Przegląd Dachowy e-dach.pl nr 39-40

Page 1

WIĄZARY KRATOWE

ILE FOLII NA DACH

PŁYTY TERMOIZOLACYJNE

O DACHACH LUDZKIM GŁOSEM

EGZEMPLARZ BEZPŁATNY

OSZCZĘDNE OKNA

ISSN 1689-8028

039-040 MAJ-SIERPIEŃ 2013

WYGRAJ ELEKTRONARZĘDZIA BOSCH DOM Z DACHÓWKAMI SŁOŃCE POD KONTROLĄ

Wytrzymała. Wilgocioodporna. Trudnozapalna.

KONKURS!

ZRÓB ZDJ¢CIE – ODBIERZ NAGROD¢!

Szczegóły na: www.pfleiderer.pl/konkursmfp

2 SPIS TREŚCI

04 Co oferuje rynek

Ewa Kalicka

Ważne produkty, nowości

06 Wszystko o dachach Budowa, eksploatacja, remont

06 Dach pod ochroną

R

Od Redakcji

ada Ministrów przyjęła projekt założeń nowelizacji prawa budowlanego – ma być prościej i łatwiej. Proces budowlany ma ulec uproszczeniu i skróceniu, w przypadku domów jednorodzinnych w wielu sytuacjach będzie wystarczało zgłoszenie budowy (wraz z projektem budowlanym), zamiast pozwolenia na budowę. Jednak zanim nowelizacja zostanie uchwalona i wprowadzona w życie, dalej musimy borykać się z procedurami. Te są szczególnie wymagające w przypadku dachów objętych ochroną konserwatorską, a ponieważ mieszkanie na poddaszu starej kamienicy lub w urokliwym dworku, zyskuje coraz więcej zwolenników, warto zapoznać się ze specyfiką takich dachów. Po trudach proceduralnych, zmaganie się z żywiołami może wydać się już mniej stresujące, jednak nie zapominajmy, że mamy sezon burz, przed którymi warto się zabezpieczyć, montując instalację odgromową. A że lato, to także gorące słońce, zwróćmy uwagę na zabezpieczenie pomieszczeń poddasza przed nadmiernym nagrzewaniem się. Tu trzeba uwzględnić zarówno właściwe ocieplenie, okna o odpowiednich parametrach, a także niezwykle skuteczne – zewnętrzne osłony na okna dachowe. Dodatkowo można włączyć klimatyzację i... cieszyć się komfortowym poddaszem. c E.K.

WYDAWCA Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o. ADRES REDAKCJI ul. Domaniewska 41, budynek SATURN 02-672 Warszawa, tel. 22 201 42 70 www.e-budownictwo.pl REDAKTOR NACZELNA Ewa Kalicka | e.kalicka@e-budownictwo.pl

10 Narzędzia dekarskie

14 Sztywne poszycie dachu 18 Ile folii na dach 22 Płyty termoizolacyjne 24 Wilgoć pod dachem 26 Dom z dachówkami 29 Jak wykonać kosz dachowy

31 Obróbka komina

34 Materiał a trwałość rynien

36 Piorunochron 40 Oszczędne okna 43 Słońce pod kontrolą 46 Ścianka kolankowa 48 Instalacje na poddaszu 51 Poddasze klimatyzowane 54 Pokój dziecka na poddaszu

REDAKCJA Marta Balcerowska, Katarzyna Dębek, Agnieszka Jaros, Ewa Kulesza BIURO REKLAMY tel. 22 201 42 66 | reklama@e-budownictwo.pl Daniel Baranowski tel. 606 870 700 | d.baranowski@e-budownictwo.pl Artur Dudkowski tel. 602 212 213 | a.dudkowski@e-budownictwo.pl Joanna Omietańska tel. 602 332 696 | j.omietanska@e-budownictwo.pl Piotr Panasiuk tel. 606 870 800 | p.panasiuk@e-budownictwo.pl STUDIO GRAFICZNE Art Quality Studio Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do ich redagowania oraz skracania. Nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam. Copyright© Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o. ISSN 1689-8028 | nakład 15 000 egz.

