Przegląd Dachowy e-dach.pl nr 32

CENA DACHU

KSZTAŁTY DACHÓWEK

FUNKCJONALNE PODDASZE

ORYGINALNE OKNA

O DACHACH LUDZKIM GŁOSEM

DWUMIESIĘCZNIK BEZPŁATNY

ISSN 1689-8028

032 MARZEC-KWIECIEŃ 2012

DACH MANSARDOWY MOCNY KRĘGOSŁUP DACHU

63,6 75(¥&,

04 CO OFERUJE RYNEK Ważne produkty, nowości

Ewa Kalicka

05 WYDARZENIA

Z branży ļ IFD Fakro Ski World Cup Od Redakcji

06 WSZYSTKO O DACHACH Budowa, eksploatacja, remont

06 Dach mansardowy

P

ogoda nam sprzyja, więc sezon budowlany 2012 na dobre się rozpoczął. Koszt budowy to najczęściej decydujący czynnik, wpływający na to, jak będzie wyglądał nasz wymarzony dom. A koszt budowy dachu stanowi zwykle jego lwią część. Firmy usługowe skarżą się, że wprawdzie zainteresowanie klientów jest duże, ale nie odpowiadają im ceny usług. Zanim więc udamy się na negocjacje z wykonawcą, sprawdźmy jak kształtują się ceny usług dekarskich.

A różnice są znaczące, co przedstawia artykuł „Cena dachu”. Finanse mogą też być przeszkodą w pozbyciu się azbestu z domu. Na to wprawdzie mamy jeszcze trochę czasu, bo zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej, azbest powinąć zniknąć z naszych domów do 2032 r., jednak już dziś warto się dowiedzieć, gdzie można uzyskać dopłatę na ten cel. 4 E.K.

WYDAWCA Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.

ADRES REDAKCJI ul. Pory 59 lok. 97, 02-757 Warszawa tel. 22 40 13 550, www.e-budownictwo.pl REDAKTOR NACZELNA Ewa Kalicka | ekalicka@e-budownictwo.pl

14 Mocny kręgosłup dachu

17 Narzędzia ciesielskie 20 Folia, czy sztywne

42 Rynny drewniane 44 Funkcjonalne

poszycie dachu

24 Membrany dachowe a ocieplenie

28 Drewno na dachu 30 Kształty dachówek 32 Koszt usunięcia azbestu

35 Droga przez dach 38 Woda z dachu

poddasze

46 Poddasze z płyty 48 Okno w pokoju dziecka

50 Oryginalne okna 52 Montaż okna połaciowego

54 Co można wybudować bez pozwolenia

REDAKTOR PROWADZĄCA Katarzyna Laszczak | klaszczak@e-budownictwo.pl REDAKCJA Marta Balcerowska, Katarzyna Dębek, Monika Jabłońska, Ewa Kulesza, Paweł Wiśniewski BIURO REKLAMY tel. 22 651 59 90, faks 22 203 45 75 | reklama@e-budownictwo.pl Daniel Baranowski tel. 0 606 870 700 | dbaranowski@e-budownictwo.pl Paulina Gordon tel. 0 602 332 696 | pgordon@e-budownictwo.pl STUDIO GRAFICZNE Art Quality Studio

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do ich redagowania oraz skracania. Nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Copyright© Grupa H EXGRZQLFWZR SO 6S ] R R ISSN 1689-8028 | nakład 15 000 egz.

Druk: &RORXUV )DFWRU\

fot. na okładce: Rukki

10 Cena dachu

&2 2)(58-( 5<1(.

Dachówki Bogen Innovo 12 Dachówki Bogen Innovo 12 to nowatorskie dachówki ceramiczne.

Ten typ dachówki charakteryzuje się elastycznością długości krycia (3 cm zakres przesunięcia), co sprawią, że jest doskonały zarówno do krycia nowych dachów jak i prac remontowych. Innovo 12 są wyposażone w system mocowań Sturmfix, który zapewnia wyjątkowo stabilne zabezpieczenie burzowe. Klamry i dachówki tworzą jeden system – klamra jest osadzona w rąbku szczytowym dachówki i wchodzi w specjalnie do tego celu zaprojektowany rowek ceramiczny o dużej wytrzymałości, umieszczony w dachówce. Klamra blokuje się w rowku dachówki na tyle trwale, że wraz ze wzrostem obciążenia następuje jej dalsze, jeszcze mocniejsze zablokowanie.

Dachówki Innovo 12 są oferowane w 11 kolorach. Waga 1 sztuki wynosi 3,7 kg, zużycie na 1 m² – 12 sztuk. 4 Producent: Bogen [www.bogen.pl]

Nowa kolekcja gontów bitumicznych Scala Plastics wprowadziła na rynek nową kolekcję gontów laminowanych firmy Owens Corning.

To gonty: TruDefinition™ Duration® oraz TruDefinition™ Duration® Designer Colors Collection.

Nową kolekcję gontów charakteryzuje intensywny, nasycony i pełen głębi kolor, podkreślony wyraźnym kontrastem, który wzmacnia wrażenie trójwymiarowości. Poza wysokimi walorami estetycznymi, gonty te wyróżnia zastosowanie technologii mocowania SureNail.

Dodatkowo gonty są wzmocnione specjalną tkaniną, co sprawia, że ich montaż jest łatwy i bezpieczny, a wytrzymałość na zrywanie – ośmiokrotnie większa. To pierwsze na rynku gonty z gwarancją odporności na wiatr o prędkości ponad 210 km/h przy mocowaniu tylko 4 gwoździami. Na gonty z serii TruDefinition ™ Duration® wydawana jest dożywotnia gwarancja producenta . 4 Dystrybutor: Scala Plastics [www.scalaplastics.pl]

Płyty Eurothane G

Nowy rozmiar rynien

Twarde płyty poliuretanowe Eurothane G służą do ocieplania pomieszczeń od wewnątrz.

Eurothane G są wykończone płytami gipsowo-kartonowymi, a między warstwą poliuretanu i gipsu znajduje się warstwa paroizolacji.

Takie rozwiązanie znacznie przyspiesza i ułatwia prace dociepleniowe oraz wykończeniowe. Eurothane G standardowo występują w wymiarach 2600x1200 mm i grubościach od 20 do 120 mm.

Współczynnik przewodzenia ciepła wynosi 0,023 W/(m2K).

Płyty Eurothane G można stosować do termoizolacji od wewnątrz: ścian, sufitów, poddaszy lub ścianek działowych. Płyty montowane są najczęściej na drewnianym podłożu lub klejone bezpośrednio do ściany klejem gipsowym. Płyty Eurothane G mogą również być stosowane po wewnętrznej stronie skośnego dachu.

Do wykończenia zewnętrznego płyt, mogą zostać użyte właściwie wszystkie materiały wykończeniowe oprócz tych, które zawierają wapno. Płyty przystosowane są do tapetowania, malowania, oraz pokrywania płytkami ceramicznymi. 4

Od marca 2012 roku Galeco oferuje rynny w nowym rozmiarze – 150/100.

Rozwiązanie to zapewnia skuteczne odprowadzenie wody z dużych jednolitych płaszczyzn dachowych na obiektach przemysłowych i dużych budynkach mieszkalnych. Rynny są produkowane w znanych systemach Galeco STAL i Galeco LUXOCYNK. Rynny stalowe są wykonane z powlekanej stali, zabezpieczonej czterema warstwami ochronnymi (cynk, warstwa pasywacyjna, podkład, powłoka organiczna). Oferowane są w wielu kolorach i charakteryzują się wysoką wytrzymałością i odpornością na uszkodzenia mechaniczne. W systemie LUXOCYNK, oprócz tradycyjnej powłoki cynkowej, stosowana jest dodatkowa powłoka tworząca stałą, solidną i zwartą warstwę, chroniącą stal przed korozją. System ten charakteryzuje się najbardziej optymalną relacją jakości do ceny.

Nowy rozmiar 150/100, zarówno w Galeco STAL jak i Galeco LUXOCYNK, posiada profil tradycyjny o rozwinięciu 333 mm. 4

Producent: Recticel Insulation [www.recticelizolacje.pl]

Producent: Galeco [www.galeco.pl]

:<'$5=(1,$

IFD Fakro Ski World Cup Już po raz trzeci europejscy dekarzenarciarze spotkali się na stoku Jaworzyny Krynickiej. Zawody odbyły się w dniach 9-12 lutego 2012 r.

Czesi, Słowacy i Szwajcarzy okazali się najlepszymi zawodnikami III Narciarskich Mistrzostw Świata Dekarzy IFD FAKRO Ski World Cup organizowanych przez firmę FAKRO. Na stokach Jaworzyny Krynickiej o najwyższe miejsca na podium walczyło ponad sześćdziesięciu uprawiających narciarstwo dekarzy z dziewięciu krajów Europy.

Kolejna edycja Mistrzostw pokazała, że ta branżowa, sportowa impreza zyskuje sobie coraz liczniejszą rzeszę zagranicznych fanów. W tym roku, oprócz Polaków, Szwajcarów, Czechów i Słowaków, swoje drużyny wystawili Rosjanie, Słoweńcy, Belgowie, Węgrzy i Rumuni.

Narciarskie Mistrzostwach Świata Dekarzy to nie tylko okazja do sportowej rywalizacji fachowców z branży dekarskiej. Rokrocznie zawodom towarzyszy konferencja z udziałem przedstawicieli Międzynarodowej Federacji Dekarzy IFD, która patronuje mistrzostwom. Spotkanie stanowi forum dyskusji i wymiany doświadczeń fachowców związanych ze światową branżą dekarską.

– Zarówno mistrzostwa jak i konferencja już na stałe wpisały się w kalendarz międzynarodowych wydarzeń dekarskich – podkreślał

Prezydent IFD Piet Jacobs. – To dla nas świetna okazja do integracji europejskiego środowiska dekarskiego. Spotkanie sprzyja nie tylko zawiązywaniu międzynarodowych przyjaźni, ale przede wszystkim planowaniu wspólnych przedsięwzięć.

Choć rywalizacja na stoku była bardzo zacięta, to jednak nie zwycięstwo było najważniejsze.

– Osiągnięcie sportowego sukcesu, który stanowi potwierdzenie umiejętności to wspaniałe uczucie. Ale przecież nie to jest najważniejsze – mówił po zakończeniu mistrzostw Dyrektor IFD Detlef Stauch. – Najwięcej radości czerpaliśmy ze wspaniałej atmosfery, przyjaźni, gościnności, przepięknych widoków i wspaniałej pogody.

Niektórzy uczestnicy mistrzostw w Polsce gościli po raz pierwszy. Byli nie tylko pod urokiem walorów krajobrazowych Sądecczyzny, ale także poziomu narciarskiej oferty.

– Nigdy nie sądziłem, że Polska to taki piękny kraj – zachwycał się Walter Bissig z drużyny Szwajcarów. – Dotąd jazda na nartach kojarzyła mi się wyłącznie z Austrią, Włochami, Francją i oczywiście ze Szwajcarią. Teraz wiem, że świetne ośrodki narciarskie i...super zawody są także w Polsce. Gospodarzowi mistrzostw – firmie FAKRO – gratulujemy perfekcyjnej organizacji imprezy. Dziękujemy za polską gościnność i wspaniałe atrakcje, które były dla nas wszystkich „wisienką na torcie”.

„Wisienką na torcie” była jazda nie tylko na nartach, ale także na śnieżnych skuterach, quadach i skki trikke czyli trzech nartach połączonych wiązaniami przestrzennymi. Swój pobyt na Sądecczyźnie zagraniczni goście uznali za bardzo udany.

Bez względu na to czy wystąpili w roli zawodników, czy też kibiców ,ulegli urokowi Polski i serdeczności gospodarzy imprezy.

Kolejne, IV Narciarskie Mistrzostwa Świata Dekarzy IFD FAKRO Ski World Cup już za rok. Oczywiście na stokach Jaworzyny.

Bo dziś nikt już nie potrafi sobie wyobrazić, żeby narciarze-dekarze mogli spotkać się gdzie indziej. 4

Czytelnikom, którzy chcą mieć pewność, że otrzymają wszystkie numery Przeglądu Dachowego e-dach.pl, proponujemy zamówienie bezpłatnej prenumeraty rocznej. Wystarczy pokryć koszty wysyłki naszego dwumiesięcznika, a sześć kolejnych numerów trafi bezpośrednio do Twojego domu za pośrednictwem poczty.

1. Wyślij e-mail na adres prenumerata@e-dach.pl,

%iPhgiO [ ZM NUQ

podając swój pełny adres korespondencyjny wg wzoru: Jan Kowalski ul. Marszałkowska 00-111 Warszawa 2. Pokryj koszty wysyłki 6 numerów Przeglądu Dachowego e-dach.pl, wpłacając na konto Grupy e-budownictwo.pl kwotę w wysokości 30 zł.

Numer konta, na który należy dokonać przelewu to: 94 1030 0019 0109 8510 0185 6243 3. Po ukazaniu się każdego kolejnego numeru Przeglądu Dachowego e-dach.pl zrealizujemy wysyłkę pod podany przez Ciebie adres.

Do każdej prenumeraty „Poradnik dachowy" w prezencie

(fot. Redakcja)

)250$ '$&+8

DACH

mansardowy Agata Gajewska

Dach mansardowy, choć bardzo oryginalny i ciekawy pod względem estetycznym, jest stosowany w nowoczesnym budownictwie coraz rzadziej. Jego historia sięga epoki baroku, kiedy to francuski architekt, Francois Mansart, rozpoczął popularyzację poddasza jako użytkowej, a nawet mieszkalnej części domu.

H

istoryczny architekt nie pomylił się, przewidując wykorzystanie poddaszy, a dach mansardowy stwarza doskonałe warunki zagospodarowania ich przestrzeni. Jest to jednak dach trudny do wykonania, wymagający wprawy dekarskiej i zastosowania stosunkowo drobnego materiału pokryciowego.

BUDOWA DACHU MANSARDOWEGO Dach mansardowy nazywany bywa również dachem dwukondygnacyjnym.

Jest rodzajem dachu stromego

i w zależności od konstrukcji może być dwu- lub czterospadowy. Składa się z dwóch połaci oddzielonych od siebie gzymsem, murem lub uskokiem. Każda z połaci zbudowana jest z dwóch płaszczyzn o innym nachyleniu. Rozróżnia się: G dachy mansardowe francuskie – ich część dolna charakteryzuje się spadkiem około 60°, zaś górna – około 30°, G dachy mansardowe polskie – w których dolna i górna część mają podobny spadek.

WIĘŹBA MANSARDOWA Więźba w dachu dwukondygnacyjnym (mansardowym), to rodzaj konstrukcji

płatwiowo-kleszczowej. Mansardowy wiązar składa się z dwóch części – dolnej i górnej.

Jako elementy konstrukcyjne dolnego piętra dachu występują: G słup środkowy, G słupy skrajne, G zastrzały połączone długimi kleszczami.

Natomiast w części górnej stosuje się: G krokwie, G kleszcze krótkie, ukośne, usztywniające węzeł przypodporowy, G płatwie kalenicową wspartą słupem na podciągu, G płatwie stopowe.

Dach mansardowy jest bardzo oryginalny i ciekawy pod względem estetycznym. (fot. Wienerberger)

Zastrzały łączy się ze słupami oraz z podporami tak, aby umożliwić przeniesienie siły wiatru z każdego kierunku. Słupy stoją na podwalinie i są z nią połączone specjalną klamrą.

Podwalinę zakotwia się za pomocą śrub do stropu. Górne końce słupów łączy się na wrąb, klocek i śruby z zastrzałami.

Wzdłuż więźby – wszystkie słupy, płatwie i podciąg wiąże się mieczami.

IZOLACJA DACHU MANSARDOWEGO Ze względu na łamaną konstrukcję, dach mansardowy wymaga nie tylko starannego docięcia i ułożenia elementów więźby, ale także dokładnej izolacji i zabezpieczenia od zewnątrz miejsca przełamania. Brak staranności w powyższym zakresie może spowodować, że poprzez nieszczelności na załamaniach połaci wnikać będzie pod pokrycie śnieg i deszcz – wciskany w szczeliny silniejszymi podmuchami wiatru.

Ocieplenie dachu mansardowego wykonuje się za pomocą wełny mineralnej

Tego typu dach pozwala na najbardziej funkcjonalne wykorzystanie poddasza. (fot. Euronit)

lub styropianu, układając materiał między krokwiami. W przypadku zastosowania wełny należy osłonić ją od strony pomieszczeń poddasza – folią paroizolacyjną. Jeżeli dach ma zostać pokryty papą lub gontem bitumicznym – na krokwiach trzeba wykonać pełne deskowanie. W pozostałych przypadkach można zastosować folię wstępnego krycia.

Istotne jest, aby w miejscu przełamań połaci – folia ta rozłożona była szczególnie dokładnie. W tym celu warto zastosować ją podwójnie na odpowiedni zakład.

Wówczas pas z połaci dolnej wywija się na połać górną i nakrywa pierwszym pasem z połaci górnej. Jeżeli brzegi folii są przyklejane taśmą klejącą – wystarczający jest zakład o szerokości 15 cm.

Jeśli taśma nie jest stosowana – odległość wywinięcia z obydwu stron powinna być większa. Sposób rozłożenia folii wstępnego krycia jest szczególnie istotny w przypadku dachów mansardowych, w których górna połać jest prawie płaska. Wówczas folia zapewnia odpowiednią szczelność dachu.

Aby dokładnie zabezpieczyć miejsca przełamań połaci od zewnątrz, należy wykonać staranną obróbkę blacharską.

Blacha musi zostać ułożona zgodnie z kierunkiem spływu wody opadowej.

Robi się to w ten sposób, że górną krawędź blachy kładzie się pod pokrycie górnej części dachu, a dolną na wierzchu pokrycia połaci dolnej.

SPOSOBY NA JEDNOLITE POKRYCIE Dach mansardowy jest oryginalny w samym swoim kształcie. Jego ponadczasowy charakter podkreśli dodatkowo pokrycie z tradycyjnej dachówki ceramicznej lub cementowej.

Wówczas też można uzyskać najbardziej jednolity wygląd dachu, ponieważ na indywidualne zamówienie można nabyć specjalne dachówki mansardowe, o odpowiednim kącie rozwarcia. Są one jednak stosunkowo drogie. Fakt ten powoduje, że częściej stosuje się na zabezpieczenie krawędzi mansardowej obróbkę blacharską, taśmy lub uszczelki

Tradycyjny lub nowoczesny charakter dachu zależy w dużej mierze od rodzaju i koloru pokrycia. (fot. Rhenzink)

)250$ '$&+8

W dolnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci dachu mansardowego moĹźna zastosowaÄ&#x2021; zwykĹ&#x201A;e okna fasadowe...

... lub okna dachowe (fot. Redakcja, Rhenzink)

Klasyczny wyglÄ&#x2026;d dachu zapewni dachĂłwka ceramiczna lub cementowa. (fot. Redakcja)

kalenicowe. Aby poprawiÄ&#x2021; estetykÄ&#x2122;, dachĂłwki z gĂłrnej poĹ&#x201A;aci wysuwa siÄ&#x2122; o kilka centymetrĂłw tak, aby wychodziĹ&#x201A;y poza krawÄ&#x2122;dĹş poĹ&#x201A;aci dolnej.

Znacznie Ĺ&#x201A;atwiej jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; obrĂłbkÄ&#x2122; blacharskÄ&#x2026; z blachodachĂłwkÄ&#x2026;, poniewaĹź bez trudu moĹźna dopasowaÄ&#x2021; odpowiedni kolor i wszystkie niezbÄ&#x2122;dne akcesoria.

Konieczne jest przykrÄ&#x2122;cenie poszczegĂłlnych arkuszy blachodachĂłwki do pasa obrĂłbki blacharskiej tak, jak przy okapie.

W przypadku dachĂłw mansardowych najmniej kĹ&#x201A;opotĂłw sprawiajÄ&#x2026; pokrycia bitumiczne. W niektĂłrych przypadkach moĹźliwe jest nawet ominiÄ&#x2122;cie wzmacniania krawÄ&#x2122;dzi mansardowej dodatkowymi obrĂłbkami. Teoretycy twierdzÄ&#x2026;, Ĺźe wystarczy jedynie podgrzaÄ&#x2021; i plastycznie dopasowaÄ&#x2021; materiaĹ&#x201A; pokryciowy do krawÄ&#x2122;dzi. Sami wykonawcy podchodzÄ&#x2026; jednak do powyĹźszej propozycji z nieufnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, poniewaĹź to rozwiÄ&#x2026;zanie nie doĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe jest kĹ&#x201A;opotliwe, to dodatkowo moĹźe powodowaÄ&#x2021; nieszczelnoĹ&#x203A;ci. Dlatego teĹź stosujÄ&#x2026; raczej tradycyjne metody krycia. Po uĹ&#x201A;oĹźeniu sztywnego deskowania, pokrytego papÄ&#x2026; (w przypadku dachĂłw o spadku poniĹźej 18°), na kĹ&#x201A;opotliwej krawÄ&#x2122;dzi kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; dodatkowy pas papy koszowej, ktĂłra powinna zachodziÄ&#x2021; na dolnÄ&#x2026; poĹ&#x201A;aÄ&#x2021; oraz wykonuje siÄ&#x2122; dodatkowÄ&#x2026; obrĂłbkÄ&#x2122; blacharskÄ&#x2026;.

PODDASZE POD DACHEM MANSARDOWYM Dach mansardowy to pomysĹ&#x201A; dla osĂłb pragnÄ&#x2026;cych racjonalnie i uĹźytecznie zagospodarowaÄ&#x2021; poddasze. Dolna poĹ&#x201A;aÄ&#x2021; dachu stanowi jednoczeĹ&#x203A;nie Ĺ&#x203A;ciany budynku, co umoĹźliwia zamontowanie zwykĹ&#x201A;ych okien. Jej nachylenie jest tak niewielkie, Ĺźe nie powoduje wystÄ&#x2122;powania w pomieszczeniach na poddaszu uciÄ&#x2026;Ĺźliwych skosĂłw.

Poprzez zastosowanie dachu mansardowego uzyskujemy zatem wiÄ&#x2122;cej peĹ&#x201A;nowartoĹ&#x203A;ciowej (wyĹźszej niĹź 1,90 m) powierzchni uĹźytkowej. TakÄ&#x2026; powierzchniÄ&#x2122; jest zdecydowanie Ĺ&#x201A;atwiej umeblowaÄ&#x2021;, a korzystanie z niej jest bardziej komfortowe.

Mimo iĹź okreĹ&#x203A;lenia â&#x20AC;&#x17E;mansardaâ&#x20AC;? uĹźywa siÄ&#x2122; jako synonimu nazwy dachu â&#x20AC;&#x201C; to w rzeczywistoĹ&#x203A;ci sĹ&#x201A;owo to oznacza pomieszczenie mieszkalne w kondygnacji strychowej, inaczej mĂłwiÄ&#x2026;c â&#x20AC;&#x201C; facjatkÄ&#x2122;. 4

wiÄ&#x2122;cej o dachach

fot. Wienerberger

.26=7 %8'2:<

CENY USŁUG DEKARSKICH Poniżej prezentujemy orientacyjne ceny prac dekarskich (ceny uśrednione, zawierają VAT; opracowanie Redakcja, na podstawie www.forumbudowlane.pl USŁUGA

JEDNOSTKA

CENA [ZŁ]

Demontaż eternitu z wywiezieniem i utylizacją

m2

160-200

Montaż więźby dachowej

m2

25-75

Montaż jaskółki/lukarny (duża)

szt.

850-1 650

Montaż jaskółki/lukarny (mała)

szt.

600-900

Założenie folii dachowej

m2

3-9

Szczelne obicie deskami

m2

15-35

Łacenie

m2

7-30

Montaż deski czołowej i koszowej

mb

15-20

Impregnacja drewna

m2

ok. 9

Montaż obróbek blacharskich

m2

20-37

Obróbka komina blachą na rąbek stojący (obwód do 3 m)

m2

180-350

Obróbka komina blachą na rąbek stojący (obwód powyżej 3 m)

m2

250-450

Obróbka komina blachą na rąbek stojący (obwód pow. 3 m, szerokość pow. 1,5 m)

m2

Obrobienie daszka na kominie blachą

szt.

