 25-40º), natomiast dachówka, gont, słoma – dla nachyleń w zakresie 35-50º.

rys. Urszula Klimczyk

ZALETY I WADY Dach czterospadowy urozmaica wizualnie bryłę budynku.

Jego konstrukcja wykazuje dużą sztywność przestrzenną, w związku z czym jest mniej podatny na niekorzystne działanie porywów wiatru. Dodatkową zaletą jest obecność okapu na całym obwodzie dachu, co chroni ściany przed ewentualnym zamakaniem.

Z drugiej strony, wykonanie dachu czterospadowego jest stosunkowo drogie. Ze względu na skomplikowaną konstrukcję nośną wymaga on dużego nakładu pracy i materiałów. Poza tym, dach tego typu generuje aż cztery skosy na poddaszu, w związku z czym może znacznie ograniczyć jego powierzchnię użytkową.

PODDASZE Dachy czterospadowe sprawdzają się dobrze w domach parterowych i z poddaszem nieużytkowym. Wprowadzając takie rozwiązanie w budynkach z poddaszem użytkowym należy liczyć się z faktem, że powstaną tam strefy trudne do zagospodarowania. Można próbować przeciwdziałać zmniejszeniu powierzchni użytkowej poprzez: v wykonanie wysokich ścianek kolankowych, czyli ścian, na których opiera się konstrukcja więźby dachowej, v zastosowanie dachu mansardowego (rys. 4) – dachu czterospadowego, w którym każda połać składa się z dwóch części – połaci górnej o niewielkim kącie nachylenia i dolnej o dużym kącie, nierzadko przekraczającym 80º. Takie rozwiązanie sprawia, że już w niewielkiej odległości od ścian dorosły człowiek może poruszać się bez przeszkód. v wykonanie na poddaszu lukarn, czyli specjalnych nadbudówek, w które można wstawić typowe okna, a przy tym zyskać dodatkową przestrzeń.

Istnieje kilka możliwości naturalnego doświetlenia pomieszczeń na poddaszu. Dwa najczęściej stosowane sposoby to:

rys. 1 Dach kopertowy

rys. 2 Dach namiotowy

płatew kleszcze krokiew

rys. 3 Schemat konstrukcji więźby dachowej – dach czterospadowy

rys. 4 Dach czterospadowy (mansardowy)

08 KONSTRUKCJE

Dach czterospadowy, namiotowy (na planie kwadratu). Jego formę urozmaicono lukarną z balkonem. (fot. Braas)

wykonanie okien w lukarnach lub zamontowanie w dachu okien połaciowych. Głównym czynnikiem, który powinien decydować o wyborze rodzaju okna jest kąt nachylenia połaci dachowej. Okna połaciowe należy stosować dla kątów nie mniejszych niż 15º, podczas gdy lukarny optymalnie spełniają swoją funkcję przy kącie większym niż 45º.

W drugiej kolejności należy wziąć pod uwagę estetykę bryły budynku (lukarny wpływają znacząco na jej formę architektoniczną), koszty wykonania (okna połaciowe są rozwiązaniem tańszym) oraz potrzeby użytkowników: oczekiwany stopień doświetlenia pomieszczeń (okna połaciowe przepuszczają z reguły więcej światła), łatwość czyszczenia okien (szyby w lukarnach mniej się brudzą). c

Czterospadowy dach kopertowy rozrzeźbiony ciekawymi w kształcie lukarnami wygląda naprawdę malowniczo. (fot. Wienerberger)

Dach kopertowy z dwoma małymi wolimi oknami, których forma i rozmiary nie były w tym przypadku trafionym pomysłem. (fot. Braas)

Masz jakoœci!

Nie wszystkie stalowe dachy oferowane na polskim rynku, spełniają wymagane prawem normy jakości. Najważniejszym elementem - decydującym o trwałości stalowego pokrycia dachowego – jest warstwa cynku, która chroniąc blachę, gwarantuje zachowanie jej właściwości antykorozyjnych. Masa cynku poniżej 275 g/m² jest niezgodna z normą PN-EN 508-1.2010 i znacząco obniża żywotność dachu.

Planujesz budowę lub remont domu? Zapytaj swojego sprzedawcę czy dach, który kupujesz, jest właściwe chroniony. Sprawdź czy powłoka cynku blachy dachowej wynosi co najmniej 275 g/m².

Najważniejsze parametry dachu: 275 g/m2 - minimalna masa powłoki cynkowej dla blach powlekanych 25 μm - minimalna grubość powłoki lakierniczej 0,5 mm zalecana grubość blachy W firmie BUDMAT jako pierwsi w Polsce badamy podstawowe parametry wyprodukowanego dachu, gwarantując jego najwyższą jakość Indywidualnym Certyfikatem. Zastosowana procedura pomiarowa została opracowana przez Instytut Techniki Budowlanej. Na etapie produkcji dachów mierzymy grubość warstwy lakieru i cynku na blasze specjalistycznym przyrządem pomiarowym niemieckiej firmy Fischer. Dzięki temu mamy pewność, że wyprodukowany przez nas dach to pełnowartościowy produkt o niepodważalnej jakości.

Kupujesz stalowy dach i nie jesteś pewien jego jakości? Zadzwoń!

Zbadamy podstawowe parametry Twojego dachu.

:

10 KONSTRUKCJE

DACH BEZ BŁĘDÓW

Wartość dachu to około 30% łącznego kosztu budynku. Nie jest to więc element tani.

Drogie są materiały konstrukcyjne, izolacyjne i wykończeniowe. Niemało trzeba zapłacić wykonawcom. Ważne zatem, aby dach powstawał bez błędów i to już od momentu jego projektowania.

xxxxxxxxxxxxx fot. fotolia

Ewa Kulesza

Rozbudowany w ten sposób dach bez wątpienia wymagał od wykonawców fachowości i doświadczenia. (fot. Braas)

C

zy stromy, czy płaski – dach powinien być dobrze zaprojektowany i wykonany przez fachowców. Inaczej można się spodziewać jeśli nie błędów, to sytuacji wymagających tzw. kombinowania, a ono albo się udaje, albo nie. W praktyce każdy zrzuca winę na każdego: dekarze na cieśli, cieśle na projektanta, projektant na inwestora, a wszyscy razem na złą jakość produktów. Za błędy winny też bywa pośpiech, pogoda i zła komunikacja między inwestorem a zleceniobiorcami.

ETAP 1 – PROJEKT Na rynku rządzi architektoniczny supermarket, czyli projekty gotowe z opasłych katalogów. Co z tego wynika? Jest duża różnorodność projektów i niełatwy wybór. Decyduje głównie cena i estetyka. Przeglądając oferty trudno przewidzieć, który dach podniesie znacznie koszt domu lub będzie wymagał od wykonawców sporo pracy i doświadczenia. Tu można popełnić pierwszy błąd. Kuszące są wizualizacje domów z udziwnionymi, wielospadowymi dachami, lukarnami typu wole oko, różnymi

krzywiznami bądź załamaniami połaci, a czasem nawet wieżyczkami lub kopułkami. Gdy przychodzi do realizacji, okazuje się, że łatwo i tanio nie będzie. Projekty gotowe nie zawsze są tak dokładne, jak te zamawiane indywidualnie. Często brakuje w nich dokładnie rozrysowanych detali. W konsekwencji pozostaje tylko polegać na doświadczeniu cieśli i dekarzy.

W przypadku projektów zamawianych indywidualnie mamy większy wpływ na przyszły kształt domu, ale co najważniejsze wiele spraw możemy na bieżąco konsultować z architektem, liczyć na jego radę i podpowiedź.

ETAP 2 – WYBÓR TECHNOLOGII Sposobów na izolację, ocieplenie, wykończenie dachu jest mnóstwo. Także więźby, czyli konstrukcje nośne dachów mogą być budowane w różny sposób i z różnych materiałów (tarcica zwykła, klejona, stal, belki półprepfabrykowane). Ukończenie studiów na wydziale budownictwa lądowego może nie wystarczyć, żeby ogarnąć całe to bogactwo możliwości. Jeśli budujemy pierwszy raz,

chcemy nadzorować przebieg prac i nie dysponujemy grubym portfelem, lepiej zdecydujmy się na proste, sprawdzone rozwiązania. Eksperymenty w postaci dachów przeszklonych, zielonych, krytych nietypowymi materiałami (np. strzechą lub łupkiem), izolowanych nowymi, niesprawdzonymi jeszcze produktami zostawmy innym.

ETAP 3 – WYBÓR MATERIAŁÓW Aby na tym etapie nie popełnić błędu, pamiętajmy o zasadzie – nie brnijmy w radykalne oszczędności. To może odbić się nam czkawką. Kupowanie najtańszych produktów i eliminowanie drogich akcesoriów to prosta ścieżka do poważnych kłopotów z dachem. Nikt nie każe nam porywać się na pokrycia z najwyższej półki – miedź, łupek skalny, tytan-cynk.

Jednak nawet kupując dachówkę betonową, gonty bitumiczne lub blachodachówkę szukajmy produktów firm cieszących się renomą. Nie kupujmy też byle jakiego drewna na więźbę, taniutkich folii dachowych, papy lub styropianu nieznanego pochodzenia. Bardzo ryzykowne jest

12 KONSTRUKCJE

Dach to nie tylko proste powierzchnie do pokrycia. To także miejsca łączenia połaci, załamania – ich wykończenie jest sprawdzianem sztuki budowlanej, a najmniejszy nawet błąd może dużo kosztować. (fot. Redakcja)

Budowa dachu to skomplikowana, wieloetapowa inwestycja. (fot. Redakcja)

rezygnowanie z droższych produktów – dachówek systemowych, akcesoriów wentylacyjnych, elementów komunikacji dachowej, barier przeciwśnieżnych, złączy ciesielskich, taśm izolacyjnych do folii, wkrętów z uszczelkami i temu podobnych.

Nie trzeba też chyba przypominać, żeby kupować produkty ze znaczkiem CE, z aprobatami technicznymi lub deklaracjami bądź certyfikatami zgodności z polskimi i europejskimi normami. Sprawdzać trzeba również warunki gwarancji i uważać, żeby później nie pogubić rachunków i faktur.

ETAP 4 – WYBÓR WYKONAWCY To kluczowa decyzja i trzeba ją podjąć rozważnie. Tak jak na materiale, tak i na wykonawcach nie wolno oszczędzać.

Ponieważ sami raczej nie jesteśmy na tyle kompetentni, żeby poddawać ocenie umiejętności cieśli i dekarzy, skorzystajmy z czyjejś rekomendacji – sąsiadów, znajomych. Możemy prześledzić fora internetowe i tam poszukać pozytywnych lub też negatywnych opinii o różnych ekipach wykonawczych. Niekiedy producenci materiałów budowlanych chętni są wskazać autoryzowane lub polecane firmy. W wytypowaniu wykonawcy pomocny może się okazać kontakt ze stowarzyszeniem branżowym, zrzeszającym firmy wykonawcze.

Najgorsze co możemy zrobić, to zatrudnić pierwszą firmę, która miała akurat wolny termin.

Istotna jest umowa, którą podpisujemy z firmą wykonawczą. Ona będzie dla nas podstawą do ewentualnych roszczeń, gdy prace na dachu pójdą nie tak jak powinny.

Do budowy dachu wybierajmy materiały tylko najlepszej jakości. (fot. Redakcja)

W umowie muszą być określone terminy kończenia poszczególnych etapów robót, ostateczny koszt zlecenia, forma rozliczenia prac oraz – co bardzo ważne – kary umowne za niedotrzymanie poszczególnych warunków umowy (na przykład zniszczenie materiału, opóźnienia).

ETAP 5 – NADZÓR Ciesielstwo i dekarstwo to zawody trudne, wymagające sporej wiedzy i praktyki. Niestety w naszym kraju może je wykonywać każdy. Nie ma żadnej urzędowej weryfikacji umiejętności, nie potrzebne są żadne uprawnienia ani certyfikaty. Dekarzem może zostać każdy, kto ma na to chęć.

Dla porównania, w Niemczech firmę dekarską może założyć tylko wykonawca z tytułem mistrzowskim. Inwestorowi często trudno jest sprawdzić, czy roboty prowadzone są prawidłowo. Jedyne co

może zrobić, to zerkać jak najczęściej do projektu i wyłapywać na bieżąco wszelkie odstępstwa. Niestety, praktyka pokazuje, że to inwestorzy z własnej inicjatywy często nakłaniają do samowolnych odstępstw od projektu. Robią to, aby zyskać na czasie lub mniej wydać na materiały.

Aby zapewnić profesjonalną kontrolę, warto zatrudnić inspektora nadzoru.

To specjalista, który zna się na rzeczy i potrafi zapobiec rozlicznym błędom.

Nie jest to tania usługa, ale z punktu widzenia inwestora bardzo korzystna. c więcej o konstrukcjach

13 :,}½%$

Korozja biologiczna drewna obejmuje procesy biologiczne niszczące materiał drewniany na wszystkich etapach, od wzrostu do finalnego zużycia jako surowiec energetyczny w reakcji spalania.

Andrzej Robert Karwowski

CHOROBY DREWNA xxxxxxxxxxxxx fot. Carsekt

D

rewno pod względem chemicznym składa się z celulozy, ligniny, hemicelulozy oraz niewielkich ilości żywic, tłuszczów, białek i substancji mineralnych. Podstawowymi czynnikami, które wpływają na degradację drewna są: oddziaływanie warunków atmosferycznych, grzyby i owady. Korozja wywołuje zmiany w strukturze oraz we właściwościach fizycznych i chemicznych drewna.

Zmiany te zachodzą niezależnie od siebie,

jednak mogą nawzajem potęgować się, co w rezultacie prowadzi do zniszczenia materiału.

Warunkiem żywotności i wytrzymałości konstrukcyjnej drewna jest przestrzeganie następujących zasad: odpowiedni skład gatunkowy drzewostanów, prawidłowa gospodarka leśna, uzyskanie wieku rębności, właściwa pora ścinki i wywozu drewna, odpowiednie warunki przetarcia surowca, przechowywanie w odpowiedniej

temperaturze i wilgotności, branie pod uwagę czynników biodegradacyjnych na etapie projektowania konstrukcji, wykonawstwa oraz eksploatacji.

POZYSKIWANIE Pozyskiwanie drewna przed uzyskaniem wieku rębności, w szczególności drewna iglastego wytwarzającego twardziel najczęściej wykorzystywanego do celów konstrukcyjnych, daje kiepski materiał

14 :,}½%$

o niskiej gęstości spowodowanej przewagą warstwy bielastej, małej odporności na grzyby i owady (wyższa wilgotność i mniejsza twardość). Pień sosny w przekroju poprzecznym składa się z ciemnego rdzenia (twardziel), wokół niego koncentrycznie ułożone są roczne słoje warstwy bielastej od zewnątrz otoczone korą. Pod względem konstrukcyjnym, wytrzymałościowym oraz odporności na grzyby i owady zdecydowanie większą wartość ma drewno zawierające przewagę twardziela nad bielem.

Żerowisko spuszczela pospoiltego. (fot. Carsekt)

Żerowisko drwalnika. (fot. Carsekt)

Najczęściej drewno pozyskiwane jest z lasu w okresie letnim, w okresie intensywnej wegetacji. Latem (w związku ze wzrostem) drewno ma wyższą wilgotność, co wpływa bezpośrednio na podatność surowca na rozwój sinizny i pleśni w wysokich, letnich temperaturach. Suszenie tarcicy z wyższego progu wilgotności powoduje pęknięcia, które negatywnie wpływają na jej późniejsze walory estetyczne i konstrukcyjne oraz stwarzają warunki do zagnieżdżenia jaj owadów oraz zarodników grzybów.

W okresie letnim przypada również okres rujki szkodników, które mogą zostać zawleczone z transportem do tartaku i tam infekować wyrobione drewno.

Drewno po ścince powinno być jak najszybciej przetarte i pozbawione kory, w przeciwnym razie dochodzi do sinizny wywołanej przez grzyby oraz do atakowania warstw bielastych przez szkodniki rozwijające się w martwej korze. Materiał przetarty powinien być przechowywany z dala od drewna

w balach i kory, w miejscu osłoniętym od bezpośredniego działania słońca i deszczu oraz na przekładkach pozwalających na przewietrzanie. Rzeczywistość jest jednak inna. Z oszczędności placu i materiału, tarcica z korą w sąsiedztwie świeżo transportowanych z lasu bali leży na nierównych, cienkich przekładkach, w wyniku czego krzywi się i sinieje, pęka od piekącego słońca lub absorbuje wodę z opadów, zbiera jaja szkodników oraz zarodniki grzybów i czeka na „szczęśliwego odbiorcę”.

PROJEKTOWANIE I WYKONAWSTWO Następnymi mankamentami są błędy w projektowaniu i wykonawstwie konstrukcji drewnianych. Do podstawowych należy stosowanie surowego drewna niepoddanego impregnacji, bądź poddanego nietrwałej metodzie powierzchniowej, która po paru latach nie chroni już drewna. Mało kto zdaje sobie sprawę, że zabarwione na zielono drewno nie daje żadnej gwarancji

trwałości na przyszłość. Udowodnione jest, że jedyną skuteczną metodą zabezpieczającą na długie lata materiał drewniany jest impregnacja ciśnieniowa.

Brzemienne w skutkach są błędy konstrukcyjne powodujące zaciekanie, zawilgocenie oraz podtapianie konstrukcji – tworzy to warunki do rozwoju grzybów, glonów, mchów i porostów. Z kolei brak lub nieprawidłowa wentylacja poddaszy i przestrzeni pod pokryciem dachowym stwarza warunki (wzrost temperatury i wilgotności) sprzyjające rozwojowi grzybów i larw szkodników. Do podstawowych błędów w eksploatacji domów i konstrukcji drewnianych należą: brak okresowego odnawiania powłok ochronnych na elementach drewnianych narażonych na działanie czynników atmosferycznych oraz tworzenie z domów mieszkalnych szczelnych, zaizolowanych termosów. Najłatwiejszą naturalną metodą walki z grzybami jest ruch świeżego powietrza wentylujący drewniane konstrukcje.

