Przegląd Dachowy e-dach.pl nr 29

ELASTYCZNE DACHÓWKI

RYNNY NA ZIMĘ

ADAPTACJA PODDASZA

OKNO OD WEWNĄTRZ

O DACHACH LUDZKIM GŁOSEM 029 | WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK 2011 DWUMIESIĘCZNIK BEZPŁATNY

KUPONY RABATOWE

OSZCZĘDNOŚĆ FORMY CIEPŁO JEST ULOTNE OCIEPLENIE NAKROKWIOWE

DELTA® - SYSTEMY DACHOWE

ISSN 1689-8028

63,6 75(¥&,

Ewa Kalicka

04 CO OFERUJE RYNEK Ważne produkty, nowości

06 WSZYSTKO O DACHACH Budowa, eksploatacja, remont

Od Redakcji

P

rzed nami sezon grzewczy, dla wielu pierwszy, sprawdzian instalacji grzewczych, kominowych i wentylacyjnych. 60 sekund – w tak zaskakująco krótkim czasie może zabić tlenek węgla o dużym stężeniu – czad.

Jest na tyle groźny, że nie ma smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie dusi w gardle, często przenika przez ściany i stropy. Co roku głośno mówi się o obowiązku kontroli i czyszczeniu przewodów kominowych i wentylacyjnych, a co roku w okresie grzewczym dochodzi do kilku tysięcy zaczadzeń, w tym kilkuset ze skutkiem śmiertelnym, nie wspominając już o pożarach. Przyczyny tragedii są stale te same – zaniedbanie, nieprzestrzeganie przepisów, wadliwe instalacje. Bezwględnie zadbajmy o przegląd systemu kominowego i wentylacyjnego, zlećmy fachowcom kontrolę ich stanu technicznego, poprawność działania. Zadbajmy o to, aby ciepło w naszych domach było w pełni bezpieczne. 4 E.K.

06 Oszczędność formy

10 Warsztat dekarza

12 Angoba i glazura WYDAWCA Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.

ADRES REDAKCJI ul. Pory 59 lok. 97, 02-757 Warszawa tel. 22 40 13 550, www.e-budownictwo.pl REDAKTOR NACZELNA Ewa Kalicka | ekalicka@e-budownictwo.pl REDAKTOR PROWADZĄCA Marta Balcerowska | mbalcerowska@e-budownictwo.pl

i przyścienna

22 25 28 32

36 Okno od wewnątrz 40 Dach bezpieczny na… włamanie

Rynny na zimę

42 Top komin

Hotprice

44 Ciepło jest ulotne

Adaptacja poddasza Ocieplenie nakrokwiowe

34 Poddasze bez (d)efektu

48 Pod szklanym dachem

52 Kilowaty ze słońca 54 Vice inwestor

BIURO REKLAMY tel. 22 651 59 90, faks 22 203 45 75 | reklama@e-budownictwo.pl Arkadiusz Gnat tel. 0 602 107 700 | agnat@e-budownictwo.pl Paulina Gordon tel. 0 602 332 696 | pgordon@e-budownictwo.pl Anna Makowska tel. 0 606 870 700 | amakowska@e-budownictwo.pl STUDIO GRAFICZNE Art Quality Studio Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do ich redagowania oraz skracania. Nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Copyright© Grupa H EXGRZQLFWZR SO 6S ] R R ISSN 1689-8028 | nakład 15 000 egz.

Druk: &RORXUV )DFWRU\

fot. na okładce: Dörken

16 Elastyczne dachówki 20 Obróbka szczytowa

REDAKCJA Katarzyna Dębek, Monika Jabłońska, Ewa Kulesza, Joanna Szot, Paweł Wiśniewski

&2 2)(58-( 5<1(.

Rynny na lata

Okno ļ galeria Okno balkonowe FGH-V Galeria wyposażone w nowatorski system okuć, w którym otwarte skrzydła tworzą balkon, to nowość firmy Fakro. Górne skrzydło otwierane jest uchylnie do góry, a dolne do przodu, umożliwiając swobodny dostęp do wnęki balkonu. Boczne barierki ochronne zintegrowane są z dolnym skrzydłem i wysuwają się w trakcie jego otwierania. W momencie zamykania dolnego skrzydła barierki balkonu chowają się w oknie i nie są widoczne ponad połacią dachu. Ukryte są pod oblachowaniem okna, przez co nie ulegają zabrudzeniu oraz nie zakłócają estetyki dachu. Zarówno górne, jak i dolne skrzydło standardowo wyposażone są w bezpieczny pakiet P2 z wewnętrzną szybą laminowaną oraz zewnętrzną szybą hartowaną z powłoką łatwozmywalną. Okno ma automatyczny nawiewnik V40P, zapewniający optymalną ilość świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz oszczędność energii cieplnej. Wykonane jest w systemie wzmocnienia konstrukcji okna – topSafe – przez co odznacza się podwyższoną odpornością na włamanie. 4

Na rynku pojawił się nowy system orynnowania. Jest to Galeco LUXOCYNK – produkt oparty na rozwiązaniach systemu stalowego, wyprodukowany z najwyższej jakości stali ocynkowanej powleczonej organiczną warstwą zabezpieczającą oraz chromem, tworzących solidną i zwartą powłokę chroniącą stal przed korozją, a sam cynk przed patynowaniem. Nowy system rynnowy produkowany jest w rozmiarze 135/100, a jego kształtki, rynny i rury spustowe analogiczne do sprawdzonego już Systemu Galeco STAL. Stylowy srebrny kolor wprowadzonego do oferty systemu rynnowego stanowi eleganckie wykończenie budynku. Wybór orynnowania Galeco LUXOCYNK to rozwiązanie ekonomiczne, biorąc pod uwagę relację ceny do jakości. 4 Producent: Galeco [www.galeco.pl]

Producent: Fakro [www.fakro.pl]

Dachówka w klasycznym kształcie Piękno klasycznego kształtu nadającego połaci dachu harmonijny wygląd, połączone z wyjątkową lekkością, przesuwnością i dużym rozmiarem ļ oto najważniejsze cechy dachówki Achat 10V. Produkowana z najlepszych surowców przy zastosowaniu nowoczesnych technologii dachówka stanowi jedną z ekskluzywnych propozycji firmy RuppCeramika. Uwagę na nią powinni zwrócić miłośnicy tradycyjnego falistego dachu. Dachówka pokryta jest angobą w kolorach – miedzianym i antracytowym, a także angobą błyszczącą w kolorze kasztanowym.

Model ten sprawdzi się doskonale zarówno w nowym budownictwie, jak i na dachach remontowanych.

Dachówka należy do grupy cenionych przez dekarzy, przesuwnych dachówek dużego formatu. Możliwość przesuwu sięga do 35 mm, co w połączeniu ze zmniejszonym zapotrzebowaniem ilości dachówek na m² w znaczący sposób ułatwia i przyspiesza prace dekarskie. Zaletą tego modelu jest także niska waga – około 3,8 kg. Dachówkę cechuje również duża wytrzymałość na warunki klimatyczne. 4 Producent: RuppCeramika [www.monier.pl]

Taśmy dachowe Taśma do obróbki komina oraz taśma kalenicowa to nowe produkty mdm s.a. Vental Respiro jest wysokiej jakości aluminiową taśmą kalenicową, w której zastosowano najnowszą technologię mikrowentylacji. Produkt dostępny jest w 5 kolorach: ceglastym, brązowym, kasztanowym, czarnym oraz grafitowym. Pełne opakowanie zawiera 20 m.b. taśmy. Fortis Al to taśma do obróbki komina charakteryzująca się specyficznymi wypukłościami w kształcie „piramidek". Ten specjalny wzór 3D umożliwia komfortowe formowanie taśmy we wszystkich kierunkach. Produkt występuje w 4 kolorach: ceglastym, brązowym, kasztanowym oraz czarnym. Na pełne opakowanie składa się 10 m.b. taśmy. Dostępna jest również taśma ołowiana w tym wzorze. 4 Producent: mdm s.a. [www.mdmsa.com]

Dachówka Piemont Röben wprowadził dachówkę ceramiczną Piemont, umożliwiającą szybkie, a przy tym precyzyjne krycie dachów o różnych kształtach.

Można ją stosować już przy kącie nachylenia 16° (przy zastosowaniu dodatkowych zabezpieczeń). Jedną z jej najważniejszych zalet jest zamek o specjalnym kształcie – zapewnia on wyjątkową szczelność oraz pozwala na większą tolerancję rozstawu łat, co ułatwia poprawne ułożenie połaci. Dachówka waży ok. 3,8 kg, na pokrycie m potrzeba 10,9 sztuk dachówki.

Orientacyjna cena rynkowa dachówki Piemont w popularnym kolorze miedziana angobowana to 3,42 zł brutto/sztuka. Za m² pokrycia dachu inwestorzy zapłacą więc 37,27 zł. 4 Producent: Röben [www.roben.pl]

Czytelnikom, którzy chcą mieć pewność, że otrzymają wszystkie numery Przeglądu Dachowego e-dach.pl, proponujemy zamówienie bezpłatnej prenumeraty rocznej. Wystarczy pokryć koszty wysyłki naszego dwumiesięcznika, a sześć kolejnych numerów trafi bezpośrednio do Twojego domu za pośrednictwem poczty.

1. Wyślij e-mail na adres prenumerata@e-dach.pl, podając swój pełny adres korespondencyjny wg wzoru: Jan Kowalski ul. Marszałkowska 00-111 Warszawa 2. Pokryj koszty wysyłki 6 numerów Przeglądu Dachowego e-dach.pl, wpłacając na konto Grupy e-budownictwo.pl kwotę w wysokości 30 zł. Numer konta, na który należy dokonać przelewu to: 94 1030 0019 0109 8510 0185 6243 3. Po ukazaniu się każdego kolejnego numeru Przeglądu Dachowego e-dach.pl zrealizujemy wysyłkę pod podany przez Ciebie adres.

Do każdej prenumeraty „Poradnik dachowy" w prezencie

fot. Velux

352-(.7< '20 :

Oszczędność

FORMY W

zrastające w zawrotnym tempie koszty zużycia energii skłaniają inwestorów do budowania domów energooszczędnych, jak również pasywnych.

Zwiększone wydatki, które trzeba ponieść w trakcie budowy zwracają się niemal w każdym przypadku, dlatego też budownictwo energooszczędne i pasywne zyskuje coraz większą liczbę zwolenników.

DOM ENERGOOSZCZĘDNY Charakteryzuje się zmniejszonym zapotrzebowaniem na energię cieplną.

Domy wznoszone według tradycyjnych norm budownictwa potrzebują od 90 do 120 kWh/m2/rok wspomnianej energii, natomiast te energooszczędne jedynie od 30 do 70 kWh/m2/rok. Na powyższą energooszczędność ma wpływ wiele czynników. Przy czym bardzo istotny pozostaje kształt domu, liczba

Budynki energooszczędne i pasywne powinny być możliwie proste w kształcie.

A ponieważ bryła budynku warunkuje kształt dachu, on także musi być oszczędny w formie, co zapewnia minimalne straty energii.

Adam Karolak

wzniesionych kondygnacji oraz kształt i wielkość dachu.

Dom energooszczędny powinien mieć maksymalnie prostą, zwartą bryłę, o rzucie np. sześcianu i jak najmniejszej powierzchni przegród zewnętrznych.

Najlepszy kształt to taki, w którym stosunek przegród zewnętrznych do kubatury domu (A/V) jest jak najmniejszy.

Największe ubytki ciepła występują w załamaniach ścian, narożnikach oraz skomplikowanym, łamanym dachu.

Dlatego właśnie, aby zaoszczędzić na zużyciu energii cieplnej trzeba zrezygnować z wymyślnych kształtów, przybudówek, wykuszy i innych estetycznych w wyglądzie, ale zupełnie nieracjonalnych w tym przypadku detali architektonicznych.

Z punktu widzenia budownictwa energooszczędnego zupełnie nie opłaca się budować domów parterowych z wysokimi

pomieszczeniami. Zdecydowanie oszczędniejsze w eksploatacji są domy piętrowe lub z poddaszem użytkowym. Wówczas ciepło z pomieszczeń na parterze nie ucieknie od razu przez dach, a po drodze ogrzeje jeszcze pomieszczenia wyższej kondygnacji.

DACH W DOMU ENERGOOSZCZĘDNYM Dom energooszczędny powinien mieć dach dwuspadowy, jednospadowy (pulpitowy) lub płaski. Im mniejsza jest powierzchnia dachu, tym straty ciepła będą mniejsze. Dlatego też lepiej jest zwiększyć powierzchnię użytkową domu, rozbudowując go wzwyż, niż stawiać rozłożyste budynki parterowe.

Ogrzane powietrze ma tendencję do unoszenia się ku górze, dlatego konieczna jest szczególnie dokładna i grubsza niż w przypadku ścian – izolacja dachu.

Dom pasywny – prosta, oszczędna bryła zapewnia minimalne straty energii. (fot. Domy Lipińscy)

Przez dach ocieplony w sposób energooszczędny ucieknie o 35% ciepła mniej, niż przez dach ocieplony standardowo.

ENERGOOSZCZĘDNA IZOLACJA DACHU Warstwa izolacyjna powinna mieć grubość 30 cm. Wówczas możliwe jest uzyskanie przez dach współczynnika przenikania ciepła U nawet do 0,1 W/ (m2∙K). Izolację należy układać w dwóch warstwach. Pierwszą wypełnia się przestrzenie międzykrokwiowe, a drugą układa się nad lub pod krokwiami. Do ocieplenia

międzykrokwiowego najlepsze są płyty o grubości 20 cm i szerokości o 2 cm większej niż rozstaw krokwi. Wówczas wciśnięte na ścisk są w stanie zapewnić szczelną izolację. Drugą warstwę o grubości 10 cm najczęściej kładzie się pod krokwiami, choć możliwe jest też położenie jej na krokwiach. Jeżeli kąt nachylenia dachu jest nie większy niż 60º, warto zastosować specjalne kształtki dachowe wykonane ze styropianu, które, zastępując łaty i kontrłaty, stanowią konstrukcję nośną dla dachówek. Wykonanie dwuwarstwowej izolacji zminimalizuje powstanie tzw.

Dobrym kształtem dachu dla domów pasywnych i energooszczędnych jest również dach płaski. (fot. Schüco)

mostków termicznych, zaś wzmocnienie jej poprzez zastosowanie od strony poddasza folii, od wewnętrznej strony wykończonej przeważnie aluminium (paroizolacja), zwiększy opór cieplny i poprawi współczynnik przenikania ciepła dachu.

POKRYCIE DACHU ENERGOOSZCZĘDNEGO Na energooszczędność dachu ma wpływ głównie szczelna izolacja termiczna oraz paroizolacja. Rodzaj pokrycia odgrywa w tym przypadku mniejszą rolę. Na dach nadają się zarówno ciężkie pokrycia

2 352-(.7< '20Â&#x2122;: dachowe, tj. dachĂłwki ceramiczne i betonowe, jak i blachodachĂłwka, blacha pĹ&#x201A;aska, a takĹźe gonty bitumiczne.

DOM PASYWNY O ile dom pasywny jest domem energooszczÄ&#x2122;dnym, o tyle budynek energooszczÄ&#x2122;dny nie jest pasywnym.

PojÄ&#x2122;cie domu pasywnego wywodzi siÄ&#x2122; z Niemiec i zakĹ&#x201A;ada, Ĺźe gĂłrnÄ&#x2026; granicÄ&#x2026; zuĹźycia energii cieplnej w przypadku takiego budynku bÄ&#x2122;dzie 15 kWh/mď&#x2122;&#x2026;/rok.

Koszty budowy domu pasywnego sÄ&#x2026; zdecydowanie wyĹźsze, niĹź wzniesienia budynku w technologii standardowej, a późniejsze wydatki na jego eksploatacjÄ&#x2122; w duĹźej mierze zaleĹźÄ&#x2026; od warunkĂłw klimatycznych. Z tych wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie powodĂłw do powstawania domĂłw pasywnych na terenie naszego kraju podchodzi siÄ&#x2122; wciÄ&#x2026;Ĺź doĹ&#x203A;Ä&#x2021; sceptycznie. Doskonale za to rozwija siÄ&#x2122; budownictwo pasywne na terenie Austrii, Szwajcarii, czy Niemiec.

Dom pasywny ksztaĹ&#x201A;tem powinien nawiÄ&#x2026;zywaÄ&#x2021; do prostopadĹ&#x201A;oĹ&#x203A;cianu, ktĂłrego jedynym urozmaiceniem architektonicznym mogÄ&#x2026; staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; uskoki Ĺ&#x203A;cian szczytowych. Nie jest to jednak element

ZDANIEM EKSPERTA arch. Grzegorz Tomaszewski, LipiĹ&#x201E;scy Domy

D

omy pasywne sÄ&#x2026; niezwykle interesujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; propozycjÄ&#x2026; w czasie, gdy ceny energii wciÄ&#x2026;Ĺź rosnÄ&#x2026;, zaĹ&#x203A; prawo coraz bardziej restrykcyjnie podchodzi do jej zuĹźycia. Jednak ze wzglÄ&#x2122;du na jeszcze doĹ&#x203A;Ä&#x2021; duĹźÄ&#x2026; róşnicÄ&#x2122; cenowÄ&#x2026; pomiÄ&#x2122;dzy domem pasywnym a energooszczÄ&#x2122;dnym, naturalnym wyborem wydaje siÄ&#x2122; byÄ&#x2021; ta druga opcja. Dom pasywny to nie tylko niskie zuĹźycie energii, ale teĹź materiaĹ&#x201A;y o odpowiednich parametrach, a co za tym idzie i cenach. Wynikiem tego jest doĹ&#x203A;Ä&#x2021; dĹ&#x201A;ugi czas amortyzacji takiej inwestycji. Nie kaĹźdy teĹź jest w stanie pogodziÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z brakiem grzejnikĂłw w domu, czy teĹź brakiem kominka, ktĂłry w domu energooszczÄ&#x2122;dnym jest rozwiÄ&#x2026;zaniem powszechnie stosowanym, a czÄ&#x2122;sto w Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci inwestora â&#x20AC;&#x201C; niezbÄ&#x2122;dnym, daje bowiem szybkie i niedrogie ciepĹ&#x201A;o, ktĂłre na dodatek jest ciepĹ&#x201A;em ekologicznym, poniewaĹź pochodzi ze ĹşrĂłdeĹ&#x201A; odnawialnych.