Należymy do

fot. na okładce: Fotolia

12 Wiązary kratowe

REDAKTOR PROWADZĄCA Katarzyna Laszczak | k.laszczak@e-budownictwo.pl

Markiza do okien dachowych AMZ Solar &2 2)(58-( 5<1(.

Zbieracz wody Speedy jest bardzo łatwy i szybki w montażu. Pasuje do każdej rury spustowej w zakresie średnic od 70 do 110 mm, niezależnie od producenta systemu i materiału, z jakiego wykonana jest rura spustowa (metal lub plastik). Żeby zamontować zbieracz nie trzeba przecinać rury spustowej – wystarczy wywiercić w niej otwór. Zbieracz wyposażony jest w sitko do zatrzymywania zanieczyszczeń oraz zawór. Dostępny jest w uniwersalnym ciemnoszarym kolorze. Zestaw zawiera: otwornicę o średnicy 44 mm, wąż 1 ¼ ” o długości 50 cm, uszczelkę do zbiornika, króciec 1 ¼ ”, uszczelki, instrukcję montażu. Cena: 160,00 zł netto. 4

Markiza do okien dachowych AMZ Solar to połączenie skuteczności ochrony przed nagrzewaniem z komfortem obsługi. Markiza jest zasilana energią słoneczną, a rolę czujnika pełni panel fotowoltaiczny, który w połączeniu ze specjalnym układem elektroniki reaguje na promieniowanie słoneczne. Latem, przy dużym nasłonecznieniu, markiza samoczynnie rozsuwa się i chroni pomieszczenie przed nagrzaniem. Przy pochmurnej pogodzie automatycznie się zwija, zwiększając napływ naturalnego światła. Markiza absorbuje promieniowanie słoneczne już przed szybą i emituje ciepło na zewnątrz, a nie w pomieszczeniu, dzięki czemu znacznie lepiej chroni przed upałem niż dodatki wewnętrzne. Markiza zapewnia do 8 razy skuteczniejszą ochronę przed nagrzewaniem niż zasłony wewnętrzne. Umożliwia jednocześnie dopływ naturalnego światła, kontakt wzrokowy z otoczeniem i nie zmniejsza powierzchni przeszklenia okna. Markiza posiada boczne prowadnice, które utrzymują odpowiednie naprężenie tkaniny i zwiększają jej odporność na podmuchy wiatru. Montaż markizy ogranicza się do zamocowania jej na oknie bez konieczności doprowadzenia zasilania z sieci elektrycznej. 4

Dystrybutor: Marley Polska [www.marley.com.pl]

Producent: Fakro [www.fakro.pl]

Zbieracz wody Speedy

Licon Perfect

APLIKACJA HOME DOM I OGRÓD Home dom i ogród to pierwsza polska aplikacja, która łączy treści, dotyczące architektury, wystroju wnętrz, designu, projektowania i aranżacji ogrodu. Użytkownicy, korzystający z urządzeń mobilnych, otrzymują starannie wybrane i najbardziej aktualne artykuły oraz zdjęcia pochodzące z serwisów:

H PLHV]NDQLH SO H OD]LHQNL SO H RJURGHN SO H DUDQ]DFMH SO Licon Perfect to trójwarstwowa membrana dachowa o wysokiej paroprzepuszczalności. Wysoka gramatura membrany gwarantuje duży komfort pracy oraz trwałość i wytrzymałość podczas prac montażowych. Przeznaczona jest do stosowania jako wstępne krycie do dachów spadzistych ocieplonych i dachów z pełnym deskowaniem. Warstwy membrany stanowią: 2 warstwy włóknin polipropylenowych i 1 warstwa funkcyjnego filmu polipropylenowego, który zapewnia wysoką przepuszczalność pary wodnej (Sd 0,02), gwarantując doskonałą wodoszczelność produktu (W-1). W spodniej warstwie membrany zastosowano włókninę polipropylenową wykonaną nie metodą tkaną, lecz igłowaną/kalandrowaną co pozwala, w sytuacjach nadmiernego zawilgocenia, zmagazynować nadwyżki wilgoci, a następnie stopniowo odprowadzać ją na zewnątrz. Licon Perfect, dzięki zastosowaniu nowoczesnych stabilizatorów, jest produktem bardzo trwałym i odpornym na promieniowanie UV, dzięki czemu montaż pokrycia dachowego może być wykonany z opóźnieniem nawet do 16 tygodni. 4 Producent: Licon International [www.licon.pl]