Podstawowymi czynnikami, które wpływają na korozję drewna są: warunki atmosferyczne, grzyby i owady. (fot. Carsekt)

ROZKŁAD DREWNA Zmiany zachodzące w drewnie wskutek działania czynników biotycznych można sklasyfikować w następujący sposób: bakterie, glony, grzyby, porosty, mchy, paprocie, rośliny nasienne, owady, inne organizmy zwierzęce. Jedną z dwóch najgroźniejszych grup są grzyby powodujące rozkład drewna. Wyróżnia się: biały rozkład drewna, brunatny rozkład drewna, szary rozkład drewna. Niebezpieczeństwo rozkładu drewna polega na tym, że go nie słychać oraz często nie widać, a potrafi strawić drewno w całym przekroju i doprowadzić do katastrofy budowlanej.

Biały rozkład drewna rozpoznajemy po białych wykwitach na powierzchni.

Grzyby powodujące ten rozkład mają zdolność rozkładu wszystkich składników drewna (celulozy, ligniny i hemicelulozy).

Rozkład ten występuje głównie w żywych i martwych drzewach w lesie oraz na składowiskach, ale spotykany jest również w drewnie wyrobionym i w budynkach.

Dzielimy go na rozkład biały jednolity, kiedy równomiernie rozkładana jest celuloza

i lignina oraz rozkład biały niejednolity (selektywny), tzn. najpierw rozkładana jest lignina i hemiceluloza, a dopiero później celuloza.

Brunatny rozkład drewna występuje najczęściej w drewnie wyrobionym i w konstrukcjach. Rozpoznajemy go po brunatnej barwie i pękaniu drewna na pryzmatyczne kostki, grzyby w bardzo szybkim tempie rozkładają celulozę stanowiącą szkielet drewna i hemicelulozę. Celuloza pod wpływem enzymów wydzielanych przez grzyby ulega rozkładowi na cukry proste, wydzielając przy tym dwutlenek węgla i wodę. Większość grzybów powodujących brunatny rozkład drewna wytwarza sznury grzybniowe (ryzomorfy) o średnicy dochodzącej do kilkunastu milimetrów i długości nawet kilkunastu metrów. Przy pomocy tych sznurów grzyby potrafią trawić konstrukcje wielopiętrowych budynków, zdobywając kolejne drewniane stropy. Brunatny rozkład drewna jest najgroźniejszym z rozkładów, potrafi w ciągu 9 miesięcy strawić 70% masy drewna w elementach konstrukcyjnych, co niejednokrotnie prowadzi do katastrof budowlanych.

Szary rozkład drewna charakteryzuje się szarą strukturą drewna, pękającą na drobne, pryzmatyczne kosteczki. Jest to rozkład powierzchniowy, sięgający na głębokość ok. 4 mm. Występuje głównie w drewnie na zewnątrz budynków i narażonym na ciągłe zawilgocenie. Rozkłada wszystkie składniki drewna w obszarze swego działania.

NISZCZĄCE OWADY Drugą najgroźniejszą i występującą grupą są owady niszczące drewno. Ze względu na mobilność (doskonale potrafią latać) oraz problem z identyfikacją i dostępem (larwy wgryzają się w głąb przekroju drewna) są najtrudniejszym do zwalczenia

czynnikiem powodującym korozję biologiczną drewna. Ze względu na upodobania mikroklimatyczne i bytowe dzielimy je na: niszczące drewno powietrznosuche (miazgowce, spuszczel pospolity, kołatek domowy, wyschlik grzebykorożny), niszczące drewno zawilgocone i częściowo rozłożone przez grzyby (tykotek pstry, kołatek uparty, krokwiowiec piłkorożny, palotocz mostowy, bartodziej próchnik, miedziak sosnowiec), niszczące konstrukcje drewniane zasiedlone na etapie surowca (wykarczak sosnowiec, szczapówka bruzdkowa), zasiedlające niekorowane drewno w konstrukcjach (zagwoździk fioletowy, stukacz świerkowiec). Najwięcej szkód w drewnie wyrobionym wyrządzają szkodniki z pierwszej grupy. Sprzyja im ludzka nieświadomość i bezmyślność oraz niekontrolowane dążenie do oszczędności energii poprzez przesadną izolację oraz niedostateczną wentylację konstrukcji drewnianych. Pole do popisu szkodnikom daje wykorzystywanie tańszego, nieimpregnowanego materiału konstrukcyjnego.

Dla porównania, larwa spuszczela w tradycyjnej, nieizolowanej i dobrze wentylowanej więźbie dachowej rozwija się 5-8 lat, natomiast w ocieplonej i pozbawionej wentylacji rozwija się 2-3 lata.

Zapobieganie większości czynników korozji biologicznej drewna jest stosunkowo proste, ale ich usuwanie w gotowej, eksploatowanej konstrukcji bardzo trudne i wymagające wiedzy, doświadczenia oraz dostępu do specjalistycznych technologii i preparatów. c

Korozja wywołuje zmiany w strukturze oraz we właściwościach fizycznych i chemicznych drewna.

Niebezpieczne dla drewna są grzyby, powodujące jego rozkład. (fot. Carsekt)

16 KONSTRUKCJE

SZTYWNE ŁĄCZE Joanna Szot

M

etalowe łączniki są łatwe w użyciu i pozwalają na stworzenie lekkich konstrukcji drewnianych z elementów, których wymiary utrudniałyby wykonanie tradycyjnego ciesielskiego złącza. Ułatwiają montaż, przy projektowaniu nie trzeba przeliczać każdego połączenia, ponieważ korzysta się z gotowych katalogów producentów. Dają pewność precyzyjnego połączenia oraz zmniejszają zużycie drewna nawet o 50%. Łączniki produkowane są z wysokogatunkowej blachy stalowej ocynkowanej.

W ich ściankach są fabrycznie nawiercone otwory pod śruby, dyble lub gwoździe.

Otwory mogą mieć również kształt owalny – można regulować położenia łącznika podczas montażu. Dzięki łącznikom drewniane elementy mają odpowiednio przycięte i wyrównane końcówki – dokładnie do siebie przylegają, tworząc węzły.

DUŻY WYBÓR W standardowej ofercie producentów jest ok. 450 złączy. Ich wybór zależy od kształtu połączenia, rodzaju łączonych elementów oraz siły, jaka będzie działać w połączeniu. Najczęściej używane to: v płytki perforowane – blachy o grubości 1,5-2 mm w kształcie kwadratu, prostoką-

ta lub litery T. Wykonane są w nich otwory o jednakowej lub zróżnicowanej średnicy. Zazwyczaj są one równomiernie rozmieszczone. Płytki łączą dwa lub trzy elementy o jednakowej grubości w jednej płaszczyźnie. Najczęściej stosowane są w połączeniach jętka–krokiew, miecz–słup; v złącza kątowe (kątowniki, „winkle”) – łączą elementy pod kątem prostym.

Są równo- i różnoramienne. Ich grubość to 2-4 mm. Niektóre kątowniki mają wytłaczane żebra wzmacniające, wówczas nadają się do wykonywania połączeń narażonych na silne obciążenia i o dużym spadku, np. na łukowych żebrach. Kątowniki są używane do połączeń belka–belka, belka–słup, belka–legar. Do połączenia drewna z betonem używa się kątowników wykonanych z blachy grubości do 8 mm; v łączniki belek – za ich pomocą wykonuje się połączenie podłużne dwóch belek o takim samym przekroju. Produkowane są łączniki do zespalania belek przyciętych pod kątem prostym lub ostrym. Do jednego połączenia używa się dwóch łączników – lewego i prawego; v wsporniki belek – łączą dwie belki.

Można też je użyć do mocowania belek do ścian i słupów.

Produkowane są również wsporniki, które po zmontowaniu dwóch elementów są niewidoczne. Na nośny, wystający element łącznika (przykręconego

Każde złącze konstrukcyjne musi być wykonane i spasowane dokładnie bez żadnych luzów, ponieważ ma to wpływ na stabilność całej więźby dachowej.

I do tego właśnie służą metalowe płytki, kątowniki i kształtowniki. do belki, słupa lub ściany) nakłada się belkę z wyciętym otworem – łącznik umieszczony zostaje wewnątrz belki, a na zewnątrz widać tylko łebki śrub, którymi został z nią połączony; v łączniki uniwersalne – używane są do łączenia belek krzyżujących się pod kątem prostym. Na jedno skrzyżowanie belek stosuje się dwa takie łączniki. Mogą mieć różne kształty. Przykręcane lub przybijane są zawsze w trzech płaszczyznach.

Mają grubość 2-2,5 mm; v łączniki do płatwi i krokwi – stosowane są do łączenia belek, które przecinają się pod kątem prostym. Z racji swego specyficznego kształtu wykorzystuje się je do łączenia płatwi z krokwiami. Do tego celu nadają się też łączniki widełkowe; v knagi – łączą leżące na sobie belki, najczęściej płatwie i krokwie. Mogą służyć także jako wsporniki podpierające belki. Dłuższe ramię przymocowuje się do wiązarów nośnych, krótsze do belek drugorzędnych.

Stosuje się je w miejscach konstrukcji narażonych na przechył, ponieważ są wytrzymałe na zginanie; v wsporniki krokwi („buty”, wieszaki, siodełka) – łączą krokwie z murłatami lub betonowym wieńcem w ścianie kolankowej. Szerokość wewnętrzna dopasowywana jest do standardowych grubości drewna budowlanego, najczęściej jest to 38 mm. Wspornik do betonu

fot. i rys. Simpson Strong

przymocowuje się śrubami nierdzewnymi, a do murłat – gwoździami. Krokwie umieszcza się między obejmami łącznika i przykręca śrubami. Są również dostępne wieszaki o przekroju teowym – stalowe z otworami, lub aluminiowe – bez otworów. Służą do połączeń niewidocznych.

Belkę nacina się pionowo, nasadza na wspornik i kotwi stalowymi kołkami; v złącza czołowe – mają kształt kątownika z jednym bokiem trójkątnym. Łączą deski okapowe z krokwiami. Nierównomierne rozmieszczenie otworów o różnych średnicach powoduje, że na jedno połączenie przypada jedno złącze; v złącza typu motyl (przesunięte) – nazwę zawdzięczają specyficznemu kształtowi, dzięki któremu drewno może swobodnie pracować. Używane są do czołowego łączenia krokwi z prostopadłymi do nich elementami zwanymi wymianami.

Wymiany wstawia się np. w miejscu, w którym będzie okno połaciowe – jeden na górze i drugi na dole otworu okiennego; v złącza Gerbera – służą do czołowego łączenia belek (o jednakowym przekroju, uciętych pod kątem prostym) wzdłuż poza punktem podparcia (w 1/5 odległości między podporami). Dają możliwość połączenia kilku krótkich belek w jedną, nawet kilkudziesięciometrową. Wymagana minimalna szerokość łączonych przekrojów drewnianych wynosi 80 mm.

Złącza Gerbera zawsze występują parami: prawe i lewe; v złącza Z – mocują listwy na belkach oraz drewniane belki złożone (dwuteownikowe). Standardowe wysokości: 40, 45, 50, 55, 60, 65 mm, dopasowane są do wysokości stopek tych belek; v kotwy krokwiowo-płatwiowe – służą do mocowania krokwi na płatwiach stopowych, zabezpieczają krokwie położone na wiązarach przed ssaniem wiatru.

Można je także stosować do mocowania jętek. Innym modelem kotwi są złącza płatwiowe, wyposażone w pazur umożliwiający zaczepienie złącza w drewnie; v kotwy drewno-stal – wykonane z ocynkowanej blachy o grubości 4 mm.

Za ich pomocą podwiesza się np. stalowe belki dwuteowe do konstrukcji drewnianej lub odwrotnie. Używa się ich parami i mocuje diagonalnie (na przekątnej połączenia); v wsporniki słupów (kotwy słupów, stopki, stopy fundamentowe) – przeznaczone do osadzania słupów w betonie lub drewnianej podwalinie, z regulacją wysokości lub bez regulacji – wkręcane w beton albo

Płytka perforowana

Złącze kątowe z blachy perforowanej

Wspornik Knaga

Złącze krokwiowo-płatwiowe HS

Złącze krokwiowo-płatwiowe

Złącze Gerbera typu W

Wspornik belki

Wspornik słupa

do zabetonowania. Mają kształt ceownika obejmującego słup albo teownika, który chowa się w nacięciu w słupie; v wsporniki kalenicowe – z cienkiej blachy perforowanej, służą do mocowania listew kalenicowych i narożnych; v taśmy perforowane (ciesielskie) – wykonane ze stali. Zastępują drewniane wiatrownice służące do usztywniania więźby. Polecane są do stabilizowania gotowych wiązarów dachowych podczas budowania z nich konstrukcji dachowej.

Nie wymagają dodatkowych łat, można je nabijać bezpośrednio na krokwie, a na nich kłaść poszycie.

Do montowania elementów więźby przeznaczone są również tzw. płytki gwoździowane (łączniki lub płytki kolcowe). Jednak samodzielnie nie da się z nich wykonać połączenia. Podczas prób przybijania ich do drewna, część kolców ulega wygięciu. Płytki te stosowane są wyłącznie przez firmy produkujące gotowe wiązary.

Taśma perforowana

PODSTAWOWE ZASADY 1 W połączeniach krzyżowych złącza umieszcza się po przekątnej – minimalizuje to wpływ sił skręcających.

2 W złączach kątowych gwoździe należy umieszczać jak najbliżej zagięcia – zapobiega to wyciągnięciu gwoździa oraz wyginaniu kątownika.

3 Nie trzeba wbijać gwoździ we wszystkie otwory – wybór zależy od poprzecznego przekroju, kierunku włókien drewna oraz kierunku działania siły.

4 Należy wykonać wiercenie wstępne przed wbiciem gwoździ krokwiowych, które będą obciążone poprzecznie do swojej osi. Pod gwoździe karbowane nie jest to konieczne. Wiercenie wykonuje się na głębokość równą długości gwoździa. Średnica otworu powinna być równa 0,8-0,9 d (d – średnica gwoździa w mm). Wiercenia nie należy wykonywać, gdy gwóźdź będzie obciążony wzdłuż osi. c

18 KOMINY

Kominy systemowe

P

rodukcja kominów systemowych odbywa się w warunkach kontrolowanych, co przekłada się na jakość wykonania, montażu i eksploatacji. Gotowy komin jest transportowany na plac budowy – ogranicza to ilość czasu potrzebnego do jego wykonania i praktycznie uniezależnia od warunków pogodowych montaż.

KOMINY PREFABRYKOWANE LEPSZE OD MUROWANYCH? Komin prefabrykowany składa się z zestawu odpowiednio dopasowanych oraz wyprofilowanych rur, a także niezbędnych akcesoriów (kształtki, drzwiczki rewizyjne, kratka wentylacyjna).

Wykonane są one z materiałów kwaso- i ognioodpornych, zapewniających maksymalne bezpieczeństwo użytkowania oraz ochronę przed szkodliwymi gazami. Większość gotowych rozwiązań wyposażona jest także w izolacje cieplne w postaci mat termoizolacyjnych, zabezpieczających przed wychłodzeniem przewodów kominowych umieszczonych na zewnątrz elewacji oraz w nieogrzewanych pomieszczeniach. Umożliwia to utrzymanie odpowiedniej

temperatury spalin, co ma bezpośrednie przełożenie na sprawność ciągu kominowego.

W skład zestawu komina prefabrykowanego wchodzi również obudowa rur wykonana zazwyczaj z pustaków keramzytobetonowych lub ceramicznych o strukturze wielokanałowej. Oprócz osłaniania głównych przewodów, kanały te mogą także pełnić funkcję ciągów wentylacyjnych, co przyspiesza i upraszcza budowę komina, a zatem redukuje koszty.

Kominy systemowe najczęściej oferowane są w wielu wariantach dostosowanych do różnego rodzaju urządzeń grzewczych i właściwości spalin. Najczęściej spotykane modele uniwersalne są odporne zarówno na działanie kwasów, jak i pożary sadzy. Kominy te pozwalają na bezpieczne odprowadzanie spalin zarówno o wysokiej, jak i niskiej temperaturze. Przystosowane są więc do współpracy z urządzeniami spalającymi zarówno gaz, olej, jak i paliwa stałe. Ich zaletą jest także możliwość zmiany źródła ogrzewania domu bez konieczności przerabiania systemu kominowego. Na rynku dostępne są także systemy z osobnym kanałem

fot. Icopal

Piotr Konopka

W ostatnim czasie coraz większym zainteresowaniem cieszą się kominy systemowe (prefabrykowane), które z powodzeniem zastępują tradycyjne technologie murowane.

KOMINY SZAMOTOWE Najczęściej spotykanymi na rynku kominami systemowymi są konstrukcje z ceramiki szamotowej. Grubość oraz rodzaj szamotu dobierane są w zaleşności od przeznaczenia instalacji (dymowa, bądź spalinowa), choć coraz częściej moşna spotkać wkłady uniwersalne. Trójwarstwowy system tych kominów umoşliwia podłączenie ich do praktycznie kaşdego rodzaju kotła.

Obsługują zarówno instalacje gazowe, olejowe, jak i zasilane paliwami stałymi. Kwasoodporność oraz idealna szczelność tych konstrukcji umoşliwia takşe obsługę kotłów kondensacyjnych.

Szamot ponadto tłumi wszelkie dźwięki wydostające się z kotła.

Pozwala teş na stosowanie róşnych nasad kominowych. Odpowiednia grubość izolacji umoşliwia dodatkowo budowę ceramicznych systemów kominowych w formie samodzielnych konstrukcji na zewnątrz budynku – ocieplenie gwarantuje optymalny ciąg, bez ryzyka utraty efektywności systemu odprowadzania spalin.