Czy w domach pasywnych projektuje siÄ&#x2122; okna dachowe?

Do niedawna znaczÄ&#x2026;cym utrudnieniem w ksztaĹ&#x201A;towaniu bryĹ&#x201A;y domu pasywnego byĹ&#x201A; brak moĹźliwoĹ&#x203A;ci stosowania okien poĹ&#x201A;aciowych, bowiem modele dostÄ&#x2122;pne na rynku nie speĹ&#x201A;niaĹ&#x201A;y parametrĂłw technicznych wymaganych przez budownictwo pasywne. Od pewnego czasu jednak takie okna sÄ&#x2026; juĹź dostÄ&#x2122;pne, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźliwoĹ&#x203A;ci projektowe znacznie siÄ&#x2122; powiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;y.

Dachy domĂłw energooszczÄ&#x2122;dnych i pasywnych projektuje siÄ&#x2122; w prostych formach â&#x20AC;&#x201C; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej jako dwuspadowe. (fot. Velux)

dekoracji, a sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; ma oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii, poprzez poprawienie nasĹ&#x201A;onecznienia konkretnych wnÄ&#x2122;trz.

DACH DOMU PASYWNEGO Dach w domach pasywnych powinien byÄ&#x2021; dwuspadowy (ewentualnie pulpitowy lub pĹ&#x201A;aski), najlepiej z wysuniÄ&#x2122;tym nieco poza obrys muru okapem.

Okap skutecznie osĹ&#x201A;ania okna przed nadmiernym promieniowaniem sĹ&#x201A;onecznym w ciÄ&#x2026;gu lata i zupeĹ&#x201A;nie nie przeszkadza docieraÄ&#x2021; sĹ&#x201A;oĹ&#x201E;cu do wnÄ&#x2122;trz w zimie. O tej porze roku porusza siÄ&#x2122; ono bowiem stosunkowo nisko nad horyzontem.

W dachach domĂłw pasywnych, tak jak i w przypadku budownictwa energooszczÄ&#x2122;dnego naleĹźy wykonaÄ&#x2021; starannÄ&#x2026; izolacjÄ&#x2122; cieplnÄ&#x2026;, paroizolacjÄ&#x2122; i dobrÄ&#x2026; wentylacjÄ&#x2122;.

Konieczna jest dwuwarstwowa izolacja o Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznej gruboĹ&#x203A;ci 30-35 cm, eliminujÄ&#x2026;ca mostki termiczne w okolicach krokwi.

DobrÄ&#x2026; wentylacjÄ&#x2122; poddasza w domu pasywnym jest w stanie zapewniÄ&#x2021; wysokoparoprzepuszczalna membrana dachowa lub w przypadku poĹ&#x201A;aci o peĹ&#x201A;nym deskowaniu, czy pokrytych foliÄ&#x2026; wstÄ&#x2122;pnego krycia â&#x20AC;&#x201C; szczelina wentylacyjna.

Jako materiaĹ&#x201A; izolacyjny zaleca siÄ&#x2122; stosowaÄ&#x2021; piankÄ&#x2122; poliuretanowÄ&#x2026;. Jej izolacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; termiczna jest dwukrotnie wyĹźsza niĹź izolacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; weĹ&#x201A;ny mineralnej, czy styropianu. Ponadto moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; naniesienia materiaĹ&#x201A;u w sposĂłb natryskowy powoduje, Ĺźe nie mamy do czynienia z şadnymi Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czeniami, a izolacja jest jednolita i szczelna. JednoczeĹ&#x203A;nie struktura piany eliminuje problem wilgoci w termoizolacji i w konsekwencji chroni dom przed utratÄ&#x2026; ciepĹ&#x201A;a. Powszechniejsze w zastosowaniu sÄ&#x2026; jednak materiaĹ&#x201A;y tradycyjne, tj. weĹ&#x201A;na i styropian.

Pokrycie dachu w domu pasywnym, tak jak w przypadku budynkĂłw energooszczÄ&#x2122;dnych, nie ma aĹź tak duĹźego znaczenia.

MoĹźe to byÄ&#x2021; pokrycie zarĂłwno z dachĂłwki ceramicznej lub cementowej, jak i blachy. 4

projekty domĂłw energooszczÄ&#x2122;dnych

e-projekty.pl

Ocieplenie dachu domu pasywnego â&#x20AC;&#x201C; specjalne proďŹ lowane pĹ&#x201A;yty uĹ&#x201A;oĹźone w systemie nakrokwiowym â&#x20AC;&#x201C; skuteczna izolacja dachu eliminujÄ&#x2026;ca mostki termiczne wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce wzdĹ&#x201A;uĹź krokwi. (fot. Domy LipiĹ&#x201E;scy)

1$5=}'=,$

Warsztat dekarza W pracy dekarza liczy się doświadczenie, solidność, a także tężyzna fizyczna… no i talent. Jakość wykonywanych prac zależy w dużej mierze od wyposażenia – w profesjonalne narzędzia dekarskie.

D

obrego dekarza można rozpoznać m.in. właśnie po wyposażeniu w odpowiedni, fachowy sprzęt. Bez narzędzi wykonanie większości prac byłoby niemożliwe. Oczywiście równie ważne są umiejętności posługiwania się nimi i to w niemal ekstremalnych warunkach – na wysokości.

Obecnie na rynku dostępny jest szeroki wybór specjalistycznego sprzętu dekarskiego. Stale wprowadzone są nowe narzędzia (także elektronarzędzia), ułatwiające prace dekarskie.

Narzędzia tradycyjne ustępują tym bardziej zaawansowanym technicznie i wygodniejszym w obsłudze. Przekłada się to również na efekt końcowy prac – solidnym, trwałym i estetycznym dachu. Dobrej jakości urządzenia mają oczywiście swoją cenę, jednak nie trzeba ich od razu kupować. Z pomocą przychodzą tu dobrze wyposażone wypożyczalnie sprzętu.

Podstawowymi, najprostszymi narzędziami każdego dekarza są różnego rodzaju młotki, w tym również te do profesjonalnej obróbki blachy (fot. 1). Służą głównie do prostowania, gięcia i kształtowania blachy, a także do wbijania i wyciągania gwoździ

(wyciąganie gwoździ ułatwia magnetyczna końcówka do ich chwytania).

Odkuwane są zazwyczaj z jednego kawałka stali, dzięki czemu są trwalsze.

Rękojeść młotków wykańczana jest tworzywem, skórą lub drewnem. Są tak skonstruowane, aby drgania powstałe w trakcie uderzania były maksymalnie tłumione. Rękojeść nowoczesnego młotka dekarskiego jest idealnie dopasowana do dłoni użytkownika, nie wyślizguje się z ręki, unikając ryzyka odniesienia kontuzji nadgarstka.

Praca dekarza nie może się obyć bez różnego typu cęgów i kleszczy (proste, zaginane, długie, krótkie). Wykonane ze stali narzędziowej, z rękojeściami powlekanymi PVC, służą do obróbki blachy (zaginania, zaciskania, falcowania, otwierania rąbka), ale także do precyzyjnego obrabiania dachówek (np. do wąskich docięć na karpiówkach) oraz gięcia haków rynien – kleszcze wyposażone w śrubę nastawczą z nakrętką skrzydełkową (fot. 2).

Do łatwiejszej obróbki blachy oraz jej przecinania służą również różnego rodzaju nożyce: uniwersalne, do cięć przelotowych, prostych oraz do wycinania łuków o różnych promieniach (fot. 3). Nożyce różnią się

fot. fotolia

Marta Balcerowska

2

fot. Monier

fot. Monier

1

4

fot. Monier

fot. Monier

3

6

fot. B.PRO

fot. Monier

5

8

fot. Monier

7

fot. Monier

kształtem, wielkością, stopniem wygięcia, długością szczęk. Większość rodzajów nożyc występuje w wersji prawej i lewej, a więc przeznaczone są do wykonywania czynności tylko w jedną lub drugą stronę.

Mają zastosowanie uniwersalne – nadają się zarówno do blachy stalowej ocynkowanej, aluminiowej, miedzianej, jak i tytanowo-cynkowej.

Znacznym utrudnieniem w pracy na wysokości jest konieczność ciągłego schodzenia po drabinie po potrzebne narzędzie. Praktycznym rozwiązaniem okazuje się pas dekarski – podręczny warsztat każdego fachowca (fot. 4).

Jego wyposażenie stanowi najczęściej specjalna kieszeń na młotek, z której nie ma on możliwości wypaść, także uniwersalna kieszeń z dużą ilością przegródek, przeznaczona do przechowywania kołków, wkrętów, jak również nożyc do cięcia blachy. Profesjonalny pas dekarski zaopatrzony jest też często w sztywny pojemnik na wkręty oraz w bezpieczne zapięcie na wiertarkę czy wkrętarkę (fot. 5).

Przy wszelkiego typu pracach konstrukcyjnych, montażu łat i kontrłat, deskowaniu niezastąpione są gwoździarki, pneumatyczne i gazowe (fot. 6). Służą do pojedynczego lub seryjnego wbijania różnej wielkości gwoździ. Narzędzia te są szczególnie cenione przez ekipy dekarskie, którym zależy na precyzji i szybkości wykonywanych prac. Ich atutem jest m.in. to, że pracują bezprzewodowo. Bez przeszkadzających kabli czy węży ciśnieniowych pracuje się nimi wydajniej i bezpieczniej.

Przy budowie dachu przydają się też szlifierki kątowe stosowane do cięcia i szlifowania twardych materiałów (fot. 7). Nie zaleca się natomiast cięcia blachy tym elektronarzędziem – miejsce cięcia nagrzewa się, dochodzi do uszkodzenia powłoki ochronnej, a w konsekwencji powstania ognisk korozji (do cięcia blachy polecane są specjalne nożyce, w tym tzw. nożyce wibracyjne).

W bezpiecznym i wygodnym transporcie na dach, np. ciężkich dachówek, ale i innych materiałów budowlanych niezastąpione są windy dekarskie (platformy transportowe) z napędem linowym.

Montuje się je na miejscu budowy.

Coraz więcej firm budowlanych docenia zalety stosowania wind dekarskich, jak również innego nowoczesnego i markowego sprzętu. 4

32.5<&,$

fot. fotolia

Angoba i glazura Joanna Szot

D

achówki ceramiczne kojarzą się z naturalną czerwienią. Swój kolor zawdzięczają związkom żelaza zawartym w glince, z której są wypalane. Proces przygotowania gliny i jej wypału został tak opracowany, aby dachówki przede wszystkim były trwałe (nienasiąkliwe i mrozoodporne), a nie miały jednolitą barwę – dachówki nawet z tej samej partii produkcyjnej różnią się odcieniem, ponieważ glina rzadko występuje w jednolitych złożach. Dachówka naturalna jest porowata, a co się z tym wiąże, szybciej się brudzi. Różnice kolorystyczne

producenci „zacierają” poprzez angobowanie lub glazurowanie.

SPECJALNE ZABIEGI Angobowanie to metoda barwienia, która polega na naniesieniu na wysuszoną, ale jeszcze nie wypaloną dachówkę tzw. szlachetnej glinki. Jest to specjalnie przygotowana ciekła masa gliny używana do produkcji dachówek, z domieszką (zależnie od pożądanego koloru) odpowiednich minerałów lub tlenków metali. Dopiero po wyschnięciu angoby dachówka jest wypalana, co ujednolica jej barwę. Mieszanka nakładana jest jedynie na wierzch, dlatego wewnątrz pozostaje w naturalnym odcieniu gliny. Zdarza się więc, że jeśli dachówki mają ciemną barwę, to zarysowania, czy przecięte brzegi powstałe

Producenci dachówek ceramicznych oferują modele angobowane i glazurowane.

Dzięki nim poszerzyli gamę kolorystyczną pokrycia, a przede wszystkim udoskonalili właściwości techniczne dachówek. Ale co oznaczają te dwa pojęcia?

BARWIENIE W MASIE

B

arwienie w masie polega na dodaniu do gliny odpowiednich pigmentów mineralnych jeszcze przed uformowaniem dachówek. Proporcje i skład pigmentów są precyzyjnie dobrane, aby uzyskać kolor bez obniżenia parametrów technicznych końcowego produktu.

Całość masy jest mieszana aż do momentu uzyskania jednolitej, plastycznej konsystencji. Dopiero teraz nadaje się dachówce pożądany kształt, suszy, pokrywa warstwą angoby i wypala w piecu. Dzięki barwieniu w masie dachówki mają podobny kolor zarówno na wierzchu, jak i w środku.

www.forumbudowlane.pl

Dachówka ceramiczna jesienny liść, angobowana. (fot. Röben)

podczas obróbki dekarskiej (np. podczas docinania dachówek przy koszach) są widoczne. Tylko dachówki barwione w masie mają podobny odcień zarówno na wierzchu, jak i w środku.

Angobowanie sprawia, że dachówki są gładsze i bardziej odporne na zabrudzenia niż naturalne oraz dostępne są w szerszej gamie kolorystycznej (możemy wybierać w czerwieniach i brązach lub pokusić się o antracyt, czerń czy zieleń).

Dachówki z angobą szlachetną (z większą zawartością kwarcu czy innych związków powodujących jej częściowe zeszkliwienie) są bardziej błyszczące, podobne do glazur.

Jednak nie tworzy się na nich szklista warstwa (tak jak w glazurach), a pory

Która jest lepsza?

pozostają otwarte, co pozwala zachować dobre właściwości dyfuzyjne.

W sprzedaży są również dachówki cieniowane, które uzyskuje się, nanosząc dwa rodzaje angoby, oraz angoby bezbarwne, które pełnią jedynie funkcję ochronną.

Oczywiście angobowanie podnosi cenę dachówek. Najtańsze dachówki angobowane są ok. 10-15% droższe od dachówek naturalnych, zaś dachówki z angobą szlachetną ok. 30%.

Glazurowanie (szkliwienie) polega na pokryciu wysuszonej, ale nie wypalonej jeszcze dachówki stopionym szkliwem, wzbogaconym nieorganicznymi dodatkami. Na powierzchni tworzy się twarda, szklista, kolorowa warstwa.

Glazura w porównaniu z angobą ma więcej domieszek szklanych, które nadają dachówkom większy połysk. Może być także bezbarwna – nie zmienia naturalnej barwy, tylko ją pogłębia i nadaje połysk – lub kolorowa (i tutaj mamy taki wybór jak w dachówkach angobowanych – niebieskie, zielone, czarne). Szkliwiona powierzchnia dodatkowo zwiększa trwałość pokrycia poprzez ograniczenie jego nasiąkliwości i mrozoodporności, przyspieszenie spływu wody opadowej, skrócenie czasu zalegania śniegu.

Zmniejsza też ryzyko rozwoju glonów czy porostów. Dachówki glazurowane są najdroższe wśród dachówek – musimy za nie zapłacić 70-100% więcej niż za naturalne. 4

więcej o pokryciach

Dachówka ceramiczna czarna, glazurowana. (fot. Röben)

G arax: Nie chcę oszczędzać na dachu i chcę kupić dachówkę odporniejszą na porastanie mchem i mniej nasiąkliwą. Angobowana czy glazurowana? Która jest lepsza? A może to jest to samo? Zdecydowany jestem na RUPPA Rubina, bo po obejrzeniu kilkunastu dachów z bliska wygląda na dachówkę trochę lepszą jakościowo (bardziej prostą, w sensie powtarzalną kształtem).

G Rudolf Bras jr.: Bez namysłu, glazurowana, jest to angoba dodatkowo wypalana w piecu, jest najmniej porowata i nasiąkliwa, co nie oznacza, że nie porośnie wcale. Jednak znacznie później niż inne nieglazurowane. Na pewno nie jest to jedno i to samo.

G Andrzej Wilhelmi: A tak dokładnie to chodzi o glazurę czy angobę szlachetną? Zwykłe angoby też są wypalane w piecu.

G Marcinradom: Zainteresuj się produktami MeyerHolsen, ich produkty nawet nieglazurowane szczycą się nasiąkliwością poniżej 5%. Co do samego pytania to zdecydowanie glazura, a takowe ma także w swej ofercie wspomniany wcześniej producent.

G Rudolf Bras jr.: Zwykłe angoby, to u niektórych producentów zwyczajnie pomalowana farbą naturalna dachówka.

G Andrzej Wilhelmi: Nie sądzę, aby takie wyroby istniały. Farba to nie angoba.

G Ekmir: Jaka jest różnica pomiędzy dachówką angobowaną a glazurowaną?

G Onyxhurtownia: Po pierwsze, są to zdecydowanie różne powłoki, aczkolwiek mające spełniać podobne funkcje, zarówno estetyczne, jak i ochraniające dachówkę. Angoba jest to nic innego jak „upłynniona" glinka, którą jest pokrywana dachówka. Zaletą angoby jest to, że powłoka pokrywająca dachówkę jest nie do końca szczelna, jest dyfuzyjna. Dachówka glazurowana, fajne trwałe kolory, doskonała odporność na zabrudzenia (zaznaczam, że posiadanie glazury nie uwolni nas od porośnięcia dachu mchem, może tylko opóźnić ten proces). Ale to, co jest jej atutem może być również zagrożeniem, glazura stanowi bardzo szczelną powłokę i w przypadku niewłaściwego wykonania (wypalania) lub też wadliwego surowca, z którego dachówka jest wykonana, po jakimś czasie mogą wystąpić na niej spękania, tzw. pajączki. Moje subiektywne odczucie: wybrałbym angobę szlachetną, wygląda prawie jak glazura, dachówka zachowuje swoje właściwości dyfuzyjne, a jeżeli mieszkasz w miejscu, gdzie sąsiadom po trzech miesiącach rośnie mech na dachu, to polecam Erlusa z powłoką samoczyszczącą (lotus) i dodam: pomyśl nad E32 (Koramic) Creatonem, Erlusem lub Jacobi.

$57<.8 63216252:$1<

Między klasyką a nowoczesnością Do opinii dekarza na temat rodzaju pokrycia klienci podchodzą zwykle z szacunkiem.