100-300

Krycie dachówką zakładkową

m

od 50

Krycie dachówką ceramiczną karpiówką

m2

od 50-60

Krycie blachą tłoczoną

m2

20-45

Krycie blachą płaską na rąbek stojący

m

80-110

Krycie papą termozgrzewalną

m

15-35

Krycie papą termozgrzewalną z podkładem wentylującym

m2

Krycie papą termozgrzewalną z warstwą ocieplającą ze styropianu

m2

Obróbki papowe

m2

2

2

2

370-730

50 45-55 25-30

Zerwanie starej papy

2

m

10-20

Krycie gontami bitumicznymi

m2

30-45

Montaż okien połaciowych i wyłazów dachowych

szt.

350-650

Montaż ocieplenia z wełny

m2

19-25

Montaż folii paroizolacyjnej

m2

6-8

Montaż rynien i rur spustowych

mb

30-50

Montaż drabinek przeciwśniegowych

mb

30-50

Montaż ław kominiarskich

mb

30-50

Montaż dachówki kominkowej wraz z przyłączem

m2

30-37

Dodatek za kosze i gąsiory skośne

m2

25-100

Dodatek za gąsiory poziome

m

25-30

Ustawienie rusztowania od 4-6 m

m

12-15

2

Cena dachu Koszt budowy to często najbardziej krytyczny czynnik, który decyduje o tym jak będzie wyglądał nasz wymarzony dom, albo – czy w ogóle powstanie. A koszt budowy dachu ma w tym niebagatelny udział.

Katarzyna Laszczak

Ceny materiałów, a przede wszystkim usług budowalnych mogą znacząco się różnić w poszczególnych rejonach Polski. W cenach usług przoduje przede wszystkim środkowa i zachodnia Polska, choć, np. koszty robót dekarskich w tych regionach, obniżyły się.

Budując dom zawsze można poszukać tańszej ekipy (czasem nawet warto sprowadzić taką z innego regionu Polski), lecz pamiętajmy, żeby w poszukiwaniu niskiej ceny nie zaangażować ekipy, która wprawdzie będzie tania, ale koszt remontów, które będzie trzeba przeprowadzić po spartaczonej robocie – znacznie wyższy. Za profesjonalizm (i własny spokój) warto zapłacić.

Ogólnie przyjmuje się, że cena usługi równa się kosztowi materiału, jednak ostateczna stawka, wynegocjowana z wykonawcami, zależy od różnych czynników (np. ilości zleconych prac) i zawsze jest ustalana indywidualnie.

Obecnie ceny usług są na dość stabilnym poziomie, a ich wahania będą zależeć od popytu w nowym sezonie budowlanym, a także – w niektórych przypadkach – od poziomu cen paliw.

WYBÓR WYKONAWCY To ile zapłacimy za dach, w dużej mierze zależy od tego, jaką ekipę wybierzemy.

Z jej wyborem nie warto się spieszyć.

Dobrym pomysłem jest sprawdzenie, kto

budował domy sąsiadów – i czy są oni zadowoleni z przeprowadzonych prac.

Wybierając ekipę dekarską możemy także zasięgnąć rady w składzie dachowym, albo organizacjach zrzeszających cieśli i dekarzy. Wybierajmy fachowców, którzy specjalizują się w danej technologii. Nie zaszkodzi też zapytać o ich poprzednie realizacje, wraz z adresami inwestycji – dobra, doświadczona ekipa chętnie pochwali się swoimi pracami, więc stosunkowo łatwo wyeliminować w ten sposób partaczy. Zawsze też możemy skontaktować się z poprzednimi pracodawcami wybranej ekipy i sprawdzić jej rzetelność.

Następnie powinniśmy poprosić o przygotowanie kosztorysu – im bardziej będzie szczegółowy, tym mniejsze ryzyko różnych „niespodzianek” i dopłat.

Kosztorys powinien obejmować poszczególne etapy prac (wraz z terminami) oraz wycenę materiałów. Jeśli zdecydujemy się na daną firmę – pamiętajmy o podpisaniu umowy. Powinna ona zawierać szczegółowy wykaz prac, ich terminarz i koszty, a także harmonogram płatności oraz... informacje o karach dla wykonawcy, który nie wywiąże się odpowiednio ze zleconych prac. 4 więcej o kosztach budowy

Idealna termoizolacja dachu

$57<.8 63216252:$1<

Recticel POWERROF Nowoczesne i pewnie termoizolowanie dachu skośnego płytami POWERROOF metodą nakrokwiową. Izolacje do rozwiązań energooszczędnych i pasywnych.

W

klasycznym układzie ocieplenia międzykrokwiowego co ok. 80–90 cm powstaje mostek termiczny, ponieważ drewno posiada ok. 4 razy gorsze parametry izolacyjne niż wełna. Jak inaczej, jeśli nie marnotrawstwem pieniędzy nazwać taki system ocieplenia połaci dachu? Chcąc zbudować dom energooszczędny czy nawet pasywny, należałoby użyć ok. 40 cm wełny, aby osiągnąć współczynnik U = 0,15 W/m²·K i to bez uwzględnienia efektu mostków termicznych.

CO STOSOWAĆ WIĘC ZAMIAST OCIEPLANIA MIĘDZYKROKWIOWEGO? Firma Recticel proponuje izolowanie dachów metodą nakrokwiową płytami POWERROOF. Najważniejszą cechą tego

rozwiązania jest jednolita warstwa termoizolacji, która izoluje również konstrukcję dachu. Izolacja płytą POWERROOF gwarantuje wymierną oszczędność energii cieplnej. Dzięki zastosowaniu nakrokwiowej termoizolacji Powerroof o grubości 140 mm (i wyeliminowaniu w ten sposób mostków termicznych na krokwiach) osiągamy porównywalny efekt izolacji jak przy użyciu ponad 32 cm wełny w układzie pomiędzy i pod krokwiami. Płyty Powerroof są obustronnie pokryte okładziną z grubej folii aluminiowej o grubości 50 μ, stanowiącą warstwę paroizolacyjną i usztywniającą, gwarantując perfekcyjną stabilność. Zastosowanie paroprzepuszczalnej folii na płycie gwarantuje zabezpieczenie przed wilgocią mogącą przenikać poprzez łączenia płyt. Wykończenie od wewnątrz jest dowolne i zależy tylko od

potrzeb użytkownika obiektu: może to być boazeria drewniana, płyta OSB, sklejka, płyta gipsowo-kartonowa lub płyta Eurothane G, która pozwala zmniejszyć grubość warstwy nakrokwiowej. Rdzeń płyty Powerroof stanowi pianka typu Tau-foam by Recticel, która jest udoskonaloną wersją pianki PIR, dzięki swojej strukturze, oraz zastosowanej okładzinie charakteryzuje się m.in. podwyższoną klasyfikację ogniową – Euroklasa D s2d0.

Wszystkie wyroby firmy Recticel, w tym także płyty POWERROOF oznaczone są znakiem Keymark (Keymark = gwarancja pewności deklarowanych parametrów).

Recticel Insulation jest obecnie jedynym producentem pianek PIR i PUR, która posiada prawo posługiwania się tym znakiem. 4

DANE TECHNICZNE PŁYTY POWERROOF Współczynnik przewodzenia ciepła wg EN 12667

Od = 0,0024 W/mK

Gęstość objętościowa

ok. 30 kg/m3

Wytrzymałość na ściskanie

150 kPa przy 10% odkształceniu

Opór na przenikanie pary wodnej

50-100 P

Euroklasa ogniowa

D s2 d0

Wymiary

1200 x 2500 mm

Grubość

60, 80, 100, 120, 140 mm

Wykończenie krawędzi

pióro-wpust

Recticel tel. 61 815 10 08 e-mail: sekretariat.pl@recticel.com www.recticelizolacje.pl

MOCNY KRĘGOSŁUP DACHU Artur Marciniak

O

popełnienie błędów podczas wykonywania więźby dachowej wcale nie jest trudno. Aby ich uniknąć lub móc w porę zapobiegać warto poznać tzw. punkty krytyczne więźby.

Wiele można naprawić i skorygować, nawet po zamontowaniu konstrukcji, ale znacznie gorzej, jeżeli błędy wyjdą na jaw po oddaniu budynku do użytku. Są trzy etapy powstawania dachu w budynku jednorodzinnym, w czasie których możliwe jest wychwycenie błędów związanych z więźbą. Należą do nich: G etap projektowania dachu, G etap zakupu materiału na więźbę dachową, G etap montażu konstrukcji.

Błędy projektanta to najpoważniejsze z możliwych do popełnienia, mogące prowadzić nawet do katastrofy budowlanej. Jednakże bez fachowej wiedzy konstruktorskiej nie zdołamy ich wychwycić. Problem z powyższym może mieć także mniej doświadczony i mało spostrzegawczy cieśla. Na tym etapie nie pozostaje nam zatem nic innego, jak wybrać kompetentnego konstruktora i zaufać jego profesjonalizmowi. Warto

nadmienić, że za błędy odpowiada on prawnie, więc powinien wystrzegać się ich, jak przysłowiowego ognia.

MATERIAŁ NA WIĘŹBĘ Przed zakupieniem materiału na więźbę dachową, warto zorientować się, czy jakość tarcicy jest odpowiednia.

Wychwycenie wad surowca na tym etapie pozwala bowiem zapobiec późniejszym problemom z użytkowaniem dachu.

Drewno na więźbę zawsze można wymienić lub samodzielnie rozpocząć procesy uzdatniania go. Z uwagi na fakt, że tartaki nie udzielają gwarancji na zakupione drewno, przed jego odbiorem warto sprawdzić nie tylko to, czy drewno

Drewno na więźbę musi być odpowiednio ułożone i przechowywane. (fot. Redakcja)

(fot. fotolia)

:,}½%$

zostało docięte zgodnie ze wskazaniami, ale także, czy nie posiada ono istotnych wad. Do najbardziej typowych wad tarcicy należą: G sęk przechodzący – występowanie sęka, przerastającego na przestrzał element konstrukcyjny na więźbę, dyskwalifikuje taki element. Sęk przechodzący osłabia drewno i sprawia, że zupełnie nie nadaje się ono do użycia; G sęk chory – to sęk, który wypadł z drewna, pozostawiając w nim dziurę.

Element można zastosować na więźbę, ale po przecięciu go w miejscu dziury i jej usunięciu; G duże zagęszczenie sęków – przyjmuje się, że 2-3 sęki występujące na 1 m2 drewna powodują takie jego osłabienie, że drewno nie może zostać zastosowane na więźbę; G pęknięcie – w przypadku jeżeli pęknięcie występuje na dłuższej części elementu drewna, a jego grubość wynosi 1-2 mm, to element taki nie jest odpowiedni na konstrukcję dachu; G zakorek – czyli inaczej wrośnięcie kory w drewno. O ile defekt występujący w elemencie drewna pojedynczo można odciąć i element wykorzystać, o tyle większa ilość zakorków powoduje, że drewno nadaje się wyłącznie na opał; G huba – różowo-pomarańczowy grzyb powoduje miękką zgniliznę drewna

Więźba bywa często nazywana kręgosłupem dachu. Nie dzieje się tak bez przyczyny.

Więźba stanowi bowiem wsparcie i podstawę dla reszty materiałów stosowanych podczas wykonania dachu. Jak zatem na kręgosłup przystoi, powinien on być stabilny, mocny i zdrowy. i sprawia, że drewno jest praktycznie bezużyteczne w budownictwie; G skręt włókien – zmniejsza w sposób znaczny wytrzymałość materiału, a w związku z powyższym, drewno nie może być wykorzystane na konstrukcję więźby dachowej.

Oprócz defektów drewna, możliwych do zauważenia przy dokładnym przyjrzeniu się materiałowi, istnieje jeszcze kilka czynników, które decydują o jego trwałości, wytrzymałości i odporności na korozję biologiczną i inne uwarunkowania zewnętrzne. Do najbardziej istotnych należą: wilgotność drewna, sposób jego przechowywania i impregnacja.

WŁAŚCIWA WILGOTNOŚĆ DREWNA Określa się, że drewno o wilgotności wyższej niż 24% zdecydowanie nie nadaje się do zastosowania na konstrukcję więźby dachowej. Powinno ono mieć wilgotność

Więźba to "kręgosłup dachu" – powinna być stabilna, mocna i zdrowa. (fot. fotolia)

na poziomie 15-18%. Jeżeli wilgotność drewna jest zbyt wysoka, surowiec należy poddać osuszeniu. Do sprawdzenia wilgotności materiału służy wilgotnościomierz, za pomocą którego można dokonać pomiaru wilgotności zarówno na powierzchni zewnętrznej drewna, jak i na jego przekroju poprzecznym.

W przypadku stwierdzenia właściwej wilgotności drewna w jego przekroju i podwyższonej na powierzchni zewnętrznej – elementy na więźbę należy odpowiednio dosuszyć. Dokonuje się tego składując drewno pod zadaszeniem, układając je tak, aby warstwy nie przylegały do siebie. W powyższym celu należy zastosować przekładki, na które nadają się zwykłe odpady budowlane.

PRZECHOWYWANIE DREWNA NA WIĘŹBĘ Aby więźba mogła przez długie lata wypełniać swoje funkcje i pozostawać w nienaruszonym stanie – należy wystrzegać się błędów, często popełnianych w związku z przechowywaniem i magazynowaniem drewna, które jest na nią przeznaczone. Wbrew pozorom, drewno to surowiec delikatny. Należy składować je tak, aby nie zawilgotniało, miało odpowiednią wentylację i nie było narażone na długotrwałe i silne nasłonecznienie. Trzeba zwracać uwagę na sposób układania elementów drewnianych, gdyż mogą się one odkształcać. Konieczne jest

również stosowanie przekładek między warstwami elementów na więźbę.

Zabieg taki gwarantuje bowiem odpowiednią wentylację tarcicy.

Drewna nie należy magazynować bezpośrednio na gruncie, na betonowych posadzkach i w pobliżu źródeł wilgoci.

Przestrzeganie powyższych zaleceń pozwala na pozyskanie materiału o parametrach odpowiednich dla dachu.

IMPREGNACJA DREWNA Drewno o zabarwionej na niebieskawo, zielono lub pomarańczowo powierzchni – to teoretycznie drewno impregnowane.

Jest tak jednak tylko teoretycznie, gdyż już jednokrotne pomalowanie surowca impregnatem zabarwia zewnętrzną powierzchnię drewnianych elementów.

Tymczasem, aby impregnacja spełniała swoje zadanie, na drewno należy nałożyć kilka warstw środka impregnującego.

Liczbę tych warstw na ogół określa producent stosowanego impregnatu.

Aby sprawdzić, czy sprzedawca nie chce nas oszukać, należy obejrzeć przekrój kupowanego elementu. Danym kolorem powinna być zabarwiona większa część jego powierzchni.

Starajmy się raczej nie kupować drewna impregnowanego środkami bezbarwnymi lub stosujmy te preparaty samodzielnie.

Tylko wtedy możemy mieć gwarancję, że liczba położonych warstw będzie właściwa.

JAK KUPIĆ DOBRE DREWNO NA WIĘŹBĘ?

Z

akup odpowiedniego drewna na więźbę dachową, to połowa sukcesu w stworzeniu prawidłowej i solidnej konstrukcji. Przede wszystkim, drewno nie może mieć felerów, takich jak: sęk przechodzący, sęk chory, większa ilość sęków, zakorek, pęknięcie, huba, czy skręt włókien. Występowanie większości wymienionych defektów powoduje, że drewno nie nadaje się na dach. Ponadto warto zwrócić uwagę, jak drewno jest przechowywane i magazynowane w danym tartaku. Tarcicy nie należy bowiem układać bezpośrednio na gruncie, na posadzkach z betonu lub w pobliżu innych źródeł wilgoci. Elementy drewniane powinny też być odpowiednio wentylowane. Zatem ich warstwy powinny oddzielać od siebie przekładki z listewek. Drewno nie powinno być także wystawiane na długotrwałe i silne działanie promieni słonecznych. Powinno natomiast cechować się odpowiednią wilgotnością i być prawidłowo zaimpregnowane.

:,}½%$

Drewno na więźbę musi być pozbawione felerów, mieć odpowiednią wilgotność i być zaimpregnowane. (fot. fotolia)

Ekipa ciesielska ma obowiązek wykonać więźbę zgodnie z założeniami konstruktora. (fot. PBP Motyl)

www.forumbudowlane.pl

Solidne wykonanie więźby jest nieodzowne dla trwałości dachu. (fot. PBP Motyl)

Więźba z NIEimpregnowanego drewna - co robić G marekk: Okazało się nieszczęśliwie, że więźba mojego dachu jest z drewna, które nie było impregnowane. Czy teraz (jeszcze nie ma ocieplenia, dachówka położone) można jeszcze pomalować krokwie? Jaki impregnat polecacie, więźba z topoli, więc raczej robactwo się nie wgryzie, bardziej zależy mi na uniknięciu grzybków.

G Przemek: oprysk jakimś impregnatem bez związków soli. Czytałeś porady na www.e-dach.pl?

G docent56: Więźba z drewna topolowego nie impregnowanego to co najmniej podwójny problem. Jako drewno drzewa liściastego jest bardzo lubiane przez robaki.

G IDM-SERVICE: Witaj. Nie słyszałem by ktoś robił więźbę z drewna topolowego. Radzę skontaktować się z projektantem - konstruktorem by sprawdził parametry wytrzymałościowe tego drewna i użytych przekrojów do tej więźby. Impregnacji możesz dokonać poprzez oprysk lub malowanie pędzlem. Preparat to fobos 4. Pozdrawiam.

G gunar: Więźba z topoli? Kto ciebie wpakował w takie szambo? Ewentualnie na sklejki się nadaje, poza tym na opał trzeba przekładać z innym drzewem. A co za dachówka jest na dachu i co za tartak to sprzedaje? Podłość ludzka nie zna granic.

G samouk: Witam, gunar ma rację - topola najlepsza do kominka (i najlepiej bez kory). Pozdr.

G RGawinski: Witam Panowie i Panie! Więźba dachowa z topoli jest powszechnie stosowana w USA i na Zachodzie. Jest to bardzo dobre drewno do tego celu bardzo zawiłe, a co za tym idzie wytrzymałe na zginanie i złamanie, jak wyschnie to robi się lekkie i jak kolega napisał robak go NIE LUBI:) jedyny jego minus to to, że musi mieć sucho, bo w przeciwnym razie bardzo szybko skrakcieje. Niedługo nas będzie powstawało z niego coraz więcej więźb.

G IDM-SERVICE: Witam. Topola jest bardzo kruchym drewnem i nie wpieraj nikomu ciemnoty, że w Stanach je stosują. A jeżeli już to nie naszą odmianę. Nigdy topola nie osiągnie parametrów zakładanych przy wytycznych konstrukcyjnych w wymiarach takich samych jak drewna iglaste i liściaste (na myśli mam: dąb, jawor, jesion, czy tez buk) . Pozdrawiam G P.S.: Można więźbę zrobić nawet i z wierzby, albo i z papieru jak ktoś ma taka ochotę.

O PRACY CIEŚLI – SŁÓW KILKA...

Jak w każdym innym zawodzie, tak w przypadku cieśli, są wykonawcy staranni i rzetelni, jak i tacy, którzy stawiają raczej na ilość zmontowanych konstrukcji, aniżeli na ich jakość. Mimo że za każdym razem ekipa ciesielska ma obowiązek wykonywać prace zgodnie z założeniami konstruktora, niekiedy dzieje się inaczej.

Powinniśmy bezwzględnie sprawdzać, czy stan rzeczywisty robót nie odbiega od tego, co przewiduje projekt. Jednak na tym etapie nasze możliwości w wychwyceniu ewentualnych błędów praktycznie się kończą.

Aby mieć całkowitą pewność co do prawidłowości prowadzonych prac, warto zastanowić się nad wynajęciem inspektora nadzoru. Osoba taka dysponuje wiedzą i kwalifikacjami, których niestety my sami na ogół nie mamy. W przypadku, kiedy z różnych względów nie możemy wynająć kogoś do nadzoru – sprawdzajmy przynajmniej takie elementy, jak: G solidność połączeń poszczególnych elementów więźby (ilość zużytych gwoździ powinna być taka, jaką założył konstruktor, płytki perforowane lub łączniki stalowe nie mogą odstawać od powierzchni drewna),

G impregnację drewna w miejscach przecięcia belek (na tych niewielkich powierzchniach również może dojść z czasem do powstania, grzybów i pleśni, a w ostateczności do uszkodzenia konstrukcji), G właściwe podparcie wszystkich elementów (jętki nie mogą znajdować się ani nad, ani pod płatwią), G dokładność docięcia elementów i ich ustawienie w pionie i poziomie (niedokładność cieśli w tym zakresie wykryją w niedługim czasie dekarze, którzy nie będą w stanie prawidłowo pokryć dachu), G solidność dokręcania nakrętek śrub i używanie pod nie podkładek (drewno pracuje, a co za tym idzie – słabo dokręcone nakrętki mogą się poluzowywać. Więźba w ostateczności może utracić swoją stabilność). 4

więcej o więźbie

fot. fotolia

1$5=}'=,$

Bartosz Okoński

Narzędzia ciesielskie P onieważ liczba cieśli w naszym kraju jest bardzo ograniczona, a zapotrzebowanie na nich wciąż wzrasta – zawód ten zaczyna być doceniany i godnie opłacany. Praca cieśli polega na obróbce drewna, choć różni się znacznie od pracy typowego stolarza. Zajmuje się on na ogół wykonaniem więźby dachowej, drzwi i okien budynku, a także konstrukcji wieńcowej domu. Doświadczenie cieśli jest również często wykorzystywane w czasie budowy coraz popularniejszych domów z bali.

Do wykonywania swej pracy wspomniany fachowiec potrzebuje zestawu narzędzi, które w najprostszy sposób można podzielić na dwie zasadnicze kategorie. Rozróżnia się: G narzędzia ciesielskie ręczne, G narzędzia ciesielskie mechaniczne, czyli elektronarzędzia.

NARZĘDZIA RĘCZNE Ręczne narzędzia do obróbki drewna wciąż spełniają takie same funkcje, jak przed wiekami. Jednak niegdyś były one nie tylko narzędziami służącymi wykonywaniu pracy. W dawnych czasach, oprócz walorów czysto użytkowych, świadczyły o prestiżu. Często przekazywano je sobie z ojca na syna lub z mistrza na ucznia. Były bardzo starannie wykonane, często specjalnie zdobione, a ich posiadanie świadczyło o statusie właściciela.

Funkcje użytkowe narzędzi ciesielskich nie zmieniły się do dnia dzisiejszego.

To, co je odróżnia od historycznych poprzedników, to jedynie lepsza ergonomia i większa wydajność.

Współcześni cieśle wciąż używają w swej pracy narzędzi ręcznych. Do podstawowych przyborów ciesielskich zalicza się:

Ciesielstwo to jedna z najstarszych profesji świata – ostatnio coraz częściej powracająca do łask.

G topór ciesielski – nazywany potocznie ciesakiem. Służy on do obróbki pni drzew w celu otrzymania wydłużonych płaszczyzn. Posiada ostrze zamocowane prostopadle do drzewca, co umożliwia obłupywanie elementu wówczas, gdy powierzchnia obrabiana jest równoległa np. do fundamentu domu; G młotki ciesielskie – dzieli się je ze względu na liczbę i kształt pazurów.

Niektóre z nich są dodatkowo wyposażone w magnes, który w znaczny sposób ułatwia wbijanie gwoździ. Młotki te mogą mieć jeden lub dwa pazury, proste lub zakrzywione.