Decydując się na komin z szamotu, warto pamiętać, şe istotny wpływ na skuteczność instalacji ma odpowiedni montaş. W posadowieniu komina układa się materiał izolacyjny, a następnie muruje na wysokość 20-30 cm cokół z cegły lub pustaków kominowych.

Na tak przygotowanym fundamencie powstaje obudowa, dodatkowo uszczelniona specjalnymi zaprawami cementowo-wapiennymi.

Wewnątrz tak przygotowanej osłony umieszczany jest pojemnik na kondensaty i rury spalinowe. Na łączeniach rur stosuje się ceramiczny kit uszczelniający lub wełnę mineralną w celu podniesienia izolacyjności. Dopiero w tak przygotowanej instalacji wycinane są otwory na drzwiczki rewizyjne oraz trójnik i kratkę wentylacyjną.

Szczytowa część komina ceramicznego powinna być wykończona okładziną z płytek, cegłami klinkierowymi, bądź łupkiem.

KOMINY STALOWE I SYSTEMY MIESZANE Alternatywę dla prefabrykowanych kominów ceramicznych stanowią konstrukcje stalowe – zarówno wpuszczane w tradycyjny komin murowany, jak i systemy samodzielne. Za odprowadzanie spalin odpowiedzialne są w nich rury ze stali kwasoodpornej osłoniętej warstwą izolacji termicznej i zewnętrznym płaszczem.

Stal to materiał łatwo przewodzący ciepło, zatem ocieplenie jest niezbędne do zmniejszenia poziomu wychładzania odprowadzanych spalin. Zapobiega to skraplaniu zawartych w nich pary wodnej, siarczanów oraz azotanów w efekcie dających tzw. kondensat (roztwór kwasu siarkowego i azotowego).

ICS

powietrznym, odprowadzającym parę wodną, umoşliwiające podłączenie kotłów kondensacyjnych. Bezproblemowo pracują w warunkach nadciśnienia i podciśnienia, dzięki czemu doskonale sprawdzają się jako ujście instalacji wyposaşonych w wentylatory wymuszające przepływ spalin.

*MVQE 7GLMIHIP XS REN[MƗOW^] M RENRS[SG^IƛRMINW^] TVSHYGIRX W]WXIQz[ OSQMRS[]GL [ )YVSTMI .EOS PMHIV [ƛVzH TVSHYGIRXz[ OSQMRz[ SJIVYNIQ] OSQTPIXRƓ TEPIXƗ TVSHYOXz[ NEO M IPIQIRXz[ K[EVER XYNƓG]GL FI^TMIG^RI JYROGNSRS[ERMI OSQMRE [ FY HS[RMGX[MI NIHRS M [MIPSVSH^MRR]Q ^KSHRMI ^ HI[M^Ɠ

à FI^TMIG^R] OSQMR XS FI^TMIG^R] HSQ²

Q

[[[ WGLMIHIP TP

20 KOMINY Trójwarstwowy system kominowy przystosowany do współpracy ze wszystkimi rodzajami urządzeń grzewczych. (fot. Icopal)

Dwuścienne kominy stalowe są bardzo lekkimi konstrukcjami, niewymagającymi fundamentów. Ich podstawę można zamontować bezpośrednio do ściany, a poszczególne segmenty rur łączy się, wsuwając jeden element w drugi i zaciskając stalową obejmą.

Zaletą tego rozwiązania jest możliwość podłączenia kominka nawet przy braku dedykowanego przewodu kominowego w ścianie.

Decydując się na stalowy komin należy zwrócić uwagę na zachowanie bezpiecznej odległości pomiędzy odkrytymi elementami systemu, a materiałami palnymi i pamiętać, że nie wolno dotykać rur kominowych, gdyż grozi to oparzeniem.

Oprócz prefabrykowanych kominów szamotowych i stalowych, na rynku dostępne są również systemy ceramiczno-stalowe oraz stalowo-ceramiczne. Pierwszy człon nazwy pochodzi od materiału, z którego wykonano właściwe przewody kominowe, zaś drugi od materiału użytego do budowy osłony. Systemy tego typu wykorzystują zalety obu technologii w zależności od potrzeb.

Można je także nazwać dedykowanymi, gdyż każdorazowo są dostosowane do konkretnego rodzaju urządzeń grzewczych oraz wyprowadzanych przez nie spalin.

KOMINY NA POZIOMIE EUROPEJSKIM Warto również wspomnieć, że – oprócz uniwersalności zastosowań – kominy prefabrykowane umożliwiają łatwą konserwację oraz zapewniają długi okres użytkowania. W przypadku systemów ceramicznych producenci udzielają gwarancji nawet na 30 lat. Na modele stalowe co najmniej 10 lat. Kominy systemowe doskonale sprawdzają się w budownictwie wielorodzinnym i jednorodzinnym – tradycyjnym oraz szkieletowym. Zawsze jednak warto zwrócić uwagę, czy komin ma oznaczenie PN-EN, gwarantujące, że został wyprodukowany zgodnie z polską normą dostosowaną do dyrektyw Unii Europejskiej, co zapewnia bezpieczeństwo i wytrzymałość na współcześnie wymaganym poziomie. c

Szczytowa część komina powinna być estetycznie i trwale wykończona. (fot. Schiedel)

więcej o kominach

DELTA® chroni mienie. Oszczędza energię. Stwarza komfort.

Ć Ś O W O N

J A K O Ś Ć - P R E M I U M

DELTA®-LIQUIXX Płynna masa uszczelniająca Uszczelniasz narożniki, krawędzie, miejsca przejść przez połacie dachowe?

Z DELTA®-LIQUIXX to łatwe i bezpieczne! Po prostu przytnij i dopasuj folię, nanieś Delta®-Liquixx, ułóż włókninę Delta®-Liquixx GT 15, a na koniec nanieś ponownie DELTA®-LIQUIXX i … gotowe!

1

2

3 Dorken Delta Folie Sp. z o.o.

Ostródzka 88, PL - 03 - 289 Warszawa Telefony: Sprzedaży: +48 (22) 798-08-21, Techniczny: +48 (22) 798-08-37, Finansowy: +48 (22) 798-08-42, Marketingu: +48 (22) 798-08-32, Fax: +48 (22) 211-20-87 E-Mail: biuro@ddf.pl

22 POKRYCIA

Poszycie dachu Urszula Klimczyk

W

yróżnia się elastyczne poszycie dachu, stanowiące wierzchnią warstwę wykończeniową dachu (dachówka, blacha, blachodachówka, gont, łupek itd.) oraz sztywne poszycie dachu, będące podłożem dla warstwy elastycznej oraz zapewniające elementom konstrukcji dachu i izolacji termicznej ochronę przed wilgocią.

Obecnie najczęściej stosuje się dwa typy sztywnego poszycia dachu: pełne deskowanie z papą lub folię dachową (folię wstępnego krycia, membranę dachową).

Podstawowymi czynnikami, które powinny decydować o wyborze typu sztywnego poszycia są: rodzaj pokrycia dachowego oraz kąt nachylenia połaci dachowej. Bezwzględnie pełne deskowanie należy zastosować w przypadku pokrycia gontem, dachówką bitumiczną lub blachą płaską, a także gdy kąt nachylenia połaci

Poszycie to warstwa dachu znajdująca się bezpośrednio na jego konstrukcji nośnej (więźbie).

nie przekracza 10-20º. Przy większym nachyleniu i pod pokrycie z dachówki, blachodachówki lub blachy falistej można zastosować zarówno poszycie typu „papa na deskowaniu”, jak i folię dachową.

PAPA NA DESKOWANIU Jest to rozwiązanie tradycyjne, stosowane od wielu lat. Deskowanie wykonuje się z impregnowanych drewnianych desek lub wodoodpornych płyt z materiałów drewnopochodnych (płyty OSB, płyty MFP, płyty pilśniowe, płyty ze sklejki).

Następnie pokrywa się je papą; z reguły jest to papa podkładowa, termozgrzewalna, o grubości 3-5 mm.

Rozwiązanie to niesie za sobą konieczność zapewnienia odpowiedniej wentylacji warstw dachu, gdyż papa jest materiałem nieprzepuszczającym pary wodnej. W tym celu wykonuje się szczeliny wentylacyjne.

Jedna, o minimalnej grubości 2-3 cm, musi się znaleźć pomiędzy termoizolacją a deskowaniem (rys. 1a). Jej zadaniem jest osuszanie wilgotnego powietrza, które

rys. 1 Schemat rozmieszczenia szczelin powietrznych w ocieplonych dachach z poszyciem z pełnego deskowania: a) dach z jedną szczeliną wentylacyjną, b) dach z dwiema szczelinami dylatacyjnymi.

rys. 2 Schemat przepływu powietrza w szczelinie powietrznej.

przenika z wnętrza domu przez warstwę termoizolacji. Ewentualną drugą szczelinę zapewnia układ kontrłat i łat (w rozwiązaniach, kiedy jest on konieczny), znajdujący się na deskowaniu, bezpośrednio pod pokryciem dachowym (rys. 1b). Należy pamiętać, że aby szczeliny spełniały swoją funkcję, musi być zapewniony w nich ruch powietrza. Gwarantują to otwory: wlotowy, najczęściej pod okapem, oraz

Nowszym rozwiązaniem od papy jest folia dachowa. (fot. Monier)

wylotowy w kalenicy dachu (rys. 2). Otwory te muszą być zabezpieczone specjalnymi siatkami, by nie dostały się do środka ptaki lub owady, które mogłyby zablokować swobodny przepływ powietrza.

Poszycie pod blachę płaską wykonuje się z desek o gładkich krawędziach, układanych prostopadle do krokwi, w odstępach minimum 5-milimetrowych, stroną rdzeniową do góry (rys. 3a). Takie ułożenie powoduje, że przy odkształceniu skurczowym deska „wygina się” środkową częścią do góry (rys. 3b), co ułatwia swobodny odpływ wody z pokrycia do przestrzeni wentylowanej, jeśli deski ułożone są niewłaściwie (rys. 3c), czyli stroną rdzeniową do dołu, po odkształceniu, na brzegach desek powstają uniesione do góry ostre krawędzie, które mogą zatrzymywać wodę na desce i powodować jej gnicie.

Szerokość desek stosowanych na sztywne poszycia dachowe oscyluje w granicach 10-15 cm, natomiast ich standardowa grubość wynosi 2,5 cm. Deski przed ułożeniem na dachu powinny być

rys. 3 Schemat ułożenia desek: a) sposób właściwy – stroną rdzeniową do góry, b) odkształcone deski poszycia, c) niewłaściwe zamontowanie desek poszycia.

odpowiednio zaimpregnowane, czyli zabezpieczone przed niekorzystnym wpływem działania ognia i korozji biologicznej (pleśń, grzyb, owady). Nie jest konieczne stosowanie izolacji przeciwwodnej (papy) między pokryciem z blachy płaskiej a poszyciem z desek.

W przypadku pokrycia gontem, poszycie powinno mieć równą i gładką powierzchnię. W tej sytuacji wykorzystuje się deski o brzegach profilowanych (by można je było łączyć szczelnie na wpust i pióro) lub płyty z materiałów drewnopochodnych.

Ostatnio coraz częściej stosowanym rozwiązaniem jest właśnie poszycie z płyt.

W łatwiejszy i szybszy sposób można osiągnąć gładką powierzchnię. Płyty układa się pasmami, dłuższą krawędzią prostopadle do krokwi. Kolejne pasma wykonuje się z przesunięciem o pół długości płyty, a pomiędzy pasmami zostawia się przerwę o szerokości minimum 5 mm, by płyty mogły pod wpływem zmian wilgotności swobodnie pracować i odkształcać się. Płyty w danym paśmie montuje się na styk.

Na rynku istnieje wiele rodzajów płyt, które są wykorzystywane jako sztywne poszycie dachowe. Najczęściej stosowane to odporne na wodę płyty OSB lub płyty MFP. Swoje zastosowanie znajdują tu również paroprzepuszczalne płyty pilśniowe lub płyty z wodoodpornej sklejki.

W przypadku płyt wodoodpornych nie wymaga się papy podkładowej, ale zaleca się jej stosowanie.

FOLIA DACHOWA Folia dachowa, a dokładniej folia wstępnego krycia (FWK) lub membrana dachowa jest rozwiązaniem nowszym, znanym i stosowanym krócej niż tradycyjna papa na deskowaniu. W przeciwieństwie do papy, folia jest materiałem paroprzepuszczalnym, w czym upatruje się jej podstawową zaletę. Zabezpiecza konstrukcję więźby dachowej oraz termoizolację przed wodą, która może przedostać się do wnętrza dachu przez pokrycie, a jednocześnie ma zdolność przeprowadzania pary wodnej tylko

24 POKRYCIA

Dach wykończony metodą tradycyjną – papą na pełnym deskowaniu. (fot. Redakcja)

w jednym kierunku – z wnętrza budynku do znajdującej się ponad folią wentylowanej warstwy dachu. Wśród FWK wyróżnia się folie nisko- i wysokoparoprzepuszczalne. Różnią się one między sobą

współczynnikiem paroprzepuszczalności.

Za folie niskoparoprzepuszczalne uznaje się takie, które wykazują paroprzepuszczalność w granicach do 100 g wody przez powierzchnię 1 m² w ciągu doby,

rys. 4 Schemat przedstawiający położenie folii wysokoparoprzepuszczalnej w dachu ocieplonym.

natomiast folie wysokoparoprzepuszczalne mają zdolność do paroprzepuszczenia ponad 700 g, a nawet 3000 g wody i więcej na dobę przez powierzchnię 1 m².

W przypadku folii wysokoparoprzepuszczalnych nie ma ryzyka kondensacji pary wodnej na ich wewnętrznej powierzchni, w związku z czym można je układać bezpośrednio na krokwiach i ociepleniu (rys. 4). Zastosowanie folii niskoparoprzepuszczalnych wiąże się, podobnie jak w przypadku papy, z koniecznością pozostawienia pustki powietrznej między ich powierzchnią a termoizolacją, w celu zapewnienia odprowadzenia pary wodnej z konstrukcji dachu i termoizolacji.

Folie wstępnego krycia montuje się bezpośrednio na krokwiach za pomocą zszywek tapicerskich. Na folię przybija się kontrłaty (w kierunku krokwi, żeby zapewnić swobodę przepływu powietrza w szczelinie), a na kontrłatach łaty, do których mocuje się pokrycie dachowe. c

WADY I ZALETY ROZWIĄZAŃ – PODSUMOWANIE

DESKOWANIE PEŁNE + PAPA

ZALETY

WADY

v usztywnia konstrukcję dachu, v można je układać na każdym rodzaju dachu

v rozwiązanie bardziej pracochłonne, v papa nie przepuszcza pary wodnej, gromadzą-

i dla każdego rodzaju pokrycia,

FOLIA DACHOWA

cej się w środku budynku,

v bardzo dobrze uszczelnia dach od zewnątrz, v może stanowić pokrycie tymczasowe, v po takim poszyciu można swobodnie chodzić

v poprawne wykonanie szczeliny wentylacyj-

v można wykorzystać całą wysokość krokwi

v nie stosuje się jej pod pokrycie z blachy pła-

na izolację termiczną (w przypadku folii wysokoparprzepuszczalnych), v montuje się je łatwiej i szybciej niż pełne deskowanie, v jest lżejsza, v lepiej chroni termoizolację i konstrukcję więźby w miejscach newralgicznych (kalenica, przejście instalacji przez pokrycie)

skiej, gontu lub dachówki bitumicznej, a także w dachach o małym spadku połaci (do 20°), v ma mniejszą odporność na działanie promieniowania UV, przez co nie powinna stanowić pokrycia tymczasowego (większość folii wykazuje odporność na UV jedynie przez okres do 3 miesięcy), v nie jest odporna na deptanie

nej między termoizolacją a deskowaniem, szczególnie w dachach o skomplikowanej konstrukcji, jest trudne, v istnieje możliwość zapychania szczeliny wentylacyjnej termoizolacją, jeśli jest ona źle ułożona lub nie jest wystarczająco dobrze przymocowana, v krokwie ograniczają dolną szczelinę wentylacyjną, czasem ją nawet zasłaniają

gwarancja ĂZLÚWHJR VSRNRMX

V\VWHP PRQWDőX IROLL GDFKRZ\FK Stinger to wiêcej ni¿ profesjonalne narzêdzie dla dekarzy, którzy ceni¹ sobie starannoœæ i dobre praktyki w budowaniu. Stinger to ca³y system monta¿u folii dachowych, gwarantuj¹cy d³u¿sz¹ ¿ywotnoœæ dachu oraz zachowanie wiêkszej wodoszczelnoœci folii.

U¿ycie do monta¿u membran dachowych specjalnych podk³adek uszczelniaj¹cych, mocowanych za pomoc¹ systemowych takerów, sprawia, ¿e folia dachowa jest zdecydowanie mniej podatna na rozdarcia, uszkodzenia mechaniczne, zerwanie przy gwa³townych podmuchach wiatru oraz mocniej przylega do pod³o¿a. Dodatkowo, podk³adki systemu Stinger stanowi¹ punktowe uszczelnienie miejsc mocowañ folii.

Teraz - dziêki systemowi Stinger - mo¿esz byæ podwójnie spokojny o Twój dach u¿ywaj¹c go zyskujesz gwarancjê na membrany dachowe mdm®AQ.

%±630x.'.4$W&0. www.mdmsa.com M KMD IM JM FD

26 IZOLACJE

WEŁNA CZY STYROPIAN

Ewa Kulesza

M

ają podobny współczynnik przenikania ciepła. Pozostałe parametry różnią się dużo bardziej.

Dotyczy to również ceny. Styropian wciąż pozostaje o wiele tańszy od wełny i nic nie wskazuje, aby ta dysproporcja uległa zmianie.

WEŁNA MINERALNA To produkt powstający z naturalnego surowca – szkła lub skały bazaltowej.