Szczególnie, jeśli autorytet fachowca ma wpływ na oszczędności w budżecie inwestora, a przy tym może pozytywnie wpłynąć na tempo i jakość pracy wykonawcy.

Rzecz o dachówkach ceramicznych RZUT OKA W PRZESZŁOŚĆ Dachówka ceramiczna jest jednym z najstarszych pokryć dachowych. Mimo tego, a także mimo zmian jakie na przestrzeni wieków zaszły w architekturze i budownictwie, ciągle pozostaje jednym z najpopularniejszych pokryć dachowych.

W trakcie tej ewolucji wykształciły się cztery podstawowe rodzaje dachówki ceramicznej: karpiówka, esówka (nazywana inaczej holenderką), mnich–mniszka, oraz wiele typów dachówek zakładkowych. Pomimo specyfiki materiału i wielowiekowej tradycji jego użycia na rynku pojawiają się też nowości. Każdy nowy produkt daje nowe możliwości kształtowania płaszczyzny dachu, a także rozszerza możliwości techniczne. Tak jest w przypadku dachówki zakładkowej Alegra 9 marki Koramic, nowości wprowadzonej ostatnio na rynek.

Z INŻYNIERSKIEGO PUNKTU WIDZENIA Dokonując wstępnej analizy dachu pod kątem doboru dachówki, warto podzielić rozważania na część techniczną i estetyczną. Do pierwszej należy zaliczyć kwestie związane z kształtem dachu, kątem nachylenia i wielkością połaci.

Regułą pozostaje fakt, że im mniejsza jest pojedyncza dachówka, tym mniejsze promienie krzywizn można za jej pomocą uzyskać. Tym samym łatwiej wykonać z niej wszystkie bardziej skomplikowane detale dachu, w tym wszelkie elementy łukowe.

Z kolei przy dużych, płaskich połaciach warto rozważyć zastosowanie dużych dachówek zakładkowych. Pomijając kwestie estetyczne, o których będzie mowa w dalszej części artykułu, wiąże

się to ze znacznie mniejszym zużyciem dachówki na metr kwadratowy połaci, a więc mniejszym kosztem zarówno materiału, jak i robocizny. Warto tu zwrócić uwagę na nowość wśród dachówek ceramicznych, jaką jest wprowadzona niedawno na rynek Alegra 9 marki Koramic. Jest ona jedną z największych dachówek na rynku (9,0 szt./m² dachu, czyli wyraźnie mniej niż w przypadku większości innych dostępnych dachówek). Jest też jedną z najlżejszych dachówek (poniżej 40 kg/m²), a co za tym idzie, łatwiej ją transportować, wnosić na dach i układać na połaci. Jednocześnie Alegra 9 spełnia najwyższe normy jakościowe przy bardzo konkurencyjnej cenie (także wobec innych niż dachówka ceramiczna rodzajów pokryć). Szczelność połaci zapewnia głęboki zamek z podwójnym odpływem. Przy zastosowaniu membrany dachowej można nią kryć nawet dachy o nachyleniu 15º. Większy rozmiar dachówki umożliwia także znacznie szybsze krycie dachu, co skraca czas prac dekarskich i przyczynia się do obniżenia kosztów.

ESTETYKA Dachówki renesansowe, w tym wymieniana już wcześniej Alegra 9, to dachówki zapewniające wyrazistą fakturę dachu, głównie dzięki kontrastowemu światłocieniowi, dużym wymiarom i profilowi składającemu się z czytelnych pojedynczych elementów.

Swoim kształtem podkreślają kierunek pionowy (kierunek spływu połaci).

Doskonale wyglądają na prostych dachach o dużych powierzchniach i większym kącie nachylenia. W zależności od wybranego rodzaju dachówki renesansowej możliwa jest do uzyskania bardziej lub mniej nowoczesna forma dachu.

Przykładowo w najnowszym modelu marki Koramic, dachówce Alegra 9, postawiono na bardzo nowoczesny, ostry profil. Uzyskano to przez zmianę kształtu fali i ograniczenie obłości, co dało znacznie ostrzejszą granicę między światłem a cieniem. Jednocześnie dzięki zmniejszeniu zamków i zwiększeniu efektywnej (widocznej) powierzchni dachu jeszcze mocniej podkreślono bardzo wyraźną fakturę połaci. Tradycyjny kształt dachówki renesansowej zyskał w Alegrze 9 nowoczesną i prostą stylistykę. Dopracowane i wyważone proporcje

Dachówka ceramiczna Alegra 9 marki Koramic.

odświeżyły ten uznany na rynku kształt.

Dodatkowo dachówka oferowana jest w sprawdzonej i uznanej przez klientów kolorystyce.

Zalety techniczne Alegry 9, takie jak duży format – pokrycie 1 m2 dachu możliwe jest przy użyciu jedynie 9 sztuk produktu i duża tolerancja rozstawu łat gwarantują proste, łatwe i szybkie układanie połaci.

Szczelne, głębokie zamki z podwójnym odpływem zapewniają ochronę przed działaniem deszczu bądź śniegu. Co ważne, gotowy dach nie tylko zyskuje lekki wygląd, ale w rzeczywistości taki jest.

Dzięki zmniejszonemu zużyciu materiału jego waga nie przekracza 40 kg/m2.

Równie istotnym aspektem, co kształt dachówki, bardzo mocno wpływającym na ostateczny wygląd dachu, jest kolorystyka oraz rodzaj zastosowanej powłoki. Wybierać można spośród dachówek naturalnych, angobowanych lub pokrytych angobą szlachetną.

Nadal najpopularniejszym kolorem są wszelkie odcienie czerwieni. Wydaje się to oczywiste, jako że czerwień jest dla dachówki ceramicznej kolorem naturalnym, wynikającym z zastosowanego do jej produkcji materiału. Coraz popularniejsze stają się jednak dachówki w innych odcieniach, głównie ciemnych typu antracyt czy głęboka czerń, a także kolory nieregularne typu mahoń czy kasztan. Zastosowanie tej gamy kolorystycznej podkreśla zazwyczaj pewnego rodzaju zerwanie z tradycją i stanowi swoisty ukłon w kierunku nowoczesności.

Wspomniana Alegra 9 jest dostępna zarówno w wersji tradycyjnej – czerwonej, czy to naturalnej, czy pokrytej angobą, jak i w bardzo nowoczesnych odcieniach mahoniu, antracytu czy czerni oraz ceglastej angoby szlachetnej.

Podejmując decyzję w sprawie doboru dachówki, warto przeanalizować wiele aspektów. Istotne jest właściwe dobranie dachówki do wielkości, kąta nachylenia i stopnia skomplikowania połaci. Taka analiza pozwoli uniknąć wielu komplikacji podczas budowy. 4

www.wienerberger.pl Konsultacje Techniczne: 22 514 20 20

32.5<&,$

fot. Trelleborg

Elastyczne dachówki

Są przede wszystkim lekkie i giętkie. Dzięki temu nadają się na niemal każdy dach bez względu na konstrukcję, nachylenie czy stopień skomplikowania. Mowa o gontach bitumicznych.

Marta Balcerowska

T

o jednak nie wszystkie zalety tego rodzaju pokrycia. Ich właściwości sprawiają, że mogą być wykorzystywane nie tylko jako materiał pokryciowy nowo budowanych dachów, ale także przy renowacji starych pokryć. Dach wykończony gontami bitumicznymi doskonale tłumi odgłosy kropel deszczu, a ponieważ ich powierzchnia jest chropowata, nie zsuwa się po nich śnieg. Ponadto należą do tańszych pokryć dachowych.

Ich montaż jest w miarę łatwy i nie pozostaje po nim wiele odpadów. Jest to pokrycie wytrzymałe i szczelne. Choć

producenci udzielają na nie przeważnie 15-20 lat gwarancji, są znacznie trwalsze.

Jeśli nawet jakiś fragment pokrycia ulegnie zniszczeniu, z łatwością można go wymienić. Co ważne, dach pokryty dachówkami bitumicznymi wygląda naprawdę ładnie.

BUDOWA Gonty bitumiczne tworzą pasy z wcięciami w różnych kształtach. Dzięki tym wcięciom po ułożeniu na dachu mogą wyglądać prawie jak tradycyjna dachówka.

Ich budowa jest kilkuwarstwowa. Rdzeń albo inaczej osnowę gontu stanowi włóknina szklana – gwarantuje ona dużą wytrzymałość mechaniczną produktu i jego stabilność wymiarową. Włóknina zatopiona jest w masie bitumicznej

– bitum odpowiada za szczelność, a więc i trwałość pokrycia, ważne więc, by był jak najlepszej jakości. Wierzchnia warstwa gontu to posypka mineralna lub ceramiczna, zazwyczaj gruboziarnista.

Chroni ona bitum przed nadmiernym rozgrzaniem, niszczącym działaniem promieni UV i uszkodzeniami mechanicznymi. To właśnie posypka nadaje gontom dekoracyjny wygląd i kolor.

Spodnia część gontu to posypka drobnoziarnista lub jeszcze częściej folia, dzięki której gonty ułożone w paczkach nie sklejają się ze sobą.

DO WYBORU, DO KOLORU Dla inwestora ważny jest przede wszystkim wygląd gontów, dlatego też producenci dbają o ich efektowne

wykończenie i różnorodność kształtów.

Najpopularniejsze z nich to prostokątne, sześciokątne, trapezowe, trójkątne, a także naśladujące wzór dachówki karpiówki. Na efekt wizualny ma wpływ rodzaj wykończenia, czyli posypki, najczęściej bazaltowej.

Oferowana jest ona w wielu kolorach, jednolitych lub cieniowanych. Dostępne są także dachówki w wydaniu bardziej luksusowym, wykończone łupkiem kamiennym, powlekane folią miedzianą lub tytanowo-cynkową.

ZASADY UKŁADANIA Z racji tego, że gont jest elastyczny i łatwo się wygina, nie może być układany na ruszcie z łat i kontłat, ale wymaga sztywnego, idealnie równego podłoża.

Jest to zresztą jeden z warunków estetycznego i prawidłowego pokrycia, w przeciwnym razie wszelkie krzywizny i nierówności poszycia mogą się na tym giętkim materiale odcisnąć i zepsuć wygląd dachu. Dachówki bitumiczne układa się więc najczęściej na pełnym deskowaniu (wilgotność maks. 15%).

Jeżeli użyjemy desek bez łączenia na pióro i wpust, na deskowaniu dobrze jest jeszcze ułożyć (równolegle do okapu) papę podkładową w celu

Gonty bitumiczne – lekkie, trwałe, ładne. Dobrze prezentują się na dachach domów o tradycyjnej architekturze, zwłaszcza domów drewnianych, z bali. (fot. fotolia)

profilaktycznego doszczelnienia podłoża, a przede wszystkim jego wyrównania.

Lepszym rozwiązaniem mogą okazać się więc nie deski, ale wielkowymiarowe płyty wiórowe, OSB lub wodoodporna sklejka. Płyty tego rodzaju zapewnią idealnie równą powierzchnię dachu i nie wymagają stosowania papy podkładowej, choć podkład z niej wykonany na pewno nie zaszkodzi. Stosowanie papy podkładowej uzależnia się też od kąta nachylenia połaci dachowej – zalecana jest na połacie o małym spadku (18-20º), zaś przy bardziej stromych dachach wystarczy ułożenie pasa papy szerokości 2 m wzdłuż okapu. Ponieważ nie ma tak naprawdę jednoznacznego zalecenia co do stosowania papy podkładowej pod gonty, warto zawsze przestrzegać wytycznych producentów.

Konstrukcja dachu musi być wentylowana (min. 4 cm). Krawędzie boczne dachu trzeba dodatkowo wzmocnić przez wklejenie wzdłuż nich pasa papy.

Układanie gontu rozpoczyna się od pasa okapowego. Pierwszy pas (tzw. startowy) wkleja się do pasa nadrynnowego i przybija gwoździami do połaci (obrócony o 180º) jako podkład i tło w obrębie okapu. Używa się tylko gwoździ ocynkowanych, tzw. papiaków.

Gonty ulegają samowulkanizacji.

Oznacza to, że poszczególne pasy gontów z fabrycznie naniesioną warstwą asfaltu lub kleju bitumicznego sklejają się ze sobą, tworząc szczelne pokrycie. Aby doszło do samowulkanizacji, wystarczy słoneczna pogoda. Dlatego też pokrycie to zaleca się układać przy temperaturze 20-25ºC. MIEJSCA SZCZEGÓLNE Wszelkie załamania połaci dachowej, takie jak kosze, kalenice, połączenia z kominami czy oknami dachowymi to miejsca szczególnie narażone na rozszczelnienia i podciekanie wodą.

Obróbki właśnie tych miejsc muszą być wyjątkowo uszczelnione i wymagają

32.5<&,$

www.forumbudowlane.pl

Gont czy blachodachĂłwka?

G wojtopak: Witam, mam pytanie, a mianowicie, czym pokryÄ&#x2021; dach dwuspadowy (250 m²) domu jednorodzinnego. Obecnie jest odeskowany i pokryty papÄ&#x2026; i jeĹźeli blachodachĂłwkÄ&#x2026;, to czy potrzeba dawaÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;aty i kontrĹ&#x201A;aty? Pozdrawiam.

G ekmir: Najlepiej dachĂłwkÄ&#x2026;. A z tych dwĂłch, co wymieniĹ&#x201A;eĹ&#x203A;, to zdecydowanie odradzam blachodachĂłwkÄ&#x2122;. Mam w rodzinie takich, co to siÄ&#x2122; na taki dach zdecydowali. Jednemu udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nawet na gwarancji wymieniÄ&#x2021; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; tak rdzewiaĹ&#x201A;. Ten materiaĹ&#x201A; jest tak delikatny, Ĺźe podczas montaĹźu na pewno w wielu miejscach zostanie zarysowany, a woda swoje zrobi.

G jacek1982: JeĹ&#x203A;li zdecydujesz siÄ&#x2122; na blachodachĂłwkÄ&#x2122;, to Ĺ&#x201A;aty i kontrĹ&#x201A;aty sÄ&#x2026; obowiÄ&#x2026;zkowe i jeĹźeli ktoĹ&#x203A; bÄ&#x2122;dzie chciaĹ&#x201A; ci zrobiÄ&#x2021; inaczej, to go pogoĹ&#x201E; z budowy. Co do wyboru miÄ&#x2122;dzy gontami a blachÄ&#x2026;, to jak dla mnie jest to kwestia tylko i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie gustu, bo co do trwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, to jest podobnie. Gont na dachu jest na pewno o wiele bardziej cichym pokryciem, jeĹ&#x203A;li bÄ&#x2122;dziesz miaĹ&#x201A; sypialnie na poddaszu, weĹş to sobie pod uwagÄ&#x2122;.

G wojtopak: Szczerze mĂłwiÄ&#x2026;c osobiĹ&#x203A;cie bardziej jestem za gontem, tym bardziej, Ĺźe miaĹ&#x201A;em z tym juĹź doczynienia w pracy... i wydaĹ&#x201A;o mi siÄ&#x2122; to caĹ&#x201A;kiem niezĹ&#x201A;e i Ĺ&#x201A;atwiejsze do obrĂłbki.

G kielo: Skoro nie liczysz siÄ&#x2122; z kasÄ&#x2026;, to nie ma co siÄ&#x2122; zastanawiaÄ&#x2021;, tylko GONT, Ĺźadna blachodachĂłwka.

G awieuro: JeĹ&#x203A;li mamy wybieraÄ&#x2021; miÄ&#x2122;dzy blachÄ&#x2026; a papÄ&#x2026;, to zdecydowanie blacha. Tutaj zawsze moĹźna zlokalizowaÄ&#x2021; przeciek, przy goncie jest ciÄ&#x2122;Ĺźko.

G wykonawca: BlachodachowkÄ&#x2122; krÄ&#x2122;cisz Ĺ&#x203A;rubami â&#x20AC;&#x201C; i do tego jeszcze w dole, gdzie najwiÄ&#x2122;cej pĹ&#x201A;ynie woda. OsobiĹ&#x203A;cie ten typ materiaĹ&#x201A;u polecam do krycia wiaty lub budynku gospodarczego. JeĹ&#x203A;li porĂłwnamy gont do blachodachĂłwki, zawsze bÄ&#x2122;dÄ&#x2122; polecaĹ&#x201A; gont z dodatkiem Ĺ&#x203A;ladowych iloĹ&#x203A;ci miedzi, masz wtedy pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe problem mchu jest wyeliminowany, a mocowanie jest niewidoczne. Gont taki jest dostÄ&#x2122;pny w Polsce.

ZaletÄ&#x2026; gontĂłw jest Ĺ&#x201A;atwy montaĹź i obrĂłbka. (fot. Icopal)

precyzyjnego wykonania. Zdanie siÄ&#x2122; tylko na cechÄ&#x2122; gontĂłw, jakÄ&#x2026; jest samoprzylepnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; byĹ&#x201A;oby doĹ&#x203A;Ä&#x2021; ryzykowne.

NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zatem miejsca te wykaĹ&#x201E;cza siÄ&#x2122; pojedynczymi moduĹ&#x201A;ami gontĂłw lub specjalnymi pasami, odpowiednio je formujÄ&#x2026;c. Elementy te dodatkowo podkleja siÄ&#x2122; klejem trwale plastycznym i na koniec przybija.

NIEZBÄ&#x2DC;DNE AKCESORIA Dobrze wykonany, trwaĹ&#x201A;y i estetyczny dach wymaga rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; systemowych.