Młotek z dwoma pazurami to tzw. młotek szewski. Pazury zakrzywione służą głównie podważaniu gwoździ, zaś proste przydają się do demontażu różnorodnych elementów drewnianych, np. podłóg;

1$5=}'=,$

ElektronarzÄ&#x2122;dzia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zasilane prÄ&#x2026;dem sieciowym lub byÄ&#x2021; wyposaĹźone w akumulator. (fot. Bosch)

Bez wiertarki udarowej trudno wyobraziÄ&#x2021; sobie budowÄ&#x2122;. (fot. Bosch)

ElektronarzÄ&#x2122;dzia sÄ&#x2026; przydatne podczas konstruowania wiÄ&#x2122;Ĺşby oraz innych prac ciesielskich. (fot. fotolia)

G dĹ&#x201A;uta ciesielskie â&#x20AC;&#x201C; rÄ&#x2122;czne narzÄ&#x2122;dzia sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do ciÄ&#x2122;Ĺźkich prac ciesielskich. MogÄ&#x2026; posiadaÄ&#x2021; ostrza o róşnych szerokoĹ&#x203A;ciach i solidnÄ&#x2026; rÄ&#x2122;kojeĹ&#x203A;Ä&#x2021; z twardego drewna, np. grabowego. Wersje dĹ&#x201A;ut dwurÄ&#x2122;cznych sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do koĹ&#x201E;cowej obrĂłbki czopĂłw, gniazd i innych elementĂłw poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; ciesielskich; G strugi ciesielskie â&#x20AC;&#x201C; nazywane gwarowo rÄ&#x2122;cznymi heblami. MajÄ&#x2026; stalowe ostrza osadzone w korpusie z drewna lub metalu.

SĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do obrĂłbki drewna na zasadzie jego skrawania. MogÄ&#x2026; zarĂłwno wyrĂłwnywaÄ&#x2021; powierzchniÄ&#x2122; struganÄ&#x2026;, jak i tworzyÄ&#x2021; w niej rowki lub zagĹ&#x201A;Ä&#x2122;bienia. Do wyrĂłwnywania powierzchni sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; takie strugi, jak: zdzierak, rĂłwniak, gĹ&#x201A;adzik, krzywak, kÄ&#x2026;tnik, spajacz, krÄ&#x2122;gadĹ&#x201A;o i spust. Rowki, wrÄ&#x2122;by i wpusty moĹźna natomiast uzyskaÄ&#x2021; za pomocÄ&#x2026;: wpustnika, wypustnika, zasuwnika, pĹ&#x201A;ytnika, wybieraka i wrÄ&#x2122;gownika. Za pomocÄ&#x2026; bardziej specjalistycznych strugĂłw moĹźna rĂłwnieĹź proďŹ lowaÄ&#x2021; powierzchnie lub nadawaÄ&#x2021; im okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; fakturÄ&#x2122;; G piĹ&#x201A;y do drewna â&#x20AC;&#x201C; rÄ&#x2122;czne narzÄ&#x2122;dzia posiadajÄ&#x2026;ce zÄ&#x2026;bkowate ostrze. Ostrze to na ogĂłĹ&#x201A; osadzone jest w ramie lub zaopatrzone w rÄ&#x2122;kojeĹ&#x203A;Ä&#x2021;. PiĹ&#x201A;y sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do ciÄ&#x2122;cia elementĂłw drewnianych wzdĹ&#x201A;uĹź lub poprzecznie w stosunku do ich wĹ&#x201A;Ăłkien. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od zastosowania i budowy rozróşnia siÄ&#x2122; piĹ&#x201A;y ramowe, piĹ&#x201A;y jednouchwytowe oraz piĹ&#x201A;y poprzeczne, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce ciÄ&#x2122;ciu drewna okrÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego i prÄ&#x2122;tĂłw; G narzÄ&#x2122;dzia uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; oprĂłcz podstawowych narzÄ&#x2122;dzi rÄ&#x2122;cznych, cieĹ&#x203A;la pracujÄ&#x2026;cy na budowie posĹ&#x201A;uguje siÄ&#x2122; jeszcze szeregiem innych dodatkowych przyborĂłw. PoĹ&#x203A;rĂłd nich znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tzw. narzÄ&#x2122;dzia traserskie, pomiarowe, kontrolne i inne. NaleĹźÄ&#x2026; do nich m.in. kÄ&#x2026;towniki, kÄ&#x2026;tomierze ciesielskie, piony, sznury do znaczenia linii, klamry ciesielskie, klamry budowlane oraz Ĺ&#x201A;omy.

NARZÄ&#x2DC;DZIA MECHANICZNE W dzisiejszych czasach wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; narzÄ&#x2122;dzi rÄ&#x2122;cznych moĹźna zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; narzÄ&#x2122;dziami napÄ&#x2122;dzanymi elektrycznie, czyli tzw. elektronarzÄ&#x2122;dziami. SÄ&#x2026; one duĹźo wydajniejsze i wymagajÄ&#x2026; uĹźycia mniejszej siĹ&#x201A;y ďŹ zycznej przez osobÄ&#x2122;, ktĂłra je obsĹ&#x201A;uguje. Wprawdzie cieĹ&#x203A;la, jako jeden z nielicznych fachowcĂłw budowlanych wciÄ&#x2026;Ĺź jest zmuszony, w niektĂłrych przypadkach, do uĹźywania narzÄ&#x2122;dzi rÄ&#x2122;cznych, jednak czÄ&#x2122;sto moĹźe sobie uĹ&#x201A;atwiÄ&#x2021; pracÄ&#x2122; i przyspieszyÄ&#x2021; jÄ&#x2026; znacznie.

NiektĂłre z istniejÄ&#x2026;cych elektronarzÄ&#x2122;dzi dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w dwĂłch wersjach, czyli

narzÄ&#x2122;dzia zasilane prÄ&#x2026;dem sieciowym lub narzÄ&#x2122;dzia z akumulatorem. Drugie z wymienionych powyĹźej okazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dla cieĹ&#x203A;li szczegĂłlnie cenne, chociaĹźby przez wzglÄ&#x2026;d na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania ich tam, gdzie nie doprowadzono jeszcze energii elektrycznej.

CieĹ&#x203A;la moĹźe usprawniÄ&#x2021; swojÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; dziÄ&#x2122;ki nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cym elektronarzÄ&#x2122;dziom: G pilarki ciesielskie â&#x20AC;&#x201C; moĹźna nimi ciÄ&#x2026;Ä&#x2021; wzdĹ&#x201A;uĹź krawÄ&#x2122;dzi materiaĹ&#x201A;u lub pod kÄ&#x2026;tem â&#x20AC;&#x201C; do 60°. ElektronarzÄ&#x2122;dzia przydatne w czasie konstruowania wiÄ&#x2122;Ĺşby dachowej oraz podczas innych czynnoĹ&#x203A;ci ciesielskich. SÄ&#x2026; lekkie i bardzo wydajne.

UmoĹźliwiajÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokie i precyzyjne ciÄ&#x2122;cie elementĂłw drewnianych oraz posiadajÄ&#x2026; regulacjÄ&#x2122; obrotĂłw; G frezerki â&#x20AC;&#x201C; urzÄ&#x2026;dzenia do wykonywania zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy na wpusty w drewnie. NadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do pracy zarĂłwno w drewnie miÄ&#x2122;kkim, jak i w jego twardych gatunkach. MajÄ&#x2026; regulacjÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;ci frezowania i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostosowania go do wymaganych wielkoĹ&#x203A;ci wpustĂłw.

NiektĂłre z maszyn sÄ&#x2026; dodatkowo wyposaĹźone w kÄ&#x2026;tomierz, co znacznie oszczÄ&#x2122;dza czas na wymiarowanie i znakowanie wymaganego kÄ&#x2026;ta wpustu; G wiertarki i wiertarko-wkrÄ&#x2122;tarki â&#x20AC;&#x201C; elektronarzÄ&#x2122;dzia, bez ktĂłrych nie funkcjonuje Ĺźadna budowa. PosĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nimi takĹźe i cieĹ&#x203A;le. Wiertarki ciesielskie to maszyny na stojaku wiertarskim, przeznaczone do wiercenia otworĂłw pod pierĹ&#x203A;cienie, kliny i zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza metalowe.

Wiertarko-wkrÄ&#x2122;tarki natomiast sÄ&#x2026; powszechne nie tylko w ciesielstwie dziÄ&#x2122;ki duĹźej wygodzie ich uĹźytkowania.

UrzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; lekkie, niewielkie i wyposaĹźone w akumulator zasilajÄ&#x2026;cy.

WrÄ&#x2122;cz niezastÄ&#x2026;pione we wszelkiego rodzaju pracach montaĹźowych; G mechaniczne strugi ciesielskie â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; przeznaczone do strugania krokwi i belek. Bardzo czÄ&#x2122;sto uĹźywane przez cieĹ&#x203A;li w czasie montaĹźu wiÄ&#x2122;Ĺşby dachowej ze wzglÄ&#x2122;du na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasu i siĹ&#x201A;y roboczej. PosiadajÄ&#x2026; róşne szerokoĹ&#x203A;ci strugania, jak i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ustawienia gruboĹ&#x203A;ci wiĂłrĂłw. Cenione na budowach ze wzglÄ&#x2122;du na lekkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i prostÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122;; G dĹ&#x201A;utownice Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowe â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; wyposaĹźone w silnik o duĹźej mocy, a czasem teĹź â&#x20AC;&#x201C; dodatkowe przystawki.

Usprawnia to i przyspiesza pracÄ&#x2122;.

Za ich pomocÄ&#x2026; moĹźna robiÄ&#x2021; naciÄ&#x2122;cia i rowki w drewnie bez uĹźycia wiÄ&#x2122;kszej siĹ&#x201A;y ďŹ zycznej. 4

PYTANIA KONKURSOWE Jakie funkcje ma wiertarko-wkrętarka udarowa GSB 18 VE-2 Professional? Wymień co najmniej trzy.

Czy wiertarko-wkrętarka udarowa GSB 18 VE-2 Professional ma wbudowaną lampkę?

Ile waży mała szlifierka kątowa GWS 11-125 Professional?

Do ilu śrub jest w stanie wkręcić wiertarka GSR 10,8 Professional na jednym cyklu ładowania akumulatora?

WEŹ UDZIAŁ W KONKURSIE I ZDOBĄDŹ JE. Wystarczy odpowiedzieć na pięć pytań, dotyczących elektronarzędzi Bosch oraz uzasadnić dlaczego to Ty powinieneś wygrać. Oceniana będzie poprawność odpowiedzi oraz oryginalność uzasadnienia.

Aby wziąć udział w konkursie należy wypełnić formularz zgłoszeniowy, dostępny na stronie www.e-dach.pl.

Konkurs trwa od 16 marca do 16 kwietnia 2012 r.

NAGRODY W KONKURSIE Miejsce 1.

KONKURS

Elektronarzędzia – bez nich trudno wyobrazić sobie zarówno drobne domowe naprawy, jak i profesjonalne prace remontowo-budowlane.

Ułatwiają i przyspieszają prace, a coraz nowocześniejsze rozwiązania pozwalają uporać się z każdym zadaniem. Teraz elektronarzędzia marki Bosch są na wyciągnięcie ręki.

GSB 18 VE-2 PROFESSIONAL wiertarka udarowa z dwoma akumulatorami o wartości 1.707 zł brutto.

Akumulatorowa wiertarka udarowa ma wiele zalet i przydatnych funkcji, m.in.: • Ekstremalnie wydajna: 85 Nm do najcięższych zadań związanych z wkręcaniem i wierceniem w drewnie i metalu oraz do wiercenia udarowego w murze do 14 mm.

• Ekstremalnie kompaktowa: bardzo krótka głowica (tylko 228 mm) zapewnia wygodne manewrowanie narzędziem.

• Maksymalna wytrzymałość: dzięki elastycznej obudowie Dura Shield urządzenie zachowuje pełną sprawność nawet po upadku na beton z wysokości 2 metrów.

Jaki jest czas ładowania akumulatora wiertarki GSB 18 VE-2 Professional?

PODPOWIEDZI SZUKAJ NA WWW.BOSCH-PROFESSIONAL.PL

Miejsce 3.

GWS 11-125 PROFESSIONAL

Miejsce 2.

mała szlifierka kątowa o mocy 1100 W o wartości 614 zł brutto GWS 11-125 Professional ma: • Wydajny silnik o mocy 1.100 W co gwarantuje szybkie tempo pracy.

• Wysoką efektywność pracy dzięki długiej żywotności oraz trwałości szczotek węglowych.

• Ergonomiczny kształt i maksymalna kontrola w każdej pozycji.

• System bezpośredniego chłodzenia zapobiega przeciążeniom i gwarantuje długą żywotność.

GSR 10,8 V-LI PROFESSIONAL akumulatorowa wiertarka z dwoma akumulatorami 1,3 Ah o wartości 688 zł brutto Zalety akumulatorowej wiertarki GSR 10,8 V-LI Professional: • Wyjątkowa, najnowocześniejsza technologia litowo-jonowa Bosch Premium wydłuża żywotność nawet o 400 % i gwarantuje maksymalny czas pracy akumulatora.

• System elektronicznej ochrony ogniw ECP (Electronic Cell Protection): chroni akumulator przed przeciążeniem, przegrzaniem i całkowitym rozładowaniem ogniw.

• Innowacyjny system Hyper Charge dzięki któremu po upływie 15 minut akumulator jest naładowany w 70 %, po upływie 30 minut – w 100 %.

Miejsce 4.

L-BOXX 102 102 + zestaw pudełek na akcesoria o wartości 396 zł brutto

Miejsce 5.

TORBA NA NARZĘDZIA o wartości 159 zł brutto

Sponsorem nagród w konkursie jest

szczegóły na

,=2/$&-(

FOLIA, czy sztywne poszycie DACHU Planując budowę domu, zastanawiamy się zwykle nad kształtem dachu i rodzajem pokrycia, jakie zastosujemy.

Mało kto myśli natomiast o podkładzie pod wspomniane pokrycie. Podkład w postaci wstępnego krycia lub jak mawiają inni – poszycia – jest niezbędny, aby dach mógł dobrze i długo wypełniać swoje funkcje i cieszyć właścicieli nienaruszonym stanem.

Paweł Wiśniewski

W

stępne krycie dachu można wykonać na dwa sposoby.

Metodą tradycyjną i znaną od lat jest pełne deskowanie z papą, a sposobem bardziej nowoczesnym i innowacyjnym – rozłożenie folii wstępnego krycia.

Folię wstępnego krycia układa się napisami do góry. (fot. Dorken)

SZTYWNE POSZYCIE DACHU Robi się je z desek lub płyt drewnopochodnych, które następnie pokrywa się tradycyjną papą lub folią. Deskowanie musi być na tyle sztywne i solidne, aby nie uginając się zdołało udźwignąć ciężar własny, pokrycia dachowego, które na nim spocznie i ciężar dekarzy układających owo pokrycie. Sztywne poszycie stanowi element usztywnienia konstrukcji i jest ochroną dla warstw dachu znajdujących się pod nim. Zabezpiecza je bowiem przed zamakaniem i wilgocią.

Na deski sztywnego poszycia wykorzystuje się najczęściej drzewa iglaste (sosnę, świerk, jodłę), rzadziej, chociaż w zgodzie z obowiązującymi normami budowlanymi – topolę. Drewno pochodzące z drzew

iglastych ma dużą zawartość żywicy, co daje gwarancję, że poszycie będzie trwałe i odporne na zmiany pogodowe.

Drewno topoli jest zdecydowanie mniej wytrzymałe. Deski przed położeniem należy zaimpregnować samodzielnie lub kupić takie, które posiadają już warstwę środka konserwującego. Impregnat ma za zadanie chronić drewno przed korozją biologiczną i wzmacniać jego wytrzymałość.

Wymagana grubość materiału na deskowanie, to 24-25 mm, zaś szerokość desek 12-15 cm. Dobrze jest, jeżeli deski mają wpusty i wypusty, gdyż wówczas płaszczyzna poszycia jest sztywna i równa, co ma szczególne znaczenie przy późniejszym układaniu pokryć miękkich, takich jak np. gont bitumiczny. Poszycie deskuje się prostopadle do krokwi dachu, na styk lub zachowując odstępy pomiędzy deskami (2-5 centymetrowe przerwy ułatwiają cyrkulację powietrza pod pokryciem dachu). Łatwiejsze w montażu oraz bardziej trwałe i wytrzymałe od tradycyjnych

Folia wstępnego krycia (membrana dachowa) ułożona pod dachówkami. (fot. Monier)

desek są płyty OSB lub MFP. Dlatego też stosuje się je na sztywne poszycia coraz częściej i chętniej. Konieczne jest jednak, aby były to płyty wodoodporne. Wówczas dłuższe boki płyt układa się prostopadle do krokwi. Aby zapobiec późniejszemu klawiszowaniu, czyli nierównomiernemu odkształcaniu się poszycia, płyty w jednym rzędzie powinny przylegać do siebie na styk. Każdy kolejny rząd płyt należy przesuwać o połowę długości płyty i zostawiać między rzędami przerwy około 5 mm.

FOLIE WSTĘPNEGO KRYCIA – MEMBRANY DACHOWE Jak nietrudno się domyślić, folia nie usztywni konstrukcji dachu, ani nie przeniesie ciężaru materiału pokryciowego. Konieczny jest zatem ruszt.

Jednak nadaje się pod prawie wszystkie rodzaje pokrycia, pełniąc funkcję izolacyjną. Ochrania konstrukcję dachu przed nawiewanym pod pokrycie śniegiem i deszczem oraz zabezpiecza ją przeciwwilgociowo. Jest paroprzepuszczalna, co daje dachowi możliwość tzw. oddychania.

Rozróżnia się: G folie wysokoparoprzepuszczalne – można układać je bezpośrednio na ociepleniu, ponieważ zupełnie nie hamują przepływu pary wodnej. Para nie gromadzi się w warstwie ocieplenia i swobodnie wydostaje na zewnątrz dachu. Dla niewtajemniczonych warto podać, że folia wysokoparoprzepuszczalna swoim wyglądem przypomina papier lub tkaninę; G folie niskoparoprzepuszczalne – nie mogą być stosowane bezpośrednio na warstwę ocieplenia. Należy układać je tak, aby między ociepleniem, a folią powstała szczelina umożliwiająca wydostanie się pary wodnej na zewnątrz. Folie te zawsze są wzmocnione warstwami siatką tworzywową z polipropylenu lub z polietylenu i zatrzymują w swej strukturze parę wodną.

Folie wstępnego krycia nie obciążają konstrukcji dachu. (fot. Monier)

FOLIA KONTRA SZTYWNE POSZYCIE Folie wstępnego krycia są obecne na rynku dopiero od około 20 lat. Ich trwałość nie jest zatem jeszcze do końca sprawdzona, choć w założeniu ma ona wynosić około 50 lat. Przykrycie konstrukcji dachu folią jest jednak zdecydowanie tańsze, aniżeli wykonanie sztywnego poszycia. Dodatkowo, folia nie obciąża konstrukcji dachu, dając jednocześnie szczelność poszycia, którą uzyskuje się po dokładnym sklejeniu na zakład poszczególnych pasów materiału.

Należy jednak pamiętać, że folię można stosować jedynie w przypadku dachów spadzistych o kącie nachylenia nie mniejszym niż 10-20°. Nie nadaje się ona, zatem na dachy płaskie, jak również pod pokrycia takie jak: gonty bitumiczne, blachy płaskie, papy wierzchniego krycia.

Dodatkowo, zastosowanie folii wymaga szczególnej uwagi w czasie robót na dachu. Jest ona materiałem stosunkowo cienkim i słabym, więc nietrudno o jej uszkodzenie. Nie może być również dłużej wystawiona na działanie słońca, ponieważ nie jest odporna na promieniowanie UV. Sztywne poszycie można stosować na dachach również o niewielkim kącie nachylenia połaci. Usztywnia ono konstrukcję dachu, chociaż dodatkowo ją obciąża. Jest trwałe i odporne na ciężary, ale wymaga dodatkowego zabezpieczenia w postaci folii lub papy. Jednocześnie jest starą, sprawdzoną metodą dekarską, niesprawiającą kłopotów montażowych, ale dużo droższą, aniżeli rozłożenie samej folii wstępnego krycia.

Sztywne poszycie nadaje się pod każdy materiał pokryciowy i przykryte papą – może pozostawać bez pokrycia ostatecznego przez dłuższy czas.

Rozpoczynając remont dachu nie trzeba wymieniać całego poszycia, a jedynie jego wierzchnią część, czyli folię lub papę.

KIEDY SAMA FOLIA? Folią wstępnego krycia ekonomicznie jest pokrywać dachy o skomplikowanej budowie i kształcie. Wówczas, znacznie przyspiesza to prace i zmniejsza koszty zużycia materiału. Liczne załamania konstrukcji dachu, obecność okien i lukarn przyczynia się do zwiększenia ilości potrzebnego drewna i do powstawania z niego znacznych odpadów.

KIEDY DESKI LUB PŁYTY? Sztywne poszycie kryte papą jest wymogiem dla dachów o kącie nachylenia mniejszym, niż 10-20° oraz pod gonty bitumiczne i blachy płaskie.

Jest też ekonomiczne w przypadku dachów spadzistych, ale tylko o prostej budowie i kształcie. Wówczas, prace nie są skomplikowane i nie powstaje duży odpad drewna. Jest również bardziej zalecane niż folia wstępnego krycia, dla osób planujących zagospodarowanie poddasza, albo budujących metodą gospodarczą, kiedy położenie właściwego pokrycia, jest odsunięte w czasie. 4

Sztywne poszycie pokryte papą. (fot. Redakcja)

$57<.8 63216252:$1<

Płyta budowlana MFP ®

niezastąpiona do prac dekarskich

MFP NA SZTYWNE POSZYCIE Zanim na więźbie dachowej zostanie ułożone pokrycie, trzeba ją zaizolować i przygotować podłoże pod materiał wykończeniowy. Najbardziej tradycyjnym i skutecznym rozwiązaniem jest przybicie do krokwi dachowych sztywnego poszycia. Dawniej, sztywne poszycie budowano z desek i izolowano je papą bitumiczną. Jednak deski

NIEDOŚCIGNIONE ZALETY PŁYT MFP®: G wysoka wytrzymałość na odkształcenia G duża odporność na wilgoć G jednorodna struktura we wszystkich kierunkach G wyjątkowo gładka, szlifowana powierzchnia G stabilność wymiarowa G szczególnie korzystny stosunek ceny do jakości

w wyniku zmian wilgotności mogą zmieniać swoje wymiary i deformować się. Trudno uzyskać równy podkład pod wiatrodroizolację. Pewnym ratunkiem jest wykorzystanie desek łączonych na pióro i wpust. Są one jednak droższe, a ich układanie zabiera więcej czasu.

Znacznie skuteczniejszym rozwiązaniem jest budowa sztywnego poszycia z wielkoformatowych płyt drewnopochodnych MFP. Już wielu dekarzy doceniło wygodę ich stosowania. Płyty układa się znacznie szybciej, a podczas montażu zużywamy mniej łączników. Ich impregnacja nie jest potrzebna, co również przekłada się na koszt robót i ich tempo.

Powierzchnia poszycia z płyt jest wyjątkowo równa i gładka. Dlatego można na nich układać gonty bitumiczne, oraz blachy płaskie na rąbek stojący. Są to pokrycia, na których widoczne stają się wszelkie nierówności podłoża. Przy

zastosowaniu płyt MFP® nie trzeba się martwić o to, czy efekt wizualny będzie zadowalający. Będzie na pewno.

Płyty MFP® są niezastąpione także pod specjalną wysokoparoprzepuszczalną membraną dachową, dostosowaną do układania na sztywnych poszyciach.

WARTO WIEDZIEĆ!

G Płyty MFP® mogą z zastąpić tradycyjną okładzinę gipsowo-kartonową na poddaszu użytkowym.

G Można z nich zrobić samodzielną podłogę na stropie poddasza nieużytkowego lub strychu.

G Stosowane są do wykonywania suchych podkładów pod podłogi, także w pomieszczeniach narażonych na wilgoć (łazienki, kuchnie).

G Zastąpią deski do budowy szalunków, szczególnie tych o nietypowym kształcie. Łatwo wykonać z nich formy i wzorniki, również krzywoliniowe.

fot. Pfleiderer

Przy projektowaniu i wykonywaniu dachów niezbędne są rozwiązania skuteczne i niezawodne... Proste w stosowaniu płyty MFP®, słynące ze znakomitych parametrów, to produkt idealny do zastosowań dekarskich.