Zanim zamieni się w płytę lub matę izolacyjną musi przejść skomplikowany proces produkcyjny. Jego sercem jest piec, w którym kamień lub piasek ulegają całkowitemu roztopieniu w temperaturze dochodzącej do 1400ºC. Płynne jak wulkaniczna lawa poddawane są rozdmuchaniu na cieniutkie włókienka, z których robi się wełnę. Po nasączeniu lepiszczem (żywica organiczna) wełna jest formowana, utwardzana w piecu hartowniczym i cięta. Z 1 m3 szkła lub kamienia otrzymuje się około 60 m3 wełny.

Płyty i maty oraz granulat stosuje się powszechnie do ociepleń i wyciszeń w rożnych elementach budynków. Otuliny służą zaś do izolacji termicznej rur.

Płyty z wełny mineralnej są też cenionym produktem w izolacjach przemysłowych i technicznych.

STYROPIAN To inaczej spieniony, czyli ekspandowany polistyren, mający postać lekkich białych, porowatych granulek. Formuje się z niego przede wszystkim płyty, ale także maty laminowane papą. Podobnie jak wełna oferowany jest także w formie sypkiego granulatu, wykorzystywanego jako samodzielna izolacja termiczna lub dodatek do zapraw i tynków.

IZOLACYJNOŚĆ CIEPLNA Współczynnik ƪ, określający przewodność cieplną danego materiału wynosi dla wełny – od 0,032 do 0,045 W/(mK).

Im niższa jego wartość tym korzystniejsza termoizolacyjność. Styropian, którego ƪ zaczyna się już od 0,031 W/(mK), jest tylko odrobinę lepszy w tej konkurencji.

Co roku pojawiają się kolejne produkty z wełny lub styropianu o niższym współczynniku przewodzenia ciepła.

Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że za izolacyjność cieplną danej przegrody w budynku odpowiada nie tylko materiał termoizolacyjny, ale również pozostałe materiały zastosowane do jej budowy.

Dlatego dla konkretnych elementów budynku przyjmowany jest współczynnik przenikania ciepła U. Izolacyjność termiczna w ogromnej mierze zależy także od tego, czy materiał ociepleniowy zostanie ułożony poprawnie.

IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA Wełna mineralna dzięki swojemu ciężarowi i specyficznej strukturze ma bardzo dobre zdolności tłumienia dźwięków – zarówno uderzeniowych, jak i powietrznych. Wykonane z niej ocieplenie poprawia więc także komfort akustyczny w pomieszczeniach. Często zresztą jest stosowana wyłącznie w tym celu,

fot. Knauf

To dwa najpopularniejsze materiały do wykonywania izolacji termicznych w budownictwie jednorodzinnym i nie tylko.

na przykład jako wypełnienie konstrukcji wewnętrznych ścian szkieletowych.

Z reguły jest tak, że płyty z wełny mineralnej o mniejszej gęstości, bardziej puszyste, dobrze izolują dźwięki rozchodzące się w powietrzu, zaś płyty twarde i półtwarde dobrze tłumią dźwięki powstałe w wyniku uderzenia.

Styropian ma gorsze parametry akustyczne, zwłaszcza jeśli chodzi o dźwięki powietrzne, czyli drgania rozchodzące się w przestrzeni. Są w sprzedaży styropiany o właściwościach tłumiących dźwięki, ale chodzi tu przede wszystkim o dźwięki uderzeniowe.

DYFUZYJNOŚĆ Ten parametr określa zdolność materiału do przepuszczania powietrza, a także zawartej w nim wilgoci. Można rzec, że struktura wełny mineralnej jest bardziej otwarta, a więc nie stwarza oporu powietrzu. Nie jest to do końca prawdziwe, ponieważ jej włókna są połączone lepiszczem, które zmniejsza dyfuzyjność.

Niemniej jednak wełna uznawana jest za tak zwany materiał paroprzepuszczalny, umożliwiający przenikanie powietrza i sprzyjający „oddychaniu” ścian. Jej dyfuzyność kształtuje się na poziomie około 0,48 g/m·h·hPa. Styropian w porównaniu z nią jest niemal całkowicie nieprzepuszczalny. Trzeba tu jednak koniecznie wyjaśnić, że zgodnie z badaniami, wymiana powietrza przez ściany domu, nawet ocieplonego wełną, wynosi raptem 3%. Resztę bierze na siebie system wentylacyjny.

Poza tym wełna, mimo swej paroprzepuszczalności wolno schnie po zalaniu wodą, zwłaszcza gdy pozostaje zabudowana.

NASIĄKLIWOŚĆ Mimo że lepiszcze spajające włókna wełny można uznać za rodzaj impregnatu, to jest ona materiałem dość nasiąkliwym.

Oczywiście cecha ta bywa różna, zależnie od jej gęstości. Styropian jest mniej nasiąkliwy, a ponadto, co również ważne, ma zdolność szybszego wysychania.

ODKSZTAŁCALNOŚĆ Wełna jest materiałem bardzo sprężystym, a więc mało podatnym na trwałe odkształcenia. Styropian odznacza się mniejszą sprężystością i łatwiej go trwale odkształcić. Na szczęście w budynkach mieszkalnych, odkształcalność nie ma aż tak

wielkiego znaczenia, jeśli zastosowane zostaną odpowiednie rozwiązania techniczne. Nigdzie bowiem materiał ociepleniowy nie jest wystawiany bezpośrednio na działanie sił mogących powodować odkształcenia. ŁATWOŚĆ OBRÓBKI I MONTAŻU Ani wełna, ani styropian nie są specjalnie trudne do cięcia i szlifowania. Używa się do tego prostych, ręcznych narzędzi. Wadą wełny jest to, że podczas obróbki może pylić. Styropian z kolei jest produktem brudzącym. W trakcie cięcia i szlifowania wszędzie roznoszą się białe granulki i, co gorsza, łatwo się elektryzują i przywierają do różnych powierzchni.

PALNOŚĆ I TOPLIWOŚĆ Argumentem przemawiającym na korzyść wełny mineralnej jest z pewnością to, że charakteryzuje się ona bardzo wysoką odpornością na ogień. Sklasyfikowana jest jako materiał niepalny i oznaczona najwyższymi klasami A1 i A2 w 7-stopniowej klasyfikacji europejskiej, gdzie najwyższą klasą jest A1, a najniższą – F. Co prawda styropian to produkt o właściwościach samogasnących i w razie zetknięcia z ogniem nie staje w płomieniach, ale topi się wydzielając mnóstwo dymu. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę, że w budynkach oprócz styropianu znajduje się mnóstwo innych wyrobów samogasnących, a nawet łatwopalnych, jego szkodliwość w momencie pożaru schodzi na dalszy plan. Nie da się jednak ukryć, że wełna, dzięki swej niepalności, może być stosowana jako materiał osłaniający przed ogniem te elementy domu, które są na ogień narażone, na przykład drewniane lub stalowe konstrukcje. Styropian do takich celów na pewno się nie nadaje.

Wełna to poza tym produkt wysoce odporny na działanie chemikaliów. Chodzi tu szczególnie o rozpuszczalniki pochodzenia organicznego. Może ona wchodzić w kontakt z nimi, bez żadnego uszczerbku. Styropian natomiast ulega pod ich wpływem, a nawet pod wpływem ich oparów destrukcji, czyli mówiąc w uproszczeniu – topi się. Jest to niebezpieczne przy niektórych pracach budowlanych, kiedy to omyłkowo można użyć do mocowania polistyrenowych płyt kleju zawierającego wymienione rozpuszczalniki. Doświadczeni wykonawcy na pewno nie dopuszczą do podobnej sytuacji.

Styropian właściwości izolacyjne zawdzięcza swojej budowie – powietrze jest zamknięte w drobnych porach i stanowi 98% objętości materiału. (fot. Redakcja)

MIEJSCA STOSOWANIA Są takie elementy budynku, do izolacji których wełna jest wręcz niezastąpiona.

Inne zaś najkorzystniej ocieplać styropianem. Oto poszczególne, najpopularniejsze zastosowania obu tych materiałów: v wełna: wypełnienia między elementami konstrukcji drewnianych lub stalowych (ściany szkieletowe, stropy belkowe, więźby dachowe), zwłaszcza gdy zależy na zwiększeniu ich ochrony przeciwpożarowej; wypełnienie wewnętrznych ścian szkieletowych; izolacja termiczna i akustyczna sufitów podwieszanych; v styropian: ocieplenie podłóg na gruncie; ocieplenie ścian fundamentowych oraz piwnic; ocieplenie tarasów i balkonów; v wełna albo styropian – materiał termoizolacyjny w systemach ociepleniowych ETICS (metoda lekka-mokra); ocieplenie stropów gęstożebrowych i betonowych; ocieplenie dachów płaskich; ocieplenie stropodachów wentylowanych.

Oczywiście, gdy ktoś zechce, to użyje wełny do izolacji cieplnej fundamentów, a styropianem dociepli poddasze.

Wymienione wyżej możliwości zastosowania odpowiadają bowiem jedynie przyjętej praktyce budowlanej i wynikają również z rachunku ekonomicznego. c

30 PODDASZE

Widoczne elementy konstrukcyjne dachu dodają uroku poddaszu. (fot. Velux)

KONSTRUKCJA NA WIDOKU Marta Balcerowska

M

ożliwość odsłonięcia poszczególnych elementów konstrukcji zależy przede wszystkim od rodzaju więźby dachowej i sposobu wykończenia skosów poddasza, a także jego ocieplenia. Decyzja o tym, czy chcemy, aby poddasze zdobiły drewniane belki konstrukcyjne powinna zapaść już na etapie projektowania domu.

Najpopularniejszym rodzajem więźby, umożliwiającym zaadaptowanie wygodnej przestrzeni mieszkalnej na poddaszu, jest więźba o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. W tym przypadku wyeksponować można takie jej elementy, jak płatwie i słupy, czasem też z mieczami (elementy skośne, podtrzymujące belki poziome – płatwie).

WAŻNA JAKOŚĆ DREWNA Aby elementy konstrukcji były prawdziwą ozdobą poddasza, należy użyć drewna dobrej jakości i właściwie obrobionego.

Warto zatem właśnie na to zwrócić uwagę, zamawiając więźbę. W innym razie może okazać się, że elementy mało estetyczne, niedokładnie oheblowane, chropowate i popękane trzeba będzie dodatkowo obudować ładniejszym drewnem lub płytą gipsowo-kartonową. Jeśli elementy konstrukcji znajdują się w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności, takich jak łazienka czy kuchnia, powinno się je przed tym czynnikiem zabezpieczyć.

Jakość drewna na więźbę ważna jest nie tylko ze względów estetycznych – chodzi głównie o trwałość konstrukcji i bezpieczeństwo. Drewno powinno być czterostronnie strugane. Idealnie gładkie jest odporniejsze na ogień (płomienie ślizgają

się po jego powierzchni), jak również atak szkodników. Łatwiej je także pomalować.

UWAGA NA SŁUPY Słupy na poddaszu wyglądają ciekawie i dynamizują przestrzeń, mogą też umownie wydzielać poszczególne funkcje otwartej przestrzeni poddasza. Dobrze jest jednak sprawdzić jeszcze w projekcie domu, czy zostały one właściwie rozmieszczone, tak aby nie utrudniały zagospodarowania wnętrza. Jeśli słup wypadnie np. pośrodku niewielkiego pomieszczenia, na pewno będzie ono niewygodne w użytkowaniu, a słup dodatkowo ograniczy przestrzeń.

Słup nie powinien również znajdować się naprzeciwko okna – mógłby wówczas ograniczać dostęp naturalnego światła. Dobrym rozwiązaniem jest natomiast wykorzystanie go jako narożnika jakiegoś pomieszczenia lub wkomponowanie w ścianę działową.

Pomysł na aranżację poddasza – elementy więźby zabudowano karton-gipsem. (fot. Redakcja)

Drewniane elementy więźby stanowią integralną część poddasza. Niekiedy ukrywamy je w poszyciu z płyt gipsowo-kartonowych – wyeksponowane, są ciekawym i pełnym uroku detalem aranżacyjnym.

SKOSY W PASY Jeśli chcemy, aby drewno konstrukcyjne bardziej dominowało i było go więcej we wnętrzu, jest na to sposób – pozostawienie na widoku również krokwi, które będą podłużnie przecinać powierzchnię skosów poddasza. Niestety, wadą tego rozwiązania są mostki cieplne wzdłuż przebiegu krokwi, a także konieczność ułożenia cieńszej warstwy ocieplenia (by przynajmniej część ich przekroju pozostała widoczna).

Dlatego zamiast tradycyjnej izolacji z wełny mineralnej układanej między krokwiami można zastosować termoizolację układaną na krokwiach, od góry. Materiał izolacyjny w tym przypadku musi być odpowiednio wytrzymały na ściskanie, ponieważ jest bezpośrednio obciążony pokryciem dachowym. Odpowiednimi materiałami będą tu twardy styropian lub polistyren ekstrudowany, specjalnie

przeznaczone na dachy. Przykładowy układ warstw izolacji wykonanej nad krokwiami będzie wyglądał następująco: pełne deskowanie przybijane do krokwi; folia dachowa lub papa pełniące funkcję paro- i wiatroizolacji; materiał termoizolacyjny, np. w postaci płyt styropianowych; ruszt z łat i kontrłat; materiał pokryciowy.

Ten sposób izolacji, choć może nietypowy, pozwala na całkowite odsłonięcie krokwi we wnętrzu przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości izolacji termicznej, pozbawionej dzięki temu mostków termicznych.

Przestrzeń między krokwiami obudowuje się od wewnątrz zazwyczaj płytami gipsowo-kartonowymi. Na poddaszach zaleca się stosować ich odmianę ogniochronną.

KOLOR Nie bez znaczenia jest kolor belek konstrukcyjnych na poddaszu. Ciemne

Drewniane belki konstrukcji to ważny element architektoniczny poddasza. (fot. Velux)

drewno będzie z pewnością bardziej zwracało uwagę, zwłaszcza że kontrastuje przeważnie z jasnym kolorem ścian. Mniej dominować będzie natomiast drewno utrzymane w naturalnych kolorach – sosny czy świerku – bo właśnie z tych gatunków najczęściej wykonuje się więźbę dachową. Ładnie też wyglądają belki pomalowane na biało, z zachowaniem widocznych słojów drewna. Konstrukcja w jasnej tonacji zbytnio nie przytłacza, sprawia wrażenie lżejszej i nie ogranicza przestronności wnętrza. c więcej o aranżacji poddasza

32 OKNA DACHOWE

OKNA OD WEWNĄTRZ

Ewa Kulesza

Po

fot. Fakro

osadzeniu okien czas na prace wykończeniowe.

Poddasze użytkowe najczęściej zabudowuje się płytami gipsowo-kartonowymi.

Mogą tu być wykorzystywane także płyty gipsowo-włóknowe, sklejka, deski lub płyty OSB.

Miejsca, które najtrudniej wykończyć na poddaszu to okna dachowe i lukarny.

OKNA POŁACIOWE Obudowę okien połaciowych wykonuje się przeważnie z tego samego materiału, co resztę okładzin poddasza. Płyty są przykręcane do stalowych profili nośnych zamocowanych do elementów więźby dachowej. Aby poprawnie zabudować okno trzeba, najpierw wyciąć z płyty g-k cztery odpowiedniego kształtu kawałki. Powstanie z nich zabudowa wnęki okiennej. Ważne, aby górna krawędź wnęki skierowana była równolegle do podłogi poddasza, a dolna prostopadle do niej. Pamiętajmy, że płyty nie powinny łączyć się ze sobą w narożnikach wnęki okiennej. Połączenie powinno wypadać mniej więcej w połowie jej szerokości lub wysokości.

Połączenia płyt w obrębie wnęki wykańcza się identycznie jak w pozostałych miejscach okładziny. W narożniki wewnętrzne wtapia się siatkę wzmocnioną włóknem szklanym lub metalem.

Wkleja się ją w warstwę gipsowej masy szpachlowej i szpachluje tą masą tak, żeby przestała być widoczna. Narożniki zewnętrzne można wzmocnić taką samą taśmą lub umieścić tam aluminiowe kątowniki. Po zaszpachlowaniu ich masą gipsową powstaną równe krawędzie wnęki okiennej i dodatkowo odporne na obtłuczenia.

Do wykańczania wnęk użyć też można gotowych elementów zabudowy, zwanych szpaletami. Dostarczają je producenci okien dachowych. Wykonane są z wodoodpornych, drewnopochodnych płyt laminowanych, w kolorze białym lub imitujących drewno sosnowe.

Szpalety dostępne są w kilku podstawowych wymiarach i można je stosować do połaci o nachyleniu od 20 do 75º. Nie zawsze więc będzie je można dostosować do rozmiaru okna i kształtu dachu.

Szpalety skręca się wzajemnie z czterech elementów. Docinając elementy, można zmniejszać ich wysokość przed montażem. Szpalety montuje się do ramy okna

i profili bocznych za pomocą specjalnych uchwytów i wkrętów. Po obwodzie wnękę okienna zabudowuje się listwami maskującymi.

LUKARNY Do wykończenia lukarn od wewnątrz także stosuje się te same materiały, którymi obudowuje się całe poddasze.

Zazwyczaj są to więc płyty g-k. Odbywa się to podobnie jak w przypadku okien dachowych. Elementy okładziny zostają przykręcone do stalowych lub drewnianych elementów konstrukcji nośnej, przytwierdzonych do więźby dachowej.

Warto w tym miejscu dodać, że jeśli poddasze wykańczamy boazerią i deski chcemy umieszczać w układzie poziomym, elementy rusztu nośnego trzeba przymocować prostopadle w stosunku do nich.

Płyty g-k, sklejkę, OSB i deski mocujemy do konstrukcji nośnej wkrętami. Te stosowane do płyt g-k powinny być odporne na rdzewienie. Rozstaw wkrętów wynosi około 20 cm. Nie powinny być umieszczane bliżej niż 1,5 cm od krawędzi i narożników.