Producenci gontĂłw oprĂłcz materiaĹ&#x201A;u pokryciowego oferujÄ&#x2026; zestawy elementĂłw uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; precyzyjne wykoĹ&#x201E;czenie waĹźnych fragmentĂłw poĹ&#x201A;aci. WĹ&#x203A;rĂłd nich sÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy innymi: G pasy brzegowo-kalenicowe, ktĂłre sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do wykoĹ&#x201E;czenia krawÄ&#x2122;dzi dachu (ukĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; je â&#x20AC;&#x17E;na stykâ&#x20AC;?) oraz kalenicy

G samouk: JeĹ&#x203A;li juĹź masz dach, to w projekcie byĹ&#x201A;o na pewno policzone, na jakie pokrycie. Pod dachĂłwkÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;Ĺşba musi byÄ&#x2021; solidniejsza, wiÄ&#x2122;c jeĹ&#x203A;li nie byĹ&#x201A;a liczona na niÄ&#x2026;, to o dachĂłwce zapomnij. JeĹ&#x203A;li zaĹ&#x203A; chodzi o wybĂłr gont czy blacha, to jestem za blachÄ&#x2026; (tylko dobrej marki â&#x20AC;&#x201C; nie ma co ĹźaĹ&#x201A;owaÄ&#x2021;!).

Jak wyglÄ&#x2026;da wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gontĂłw juĹź po roku, to widaÄ&#x2021; na kaĹźdym kroku. A to, Ĺźe blacha gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;niejsza podczas deszczu? JeĹ&#x203A;li jest odpowiednio grube docieplenie dachu, to i tak mniej sĹ&#x201A;ychaÄ&#x2021;. Ĺ aty i kontrĹ&#x201A;aty pod blachÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; nieodzowne! Pozdr. Jerzy G rooferb2b: A  ja bym siÄ&#x2122; zastanowiĹ&#x201A; nad blachÄ&#x2026; z posypkÄ&#x2026;. Niwelujemy sobie w ten sposĂłb gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;noĹ&#x203A;Ä&#x2021; porycia (nie jest gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;na tak jak blachodachĂłwka, tylko jak gont â&#x20AC;&#x201C; czyli wcale). Bardzo estetycznie wyglÄ&#x2026;da i nikt z doĹ&#x201A;u nie zorientuje siÄ&#x2122;, Ĺźe to blachodachĂłwka, trzeba mieÄ&#x2021; naprawdÄ&#x2122; wprawne oko, tym bardziej Ĺźe ksztaĹ&#x201A;t jest bardzo intrygujÄ&#x2026;cy. MontaĹź prosty i nie wymaga specjalnych umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci. Koszty owszem ZNACZNE, ale nie zbliĹźymy siÄ&#x2122; specjalnie do ceramiki czy cementu.

PrzykĹ&#x201A;adowe wzory i kolory pokryÄ&#x2021; bitumicznych. (fot. Onduline)

i naroĹźy (ukĹ&#x201A;adane â&#x20AC;&#x17E;na zakĹ&#x201A;adâ&#x20AC;?).

W przypadku kalenicy pas rozrywa siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź specjalnych perforacji na kilka czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci. PowstajÄ&#x2026;ce w ten sposĂłb pĹ&#x201A;ytki bitumiczne mocuje siÄ&#x2122; do kalenicy. Pasy brzegowo-kalenicowe sÄ&#x2026; samoprzylepne i wykonane z tego samego materiaĹ&#x201A;u co gonty.

G specjalne taĹ&#x203A;my (w rolkach) niezbÄ&#x2122;dne do prawidĹ&#x201A;owej obrĂłbki koszy dachowych, kominĂłw i okien poĹ&#x201A;aciowych; G wywietrzniki (poĹ&#x201A;aciowe i kalenicowe) oferowane w postaci niewielkich, wodoszczelnych wlotĂłw lub kominkĂłw, dostÄ&#x2122;pne zazwyczaj w kolorach pokrycia lub zbliĹźonym; G stopery Ĺ&#x203A;nieĹźne mocowane do poĹ&#x201A;aci, zapobiegajÄ&#x2026;ce zsuwaniu siÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;niegu ze stromych poĹ&#x201A;aci dachu. Zalecane tylko w przypadku pokryÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;liskich, czyli dachĂłwek bitumicznych wykoĹ&#x201E;czonych foliÄ&#x2026; metalowÄ&#x2026;. 4

Konkurs trwa od 19 września do 18 listopada 2011 r. O wygranej decyduje kolejność zgłoszeń – nagrody otrzyma 1., 100., 200., 300. i ostatni uczestnik, który przyśle formularz zgłoszeniowy z prawidłowymi odpowiedziami na pytania konkursowe.

PYTANIA KONKURSOWE Jaką nowatorską funkcję ma wiertarka udarowa GSB 19-2 REA Professional?

NAGRODY W KONKURSIE

Ile waży narzędzie wielofunkcyjne w walizce L-BOXX z ekstra akcesoriami: GOP 250 CE Professional?

Jaka jest technologia wykonania akumulatora wiertarko-wkrętarki GSR 10,8-2-LI Professional?

Miejsce 1.

KONKURS

Sprawdź swoją wiedzę w konkursie „Niebieskie elektronarzędzia” i wygraj profesjonalne, niebieskie elektronarzędzia Bosch.

Solidne, profesjonalne elektronarzędzia Bosch poradzą sobie w każdej sytuacji. Wyposażone są w szereg innowacyjnych i praktycznych rozwiązań technicznych. Niebieskie elektronarzędzia zaprojektowane są z myślą o najwyższych wymaganiach odnośnie wydajności i żywotności.

GSB 19-2 REA PROFESSIONAL wiertarka udarowa z odsysaniem pyłu dla profesjonalistów: wyjątkowo wysoka moc ssania gwarantuje bezpyłowe wiercenie w murze i płytkach, mocny silnik 900 W i szybkie tempo wiercenia, zwarta konstrukcja – wygodna również do prac wymagających trzymania urządzenia w górze.

Sugerowana cena detaliczna - 1106 zł brutto.

Jaka jest głębokość cięcia wyrzynarki GST 90 E Professional?

Miejsce 2.

Jaka jest średnica tarczy szlifierki kątowej GWS 850 CE Professional?

GOP 250 CE PROFESSIONAL narzędzie wielofunkcyjne w walizce L-BOXX z ekstra akcesoriami: wydajny silnik 250 W z systemem Constant Electronic gwarantuje równomierne tempo pracy, łatwa i precyzyjna praca dzięki oscylacji, mała średnica uchwytu zapewnia komfort pracy.

Sugerowana cena detaliczna – 983 zł brutto.

Miejsce 3.

GSR 10,8-2-LI PROFESSIONAL wiertarko-wkrętarka akumulatorowa 10,8 V: najmniejsze i najmocniejsze urządzenie w tej klasie napięcia, technologia litowojonowa Bosch Premium, profesjonalna wydajność.

Sugerowana cena detaliczna – 737 zł brutto.

Miejsce 4.

GST 90 E PROFESSIONAL wyrzynarka: system SDS – wysoki komfort obsługi, wytrzymały silnik 650 W, niezawodna w codziennej pracy.

Sugerowana cena detaliczna – 614 zł brutto.

Miejsce 5.

GWS 850 CE PROFESSIONAL szlifierka kątowa: wydajny silnik 850 W, wzmocniona konstrukcja głównej przekładni, niska waga.

Sugerowana cena detaliczna – 306 zł brutto

Sponsorem nagród w konkursie jest

szczegóły na

2%5 %., %/$&+$56.,(

Obróbka szczytowa Pokrycie dachowe z prawidłowo wykonaną obróbką szczytową i przyścienną. (fot. Blachy Pruszyński)

i przyścienna

Jednym z etapów prac związanych z budową dachu są obróbki blacharskie, w tym m.in. obróbka szczytowa i przyścienna. Jak wykonać je prawidłowo na dachu z pełnym deskowaniem pokrytym papą i panelami na rąbek stojący?

OBRÓBKA SZCZYTOWA – WIATROWNICA Obróbka szczytowa, czyli tzw. wiatrownica chroni boczną krawędź dachu przed poderwaniem pokrycia przez wiatr. Wiatrownicę trzeba dopasować do obrabianej krawędzi dachu, uwzględniając jego kąt nachylenia.

Pracę rozpoczynamy od zaznaczenia linii cięcia obróbki. Następnie odcinamy zbędny materiał, zostawiając po około 15 mm na podwinięcie blachy.

Po wykonaniu tej czynności brzeg wiatrownicy formujemy przy użyciu kleszczy dekarskich.

Wiatrownicę należy przytwierdzić do deski szczytowej wkrętami farmerskimi z uszczelką w kolorze pokrycia dachowego. Następny element powinniśmy mocować z około 150-milimetrowym zakładem.

Warto pamiętać, że w przypadku blaszanych pokryć dachowych obróbkę skrajnej połaci dachu można wykonać jedynie po zakończeniu układania pokrycia.

OBRÓBKA PRZYŚCIENNA Pierwszym etapem pracy (podobnie jak przy montażu wiatrownicy) jest dopasowanie obróbki przyściennej do krawędzi dachu z uwzględnieniem kąta nachylenia połaci.

Należy dociąć i zagiąć krawędź boczną blachy, dopasowując ją do położonego wcześniej pokrycia. Bardzo ważne jest to, aby obróbka dokładnie przylegała do ściany na całej długości.

Tak przygotowany materiał mocujemy wkrętami farmerskimi do drewnianej listwy ułożonej wzdłuż połaci.

Na koniec odgiętą krawędź blachy znajdującą się przy ścianie należy uszczelnić silikonem dekarskim, stanowiącym zabezpieczenie dachu przed przeciekaniem wody.

Akcesoria potrzebne do wykonania obróbek szczytowych i przyściennych: G wkręty farmerskie, G silikon dekarski, G nożyce ręczne lub skokowe, G wkrętarka z końcówką krzyżakową, G kleszcze dekarskie. 4

Źródło: Blachy Pruszyński

Artur Marciniak

Za pomocą kleszczy dekarskich formujemy brzeg obróbki. (fot. Blachy Pruszyński)

Dopasowanie wiatrownicy do obrabianej krawędzi dachu. (fot. Blachy Pruszyński)

Wkręty farmerskie przykręcamy wkrętarką ze specjalną końcówką. (fot. Blachy Pruszyński)

Blacha powinna przylegać do ściany na całej długości. (fot. Blachy Pruszyński)

Odpowiednie dopasowanie obróbki przyściennej do kąta nachylenia połaci dachu. (fot. Blachy Pruszyński)

Obróbkę przytwierdzamy za pomocą wkrętów farmerskich. (fot. Blachy Pruszyński)

Uszczelnienie połączenia ściana-obróbka. (fot. Blachy Pruszyński)

5<11<

Rynny na zimę

W rynnach gromadzą się liście i igliwe – przed nadejściem zimy trzeba je obowiązkowo oczyścić. (fot. Freund)

Agata Gajewska

I

stotną zaletą systemów rynnowych z tworzyw sztucznych i metalowych jest to, że nie wymagają praktycznie żadnej konserwacji. Nie trzeba ich malować ani zabezpieczać specjalistycznymi środkami przed korozją lub innymi zmianami wynikającymi ze skutków oddziaływania czynników atmosferycznych. Systemy metalowe – ocynkowane, tytan-cynkowe, powlekane puralem lub miedziane są produkowane tak, by opierały się korozji przez wiele lat. Z kolei systemy z tworzyw sztucznych narażone są głównie na promieniowanie UV. Z biegiem lat kolor elementów orynnowania może pod wpływem tego czynnika płowieć.

Przyczyna leży w strukturze atomowej barwnika surowca, z którego system jest wykonany, jednak producenci plastikowych systemów rynnowych znaleźli

rozwiązanie problemu. Jest to opracowanie innowacyjnego tworzywa z certyfikatem gwarancji koloru (Luran S®), wyjątkowo odpornego na szkodliwe wpływy czynników atmosferycznych i promieniowania UV. Z biegiem lat nie traci swego naturalnego koloru, zachowując jednolity wysoki połysk. Przy nieodpowiednim obchodzeniu się z orynnowaniem możemy narazić je na drobne zarysowania, które ze względu na wysoki połysk będą bardziej widoczne, niż w przypadku matowych systemów z PVC. Odpowiednio transportując, składując oraz montując nowoczesny system rynien, możemy jednak być pewni, że orynnowanie zachowa sprawność, ładny wygląd, a także połysk koloru przez długie lata i to bez żadnych prac konserwacyjnych.

CZYSZCZENIE PRZEDE WSZYSTKIM Nie zapominajmy jednak o konieczności czyszczenia rynien, zwłaszcza z jesiennych liści i igliwia. Są to czynności

Nowoczesne systemy rynnowe nie wymagają konserwacji. Nie wolno jednak zapominać o ich czyszczeniu. (fot. Plastmo)

Aby rynny długo zachowały ładny wygląd, a przede wszystkim bez zarzutu pełniły swoją funkcję trzeba je czyścić, szczególnie jesienią. Dotyczy to zarówno systemów metalowych, jak i tych z tworzyw sztucznych.

niewymagające jednak dużego nakładu pracy oraz czasu. U producentów orynnowania można kupić specjalne siatki montowane na rynny, które mają zapobiec przedostawaniu się listowia do systemu rynnowego. Czasami jednak takie rozwiązanie nie dość, że nie chroni przed zanieczyszczeniami, to dodatkowo może spowodować przytykanie się systemów, a w konsekwencji niesprawne odprowadzanie wody deszczowej z dachu. Rozwiązaniem może być tu sitko do sztucera, które umieszcza się w jego odpływie. Przestrzeń między żebrami sitka jest na tyle duża, by woda mogła znaleźć ujście, mimo osadzonego listowia.

Na rynku dostępny jest produkt, który pomaga w usuwaniu zabrudzeń nagromadzonych w rynnach. Prototyp, dla którego nie

Odpowiednio dobrany i zamontowany system rynnowy zachowa sprawność i ładny wygląd przez długie lata. (fot. Plastmo)

Przed nadejściem zimy warto pomyśleć o zainstalowaniu w rynnach kabli grzejnych. (fot. Tycothermal Controls)

5<11<

znaleziono jeszcze odpowiedniej nazwy, to specjalny przyrząd na wysięgniku z profilowanym zakończeniem, dostosowanym do rozmiaru rynny, którą ma czyścić. Pozwala zgarnąć zanieczyszczenia znajdujące się w rynnie i odprowadzić je do czyszczaka. Ważne jednak jest to, by przy takim zabiegu użyć strumienia wody (np. z węża ogrodowego), który

w szybki sposób odprowadzi liście z instalacji rynnowej.

Tak przygotowane na zimę orynnowanie (zarówno z tworzyw sztucznych, jak i metalowe) można dodatkowo zaopatrzyć w system antyoblodzeniowy. Jest to zestaw specjalnych kabli grzewczych oraz czujników temperatury i wilgoci.

Kable grzewcze rozkłada się wewnątrz

Rosnąca w rynnach trawa, chwasty to częsty widok. Nieprawidłowe funkcjonowanie systemu rynnowego jest pewne. Co ważne, gromadzący się w rynnach latem i wczesną jesienią szlam, to murowana wylęgarnia komarów. (fot. Redakcja)

rynny równolegle na plastikowych dystansach oraz w postaci pętli wewnątrz rur spustowych. W zależności od warunków klimatycznych, stosuje się kable o mocy od 20 do 30 W/m.b. rynny lub rury spustowej. Systemy przeciwoblodzeniowe dostępne są między innymi u wybranych producentów systemów rynnowych. 4

,17(51(7

Hotprice

także dla budujących

Jak działa Hotprice i do kogo jest skierowany?

Platforma hotprice.pl jest wspólnym przedsięwzięciem agencji interaktywnej Autentika oraz Grupy e-budownictwo.pl. Podstawą jej działania jest kojarzenie konsumentów zainteresowanych zakupem promocyjnych produktów lub usług, z ofertą promocyjną partnerów serwisu, z wykorzystaniem tzw. kuponów wartościowych. Oferta platformy skierowana jest do marketerów i właścicieli ogólnopolskich sieci sklepów stacjonarnych, sklepów internetowych, a także do „klienta masowego”. Co ważne, kupony zniżkowe i kupony wartościowe będą przewidziane także na materiały budowlane i wykończeniowe, a więc oferta ta powinna zainteresować osoby także budujące czy remontujące domy i mieszkania.

Rynek serwisów zakupów grupowych jest już mocno obsadzony. Czym Hotprice będzie się wyróżniał?

Dotychczasowe rozwiązania, jak się okazuje, mają pewne słabe punkty.

Brakuje wciąż dostępu do szerokiej gamy ofert promocyjnych, podzielonych na kategorie tematyczne, czy poszczególne branże. Cykliczne atakowanie ludzi niepotrzebnymi ofertami prowadzi do zniechęcenia. My skupiamy się na ofertach promocyjnych na produkty, a obecnie można kupować w tej formule głównie usługi. Ponadto oferta promocyjna w hotprice.pl ma być dostępna stosunkowo długo (nie tak, jak w przypadku Groupona jest to zazwyczaj kilka dni), a jednocześnie kupon wartościowy można zrealizować zaraz po kupieniu go. Oferujemy rabaty od realnych cen rynkowych. Współpracujemy ze sklepami online. Wyróżnia nas także ogólnopolskość oferty (oferty stacjonarnych sieci sklepów, co dla konsumenta przekłada się na możliwość realizacji kuponu w dogodnym miejscu).

Zależy nam, by odwrócić „tradycyjną kolej rzeczy”. W zakupach grupowych

to „kupon wywołuje potrzebę”.

W Hotprice chcemy, by „potrzeba szukała kuponu”. Na platformie będzie wiele długotrwających ofert z rozmaitych kategorii. Klient będzie dobierał kupony na to, co i tak za chwilę chciałby mieć w koszyku, bo planuje jakiś konkretny zakup.

Jakie kupony znajdują się w ofercie Hotprice?

W Hotprice funkcjonować będą dwa rodzaje kuponów: płatne i bezpłatne.

W modelu płatnym konsument (użytkownik platformy) nabywa kupon na zakup wybranego produktu. Kupon ma konkretną wartość (np. 200 zł), którą następnie konsument zrealizuje w sklepie przy zakupie (kupując dany produkt taniej o tę sumę) – oczywiście konsument płaci za kupon tylko część jego wartości (np. 10%). Natomiast kupony bezpłatne trafiają do klientów za darmo, a wynagrodzenie Hotprice pobierane jest na zasadzie flat fee (jest to stała kwota ustalana przed rozpoczęciem kampanii).

Dlaczego sprzedaż kuponów zniżkowych ma być lepsza niż produktów czy usług?