W przeciwieństwie do poszycia z desek, nie musimy się martwić o możliwość uszkodzenia folii. W dodatku płyty MFP®, inaczej niż OSB, są paroprzepuszczalne (Sd = 0,6 m, dla płyty grubości 12 mm), a tylko na takim podłożu membrany mogą spełniać swoje zadania. Płyty MFP® warto stosować również na dachach krytych dachówką lub blachą dachówkopodobną, ponieważ ich zastosowanie usztywnia konstrukcję więźby oraz zwiększa izolacyjność przegrody, a także wycisza pomieszczenia poddasza (zwłaszcza użytkowego).

MFP DO OBUDOWY LUKARN Lukarny pozwalają dobrze doświetlić poddasza użytkowe. Ich ścianki oraz połacie musza być solidnie ocieplone, tak samo jak reszta dachu. Termoizolację

DESKI ODCHODZĄ DO LAMUSA Zobaczmy sami, w czym płyty MFP® przewyższają poczciwe deski: G są szybsze i prostsze w montażu – łatwiej w przybić cztery płyty niż kilkadziesiąt desek; G używając płyt MFP® nie produkujemy zbyt wiele odpadków – płyty można ustawiać w dowolnym kierunku w stosunku do krokwi dachowych, a docięte elementy można wykorzystać; G poszycie będzie sztywniejsze – można zaprojektować dach o większym rozstawie krokwi, a dach i tak będzie solidniejszy; G dach zyska na izolacyjności termicznej – duże płyty i mniej szczelin między nimi zapewniają lepszą termoizolację G na poddaszu będzie ciszej – masywne płyty tłumią hałas lepiej niż deski G zwiększy się odporność ogniowa dachu – płyty są trudnozapalne, a przez to bezpieczne G dach stanie się szczelniejszy – siatka spoin nie jest gęsta, więc i potencjalnych miejsc przecieku jest mniej; G płyty są błędoodporne – w czasie montażu płyt trudno popełnić błędy G dekarze będą bezpieczniejsi – po sztywnych płytach MFP® można stąpać bez najmniejszych obaw; G dach stanie się stabilniejszy – płyty MFP®, wyprodukowane z drobnych wiórów, nie „pracują” – są stabilne wymiarowo G poszycie będzie jednorodne – płyty są produkowane pod ścisłą kontrolą technologiczną G łatwiej będzie wykonywać niektóre prace dekarskie – do sztywnych płyt łatwo zamontować okno dachowe. Mniej kłopotu sprawi również instalacja szczelnej obróbki blacharskiej kominów. Znacznie prościej uzyskać równy okap, krawędź dachu bądź kalenicę.

PŁYTY DREWNOPOCHODNE MFP® DO ZASTOSOWAŃ DEKARSKICH

M

FP® to płyta o wyjątkowej budowie. Produkowana jest z wiórów drzewnych, które w procesie technologicznym ulegają rozproszeniu, zapewniając płycie jednorodną strukturę. Wióry nie są ukierunkowane, tak jak w płytach OSB. Dzięki temu płyty MFP® są odporne na odkształcenia, łatwe jest ich cięcie (krawędzie nie strzępią się), wiercenie otworów i stabilne mocowanie wkrętów, zszywek i gwoździ. Powierzchnia płyt MFP® jest szlifowana, dzięki czemu jest gładka.

Podczas robót dekarskich warto stosować płyty MFP® o wymiarach 250x125 cm lub przy dużych połaciach – 250x505cm i grubości od 12 do 25 mm.

Płyty o krawędziach łączonych na pióro i wpust, co gwarantuje idealnie gładką i stabilną okładzinę. Jest to istotne jeśli dach ma być izolowany folią dachową, wykańczany gontem bitumicznym, lub blachą płaską układaną na rąbek stojący.

umieszcza się więc między belkami konstrukcji nośnej. Równie ważne jest wykończenie ścianek od zewnątrz. Duże płyty MFP® sprawdzą się tu idealnie.

Są mocne, odporne na wilgoć, trwałe i gładkie. W dodatku już na dole można przygotować powtarzalne elementy obudowy wszystkich lukarn. Dekarze doceniają to, zwłaszcza, gdy mają zbudować więcej lukarn na jednym obiekcie. Solidna, sztywna i równa okładzina ścian lukarn znacznie ułatwia ich dalsze wykończenie, nawet tynkiem cienkowarstwowym, układanym na podkładzie z siatką zbrojącą.

Ponadto z płyt MFP® wygodnie wycina się nietypowe kształty, co jest szczególnie pożądane przy budowie wolich oczek.

Gdy wszystkie lukarny będą już gotowe, płyty przydadzą się do ich wykończenia od wewnątrz.

MFP DO WYKAŃCZANIA OKAPU Myli się ten, kto twierdzi, że podczas montażu płyt MFP® pozostaje sporo odpadów, których nie da się później do wykorzystać. To ewidentny nonsens.

Dekarze rozsądnie dysponujący surowcem, wykorzystają wszystko, co zostanie po docinaniu. Z wąskich prostokątnych odcinków płyty łatwo można zrobić deski okapowe. Z mniejszych

kawałków uzyskamy idealny materiał na podbitkę. Nie trzeba więc będzie wydawać pieniędzy na drogie dodatkowe materiały.

ZASADY MONTAŻU PŁYT MFP NA POŁACIACH DACHOWYCH G płyty układamy prostopadle lub równolegle do krokwi i montujemy z przesunięciem rzędów o połowę długości tak, żeby pionowe krawędzie nie wypadały w jednej linii („na mijankę”), G płyty spina się wzajemnie łącznikami stalowymi typu h, G do krokwi i innych elementów konstrukcyjnych przykręca się je wkrętami spax 4x60, śrubami lub mocuje przy gwoźdźmi zwykłymi albo spiralnymi (dł. 60-80 mm), G maksymalna odległość między wkrętami to 15 cm wzdłuż krawędzi i 25 cm w części środkowej płyty, G minimalna odległość wkrętów od krawędzi płyty to 8 mm, a od narożników - 25 mm.

G między płytami musi być pozostawiona szczelina dylatacyjna szerokości od 3 do 6 mm.

www.pfleiderer.pl

,=2/$&-(

fot. Corotop

Tomasz Dąbrowski

MEMBRANY dachowe a ocieplenie

G

dy zaczynamy budować pierwszy dom, wkraczamy na zupełnie nam obcy teren. Pomijając osoby zawodowo związane z branżą lub mające wykształcenie w tej dziedzinie, jesteśmy

poniekąd bezbronni i zdani na łaskę fachowców, którzy przecież wiedzą lepiej.

Wszelka dyskusja z nimi często nie jest możliwa już choćby tylko z tego powodu, że nie mamy pojęcia „o czym majster do

nas rozmawia”. Budownictwo to branża specjalistyczna, która wykształciła swój własny słownik, podobnie jak medyczna, prawnicza, muzyczna i wiele innych. Skoro jednak zdecydowaliśmy się na aktywność

„Połać dachowa musi być prawidłowo wentylowana”. „Wentylację na poddaszu zapewni odpowiednio wykonana szczelina”. „O szczelność dachu, ochronę przed wilgocią i wentylację zadbają membrany dachowe”. Każdy inwestor wciąż słyszy te hasła, ale czy każdy wie, co się pod nimi kryje? na obcym nam terenie, powinniśmy przynajmniej w podstawowym zakresie orientować się, co w trawie piszczy.

W zakresie naszych zainteresowań jest dach i poddasze, których etap budowy, w skali całego przedsięwzięcia, jest bardzo kosztowny i wymaga podejmowania wielu brzemiennych w skutki decyzji.

Decyzje te warto więc podejmować świadomie.

KOMFORT POD DACHEM Budowa elementów konstrukcyjnych wymaga od wykonawcy konkretnej wiedzy i nie ma tu zbyt wiele miejsca na dowolność. Warianty do wyboru pojawiają się później i warto orientować się jakie będą ich konsekwencje. Dla mieszkańca domu najważniejsze będą te, które wpłyną na komfort użytkowania lub jego brak. Pomijając kwestie funkcjonalności, związane z umeblowaniem czy podziałem przestrzeni na poddaszu, najważniejsze i najbardziej irytujące w przypadku popełnienia błędu będą związane z temperaturą i wentylacją. A tu już wiele, wbrew pozorom, zależy od naszych decyzji.

Folię wysokoparoprzepuszczalną można układać bezpośrednio na ocieplenie. (fot. MDM)

TO, CO POD POKRYCIEM Rodzaj pokrycia dachowego (dachówka, blacha, gont, łupek, itd.) to sprawy estetyki, trwałości materiału i jakości wykonania. Nas, z punktu widzenia codziennego użytkowania, interesować powinno bardziej to, co znajduje się pod pokryciem. Standardowe warstwy – przy tradycyjnym ociepleniu międzykrokwiowym – to patrząc od góry: pokrycie, łaty, kontrłaty, folia dachowa, krokwie i znajdujące się między nimi ocieplenie, folia paroszczelna, poszycie z płyt kartonowo-gipsowych. Bardzo często w tym układzie warstw zamiast folii dachowej pojawia się papa układana na poszyciu z desek.

Największy wpływ na komfort mieszkania na poddaszu będzie miała izolacja termiczna, której grubość i efektywność zależą od skuteczności działania wentylacji i sposobu wykonania szczeliny wentylacyjnej – to z kolei zależy m.in. od rodzaju użytej folii dachowej. Na pierwszy rzut oka wydawać się to może bardzo skomplikowane, ale jak się przekonamy – wcale takie nie jest.

Układ warstw na dachu – pokrycie, łaty i kontrłaty, folia dachowa, ocieplenie. (fot. MDM)

PODSTAWOWE POJĘCIA Paroprzepuszczalność – określa się ilością miligramów pary wodnej, jaka w ciągu doby jest w stanie przeniknąć przez 1 m2 folii/membrany. Wartość współczynnika paroprzepuszczalności zależy m.in. od temperatury, w której przeprowadza się jego badanie. Za membrany wysokoparoprzepuszczalne można uważać takie, których paroprzepuszczalność wynosi 1000/2000 g/m2/24h i więcej. Im wyższa paroprzepuszczalność, tym lepiej.

Współczynnik Sd – określa w metrach jak gruba musiałaby być warstwa powietrza, by stawiać taki sam opór parze wodnej jak membrana, np.: współczynnik Sd = 0,02 m odpowiada warstwie powietrza o grubości 2 cm. Współczynnik na tym poziomie oznacza membranę wysokoparoprzepuszczalną.

Stabilizacja przeciw UV – określa jak długo, po ułożeniu na dachu, membrana może być wystawiona na działanie promieniowania UV. Stabilizację określa się w miesiącach.

Gramatura – im wyższa, tym lepiej. Określa się ją w gramach na m2. Wyższa gramatura oznacza membranę grubszą i mocniejszą, bardziej odporną na uszkodzenia podczas układania.

,=2/$&-(

Folia o niskiej paroprzepuszczalności wymaga szczeliny wentylacyjnej z dwóch stron, przez co ogranicza grubość ocieplenie między krokwiami (rys. 1). Zastosowanie folii wysokoparoprzepuszczalnej jest znacznie korzystniejsze (rys. 2). (rys. Redakcja).

Jak widać, wiele elementów zależy tu od siebie wzajemnie i jedna nieprawidłowa decyzja może pociągnąć następne. Gdy wykonawca zapyta nas jaką grubość ma mieć wełna w ociepleniu dachu lub jaką folię dachową kupujemy, powinniśmy znać odpowiedź i wiedzieć dlaczego jest ona taka, a nie inna. Nie zawsze warto też polegać wyłącznie na wiedzy wykonawcy i sprawdzić opinię o produkcie np. w Internecie. Czasem wykonawca może twardo upierać się przy jakimś rozwiązaniu tylko dlatego, że stosuje je od lat i nie zna innych. W tym czasie mogły pojawić się jednak lepsze technologie, z których warto skorzystać.

GRUBOŚĆ OCIEPLENIA Aby dach był ocieplony zgodnie z wymaganiami stawianymi przez krajowe normy wystarczy, żeby między krokwiami znalazło się mniej więcej tyle wełny mineralnej, na ile pozwala wysokość standardowych krokwi, czyli około 16-18 m. Biorąc pod uwagę ceny paliw, którymi ogrzewamy nasze domy, to zdecydowanie za mało. Nie ulega wątpliwości, że w najbliższym czasie

Połać dachowa musi być prawidłowo wentylowana. (fot. Klober)

normy zostaną zaostrzone, gdyż w żaden sposób nie odpowiadają wymaganiom stawianym przez rzeczywistość. Aby mieć pewność, że na poddaszu nie będzie nam za gorąco latem lub za zimno zimą, powinniśmy ocieplić dach minimum 25 cm wełny, choć idealnie byłoby, gdyby było to 30 cm. Wielu wykonawców broni się przed takimi pomysłami, gdyż są przyczyną problemów technicznych.

Do krokwi trzeba mocować specjalne wieszaki, dzięki którym zmieści się wełna o większej grubości. Tu także pojawia się kolejny temat: wentylacja.

WENTYLACJA, OCIEPLENIE, MEMBRANY Część pary wodnej powstającej na poddaszu wnika w ocieplenie, które minimalnie nawet wilgotne – traci właściwości izolacyjne. Takiemu właśnie zjawisku ma zapobiegać wentylacja połaci dachowej. Para wodna przechodzi wówczas przez wełnę mineralną i jest wywiewana szczeliną znajdująca się pod pokryciem. Wloty powietrza znajdują się w szczycie dachu pod dachówkami kalenicowymi oraz w obrębie okapu. Szczeliny mogą być dwie lub jedna, a zależy to od rodzaju użytej folii wstępnego krycia (membrany).

Główne zadania folii (membran) to ochrona więźby przed deszczem na czas ułożenia właściwego pokrycia (maks.

3-4 miesiące) oraz ochrona ocieplenia przed wodą na wypadek uszkodzenia właściwego pokrycia. Rodzaj użytej folii ma wpływ na grubość ocieplenia między krokwiami. Dlaczego? Jedne folie można układać na warstwie wełny i do wentylacji wystarczy im jedna szczelina pod pokryciem, stworzona przez łaty i kontrłaty. Inne folie nie mogą dotykać ocieplenia i między nimi a wełną trzeba wykonać pierwszą szczelinę wentylacyjną (ok. 3 cm), co odbywa się kosztem

U

waga: 1. Jeśli pokrycie układane będzie na pełnym deskowaniu krytym papą, musimy zachować między wełną a deskowaniem szczelinę wentylacyjną, tak samo jak w przypadku zastosowania folii o niskim współczynniku paroprzepuszczalności. Deskowanie uszczelnione papą nie przepuści pary wodnej i wełna może zrobić się mokra.

2. Membranę zawsze układamy nadrukowanymi na niej napisami do góry, odwrotne ułożenie jest niedopuszczalne.

grubości ocieplenia między krokwiami.

Druga szczelina znajduje się nad folią.

Pierwszy rodzaj membran dachowych charakteryzuje się wysoką paroprzepuszczalnością, drugi niską. Gdy folia ma niską paroprzepuszczalność, para nie jest w stanie zbyt szybko przeniknąć przez jej powierzchnię i może zacząć wykraplać się na dolnej warstwie folii i skapywać do ocieplenia. Zapobiegać temu ma pierwsza szczelina wentylacyjna, która oddziela obydwa materiały – izolację termiczną i folię. Gdy folia ma wysoką przepuszczalność pary wodnej takie niebezpieczeństwo nie występuje, niepotrzebna jest szczelina między folią i wełną, a obydwa materiały mogą się dotykać.

Dzięki temu mamy więcej miejsca na ocieplenie, a prace montażowe przebiegają znacznie szybciej i trudniej popełnić błąd podczas układania ocieplenia i membrany.

Wniosek – jeśli poddasze ma być użytkowe i ocieplone, kupujemy folię o wysokim współczynniku paroprzepuszczalności. 4 więcej o ociepleniach

32.5<&,$

DREWNO

Gont i wiĂłr drewniany sÄ&#x2026; wdziÄ&#x2122;cznym materiaĹ&#x201A;em do krycia dachĂłw, moĹźna je uĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; na kaĹźdym dachu spadzistym, nawet o bardzo skomplikowanym ksztaĹ&#x201A;cie.

OÂ Â

ryginalnie prezentujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na dachach tradycyjnych domĂłw i na nich wyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026; najlepiej. StaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; symbolem dobrego smaku, wyraďŹ nowania, a nawet luksusu.

NAJLEPIEJ ZACZÄ&#x201E;Ä&#x2020; OD POCZÄ&#x201E;TKU JuĹź na etapie projektowania inwestor powinien zdecydowaÄ&#x2021;, jaki rodzaj pokrycia mu odpowiada. Projekt moĹźna przecieĹź dopasowaÄ&#x2021; do rodzaju materiaĹ&#x201A;u, nie naraĹźajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; na dodatkowe koszty zwiÄ&#x2026;zane z konstrukcjÄ&#x2026; dachu. Gont i wiĂłr nie wymagajÄ&#x2026; tak mocnej konstrukcji wiÄ&#x2122;Ĺşby dachowej jak w przypadku dachĂłwki. Gont waĹźy ok. 7 kg/m2,

Gont drewniany. (fot. Redakcja)

natomiast wiĂłr jest trochÄ&#x2122; ciÄ&#x2122;Ĺźszy (ze wzglÄ&#x2122;du na liczbÄ&#x2122; warstw) i 1 m2 tego pokrycia waĹźy okoĹ&#x201A;o 20 kg (dla porĂłwnania m2 dachĂłwki waĹźy 40â&#x20AC;&#x201C;65 kg).

Ponadto gont i wiĂłr sÄ&#x2026; materiaĹ&#x201A;ami, ktĂłre idealnie sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na dachach spadzistych. A dziÄ&#x2122;ki duĹźej elastycznoĹ&#x203A;ci (chodzi tu gĹ&#x201A;Ăłwnie o wiĂłr) moĹźna je ukĹ&#x201A;adaÄ&#x2021; na dachach o najbardziej skomplikowanym ksztaĹ&#x201A;cie. JeĹźeli weĹşmiemy pod uwagÄ&#x2122; walory estetyczne, to gont i wiĂłr najlepiej prezentujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na budynkach tradycyjnych, zbudowanych z drewna. DuĹźÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; pokrycia drewnianego jest to, Ĺźe nie wymaga instalowania rynien, poniewaĹź okap wysuwa siÄ&#x2122; na tyle daleko, Ĺźe chroni Ĺ&#x203A;cianÄ&#x2122; przed opadami atmosferycznymi.

Takie pokrycie automatycznie likwiduje wydatki na orynnowanie obiektu. MoĹźna oczywiĹ&#x203A;cie zastosowaÄ&#x2021; orynnowanie, wĂłwczas najlepiej prezentowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; rynny drewniane.

UKĹ ADANIE GONTU W przypadku gontu zalecane nachylenie dachu powinno wynosiÄ&#x2021; co najmniej 38°. WĂłwczas wystarczy ten materiaĹ&#x201A; uĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; w dwĂłch warstwach. Z kolei przy mniejszym nachyleniu poĹ&#x201A;aci, gont zaleca siÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;adaÄ&#x2021; w trzech warstwach. JeĹ&#x203A;li chodzi natomiast

o gĂłrnÄ&#x2026; granicÄ&#x2122; nachylenia dachu, to nie ma tu praktycznie Ĺźadnych ograniczeĹ&#x201E;.

Gont najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej ukĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na ruszcie z Ĺ&#x201A;at i kontrĹ&#x201A;at, przybijajÄ&#x2026;c gwoĹşdziami z pĹ&#x201A;askimi Ĺ&#x201A;ebkami, karbowanymi, ocynkowanymi lub ze stali szlachetnej.

PeĹ&#x201A;ne deskowanie jest niewskazane, gdyĹź nie ma wtedy wentylacji, powietrze nie dostaje siÄ&#x2122; do gontu i powstaje ryzyko gnicia materiaĹ&#x201A;u. JeĹźeli jednak zdecydujemy siÄ&#x2122; na peĹ&#x201A;ne deskowanie, koniecznie naleĹźy pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o szczelinach wentylacyjnych (odstÄ&#x2122;py miÄ&#x2122;dzy warstwami dachu), ktĂłre zapewniÄ&#x2026; prawidĹ&#x201A;owÄ&#x2026; wentylacjÄ&#x2122; i odprowadzenie wilgoci. W kalenicy gont wysuwa siÄ&#x2122; na okoĹ&#x201A;o 8 cm poza jej liniÄ&#x2122;.

Aby pokrycie byĹ&#x201A;o trwalsze, warto je zaimpregnowaÄ&#x2021;. Pokrycie dachu wykonane z dobrego jakoĹ&#x203A;ciowo materiaĹ&#x201A;u i prawidĹ&#x201A;owo zamontowane bÄ&#x2122;dzie trwaĹ&#x201A;e przez wiele lat.

UKĹ ADANIE WIĂ&#x201C;RU Zalecany kÄ&#x2026;t nachylenia dla poĹ&#x201A;aci krytych wiĂłrem wynosi co najmniej 40°.

UkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; go warstwami. Tych warstw jest przewaĹźnie aĹź 8â&#x20AC;&#x201C;9, a w miejscach zaĹ&#x201A;amaĹ&#x201E; dachu jeszcze wiÄ&#x2122;cej. Nad poddaszem nieuĹźytkowym wiĂłr mocuje siÄ&#x2122; do Ĺ&#x201A;at leĹźÄ&#x2026;cych bezpoĹ&#x203A;rednio na

fot. Ahi RooďŹ ng Artur Melanowicz

Marta Balcerowska

NA DACHU krokwiach, nad użytkowym (ocieplanym) potrzebne jest deskowanie pokryte papą. Wiór kładzie się od okapu w górę, metodą „na warkocz”, tzn. każda kolejna warstwa jest nieco przesunięta do góry, dzięki czemu widać warstwę poprzednią.

Warstwy kładzie się pod kątem 30°, kierując je raz w jedną, raz w drugą stronę.

Do konstrukcji nośnej wióry przybija się specjalnymi gwoździami – wiórakami.

Dzięki drzazgom na powierzchni wiórów poszczególne warstwy same zazębiają się ze sobą. Niektórzy wykonawcy wykańczają wiórem wszystkie elementy dachu – wygląda on wówczas bardzo efektownie.

DREWNO NA GONT I WIÓR Na trwałość gontu i wiórów wpływa rodzaj drewna, z którego są wykonane.

Wiórem można wykończyć różne elementy, np. ścianki lukarn. (fot. Redakcja)

Gont produkowany jest głównie z dębu, modrzewia, świerku, jodły, buku i cedru czerwonego. Drewno tych gatunków, ze względu na swoją strukturę, jest szczególnie odporne na uszkodzenia mechaniczne i działanie grzybów. Wiór natomiast wytwarza się z odpornego na szkodniki drewna osikowego, które sprzedaje się w postaci płatów. Co prawda nie jest to drewno najwyższej jakości, jednak na wióry nadaje się najlepiej, gdyż jest wytrzymałe i ma mało sęków.

TRWAŁOŚĆ POKRYCIA Dużą zaletą drewnianych pokryć jest niska cena i spora trwałość. Dach z wiórów wytrzymuje 30 lat, ale zdarzają się też dachy w bardzo dobrym stanie kryte tego rodzaju materiałem przeszło 50 lat temu.

Trwałość pokrycia zależy także od techniki obrabiania materiału. Wyróżnia się gont łupany i cięty. Pierwszy z nich formuje się zgodnie z naturalnym, warstwowym przebiegiem włókien drewna, ma zachowane słoje, więc nie jest narażony na pęknięcia czy wypadanie sęków i tym samym jest trwalszy od gontu ciętego (jego powierzchnia jest gładka).

Pokrycia zarówno z gontu, jak i wióru są wytrzymałe na mróz, skwar słoneczny i bardzo dobrze tłumią hałas.