Montaż szpalety – gotowego elementu zabudowy okna dachowego. (fot. Fakro)

34 OKNA DACHOWE

Zarówno okna dachowe, jak i pionowe okna lukarn, balkonów czy wykuszy na poddaszu wymagają precyzyjnego wykończenia od wewnątrz. (fot. Velux)

www.forumbudowlane.pl

Jak obrobić okna dachowe? v paszkowsky: Mam zamontowane okna dachowe. Wełna i wszystkie folie również są już na skosach, ale... Jak obrobić płytą gipsową okna? Nie mam zielonego pojęcia jak to zrobić, by wszystko wyglądało ładnie i by oczywiście nie uszkodzić okna! v FAKRO: Przed przykręceniem płyt g-k lub szpalety należy szczelnie połączyć ościeżnicę z folią paroizolacyjną dachu.

Można to zrobić stosując kołnierz XDS (służy do szczelnego połączenia folii paroizolacyjnej z oknem dachowym). Płyty g-k powinny być zamontowane tak, aby dolna część szpalety była wykonana prostopadle do podłogi, a górna równolegle do sufitu, boczne elementy powinny być prostopadłe do okna. Można też zastosować gotową szpaletę Fakro, która ma ustawione fabrycznie kąty górny i dolny – dające większe doświetlenie niż płaszczyzna prostopadła i równoległa. Aby kąty były prawidłowe, takie mocowanie zapewnia prawidłowy obieg powietrza przy oknie. Szpalety mają fabrycznie ustalone sposoby mocowania do ościeżnicy okna. Płyty g-k należy mocować wkrętami do przygotowanej konstrukcji przy oknie. v Czarek80: A jak mogę zrobić stelaż na wolim oku, a później zamknąć to płytą gipsową. Nie mam bardzo pomysłu od czego zacząć. v RYCHOOOOO: Musisz zastosować profil gięty – rigips ma taki produkt – przykręcić go do ościeża okiennego, wyznaczyć oś okna i przenieść ją pod sufit – wyznaczyć tam takie samo półkole tylko mniejsze oczywiście. Jako stelaż użyć najlepiej rigistila, też z firmy rigips z wieszakami podwieszanymi przymocowanymi do krokwi, do całości, oczywiście po uprzednim dociepleniu i położeniu folii, przykręcamy płytę riflex – też firma rigips takową ma – cienka biała płyta z zatopionym włóknem szklanym – dość droga, ale jak ładnie ułożysz to po zazbrojeniu łączeń i poszpachlowaniu i wyszlifowaniu nie będzie widać żadnych „guzów”. Największy problem nie polega na zabudowaniu tego bawolego oka, tylko potem w końcowym etapie na wyszlifowaniu i wykończeniu na „gładko”.

Płyty g-k szpachluje się tak, jak opisaliśmy to wcześniej. Problemem może być wykończenie lukarny typu wole oko. Ma ona połać o łukowym kształcie. Jeśli taką samą wypukłą formę, chcemy uzyskać od strony poddasza, która zresztą jest wyjątkowo dekoracyjna, trzeba będzie

Najwięcej trudności sprawia zabudowa od wewnątrz wolego oka. (fot. Oknoplast)

zastosować deski, sklejkę lub specjalne płyty g-k przystosowane do gięcia.

Pierwszą trudność napotkamy przy budowie rusztu pod łukową okładzinę.

Możemy zastosować wąskie pasy cienkiej sklejki, wyginanej i skręcanej warstwowo. Chyba jednak najkorzystniej będzie wykorzystać stalowe profile typu CW, które po równomiernym ponacinaniu da się wygiąć w łuk.

Deski boazeryjne montujemy w układzie prostopadłym do okna. Ustawiając jedną obok drugiej da się z nich zbudować łukowy sufit lukarny. Najłatwiej to zrobić stosując cienką sklejkę – łatwo się wygina.

Trochę trudniej poradzić sobie z płytą g-k, która może wymagać nawilżania podczas wyginania. c więcej o oknach

36 OKNA DACHOWE

Doświetlić inaczej

fot. Velux

W dobie oszczędności i zwrotu w kierunku ekologii próbujemy korzystać z zasobów naturalnych, również przy oświetlaniu mieszkania.

Joanna Szot

N

ie wszystkie pomieszczenia mogą być wyposażone w tradycyjne okna połaciowe czy fasadowe.

Kuchnie, korytarze, toalety, garderoby są tymi pomieszczeniami, w których ich umieszczenie bywa często niemożliwe.

KOPUŁKA, PIRAMIDA, TUNEL... …czyli świetlik dachowy. Najogólniej można go określić jako otwór w dachu, przykryty konstrukcją, która zapewnia optymalne wykorzystanie światła naturalnego. Można spotkać rozmaite nazwy określające ten sam rodzaj świetlika. Poniższa klasyfikacja jest próbą uporządkowania dostępnej oferty: v świetliki kopułkowe (na kopułkach prostokątnych, kwadratowych, okrągłych, sferycznych) – stosowane do doświetlenia budynków mieszkalnych (poddaszy, domów jednorodzinnych); v świetliki czterospadowe (piramidy świetlne) – mają zastosowanie podobne jak świetliki kopułkowe; v świetliki tunelowe – stosowane do doświetlania pomieszczeń, które nie mogą być wyposażone w okno (kuchnia, garderoba), szczególnie tam, gdzie jest mało miejsca; v świetliki tubowe – stosowane podobnie jak świetliki tunelowe. Wyposażone w odpowiedni pryzmat i powłokę ze srebra, umożliwiają wykorzystanie światła o praktycznie dowolnym natężeniu; v świetliki punktowe (wyłazy dachowe) – stosowane jako „wyjście bezpieczeństwa” – szybka i bezpieczna droga umożliwiająca wydostanie się z zagrożonego pomieszczenia, dodatkową funkcją jest doświetlenie poddasza nieużytkowego; v świetliki połaciowe (płaskie) – stosowane do doświetlania większych pomieszczeń, szczególnie „dłuższych niż szerszych” (np. sale konferencyjne, warsztaty) lub korytarzy. Świetliki te dodatkowo służą do oddymiania i wentylacji, mogą występować w wersji nieotwieranej lub jako otwierane; v świetliki dwuspadowe (kalenicowe) – mają takie zastosowanie jak świetliki połaciowe; v świetliki łukowe (pasma świetlne) – mają takie zastosowanie jak świetliki połaciowe i kalenicowe, poza tym chętnie

stosowane do doświetlania sal sportowych i pływalni krytych. Świetliki wykonuje się ze szkła, poliwęglanu i akrylu. Materiały te mają bardzo korzystne parametry pracy.

Szkło jest materiałem najbardziej tradycyjnym, tanim i łatwym w montażu; o wysokiej przepuszczalności światła.

Jako materiał na świetliki stosowane jest coraz rzadziej (najczęściej w wyłazach dachowych, piramidach szklanych, rzadziej w świetlikach połaciowych) ze względu na wysokie koszty eksploatacji.

Akryl (PMMA) stosowany jest przede wszystkim w mniejszych świetlikach (kopułkowych, czterospadowych). Cechuje się wysoką trwałością i wytrzymałością, a także jest odporny na starzenie pod wpływem promieni UV. Dwie warstwy akrylu pozwalają uzyskać świetlik w wersji przezroczystej, trzy – w wersji mlecznej.

Poliwęglan (PC) znajduje zastosowanie jako materiał na świetliki o znacznych rozmiarach (połaciowe, kalenicowe, łukowe).

Płyty poliwęglanowe są 200 razy bardziej wytrzymałe niż szkło, są też bardzo lekkie (1 m² waży od 1 do 4 kg). Są odporne na szkodliwe działanie promieni UV i uszkodzenia mechaniczne (zwłaszcza płyty o podwyższonej odporności na uderzenia).

OKNO DO DACHU PŁASKIEGO Takie okno daje możliwość doświetlenia ciemnych pomieszczeń w domach z płaskimi dachami. Jest to rozwiązanie energooszczędne, które zapewnia dobrą izolację cieplną.

Stosuje się je w dachach płaskich wykonanych w technologii tradycyjnej lub stropodachach o nachyleniu od 0-15º, pokrytych papą termozgrzewalną. Okno do dachu płaskiego składa się z kopuły wykonanej z wysokiej jakości akrylu lub poliwęglanu, zabezpieczającej okno przed deszczem i śniegiem, połączonej ze skrzydłem okna. Montaż okna w płaskim dachu różni się od montażu okna dachowego w dachu spadzistym, bo to dwa różne produkty i dwie różne technologie dachu, ale jest równie łatwy. Wymaga on obróbki konstrukcji okna papą zgrzewalną, ale wykonują to ekipy specjalizujące się w płaskich dachach i pokryciach bitumicznych. Do produktu zawsze dołączona jest szczegółowa instrukcja. c

Od wewnątrz, na suficie, widoczny jest estetyczny, subtelny biały świetlik, wyglądem przypominający plafon, delikatnie i przyjemnie rozpraszający światło. (fot. Fakro)

Okna w dachu płaskim można montować zarównno w domach nowo budowanych, jak i już istniejących. (fot. Velux) JAK DOBRAĆ OKNO DO DACHU PŁASKIEGO?

Decyzję o zainstalowaniu okien w płaskim dachu najlepiej podjąć na etapie projektowania domu. Architekt zaplanuje rozmieszczenie okien, natomiast konstruktor wykona obliczenia uwzględniające wykonanie otworów w stropie. Rozmiar okna dobieramy do rozmiaru pomieszczenia, warto jednak pamiętać, że lepiej doświetlone będzie wnętrze, w którym zainstalowano dwa okna mniejsze niż jedno większe. Na stronie internetowej viz.velux.com zamieszczony jest program, dzięki któremu każdy inwestor, wpisując parametry własnego projektu, może sprawdzić doświetlenie pomieszczenia. W sytuacjach, gdy w pomieszczeniu nie ma innych okien, warto wybrać okna z możliwością otwierania i wietrzenia wyposażone w elektryczny system io-homecontrol®. Niezwykle ważną cechą produktu jest jego skandynawski design, zupełnie odmienny od dotychczas dostępnych przemysłowych rozwiązań. Estetyczny wygląd od wewnątrz, ukryte siłowniki, a także najwyższa jakość sprawiają, że okno może być zainstalowane nawet w najbardziej ekskluzywnym wnętrzu. Okno do płaskiego dachu można wyposażyć w elektryczną roletę plisowaną VELUX FMG, która gwarantuje prywatność, ochronę przed słońcem w lecie i chroni przed stratami ciepła w zimie. Okna do płaskich dachów można również instalować w istniejących budynkach, ale taka adaptacja wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a także wykonania projektu budowlanego. W zależności od konstrukcji budynku, wycięcie otworów w stropie prawdopodobnie trzeba będzie zlecić wyspecjalizowanej w tym zakresie firmie.

Montaż okien do płaskiego dachu można zlecić firmie dekarskiej.

38

fot. Braas

POKRYCIA

DACHÓWKI cementowe C Marta Balcerowska

Są znacznie młodsze od dachówek ceramicznym: ich wiek oblicza się na około 150 lat. Mają opinie także nieco mniej trwałych – zachowują swoje właściwości przez około 70 lat.

hociaż podobnie jak dachówki ceramiczne zalicza się je do pokryć ciężkich, są jednak od nich lżejsze (waga 1 m² wynosi 40-55 kg), a także tańsze.

Głównymi składnikami używanymi do produkcji dachówek cementowych są: piasek, woda i cement oraz pigmenty – związki zawierające tlenki żelaza, odporne na działanie promieni słonecznych. Poszczególne składniki są odpowiednio dozowane i w trakcie procesu technologicznego są zagęszczane, a następnie poddane obróbce termicznej. Utrzymanie trwałego oraz jednolitego koloru zapewnia barwienie

szarym, ciemno i jasnobrązowym, grafitowym, zielonym i czarnym.

Innym, również popularnym rodzajem jest dachówka staroniemiecka, z podłużnymi symetrycznymi żłobieniami w górnej części profilu, produkowana przeważnie w kolorze klasycznej czerwieni, ceglastym, grafitowym. Wytwarza się także dachówki o wyraźnie zaokrąglonych wybrzuszeniach.

Do tego typu dachówek zaliczane są m.in. dachówki o nazwach: Podwójna Rzymska, Romańska, Celtycka czy Grecka.

Najpopularniejsze ich kolory to czerwony, grafitowy i kasztanowy. Do krycia dachu nowoczesnego budynku można zastosowań dachówkę w kształcie prostokąta (Tegalit) z bocznymi zamkami, która daje na dachu przejrzysty układ prostych linii. Oferowane kolory to: ceglasty, granitowy i szary.

Dachówki cementowe do złudzenia przypominają ceramiczne. Są za to od nich lżejsze. (fot. Euronit)

UKŁADANIE Dachówki układa się (zaczynając od okapu), na ruszcie z łat przybitych prostopadle do krokwi i równoległych do nich kontrłat, czyli łat dystansujących.

w masie, jak również dwukrotne pokrywanie ich powierzchni powłoką akrylu.

Zabezpiecza ona przed powstawaniem na powierzchni dachówek białych wykwitów wapiennych oraz porastaniem mchem i zmniejsza ich nasiąkliwość. Na rynku dostępne są dachówki z powłoką polimerowo-akrylową, która nadaje powierzchni aksamitny połysk, dzięki czemu kolory są bardziej intensywne i trwałe. Ten nowy rodzaj powłoki ma też właściwości ochronne.

Istnieje również tzw. trójwarstwowa technologia produkcji dachówek cementowych, na którą składają się: barwiony w masie beton o wysokiej wytrzymałości, nasycona kolorem drobnoziarnista warstwa wygładzająca górną powierzchnię dachówki oraz dwukrotnie nakładana powłoka akrylowa. Dachówki produkowane w ten sposób są wytrzymałe oraz wyróżnia je gładka i szlachetna powierzchnia.

Kształt dachówkom cementowym nadają odpowiednie formy. Jest to produkt otrzymywany z surowców naturalnych, dlatego nie ma w nim substancji szkodliwych dla zdrowia.

Dobrej jakości dachówki cementowe powinny odznaczać się małą porowatością

betonu. Zmniejsza to ich nasiąkliwość wodą, poprawiając ich mrozoodporność.

W renomowanych zakładach produkcyjnych proces wyrobu dachówek jest zautomatyzowany, sterowany komputerowo, sam produkt zaś badany jest na bieżąco w laboratoriach kontroli jakości. Producenci udzielają najczęściej 30 lat gwarancji, w tym na mrozoodporność.

KSZTAŁTY I KOLORY Najpopularniejsze są dachówki zakładkowe o różnych kształtach, z podwójnymi wyżłobieniami (zamkami) na dwóch bocznych krawędziach (na stronie zewnętrznej i od spodu).

Dachówki, założone rowkami jedna na drugą, szczelnie do siebie przylegają. Znanym kształtem dachówki zakładkowej jest pojedyncza esówka (jej przekrój przypomina leżącą literę S) – dachówka małoformatowa, produkowana najczęściej w kolorach: ceglastym, czerwonym, antracytowym i szarym.

Najpopularniejsza jest dachówka typu podwójne S – po ułożeniu tworzy na dachu „fale”, które załamując światło przełamują monotonię jego powierzchni. Dostępna jest w m.in. kolorach: czerwonym, ceglastym, ciemnoczerwonym,

Producenci pokryć cementowych oferują nie pojedyncze elementy, lecz całe systemy dachowe. (fot. Euronit)

Dachówki cementowe zaliczają się do pokryć ciężkich, trwałych, mrozoodpornych i niepalnych. (fot. Braas)

40 POKRYCIA

www.forumbudowlane.pl

Co wybrać? v Olivia: Pomijam walory estetyczne (bo to rzecz gustu) i cenę. Jak z jakością dachówek cementowych, które kruszą się najbardziej, które najmniej?

Co z kolorem, które najszybciej blakną? v Gość: Euronit – polecam. v Gość: Dlaczego? Co sądzicie o Prodachu, Uniobecie i IBF, są najtańsze i mają ładną kolorystykę. Ale czy są trwałe? v mario: Osobiście poleciłbym Braas. Najlepsza dachówka, najlepsza technologia, zjadł zęby na dachówce betonowej (prawie 100 lat produkuje).

Lepiej dziś dołożyć troszkę więcej kasy, niż za 10 lat kupować nowy dach. v Gość: Braas produkuje dachówki cementowe od 1953 roku, także do stu lat jeszcze mu dużo brakuje. Fakt, że w porównaniu do konkurencji ma najlepiej działający dział marketingu. v Gość 2: Warto zastanowić się, czy kupić produkt polski niczym nieodbiegający od Braasa (z całym szacunkiem dla Braasa). Obecnie żaden producent nawet polski nie może technologicznie zostawać z tyłu. Ja osobiście miałem ten sam dylemat i wybrałem Prodach, którego polecił mi znajomy (ma go u siebie 5 lat). v Gość: IBF – bardzo dobra dachówka, sam mam i kilku moich znajomych również. U kumpla był problem, bo było około 100 szt. stłuczonych, na drugi dzień przyjechali, wymienili. Dystrybutor powiedział koledze, że stłuczki się zdarzają. Jeżeli chodzi o Prodach, to słyszałem różne opinie. v Piotr.O: A może pomyślisz nad Euronitem. Jedna z lepszych dachówek cementowych i najtańsza z zachodnich producentów produkujących w Polsce.