Wszystkie treści są prezentowane w formie dostosowanej do wymagań urządzeń mobilnych, tak, aby ich przeglądanie było jak najbardziej wygodne dla użytkownika. Ulubione treści i zdjęcia mogą być zapisywane bezpośrednio na urządzeniu, użytkownik może też dzielić się nimi za pomocą facebooka i twittera. Wygodę korzystania z aplikacji zapewnia przejrzysty podział na główne kategorie, a treści mogą być wyszukiwane na podstawie jednej lub kilku kategorii, takich jak: • architekci – domów, wnętrz i ogrodów • aranżacje wnętrz • wyposażenie wnętrz • wykończenie wnętrz • meble • design • ogród.

'$&+<

DACH POD OCHRONĄ

Agnieszka Jaros

D

ecyzja o nabyciu nieruchomości zabytkowej zawsze powinna być starannie przemyślana i w pełni świadoma. Należy zdawać sobie sprawę, że obiekt będący zabytkiem nie musi być objęty ochroną konserwatorską w danym momencie, ale ochrona taka może zostać mu narzucona w przyszłości. Nadzór konserwatorski dotyczyć może bowiem jedynie obiektów, które wpisane są do rejestru zabytków lub ich ochronę

przewiduje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Dbałość o zabytki jest absolutnie godna pochwały i powinna być naturalnym elementem postępowania, jednak dla ich właścicieli to spore ograniczenia w prawie własności oraz problem z utrzymaniem nieruchomości w należytym stanie. DACH SZCZEGÓLNIE CHRONIONY O ile w normalnej sytuacji niektóre prace naprawcze lub konserwatorskie na dachu można przeprowadzić nie posiadając pozwolenia na budowę, o tyle w przypadku dachów objętych ochroną konserwatorską jest to poważnym

naruszeniem prawnym. Jeśli obiekt podlega miejscowemu konserwatorowi, to na prowadzenie na nim wszelkich prac należy posiadać pozwolenie budowlane, a wcześniej zgodę na prowadzenie prac musi wydać konserwator. Prace powinny bowiem przebiegać zgodnie z jego zaleceniami i przy uwzględnieniu konkretnych wytycznych oraz uwag dotyczących efektu końcowego. Do pracy nie można zatrudnić zwykłej ekipy wykonawczej, a jedynie osoby posiadające kwalifikacje i doświadczenie w restaurowaniu budynków zabytkowych. Wymogom formalnym podlega także sam kierownik budowy. W przypadku dachu objętego

Fot. Redakcja

Dachy obiektów zabytkowych to często prawdziwe dzieła sztuki. Połacie niepowtarzalne i jedyne w swoim rodzaju. Niestety, równie często – wymagają napraw. Zniszczony dach można przeważnie poddać remontowi i przywrócić mu dawną świetność, ale w przypadku dachu objętego ochroną konserwatorską istnieje szereg ograniczeń utrudniających działania inwestora.

REMONT DACHU OBJĘTEGO OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ – PRZEPISY