Ponadto można je zaliczyć do pokryć lekkich. Nie da się jednak ukryć, że ułożenie tego materiału na dachu jest bardzo pracochłonne i dość kosztowne, ale dla końcowego efektu – z pewnością warto. 4

Gont drewniany doskonale się prezentuje na tradycyjnych, drewnianych domach. (fot. Redakcja)

Wiór jest produkowany z drewna osikowego, charakteryzującego się srebrzysto-szarym zabarwieniem. (fot. Redakcja)

więcej o pokryciach dachowych

fot. Braas

32.5<&,$

Kształty dachówek Paweł Wiśniewski

N

aturalnym kolorem dachówki ceramicznej jest kolor czerwono-pomarańczowy, co adekwatnie odzwierciedlają w swych rysunkach nawet małe dzieci. Trudno określić, czy jest to dziełem przypadku, ale dom stworzony na kartonie przez kilkulatka przeważnie posiada dwuspadowy dach, na którym znajduje się pokolorowana na czerwono dachówka.

Dzięki angobowaniu lub glazurowaniu gliny, dachówki mogą przybierać również inne barwy, zgodne z indywidualnymi upodobaniami inwestorów. Wybór istnieje także w kwestii kształtu materiału.

Pokrycie z dachówek układa się na konstrukcji z łat i kontrłat. Dachówki posiadają wyprofilowane noski, co umożliwia ich stabilne mocowanie.

Jedynie elementy skrajne wymagają montażu za pomocą dodatkowych wkrętów.

Pokrycie dachu będzie jednak wyglądało estetycznie tylko wówczas, gdy z należytą dokładnością rozmierzy się układ łat i kontrłat oraz, gdy prace wykonają wykwalifikowani fachowcy.

TYPY DACHÓWEK CERAMICZNYCH Rozróżnia się cztery podstawowe typy dachówek ceramicznych: G dachówki karpiówki, G dachówki esówki, G dachówki mnich-mniszka, G dachówki zakładkowe.

KARPIÓWKA Karpiówka to płaska i wąska dachówka.

Doskonale nadaje się do krycia dachów o bardziej skomplikowanej konstrukcji.

Można za jej pomocą pokryć typ

lukarny, nazywany potocznie wolim okiem, jak również kosze, nie stosując obróbek blacharskich. Najbardziej typowa dachówka karpiówka ma kształt prostokąta o zaokrąglonej krótszej krawędzi. Dostępne są również karpiówki sześciokątne, łukowe, proste, segmentowe, kościelne i gotyckie. Jest uznawana za najbardziej plastyczną dachówkę, poprzez swój kształt i wymiary.

Jej licowa powierzchnia może być gładka, żłobkowana, profilowana, a nawet ręcznie ornamentowana.

Karpiówkę można układać na dwa sposoby. Pierwszy z nich to ułożenie pojedyncze, przypominające wyglądem łuskę karpia (stąd pochodzi nazwa dachówki). Wówczas na każdej łacie leży jeden rząd dachówek, a rzędy układa się z zachowaniem mijania się styków. Druga metoda polega na układaniu dachówki w tzw. koronkę, czyli podwójnie. Pierwszy rząd zaczepia się o łatę, natomiast drugi – krawędź pierwszego.

ESÓWKA, CZYLI HOLENDERKA Dachówka ceniona najbardziej podczas zmiany starych pokryć, choć stosowana również powszechnie na nowych dachach.

Jest stosunkowo łatwa w montażu poprzez technologię H-kaset – wykorzystywaną w czasie jej produkcji. Specjalne zaczepy pozwalają układać dachówki w poziomych pasach, bez konieczności ich docinania. Esówka należy do dachówek przesuwnych. Tolerancja rozstawu łat wynosi od 2 do 4 cm, w zależności od wybranego producenta dachówki.

W przypadku zmiany starego pokrycia nie ma konieczności przebijania starych łat, co znacznie skraca czas remontu i obniża koszty inwestycji.

Esówka ma charakterystyczny kształt przekroju poprzecznego, przypominający literę S. Kształt ten zapewnia całkowitą szczelność pokrycia, przy jednoczesnym prawidłowym odprowadzaniu wody

z dachu.

Dzięki niemu możliwa jest również zmienna długość krycia połaci.

MNICH-MNISZKA Długie dachówki o korytkowym, zwężającym się kształcie. Wówczas pokrycie składa się z dwóch rodzajów dachówek, czyli mnichów i mniszek. Te dwojakie dachówki uznaje się za najszlachetniejsze pokrycie ceramiczne i często stosuje do renowacji dachów o wartości zabytkowej.

Wykonany z nich dach jest pokryciem samowentylującym i nie wymaga pozostawiania szczeliny wentylacyjnej.

Należy jednak zaznaczyć, że przez wzgląd na pracochłonną robociznę i duże zużycie materiału – mnich-mniszka jest jednocześnie pokryciem najdroższym.

Dachówki mocowane są do łat za pomocą klamer i drutu. Elementem ułatwiającym montaż są wyprofilowane zakładki znajdujące się na krawędziach dachówek.

DACHÓWKI ZAKŁADKOWE Najbardziej popularna dachówka zakładkowa, to marsylka. Posiada ona dwa charakterystyczne wyżłobienia.

Inną formą licowej części dachówki może też być fala. Zakładkowymi mogą być dachówki przypominające wyglądem esówki lub mnicha-mniszkę, jak i dachówki przesuwne. Jest to obecnie najpopularniejsze pokrycie ceramiczne dachów. Boczne i górne krawędzie tego

Mimo że dachówki były znane od tysiącleci, to pierwszą maszynę do ich produkcji skonstruowano dopiero w drugiej połowie XIX wieku w Niemczech. Do dzisiaj dachówki ceramiczne są jednym z najbardziej estetycznych i cenionych materiałów pokryciowych dachu. Kryje się nimi dachy świątyń i pałaców oraz domów jednorodzinnych. W przypadku tych ostatnich – świadczą o prestiżu i statusie. typu dachówek są wyprofilowane w zakładki (często sporych rozmiarów).

Spody tych dachówek również są specjalnie ukształtowane.

Owe wyprofilowania tworzą zamki, ułatwiające dopasowywanie dachówek w trakcie ich układania, co poprawia znacznie szczelność pokrycia.

NA JAKIE DACHY TRADYCYJNE DACHÓWKI? Uwielbienie określonego wzoru, czy koloru dachówki nie zawsze może być elementem decydującym o jej wyborze i zastosowaniu na konkretnym rodzaju dachu. Oprócz względów estetycznych należy wziąć pod uwagę: G stopień skomplikowania konstrukcji dachu, G kąt nachylenia połaci, G usytuowanie budynku, G warunki klimatyczne, jakie panują w danym regionie.

Na dachy o skomplikowanym kształcie, gdzie występują liczne załamania, nadają się dachówki o małym formacie. Wówczas odpad materiału jest najmniejszy.

Większymi formatami dachówek pokrywa się raczej dachy proste – jedno- lub dwuspadowe. Dachy o małym kącie nachylenia wymagają zastosowania dachówki z wyraźną, wysoką falą, aby zapewnić prawidłowy spływ wody z dachu. Dodatkowo, w przypadku usytuowania domu w pobliżu lasu, warto pomyśleć o zastosowaniu dachówek angobowanych lub najlepiej glazurowanych. Pozwoli to ograniczyć porastanie dachu mchem i konieczność czyszczenia go co pewien czas.

DACHÓWKA CZY BLACHODACHÓWKA? Na dachy proste, o dużej powierzchni wprost idealnie nadaje się blachodachówka. Co więcej – obecnie mogą zastosować ją również inwestorzy, którzy w sposób szczególny upodobali sobie określony typ dachówki tradycyjnej.

W blachodachówkach wytłacza się wzory, które świetnie imitują naturalne wzornictwo dachówek ceramicznych.

Najpopularniejsze są blachodachówki przypominające wyglądem dachówki zakładkowe. Podobnym uznaniem cieszy się materiał podobny do tradycyjnych karpiówek i esówek.

Blachodachówki imitujące dachówki ceramiczne dostępne są na rynku w kilkunastu kolorach, jednak na indywidualne zamówienie – możne je uzyskać w dowolnej tonacji barw. Pomimo tego, największym uznaniem cieszą się kolory neutralne, kojarzące się z typowym dachem i dobrze akceptowane przez otoczenie. Należą do nich odcienie brązu, rudości, czerwienie, szarości, zielenie, granaty oraz zawsze doceniana czerń.

Biorąc pod uwagę to, że blachodachówka jest łatwa w montażu i relatywnie kosztuje dużo mniej od dachówki – cieszy się ona ciągle rosnącym zainteresowaniem właścicieli nowo powstających domów. 4

Różne kształty i rodzaje wykończenia karpiówki. (fot. Redakcja)

Dachówka karpiówka ułożona w tzw. koronkę. (fot. Redakcja)

Dachówki mnich-mniszka równie dobrze wyglądają na budynkach zabytkowych, co nowbudowanych (fot. fotolia)

Dzięki angobowaniu i glazurowaniu można uzyskać różne kolory dachówek. (fot. Redakcja)

$=%(67

Koszt usunięcia azbestu

Azbest na domu zastąpiono dachówką. (fot. Monier)

Jarosław Leszczyński

T

Azbest przed laty był popularnym materiałem budowlanym. Jednak, jak się okazało, może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Azbest do dziś znajduje się na wielu polskich domach. Tymczasem od 1998 roku obowiązuje całkowity zakaz jego produkcji i stosowania. Zaś do roku 2032, zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej – musi on być usunięty i zutylizowany z miejsc, w których nadal występuje.

rzydziestoletni „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” został przyjęty przez rząd w 2002 roku. W programie tym określono zadania i wskazano odpowiedzialnych za realizację przedsięwzięcia. Ponieważ program jasno precyzuje, że obowiązek usunięcia szkodliwych materiałów spoczywa na właścicielach domów, to ustawodawca przewiduje także wsparcie pomocowe dla właścicieli budynków jednorodzinnych. W zakresie owego wsparcia pozostawiono jednak dowolność, a bezpośrednią odpowiedzialnością za jego udzielenie obarczono gminy. Dlatego też, dziesięć lat od wprowadzenia programu, mamy sytuację taką, że w jednej gminie można uzyskać niemal całościowy zwrot kosztów związanych z usunięciem i utylizacją azbestu, a inne urzędy – zachowują stanowisko, jakby problem nie był ich sprawą.

www.forumbudowlane.pl

Usuwanie azbestu

Dom przed usunięciem abestu. (fot. Monier)

PO POMOC DO GMINY Niestety, przeważająca część właścicieli domów pokrytych kłopotliwym eternitem zupełnie nie ma świadomości o istnieniu rządowego programu. Częstą praktyką jest również zdejmowanie szkodliwego dla zdrowia materiału z powodów czysto technicznych. Niska świadomość społeczna w powyższym zakresie występuje przeważnie na terenach wiejskich lub w gospodarstwach o stosunkowo niskiej stopie życia.

W sytuacjach, gdy brak jest środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych – mało kto zastanawia się nad szkodliwością azbestu dla swojego zdrowia, a już tym bardziej nad jego negatywnym wpływem na środowisko naturalne. Dach podlega w takich przypadkach wymianie jedynie dlatego, że przecieka i nie nadaje się do dalszego użytkowania. Co najgorsze – właściciele biorą się za zdejmowanie starego pokrycia samodzielnie, gdyż najważniejsza jest dla nich oszczędność pieniędzy.

Tymczasem podstawowym zadaniem gmin jest edukacja ludności i inwentaryzowanie obiektów posiadających wyroby azbestowe. Dokładne zestawienie takich obiektów powinno być przekazywane do władz województwa. Właściciele domów jednorodzinnych powinni sami zgłaszać do gmin fakt, że na dachu lub ścianach ich budynku znajduje się azbest. Pomimo że nie są do powyższego zobowiązani obligatoryjnie, to umożliwiają w ten sposób władzom gminy pozyskanie środków na dopłaty dla samych siebie. Niektóre z gmin inwentaryzację przeprowadzają

samodzielnie, wynajmując do tego celu uprawnione firmy, które ustalają miejsca występowania azbestu i określają w jakim stanie technicznym on się znajduje.

Urząd gminy powinien poinformować swoich mieszkańców o : G przepisach regulujących postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest, G dokumentacji, którą należy złożyć, aby wywiązać się z obowiązku inwentaryzacyjnego, G procedurach usuwania, przewożenia, zabezpieczenia i składowania materiałów niebezpiecznych, do jakich należy azbest, G firmach uprawnionych do powyższych czynności na terenie danej gminy, G środkach na dofinansowanie usuwania eternitu z prywatnych budynków, G najbliższych składowiskach materiałów niebezpiecznych, na które można wywozić azbest.

JEŚLI NIE GMINA, TO POWIAT Małe jednostki samorządowe nie zawsze wywiązują się z powierzonych im zadań w sposób należyty. Jeśli chodzi o azbest – dodatkowo, nikt nie nakłada na nich obowiązku finansowania jego usunięcia i utylizacji z budynków prywatnych.

Zatem to, czy otrzymamy jakąkolwiek formę pomocy zależy od staranności urzędników w ubieganiu się o środki oraz ich dobrą wolą.

Aby sprawdzić, czy takowe środki gmina pozyskała i jak powinna je rozdzielać, warto udać się do starostwa powiatowego.

To właśnie tutaj tworzone są plany usuwania azbestu z danego terenu i tutaj zapadają decyzje, na ile lat rozłożony jest program. Także do zadań starosty należy wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności firmom uprawnionym do usuwania azbestu. W powiecie dowiemy się także, czy mieszkamy na terenie zagrożonym pyłem azbestowym i w jakim stopniu występuje powyższe zagrożenie.

Usuwaniem azbestu zajmują się koncesjonowane firmy. (fot. Monier)

G Shrek: Demontaż pokryć cementowo-azbestowych jest ściśle regulowany przepisami prawnymi. Zawarte są one w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 14 sierpnia 1998 roku - Dz. U. Nr 138, poz. 895 - w sprawie wytwarzania odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Rozporządzenie mówi dokładnie w jaki sposób powinno się usuwać i neutralizować eternit. Owa procedura jest na tyle skomplikowana, że mogą się tej czynności podjąć jedynie wyspecjalizowane, koncesjonowane firmy.

Samodzielnie lepiej się za to nie brać. Wykaz odpowiednich firm można znaleźć w lokalnym wydziale ochrony środowiska. Zanim ekipa przyjedzie po eternit trzeba załatwić kilka spraw papierkowych. Zamiar usunięcia płyt cementowo-azbestowych należy zgłosić w terenowym organie nadzoru budowlanego. Do zgłoszenia musi być dołączony akt własności gruntu lub inny dokument uprawniający do dysponowania terenem, na którym będą przeprowadzane prace renowacyjne. Często formalność tę załatwia firma. Zgłoszenie musi znaleźć się w odpowiednim urzędzie na trzydzieści dni przed rozpoczęciem robót. Trzeba w nim wyszczególnić zakres prac rozbiórkowych, sposób ich przeprowadzenia oraz podać przewidywaną ilość odpadów. Należy także wymienić firmę, która rozbierze pokrycie z podaniem numeru koncesji, na mocy której może ona prowadzić taką działalność.

G Rudy: Listę koncesjonowanych firm zajmujących się usuwaniem pokryć dachowych lub elewacyjnych zawierających azbest znajdziemy w wydziale ochrony środowiska danej gminy lub powiatu. Tam też otrzymamy formularz, który po wypełnieniu powinniśmy załączyć do formularza o zgłoszeniu robót budowlanych i obydwa złożyć w biurze inspektora nadzoru budowlanego oraz inspektora pracy. Jednym z podstawowych powodów, dla których usunięcie starego pokrycia odkładamy na później są pieniądze. Jeśli weźmiemy pod uwagę to, że większość budynków krytych tym materiałem znajduje się na wsiach, staje się jasne, że problemu z azbestem nie pozbędziemy się zbyt szybko. Choć do roku 2032 jeszcze daleko, warto spróbować poszukać środków finansowych w gminnym wydziale ochrony środowiska.

Mimo że finansowanie demontażu pokryć zawierających azbest, nie jest obowiązkiem gminy czy powiatu, w wielu przypadkach otrzymanie refundacji na pewno będzie możliwe. Warunkiem jest jednak przedstawienie dokumentu, potwierdzającego usunięcie materiałów w sposób zgodny z prawem i przez koncesjonowaną firmę. Dokument taki otrzymamy od zatrudnionego przez nas wykonawcy. Jeśli ten sposób pozyskania funduszy na modernizację budynku zawiedzie, można starać się o preferencyjny kredyt w Banku Ochrony Środowiska.

Kilku zrzeszonych właścicieli budynków, którzy mają dachy pokryte eternitem, ma szansę otrzymać dotację z jednego z funduszy programowych dotyczących rozwoju regionalnego. Złożenie całego pakietu wniosków w takiej sprawie jest konieczne ze względu na wysoką minimalną kwotę, jaka może być przeznaczona na taki cel. miłego dnia G agame: Buduje sobie domek i obok mam taką śliczna szopkę - do odnowy, ale śliczna tylko kryta azbestem.

Moja ekipa wytłumaczyła mi, co z azbestem jest nie tak i teraz mam śliczną zieloną dachówkę a nie azbest - szkoda, ze sama na to nie wpadłam G remroof: Witam. Temat usuwania azbestu jest mi znany. Co do kosztów są zależne od kilku czynników: od powierzchni jaka jest do zdjęcia oraz od dostępności do budynku, czy są dodatkowe zezwolenia np. na zajęcie chodnika, to wszystko wpływa na cenę, czy jest daleko do składowiska materiałów zawierających azbest.

G sandi34: Są firmy, które się takimi rzeczami zajmują.

Niedawno powstał taki portal ekobrokers.pl. skupia różnych odbiorców takich rzeczy, tak więc nie trzeba się potem martwić co z tym zrobić itd.

$=%(67 Ponadto złożymy wszelkie skargi i odwołamy się od decyzji urzędników gminnych, którzy pomimo istnienia środków na usuwanie azbestu – nie udzielili nam finansowego wsparcia.

Warto wiedzieć, że w przypadku niektórych polskich gmin owo wsparcie może wynosić nawet 100% poniesionych kosztów usuwania i utylizacji azbestu.

W niektórych jest to 80%, w innych 50% lub chociażby 20%. Wysokość możliwej do uzyskania dopłaty może w tym przypadku świadczyć o zaradności urzędników i dbałości o wspólne lokalne dobro. Gminy, które nie mają swoim mieszkańcom do zaoferowania żadnych pieniędzy – nie wypadają najlepiej wobec tych jednostek terytorialnych, które usunięcie azbestu pokrywają w całości.

GDZIE JESZCZE MOŻNA UZYSKAĆ DOPŁATĘ?

Organy terytorialne posiadające środki na usuwanie i utylizację azbestu na swoich terenach powinny poinformować o tym mieszkańców i udostępnić formularze odpowiednich wniosków, które trzeba złożyć, by otrzymać dotację. W przeważającej mierze tak właśnie się dzieje.

Wówczas, konieczne jest przedstawienie kosztów związanych ze zdjęciem i wywózką eternitu oraz udokumentowanie przeprowadzenia prac zgodnie z prawem. W przypadku niektórych uprawnionych firm – istnieje możliwość umówienia się na zapłatę po uzyskaniu dotacji.

Jednak, kiedy we wspominanych powyżej urzędach pieniędzy nie ma – można próbować je uzyskać ze środków Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacji i Modernizacji Sektora Żywnościowego oraz Rozwoju Wsi. Pomoc można dostać w ramach działań inwestycyjnych służących modernizacji budynków i obiektów przeznaczonych do produkcji rolnej.

Koncesjonowane firmy nie tylko usuwają azbest, ale też zapewniają odpowiedni transport i przewóz na miejsce składowania materiałów niebezpiecznych. (fot. Monier)

Innym rozwiązaniem jest wystąpienie o dotację ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w ramach działań zmierzających do uatrakcyjnienia regionu, poprzez modernizację bazy turystycznej.

Z obydwu programów o środki mogą się ubiegać również gminy i to właśnie one mają największe szanse na ich pozyskanie.

W przypadku prywatnych osób warto zebrać się w większą grupę, gdyż działania zorganizowane mają więcej szans na otrzymanie dotacji aniżeli indywidualny właściciel domu pokrytego azbestem.

Wiąże się to z wysoką kwotą minimalną, jaką można przeznaczyć na ten cel.

Trzeba jednak zaznaczyć, że bezpośrednie otrzymanie pieniędzy rządowych wiąże się z długim czasem oczekiwania na rozpatrzenie wniosku i ewentualną ich transzą.

Istnieje jeszcze możliwość ubiegania się o kredyt ekologiczny w Banku Ochrony Środowiska lub pokrycie kosztów usunięcia azbestu z własnej kieszeni.

ILE TO KOSZTUJE? Usunięcie metra kwadratowego eternitu przez firmę posiadającą uprawnienia to koszt kilkudziesięciu złotych.

Dokładne ceny zależą od stanu materiału szkodliwego, stopnia skomplikowania konstrukcji dachu, regionalnych kosztów robocizny i odległości do najbliższego miejsca składowania azbestu.

Trzeba pamiętać o tym, że azbest może znajdować się nie tylko w pokryciu dachu.

Często występuje on również w elewacjach domów, a w budynkach wysokich – bywa materiałem, z którego wykonano kanały zsypowe. Miejsca, w których w budynku znajduje się azbest, lokalizuje wynajęta

Osoby usuwające azbest powinny nosić odzież ochronną. (fot. Monier)

Usuwanie azbestu musi się odbywać z zachwoaniem zasad bezpieczeństwa. (fot. Monier)

firma. Taka ekipa ocenia także stan techniczny wyrobów zawierających azbest. Zajmuje się ich demontażem, zabezpiecza, oznacza właściwie do transportu i przewozi w miejsce składowania materiałów niebezpiecznych.

Firma usuwająca azbest ma też obowiązek wystawić nam zaświadczenie o zeskładowaniu azbestu zgodnie z przepisami prawa.

GDZIE ZNALEŹĆ UPRAWNIONĄ FIRMĘ?

Podobnie, jak w każdej innej dziedzinie, na rynku usług prosperują firmy posiadające uprawnienia i urzędnicze zezwolenie na działalność w danym obszarze, jak i takie, które azbest usuwają nielegalnie.

Wykaz firm działających w obszarze powiatu w sposób zgodny z prawem powinien znajdować się w każdym urzędzie gminy lub starostwie powiatowym. Jeżeli wykazu takiego nie ma i firmy poszukujemy na własną rękę – sami możemy sprawdzić jej wiarygodność. Wystarczy poprosić kierownika ekipy o przedstawienie posiadanych uprawnień oraz zezwolenia na prowadzenie takiej działalności wydanego przez starostę.

Pamiętajmy, że raport Państwowej Inspekcji Pracy donosi, iż wielu pracowników pracuje przy groźnym dla zdrowia azbeście bez żadnych zabezpieczeń.

Narażają oni w ten sposób własne zdrowie i życie, ale często dochodzi również do nadużyć narażających na uszczerbek zdrowie osób postronnych.

To pył z usuwanego azbestu jest najgroźniejszy.4

fot. Velux

DROGA

przez dach

Monika Jabłońska

T

ymczasem aby kominiarz mógł bezpiecznie i wygodnie wykonywać swoją pracę potrzebuje dojścia do komina. Często, w czasie krycia dachu, przeoczamy zaplanowanie wyłazu, ław oraz stopni kominiarskich. Dopiero po kilku latach, gdy okazuje się, że komin jest niedrożny i wezwany fachowiec nie może się do niego dostać – uświadamiamy sobie wagę popełnionego błędu.

WYŁAZY DACHOWE Są to elementy dachu, przewidziane przez architekta już na etapie projektu.

Ich główną rolą jest umożliwienie bezpiecznego wyjścia na dach w celu nie tylko dostania się do komina, ale także przeprowadzenia prac związanych z konserwacją lub naprawą pokrycia dachowego lub chociażby montażem anteny telewizyjnej.

Wielu z nas myli wyłazy dachowe z oknami dachowymi. Jest to błąd, ponieważ wyłaz różni się znacznie wyglądem i właściwościami izolacyjnymi od typowego okna dachowego. Otwiera

$.&(625,$ '$&+2:(

Fakt, że dom musi mieć komin jest niepodważalny, chyba że mowa jest o budynku pasywnym.