Dachówki cementowe układa się na ruszcie z łat i kontrłat – tak samo jak ceramiczne. (fot. Braas)

v bolo: Jestem dystrybutorem i układam dachówkę Unibet od 6 lat i jeszcze nie miałem żadnej reklamacji. Polecam! v Artur R.: Jeżeli jesteś w stanie dołożyć 1000 zł, by za kilka lat nie mieć problemów z dachem proponuję dachówkę ceramiczną – von Muller, Creaton, Koramic lub Rupp. v amc: Optymista. Przynajmniej z jedną wymienionych marek problemy są niemal pewne. Poza tym oczywiście, że lepiej ceramikę niż beton, ale twierdzenie, że to tylko „tysiąc złotych więcej” jest jawnym wprowadzaniem w błąd. No chyba że chodzi o dachówkę naturalną, ale ile jej się w Polsce kładzie? v Dachbud: Wszystko tylko nie IBF, najmniej trwałe. v mahdach: Z czystym sumieniem mogę polecić Nelskamp. Powłoki sd i long life są troszeczkę droższe, ale ich żywotność jest porównywalna z ceramiką. v pk24: Czy dachówka betonowa nie straci koloru po kilku latach lub nie będę miał łąki (mchu) na dachu? v amc1: Dachówka cementowa nie jest całkowicie stabilna jeśli chodzi o kolor. Jednak na pewno nie zachowuje się pod tym względem gorzej od blachy powlekanej. Mech, jeżeli komuś już tak bardzo przeszkadza, można zwalczać za pomocą środków chemicznych. Największe niebezpieczeństwo takiego stanu rzeczy ma miejsce w cieniu drzew liściastych. amc1: Co do kolorów w „betonie” to proszę nie patrzeć tylko przez pryzmat Braasa czy Euronitu. Farba akrylowa może być w każdym kolorze. „Porządni betoniarze” mają w ofercie produkcyjnej około 20-30.

Zapewniają one niezbędną wentylację dachu między dolną powierzchnią dachówek a warstwą wstępnego krycia. Każda dachówka ma na spodzie wyprofilowane zaczepy, dzięki którym utrzymuje się na łatach. Rozstaw łat zależy od spadku dachu (im kąt nachylenia połaci dachu jest mniejszy, tym mniejszy rozstaw łat), a także od rodzaju dachówek (wymiarów, kształtów). Kolejny rząd dachówek dociska poprzedni i osłania miejsca mocowania. Jeśli nachylenie połaci nie przekracza 60º, dodatkowego mocowania mechanicznego wymagają zazwyczaj tylko dachówki układane na krawędziach dachu i wokół takich elementów, jak kominy czy okna dachowe. Na stromych fragmentach dachu, nachylonych pod kątem większym od 60º, każdą dachówkę trzeba przymocować drutem lub gwoździami, aby nie spadła pod własnym ciężarem lub podczas silnego wiatru.

Prawidłowe wykonanie pokrycia dachowego jest trudne. Warto więc powierzyć jego montaż doświadczonej ekipie dekarskiej, najlepiej rekomendowanej przez producenta. Warto również przestrzegać jego zaleceń, co w razie potrzeby daje możliwość skorzystania z usług gwarancyjnych.

ELEMENTY SYSTEMOWE Producenci cementowych pokryć dachowych oprócz bogatej w kształty i kolory kolekcji dachówek, oferują też zestawy dopasowane kolorystycznie elementów uzupełniających. Służą one do profesjonalnego wykonania pokrycia, spełniającego, zarówno wymogi techniczne, jak i estetyczne. Ułatwiają jego eksploatację (systemy komunikacji dachowej), są niezbędne do obróbki i uszczelniania połaci, a także do mocowania niektórych części, zapewniają wentylację dachu, bezpieczeństwo jego użytkowania oraz dokładne wykończenie. Dopiero ta całość tworzy kompletny system dachowy. c więcej o pokryciach

42 AKCESORIA DACHOWE

Profilem i kolorem nawiązują do określonego typu pokrycia dachowego. Służą do starannego i estetycznego wykończenia połaci dachowej.

MISJA SPECJALNA Marta Balcerowska

B

ardzo ważne jest, aby poszczególne elementy wykończeniowe dachu idealnie do siebie pasowały, zarówno pod względem stylistycznym, jak i technologicznym, tworząc kompletny system dachowy. Kalenica dachu, miejsca rozchodzenia się kalenic, szczyt, okap, a także grzbiety dachu (naroża) – to właśnie te fragmenty, które wymagają precyzyjnego wykończenia. Umożliwiają to dachówki kształtowe, zapewniając, oprócz walorów estetycznych, także trwałość i szczelność pokrycia.

I tak, do wykończenia kalenicy oraz grzbietów połaci służą gąsiory. Wśród nich są gąsiory początkowe (niekiedy wyjątkowo

Dachówka przelotowa z kominkiem wentylacyjnym. (fot. Wirplast)

ozdobne), które stosuje się do zakończenia początku kalenicy lub grzbietu oraz końca kalenicy.

Do fachowego i estetycznego wykończenia bocznych krawędzi dachu – szczytów – występujących w dachach dwuspadowych, jak również ich połączenia z kalenicą służą dachówki szczytowe, oferowane w wersji lewej i prawej. Okap dachu wieńczą z kolei dachówki okapowe.

W miejsca połączeń kalenicy z grzbietami montuje się, w zależności od ilości grzbietów, trójniki i czwórniki. Te odpowiednio wyprofilowane elementy są niezbędne przy budowie dachów czterospadowych i naczółkowych.

Do wykańczania połaci, także fragmentów dachu o bardziej skomplikowanej konstrukcji, również miejsc przy kominach i oknach połaciowych służą tzw. dachówki skrajne

Do estetycznego wykończenia grzbietów dachu stosuje się gąsiory.

Ciąg gąsiorów wieńczy gąsior początkowy przy okapie. (fot. Wienerberger)

Dachówka szczytowa. (fot. Braas) Dachówka połówkowa. (fot. Braas)

(przykominkowe), połówkowe oraz dachówki mansardowe, wykorzystywane do krycia krawędzi dachu o tym właśnie kształcie.

Produkowane są też dachówki kątowe przeznaczone do wykładania wklęsłych załamań połaci – w ten sposób można uniknąć wykorzystania do obróbek tychże części dachu blachy.

Wszystkie dachówki kształtowe ułożone na krawędziach dachu, jak również przy elementach przecinających jego połać (okna połaciowe, kominy, lukarny), a także wzdłuż koszy i naroży mocuje się najczęściej mechanicznie, za pomocą specjalnych klamer.

KOMUNIKACJA Kominy, urządzenia antenowe i wentylacyjne wymagają czasem obsługi lub napraw. Poruszanie się po dachu, zwłaszcza jeśli jego połacie mają duże nachylenie, nie jest łatwe, dlatego też producenci dachówek opracowali system bezpiecznej komunikacji na dachu. W jego skład wchodzą m.in. dachówki specjalnie przystosowane do montażu stopni umożliwiających wygodne chodzenie po dachu. Stopnie wykonuje się z wysokogatunkowego, powlekanego aluminium. Mają antypoślizgową powierzchnię.

Są prawie niewidoczne na dachu, ponieważ ich kolory odpowiadają barwie dachówek.

WENTYLACJA… I NIE TYLKO Praktycznym rozwiązaniem są specjalne dachówki wentylacyjne oraz tzw. przelotowe – z wyprofilowanym otworem, który umożliwia montaż wywietrznika lub kominka wentylacyjnego do odpowietrzenia kanalizacji lub pionu wentylacyjnego.

Dachówki przelotowe wykorzystuje się również do instalowania masztu anteny zwykłej lub parabolicznej. Produkowane są też dachówki (z wyżłobionymi otworami) do wentylacji samej połaci dachowej, które zapewniają wymianę powietrza pod dachówkami. Do dachówek kształtowych, czyli specjalnego przeznaczenia zalicza się też te, które mają zapobiegać nagłemu zsunięciu się z dachu czapy śnieżnej.

Zarówno wywietrzniki, kominki, jaki i anteny montowane z wykorzystaniem specjalistycznych dachówek nie rzucają się w oczy, lecz dzięki temu, że wybierane są stosowanie do koloru pokrycia, zlewają się z pokryciem dachu i tworzą jednorodną powierzchnię. c

Na krawędziach szczytowych dachu układa się dachówki szczytowe.

Tego rodzaju dachówki służą nie tylko do starannego wykończenia tego wyeksponowanego fragmentu dachu. Stanowią też zabezpieczenie krawędzi przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. (fot. Wienerberger)

Dachówka wentylacyjna. (fot. Braas)

Dachówka pod stopień kominiarski – umożliwia bezpieczne chodzenie po dachu. (fot. Braas)

Dachówka przelotowa. (fot. Wirplast)

44 POKRYCIA

Na dachu po pewnym czasie może pojawić się flora dachowa – mchy, porosty i glony. Występują one niezależnie od rodzaju pokrycia, a ich rozwojowi sprzyja wilgotny klimat z częstymi opadami.

Mech-

Ewa Kalicka

W

łaściciele dachów z zielonym nalotem doszukują się przyczyny jego pojawienia się w niskiej jakości pokrycia. Skutkiem są reklamacje pokryć dachowych.

Jest to jednak błędne myślenie, ponieważ materiał z jakiego wykonany jest dach nie ma praktycznie żadnego wpływu na rozwój tych mikroorganizmów. W przypadku materiałów porowatych (np. dachówki ceramiczne, cementowe i bitumiczne, pokrycia blaszane z posypką) rozwój flory nastąpi szybciej niż na materiałach gładkich (np. pokrycia blaszane).

DLACZEGO NA DACHU? Dach zapewnia im niezbędną do przetrwania wodę. Te zielone mikroorganizmy omijają połacie najbardziej wystawione na działanie słońca i osiedlają się na osłoniętych częściach dachów.

Jeżeli dach jest wykonany w układzie północ–południe i dodatkowo od strony północnej dom osłaniają drzewa, problem zazielenienia na pewno się pojawi. Jest

to spowodowane brakiem nasłoneczniania i niedostatecznym osuszaniem powierzchni pokrycia. W takich warunkach biologiczne naloty pojawiają się również na elewacji budynku, a nawet na szybach okien.

PROFILAKTYKA Na dachu układa się specjalne miedziane kształtki dopasowane dokładnie do formy dachówek, blachy falistej, łupka lub eternitu. Dzięki reakcji z wilgocią hamują one rozwój mchów, porostów oraz traw, usuwają zanieczyszczenia z powierzchni dachowej oraz chronią przed ponownym zabrudzeniem. Kształtki mają specjalnie uformowane otwory, które zwiększają powierzchnię reakcji miedzi z wilgocią i jednocześnie równomiernie rozprowadzają ją na dachu. Pod wpływem wilgoci z kształtek miedzianych wytrącają się jony miedzi, które, spływając po dachu, rozpoczynają trwały proces jego oczyszczania.

System kształtek miedzianych można stosować zarówno przy renowacji, jak i przy układaniu nowego dachu. Montaż

jest bardzo łatwy i nie wymaga wcześniejszego czyszczenia dachu, co oczywiście wpływa na redukcję kosztów związanych z pracami prowadzonymi na dachu.

Jedyną chyba wadą tej metody jest jej niewielka popularność w kraju.

W sprzedaży są również taśmy miedziane.

Taśma składa się z wielowarstwowej tkaniny miedzianej, wyplecionej z drutów o grubości 0,1 mm. Jeden metr bieżący taśmy wykonany jest z 3500 m drutu miedzianego. Odpowiada to porównywalnej powierzchni blachy o wymiarach 1 x 1,15 m, choć sama taśma ma tylko 10 cm szerokości. Taśma ma dodatkową warstwę wodochłonną, zwielokrotniającą efektywność korozji, która zachodzi nie tylko w momencie opadu deszczu, lecz i po nim, lub przy np. porannej mgle. Jest to gwarancją dużej koncentracji oddziałujących jonów, które zostaną zmagazynowane w warstwie wodochłonnej i wypłukane przy następnym opadzie.

Taką taśmę stosuje się na dachach o długości spadku do 10 m. Na większe

-pech

www.forumbudowlane.pl

Czyszczenie dachówek v arturoo9: Czym mogę oczyścić dachówki porośnięte mchem. Jest jakiś produkt? v Andrzej Wilhelmi: Umyć w ciepłej wodzie z dodatkiem detergentów (proszek do prania) przy pomocy szczotki ryżowej. v krisbaj: Czyszczenie to połowa sukcesu, ważna jest impregnacja. Z uwagi na wysoką szkodliwość podczas aplikacji profesjonalne preparaty można kupić wyłącznie na fakturę u producenta. Sprzedawane w marketach to substytuty. v felc: Nigdy nie stosowałem chemii, czy ona czasem nie osłabi ceramiki? Ja mam na to inny sposób woda i 250 barów. W ekstremalnych przypadkach piasek. v Andrzej Wilhelmi: Po kilku takich zabiegach masz dach do remontu! Ale każdy na własnej dachówce musi ocenić skuteczność tej rady.

fot. fotolia

v felc: Proszę o konkrety co do zniszczeń na dachu, bo nawet firmy żyjące z mycia dachów też używają ciśnienia.

powierzchnie dachowe przeznaczone są taśmy o proporcjonalnie większej ilości warstw tkaniny miedziowej, szerokość taśmy pozostaje ze względów estetycznych niezmienna. System zabezpiecza nowe dachy i usuwa istniejące już zanieczyszczenia organiczne.

Taśma jest łatwa w montażu dzięki zintegrowanej warstwie klejącej oraz bardzo elastyczna – można więc stosować ją niezależnie od kształtu dachówek lub innych elementów pokrywających dach.

Kolejnym sposobem zabezpieczania dachu jest jego impregnacja. Najpierw jednak dach należy dokładnie oczyścić.

Następnie pokrywa się go impregnatem silikonowym. Taką formę zabezpieczenia można zastosować na pokryciach betonowych.

USUWANIE Powierzchnię dachu, która porośnięta jest w niewielkim stopniu, wystarczy zmyć kilkukrotnie wodą z dodatkiem

detergentu, np. płynu do mycia naczyń.

Następnie dach trzeba pomalować preparatem biobójczym, który zniszczy resztki zazielenienia i zaimpregnuje pokrycie.

Jeśli stopień zarośnięcia jest większy, można zastosować środek o nazwie Dimousse (dystrybutor mdm S.A.).

Zaletą produktu jest to, że można go stosować na praktycznie wszystkie pokrycia dachowe, a także cegły, chodniki, ściany, tarasy i balkony. Środek ma atest higieniczny i jest neutralny dla środowiska. Jeden litr preparatu wystarcza na ok. 5 m powierzchni (w zależności od porowatości podłoża). Dimousse nanosi się na suchą powierzchnię za pomocą rozpylacza, pistoletu lub szczotki. Pełną skuteczność środek zachowuje, kiedy jest stosowany przy temperaturze powietrza od 5 do 25ºC, pod warunkiem, że oczyszczona powierzchnia nie zostanie zmoczona przez deszcz przed upływem 12 godzin od przeprowadzonego zabiegu. c

v Andrzej Wilhelmi: Nie mam żadnych udokumentowanych przypadków. Powłoki typu angoba wypalane w piecu będą prawdopodobnie bardziej odporne, dachówka naturalna prawdopodobnie nie odniesie żadnego uszczerbku, ale byłbym bardzo ostrożny z powłokami dachówek cementowych. Jedno czy dwa mycia mogą nie spowodować natychmiastowego negatywnego efektu, ale w moim odczuciu ta powłoka zostanie uszkodzona, gdyż nie na takie warunki jest przewidziana. Zaryzykowałbym opinię, że bez większej obawy dachówkę naturalną można poddać piaskowaniu. Przed zleceniem mycia ciśnieniowego pokrycia dachu zasięgnąłby opinii producenta tego pokrycia. v vladimir78: Dachówka cementowa zwłaszcza mocno zabrudzona podczas mycia pod ciśnieniem najprawdopodobniej utraci pierwotny wygląd, a co za tym idzie zewnętrzną powłokę, ponieważ nie jest w stanie wytrzymać ciśnienia, którego potrzeba, aby w 100% doczyścić zabrudzoną „cementówkę”. Jednakże jest na to rada... Każdy producent ma w swoim asortymencie specjalne farby, którymi po wcześniejszym przygotowaniu można pomalować połać dachu w tym samym kolorze (odcieniu), jaki miała nasza dachówka, kiedy była nowa. A co za tym idzie, istnieje możliwość przywrócenia naszego dachu do stanu pierwotnego. Żeby wyglądał jak nowy, zaleca się impregnację połaci przeciw dalszemu porastaniu i przenikaniu wody, co zapobiega brudzeniu się dachu na długi czas!!! v krisbaj: W przypadku dachówki cementowej czasami wystarczy czyszczenie, a czasem dachówkę trzeba też malować. Bywa różnie... v czysty dach: Żeby dobrze wykonać malowanie blachodachówki przede wszystkim należy oczyścić ją z resztek starej farby, usunąć ogniska korozji i dobrze odtłuścić.

Blachodachówka ocynkowana pod wpływem wysokich temperatur zaczyna „gazować” (reakcja chemiczna) przez co farba również ta fabryczna zaczyna odchodzić nawet całymi płatami i rzadko kiedy wytrwa w całości choćby dekadę. Podczas renowacji blachodachówki można użyć specjalnego podkładu na bazie modyfikowanej żywicy alkidowej, rozpuszczalnego terpentyną, który hamuje proces korozji i przede wszystkim daje bardzo dobrą przyczepność nakładanej farby.

46 DACHY ZIELONE

Wybór roślin uzależniony jest od rodzaju ogrodu, jaki zamierzamy prowadzić nad najwyższą kondygnacją domu, a ten jest z kolei zależy od nośności konstrukcji dachu.

Monika Jabłońska

Z

ielone dachy dzielą się na ekstensywne i intensywne. Ekstensywne obsadzane są niskimi roślinami o niewielkich potrzebach pielęgnacyjnych, zatem warstwa podłoża i drenażu jest mniejsza. Zazwyczaj jej grubość wynosi 10-20 cm, a obciążenie 1 m dachu nie przekracza 100 kg.

Zielony dach intensywny może być prawdziwym, bujnie kwitnącym ogrodem.