ochroną konserwatorską – osoba ta, oprócz standardowych uprawnień budowlanych, winna legitymować się przynajmniej dwuletnim doświadczeniem w pracy na obiektach zabytkowych. Tak restrykcyjne wymagania mają na celu głównie zachowanie lub przywrócenie pierwotnego stanu zabytkowego dachu. Warto jednak zauważyć, że w licznych przypadkach całkowicie mijają się z zamierzonym celem i nie wnoszą korzyści społecznych, a jedynie utrudniają lub nawet całkowicie uniemożliwiają zaplanowane przez inwestora działania. Stąd też wiele polskich dachów, stanowiących tzw. skarb kultury narodowej niszczeje długimi latami, a w efekcie końcowym popada w całkowitą ruinę. Inwestor ma wprawdzie prawo zaskarżyć decyzję wydaną przez miejscowego konserwatora w Urzędzie Generalnego Konserwatora Zabytków, ale i tu treści zapadłych wcześniej postanowień przeważnie utrzymywane są w mocy. Generalny Konserwator Zabytków działa w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, opierając się na ustawie o ochronie zabytków i opiece nad nimi, ale niestety przeważnie nie jest ekspertem w tej dziedzinie (nie jest to wymagane, w dodatku od pewnego czasu funkcja ta jest w naszym kraju czysto polityczna). ZABYTKOWA WIĘŹBA Przed przystąpieniem do konkretnych prac naprawczych na zabytkowym dachu należy ocenić stan jego konstrukcji. W tym celu należy przeprowadzić specjalistyczne badania, których wyniki określą wartość zabytkową poszczególnych elementów więźby oraz stan techniczny, w jakim się one znajdują. Wszelkie działania naprawcze lub wzmacniające zabytkową konstrukcję powinny odbywać się z możliwie jak największym poszanowaniem istniejącego od pokoleń stanu. Na terenie Europy standardem jest stosowanie podczas restaurowania zabytkowych konstrukcji dachowych tradycyjnych metod ciesielskich oraz wymienianie jedynie najbardziej uszkodzonych fragmentów więźby. Warto jednak zauważyć, że w innych krajach Europy bardziej dba się o kontynuację i rozwój rzemiosła. Polska nie jest niestety w omawianej dziedzinie państwem wiodącym, choć od polskich rzemieślników wymaga się nie mniej, niż w Belgii, Francji, czy Niemczech. Szerokim

Na obiektach, które nie są wpisane do rejestru zabytków, niektóre prace związane z remontem dachu można przeprowadzić dokonując jedynie zgłoszenia budowlanego w miejscowym starostwie powiatowym. W przypadku dachów pokrywających obiekty, które są objęte ochroną konserwatorską lub ich ochronę przewiduje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, na każde działania remontowe, czy naprawcze należy posiadać pozwolenie na budowę. Na nim jednak ograniczenia inwestorów nie kończą się. Wszelkie czynności należy bowiem wykonywać po uprzednim porozumieniu się z wojewódzkim konserwatorem zabytków i uzyskaniu jego zgody. To konserwator określa w jaki sposób i przy zastosowaniu jakich technik będzie remontowany dach. Oprócz tego, restrykcjom podlega także ekipa wykonawcza oraz sam kierownik budowy.

restrykcjom poddaje się również prace badawcze i sporządzenie dokumentacji remontowej. Nie chodzi tu o to, że polscy konstruktorzy nie posiadają narzędzi lub wiedzy w tym zakresie, ale ich możliwości są bardziej ograniczone niż w innych krajach europejskich, dla których zabytki są rzeczywistym bogactwem narodowym i dba się o nie z należytą pieczołowitością. Polska nie ustępuje niestety tym krajom jedynie pod względem krytycyzmu w ocenie formalnej zgromadzonej dokumentacji z inwentaryzacji konstrukcji dachu objętego ochroną konserwatorską. OCIEPLENIE ZABYTKOWEGO DACHU Jak wiadomo dachy starego typu najczęściej nie posiadały ocieplenia, ponieważ przestrzeń znajdująca się tuż pod nimi nie była wykorzystywana do celów mieszkalnych. Aktualnie tendencja ta ulega zmianom poprzez masowe adaptowanie i przekształcanie istniejących poddaszy (także tych znajdujących się w budynkach objętych ochroną konserwatorską). Zasadniczą rolę odgrywa w takich sytuacjach