Jednak, o ile nikt nie ma wątpliwości w kwestii budowy komina, czy jego sytuowania na dachu – o tyle wielu z nas zapomina lub bagatelizuje montaż akcesoriów kominiarskich. się go na prawą lub lewą stronę, a niektóre modele – do góry. Wyłaz dachowy powinien być usytuowany jak najbliżej komina. Często ten element dachu umiejscawia się tuż za kominem. Wówczas, osłonięty przez komin, staje się mało widoczny.

W przypadku poddaszy użytkowych bardzo często zamontowanie wyłazu w określonym miejscu jest niepożądane ze względów estetycznych. Jednak przesunięcie tego elementu nie jest problemem, gdyż drogę od niego do komina można stworzyć za pomocą ław i stopni kominiarskich.

$.&(625,$ '$&+2:( Wyłazy dachowe produkuje się dwóch podstawowych wersjach, biorąc pod uwagę charakter i przeznaczenie poddasza domu: G wyłazy do poddaszy nieużytkowych – składają się z ramy oraz skrzydła wyposażonego w szybę. Rama ta, przeważnie wykonana jest z poliuretanu, zaś szyba najczęściej bywa pojedyncza lub zespolona, ale zwykle charakteryzuje się niską izolacyjnością termiczną. Wyłazy te są stosunkowo tanie, ale nie nadają się do pomieszczeń ogrzewanych. Często występują jako uchylne, co umożliwia przewietrzenie powierzchni pod dachem; G wyłazy do poddaszy użytkowych – są zbudowane podobnie, jak omówione powyżej. Łączą w sobie jednak zalety okna dachowego w połączeniu z koniecznym wyłazem dachowym. Doświetlają pomieszczenie i odznaczają się wysoką izolacyjnością termiczną. Podczas ich produkcji stosuje się wyłącznie termoizolacyjne szyby zespolone. Z kolei do połączenia ram z pokryciem dachu należy zastosować specjalne kołnierze uszczelniające. Okna wyłazowe termoizolacyjne można łączyć w grupy poziome, jak również zespalać z oknami obrotowymi i uchylno-obrotowymi.

AKCESORIA KOMUNIKACYJNE Najlepszym rozwiązaniem jest montowanie ich już na etapie krycia dachu.

Wówczas montaż ław kominiarskich, czy stopni umożliwiających dojście do komina jest dużo łatwiejszy. Jeśli jednak elementy te zostały z jakichś powodów pominięte, istnieje możliwość zamontowania ich na dachu całkowicie pokrytym.

Powinny one znaleźć się na wszystkich dachach ze spadkiem większym niż 25%, jak również na dachach pokrytych materiałami łamliwymi. Ich zadaniem jest Ława kominiarska. (fot. Redakcja)

Dachówka pod stopień kominiarski. (fot. Braas)

Stopień kominiarski i wyłaz dachowy. (fot. Euronit)

umożliwienie kominiarzowi bezpiecznego dostania się do komina, jak najkrótszą drogą, prowadzącą od wyłazu lub okna połaciowego.

Można je zamontować na dachach pokrytych zarówno dachówką lub blachą, jak i gontem bitumicznym. Technologie montażu omawianych elementów są bardzo różne, jednak w przypadku dachów już ukończonych – trzeba być przygotowanym na konieczność zdjęcia części pokrycia.

wcześniejsze położenie łat podpórkowych – zamocowanych przynajmniej do dwóch sąsiednich krokwi. Właśnie do tych łat montuje się dachówki wsporcze i dopiero do nich – stopnie kominiarskie lub wsporniki do ław. Możliwe jest też użycie metalowych wsporników, które zastąpią dachówki wsporcze; G blachodachówek lub bitumicznych płyt falistych – elementy służące komunikacji na dachu mocuje się za pomocą metalowych wsporników. Należy przewiercić się przez blachę i wsporniki przykręcić do łat. Miejsca przejść przez blachę trzeba uszczelnić i zabieg ten powtarzać, co kilka lat; G blach płaskich – stosuje się zaciski na rąbku. Za ich pomocą montuje się ławy i stopnie bez konieczności przebijania blachy; G gontów bitumicznych – wsporniki służące montażowi ław i stopni przykręca się do sztywnego poszycia, które w przypadku tego materiału pokryciowego zawsze jest konieczne.

ŁAWY I STOPNIE KOMINIARSKIE Charakteryzują się ażurową powierzchnią, co zapobiega ich oblodzeniu, gromadzeniu się na nich śniegu i w ostateczności – eliminuje możliwość poślizgnięcia się. Produkowane są ze stali ocynkowanej lub z dobrego gatunku aluminium. Mocuje się je za pomocą elementów wsporczych. Ławy powinny znaleźć się jak najbliżej komina, aby w czasie pracy można było na nich wygodnie stanąć. Stopnie natomiast sytuuje się w taki sposób, aby utworzyć drabinę. Rozmieszcza się je w odległości odpowiadającej długości średniego kroku. Jednakże podczas wymierzania odległości należy również uwzględnić kąt nachylenia dachu. W przypadku nachylenia większego niż 30° – stopnie kominiarskie umieszcza się w każdym rzędzie dachówek. Jeżeli nachylenie połaci jest mniejsze niż 30° – wystarczy stworzyć drogę komunikacyjną montując stopnie w co drugim rzędzie dachówek.

Stopni i ław kominiarskich nie mocuje się do pokrycia dachu. Muszą one zostać zamontowane do łat lub sztywnego poszycia, znajdującego się pod materiałem pokryciowym. Dlatego właśnie montaż omawianych elementów na dachu, który został wcześniej pokryty, jest nieco kłopotliwy i wiąże się z koniecznością miejscowego zdjęcia dachówek, blachy lub gontu. Mocowanie przebiega w zależności od rodzaju pokrycia. Odpowiednio w przypadku: G dachówek cementowych lub ceramicznych – ławy i stopnie kominiarskie mocuje się za pomocą dachówek wsporczych. Na ich powierzchni znajduje się wyprofilowana nakładka z betonu lub aluminium. Jednak, aby móc zastosować takie dachówki, konieczne jest

UWAGA! Wyboru akcesoriów komunikacyjnych nie należy dokonywać samodzielnie.

Warto zapytać o nie producenta materiału pokryciowego lub poprosić o poradę zaufanego dekarza. Większość producentów pokryć dachowych oferuje kompletne systemy umożliwiające znacznie łatwiejsze zamontowanie ław i stopni kominiarskich. Takie systemy dają też większą gwarancję na solidność montażu i zwiększają bezpieczeństwo osób poruszających się po połaci dachu. 4

Dojście do komina. (fot. Braas)

Nowoczesne rozwiązania

$57<.8 63216252:$1<

w ofercie GALECO Galeco to bogata oferta innowacyjnych rozwiązań w zakresie systemów rynnowych i dekoracyjnych wykończeń okapów.

O

becnie Galeco oferuje trzy unikalne systemy odprowadzania wody deszczowej (Galeco STAL, Galeco PVC, Galeco LUXOCYNK), każdy z odznacza się szeroką gamą wspólnych bądź różnych zalet, korzystnych dla każdego inwestora.

GALECO STAL Galeco STAL to system wykonany z najlepszej jakości stali powlekanej, zabezpieczony czterema warstwami ochronnymi: cynkiem, warstwą pasywacyjną, podkładem oraz powłoką organiczną.

Dostępny jest w szerokiej gamie kolorów: miedzianym, czekoladowym brązie, ciemnobrązowym, ceglastym, ciemnoczerwonym, grafitowym, ciemnoczerwonym, białym i czarnym. Charakterystyczny dla Galeco kształt rynny, z wywinięciem do wewnątrz, stanowi znak rozpoznawczy produktu, ponadto rynna Galeco STAL posiada głęboki profil tzw. kontynentalny, dlatego też jej wydajność w odprowadzaniu deszczówki jest wyższa od konkurencyjnych systemów o tzw. profilu skandynawskim. Nowoczesne, szerokie łączniki klamrowe o zwiększonej powierzchni uszczelniania, gwarantują stabilność systemu. Narożniki klamrowe łączą sprawdzony system uszczelkowy z nowatorskim rozwiązaniem klamrowym, nie wymagają stosowania łączników zaraz przy nich, co minimalizuje liczbę elementów, a tym samym zmniejsza koszt systemu. W 2010 roku, Galeco wprowadziło, pierwszy na rynku, narożnik regulowany, pozwalający wykonawcy od ręki uzyskać pożądany kąt montażu. Wcześniej, czas oczekiwania na zamówiony u producenta narożnik nietypowy, sięgał nawet kilku tygodni. Obecnie rynna montowana jest bezpośrednio do narożnika w sposób prosty i szybki.

Poza tym, systemy ze stali powlekanej to przede wszystkim bardzo wysoka wytrzymałość mechaniczna, przydatna zwłaszcza przy osuwającym się z dachu śniegu oraz nawisom z lodu. Odporność na uszkodzenia mechaniczne i warunki atmosferyczne sprawia, że systemy stalowe można nazwać wręcz „długowiecznymi”.

Trwałość systemu poparta jest 35 letnią gwarancją producencką.

GALECO PVC Uszczelkowy system PVC to produkt możliwy do samodzielnego montażu.

Najsilniejszą stroną tych produktów jest 100% odporność na korozję. Słabymi stronami systemów PVC jest relatywnie niższa trwałość koloru oraz niższa niż w stali wytrzymałość mechaniczna. Jednak produkty najnowszej generacji minimalizują te słabości. W 2008 r. system Galeco PVC został wzbogacony o nową jakość orynnowania, zamkniętą w nowoczesnej technologii wykonania – KOEKSTRUZJI. Systemy PVC wykonane w tej technologii składają się z dwóch warstw: zewnętrznej, odpowiedzialnej za wrażenia estetyczne oraz wewnętrznej, odpowiadającej za odporność mechaniczną. W systemie Galeco PVC wnętrze rynny jest jasne, dzięki czemu nagrzewa się ona do 15% mniej, co skutkuje wyższą stabilnością całego systemu, a co za tym idzie – szczelnością.

GALECO LUX OCYNK W trzecim kwartale 2011 roku, w ofercie Galeco pojawił się nowy system rynnowy – Galeco LUX OCYNK produkowany w rozmiarze 135/100mm. Galeco LUX OCYNK oparty jest na sprawdzonych rozwiązaniach systemu Galeco STAL. Wyprodukowano go z najwyższej jakości stali ocynkowanej, powleczonej organiczną warstwą zabezpieczającą, dzięki czemu nie patynuje pod wpływem warunków atmosferycznych. Orynnowania Galeco LUX OCYNK to najbardziej ekonomiczne rozwiązanie na rynku biorąc pod uwagę relację ceny do jakości.

NOWOŚCI GALECO Od I kwartału 2012 roku Galeco oferuje w znanych już systemach Galeco STAL i Galeco LUX OCYNK nowy rozmiar 150/100. Rozwiązanie zapewnia skuteczne odprowadzenie wody z dużych, jednolitych płaszczyzn dachowych na obiektach przemysłowych i dużych budynków mieszkalnych. Nowy system 150/100 posiada profil tradycyjny o rozwinięciu 333 mm. 4

www.galeco.pl

5<11<

WODA z dachu by system zamontowanych rynien skutecznie odprowadzaĹ&#x201A; wodÄ&#x2122; opadowÄ&#x2026;, poszczegĂłlne jego elementy muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; prawidĹ&#x201A;owo zamontowane. PoniewaĹź inwestycja w rynny jest inwestycjÄ&#x2026; wieloletniÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; warto do wykonania prac zatrudniÄ&#x2021; dobrego fachowca. Dalsza konserwacja rynien i dbanie o ich stan, leĹźy juĹź w naszych rÄ&#x2122;kach.

montowaÄ&#x2021; w przypadku Ĺ&#x203A;liskiego pokrycia dachu i usytuowania poĹ&#x201A;aci w kierunku poĹ&#x201A;udniowym. Najlepiej jeĹ&#x203A;li rynny po zamontowaniu bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; wystawaĹ&#x201A;y poza krawÄ&#x2122;dĹş poĹ&#x201A;aci dachowej o okoĹ&#x201A;o poĹ&#x201A;owÄ&#x2122; swojej szerokoĹ&#x203A;ci. WĂłwczas spĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;ca z dachu woda, traďŹ wprost do nich. NaleĹźy rĂłwnieĹź przestrzegaÄ&#x2021; zaleceĹ&#x201E; producentĂłw w zakresie odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci pomiÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi elementami. PamiÄ&#x2122;tajmy takĹźe, Ĺźe nie zaleca siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia elementĂłw pochodzÄ&#x2026;cych z róşnych systemĂłw. Do jednej instalacji naleĹźy stosowaÄ&#x2021; wyroby wyprodukowane przez tego samego producenta.

MONTAĹť ORYNNOWANIA MontaĹźem rynien zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na ogĂłĹ&#x201A; dekarze, ukĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cy pokrycie dachu.

WĹ&#x201A;asnych fachowcĂłw oferuje rĂłwnieĹź wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; renomowanych producentĂłw tych elementĂłw. Ze  znalezieniem fachowca nie powinniĹ&#x203A;my mieÄ&#x2021; zatem wiÄ&#x2122;kszych problemĂłw, ale pamiÄ&#x2122;tajmy, Ĺźe nie jest nim kaĹźdy, kto tak twierdzi. Aby nie zostaÄ&#x2021; oszukanym â&#x20AC;&#x201C; warto poznaÄ&#x2021; kilka ogĂłlnych i podstawowych zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z montaĹźem rynien.

Poprawnie zainstalowane rynny nie powinny wystawaÄ&#x2021; poza pĹ&#x201A;aszczyznÄ&#x2122;, ktĂłra jest przedĹ&#x201A;uĹźeniem dachu.

Nieprzestrzeganie powyĹźszego warunku spowoduje, Ĺźe na rynnach bÄ&#x2122;dzie opieraĹ&#x201A; siÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;nieg zalegajÄ&#x2026;cy na dachu. Na terenach, gdzie opady Ĺ&#x203A;niegu sÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;kszone, naleĹźy stosowaÄ&#x2021; dodatkowo pĹ&#x201A;otki przeciwĹ&#x203A;niegowe. PĹ&#x201A;otki te powinno siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź

CZYSZCZENIE I KONSERWACJA RYNIEN Aby system rynien dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201A; poprawnie musi byÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni droĹźny i nie powinien przeciekaÄ&#x2021;. Tymczasem o zaleganie nieczystoĹ&#x203A;ci w rynnach wcale nie jest trudno. Z Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; gromadzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tam liĹ&#x203A;cie drzew, mchy i porosty nawiewane przez wiatr, piasek i inne pyĹ&#x201A;y, a nawet resztki pokarmu pozostawione przez ptaki.

PrzeglÄ&#x2026;du orynnowania naleĹźy bezspornie dokonywaÄ&#x2021; przynajmniej raz w roku. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej robi siÄ&#x2122; to wiosnÄ&#x2026;, poniewaĹź wĂłwczas jednoczeĹ&#x203A;nie moĹźna usunÄ&#x2026;Ä&#x2021; zanieczyszczenia z rynien i przy okazji oszacowaÄ&#x2021;, czy Ĺ&#x203A;nieg i zamarzajÄ&#x2026;ca w zimie woda nie spowodowaĹ&#x201A;y zniszczeĹ&#x201E;.

Lepiej jest jednak zanieczyszczenia usuwaÄ&#x2021; jeszcze przed zimÄ&#x2026;, np. w koĹ&#x201E;cu listopada. Wtedy liĹ&#x203A;cie juĹź nie opadajÄ&#x2026;,

Agata Gajewska

AÂ Â

Dom, ktĂłry nie posiada droĹźnych rynien jest naraĹźony na odpadanie tynku z elewacji i w efekcie na zawilgocenie pomieszczeĹ&#x201E;.

Jednak, aby rynny mogĹ&#x201A;y naleĹźycie wypeĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; swoje zadanie naleĹźy o nie odpowiednio dbaÄ&#x2021;. a oczyszczone rynny Ĺ&#x201A;atwiej przetrwajÄ&#x2026; napĂłr lodu i Ĺ&#x203A;niegu.

Do czyszczenia rynien uĹźywamy delikatnych szczotek lub specjalnych wyciorĂłw oraz wody (najlepiej pod wysokim ciĹ&#x203A;nieniem) i detergentĂłw myjÄ&#x2026;cych. NiektĂłre z systemĂłw wymagajÄ&#x2026; szczegĂłlnej uwagi i ostroĹźnoĹ&#x203A;ci podczas ich czyszczenia. Stosowanie ostrych narzÄ&#x2122;dzi moĹźe bowiem spowodowaÄ&#x2021; uszkodzenie powĹ&#x201A;oki ochronnej rynien.

W rury spustowe wlewa siÄ&#x2122; wodÄ&#x2122; i w ten sposĂłb wypĹ&#x201A;ukuje z nich zabrudzenia.

Systemy wyposaĹźone w element zapobiegajÄ&#x2026;cy zatykaniu siÄ&#x2122; rur, czyli tzw. czyszczak nie wymagajÄ&#x2026; czyszczenia na caĹ&#x201A;ych swych powierzchniach wewnÄ&#x2122;trznych. Wystarczy wyjÄ&#x2026;Ä&#x2021; element i usunÄ&#x2026;Ä&#x2021; z niego nieczystoĹ&#x203A;ci. Konieczne jest takĹźe sprawdzenie wylewek. JeĹ&#x203A;li zalegajÄ&#x2026; w nich liĹ&#x203A;cie â&#x20AC;&#x201C; trzeba je wyjÄ&#x2026;Ä&#x2021;.

Po tak dokonanym czyszczeniu, co pewien czas rynny warto zakonserwowaÄ&#x2021;.

Do powyĹźszego celu stosuje siÄ&#x2122; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej lakiery zaprawkowe. Ze szczegĂłlnÄ&#x2026; starannoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; naleĹźy pokrywaÄ&#x2021; miejsca, w ktĂłrych sÄ&#x2026; widoczne uszkodzenia mechaniczne, np. nieznaczne zarysowania. Konserwacja rynien zaowocuje w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci ich dĹ&#x201A;ugowiecznym uĹźytkowaniem. Podczas konserwacji warto pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o pierwotnej koniecznoĹ&#x203A;ci oczyszczenia miejsc uszkodzonych.

Stosowanie preparatĂłw konserwujÄ&#x2026;cych ma sens tylko wĂłwczas, kiedy nakĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; je na powierzchnie odpowiednio przygotowane.

fot. fotolia

Kable grzejne zapobiegają oblodzeniu rynien. (fot. Elektra)

Siatka chroni rynny przed zanieczyszczeniami. (fot. Redakcja)

KONIECZNOŚĆ NAPRAW Niestety, nawet pomimo czyszczenia i konserwacji – rynny z czasem mogą ulegać uszkodzeniom mechanicznym i zacząć przeciekać. Tymczasem przeciekające orynnowanie stanowi istotne zagrożenie dla elewacji domu, jak również jego fundamentów. Woda spływająca po zewnętrznych ścianach budynku doprowadzi do pękania i odpadania tynku i ostatecznie – nieodprowadzona właściwie – podmoczy fundament.

Oceny stanu rynien dokonuje się wlewając w nie wodę do około połowy ich wysokości i zatykając wyloty. Najczęściej zaczynają one przeciekać w miejscach łączeń, gdyż to właśnie te miejsca są najbardziej narażone na deformacje i zniekształcenia. Przecieki usuwa się za pomocą uszczelniaczy, najlepiej takich, które zaleca producent rynien. Na rynku dostępne są uszczelniacze kauczukowe, silikonowe i bitumiczne.

odpływu oczyszczonej wodzie. Łapacze liści znacznie pomagają w utrzymaniu rynien w czystości, a te montowane we wpustach, ochraniają dodatkowo dach przed wilgocią. Konserwacja łapaczy liści polega jedynie na ich wyjęciu od czasu do czasu i usunięciu nagromadzonych tam zanieczyszczeń.

G Siatki przeciw ptactwu – stosuje się je w celu uniemożliwienia ptakom zakładania w rynnach swoich gniazd. Zdarza się to bardzo często i przeważnie prowadzi do uciążliwego zatkania rynien. W tak zabezpieczonych rynnach nie gromadzą się też liście.

AKCESORIA DODATKOWE Obecnie istnieje możliwość doposażenia orynnowania domu w taki sposób, aby rynny funkcjonowały dłużej, a ich użytkowanie nie sprawiało kłopotów.

G Kable grzejne – montuje je się w rynnach po to, by zapobiec powstawaniu niebezpiecznych sopli lodowych. Kable warto wyposażyć w układ sterowania i termostat z czujnikiem temperatury na zewnątrz.

G Łapacze liści – to elementy o banalnie prostej konstrukcji i działaniu, ale skutecznie zapobiegające zatykaniu się rynien. Jest to pewnego rodzaju filtr wodny, montowany w rurach spustowych lub bezpośrednio na wpustach. Odfiltrowuje on wodę za pomocą specjalnej siatki, co w efekcie powoduje zatrzymanie większych zanieczyszczeń w specjalnym koszyku i umożliwienie dalszego

SAME RYNNY TO NIE WSZYSTKO...

Nawet jeśli system orynnowania działa poprawnie i nie istnieją problemy z przepływem wody opadowej, ale woda ta trafia bezpośrednio na trawnik przy samym domu, to i tak budynek jest narażony na działanie wilgoci. Spływająca deszczówka nie znika, tylko wsiąka w grunt i prowadzi,w końcowym efekcie, do podmakania fundamentów.

Należy zatem zadbać również o właściwe jej odprowadzenie, jak najdalej od domu.

Można tego dokonać poprzez: G odprowadzenie wody do kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, G odprowadzenie do rowu melioracyjnego, G gromadzenie w zbiorniku na deszczówkę, G rozsączanie deszczówki na terenie działki.

Woda deszczowa jest rodzajem ścieków i jej odprowadzenie z terenu działki podlega odpowiednim przepisom prawnym. Deszczówki nie można odprowadzać ani do przydomowej oczyszczalni ścieków, ani też do kanalizacji bytowej.

Zabronione jest także kierowanie jej na sąsiednią działkę, nawet jeśli spływa tam

za sprawą naturalnego spadku terenu.

Zgromadzona może za to przydać się do podlewania roślin ogrodowych lub rozsączona – nawodnić przydomowy trawnik.

Kiedy wokół domu nie ma obszernego ogrodu, wodę z rynien warto odprowadzić. Robi się to tak, że wylewkę, która jest zakończeniem rury spustowej łączy się z przewodem odpływowym.

Przewód ten powinien znajdować się poniżej poziomu przemarzania gruntu.

Powinien on mieć również średnicę nie mniejszą niż rura spustowa i być ułożony z około 2% spadkiem. Wówczas woda opadowa spłynie do specjalnych urządzeń odwadniających, a następnie zostanie przez nie skierowana do właściwej kanalizacji.

Zasady indywidualnych przyłączy zawsze określają zarządcy i oni wydają na nie zgodę. Odwodnienie działki powinno być brane pod uwagę szczególnie w przypadku gruntów nieprzepuszczalnych, słabo przepuszczalnych oraz w przypadku niewielkich działek. 4

więcej o odprowadzeniu wody

System orynnowania powinien być dopasowany do estetyki domu. (fot. Marley)

$57<.8 63216252:$1<

ŁAPACZ LIŚCI

– nowość 2011 Firma Nicoll opracowała innowacyjny łapacz liści ułatwiający czyszczenie systemu rynnowego.

Ł

apacz liści firmy Nicoll umożliwia wychwytywanie liści i innych nieczystości przechodzących przez rurę spustową, a następnie jej czyszczenie. Obrotowy system zamykania/otwierania umożliwia harmonijne zintegrowanie się z rurą spustową.

Opis Łapacz liści - ø 80

ZALETY G Prosta konstrukcja zintegrowana z rurą spustową.

G Łatwa obsługa: otwieranie poprzez obrót dolnej części łapacza liści.

G Wyjmowana siatka ułatwiająca czyszczenie.