Praktycznie nie ma ograniczeń w wyborze roślin na taki typ dachu. Dach intensywny wymaga jednak grubego podłoża, gdyż rośliny, wysokie krzewy i ozdobne drzewa głęboko ukorzeniają się. Sam

ciężar podłoża w przypadku ogrodu intensywnego wynosi od 200 kg na 1 m, a to może wymagać wzmocnienia konstrukcji dachu. Dlatego zazwyczaj zielony dach intensywny planuje się na etapie projektowania budynku.

Do ciężaru podłoża należy bowiem doliczyć masę roślin, wody, którą będzie nasączane podłoże, śniegu zalegającego zimą na dachu i ciężar ewentualnej infrastruktury nawadniającej.

ROŚLINY NA DACHY EKSTENSYWNE Zielone dachy ekstensywne, pozbawione są zazwyczaj systemów nawadniania, co latem często prowadzi do całkowitego wysuszenia podłoża.

Wiosną i jesienią często z kolei

fot. fotolia

Rośliny zielone na dachu

można spotkać się z całkowitym nasiąknięciem substratu glebowego, co wynika z samej konstrukcji zielonego dachu.

Na warstwach termo- i hydroizolacji z membran i mat kubełkowych, układane są na przemian geowłóknina, warstwa drenażu i jeszcze raz geowłóknina spełniająca funkcję filtracyjną. Na tak przygotowane podłoże układa się wegetatywną warstwę substratu glebowego, w którym rosną rośliny. Woda deszczowa, spływając z warstwy roślinnej, trafia na geowłókninę zatrzymującą cząstki substratu i przepływa przez nią do membrany magazynującej, mieszczącej zazwyczaj 6 l wody na 1 m2. Nadmiar przelewa się przez otwory do maty kubełkowej i jest odprowadzany do systemu odwodnienia dachu. Teoretycznie taki system powinien zapewnić rezerwy wody podczas suszy i prawidłowy drenaż podczas deszczów.

W praktyce rozwiązanie sprawdza się w czasie pogody umiarkowanej. W czasie długotrwałej suszy często dochodzi do całkowitego przeschnięcia podłoża, a podczas ulewnych deszczów do jego zupełnego nasiąknięcia.

Dlatego na dachach ekstensywnych istotne jest stosowanie substratów glebowych pozwalających zmagazynować maksymalnie dużo wilgoci przez maksymalnie długi czas, a w sytuacji całkowitego wysuszenia szybkiego ponownego nasycenia podłoża wodą. Nawet jednak najlepszy substrat nie zniweluje trudności, jakie napotykają rośliny na dachu. Dlatego na dachach ekstensywnych najlepiej sprawdzają się gatunki, które podobne, trudne warunki wegetacji mają w swoim naturalnym środowisku. Ich małe wymagania powodują jednocześnie, że wolno rosną i praktycznie nie potrzebują zabiegów pielęgnacyjnych.

Na dachu ekstensywnym dobrze będą się czuły zimotrwałe, niskie gatunki traw: szczotlicha siwa; drżączka średnia; kostrzewa czerwona; kostrzewa owcza; kostrzewa popielata; rozchodniki: kaukaski, Maksimowicza, kamczacki, ostry, ościsty; mchy: pędzlik pospolity, płonnik włosisty, skalniaczek szary; a także czyściec wełnisty, driakiew kaukaska, jastrzębiec kosmaczek, krwawnik, macierzanka, rumianek, głowienki, smagliczki, rojniki, ukwap dwupienny, zawciąg nadmorski, szczodrzeniec położony i wrzosy. Świetnie sprawdza się też roślinność alpejska i górska, tolerująca duże wahania temperatury w ciągu doby, niedobory wody, ubogie podłoże oraz silny, wysuszający wiatr, a także rozmaite gatunki z rodziny gruboszowatych (Crassulariaceae), mające zdolność akumulacji wody w tkankach miękkich liści.

ROŚLINY NA DACHY INTENSYWNE Dachy intensywne, jeśli tylko nośność konstrukcji dachu na to pozwala, mogą niczym nie różnić się od przydomowego ogrodu.

Dobór roślin najbardziej należy zatem uzależniać od nakładu pracy i czasu, jaki będziemy im poświęcać. Rośliny będą bowiem wymagały standardowego przycinania, nawożenia i podlewania. Zieleń można sadzić bezpośrednio w podłożu, co wymaga głębokiej warstwy substratu. Dobry sposób umieszczenia krzewów i małych drzew na połaci dachu to pojemniki z drenażem.

Najlepiej sprawdzają się gatunki roślin lubiące stanowiska słoneczne, żyzną, przepuszczalną glebę (takie są substraty stosowane na podłoża) i dobrze znoszące krótkookresową suszę.

Z najpopularniejszych warto polecić żywotniki zachodnie i wschodnie, berberysy Thunberga, powojniki, jałowce, irgi, róże, goździki, gipsówki, floksy, lawendę.

Dobrze sprawdzają się też bodziszek czerwony, jukka nitkowata, kocimiętka Faassena, liliowiec ogrodowy, rozchodnik okazały, wiesiołek czworokątny, pięciornik krzewiasty, czy rdestówka Auberta. Z drzew – karłowate odmiany sosen, świerków i tawuły japońskiej, a także wierzba płożąca. Na dachu można również uprawiać niskopienne drzewka owocowe – jabłonie, grusze i śliwy. c więcej o roślinach

Zielony dach to dobry sposób na zagospodarowanie powierzchni w celach użytkowych i rekreacyjnych. (fot. Bauder)

48 RYNNY

TRWAŁE RYNNY

Rynny są systemem odprowadzania wód opadowych zabezpieczającym budynek przed zamakaniem. Istotna zatem jest ich trwałość. Od czego zależy więc trwałość rynien?

Edyta Siemieniuk

RYNNY PVC Obecnie są najczęściej stosowanym rodzajem orynnowania, popularnym ze względu na niską cenę i stosunkowo dużą trwałość utwardzonego, nieplastyfikowanego PVC, szacowaną na około 50 lat. Rynny PVC są łatwe w montażu i oferowane w bogatej palecie kształtów i kolorów. Montaż polega na łączeniu poszczególnych elementów zatrzaskami lub klejeniu „na zakładkę”. Rynny spustowe mocuje się przez wsunięcie jednego elementu w drugi lub za pomocą złączek.

Do elewacji system przytwierdzany jest hakami i obejmami, zazwyczaj również wykonanymi w całości z tworzywa sztucznego, choć na rynku można także spotkać elementy stalowe powleczone cienką warstwą PVC. Plastikowe rynny są gładkie, co utrudnia osadzanie się brudu, nie podlegają korozji, nie wymagają malowania i są w miarę odporne na promieniowanie ultrafioletowe (niskiej jakości PVC na słońcu z czasem płowieje). PVC ma jednak najwyższy ze wszystkich materiałów używanych do produkcji rynien współczynnik rozszerzalności liniowej, wynoszący

około 0,08 mm/(m·K), co sprawia, że silnie reaguje na zmiany temperatury, mocno wydłużając się i kurcząc. Nieprawidłowo położone plastikowe orynnowanie, bez pozostawienia odpowiednio szerokich przerw dylatacyjnych, może popękać. PVC ponadto zachowuje właściwości użytkowe jedynie w temperaturach od -30 do 60ºC – na mrozie staje się bardzo kruche i łatwo pęka, w upale robi się elastyczne i szybko deformuje. Dlatego zimą z dachu z plastikowym orynnowaniem trzeba usuwać śnieg – spadając może uszkodzić rynny.

RYNNY Z BLACHY To najbardziej tradycyjny i jednocześnie najtańszy rodzaj orynnowania. Również najmniej trwały. Rynny z grubocynkowanej blachy są w stanie służyć co najwyżej 10-20 lat. Ich trwałość o kilka lat wydłuża regularne malowanie farbami poliwinylowymi. Na rynku można też spotkać rynny systemowe fabrycznie pokryte powłokami z plastizolu, poliestru czy puralu, które są w stanie wytrzymać nawet 4 dekady.

Tradycyjne rynny ze stali ocynkowanej są pracochłonne w montażu, gdyż

fot. Cellfast

N

aturalnie od materiału, z jakiego zostały wykonane, jednak nie tylko. Również od prawidłowości ich montażu i sposobu łączenia, a także właściwej konserwacji.

Wybierając rynny zazwyczaj pod uwagę bierzemy wielkość i kształt dachu, kąt pochylenia połaci oraz walory estetyczne – rynny powinny pasować do dachu i elewacji. Często kierujemy się także ceną. W ferworze budowy domu zapominamy zwrócić uwagę na trwałość rynien, a ta bezpośrednio zależy od materiału, z którego wykonany jest system orynnowania. W przypadku rynien sprawdza się zasada, że im coś tańsze, tym mniej wytrzymałe. Najtańsze są tradycyjne rynny z blachy ocynkowanej, jednak jednocześnie najmniej trwałe. Wybierając rynny, warto sobie zatem zadać pytanie o własne priorytety. Ponieważ cena materiału, z którego są wykonane ma kluczowy wpływ na koszt orynnowania (najdroższym materiałem jest miedź, dalej – cenowo – można uszeregować aluminium, tytan-cynk, PVC i stal) warto sobie odpowiedzieć na pytanie: czy rynny mają być drogie, lecz na całe życie, czy tanie, jednak z perspektywą wymiany za 20 lat?

łączy się je wywijając krawędzie na tzw. rąbek i lutując połączenia, co w przypadku niefachowego wykonania sprzyja korozji. Rynny systemowe, pokrywane fabrycznie warstwami zabezpieczającymi, montowane są podobnie jak systemy z PVC – za pomocą zatrzasków, złączek z uszczelkami, obejm i kotew. Zaletą rynien blaszanych jest możliwość nadania im dowolnego koloru. Wadą, zwłaszcza rynien lutowanych, podatność na korozję i konieczność częstej konserwacji.

RYNNY MIEDZIANE Są najdroższym rodzajem rynien dostępnym na rynku, uważanym za szlachetne, nie tylko ze względu na cenę. Miedź ma zdolność korodowania pod wpływem wilgoci, która nadaje jej odporność na dalszą korozję – z czasem pokrywa się warstwą patyny.

Ten nalot jest szczelną warstewką koloru od jasnozielonego do szarozielonego, której główny składnik to węglan hydroksomiedzi. Warunkiem powstania takiej warstwy jest jednak czysta atmosfera. W środowisku

zawierającym dwutlenek siarki (czyli w większości ośrodków miejskich oraz przemysłowych) w skład patyny wchodzi także siarczan hydroksomiedzi, który nie zapewnia ochrony przed dalszą korozją. Dlatego na rynku można spotkać miedziane rynny patynowane fabrycznie metodami chemicznymi. Najbardziej znanym przykładem spatynowanego miedzianego obiektu jest nowojorska Statua Wolności. Do montażu miedzianych rynien niezbędny jest wykwalifikowany dekarz, ponieważ montowane są podobnie, jak podstawowe systemy z blachy ocynkowanej – na obustronnie lutowany zakład. Niektóre (chociaż nieliczne) firmy oferują także systemy łączone spoiwami poliuretanowymi.

Ponadto miedziane rynny nadają się wyłącznie do montażu na dachach pokrytych miedzianą blachą lub dachówkami ceramicznymi. Produkty korozji stali i aluminium wchodzą bowiem w reakcje chemiczne z patyną, powodując utratę jej właściwości ochronnych. Rynny miedziane to rynny na pokolenia – trwałość prawidłowo ułożonego systemu szacowana jest na 150 lat.

RYNNY ALUMINIOWE Kolejnym metalem odpornym na korozję jest aluminium. Glin charakteryzuje również stosunkowo duża wytrzymałość i lekkość. Metal ten ma jednak też wady – niezbyt ciekawą, szarosrebrną, barwę i stosunkowo małą odporność na promieniowanie UV. Wprawdzie blaknięcie aluminium pod wpływem słońca nie powoduje specjalnych przebarwień, jednak sprawia, że srebrzysta powierzchnia tego metalu staje się coraz bardziej szara. Dlatego rynny z blach aluminiowych najczęściej dodatkowo są lakierowane proszkowo, co pozwala nadać im dowolną kolorystykę. Aluminium ma jednak niepodważalną zaletę – łatwość obróbki i kształtowania. Rynny z ciągnionego aluminium mogą być przygotowywane dzięki giętarkom bezpośrednio na placu budowy w dowolnym kształcie i o niemal nieograniczonej długości. Pozwala to do minimum zredukować ilość łączeń (systemy aluminiowe zwykle są nitowane i uszczelniane klejem aluminiowym lub silikonem) oraz osiągać niezwykłe efekty dekoracyjne – aluminiowe rynny mogą

50 RYNNY

Rynna dachowa musi gwarantować odprowadzenie wody z określonej powierzchni dachu poprzez właściwie dobraną wielkość oraz odpowiednie pochylenie. (fot. Cellfast)

Materiał, z którego wykonany jest system rynnowy decyduje nie tylko o estetyce domu, ale przede wszystkim o skutecznym odprowadzeniu wody deszczowej. (fot. Plannja)

na przykład wyglądać jak ozdobny gzyms. Trwałość aluminiowych rynien ocenia się na około 70 lat.

Dobrze dobrane i zamontowane orynnowanie to zabezpieczenie ścian, elewacji, stropów i podkładów dachowych przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. (fot. Plannja)

Aby system odprowadzania wody funkcjonował prawidłowa, potrzebne są także elementy uzupełniające – denka rynien, kolanka czy haki. (fot. Gamrat)

Gwarancja na rynny udzielana jest przez producentów na 5, 10 lub 15 lat.

Dobrze zamontowane i konserwowane służą jednak o wiele dłużej. (fot. Icopal)

RYNNY CYNKOWO-TYTANOWE Cynk jest metalem równie mało podatnym na korozję jak aluminium i miedź. Wystawiony na działanie wilgoci z czasem pokrywa się warstwami węglanu cynku zabezpieczającymi go przed dalszą erozją. W przeciwieństwie do miedzi i glinu jest jednak bardzo plastyczny i mało wytrzymały.

Dlatego w latach 60. XX wieku zaczęto zastępować rynny cynkowe elementami wykonanymi ze stopu cynku i tytanu.

Tytan to bowiem jeden z najtwardszych, a jednocześnie najlżejszych metali występujących w skorupie ziemskiej.

W efekcie wyprodukowano rynny łączące zalety obu metali – trwałe, odporne na korozję i lekkie, choć w niezbyt imponującej gamie barw zamykającej się w kilku odcieniach metalicznej i ciemnej szarości. Rynny tytanowo-cynkowe mogą być łączone na zakład przez tradycyjne lutowanie lub systemowo za pomocą obejm i złączek z uszczelkami. Rynny te są stosunkowo drogie, jednak ich trwałość szacowana jest nawet na 120 lat.

KONSERWACJA MA DUŻE ZNACZENIE Na okres eksploatacji orynnowania wpływ ma nie tylko materiał, z jakiego zostały wykonane poszczególne elementy odwodnienia dachu, lecz również jego właściwa konserwacja. Przegląd rynien należy wykonywać co 6 miesięcy (wiosną i jesienią) – sprawdzamy szczelność poszczególnych połączeń, zalewając rynny wodą z węża ogrodowego, czyścimy kanały z piasku, liści i innych zanieczyszczeń naniesionych przez wiatr – w przypadku rynien stalowych

pokrytych powłokami ochronnymi nie należy używać ostrych narzędzi mogących uszkodzić warstwy farby czy lakieru.

Czyszczenie rynien trzeba przeprowadzać także wtedy, gdy założone są na nich siatki ochronne. Co prawda zatrzymują one liście i większe nieczystości, ale przepuszczają igliwie oraz drobne gałązki i nasiona.

Bez względu na typ orynnowania, zimą usuwamy z niego regularnie śnieg i sople lodu mogące swym ciężarem spowodować odkształcenie i uszkodzenie rynien.

Czyszczenie oraz udrażnianie rynien jesienią ma nie tylko na celu ich konserwację, lecz przede wszystkim zapobiega największemu zimowemu zagrożeniu systemu odwodnienia dachu – powstawaniu zatorów lodowych, mogących prowadzić nawet do rozsadzenia rynny.

Najnowszym sposobem zimowej ochrony odwodnienia dachu jest montaż systemów elektrycznego ogrzewania rynien zapobiegających powstawaniu lodu. Instalacje te składają się z kabli grzewczych rozciąganych po orynnowaniu. Oferowane są w wersjach pasywnych, podgrzewających rynny w sposób ciągły, i droższych, jednak pozwalających oszczędzać energię, a także w wersjach aktywnych, wyposażonych w czujniki termostatyczne włączające ogrzewanie rynien tylko w razie spadku temperatury otoczenia poniżej zaprogramowanej wartości, na przykład -5ºC. c więcej o systemach rynnowych

52

fot. Kaiser

INSTALACJE

POD NAPIĘCIEM O

Instalacja elektryczna na poddaszu, którego konstrukcja drewniana stanowi większe zagrożenie niż instalacja w domu murowanym.

Dlatego przy jej montażu niezbędna jest fachowa wiedza.

Andrzej Dubrawski

więcej o instalacjach elektrycznych

soby, które wykonują instalację elektryczną na poddaszach o konstrukcji drewnianej powinny zastosować następujące rozwiązania: v do wykonania instalacji oświetleniowej – przewody miedziane o przekroju min.

1,5 mm2, v do wykonania instalacji gniazd wtyczkowych – przewody miedziane o przekroju min. 2,5 mm2, v do zabezpieczania obwodów oświetleniowych – zabezpieczenia o prądzie znamionowym 10 A, v do zabezpieczania obwodów gniazd wtyczkowych zabezpieczenie o prądzie znamionowym min. 16 A, v wykonanie instalacji bez puszek rozgałęźnych, tj. sprowadzenie wszystkich przewodów do skrzynki zasilającej strych, v zabezpieczenie instalacji na strychu oddzielnym wyłącznikiem różnicowoprądowym o prądzie upływu 30 mA. Wszystkie instalacje muszą być wykonywane przewodem trójżyłowym lub co najmniej trzema przewodami jednożyłowymi umieszczonymi w rurce lub korytku.