Dzięki temu mamy możliwość przedstawienia elastycznych ofert. Klient, który wejdzie w posiadanie kuponu wartościowego, będzie miał poczucie, że ma w ręku substytut gotówki, którym może dopłacić przy zakupie towaru czy usługi. Kiedy klient wejdzie z kuponem do danego sklepu, to nie będzie ograniczony do konkretnego produktu, będzie mógł kupić dokładnie to, co go interesuje.

Czy Hotprice to dobre miejsce do promocji ofert ze sklepów internetowych?

Tak. Mamy przygotowane specjalne API, które pozwoli w łatwy sposób zintegrować koszyk sklepu z serwisem hotprice.pl.

Dzięki temu klient w łatwy sposób uzyska rabat poprzez wpisanie numeru kuponu

Debiutującą na rynku platformę wsparcia sprzedaży i kanał dystrybucji kuponów wartościowych przybliża Michał Samojlik, współwłaściciel Hotprice.pl, w rozmowie z Katarzyną Dębek. w odpowiednim polu przy zakupie.

Ponadto, jeżeli sklep chce promować jedynie wybrany asortyment, przygotowaliśmy specjalną stronę z dostępnymi tylko tymi produktami, na które obowiązuje kupon.

Jakich użytkowników chce pozyskać Hotprice?

Oczywiście cenni są dla nas użytkownicy Groupona i do nich również chcemy dotrzeć z naszą ofertą, licząc, że docenią wprowadzenie kuponów wartościowych.

Chcemy przekonać także tych wcześniej nieprzekonanych o tym, że zakupy promocyjne w sieci nie muszą budzić wątpliwości, co do faktycznej okazyjności zakupów. Na bieżąco porównujemy „promocyjne oferty” konkurencyjnych portali i szczerze mówiąc, nierzadko okazuje się, że ten sam produkt na Allegro ma niższą lub równie korzystną cenę. 4

$57<.8 63216252:$1<

ŁAPACZ LIŚCI

– nowość 2011 Firma Nicoll opracowała innowacyjny łapacz liści ułatwiający czyszczenie systemu rynnowego.

Ł

apacz liści firmy Nicoll umożliwia wychwytywanie liści i innych nieczystości przechodzących przez rurę spustową, a następnie jej czyszczenie. Obrotowy system zamykania/otwierania umożliwia harmonijne zintegrowanie się z rurą spustową.

Opis Łapacz liści - ø 80

ZALETY G Prosta konstrukcja zintegrowana z rurą spustową.

G Łatwa obsługa: otwieranie poprzez obrót dolnej części łapacza liści.

G Wyjmowana siatka ułatwiająca czyszczenie.

G Dopasowuje się do istniejącej instalacji (rura PVC lub blacha).

G Zatrzymuje zanieczyszczenia (gałązki, liście), nie powodując zatkania niedostępnych kanałów podziemnych.

G Łatwy i szybki montaż (bez klejenia).

G Możliwość automatycznego wyrzucania liści w pozycji otwartej.

G Łapacz liści dostępny w średnicy 80 mm, we wszystkich kolorach.

G Przyjazny dla środowiska naturalnego: wykorzystano materiały nadające się w 100% do recyklingu.

G 10 lat gwarancji.

Biały

Piaskowy

Brązowy

Szary

PAF801B

PAF801S

PAF801M

PAF801A

MONTAŻ G Przeciąć rurę zgodnie ze schematem z tyłu opakowania.

G Włożyć podwójne złącze wpustowe, krawędzią w dół, w dolną część separatora.

G Lekko odchylić górną część rury spustowej i maksymalnie nasunąć łapacz liści.

G Opuścić całość na dolną część rury spustowej.

G Założyć siatkę wewnątrz łapacza liści i przekręcić jego dolną część. 4

www.nicoll.com.pl

Ceglasty PAF801R

Czarny

Miedziany

PAF801N

PAF801C

32''$6=(

ADAPTACJA PODDASZA Monika JabĹ&#x201A;oĹ&#x201E;ska

PÂ Â

rzeksztaĹ&#x201A;cenie nieuĹźytkowego poddasza w domu jednorodzinnym czy budynku wielorodzinnym w peĹ&#x201A;nowartoĹ&#x203A;ciowe mieszkanie to powaĹźna inwestycja â&#x20AC;&#x201C; przejĹ&#x203A;cie przez gÄ&#x2026;szcz urzÄ&#x2122;dniczych dokumentĂłw i pozwoleĹ&#x201E;, a nastÄ&#x2122;pnie powaĹźne prace remontowo-budowlane.

fot. Velux

Mieszkania powstajÄ&#x2026;ce na niezagospodarowanych wczeĹ&#x203A;niej poddaszach czy strychach majÄ&#x2026; duszÄ&#x2122;. Zanim jednak zyskajÄ&#x2026; swojÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, muszÄ&#x2026; przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;kowitÄ&#x2026; metamorfozÄ&#x2122;.

Wiele starych budynków wielorodzinnych kryje w sobie poddasza nieużytkowe, które można zaadaptować na cele mieszkalne. (fot. Redakcja)

PRZED BUDOWĄ Przed rozpoczęciem inwestycji powinno się zasięgnąć porady specjalistów, tj. konstruktora i architekta, którzy fachowo ocenią, czy pomysł adaptacji danego poddasza jest w rzeczywistości możliwy do zrealizowania i czy warto podejmować wezwanie.

Aby pozostać w zgodzie z przepisami prawa, konieczne jest także uzyskanie pozwolenia na przeprowadzenie robót budowlanych oraz zmianę sposobu użytkowania powierzchni poddasza.

Pozwolenie takie wydaje właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej. Jeżeli adaptacja ma odbyć się w obiekcie mającym status zabytku – konieczna jest również zgoda

Efekt końcowy prac. (fot. Redakcja)

konserwatora. W budynkach wielorodzinnych na adaptację przestrzeni poddasza powinni też zgodzić się wszyscy ich współwłaściciele (obecni mieszkańcy i nasi przyszli sąsiedzi – wspólnota mieszkaniowa). Uzyskać należy również warunki przyłączy od dostawców poszczególnych mediów.

DECYDUJĄCA WYSOKOŚĆ PODDASZA I SZEROKOŚĆ TRAKTU O tym, czy zaadaptowane pomieszczenia będą w stanie służyć nam w pełni wygodnie i zgodnie z ich przeznaczeniem decyduje średnia wysokość poddasza i szerokość traktu. Jeżeli pozwalają na to warunki techniczne – można co prawda podnieść dach do odpowiedniej

wysokości, ale trzeba być wówczas przygotowanym na znaczny wzrost kosztów inwestycji oraz na skomplikowane i pracochłonne roboty budowlane.

G Szerokość traktu – to odległość między ścianami podtrzymującymi krawędzie dachu, jak również rozmieszczenie na powierzchni poddasza stałych elementów konstrukcyjnych (słupy konstrukcyjne, piony wentylacyjne, kominy). Należy wziąć pod uwagę, iż elementy te mogą

Adaptacja poddasza – prace remontowe. (fot. Redakcja)

32''$6=( przeszkadzać w zagospodarowaniu powierzchni i stwarzać pewne ograniczenia. Zostało przyjęte, iż np. korytarz nie powinien być węższy niż 90 cm, kuchnia w mieszkaniu jednopokojowym powinna mieć minimum 180 cm szerokości, zaś jednoosobowa sypialnia 220 cm.

G Średnia wysokość poddasza – powinna wynosić minimum 220 cm. Oblicza się ją, uśredniając największą i najmniejszą wysokość strychu, jednak nie mniejszą niż 190 cm. Powierzchnia o wysokości poniżej 190 cm jest niepełnowartościowa.

Nie wliczamy jej zatem do średniej, ale może ona zostać racjonalnie wykorzystana, np. na schowki, skrytki, niskie szafki itp. Dokonując pomiarów, należy uwzględnić, że warstwa podłogi, która zostanie położona spowoduje obniżenie pomieszczeń mieszkalnych.

WYTRZYMAŁOŚĆ STROPU Solidne stropy z żelbetonu lub ceramiczne są przeważnie wystarczająco wytrzymałe na dodatkowe obciążenia w postaci nowej podłogi, ścian działowych oraz wszystkich sprzętów gospodarstwa domowego i mebli. Natomiast stropy drewniane są mniej odporne na obciążenia i mogą wymagać podparcia lub wzmocnienia poprzez wymianę niektórych belek, czy wstawienia dodatkowych. W każdym przypadku o wytrzymałości stropu powinien wydać opinię konstruktor budowlany.

NAPRAWY DEKARSKIE Jeżeli wcześniej poddasze było powierzchnią nieużytkową, z całą pewnością należy dokładnie sprawdzić stan dachu i usunąć ewentualne usterki,

Początek prac związanych z ocieplaniem poddasza. (fot.

Redakcja)

a także dokonać dodatkowych zabezpieczeń. Szczególnie dokładnie należy przyjrzeć się miejscom narażonym na przeciekanie, tj. kalenica, okolice kominów itp. Warto również zwrócić uwagę na stan orynnowania i drewnianej konstrukcji dachu. Jest bardzo prawdopodobne, że konieczna okaże się wymiana części pokrycia dachowego na nowe oraz założenie nowych lub naprawa starych rynien. Z całą pewnością trzeba będzie zabezpieczyć drewniane części dachu przed ewentualnym ogniem i szkodliwymi mikroorganizmami.

OCIEPLENIE PODDASZA Przepisy budowlane mówią, że w przypadku dachów znajdujących się tuż nad pomieszczeniami mieszkalnymi współczynnik przenikania ciepła U nie powinien wynosić więcej niż 0,25 W/(m2K). W przypadku budynków energooszczędnych współczynnik ten obniża się do 0,15 W/(mK), zaś w domach, które poddawane są termomodernizacji ustala się go na poziomie 0,20 W/(mK). Jeżeli mamy do czynienia z budynkiem starszej generacji, powinniśmy być przygotowani nie tylko na ocieplenie dachu praktycznie od podstaw, ale również na położenie warstwy przeciwwilgociowej, która zabezpieczy pozostałą część izolacji przed zacinającym deszczem i topniejącym w czasie wiosny śniegiem.

Starannemu zaizolowaniu powinien podlegać zarówno dach, jak i ściany kolankowe. Tylko wówczas mieszkanie na strychu będzie komfortowe w użytkowaniu i nie będzie się nagrzewać nadmiernie w czasie letnich upałów

Ocieplony już fragment poddasza i zabudowany płytami g-k. (fot. Redakcja)

i wychładzać zimą. Należy też zwrócić uwagę na grubość izolacji ścianki attykowej, ponieważ na ogół jest ona słabiej izolowana niż ściany poniżej.

Ponadto zawsze warto jest docieplić wszelkie miejsca, które podatne są na ucieczkę ciepła z pomieszczeń, np. styk okapu ze ścianką kolankową i szczytową.

KROK PO KROKU Jakkolwiek nie wyobrażamy sobie przebiegu prowadzonych podczas adaptacji poddasza prac remontowo-budowlanych – istnieje pewien porządek i właściwa ich kolejność. Pierwszy etap to doprowadzenie ponad strop wszelkiego typu instalacji. W następnej kolejności trzeba zająć się wykonaniem dodatkowych kanałów wentylacyjnych, wyrównaniem stropu, przygotowaniem otworów okiennych i montażem okien, położeniem izolacji przeciwwilgociowej i ociepleniem między krokwiami, wykonaniem szkieletu konstrukcji ścian działowych, sufitów podwieszanych itp., rozprowadzeniem instalacji po wnętrzach, ułożeniem pozostałej części ocieplenia, wykonaniem podłóg i montażem ścian, sufitów, wykończeniem skosów. To co pozostaje do zrobienia na koniec, to już tylko sama przyjemność – aranżacja poszczególnych pomieszczeń. 4

więcej o aranżacji wnętrz

Efekt końcowy prac. (fot. Redakcja)

,=2/$&-(

Nakrokwiowa termoizolacja dachów skośnych w Europie jest metodą równorzędną do izolacji podkrokwiowych.

W Polsce technologia ta zaczyna się dopiero upowszechniać wraz ze wzrostem popularności rozwiązań energooszczędnych.

Ocieplenie

nakrokwiowe

Montaż izolacyjnych płyt nakrokwiowych wykonanych z poliuretanu PIR, który osiąga dobre wartości izolacyjne nawet przy niewielkiej grubości materiału. (fot. Braas)

Bartosz Okoński

W

prawdzie tradycyjnie wykonywane nakrokwiowe ocieplenie dachu wymaga większego nakładu pracy od technologii między- i podkrokwiowych, jednak ma niebagatelną zaletę – tworzy szczelną, jednorodną otulinę dachu, co pozwala na całkowite wyeliminowanie mostków termicznych.

Izolacja nakrokwiowa to nic innego, jak ocieplenie dachu układane od jego zewnętrznej strony. Taki sposób ocieplenia nie zmniejsza kubatury pomieszczeń i umożliwia pozostawienie wewnątrz odkrytych elementów więźby dachowej, co wpływa na estetykę poddasza. Z drugiej strony wymusza równoczesne dopasowanie do grubszego dachu ościeży okien połaciowych, wymiarów podbitki oraz przejść kominów i anten. W przypadku remontu dachu

istniejącego budynku ocieplanego systemem nakrokwiowym należy zasięgnąć opinii architekta, najlepiej tego, który projektował budynek, czy więźba dachowa ma wystarczającą nośność, by przenieść dodatkowy ciężar płyt izolacyjnych. Izolacja nakrokwiowa jest szczególnie korzystna w przypadku już użytkowanego, ogrzewanego poddasza, ponieważ nie wymaga ingerencji w przestrzeń mieszkalną.

TRADYCYJNIE NA DESKOWANIU Ocieplenie nakrokwiowe wykonuje się ze sztywnych płyt termoizolacyjnych najczęściej z poliuretanu lub polistyrenu, rzadziej z utwardzanego styropianu. Na deskowaniu przykręconym do krokwi układa się warstwę folii paroizolacyjnej, następnie płyty łączy na pióro i wpust i zabezpiecza folią wiatroizolacyjną.

W przypadku nakrokwiowego ocieplania dachu wełną mineralną deskowanie przybite do krokwi pokrywa się najpierw warstwą paroizolacji, następnie przybija poprzeczne rusztowania i wypełnia je

płytami wełny, a całość zabezpiecza wiatroizolacją. Grubość warstwy termoizolacji jest podobna jak w przypadku ociepleń pod- i międzykrokwiowych i – w zależności od oczekiwanego współczynnika U (współczynnik przenikalności cieplnej przegrody) – wynosi od 20 do nawet 35 cm. Układanie takiej termoizolacji z pozoru wydaje się nieskomplikowane, bowiem przypomina typowe

System izolacji nakrokwiowej tworzy idealnie szczelną, pozbawioną mostków termicznych otulinę dachu. (rys. Braas)

System łączony – płyty nakrokwiowe PIR w połączeniu z wełną mineralną między krokwiami. (fot. Bauder)

WADY I ZALETY TERMOIZOLACJI NAKROKWIOWEJ ZALETY

G eliminacja mostków termicznych, G możliwość pozostawienia na poddaszu nieosłoniętych elementów więźby dachowej, G brak ingerencji w przestrzeń mieszkalną w przypadku renowacji dachu, G niezmniejszona kubatura pomieszczeń na poddaszu.

WADY

ocieplanie ścian zewnętrznych metodami suchymi.

Ponieważ prace prowadzone są na dachu, układanie ocieplenia jest dość trudne i wymaga dużego doświadczenia od dekarza, szczególnie w okolicy kominów, kalenic, naroży i okien dachowych. Problemem podczas wykonywania tradycyjnego ocieplenia nakrokwiowego jest ryzyko przesuwania się pokrycia pod wpływem pracy dachu pod naporem wiatru, czy śniegu, stąd konieczność wyjątkowo precyzyjnego rozmieszczenia punktów przykręcania

płyt. W przypadku tradycyjnego, prostopadłego gwoździowania płyt siły utrzymujące warstwę ocieplenia odprowadzane są poprzez kontrłatę na statycznie nośną płatew okapową.

Klasyczny sposób montażu płyt ocieplających nad krokwiami jest z tego powodu obarczony dużym ryzykiem błędów wykonawczych. Problem ten ograniczyło opatentowanie przez klika firm metody ukośnego gwoździowania płyt. Śruby wkręcane są w otwory wiercone według specjalnego szablonu pod kątem 67º przez warstwę ocieplającą

G kłopotliwe układanie w przypadku technologii tradycyjnych, G konieczność dopasowania do grubszego dachu ościeży okien połaciowych, podbitki, przejść kominów i instalacji dachowych, G konieczność zabezpieczenia robót na wysokości.

i kontrłatę do krokwi. Ukośnie mocowane gwoździe zapobiegają osuwaniu się pokrywy dachowej, gdyż siły rozciągające przesuwu dachu rozkładają się również na warstwę ocieplającą. W ten sposób masa pokrycia dachowego, która mogłaby się przesunąć ponad warstwą izolacyjną do okapu, zostaje zatrzymana.

BEZPOŚREDNIO NA KROKWIACH Na rynku pojawia się coraz więcej rozwiązań systemowych umożliwiających montaż ocieplenia bezpośrednio na krokwiach, np. płyty z rdzeniem z polistyrenu oraz wbudowaną paroi wiatroizolacją, panele z rdzeniem ze styropianu ekstrudowanego, czy systemy z płytami z rdzeniem z pianki poliizocjanurowej kryte obustronnie karbowaną folią aluminiową, na której wierzchnią stronę nałożono folię wodoodporną.

Rozwiązania systemowe są łączone na pióro i wpust, a ich samoprzylepne wiatroi paroizolacje na zakładkę, co sprawia, że układanie tych materiałów jest szybkie i nieskomplikowane. Ich zewnętrzne pokrycie wykończone jest zazwyczaj folią antypoślizgową, co z jednej strony zabezpiecza dekarza przed upadkiem, a z drugiej wspomaga zabezpieczenie samej warstwy ocieplenia przed przesuwaniem się pod poszyciem dachu. 4 więcej o izolacjach

System izolacji nakrokwiowej pozwala na odkrycie elementów więźby dachowej na poddaszu. (fot. Bauder)

,=2/$&-(

PODDASZE bez (d)efektu O Joanna Szot

becnie poddasza budowane są zazwyczaj jako użytkowe.