G Dopasowuje się do istniejącej instalacji (rura PVC lub blacha).

G Zatrzymuje zanieczyszczenia (gałązki, liście), nie powodując zatkania niedostępnych kanałów podziemnych.

G Łatwy i szybki montaż (bez klejenia).

G Możliwość automatycznego wyrzucania liści w pozycji otwartej.

G Łapacz liści dostępny w średnicy 80 mm, we wszystkich kolorach.

G Przyjazny dla środowiska naturalnego: wykorzystano materiały nadające się w 100% do recyklingu.

G 10 lat gwarancji.

Biały

Piaskowy

Brązowy

Szary

PAF801B

PAF801S

PAF801M

PAF801A

MONTAŻ G Przeciąć rurę zgodnie ze schematem z tyłu opakowania.

G Włożyć podwójne złącze wpustowe, krawędzią w dół, w dolną część separatora.

G Lekko odchylić górną część rury spustowej i maksymalnie nasunąć łapacz liści.

G Opuścić całość na dolną część rury spustowej.

G Założyć siatkę wewnątrz łapacza liści i przekręcić jego dolną część. 4

www.nicoll.com.pl

Ceglasty PAF801R

Czarny

Miedziany

PAF801N

PAF801C

5<11<

RYNNY

drewniane

Ewa Kalicka

N

iestety na rynku jest niewiele firm specjalizujących się w produkcji rynien drewnianych. Z reguły są to oferty wykonywane głównie na indywidualne zamówienie, dlatego nie ma ich w sklepach. Są doskonałym uzupełnieniem dachu wykonanego z naturalnego pokrycia. W przeszłości stosowane były w Polsce na terenach wiejskich – nie tylko jako rynny dla dachów pokrywanych gontami drewnianymi.

Aby otrzymać trwałe dachowe rynny drewniane, należy używać tylko najlepszego gatunku drewna pochodzącego z drzew rosnących na obszarach górskich.

Obróbka drewna powinna uwzględnić specyficzne właściwości drewna, niemal bezpośrednio przyrośnięte słoje roczne.

Powłoka bitumiczna na spodzie rynny umożliwia wypływ nawianych liści.

IMPREGNOWAĆ CZY NIE? Aby wydłużyć żywotność rynien, należy je trwale zaimpregnować metodą

próżniowo-ciśnieniową środkami niewymywalnymi przez wodę. Są to preparaty przeznaczone do zabezpieczania elementów małej architektury ogrodowej. Stosowanie środków solnych niezawierających związków chromu, daje efekt na bardzo krótki okres. Zostają one wypłukane przez wody opadowe lub w sposób naturalny ulegają utlenieniu.

Producenci rynien drewnianych nie traktują impregnacji obligatoryjnie, ponieważ spód rynny jest nawęglony i stanowi naturalną ochronę.

RODZAJE RYNIEN G klejone – 3 kantówki klejone do siebie tworzą koryto (kształt rynny „C”, uzyskuje się poprzez frezowanie), G massive – wytwarzane z jednolitego materiału (przecinane na pół promieniowo po osi drewna, frezowane wewnątrz i na zewnątrz w celu uzyskania kształtu „C” – warunkiem jest brak skrętu włókien na całej długości rynny), G massive-manual – wytwarzany z jednolitej kłody, wyrabiany ręcznie przy użyciu specjalnego dłuta, ośnika i siekiery, G rynna w kształcie litery „V” – zbijana z dwóch desek o grubości 25/32 mm.

Jest to najprostszy rodzaj rynny – dawniej stosowany w obiektach gospodarczych.

INFORMACJE TECHNICZNE G średnice dla jodły i świerku massive i massive-manual: 80, 130, 150 mm, G średnice dla rynien klejonych: 100, 130, 150 mm, G długość – dowolna (typowe 4, 6, 8 mb), G gatunek drewna: w standardzie jodła, świerk, modrzew, cedr czerwony kanadyjski, G brak dodatkowego uszczelnienia (uszczelnieniem są łączenia na obce pióra i klej), G odprowadzanie wody: poprzez łańcuchy do zbiornika lub bezpośrednio na ziemię, G impregnacja: mieszanina olejów naturalnych (impregnacja dna bez krawędzi) – przyśpieszenie odpływu wody bez wsiąkania w rynnę.

Rynny są montowane na krokwiach, na metalowe haki kute. Łączy się je na obce pióro. Są mocowane za pomocą kołków (dybli) lub innych łączników. Ten system montażu dotyczy stosowania rynien dla dachu krytego trzciną. Drugim systemem jest montaż „na kontrłacie”.

Wówczas gonty „wchodzą” w rynnę około 2-3 cm. Nie ma więc potrzeby wykonywania pasa dorynnowego z blachy.

Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o żywotności wyrobów dekarskich z drewna jest jego pochodzenie.

W europejskich warunkach klimatycznych do produkcji najlepiej nadaje się drewno pochodzenia europejskiego (modrzew, jodła, świerk i dąb). Drewno pochodzenia syberyjskiego, którego proces wegetacji przebiegał w bardzo trudnych warunkach klimatycznych, użytkowane jest o połowę krócej od wcześniej wymienionych. 4

fot. Redakcja

Moda na ekologiczne elementy w naszych domach nie kończy się na naturalnych pokryciach dachowych, jakimi są gonty drewniane, trzcina czy wiór osikowy.

Elementami uzupełniającymi taki dach powinny być rynny wykonane z drewna.

32''$6=(

Funkcjonalne

PODDASZE

Parterowe domy z poddaszem użytkowym cieszą się niesłabnącą popularnością. Racjonalne zagospodarowanie poddasza nie tylko przyczynia się do zwiększenia powierzchni użytkowej domu, ale dodatkowo stwarza ciekawe możliwości aranżacji pomieszczeń.

Małgorzata Jaroszyńska

S

ypialnie, łazienki, czy pokoje dziecinne ze skosami stają się coraz bardziej popularne i lubiane przez użytkowników. Warunek stanowi jednak funkcjonalne i niestandardowe ich urządzenie oraz dobór właściwych sprzętów i mebli.

ILE MIEJSCA JEST POD DACHEM? O ilości miejsca, jaką będziemy dysponowali po zagospodarowaniu poddasza decyduje przede wszystkim kształt dachu. Najmniej powierzchni użytkowej uzyskamy pod dachem czterospadowym.

W przypadku takiego dachu powierzchnia z każdej strony jest ograniczona przez występowanie kłopotliwych skosów.

Znacznie więcej miejsca znajdzie się pod dachem dwuspadowym.

Jednak na wielkość tej powierzchni dodatkowo ma wpływ rodzaj więźby dachowej, kąt nachylenia połaci oraz wysokość ścianek kolankowych. Często stosowanym zabiegiem przy zagospodarowywaniu poddaszy jest podnoszenie wspomnianych ścianek kolankowych.

Jednak warto zaznaczyć, że tego rodzaju ingerencja w kształt i bryłę budynku może wpłynąć ujemnie na jego wygląd zewnętrzny. Najwięcej pełnowartościowej powierzchni mieszkalnej uzyskamy zagospodarowując poddasze pod dachem mansardowym. Jego konstrukcja stwarza bowiem najlepsze warunki do urządzania pomieszczeń w tym miejscu.

ABY NIE UDERZAĆ GŁOWĄ W SUFIT...

Poddasze będzie wygodne w użytkowaniu, jeżeli jego rozplanowanie i urządzanie będzie przemyślane.

Wiele zależy też od wysokości ścianki kolankowej. Pomieszczenia powinny zostać rozmieszczone w taki sposób, aby osiągnąć jak największą symetrię.

Zabudowa skosów to na poddaszu wariant niemal oczywisty. Konieczna jest jednak w powyższym zakresie rozwaga i umiar. Przesadne zabudowy mogą bowiem stworzyć niechciany przez nikogo – efekt przytłaczających i mało przestronnych wnętrz. Pod niektórymi

skosami da się ustawić pewne meble tak, aby móc z nich korzystać nie uderzając głową w sufit. Przy wysokości ścianki pod skosem do 0,7 m możliwości te są bardzo ograniczone i miejsca takie nadają się jedynie na schowki, służące przechowywaniu rzadko używanych przedmiotów.

Jednak, kiedy ścianka ma już wysokość przynajmniej 1 m – można przy niej postawić np. sypialniane łóżko. Ustawione wezgłowiem przy ścianie nie będzie kłopotliwe w użytkowaniu. Ścianka kolankowa o wysokości 1,5 m stwarza jeszcze większe możliwości aranżacyjne. Miejsce jest bowiem doskonałe, np. na pokój dziecinny, w którym pod skosem zmieści się funkcjonalne biurko. Skosy, które mają około 2 m to już niemal pełnowartościowa powierzchnia użytkowa i można ją zagospodarować w dowolny sposób. Przy takiej wysokości można funkcjonalnie korzystać z większości mebli. Dobrze jest jednak ustawiać je tak, aby miejsca najniższe wykorzystywać na stoliki, niewielkie szafki, czy ozdobne lampy.

fot. Fakro

ODPOWIEDNIE MEBLE Pomimo że w czasie budowy często wydaje się nam, że miejsca do zagospodarowania na poddaszu będzie wystarczająco dużo, to wraz z postępującymi pracami wykończeniowymi zaczyna się ono jakby kurczyć. Miejsca pomiędzy krokwiami wypełnia ocieplenie, a następnie płyty wykończeniowe, zaś poziom posadzki podnosi się poprzez konieczność ułożenia dodatkowych jej warstw na stropie parteru. Okazuje się wówczas, że łączna powierzchnia wysokich ścian jest niewielka, a urządzenie wnętrz nie jest wcale takie łatwe.

Pomimo że przestrzeń pomieszczeń na poddaszu jest ciekawa architektonicznie, to najczęściej wymagają one zastosowania niestandardowych mebli i specyficznych detali ułatwiających funkcjonowanie na poddaszu.

Z pomocą przychodzą w tym momencie producenci oferujący meble na wymiar lub indywidualne zamówienie klienta. Dzięki takim rozwiązaniom możliwe jest np. wkomponowanie szafy pod skos dachu w taki sposób, że zabudowuje się całą przestrzeń. Drzwi takiej szafy – chociaż stosunkowo niskie – pozostają proste. Ścięciu ulegają jedynie wewnętrzne półki. Dobrze jest zastosować w takich przypadkach system drzwi suwanych, ponieważ nie wymagają one do prawidłowego funkcjonowania żadnej dodatkowej powierzchni.

Warto również zainwestować w dodatkowe akcesoria, takie jak sprytne kosze, szuflady wysuwane na prowadnicach, dzięki którym stanie się możliwe wykorzystanie powierzchni, nawet w najtrudniej dostępnych miejscach.

Meble, które wykonuje się na indywidualne zamówienia są nie tylko w pełni funkcjonalne. Przy odpowiednim doborze materiałów do ich wykonania – mogą stać się dużo bardziej atrakcyjne niż te dostępne powszechnie. Wybór materiałów jest ogromny, w związku z czym meble są w stanie przybierać najróżnorodniejsze formy. Trzeba jednak zaznaczyć, że sprzęty takie są sporo droższe, od typowych mebli zakupionych w sklepie.

POMIESZCZENIA NA PODDASZU Poddasza zagospodarowujemy na ogół w ten sposób, że są one miejscem niedostępnym dla gości. Urządza się tutaj najczęściej sypialnie, łazienki, pokoje dla dzieci, gabinety lub ciche i przytulne kąciki

Aranżacja łazienki na poddaszu. (fot. Velux)

wypoczynkowe. Aranżacja tych wnętrz wymaga jednak odpowiedniego przemyślenia i odrobiny wiedzy architektonicznej.

Odpowiednio, w sypialni najlepiej będzie pod skosem umieścić łóżko.

Jest to najbardziej logiczne rozwiązanie, chociaż zupełnie odradzane przez specjalistów feng shui. Jeśli jednak nie jesteśmy zwolennikami urządzania pomieszczeń w zgodzie z ich standardami, to takie ustawienie najważniejszego, choć nie jedynego mebla w sypialni będzie najwygodniejsze. Pozwoli bowiem na swobodne poruszanie się po pokoju i umożliwi dojście do pozostałych sprzętów.

Pod sypialnianym oknem, tuż przy ściance kolankowej może znaleźć się np. sekretarzyk lub toaletka, z której będzie można wygodnie korzystać. W pozostałe skosy wkomponujmy niewielkie komódki lub mobilne (wysuwane) kontenery do przechowywania różnych przedmiotów.

Sporo trudności w funkcjonalnym urządzeniu może stwarzać łazienka.

Do swobodnego poruszania się po podłodze potrzeba jest około 2 m wysokości pomieszczenia. W miejscach, w których się wycieramy dobrze jeśli będzie to 2,20 m, aby móc osuszyć głowę ręcznikiem. Nad wanną potrzebujemy co najmniej 1,60 m, by móc się z niej wydostać i pochylić w czasie kąpieli dziecka. Zupełnie pełnowartościowej wysokości potrzeba do zamontowania kabiny prysznicowej.

Jak zatem urządzić łazienkę, w której występują liczne skosy i zakamarki?

Nie jest to łatwe, ale możliwe.

W najniższych punktach należy umiejscowić urządzenia, z których korzysta się na siedząco, czyli sedes, bidet, część wanny. Na kabinę prysznicową lub umywalkę z dużym lustrem trzeba zarezerwować miejsca najwyższe, np. te usytuowane w sąsiedztwie drzwi wejściowych. Pozostałe skosy warto

zabudować szafkami i schowkami, których akurat w przypadku łazienek nigdy nie jest za wiele.

Aneks wypoczynkowy trzeba zagospodarować tak, aby wyglądał na przestronny.

Dokonuje się tego pozostawiając wolną – jak największą powierzchnię podłogi (łącznie z częścią, z której nie będzie można korzystać). Pod skosami doskonale prezentują się stoliki telewizyjne oraz dowolnie rozmieszczony sprzęt grający.

Miejsca te są także idealne na półki na książki, płyty kompaktowe i inne drobiazgi dekoracyjne. Siedziska powinny być rozmieszczone na obrzeżach rejonu komunikacyjnego. W pomieszczeniach na poddaszu doskonale wyglądają rozłożyste kanapy oraz obszerne fotele i pufy.

WAŻNE! Skosy poddasza warto zabudowywać szafkami i półkami. Konieczne jest jednak rozważne przemyślenie zabudowy.

Zamknąć trzeba bezwzględnie najciaśniejsze i najbardziej zabałaganione kąty.

Schowki przydadzą się na rzeczy rzadko używane. Bardziej obszerne miejsca pod skosami dachu warto przeznaczyć na szafy lub garderoby. W miejscach, gdzie jest to możliwe umieszczajmy normalne meble lub meble wykonane na zamówienie. Zbyt duża ilość zabudowanych elementów przytłoczy wnętrze i sprawi, że zacznie ono sprawiać wrażenie ciasnego i mocno ograniczonego w użytkowaniu. 4

57 pomysłów na urządzenie poddasza

fot. Velux

32''$6=(

Poddasze z płyty Pełne skosów poddasze jest trudne do wykończenia. Jednak dzięki przemyślanym zabiegom i odpowiednim materiałom może stać się wyjątkową przestrzenią w naszym domu.

Ewelina Michalska

W

przypadku domów nowo budowanych należy pamiętać, że prace wykończeniowe można podjąć dopiero wtedy, gdy na dachu zostało już ułożone pokrycie i warstwy izolacyjne oraz rozprowadzono instalacje wewnętrzne. Trzeba też pamiętać, że do prac montażowych można przystąpić, gdy wszystkie „mokre” roboty budowlane zostały zakończone i obiekt zdążył wyschnąć. W nowych budynkach może to trwać nawet kilkanaście miesięcy.

PŁYTY GIPSOWO-KARTONOWE To wygodny i niedrogi sposób na wykończenie poddasza użytkowego. Zaliczają się do klasy materiałów budowlanych niepalnych i mogą być stosowane do profilaktycznej ochrony przeciwpożarowej.

Można je malować, tapetować lub obłożyć płytkami ceramicznymi. Producenci oferują różne warianty, przeznaczone do konkretnych warunków panujących w pomieszczeniu.

G Płyty standardowe – oferowane są w grubościach 9,5; 12,5; 15 mm.

Przeznaczone są do wykonywania suchych tynków ściennych i sufitowych, sufitów podwieszanych i ścian działowych.

Mogą być stosowane w pomieszczeniach o wilgotności względnej powietrza

stale mniejszej niż 70%. Można z nich wykonywać łuki o promieniu nie mniejszym niż 60 cm.

G Płyty o zwiększonej odporności na obciążenia – wyróżnia je grubość nawet do 25 mm. Są przeznaczone na powierzchnie, gdzie jest wymagana duża wytrzymałość, na przykład pod płytki ceramiczne.

G Płyty wodoodporne – impregnowane, mają rdzeń z dodatkami hydrofobowymi opóźniającymi wchłanianie wody. Są przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności (łazienki i kuchnie), ale nieprzekraczającej 85%.

Standardowa grubość płyty wynosi 12,5 mm. Mają charakterystyczną zieloną barwę.

G Płyty ognioodporne – mają dodatek włókna szklanego opóźniający zapalenie.

Standardowa grubość wynosi 12,5 mm.

Prawidłowo wykonana przegroda z płyt ognioodpornych jest w stanie wytrzymać pożar trwający nawet dwie godziny, podczas gdy zwykłe płyty wytrzymują maksymalnie 30 minut. Mogą być stosowane jako osłona ognioodporna w pomieszczeniach o wilgotności nieprzekraczającej 70%.

G Płyty ognioodporne o podwyższonej odporności na wilgoć – łączą zalety płyt ognio- i wodoodpornych – w rdzeniu znajdują się zarówno środki hydrofobowe, jak i włókna szklane. Tego typu płyty są przeznaczone do pomieszczeń o okresowo zwiększonej wilgotności (łazienki na poddaszu), które dodatkowo chcemy zabezpieczyć przed ogniem. Standardowa grubość płyty to 12,5 mm.

G Płyty renowacyjne – przeznaczone do prac remontowych na ściany drewniane, ceglane, betonowe i otynkowane. Giętkie płyty renowacyjne nadają się do budowy ścianek o kształcie łuku (o promieniu nie mniejszym niż 30 cm). Standardowa grubość płyty to 6,5 mm.

G Płyty podłogowe – mają grubość 12,5 mm i dużą wytrzymałości na ściskanie – rdzeń jest wzmocniony włóknem szklanym, a obudowa z bardzo wytrzymałego kartonu, o równej krawędzi, pozbawionej spłaszczenia.

Nadają się pod parkiet, płytki ceramiczne oraz wykładziny dywanowe. Charakteryzują się dobrą izolacyjnością akustyczną, tłumią odgłosy stąpania.

PŁYTY GIPSOWO-WŁÓKNOWE Od gipsowo-kartonowych różnią się rdzeniem – zamiast gipsu mają włókna celulozowe. Domieszka celulozy do masy gipsowej nadaje płycie większą wytrzymałość mechaniczną i odporność na wilgoć w porównaniu ze zwykłą płytą g-k. Jednak lepsze parametry techniczne pociągają za sobą także wyższą cenę.

Wykorzystywane są jako okładziny ścian i sufitów, podkłady pod posadzki, są stabilnym, niezapalnym i wiatroszczelnym podkładem pod panele czy boazerie.

Oferowane są w różnych wymiarach i grubościach.

MONTAŻ Do obłożenia płytami ścian i sufitów niezbędne są materiały potrzebne do ich wykańczania. Rusztem do płyt jest stelaż ze stali ocynkowanej. Płyty przytwierdza

Płyty służą do wykończenia sufitów i ścian. (fot. Knauf)

Mocuje się je blachowkrętami. (fot. Knauf)

Rusztem pod płyty jest stelaż z blachy ocynkowanej. (fot. Knauf)

Miejsca łączenia płyt wypełnia się masą szpachlową. (fot. Knauf)

Płyty ułożone na skosach poddasza. (fot. Knauf)

Wykończenie okna od wewnątrz. (fot. Knauf)

Aranżacja pomieszczenia, wykończonego płytami. (fot. Redakcja)

Płyty wodoodporne w łazience. (fot. Redakcja)

się do ram stelażu blachowkrętami.

Do przyklejania płyt służą kleje gipsowe.

Masą szpachlową wypełnia się miejsca łączenia płyt. Aby spoiny między płytami z upływem czasu nie pękały, wzmacnia się je przeznaczonymi do tego taśmami lub siatkami wzmacniającymi. Aluminiowe narożniki zabezpieczają krawędzie ścian narażone na uderzenia. Powierzchnię płyt przed pomalowaniem lub obłożeniem płytkami ceramicznymi trzeba pokryć preparatem gruntującym.

Większość płyt ma specjalnie profilowane krawędzie, które eliminują powstanie zgrubień na styku i umożliwiają prawidłowe połączenia. Zgodnie z normą są oznaczone: (KP) – krawędź prosta, (KS) – krawędź spłaszczona, (KPOS) – krawędź spłaszczona zaokrąglona.

Płyty z wyprofilowanymi krawędziami są niezbędne w miejscach widocznych, czyli na ścianach i sufitach. Płyty z prostymi krawędziami stosuje się najczęściej do budowy suchego jastrychu.

Gdy decydujemy się na wykończenie poddasza płytami, możemy kupić cały system u jednego producenta. W jego skład wchodzą kompletne zestawy elementów montażowych z instrukcją opisującą kolejność prac. 4 więcej o płytach

2.1$ '$&+2:(

OKNO W POKOJU fot. Velux

WybierajÄ&#x2026;c okna chcemy, by byĹ&#x201A;y funkcjonalne, trwaĹ&#x201A;e i bezpieczne w uĹźytkowaniu.

SzczegĂłlne zabezpieczenia powinno mieÄ&#x2021; okno w pokoju malucha.

Anna BiaĹ&#x201A;orucka

WÂ Â

domu, w ktĂłrym mieszka dziecko, stosujemy specjalne rozwiÄ&#x2026;zania â&#x20AC;&#x201C; nakĹ&#x201A;adki na kanty mebli czy osĹ&#x201A;ony na gniazdka.

W pokoju dzieciÄ&#x2122;cym, poĹ&#x201A;oĹźonym na poddaszu, naleĹźy teĹź pomyĹ&#x203A;leÄ&#x2021; o odpowiednio bezpiecznych okuciach w oknie.

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO I  ZDROWIE Uchwyt do otwierania powinien siÄ&#x2122; znajdowaÄ&#x2021; w gĂłrnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci okna tak, aby dziecko miaĹ&#x201A;o do niego utrudniony dostÄ&#x2122;p. JeĹ&#x203A;li takie rozwiÄ&#x2026;zanie wydaje siÄ&#x2122; niewystarczajÄ&#x2026;ce, zastosujmy okna, ktĂłre moĹźna uchyliÄ&#x2021;, ale nie otworzyÄ&#x2021;.

Mechanizmy w przypadku specjalnych okuÄ&#x2021; czÄ&#x2122;sto dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; tak, Ĺźe okno najpierw siÄ&#x2122; uchyla, potem zaĹ&#x203A; otwiera â&#x20AC;&#x201C; odwrotnie niĹź w przypadku standardowych okuÄ&#x2021; Okno w pokoju dziecka powinno byÄ&#x2021; wyposaĹźone w bezpieczne okucia. (fot. Roto)

DZIECKA

rozwierno-uchylnych. Zastosowanie elementu okuciowego, zwanego blokadÄ&#x2026; otwarcia z kluczem, pozwala tylko na uchylenie okna, a przejĹ&#x203A;cie z pozycji uchyĹ&#x201A;u do otwarcia jest niemoĹźliwe. Okno moĹźe otworzyÄ&#x2021; tylko osoba posiadajÄ&#x2026;ca kluczyk, np. rodzice. Inne rozwiÄ&#x2026;zanie to klamka z przyciskiem â&#x20AC;&#x201C; jednoczesne wciĹ&#x203A;niÄ&#x2122;cie przycisku i przekrÄ&#x2122;cenie klamki moĹźe byÄ&#x2021; trudne dla dziecka. W tym wypadku teĹź moĹźna zastosowaÄ&#x2021; klamkÄ&#x2122; z kluczykiem â&#x20AC;&#x201C; wtedy obrĂłt klamkÄ&#x2026; bez klucza bÄ&#x2122;dzie niemoĹźliwy.