Przepisy nie nakładają obowiązku prowadzenia instalacji w rurkach ani w korytkach. Instalacja może być prowadzona także przewodami o podwójnej izolacji (zaleca się minimum 750 V).

Przewody wielożyłowe należy prowadzić na uchwytach pozbawionych ostrych krawędzi i zapewniających odstęp równy min. 0,3 średnicy przewodu od podłoża.

Uwaga! W instalacjach układanych na podłożu drewnianym nie wolno używać metalowych opasek mocujących ze względu na możliwość uszkodzenia izolacji, np. na skutek pociągnięcia przewodu. Ponadto opaski metalowe nie zapewniają zalecanego odstępu przewodu od podłoża.

PROJEKTOWANIE Na projekcie należy zaznaczyć wypusty oświetleniowe oraz miejsca montażu gniazd wtyczkowych. Jeśli niektóre gniazda będą przeznaczone do zasilania odbiorników o dużej mocy (np. podgrzewacze elektryczne, grzejniki konwekcyjne czy termowentylatory), to obwody te należy wydzielić. Jeśli konieczne będzie zainstalowanie przepływowego ogrzewacza wody, to zasilanie tego urządzenia należy zaprojektować i zabezpieczyć oddzielnie.

Ilość wypustów oświetleniowych zależy od przeznaczenia pomieszczeń. Planując ilość gniazd wtyczkowych w pomieszczeniu, powinno się przewidzieć po jednym gnieździe do każdego odbiornika plus dwa gniazda rezerwowe.

Przyjmuje się, że jeden obwód w domu przypada na każde 15 do 20 m2. Na strychach o drewnianej konstrukcji można ich zaplanować więcej. Zwykle jest to 20 lamp i 10 gniazd, chociaż coraz częściej ogranicza się ich ilość. Szczególnie na strychu, gdzie lampy instalowane są na znacznej wysokości, w związku z czym wyposażane są w źródła światła o dużej mocy. W celu

zmniejszenia obciążenia przewodów prowadzonych w niekorzystnych warunkach można przyjąć, że jeden obwód oświetleniowy będzie zawierać ok. 10 wypustów, a obwód gniazd wtyczkowych ok. 6 gniazd.

Natomiast obwody przeznaczone do zasilania dużych odbiorników będą zakończone pojedynczymi gniazdami.

UKŁADANIE PRZEWODÓW Przewody elektryczne powinny być prowadzone wyznaczonymi trasami.

Trasy poziome wyznaczone są na wysokości 10 do 30 cm nad posadzką oraz takiej samej odległości od sufitu. Zwykle na strychu nie da się określić górnej strefy, dlatego układa się je na dole. Na pionowe odcinki przewodów przeznaczone są pasy równoległe do krawędzi ścian oraz otworów (np. drzwiowych). Do lamp montowanych na ukośnych powierzchniach należy doprowadzać przewody wzdłuż elementów konstrukcyjnych. Jeśli to możliwe, to powinno się wyznaczać trasy analogicznie. Trasy tych przewodów powinny być zawsze prostopadłe do tras poziomych.

WPUSTY OŚWIETLENIOWE Najłatwiej będzie wyznaczyć miejsca, w których znajdą się lampy. Oświetlenie ogólne umieszcza się wysoko, tak aby równomiernie oświetlało całe pomieszczenie. Kolejne jest oświetlenie robocze, np. dla biurka. Przewody do lamp powinny być wyprowadzane za pośrednictwem specjalnych podtynkowych puszek do kinkietów i lamp wiszących. W przypadku lamp montowanych w suficie lub ścianie konieczne jest uprzednie zamontowanie specjalnych puszek umożliwiających dobre odprowadzanie ciepła. W szczególności dotyczy to lamp halogenowych, gdyż mogą się one silnie nagrzewać.

GNIAZDA Zwykle instaluje się je na wysokości ok. 20 cm nad podłogą. Jedno gniazdo warto jest umieścić przy wejściu do pomieszczenia, pod wyłącznikiem.

Inne gniazda powinny znajdować się w miejscach użytkowania sprzętu elektrycznego. Oprócz tego powinno się umieścić gniazda w miejscach, które w przyszłości, np. po zmianie przeznaczenia pomieszczenia, mogą być przydatne. Gniazda montuje się w zespołach po kilka. Większość producentów oferuje

wielokrotne ramki, w których można umieścić np. 3 gniazda zasilające oraz 1 komputerowe i 1 telewizyjne. Gniazda najlepiej osadzać w pogłębionych puszkach. ŁĄCZNIKI Łączniki powinny znajdować się w strefach przejść i przy wejściach do pomieszczeń. Najczęściej instalowane są na wysokości 1,1-1,3 m. Coraz częściej instaluje się je także na wysokości opuszczonej dłoni. W celu zminimalizowania zagrożeń przewody doprowadzone do łączników powinny być sprowadzane do rozdzielnicy i tam łączone z przewodami od lamp. Innym sposobem jest wykonywanie połączeń na samych łącznikach (współczesne łączniki są wyposażone w podwójne zaciski). Przewody N i PE mogą być przeprowadzane przez te same puszki bez przerywania ich ciągłości. Zaleca się używanie puszek pogłębionych.

TRASY Przewody elektryczne powinny być układane najprostszymi i najkrótszymi trasami. Można je prowadzić w przestrzeniach niewykorzystywanych, np. między podwieszonym sufitem a konstrukcją dachu lub za pionowymi ściankami oddzielającymi powierzchnię użytkową od niewykorzystywanej przestrzeni.

Drugim sposobem jest układanie przewodów za powierzchnią ścian (np. za ścianką gipsową). Przewody mocuje się do stałych elementów konstrukcyjnych.

Jeśli instalacja będzie układana w bezużytecznych przestrzeniach, powinno się ją prowadzić w korytkach kablowych, gdyż odległości między miejscami mocowania są zbyt duże, by przewód mógł swobodnie zwisać. Po zakończeniu montażu elementów konstrukcyjnych ścian gipsowych, należy przymocować korytka, a następnie ułożyć w nich przewody. Każdy przewód powinien być opisany na obu końcach.

Przewody doprowadzające zasilanie do lamp sufitowych najlepiej jest doprowadzić nad sufitem. Jeśli jednak na strychu nie planuje się montażu sufitu, pozostaje prowadzenie instalacji w korytkach, na wysokości 10-30 cm nad podłogą. Dla większej przejrzystości warto zamontować trzy korytka, jedno nad drugim, przeznaczone do różnych instalacji – do gniazd wtyczkowych, oświetlenia i teletechniczne.

Przewody do gniazd wtyczkowych będą wtedy wyprowadzane bezpośrednio do gniazd. Natomiast instalacja oświetleniowa będzie doprowadzana do elementów konstrukcyjnych, wzdłuż których (w rurkach lub na uchwytach) doprowadzana będzie do wypustów lub łączników.

W niektórych miejscach wystąpi konieczność przeprowadzania instalacji w poprzek elementów konstrukcyjnych.

Jeśli nie uda się umieścić korytek za tymi elementami, tzn. gdy przewody będą znajdowały się bezpośrednio za gipsową lub drewnianą ścianką, konieczne będzie wykonanie wcięć. Nie zaleca się przewiercania drewnianych elementów konstrukcyjnych i przeciągania przez te otwory przewodów (ulegają przy tym uszkodzeniu).

Lepszym rozwiązaniem jest wykonanie wcięcia, w które można swobodnie włożyć przewód. Wcięcia powinny być dodatkowo zabezpieczane rurkami o gładkich końcach i średnicy zapewniającej swobodne przesuwanie. Można je także zabezpieczyć izolacją, np. rurką termokurczliwą, i osadzić w wycięciu za pomocą pianki montażowej. Przewody elektryczne nie mogą bezpośre-dnio stykać się z ostrymi krawędziami elementów drewnianych i metalowych (np. blaszanymi profilami ścianek gipsowych).

Powinno unikać się łączenia przewodów.

W takich miejscach najbardziej wydziela się ciepło, szczególnie gdy połączenie się poluzuje. Przegrzane przewody tracą sprężystość, co powoduje zwiększenie rezystancji przejścia i w konsekwencji dalszy wzrost temperatury. Najlepiej, aby jeden odcinek przewodu był prowadzony bezpośrednio z rozdzielnicy do wypustu, gniazda lub łącznika. Wyeliminowanie puszek rozgałęźnych zwykle powoduje zwiększenie ilości użytych przewodów, ale znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia awarii.

PUSZKI Wszystkie urządzenia elektryczne instaluje się w puszkach. Ze względów estetycznych używa się puszek podtynkowych. Tzw. puszki do gipsu mogą być montowane także w ścianach wykonanych z drewna lub dowolnych płyt. Wskazane jest stosowanie puszek wiatroszczelnych, które zapobiegają przedostawaniu się powietrza oraz wilgoci. Wskazane jest użycie puszek głębokich. c

54 AKCESORIA DACHOWE

NIEPROSZONY fot. Ptak-system

powstających budynkach, może być on jednak zagrożeniem dla konstrukcji starszych domostw.

GOŚĆ

Miejsce pod ciepłym i suchym dachem to nie lada gratka dla dzikich lokatorów. Jeżeli pozwolimy im się tam zadomowić, bardzo trudno będzie ich eksmitować.

Tomasz Dąbrowski

D

ach domu to dość skomplikowana konstrukcja składająca się z wielu warstw. Część z tych warstw jest zawsze sucha i ciepła oraz odizolowana od bezpośredniego działania deszczu, śniegu i wiatru. Samo pokrycie często jest mokre, ale jego powierzchnia ma stałą, niepoddającą się erozji strukturę.

Wszystkie te właściwości dachu sprawiają, że może stać się on ziemią obiecaną dla rozmaitych przedstawicieli fauny, a jednocześnie – chyba że nie przeszkadza nam dosłowny kontakt z naturą – będzie poważnym utrapieniem.

OWADY Niszczące drewno owady mają niezwykle silną reprezentację wśród kilkuset gatunków, z których każdy cechuje

wysoka specjalizacja. I tak może przyjść nam zmierzyć się ze szkodnikami atakującymi więźbę dachową, czy też inny element konstrukcyjny przez kilka pokoleń (wtedy walka z nimi może okazać się długa i zażarta, jednakże nie można zwlekać z jej rozpoczęciem) lub też takimi, które swą niszczycielską działalność przeprowadzają w czasie rozwoju jednego tylko pokolenia (wtedy należy skupić się przede wszystkim na zapobieganiu pojawieniu się szkodników).

Poza kołatkiem domowym i spuszczelem pospolitym, wystrzegać się musimy także tykotka pstrego. Jego larwy rozsmakowane są przede wszystkim w drewnie lekko zawilgoconym, najlepiej już nadpsutym przez grzyby. Nie pogardzą jednak także drewnem suchym, o wilgotności nawet poniżej 20%. I chociaż tykotka nie spotkamy raczej w nowo

PTAKI Ptasie odchody brudzą i niszczą powierzchnię dachu, kominów i parapetów. Niektóre ptaki z uporem próbują wić gniazda w przewodach wentylacyjnych.

Aby temu zapobiec, należy zaopatrzyć się w zabezpieczenia przed gromadzeniem się ptaków. Nie ranią one ptaków, nie wpływają na obniżenie ich liczebności, a tylko wymuszają na ptakach zmianę przyzwyczajeń. Zabezpieczenia mocuje się na dachach, parapetach, gzymsach, obrzeżach okiennych itp. Mają one najczęściej postać kolców o średnicy 1,3 mm i długości 10 cm. Inne rodzaje zabezpieczeń to ruchome pręty – służą głównie do zabezpieczenia parapetów i barierek balkonowych.

Gdy ptak próbuje usiąść na powierzchni zabezpieczonej przez pręty, wtedy uginają się one i obracają, uniemożliwiając ptakom siadanie w tym miejscu.

Siatki – wykonane z polietylenu o różnych gęstościach oczek ochraniają duże płaszczyzny oraz powierzchnie

www.forumbudowlane.pl

Szkodniki w dachu v truckman: Mam problem ze szkodnikami w drewnianym dachu pokrytym papą. Dokładnie nie wiem, co to za szkodnik, ale objawia się to tym, iż słychać smaczne chrupanie. Jak się ich pozbyć? v zanti76: Natryskowy Tytan to chyba lepsze rozwiązanie.

Ogólnie po natrysku zabijającym przyda się impregnacja drewna środkami chemicznymi, by robactwo nie wylazło znowu (gdy jest taka możliwość pomaga obróbka termiczna, ok. 70°C). Do impregnacji drewna np. Daimos.

Larwa spuszczela pospolitego. (fot. Carsekt)

pofałdowane (np. płaskorzeźby na zabytkowych budowlach). Są również bardzo popularnym zabezpieczeniem balkonów.

O metalowej siatce warto pomyśleć wówczas, gdy zaobserwujemy, że ptaki wchodzą do kominów wentylacyjnych lub dymowych. Poza sezonem grzewczym potrafią w kominach wić gniazda, zapychając je. Wówczas konieczna jest wizyta kominiarza.

GRYZONIE Oto fragment postu, jaki jeden z użytkowników zamieścił na forum dyskusyjnym ( ww.forumbudowlane. pl). „...izolacja poddasza jest zniszczona. Słyszałem czasem w zimie odgłosy buszowania jakiegoś zwierzęcia, ale myślałem, że to myszy, na które zastawiałem łapki i jesienią kilka się

System kolców można bez problemu dopasować do każdych warunków – czy to wąski występ ściany czy szeroki gzyms. (fot. BirdSystem)

v Rudy: Jeśli w elementach więźby jest dużo dziur, radzę zaprosić kogoś, kto się zna na rzeczy. Korniki, spuszczele i inne takie zwierzątka potrafią całkowicie zniszczyć drewno.

złapało. Ale zakres zniszczeń pokazuje, że to było znacznie większe zwierzę, gdyż wełna mineralna została miejscami zmieszana, zbita, z widocznymi śladami leżakowania. Moje podejrzenie pada na kunę domową, gdyż znajdowały się też w tej wełnie pióra ptaków i skorupy jaj”.

Zwierzę może dostać się na dach chociażby po gałęziach drzewa, które stoi bardzo blisko domu. Pod poszycie może wejść przez okap lub kalenicę. Małe gryzonie mogą dostać się tam, wspinając się po ścianie. Aby utrudnić im życie, warto zamontować nad wentylacyjną szczeliną kalenicową siatkę ochronną, a pod okapem specjalny grzebień. Są to miejsca newralgiczne – odpowiadają za prawidłową wentylację warstw poddasza, więc nie mogą być zamknięte. c

v truckman: Dziur trochę jest, ale chyba nie chcesz mi powiedzieć, że będę musiał wymieniać dach? v molok78: Miałem ten problem w garażu, strzykawka z naftą załatwiła intruza. v budek: Ja stosowałem Kuprafung-P (3-krotny natrysk w zeszłym roku) na poddaszu. Właśnie zauważyłem dziury po szkodnikach przy zabudowie poddasza. Wyraźnie też słychać chrupanie. Może od grzybów ten preparat chroni. Ale na robale oprysk nie zadziałał. v pioyr: Na strychu była drewniana podłoga, samo próchno, zerwałem to, a tam wierzch belek w stropie podziurkowany, a w niektórych miejscach na głębokość około 0,5-1 cm przemielone na proszek. Teraz słyszę te robale w deskach dachu i więźbie. Jak się ich pozbyć? v hubapiet: Zobaczcie zdjęcia (w necie na przykład) korytarzy larw wewnątrz belek – jaki płyn dotrze w głąb takiego labiryntu? Jedyna doraźna metoda to fumigacja (gazem). Jak to się robi dokładnie – nie jestem pewien. Ale specjalistyczne firmy na pewno to wiedzą. Nie ma natomiast metody „na zawsze”. Jak drewno nie było zaimpregnowane ciśnieniowo, to nawet jeśli teraz wytrujemy larwy – za rok czy dwa przylecą motylki i znów złożą jajeczka. Mówię o impregnacji ciśnieniowej, bo jaja są składane wewnątrz belek.

Te „motylki” wwiercają się tak zwanym pokładełkiem na centymetr w głąb belek. Malowanie, kąpanie drewna itp. metody penetrują drewna na 1-3 mm w głąb zaledwie.

Poza tym belki mają pęknięcia, które też odsłaniają „białe” drewno. A żaden owad nie składa jaj na powierzchni tylko tam, gdzie ciasno. Konkluzja – jak ktoś planuje remont, a więźba nie była impregnowana ciśnieniowo lub jest już porażona bądź zasiedlona – tylko zmiana na nową. v Przemcio: Napadł mnie zapewne spuszczel, sądząc po dziurach i przegryzionych czterech deskach.

Deski wymieniłem, ale mam podejrzenie, że to bydle żeruje jeszcze w jednej belce drewnianej, której na razie nie mam możliwości wymienić. Mogę z tym powalczyć preparatem Bondex Wood preventer? Piszą na puszce, że nadaje się do ochrony zaatakowanego drewna, tylko trzeba co parę centymetrów wywiercić otwór i wstrzyknąć preparat. Czym potem zatykać te wywiercone otwory? v janosh: Ja skusiłem się na Hylotox Plus i pomalowałem nim belki. Ponoć głęboko penetrujący... Długo nie trzeba było czekać, żeby szkodniki zaczęły kontynuować dzieło zniszczenia....

56 : 1$67}31<0 180(5=(

1

3

Błędy w budowie

4

Jaki wybrać strop

5

Taras na dachu

6

Lekki dach – blachy i gonty fot. Velux, Viessmann, Rüben, PW, Plastival, Bratex

2

Ekologiczne ogrzewanie

Ochrona przed słońcem

Wszystko, co trzeba wiedzieć, aby zbudować dach

188 stron W SPRZEDAŻY

księgarnia portalu e-dach.pl