Znajdują się tu pomieszczenia w pełni funkcjonalne, mieszkalne: sypialnie, salony, łazienki, pracownie, dlatego muszą być zabezpieczone przed wysokimi i niskimi temperaturami, wiatrem, wilgocią i hałasem.

Dach nie może mieć żadnych nieszczelności, a optymalnym rozwiązaniem, zresztą powszechnie stosowanym, jest wielowarstwowy system poddasza i dachu: pokrycie dachowe, folia dachowa (folia wstępnego krycia – wysokoparoprzepuszczalna,

wodoszczelna, chroniąca od zewnątrz termoizolację przed deszczem i śniegiem), termoizolacja (chroni poddasze przed wpływem wysokich i niskich temperatur oraz hałasem) i paroizolacja (chroni termoizolację przed wilgocią napływającą z wnętrza budynku, jest barierą dla pary wodnej).

SZCZELNE PODDASZE Najczęściej stosowane są paroizolacje na bazie folii polietylowej, które całkowicie zatrzymują napór pary wodnej

fot. Bauder

Idealna izolacja domu poprzez ocieplenie ścian, poddasza, montaż szczelnych okien może doprowadzić do sytuacji, w której dom stanie się hermetycznie zamkniętą puszką.

To tzw. efekt torby foliowej.

Dzięki aktywnej paroizolacji unika się tzw. efektu torby foliowej na poddaszu. (fot. Corotop)

– w ciągu doby przepuszczają zaledwie 0,5 grama wody na m2. Gdy poddasze jest zbyt rzadko wietrzone, a wentylacja naturalna (grawitacyjna) nie działa wystarczająco dobrze (na wydajną, jednak kosztowną wentylację mechaniczną decyduje się niewielu inwestorów), nadmiar pary wodnej skrapla się między folią a wykończeniem poddasza (płytami gipsowo-kartonowymi, wiórowymi czy boazerią). Na ścianach i suficie rozwijają się pleśnie i inne grzyby. Zjawisko to nazwano efektem torby foliowej.

Przez okna wilgoć również się nie wydostanie, ponieważ nowoczesne okna są „idealnie” szczelne: chronią przed hałasem i stratami ciepła, ale hamują wymianę powietrza (dopływ powietrza z zewnątrz oraz odprowadzanie wilgotnego, z dużą zawartością dwutlenku węgla).

NISZCZĄCE DZIAŁANIE Zarodniki grzybów i pleśni znajdują się w powietrzu, a kiedy napotkają sprzyjające środowisko (o dużej wilgotności), rozpoczyna się ich intensywny rozwój.

W materiałach budowlanych znajdują się substancje mineralne, które są pożywką dla pleśni. Na niszczące działanie pleśni nie trzeba długo czekać. Przebarwienia, pęknięcia, odspojenia tynków to znak, że dzieje się coś złego. Pleśń atakuje spoiny w ścianach murowanych.

Jest przyczyną łuszczenia się farb i tapet.

Szpeci też powierzchnie drewna, chociaż nie niszczy jego struktury.

Pleśnie i grzyby mają także niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka – są przyczyną wielu chorób: alergii, astmy, reumatyzmu, niedotlenienia mózgu.

Większość z nich wydziela substancje toksyczne i rakotwórcze. Przebywanie w zagrzybionym pomieszczeniu może powodować bóle głowy, apatię, senność, nudności.

Pleśnie oddychają tlenem i wydzielają dwutlenek węgla, zwiększając jego zawartość w powietrzu.

Aktywnie oddychająca paroizolacja współtworzy zdrowy mikroklimat w pomieszczeniach pod dachem. (fot. ISOVER Polska)

WILGOĆ W DOMU W nowo budowanych domach duże ilości wody uwalniają się podczas wysychania tynków i posadzek, a w dachu – z wszystkich elementów betonowych, wieńca i murowanych ścian kolankowych.

Schnie także drewno, z którego wykonana jest więźba. Takie ilości pary wodnej nie są groźne, ale do tego dochodzi jeszcze bardzo duża ilość pary wodnej wytwarzana codziennie przez samych mieszkańców domu. Wykonując czynności domowe, takie jak ścieranie kurzu czy odkurzanie dywanu sami wytwarzamy parę wodną, a należy do tego dodać ilości powstające w wyniku procesów parowania (gotowanie, pranie, kąpiel).

Orientacyjna intensywność wydzielania pary wodnej: G podczas snu 50 g/h, G ścieranie kurzu z mebli 30-60 g/h, G mycie podłogi 120-200 g/h, G odkurzanie dywanu 200-300 g/h, G szybki taniec 340 g/h, G kąpiel w wannie 1000-1100 g/h, G kąpiel pod prysznicem 1500-1700 g/h, G suszenie bielizny (jeden wsad do pralki) 2000 g/h, G gotowanie (jeden posiłek) 1000-2000 g/h.

AKTYWNA PAROIZOLACJA Z paroizolacji nie można całkowicie zrezygnować, ponieważ jest ona barierą dla pary wodnej wytwarzanej w domu. Jak jednak uniknąć efektu torby foliowej?

W tym przypadku z pomocą mogą przyjść tzw. aktywne paroizolacje (pamiętajmy, że nie zastąpią one jednak poprawnej i skutecznej wentylacji). Są mniej szczelne od tradycyjnych (wykonanych ze zwykłej folii polietylenowej) i przepuszczają 5-6 gramów wody

na m2 w ciągu doby – czyli około 10 razy więcej. W pomieszczeniu zatrzymują część pary wodnej, zaś do ocieplenia, a potem do dalszych warstw oraz na zewnątrz odprowadzają jej nadmiar (tyle, ile dalsze warstwy są w stanie przepuścić bez zawilgocenia dachu).

Ponadto zgromadzony w więźbie dachowej nadmiar wilgoci ma możliwość ujścia na dwie strony: do wnętrza budynku, jeśli nie ma tam nadmiaru wilgoci, a system wentylacyjny działa sprawnie, lub na zewnątrz do atmosfery przez wysokoparoprzepuszczalną folię dachową.

WENTYLACJA PONAD WSZYSTKO Dobrze zaprojektowana i sprawna wentylacja jest jednak najważniejsza.

Inaczej nawet najlepsza paroizolacja nie pomoże, bo żadna przegroda budowlana nie powinna być kanałem wentylacyjnym.

Należy więc w miarę możliwości uniemożliwić dostęp pary wodnej do termoizolacji.

Nieświadomy o ważności wentylacji inwestor pomija tę sprawę, ale co gorsza lekceważona jest ona przez architektów.

Zdarza się, że systemy wentylacyjne są źle zaprojektowane albo podczas budowy następują zmiany w projekcie, które powodują nieprawidłowe działanie systemu. 4

Poszczególne warstwy dachu skośnego. (fot. ISOVER Polska)

2.1$ '$&+2:(

Okna na poddaszu – lukarny i okna dachowe – wymagają od wewnątrz precyzyjnego wykończenia.

OKNO od wewnątrz Wykończenie wolego okna nie jest łatwe, jednak nadaje poddaszu wiele uroku. (fot. Oknoplast)

Paweł Wiśniewski

L

ukarny – zabudowuje się je tym samym materiałem co skosy poddasza.

Zazwyczaj są to więc płyty g-k, ale może być też sklejka, boazeria, płyty OSB. Elementy okładziny zostają przykręcone do stalowych lub drewnianych elementów konstrukcji nośnej, przytwierdzonych do więźby dachowej. Warto w tym miejscu dodać, że jeśli poddasze wykańczamy boazerią i deski chcemy umieszczać w układzie poziomym, elementy rusztu nośnego trzeba przymocować prostopadle do nich.

Płyty g-k, sklejkę, OSB i deski mocujemy do konstrukcji nośnej wkrętami. Te do płyt g-k powinny być odporne na rdzewienie. Rozstaw wkrętów wynosi około 20 cm. Nie powinny być umieszczane bliżej niż 1,5 cm od krawędzi i narożników.

Deski i sklejkę zazwyczaj lakieruje się lub maluje farbą kryjącą.

Problemem może być wykończenie lukarny typu wole oko. Ma ona połać o łukowym kształcie. Jeśli taką samą formę chcemy uzyskać od strony poddasza, trzeba będzie zastosować

deski, sklejkę lub płyty gipsowo-kartonowe przystosowane do gięcia.

Pierwszą trudność napotkamy przy budowie rusztu pod łukową okładzinę.

Możemy zastosować wąskie pasy cienkiej sklejki, wyginanej i skręcanej warstwowo.

Chyba jednak najkorzystniej będzie wykorzystać stalowe profile typu CW, które po równomiernym ponacinaniu da się wygiąć w łuk.

Deski boazeryjne montujemy w układzie prostopadłym do okna. Ustawiając jedną obok drugiej, da się z nich zbudować łukowy sufit lukarny. Najłatwiej to zrobić, stosując cienką sklejkę, którą łatwo się wygina. Trochę trudniej poradzić sobie z płytą g-k, która może wymagać nawilżania podczas wyginania.

OKNA POŁACIOWE Po ich wbudowaniu w dach i ociepleniu połaci, wraz z zaizolowaniem folią paroizolacyjną, kolejnym etapem są prace wykończeniowe. Poddasza użytkowe najczęściej zabudowuje się płytami gipsowo-kratonowymi. Mogą tu być wykorzystywane także płyty gipsowo-włóknowe,

sklejka, deski lub płyty OSB. Okna połaciowe wykańcza się tym samym materiałem co skosy poddasza. Płyty są przykręcane do stalowych profili nośnych, przymocowanych do elementów więźby dachowej. Aby poprawnie zabudować okno, trzeba najpierw wyciąć z płyty g-k cztery odpowiedniego kształtu kawałki. Powstanie z nich zabudowa wnęki okiennej. Ważne, aby górna krawędź wnęki skierowana była równolegle do podłogi poddasza, a dolna prostopadle do niej. Pamiętajmy, że płyty okładziny połaci nie powinny łączyć się ze sobą w narożnikach wnęki okiennej. Połączenie powinno wypadać mniej więcej w połowie jej szerokości lub wysokości.

Połączenia płyt w obrębie wnęki wykańcza się identycznie jak w pozostałych miejscach okładziny.

W narożniki wewnętrzne wtapia się siatkę wzmocnioną włóknem szklanym lub metalem. Wkleja się ją w warstwę gipsowej masy szpachlowej i szpachluje tą masą tak, żeby przestała być widoczna.

Narożniki zewnętrzne można wzmocnić

taką samą taśmą lub umieścić tam aluminiowe kątowniki. Po zaszpachlowaniu ich masą gipsową, powstaną równe krawędzie wnęki okiennej, dodatkowo odporne na obtłuczenia.

Do wykańczania wnęk użyć też można gotowych elementów zabudowy, zwanych szpaletami. Dostarczają je producenci okien dachowych.

Wykonane są z wodoodpornych, drewnopochodnych płyt laminowanych, w kolorze białym lub imitujących drewno sosnowe. Szpalety dostępne są w kilku

podstawowych wymiarach i można je stosować do połaci o nachyleniu od 20 do 75º. Nie zawsze więc będzie je można dostosować do rozmiaru okna i kształtu dachu.

Szpalety skręca się z czterech elementów. Docinając elementy, można zmniejszać ich wysokość przed montażem. Szpalety montuje się do ramy okna i profili bocznych za pomocą specjalnych uchwytów i wkrętów. Wnękę okienną zabudowuje się listwami maskującymi po obwodzie. 4

Okna dachowe zabudowuje się zazwyczaj płytami gipsowo-kartonowymi. Producenci okien dachowych oferują też gotowe rozwiązania – szpalety. (fot. Fakro)

WYKOŃCZENIE OKNA DACHOWEGO SZPALETĄ KROK PO KROKU 1 Po zamontowaniu okna w połaci dachu, zakładamy kołnierz paroszczelny oraz 2 3 4 5 6 7

odpowiednio docinamy płyty regipsowe zgodnie z instrukcją montażu.

Skręcamy elementy szpalety i przykręcamy ją do rowków szpaletowych w oknie dachowym.

Oznaczamy na szpalecie grubość ściany. Następnie odkręcamy szpaletę.

Odcinamy zaznaczony fragment szpalety.

Przykładamy szablon, aby wyznaczyć punkt, od którego będziemy odmierzać 30-centymetrowe odcinki na bocznych elementach szpalety.

Przykręcamy bazy zaczepów, do których wpinane będą wykończeniowe listwy szpalety.

Do dolnej i górnej listwy wykończeniowej montujemy specjalne uchwyty, umożliwiające wpięcie ich do bazy zaczepów.

8 Przykładamy do górnej i dolnej części szpalety listwy wykończeniowe,

odznaczamy miejsce do montażu bazy zaczepów. Następnie zdejmujemy listwy i przykręcamy zaczepy.

9 Przykręcamy szpaletę do rowków w oknie.

10 Montujemy dolną i górną listwę wykończeniową.

11 Przykładamy boczne listwy wykończeniowe i za pomocą szablonu wyznaczamy

miejsce przycięcia ich na odpowiednią długość.

12 Po docięciu na listwach bocznych montujemy zaczepy i wpinamy listwy boczne.

13 W miejscach styków listew zakładamy elementy maskujące połączenie.

14 Dolne i górne aluminiowe profile szpalety maskujemy za pomocą specjalnych

listew.

15 Zamontowana szpaleta we wnęce okiennej.

1

2

3

4

5

6

2.1$ '$&+2:(

7

8

9

10

11

12

13

14

15

fot. Velux

2.1$ '$&+2:(

Dach odporny na… włamanie

Włamanie przez okno dachowe? A jednak, takie sytuacje się zdarzają. Producenci okien dachowych szybko rozwiązali ten problem.

Marta Balcerowska

M

oże trudno sobie wyobrazić, ale przez okno w połaci dachu także można dostać się do domu i takie przypadki, jak się okazuje, zdarzają się. Do tej pory był to słabo zabezpieczony element budynku. Na rynku dostępne są już jednak okna dachowe o podwyższonej odporności na włamanie.

Okna tego typu warto zastosować w domach jednorodzinnych, których dachy mają niewielki kąt nachylenia połaci oraz w budynkach wielorodzinnych.

Przekrój przez szybę antywłamaniową. (fot. Fakro)

Odporność na włamanie wynika z konstrukcji okna i doboru odpowiednich materiałów. Stosuje się więc wzmocnioną konstrukcję skrzydeł okiennych (dodatkowy profil stalowy w dolnej części skrzydła) i elementów ryglujących, a także specjalny system mocowania zawiasów, dzięki któremu nie ma możliwości ich wyrwania i wepchnięcia skrzydła do środka. Klamka okna wyposażona jest w blokadę, która uniemożliwia wymontowanie szyby, otwarcie okna z zewnątrz oraz podważenie skrzydła.

O bezpieczeństwie okna decyduje także rodzaj zastosowanych szyb – wyposażone są w szyby laminowane i antywłamaniowe klasy P2A.

Przekrój przez szybę laminowaną. (fot. Fakro)

BEZPIECZEŃSTWO POD KAŻDYM WZGLĘDEM W przypadku okien dachowych nie chodzi tylko o zabezpieczenie przed ewentualnym włamaniem, ale także możliwość wypadku na dachu. Zdarza się, że na dachu z oknami połaciowymi czy świetlikami wykonywane są różnego typu prace – dekarskie, kominiarskie, instalacyjne. Ludzie wykonujący je narażeni są nie tylko na upadek z wysokości, ale przypadkowo, nadeptując na okno i rozbijając szybę, mogą wpaść do pomieszczenia. Teraz nie ma takiej obawy. Po nowoczesnym oknie dachowych można nawet skakać, mając pewność, że nic się nie stanie ani nam, ani oknu.

Okna dachowe wyposaża się też w specjalne pakiety szyb bezpiecznych.

Od strony zewnętrznej stosuje się szyby hartowane grubości 4 mm, chroniące przed silnymi opadami deszczu i gradobiciem, ale także uderzeniem. Od strony wewnętrznej zaś stosuje się szkło klejone (2 x 3 mm) – chroni przed rozpryśnięciem szyby w przypadku stłuczenia, a dodatkowo poprawia izolacyjność akustyczną okna i ochronę przed promieniami UV. 4 więcej o oknach dachowych

Nagroda Gospodarcza Prezydenta RP „za obecność na rynku globalnym”

Jednak to prawda!

O pozostałe zalety oraz cenę okna zapytaj dystrybutora.

przez okno FTP-V P2 Secure trudno się włamać

Standardowe okno dachowe FTP-V P2 Secure posiada podwyższoną odporność na włamanie.

Wyposażone jest w laminowaną i antywłamaniową szybę klasy P2A, system wzmocnienia konstrukcji topSafe, system zabezpieczający przed wymontowaniem pakietu szybowego oraz klamkę z blokadą.

Okno FTP-V P2 Secure zabezpieczone jest przed różnymi sposobami włamania, np: - otwarcie okna przez uderzenie z góry, - podważenie klamki narzędziem, - wymontowanie szyby, - łatwe rozbicie szyby.

Holenderski, policyjny znak jakości - „Mieszkaj bezpiecznie”

Laminowana i antywłamaniowa szyba wewnętrzna klasy P2A

System zabezpieczający przed wymontowaniem szyby

Klamka z blokadą

www.fakro.pl

.20,1< Najpopularniejszym materiałem do wykończenia ścian kominów jest klinkier. (fot. fotolia)

TOP KOMIN

Wystający ponad dach komin pracuje w wyjątkowo trudnych warunkach. W dodatku jest to element szczególnie wyeksponowany i rzucający się w oczy. Powinien być zatem wykończony starannie i estetycznie, tak aby stanowił ozdobę budynku.

Marta Balcerowska

F

ragment komina widoczny ponad dachem narażony jest na wpływ zmieniających się w zależności od pory roku warunków atmosferycznych, takich jak deszcz, śnieg, wiatr oraz niskie i wysokie temperatury.

Od wewnątrz z kolei działają na niego spaliny oraz wysoka temperatura.