Aby uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; otwierania okna w pokoju dzieciÄ&#x2122;cym, np. w celu wietrzenia, moĹźna zastosowaÄ&#x2021; nawiewnik, ktĂłry automatycznie wyreguluje wilgotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powietrza.

WaĹźnym elementem okna w pokoju dziecka jest takĹźe odpowiednia, bezpieczna szyba â&#x20AC;&#x201C; nawet po uderzeniu nie stĹ&#x201A;ucze siÄ&#x2122; i pozostanie w ramie nie rozsypujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; na drobne kawaĹ&#x201A;ki â&#x20AC;&#x201C; taďŹ&#x201A;Ä&#x2122; szkĹ&#x201A;a trzyma specjalna folia sklejona z szybÄ&#x2026;. JeĹ&#x203A;li nawet dojdzie do rozbicia takiej szyby, dziecko nie skaleczy, bo kawaĹ&#x201A;ki szkĹ&#x201A;a nie majÄ&#x2026; ostrych krawÄ&#x2122;dzi.

Kiedy wybierzemy model okna o niskim wspĂłĹ&#x201A;czynniku przepuszczalnoĹ&#x203A;ci cieplnej, w pokoju bÄ&#x2122;dzie moĹźna utrzymaÄ&#x2021; temperaturÄ&#x2122; na staĹ&#x201A;ym poziomie, niezaleĹźnie od pory roku (optymalna temperatura dla zdrowego rozwoju maĹ&#x201A;ego dziecka to 18-21°C). Takie okno bÄ&#x2122;dzie dodatkowo dĹşwiÄ&#x2122;koszczelne i uĹ&#x201A;atwi dziecku spokojny sen. Jest to waĹźne zwĹ&#x201A;aszcza w pokojach niemowlÄ&#x2026;t, ktĂłre przesypiajÄ&#x2026; niemal caĹ&#x201A;Ä&#x2026; dobÄ&#x2122;.

ROLETA WIELOFUNKCYJNA W oknie w pokoju dzieciÄ&#x2122;cym warto zamontowaÄ&#x2021; roletÄ&#x2122; wewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026;, ktĂłra ochroni wnÄ&#x2122;trze przed nagrzaniem i zapewni w pomieszczeniu przyjemny

chĹ&#x201A;Ăłd nawet w upalne dni. Dobrze wybraÄ&#x2021; rolety zaciemniajÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; mĹ&#x201A;odszym dzieciom umoĹźliwiÄ&#x2026; komfortowy sen nawet w ciÄ&#x2026;gu dnia.

TROCHÄ&#x2DC; O PRZEPISACH Z raportu Ĺ&#x161;wiatowej Organizacji Zdrowia wynika, Ĺźe jednÄ&#x2026; z najczÄ&#x2122;stszych przyczyn wypadkĂłw i urazĂłw dzieci poniĹźej 5 roku Ĺźycia sÄ&#x2026; upadki z wysokoĹ&#x203A;ci np. z okna lub z balkonu. PaĹ&#x201E;stwa czĹ&#x201A;onkowskie UE ustaliĹ&#x201A;y, podczas posiedzenia Komitetu ds. OgĂłlnego BezpieczeĹ&#x201E;stwa ProduktĂłw, Ĺźe konieczne jest wprowadzenie norm dotyczÄ&#x2026;cych bezpieczeĹ&#x201E;stwa dzieci, w tym ustalenie standardĂłw dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; blokujÄ&#x2026;cych okna i drzwi balkonowe.

Na rynku sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne róşnego rodzaju mechanizmy blokujÄ&#x2026;ce oznaczone jako â&#x20AC;&#x17E;bezpieczne dla dzieciâ&#x20AC;?, jednak nie wszystkie speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; swoje zadanie.

Zaostrzone przepisy zapewniÄ&#x2026;, Ĺźe urzÄ&#x2026;dzenia blokujÄ&#x2026;ce okna i drzwi balkonowe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni zabezpieczone przed dzieÄ&#x2021;mi. Mechanizmy majÄ&#x2026; blokowaÄ&#x2021; otwarcie okien lub drzwi balkonowych albo ograniczyÄ&#x2021; zakres tego otwarcia do okreĹ&#x203A;lonego poĹ&#x201A;oĹźenia.

Normy unijne powinny teĹź zawieraÄ&#x2021; przepis narzucajÄ&#x2026;cy szczegĂłĹ&#x201A;owe badania testujÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwo uĹźytkowania produktĂłw przez dzieci â&#x20AC;&#x201C; naleĹźy sprawdzaÄ&#x2021; stabilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konstrukcji podczas caĹ&#x201A;ego okresu uĹźytkowania oraz jej odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na dziaĹ&#x201A;anie czynnikĂłw atmosferycznych. Producenci coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej montujÄ&#x2026; w oknach odpowiednie zabezpieczenia â&#x20AC;&#x201C; naleĹźy mieÄ&#x2021; nadziejÄ&#x2122;, Ĺźe wprowadzenie wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwych norm rozpowszechni stosowanie tych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i zwiÄ&#x2122;kszy bezpieczeĹ&#x201E;stwo najmĹ&#x201A;odszych uĹźytkownikĂłw. 4

fot. Fakro

2.1$ '$&+2:(

Oryginalne Wraz z coraz bardziej innowacyjnymi metodami stosowanymi w procesie wytwarzania okien – pojawia się alternatywa dla osób poszukujących niestandardowych sposobów na doświetlenie poddasza. Na indywidualne zamówienie klienta możliwe jest wyprodukowanie okna dachowego o wybranym kształcie, nietypowej konstrukcji oraz podwyższonych parametrach użytkowych.

Agata Gajewska

OKNA C

ałkowicie błędne jest mniemanie niektórych osób, że okna dachowe są mniej wygodne w użytkowaniu lub, że mają gorsze parametry izolacyjne niż typowe okna fasadowe. Producenci starają się bowiem za wszelką cenę zdążać za rosnącymi potrzebami swoich klientów – udoskonalając niemal bezustannie swoje produkty.

Obecnie stosowane rozwiązania sprawiają, że okna dachowe w niczym nie ustępują oknom tradycyjnym montowanym np. w lukarnach dachów mansardowych. Ponadto, okna połaciowe są w stanie znacznie lepiej doświetlić poddasze użytkowe, a możliwość wyboru kształtu, czy konstrukcji sprawia, że znajdują one coraz częstsze zastosowanie w naszych domach.

OKNA DACHOWE DO KUCHNI I ŁAZIENKI Przed wyborem okna dachowego warto zastanowić się, jaką funkcję będzie pełniło pomieszczenie, w którym okno ma zostać zamontowane. Wszystkie okna połaciowe są bowiem odporne na działanie wód opadowych, ale niektóre z nich charakteryzują się dodatkowo zwiększoną odpornością na działanie wilgoci wewnątrz pomieszczeń. Okna takie warto stosować w łazienkach i kuchniach urządzanych na poddaszu. Stałe działanie wilgoci, jaka na ogół panuje w takich pomieszczeniach nie sprzyja długotrwałemu użytkowaniu okien. Dlatego też, większość wiodących producentów okien dachowych, oferuje okna wykonane z PVC lub drewna pokrytego powłoką poliuretanową. Dodatkowo okna takie zaopatrza się w mikrowentylację lub specjalny nawiewnik, którego rolą jest wietrzenie pomieszczenia nawet wówczas, kiedy okno jest zamknięte.

Balkon dachowy. (fot. Fakro)

Stosowanie specjalnych okien do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności pozwala nie tylko na wydłużony okres ich użytkowania, ale także na utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu w wymienionych wnętrzach. Okna te występują w wygodnych wersjach obrotowych, jak i uchylno-obrotowych.

INNOWACYJNE OKNA DO DACHÓW PŁASKICH Dotychczas w dachach płaskich montowano tradycyjne okna połaciowe przy zastosowaniu dodatkowych elementów pomocniczych lub – w obiektach niemieszkalnych – stosowano rozwiązania typowo przemysłowe. Obecnie, innowacyjne okna do dachów płaskich są w stanie doświetlić pomieszczenia światłem naturalnym od góry, przy jednoczesnym zachowaniu doskonałej izolacyjności cieplnej, wysokiej jakości wykonania oraz nienagannej estetyki.

Składają się one z akrylowej kopuły (zabezpieczającej okno przed opadami atmosferycznymi), połączonej ze skrzydłem okiennym. Skrzydło i rama okienna jest wykonana z twardego PVC. Dodatkowo, profil ramy wypełnia się pianką polistyrenową, w celu podwyższenia izolacyjności okna. Szyba okienna jest klejona, co powoduje, że jest w pełni bezpieczna i także odznacza się wysoką izolacyjnością cieplną. Zastosowane rozwiązania konstrukcyjne pozwalają na uzyskanie współczynnika przenikania ciepła na poziomie 1,4 W/(m²·K) dla omawianego rodzaju okna dachowego.

OKNA DACHOWE PANORAMICZNE Montaż okien panoramicznych w pomieszczeniach poddasza rozszerza możliwości aranżacyjne. Okna te charakteryzują się tym, że po ich otwarciu można uzyskać we wnętrzu efekt całkowicie otwartej przestrzeni. Technika otwierania powyższych okien opiera się na systemie nakładkowym prowadnic, co powoduje,

Okno dachowe z nadstawką półokrągłą...

że skrzydła okienne bezszelestnie przesuwają się na boki i całkowicie znikają z pola naszego widzenia. Wsuwają się one w specjalny panel, umieszczany na zewnątrz, który jednocześnie może być wyposażony w baterię słoneczną, służącą jako element zasilający napęd okna.

Szyby okien panoramicznych to zespolone pakiety z podwójnie klejonego szkła hartowanego. Dodatkowo zabezpiecza się je folią wzmacniającą.

Dzięki temu, okno jest nie tylko w pełni bezpieczne w użytkowaniu, ale posiada również wysokie parametry izolacyjności cieplnej i akustycznej. W lecie nie powoduje nadmiernego nagrzewania się pomieszczeń, a zimą redukuje straty ciepła. Doskonały widok, nie przesłonięty ramą zapewniają też okna o podwyższonej osi obrotu.

OKNA KOLEBKOWE Okna o nietypowej konstrukcji kolebkowej są produkowane głównie na indywidualne zamówienie klienta. Otwierają się w sposób obrotowy, za pomocą klamki zamontowanej w dolnej części skrzydła.

Wyróżnia je ościeżnica wygięta w kształcie łuku i dopasowane do niej skrzydło o nietypowym kształcie oraz pakiet szybowy. Podobnie oblachowanie jest dostosowane do niestandardowej formy okna.

WIĘCEJ NIŻ OKNO Dzięki nowoczesnym oknom dachowym można także spełnić marzenie o balkonie... w dachu.

Takie okno składa się z dwóch skrzydeł – górne otwiera się uchylnie do góry, a dolne – do przodu, tworząc wnękę balkonu. Z dolnym skrzydłem są zintegrowane boczne barierki, które wysuwają się w czasie otwierania balkonu, natomiast kiedy dolne skrzydło jest zamknięte, barierki nie są widoczne.

Taki balkon jest wbudowany w połać dachu i nie wymaga żadnych dodatkowych konstrukcji.

...i trójkątną. (fot. Velux)

Powierzchnię okien dachowych mogą powiększać też nadstawki – o oryginalnych kształtach – np. trójkątne, owalne, półokrągłe. Najczęściej są one nieotwierane, wykonane ze specjalnego, pojedynczego profilu. Nadstawki można montować nad lub pod oknem, a w obu tych umiejscowieniach, sprawiają, że okno wygląda ciekawie, zarówno z zewnątrz, jak i w pomieszczeniu.

Dekoracyjnym elementem okien dachowych są też szyby witrażowe, które tworzą ciekawe efekty świetlne w pomieszczeniu. Producenci okien oferują gotowe wzory witraży, ale można je także zaprojektować samodzielnie.

ZAMÓWIENIA NA NIETYPOWE OKNA Okna o nietypowych rozmiarach i kształtach, takich jak koło, trójkąt, trapez – są stosowane coraz częściej przez polskich inwestorów. Jednak aby zamówić okno o nietypowym kształcie lub konstrukcji – trzeba najpierw skonsultować się ze specjalistą, który oceni czy realizacja projektu jest możliwa. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, aby rozpocząć proces produkcji, dokonuje się oszacowania kosztów i konsultuje z klientem rodzaj zastosowanych materiałów.

Czas oczekiwania na niestandardowe okno dachowe wynosi około czterech tygodni. Wadą jest jednak stosunkowo wysoka cena tych produktów.

Nietypowe okna mogą być bowiem nawet o 70% droższe od zwykłych okien połaciowych. Jest to uwarunkowane stopniem trudności, z jakim producent musi zmierzyć się w czasie realizacji zamówienia. 4 więcej o oknach dachowych

2.1$ '$&+2:(

C

ieknące okno, przenikanie wiatru do wnętrza, niedomykające się skrzydło czy trudności z otwieraniem okna – wszystko to stanowi duży kłopot i najczęściej jest spowodowane nieprawidłowym montażem.

Dekarz może zamontować okna stosując tradycyjne materiały izolacyjne, wybrane rozwiązania systemowe lub kompletny system montażu rekomendowany przez producenta. Gotowe akcesoria montażowe poprawiają izolacyjność okna oraz usprawniają i przyśpieszają pracę dekarza. Są dostosowane do rozmiarów okna i wykonane z najwyższej jakości materiałów, ale trzeba je dokupić. Już na etapie zbierania ofert, warto zapytać, jaką metodę zastosuje wykonawca.

Do montażu okna połaciowego niezbędny jest kołnierz uszczelniający, który Wykończenie okna dachowego od wewnętrz. (fot. Velux)

MONTAŻ

OKNA

POŁACIOWEGO odprowadza wodę opadową poza obręb okna. Dobiera się go do rozmiaru okna oraz rodzaju pokrycia dachowego, a także ułożenia względem siebie okien na dachu.

TRADYCYJNE ROZWIĄZANIE Prawidłowa instalacja okna to nie tylko montaż kołnierza uszczelniającego i osadzenie okna, ale odtworzenie wszystkich warstw konstrukcji dachu: izolacji przeciwwilgociowej, termicznej i paraizolacji oraz połączenie ich z oknem.

Docinanie folii oraz wełny mineralnej, a także łączenie jej z warstwami dachu wymaga dużej staranności wykonania i większego nakładu pracy, niż zastosowanie gotowych produktów do montażu okien.

Zawsze do montażu okna niezbędny będzie kołnierz uszczelniający, dobrany do rodzaju pokrycia dachowego. Dostępne są rozwiązania przeznaczone do pokryć falistych lub płaskich. Okna do poddaszy można montować w dachu pojedynczo lub w różnych zestawach, wtedy potrzebne są specjalne kołnierze umożliwiające ich estetyczne i szczelne połączenie. Gdy okna instalujemy bezpośrednio jedno nad drugim, na etapie montażu warto zdecydować czy w przyszłości planujemy zastosowanie rolety zewnętrznej. Jeśli tak, trzeba zamówić kołnierz o szerszym rozstawie, w przeciwnym razie roleta nad dolnym oknem się nie zmieści.

Standardowe kołnierze, a także zewnętrzne oblachowanie okna są przeważnie wykonane z aluminium w kolorze szarym, ale również z blachy cynkowo-tytanowej lub miedzianej.

ZESTAW IZOLACYJNOMONTAŻOWY Zamiast wełną mineralną, ościeżnicę można ocieplić ramą izolacyjną ze spienionego polietylenu. Przylega ona idealnie do okna zapobiegając powstawaniu mostków termicznych i wychładzaniu wnęki okiennej, a okno z nią osiąga lepszy o 0,1 W/(m²K) współczynnik izolacyjności termicznej U. Na jej narożnikach są kątowniki, które pozwalają precyzyjnie dokręcić ją do łat montażowych. Natomiast do szczelnego połączenia okna z papą lub folią dachową warto wykorzystać wokółokienną izolację przeciwwilgociową z trójwarstwowej włókniny polipropylenowej.

Harmonijkowy fartuch łatwo rozłożyć na ościeżnicy i przypiąć do łat montażowych.

Jego górną część należy wprowadzić pod rynienkę odwadniającą. Zestaw izolacyjny BDX można kupić jako samodzielny produkt lub w zestawie z kołnierzem uszczelniającym.

KOMPLETNE ROZWIĄZANIE SYSTEMOWE Dodatkowo przy montażu okna można zastosować wokółokienną paroizolację BBX, wykonaną z mocnej folii nieprzepuszczającej wilgoci, służącą do szczelnego połączenia okna z izolacją przeciwwilgociową pomieszczenia.

Bez względu na to, którą metodę stosuje ekipa dekarska, gdy mamy wątpliwości czy okna zostały dobrze zamontowane, lepiej wezwać inspektora budowlanego, aby sprawdził poprawność wykonania przed odbiorem pracy od wykonawcy. 4

Źródło Velux

Każde okno połaciowe jest integralnym elementem dachu, dlatego powinno być szczelnie z nim połączone, a także odpowiednio ocieplone.

Niezwykle istotny jest wybór sprawdzonej i profesjonalnej ekipy dekarskiej, bo błędy montażowe często są przyczyną reklamacji.

Co można wybudować BEZ POZWOLENIA? Choć w Sejmie RP od lat toczą się dyskusje na temat zmiany nieco przestarzałego Prawa Budowlanego, to wciąż pozostaje ono w wersji sprzed prawie dwudziestu lat. O ile na mnogość i różnorodność składanych przez posłów propozycji i projektów zmian nie można narzekać – o tyle ułatwień dla przysłowiowego Kowalskiego planującego budowę – jakoś nie widać.

Bartosz Okoński

Z

niesienie pozwolenia na budowę było przez rządzących omawiane już kilkakrotnie. Jednak za każdym razem dyskusje kończyły się fiaskiem, a uzyskanie urzędniczej decyzji wciąż jest konieczne przed rozpoczęciem większości inwestycji budowlanych. Są jednak pewne elementy architektoniczne, które można wybudować bez pozwolenia.

W przypadku takich obiektów wystarczy zgłoszenie zamiaru rozpoczęcia robót budowlanych, złożone do właściwego urzędu. Zgłoszenie to należy przedłożyć urzędnikom na trzydzieści dni przed planowanym terminem rozpoczęcia prac.

Musi zawierać ono zakres, rodzaj i sposób prowadzenia budowy.

OBIEKTY UZUPEŁNIAJĄCE PODSTAWOWĄ ZABUDOWĘ W powyższy sposób określa się budynki i elementy małej architektury, które mogą być wznoszone bez pozwolenia na budowę. Trzeba jednak pamiętać, że i tak są to obiekty trwale związane z gruntem, a w związku z tym ich wykonanie musi być zgodne ze sztuką budowlaną.

Bez zgody urzędników można budować: G parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m² i rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,8 m, jeżeli zostaną one wykorzystane do produkcji rolnej lub stanowią uzupełnienie istniejącej zabudowy siedliskowej; G wolnostojące parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 25 m² niesłużące produkcji rolnej oraz wiaty, altany, przydomowe oranżerie lub ogrody zimowe z tym samym ograniczeniem

powierzchniowym. Dodatkowym warunkiem ograniczającym powstawanie powyższych obiektów jest zastrzeżenie, że na każde 500 m² działki nie może przypadać ich więcej niż dwa; G altany i budynki gospodarcze w rodzinnych ogródkach działkowych.

Ich powierzchnia zabudowy w mieście nie może przekraczać 25 m², zaś poza granicami miast – 35 m². Wysokość obiektów nie powinna przekraczać 5 m w przypadku dachu stromego oraz 4 m przy dachu płaskim; G przydomowe indywidualne oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7, 50 m³/dobę; G przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 30 m²; G pochylnie służące osobom niepełnosprawnym; G instalacje zbiornikowe na gaz płynny przeznaczone do zasilania instalacji gazowych w jednorodzinnych budynkach

fot. fotolia

35$:2

KIEDY WYSTARCZY ZGŁOSZENIE?

Altanę ogrodową można zbudować bez pozwolenia.

Ograniczeniem są wymiary tego założenia. (fot. fotolia)

Zgłoszenie planowania rozpoczęcia robót budowlanych wystarcza w przypadkach, kiedy nie ma konieczności starania się o pozwolenie na budowę. Zgłoszenie takie przedkłada się we właściwym Urzędzie Gminy. Powinno ono zawierać rodzaj, sposób i zakres prowadzenia prac. Składa się je na trzydzieści dni przed planowanym terminem rozpoczęcia budowy.

Pamiętajmy jednak, że takie zgłoszenie jest wystarczające w bardzo nielicznych przypadkach. Nie wszyscy mają np. świadomość, że rozbudowa, przebudowa, czy nadbudowa domu, który już istnieje – wymaga posiadania identycznej, a nawet szerszej dokumentacji, jak w przypadku stawiania domu od podstaw.

mieszkalnych. Zbiornik powinien być pojedynczy i mieć pojemność nie większą niż 7 m³; G przyłącza elektroenergetyczne, gazowe, cieplne, kanalizacyjne, wodociągowe i telekomunikacyjne; G ogrodzenie posesji; G elementy małej architektury ogrodowej, takie jak: wodotrysk, altana, posąg, huśtawka, ławka, itp.

G obiekty położone na terenie budowy i przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót.

Ponadto na terenach wiejskich, związanych z rolnictwem, bez pozwolenia na budowę mogą powstawać: G płyty do składowania obornika, G szczelne zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m³, G naziemne silosy na materiały sypkie o wysokości do 4,5 m i pojemności nie większej niż 30 m³, G suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m².

Oprócz wymienionych obiektów przepisy Prawa Budowlanego dopuszczają jeszcze cały szereg budowli, które mogą powstać jedynie za zgłoszeniem faktu ich wzniesienia. Budowle te nie są jednak związane z możliwością prywatnego ich użytkowania przez konkretnego inwestora. Należą do nich np. wolnostojące kabiny telefoniczne, parkometry z własnym zasilaniem, zatoki parkingowe, boiska szkolne, korty tenisowe, itp.

BEZ POZWOLENIA, ALE W ZGODZIE ZE SZTUKĄ BUDOWLANĄ Ponieważ większość obiektów, które można wznosić bez pozwolenia na budowę jest trwale związana z gruntem, na którym są one budowane – prace muszą przebiegać w zgodzie ze sztuką

budowlaną. Prawo określa, że przede wszystkim powinny one powstawać na fundamencie, posiadającym prawidłowo wykonaną poziomą i pionową izolację przeciwwilgociową.

Fundamenty te powinny mieć większą głębokość, aniżeli poziom przemarzania gruntu. Powyższa wartość dla centralnej części Polski wynosi 1,0 m, dla zachodniej – 0,8 m, a dla wschodniej – 1,2 m.

W przypadku wznoszenia ogrodzeń stosuje się najczęściej fundament pod podmurówkę i zagłębia go na około 40 cm w ziemię. Wylany powinien być jednak na grubej podsypce z piasku.

Materiały zastosowane podczas budowy powinny charakteryzować się odpowiednią trwałością, odpornością na wpływ warunków atmosferycznych i uszkodzenia mechaniczne.

Dodatkowo warto, aby powstające obiekty współgrały z całością stylu zabudowy, na jaki zdecydowaliśmy się na naszej działce.

Obiekty, również te, na które nie jest wymagane pozwolenie, powinny współgrać z całością stylu zabudowy. (fot. fotolia)

Przy wyborze materiału należy zatem wziąć pod uwagę elewację domu, sposób jego wykończenia, jak i charakter całej działki. 4

Ogrodzenie z gabionów. (fot. fotolia)

: 1$67}31<0 180(5=(

1

Energooszczędny dach

3

Remont dachu

5

Niepalne poddasze

6

Wentylacja poddasza

fot. fotolia, Velux, Viessmann

4

Jaki dach na dom letniskowy

2

Pokrycie z łupka

POBIERZ PRZEGLĄD DACHOWY NA TELEFON