Materiały użyte do wykończenia tej części komina muszą więc być odporne na te czynniki, niepalne oraz nietopliwe (może dojść do iskrzenia z przewodów kominowych lub nagrzania komina do wysokiej temperatury), wyjątkowo trwałe i dobrej jakości. Natomiast ich rodzaj, a także kolorystyka powinny

harmonizować z pokryciem dachu, a jednocześnie stylistyką całego budynku.

Komin powinno się wykończyć jeszcze przed położeniem pokrycia dachowego.

Wówczas przemieszczanie się po dachu jest łatwiejsze, nie ma też obawy o uszkodzenie pokrycia czy jego zabrudzenie.

Najczęściej widuje się kominy murowane z cegły ceramicznej, licowej i klinkierowej lub obłożone płytkami klinkierowymi – ten materiał stosuje się przeważnie do wykończenia kominów z pustaków systemowych. Ważne jest, aby zastosować cegłę pełną (nigdy nie perforowaną), która charakteryzuje się niską nasiąkliwością (poniżej 6%) i klasą F2, oznaczającą odporność na warunki atmosferyczne. Niezmiernie ważne jest odpowiednie dobranie zapraw murarskich i fachowe wykonanie spoin. Warto też

zaimpregnować gotowy już komin. Służą do tego specjalne preparaty do cegły lub klinkieru – są to środki bezbarwne, pozwalające dłużej utrzymać ładny kolor i czystość materiału ceramicznego.

Wykorzystanie tych materiałów na ściany komina jest rozwiązaniem praktycznym. Na cegle czy klinkierze nie widać brudu, poza tym dobrze komponują się one z każdym rodzajem pokrycia dachowego. Zazwyczaj wykorzystuje się cegły i płytki w kolorze czerwonym lub brązowym, w różnych odcieniach, o powierzchni gładkiej lub ryflowanej.

Ciekawie wygląda też klinkier cieniowany.

Często spotyka się także kominy wykończone tynkiem, zazwyczaj w kolorze białym. Tynkuje się je identycznie jak ściany elewacyjne budynku. Najpierw nakłada się warstwę podkładową, a na nią wierzchnią,

Ładnie prezentują się kominy z kamienia, szczególnie w budynkach o tradycyjnej architekturze. (fot. fotolia)

To przykład starannie wykończonego, dekoracyjnego komina. (fot. RuppCeramika)

zacieraną na gładko lub fakturowaną.

Warto wiedzieć, że tynk cementowy jest trwalszy i odporniejszy (przede wszystkim na wilgoć) niż tynk cementowo-wapienny.

Wytrzymałość tynku tradycyjnego można poprawić, malując go np. farbą silikonową.

Trwalsze od tynków tradycyjnych są tynki cienkowarstwowe (mineralne, silikonowe, akrylowe, silikatowe). Są do kupienia w postaci gotowych mas lub suchych mieszanek, przeznaczonych do rozrobienia z wodą. W ten sposób można wykańczać wszystkie typy kominów.

Na rynku dostępne są też gotowe nasady kominowe. Wykańcza się je fabrycznie okładziną z cegły, farbą akrylową o gładkiej powierzchni lub fakturowaną powłoką tynkarską na bazie żywicy.

Wszystkie rodzaje wykończeń oferowane są w kilku kolorach.

Wyjątkowo efektownie wyglądają kominy wymurowane z kamienia naturalnego, np. otoczaków, lub obłożone kamiennymi płytami. Na okładzinę kamienną wykorzystuje się między innymi piaskowiec, andezyt i wapień.

Często też spotyka się kominy tynkowane.

Trzeba jednak tę czynność wykonać dokładnie i przy użyciu dobrej jakości zaprawy, aby po jakimś czasie tynk nie pękał i nie odpadał. (fot. Atlas)

Na rynku dostępne są także sztuczne okładziny kamienne. Stosuje się je przeważnie na kominy z elementów prefabrykowanych.

Dobrym rozwiązaniem jest wykończenie ścian kominów tym samym materiałem co dach. Taką możliwość dają między innymi małoformatowe płytki włókno-cementowe. Wykonuje się je z cementu, wody, mączki wapiennej i włókien celulozowych. Są wytrzymałe, trwałe i odporne na niekorzystne działanie czynników atmosferycznych. Nie zmieniają koloru i nie płowieją pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Jest to materiał niepalny i ekologiczny, a przede wszystkim atrakcyjny wizualnie. Płytki produkowane są w różnych kolorach, przeważnie w czerwonym, grafitowym i brązowym, a także białym. Ich powierzchnia może być zupełnie gładka lub strukturalna – wówczas do złudzenia przypominają łupek naturalny.

Podobną możliwość wykonania zarówno pokrycia, jak i kominów z tego samego materiału daje wyjątkowo trwały i długowieczny łupek. Występuje on w zależności od złoża w kolorach: purpurowym, zielonym i najczęściej spotykanym – grafitowym. Do wyboru są także różne kształty płytek z tego materiału: prostokątne, łukowe, łuskowe i oktagonalne (ośmiokątne).

Jeszcze innym rozwiązaniem może być wykończenie ścian komina blachą tytanowo-cynkową. Jest ona bardzo trwała, odporna na korozję, a z biegiem czasu, pod wpływem warunków atmosferycznych, pokrywa się patyną, która stanowi naturalną, nieprzepuszczającą wody warstwę ochronną. Konserwacja i czyszczenie tego rodzaju materiału nie

jest potrzebne. Blachę tytanowo-cynkową można układać w postaci łusek, płytek, jak również różnego rodzaju profili okładzinowych. Mocuje się je bardzo łatwo, zarówno w pionie, jak i poziomie.

Tytancynk dostępny jest przeważnie w kolorach szaroniebieskim i grafitowym.

Niezwykle urokliwymi, ale niestety rzadko spotykanymi materiałami pokryciowymi jest drewniany gont, wiór i dranica. I choć nie jest to przecież materiał niepalny, a wręcz przeciwnie, można go stosować na ścianach kominów wentylacyjnych. Niektórzy producenci nie wykluczają okładania nim nawet kominów spalinowych – komin taki jednak musi mieć odpowiednią budowę i izolację. Producenci zalecają impregnację tego materiału dopiero po roku eksploatacji. Prawidłowo wykonane drewniane pokrycie nie straci swoich właściwości przez co najmniej pół wieku. 4

Kominy wykończone trwałą blachą. (fot. fotolia)

.20,1<

Ciepło jest ulotne Zbigniew A. Tałach

P

fot. fotolia

rzyczyny tragedii są najczęściej te same: zaniedbanie, niewiedza, ignorancja przepisów, wadliwe instalacje odprowadzania spalin. Przed każdym sezonem grzewczym obowiązkowo powinno zadbać się o przegląd techniczny instalacji grzewczej, a przede wszystkim przewodów kominowych i wentylacyjnych.

Wiosną i latem istnieje największe zagrożenie związane z niedrożnością przewodów kominowych i wentylacyjnych. W okresie tym ptaki zakładają gniazda w przewodach kominowych, a podczas dużych wiatrów i nawałnic do przewodów dostają się różnego typu zanieczyszczenia (liście, gałęzie).

Z kolei po okresie grzewczym w przewodach kominowych mogą pojawić się uszkodzenia struktury budowlanej kominów, a więc pęknięcia.

Osadza się też warstwa sadzy, gromadzą inne zanieczyszczenia powstające w czasie normalnej eksploatacji urządzeń grzewczych.

To wszystko powoduje, że przed włączeniem centralnego ogrzewania powinno się zadbać o przegląd oraz czyszczenie przewodów kominowych i wentylacyjnych przez wykwalifikowanego kominiarza. Należy podkreślić, że obowiązek przeglądów i czyszczenia kominów wynika nie tylko z dbałości

o infrastrukturę budynku, lecz również z obowiązujących przepisów prawnych, takich jak: G Ustawa „Prawo Budowlane” z dnia 07. 07.1994 r. (Dz. U. Nr 207 poz. 2016 z późniejszymi zmianami).

G Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. „W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami).

G Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 07.06.2010 r., „W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów” (Dz. U. z 2010 r., Nr. 109, poz. 719).

G Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia

16.08.1999 r. „W sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych” (Dz. U. Nr 74 z dnia 9.09.1999 r., poz. 836 – stan prawny na dzień 31.08.2010 r.).

Użytkownicy budynków i mieszkań powinni pamiętać, że istnieje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 07.06.2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, które w rozdziale 7 dokładnie precyzuje, jak często powinny być dokonywane przeglądy i usuwane zanieczyszczenia z urządzeń grzewczych w przewodach kominowych. Rozdział 7 tego rozporządzenia dotyczący instalacji technicznych budynków, a § 34 precyzuje wymagania dotyczące przeglądów i czyszczenia kominów. „§ 34. 1. W obiektach lub ich częściach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użytkowania: 1) od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych – co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej; 2) od palenisk opalanych paliwem stałym niewymienionych w pkt 1 – co najmniej raz na 3 miesiące; 3) od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym niewymienionych w pkt 1 – co najmniej raz na 6 miesięcy.

2. W obiektach lub ich częściach, o których mowa w ust. 1, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.

Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego Kraków

60 sekund – w takim czasie może zabić stężony tlenek węgla. Co roku dochodzi do kilku tysięcy zaczadzeń, w tym kilkuset ze skutkiem śmiertelnym.

Na niektóre kominy wystarczy tylko spojrzeć, aby zorientować się, że dawno nikt nie przyłożył do nich ręki, a to realne zagrożenia dla zdrowia i życia. (fot. fotolia)

3. Czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, wykonują osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się przy usuwaniu zanieczyszczeń z przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego.”

KONTROLA PRZEWODÓW KOMINOWYCH I WENTYLACYJNYCH Przewody kominowe i wentylacyjne poddawane są kontroli i przeglądowi na podstawie art. 62.1C ustawy „Prawo Budowlane” (Dz. U. Nr 207 poz. 2016 z późniejszymi zmianami). Kontrola kominiarska powinna być przeprowadzona w sposób zapewniający uzyskanie wszelkich informacji służących do określenia sprawności przewodów kominowych oraz podłączeń i możliwości ich bezpiecznego użytkowania przez czas wskazany w ustawie.

Kontroli podlegają wszystkie przewody kominowe obiektu: G dymowe – odprowadzające spaliny z urządzeń opalanych paliwami stałymi; G spalinowe – odprowadzające spaliny z urządzeń opalanych gazem lub olejem opałowym; G wentylacyjne – przeznaczone do wentylacji pomieszczeń.

Zakres badania technicznego – kontroli przewodów kominowych dzieli się na dwie części: Odbiór formalny, który obejmuje: G sprawdzenie zgodności materiałów z wymaganiami dokumentacji oraz aktualności testów i aprobat technicznych, G sprawdzenie oznakowania komina, umożliwiające jego właściwe

Nie zawsze przestrzegane są przepisy Prawa budowlanego. Dotyczy to głównie małych miast i wsi. (fot. Stowarzyszenie „Kominy Polskie”)

zaklasyfikowanie oraz identyfikację producenta, G sprawdzenie zgodności wykonania przewodów kominowych z jej projektem.

Odbiór fizyczny obejmujący: G badanie drożności przewodu kominowego na całej jego długości; G badanie prawidłowości podłączeń urządzeń grzewczych w tym: liczbę

i rodzaj podłączeń (palenisk gazowych lub węglowych) podłączonych do jednego przewodu kominowego; stan

techniczny drzwiczek rewizyjnych; stan

techniczny łączników, rur zapiecowych; prawidłowość

zainstalowanych kratek wentylacyjnych (wielkość ich powierzchni chłonnej); sprawdzenie,

czy zapewniony jest dopływ powietrza zewnętrznego, koniecznego do poprawnego działania urządzeń grzewczych i cyrkulacji powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych i użytkowych; sprawdzenie,

czy w lokalu istnieją urządzenia wymuszające ciąg kominowy, gdy są tam paleniska obsługiwane ciągiem grawitacyjnym lub gdy urządzenia te funkcjonują w przewodach wentylacji zbiorczej: G badanie prawidłowości ciągu kominowego; G badanie stanu technicznego kominów ponad dachem w tym: głowic

kominowych; ścian

kominowych nad dachem i na strychu; nasad

kominowych; poprawności

wylotów przewodów; G badanie prawidłowości dostępu do przeprowadzania kontroli przewodów kominowych w tym stanu technicznego: włazów,

drabin, ankrów itp.

ław kominiarskich; G badanie szczelności przewodów kominowych; G ocenę innych nieprawidłowości przewodów kominowych, mogących mieć wpływ na zagrożenie bezpieczeństwa mieszkańców.

DOKUMENTACJA TECHNICZNA Po kontroli systemów kominowych i wentylacyjnych – po wykonaniu przeglądu przewodów kominowych – kominiarz powinien wypełnić protokół z kontroli odbiorczej przewodów kominowych. W protokole należy wykonać szkic, czyli rzut pionowy przewodów kominowych, z naniesieniem ich numeracji, numeracji pionów, naniesieniem drożności, oznaczeniem rodzaju wylotów, przypisaniu podłączeń do każdego przewodu dymowego, spalinowego lub wentylacyjnego. Rysunek powinien zawierać znaki ukierunkowujące szkic względem ulicy lub innych punktów odniesienia (placów, skwerów itp.).

Wszelkie usterki (brak drożności, szczelności, niewłaściwe podłączenia) wykazane w protokole powinny mieć odesłanie do numeru pionu oraz przewodu i obsługiwanego podłączenia.

Oznaczenia podłączeń powinny być czytelne dla osoby zlecającej kontrolę.

Tak prowadzone kontrole instalacji odprowadzania spalin dają użytkownikom wiedzę o ich rzeczywistym stanie technicznym. Dokumentacja pokontrolna sporządzona przez kominiarza powinna być czytelna, starannie wykonana i podpisana przez uprawnionego kominiarza.

Według Warunków Technicznych Użytkowania Budynków (Dz. U Nr 74 z 9.09.1999 paragraf 19 ustęp 4 poz. 836)

.20,1<

Nalot sadzy w przewodzie kominowym odprowadzającym spaliny z urządzeń opalanych paliwami stałymi (w tym przypadku używano niewłaściwego rodzaju drewna, spalane było drewno iglaste). (fot. Zbigniew Adamus)

po przeróbce lub wymianie przewody i kanały dymowe lub spalinowe należy poddać kontroli.

ZAGROŻENIA ODKOMINOWE Pomimo że przepisy dotyczące przeglądów oraz czyszczenia przewodów kominowych i wentylacyjnych obowiązują w Polsce od dawna, to jednak ich przestrzeganie budzi wiele zastrzeżeń. Szczególnie problem ten dotyczy budownictwa jednorodzinnego w małych i średnich miastach oraz na wsiach. Nieprzestrzeganie przepisów budowlanych jest przyczyną wielu nieszczęśliwych zdarzeń, takich jak pożary odkominowe, a często także śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla.

Pożar sadzy w kominie w budynku mieszkalnym. (fot. Zbigniew Adamus)

Pożar odkominowy poddasza. (fot. Zbigniew Adamus)

Powstawanie nalotów sadzy (popularnie nazywane kożuchem sadzy) stwarza realne zagrożenie powstania pożaru sadzy w przewodzie kominowym. Jak wiemy sadza jest często produktem powstającym w trakcie niepełnego spalania paliw stałych. Szczególne zagrożenie powstawania sadzy towarzyszy spalaniu drewna z drzew iglastych zawierających dużą ilość naturalnej żywicy.

Pożar sadzy może nastąpić w każdym momencie, jeżeli przewód kominowy nie był czyszczony przez dłuższy czas (do zapłonu sadzy w kominie dochodzi samoczynnie). Zapaleniu się sadzy w kominie towarzyszy bardzo wysoka temperatura sięgająca 1000ºC, gdyż

reakcja spalania jest bardzo gwałtowna i może spowodować nieszczelności w przewodzie kominowym (pęknięcie komina), którymi ogień wydostaje się na zewnątrz, a to grozi pożarem budynku. W pierwszej kolejności mogą zapalić się materiały łatwopalne na poddaszu, jednak pożar może wystąpić w pomieszczeniach także na niższych kondygnacjach, przylegających bezpośrednio lub pośrednio do przewodu kominowego.

Omówione problemy wskazują, jak ważna z punktu widzenia bezpieczeństwa jest dbałość o prawidłowe funkcjonowanie przewodów kominowych w budownictwie mieszkalnym i przestrzeganie przepisów prawnych. Ignorowanie przeglądów kominów, ich czyszczenia może prowadzić do pożaru lub zatrucia tlenkiem węgla w okresie grzewczym. 4

Skutki nieszczelnego komina wewnątrz pomieszczenia. (fot. Stowarzyszenie „Kominy Polskie")

więcej o instalacjach kominowych

.216758.&-(

fot. Reynaers

OgrĂłd zimowy to przeszklona, przylegajÄ&#x2026;ca do domu weranda.

ChoÄ&#x2021; jest zazwyczaj przedĹ&#x201A;uĹźeniem salonu, stanowi odrÄ&#x2122;bnÄ&#x2026;, zadaszonÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2122;.

Marta Balcerowska

POD SZKLANYM DACHEM Z  imowy ogrĂłd niewÄ&#x2026;tpliwie urozmaica architekturÄ&#x2122; budynku. PowiÄ&#x2122;ksza teĹź jego przestrzeĹ&#x201E; o przeszklony salon.

Jednym z gĹ&#x201A;Ăłwnych zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; misterium projektowania szklanej oranĹźerii jest zapewnienie mieszkaĹ&#x201E;com przestronnoĹ&#x203A;ci, jak najwiÄ&#x2122;kszej iloĹ&#x203A;ci naturalnego Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a, a przede wszystkim bliskoĹ&#x203A;ci natury przez caĹ&#x201A;y rok. Latem Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy wnÄ&#x2122;trze domu z zieleniÄ&#x2026; ogrodu, nocÄ&#x2026; pozwala wypoczywaÄ&#x2021; pod gwiazdami, a w czasie Ĺ&#x203A;nieĹźnej zimy moĹźna w cieple i otoczeniu roĹ&#x203A;lin podziwiaÄ&#x2021; z bliska jej uroki.

PrzestronnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obcowania z przyrodÄ&#x2026; to nie jedyne zalety ogrodĂłw zimowych. PeĹ&#x201A;niÄ&#x2026; one funkcjÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;luzy klimatycznej miÄ&#x2122;dzy wnÄ&#x2122;trzem domu a jego otoczeniem, stabilizujÄ&#x2026; temperaturÄ&#x2122; i wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powietrza oraz poprawiajÄ&#x2026; bilans energetyczny budynku.

ZIMNY LUB CIEPĹ Y OgrĂłd zimowy moĹźe byÄ&#x2021; nieogrzewany lub ogrzewany, a to zaleĹźy od funkcji, jakÄ&#x2026; ma peĹ&#x201A;niÄ&#x2021;. JeĹ&#x203A;li chcemy, aby byĹ&#x201A; rodzajem letniej, przeszklonej oranĹźerii, a zimÄ&#x2026; jedynie miejscem przechowywania roĹ&#x203A;lin nieodpornych na mrozy, lepiej zdecydowaÄ&#x2021;

OgrĂłd zimowy, szczegĂłlnie jego szklany dach, warto wyposaĹźyÄ&#x2021; w osĹ&#x201A;ony przeciwsĹ&#x201A;oneczne. (fot. Reynaers)

się na nieogrzewane pomieszczenie sezonowe. Jest to wtedy znacznie tańsza i łatwiejsza do wykonania inwestycja.

Ogrodami zimowymi z prawdziwego zdarzenia są jednak oranżerie całoroczne – ogrzewane, wentylowane i o odpowiedniej konstrukcji. Takie pomieszczenie, z uroku którego możemy korzystać przez cały rok, najlepiej zaplanować już na etapie projektowania domu.

Trzeba bowiem zaopatrzyć je w instalację centralnego ogrzewania, najlepiej podłogowego, zapewniającego najkorzystniejszy rozkład temperatur. Można zastosować również grzejniki, choć trudno tu będzie osiągnąć korzystny efekt wizualny z grzejnikami na tle przeszklonych ścian. Najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie ukrytych w podłodze grzejników kanałowych lub wąskich grzejników konwektorowych, polecanych do instalacji w pomieszczeniach z dużymi przeszkleniami.

KONSTRUKCJA Szkielet ogrodu zimowego musi spełniać wysokie wymagania użytkowe. Ważne jest, aby był trwały, mocny i wytrzymały.

Konstrukcja musi być wyjątkowo odporna na podmuchy wiatru, deszcz i grad, obciążenia zalegającego śniegu, a także odkształcenia pod wpływem niskich i wysokich temperatur. Musi być ponadto szczelna i odznaczać się dobrymi parametrami izolacyjnymi.

Ogrody zimowe konstruuje się z kształtowników aluminiowych. Jest to materiał, który spełnia wymienione wymagania. Jest ponadto lekki i łatwo daje się kształtować, nie pęka, nie rdzewieje, a odpowiednie zabezpieczenie jego powierzchni pozwala długo zachować profilom ładny wygląd.

Całoroczne ogrody zimowe buduje się z profili aluminiowych z przegrodami termicznymi z materiałów syntetycznych.

Zapewniają one dobrą izolację termiczną i akustyczną pomieszczenia i zapobiegają kondensacji pary wodnej.

Producenci oferują także technologię łączącą aluminium z drewnem.

Konstrukcję wykonuje się zazwyczaj z drewna sosnowego, świerkowego i mahoniowego, klejonego wielowarstwowo. Drewniane elementy malowane

Przeszklone pomieszczenie zapewnia bliskość natury przez cały rok. (fot. Oknoplast)

są farbami kryjącymi lub podkreślającymi naturalną strukturę drewna. Od zewnątrz chronią je przed czynnikami atmosferycznymi kształtowniki z aluminium, malowane proszkowo w kolorze drewna.

Dzięki zaawansowanej technologii produkcji i możliwości gięcia zarówno profili jak i szyb, można budować szklane salony w różnorodnych kształtach.

Od prostych form z dachem jednolub dwuspadowym, nachylonym pod dowolnym kątem, przez ogrody na planie wieloboków, aż po bryły wielopłaszczyznowe, także łukowe i w formie kopuły.

DACH OGRODU ZIMOWEGO Dach ogrodu zimowego musi być wytrzymały – usztywnia konstrukcję

Ważne, aby ogród zimowy harmonizował z bryłą budynku. (fot. Pinus)

ogrodu i przejmuje największe obciążenia.

Jego szkielet tworzą profile, których przekrój zależy od wymaganej nośności, a ta z kolei od rozmiaru dachu i rodzaju wypełnienia. W dachach o dużych rozpiętościach profile są dodatkowo wzmacniane.

Połać dachu stanowi szkło i o ile to zastosowane na ściany nie musi spełniać jakichś specjalnych wymagań (stosuje się szyby zespolone o dobrym współczynniku przewodzenia ciepła), to szyby zastosowane na dachu muszą być wyjątkowo mocne i wytrzymałe.

Szyba zespolona stosowana na dach składa się z szyby hartowanej po zewnętrznej stronie oraz szyby bezpiecznej (laminowanej) po stronie wewnętrznej pomieszczenia. Konstrukcja

.216758.&-(

Przykład na to, że ogrody zimowe można projektować w niemal dowolnych kształtach. (fot. Pinus)

Salon pod szklanym dachem to świetne miejsce wypoczynku. (fot. Reynaers)

ta jest na tyle wytrzymała, że można ją bezpiecznie myć, a w przypadku ewentualnego stłuczenia nie rozpryśnie się na kawałki i nie spadnie. Dobrze, jeśli szyba na dachu ma również właściwości samoczyszczące – utrzymanie dachu w czystości będzie wówczas łatwiejsze dzięki temu, że w obecności

promieni UV zanieczyszczenia ulegną rozkładowi, a deszcz je dokładnie spłucze. Dobrym rozwiązaniem są szyby z powłoką, która w zimie w dużym stopniu ogranicza przedostawanie się ciepła na zewnątrz, a w lecie zapobiega nadmiernemu nagrzewaniu się pomieszczenia.

NIE TYLKO SZKŁO Alternatywą dla szkła jest poliwęglan.

Płyty z tego materiału mają lepszą (od szkła) izolacyjność cieplną, są bardzo wytrzymałe na obciążenia i uszkodzenia mechaniczne, łatwo się je kształtuje.

Poliwęglan dostępny jest w wersji przezroczystej, matowej i przyciemnionej.

Trzeba jednak wiedzieć, że szybciej się brudzi, a w miejscach zacienionych zielenieje i trzeba go częściej niż szkło czyścić.

Dach ogrodu zimowego może mieć różny kąt nachylenia. Warto jednak pamiętać, że przez bardziej stromy dach wpada więcej promieni słonecznych, deszcz łatwiej spłukuje z niego brud, a w czasie zimy śnieg samoczynnie się zsuwa, nie obciąża więc go nadmiernie i nie zaciemnia wnętrza.

Producenci oferują do ogrodów zimowych specjalne, prawie niewidoczne systemy rynnowe. Rury spustowe są zazwyczaj umieszczane w pionowych profilach nośnych konstrukcji.

W dachach szklanych salonów montuje się często okna dachowe. Przypisuje się im funkcję wywietrzników odprowadzających w słoneczne dni nadmiar ciepłego powietrza z wnętrza.

Ogród zimowy warto wyposażyć też w żaluzje lub rolety, które latem chronią przed nagrzewaniem pomieszczenia i zapewniają przyjemny cień. Komfort użytkowania ogrodu zimowego podczas ciepłych miesięcy podniosą także ściany z funkcją rozsuwania – dzięki nim będziemy mogli nasz dom szeroko otworzyć na ogród. 4

więcej o ogrodach zimowych

W ogrodzie zimowym urządzono elegancki, reprezentacyjny salon. Technologia: drewniano-aluminiowa. (fot. Pinus)

,167$/$&-(

fot. fotolia

Kilowaty ZE SŁOŃCA

N

a pracę, a tym samym wydajność ogniw fotowoltaicznych pory roku nie mają dużego znaczenia. O ile termiczny kolektor słoneczny w okresie zimy i lata to niemal dwie różne instalacje, to przy ogniwach fotowoltaicznych niemal każda pora roku przynosi podobne efekty: wiosną uzyskuje się około 30% energii rocznej, latem 40%, jesienią 20%, a zimną 10%. Widoczne

na dachu budynku są wyraźnym znakiem zaangażowania mieszkańców w ochronę środowiska.

JAK TO DZIAŁA? Podstawowym składnikiem ogniw fotowoltaicznych jest krzem, zawierający atomy boru i fosforu. Pojedyncza komórka zawiera albo tzw. warstwę p (z domieszkami atomów boru) albo

tzw. warstwę n (z domieszkami atomów fosforu). Atomy boru naładowane są dodatnio, natomiast atomy fosforu ujemnie. Poszczególne komórki łączy się w baterie i tak powstaje cały moduł o powierzchni około 1,5 m2. Dzięki promieniom słonecznym (fotonom) w module fotowoltaicznym następuje przepływ elektronów (dodatnich i ujemnych nośników ładunków).

Dawid Pantera

Ogniwa fotowoltaiczne, podobnie jak termiczne kolektory słoneczne, są obecnie najczystszymi urządzeniami do produkcji energii. W przypadku kolektorów jest to energia cieplna, a w przypadku ogniw – energia elektryczna.

W efekcie tego na końcu osiągamy klasyczne plus i minus jako prąd stały.

Aby możliwe było wykorzystanie tej energii, montowane są falowniki – służą do zamiany prądu stałego na zmienny.

Obecnie na rynku najbardziej popularne i najczęściej spotykane są moduły z krzemem monokrystalicznym, polikrystalicznym oraz amorficznym, które osiągają sprawność na poziomie 25%, 20% i 13%. Warto przy tym zaznaczyć, że są to wartości laboratoryjne, podczas gdy rzeczywiste wynoszą odpowiednio 15%, 13% i 9%. Wartość rzeczywista jest niższa z uwagi na konieczność przykrycia modułów szkłem – dla ochrony delikatnych warstw.

ZASTOSOWANIE OGNIW Ogniwa fotowoltaiczne wykorzystuje się zarówno do wspomagania dużych

Rosnące zainteresowanie ogniwami fotowoltaicznymi to tylko kwestia czasu. (fot. Viessmann)

instalacji przemysłowych, jak i indywidualnych – w domach jedno- i wielorodzinnych. Montaż wygląda podobnie jak termicznych kolektorów słonecznych.

Różnica jest tylko jedna – w przypadku instalacji ogniw fotowoltaicznych nie ma konieczności łączenia hydraulicznego poszczególnych elementów, a jedynie elektrycznie specjalnymi przewodami.

Generowana energia elektryczna jest wykorzystywana niezależnie od przyłączonej sieci, a w czasie, kiedy z niej nie korzystamy (np. podczas wyjazdu na urlop), energia może być magazynowana.

Dla uzyskania instalacji o mocy 1 kWel wymagana jest instalacja o powierzchni od 7 m2 do 20 m2 w zależności od zastosowanego modułu. Zwykle instalacja zapewniająca 2 kWel jest wystarczająca dla pokrycia niemal całego zapotrzebowania domu jednorodzinnego.

Moduł fotowoltaiczny o wysokiej mocy, dostępny z monoi polikrystalicznymi ogniwami krzemowymi. Wymiary: 1580 x 808 x 35 mm; ciężar: 15,5 kg. (fot. Viessmann)

POTENCJAŁ FOTOWOLTAIKI Jaki potencjał tkwi w ogniwach do produkcji energii elektrycznej z promieni słonecznych? Wystarczy sobie wyobrazić, że na dzień dzisiejszy całkowite zapotrzebowania Ziemi w energię elektryczną można pokryć instalacją ogniw fotowoltaicznych zajmującej powierzchnię nieco większą od tej, jaką zajmuje obecnie Grecja i stanowiłaby zaledwie 0,001 powierzchni lądów na Ziemi.

Trzeba powiedzieć, że ogniwa fotowoltaiczne nie należą do tanich źródeł energii, jednak dzięki ich uniwersalności, łatwemu montażowi i działaniu co roku przybywa nowych instalacji. W 2010 roku zainstalowano ich o łącznej mocy 6500 MWel, a jeszcze rok wcześniej niemal dwukrotnie mniej – 3800 MWel. Większość z nich stanowią małe instalacje o mocy do 30 kWel. Zakładając, że minimalny okres trwałości wynosi 20 lat, a instalacja nie wymaga żadnej konserwacji (z wyjątkiem ewentualnego czyszczenia przykrycia szklanego) montaż ogniw fotowoltaicznych okazuje się rozwiązaniem opłacalnym. Kolektory słoneczne cieszą się coraz większą popularnością, ponieważ ludzie są świadomi ich działania i korzyści ekonomicznych, a większość instalatorów systemów grzewczych może pochwalić się fachową wiedzą z tego zakresu – z całą pewnością podobny los czeka ogniwa fotowoltaiczne, a ich popularyzacja to tylko kwestia czasu. 4

35$:2

Vice inwestor

Ewa Kulesza

T

ajniki fachowej organizacji prac budowlanych nie zawsze są znane osobom planującym postawić dom. Oczywiście mogą one w ramach poszerzania horyzontów i zdobywania nowych doświadczeń posiąść pewną wiedzę w tym zakresie z książek, prasy, internetu, ale jest to po pierwsze czasochłonne, a po drugie niewystarczające, gdyż w tej branży sama teoria to zdecydowanie zbyt mało. Nadzorowanie budowy i organizowanie zaopatrzenia to także zajęcia wymagające wiele czasu, którego inwestor zazwyczaj nie ma w nadmiarze. Z pomocą może przyjść inwestor zastępczy.

Inwestor zastępczy – to osoba zatrudniana do prowadzenia inwestycji z ramienia inwestora głównego.

Za odpowiednią opłatą przejmuje większą część jego obowiązków w tej dziedzinie.

Inwestorem takim może być kierownik budowy, szef firmy wykonawczej, projektant lub inżynier budownictwa. Nie są do tego wymagane żadne szczególne uprawnienia ani dyplomy. Liczy się zmysł organizacyjny, doskonała znajomość zagadnień danego segmentu

Nie masz czasu na budowę domu – załatwianie formalności, szukanie materiałów budowlanych, doglądania inwestycji? Ktoś może cię wyręczyć. budownictwa oraz sumienność. Inwestor zastępczy z obowiązków narzuconych przez taką rolę rozlicza się tylko przed inwestorem głównym (strategicznym).

Zatrudniany jest na umowę-zlecenie i rozliczany zgodnie z warunkami tej umowy.

PRZYKŁADOWE OBOWIĄZKI INWESTORA ZASTĘPCZEGO G Zebranie dokumentów niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę oraz załatwienie wszelkich formalności związanych z inwestycją.

G Przygotowanie lub tylko zatwierdzenie harmonogramu prac budowlanych.

G Zaopatrzenie budowy w materiały i niezbędny sprzęt.

G Podpisywanie umów z wykonawcami i podwykonawcami oraz wynagradzanie ich z puli inwestora głównego.

G Koordynowanie poszczególnych prac i relacjonowanie ich przebiegu inwestorowi głównemu.

G Czuwanie nad budżetem inwestycji, analizowanie kosztów, gromadzenie faktur i rachunków.

G Zorganizowanie podłączenia niezbędnych mediów na plac budowy.

G Dokonywanie wraz z kierownikiem budowy odbiorów poszczególnych etapów prac.

G Reprezentowanie inwestora głównego przed urzędami, w tym przed sądem (jeśli zajdzie taka potrzeba).

Ponadto inwestorowi zastępczemu możemy zlecić wybór biura projektowego oraz wstępne wytypowanie kilku projektów do rozpatrzenia i wyboru najlepszego.

Może on zostać wyznaczony do znalezienia działki, wyszukania firmy wykonawczej, zatrudnienia podwykonawców, inspektora nadzoru. Inwestor pomaga też w finalizowaniu inwestycji.

Jego rola kończy się przeważnie w momencie podpisania protokołu odbioru budynku.

Z inwestorem trzeba podpisać szczegółową umowę. Powinien być w niej zawarty między innymi dokładny zakres pełnomocnictwa.

GDZIE SZUKAĆ INWESTORA ZASTĘPCZEGO? Najkorzystniejsze jest, jak zwykle, uzyskanie namiarów na inwestora zastępczego od kogoś, kto korzystał już z jego usług i jest z nich zadowolony.

Kontaktu z taką osobą można szukać poprzez biuro projektowe lub firmę wykonawczą.

Z pomocą przyjdą branżowe serwisy internetowe publikujące ogłoszenia usługodawców związanych z budownictwem.

ILE TO KOSZTUJE? Istnieje spora rozbieżność w kosztach takich usług, ponieważ różny bywa ich zakres. Można się spodziewać, że wynagrodzenie dla inwestora zastępczego pochłonie od 3 do 10% wszystkich kosztów poniesionych na inwestycję. Sposób wynagrodzenia zależy między innymi od czasu trwania budowy.

Gdy zajmie to około roku, zapewne będziemy wypłacać inwestorowi zastępczemu miesięczne wynagrodzenie. Przy krótkich okresach budowy możliwe będzie wypłacenie całej sumy po dokonaniu odbioru. Trzeba się też liczyć z potrzebą wypłaty zaliczki.

INWESTOR Z FIRMY Gdy decydujemy się na zamówienie domu pod klucz, na ogół inwestorem zastępczym jest pracownik firmy, której zleciliśmy budowę. To człowiek oddelegowany do pilotowania tej inwestycji,

zazwyczaj też pełniący funkcję kierownika budowy.

Zanim więc zdecydujemy się na budowę we własnym zakresie, z wykorzystaniem pomocy inwestora zastępczego z zewnątrz, przemyślmy możliwość zamówienia domu w firmie projektowo-budowlanej.

Może się okazać, że po zsumowaniu wszystkich kosztów, taka propozycja okaże się tańsza. 4

2

Blacha dachowa

1

3

Parterowy czy z poddaszem

4

Izolacja dachu

5

Okna na poddasze

6

Systemy rynnowe

Z okapem czy bez

fot. Braas, fotolia, Lindab, Oknoplast, Plannja

: 1$67}31<0 180(5=(

88 stron W SPRZEDAŻY

księgarnia portalu e-okna.pl