szczelny i solidnie ocieplony dach. Teoretycznie, prace które nie naruszają istniejącego stanu rzeczy, czyli w tym przypadku konstrukcji budowli oraz nie ingerują w dotychczasowy wygląd zewnętrzny obiektu, można prowadzić bez posiadania pozwolenia na budowę. W budynkach zabytkowych zawsze trzeba jednak takie sprawy konsultować z miejscowym konserwatorem, który trzyma pieczę nad obiektem. Niestety wiele zależy od jego dobrej woli i umiejętnej interpretacji przepisów. Jeśli konserwator przyjąłby, iż docieplenie dachu to dodatkowe zabezpieczenie dla zabytkowej więźby oraz całej istniejącej budowli (co jest oczywiście zgodne z prawdą), to nie powinien stawiać sprzeciwu. Jeśli jednak konserwator założy, że w czasie ocieplania dachu może dojść do uszkodzenia poszczególnych elementów konstrukcji, a poprzez nieprawidłową jego termomodernizację do stopniowej degradacji więźby (co na skutek wadliwego wykonawstwa jest możliwe), to decyzja może uniemożliwiać dalsze działania inwestora. Dlatego też przed rozpoczęciem działań

Poddasza starych kamienic coraz częściej są adaptowane na cele mieszkalne. (fot. Redakcja)

'$&+< termomodernizacyjnych najlepiej jest skonsultować siÄ™ z niezaleĹźnym specjalistÄ… odÂ ďŹ zyki budowli. Osoba uprawniona, ale jednoczeĹ›nie nie peĹ‚niÄ…ca funkcji miejscowego konserwatora moĹźe wydać na naszÄ… proĹ›bÄ™ opiniÄ™, ktĂłrÄ… miejscowy konserwator powinien uwzglÄ™dnić, wydajÄ…c swojÄ… decyzjÄ™. Warto nadmienić, Ĺźe akurat przypadki dociepleĹ„ zabytkowych dachĂłw sÄ… przez wiÄ™kszość konserwatorĂłw wojewĂłdzkich traktowane dość Ĺ‚askawie. WYMIANA POKRYCIA Na zmianÄ™ pokrycia na budynkach wpisanych do rejestru zabytkĂłw bezwzglÄ™dnie trzeba posiadać pozwolenie na budowÄ™. Pozwolenie to nie zostanie wydane, jeĹ›li planowanych prac nie zaakceptuje wojewĂłdzki konserwator zabytkĂłw. Projekt remontowy musi być w tym przypadku zgodny nie tylko ze sztukÄ… budowlanÄ… oraz obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami prawa budowlanego, ale takĹźe z wymaganiami dotyczÄ…cymi ochrony zabytkĂłw z Polsce. WymieniajÄ…c pokrycie na nowe naleĹźy zatem zadbać o zachowanie jego stylu i wyglÄ…du, jakim charakteryzowaĹ‚o siÄ™ w czasach swojej Ĺ›wietnoĹ›ci. W budynkach, ktĂłre znajdujÄ… siÄ™ pod opiekÄ… konserwatora – jest on osobÄ… uprawnionÄ…, aby narzucić inwestorowi zastosowanie tak konkretnego rodzaju pokrycia dachowego, jak i koloru, ktĂłry przewiduje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. WSPĂ“Ĺ CZESNE SKANDALE – CZYLI OKNA POĹ ACIOWE W ZABYTKOWYCH DACHACH Niestety w zakresie prac remontowych zdarzajÄ… siÄ™ naduĹźycia, bo inwestorzy omijajÄ… wymagania proceduralne, ale teĹź wiele decyzji konserwatorĂłw jest uznaniowych

i kontrowersyjnych. Dotyczy to zarĂłwno caĹ‚ych budynkĂłw (niekiedy nawet burzonych pod okiem konserwatora), a takĹźe wszystkich ich elementĂłw, w tym dachĂłw. Dość szczegĂłlnym i newralgicznym przypadkiem sÄ… okna poĹ‚aciowe. Okna poĹ‚aciowe, choć byĹ‚y stosowane juĹź w XIX wieku, prawdziwÄ… popularność zyskaĹ‚y w latach 70. XX wieku, a w Polsce zagoĹ›ciĹ‚y na dobre w latach 90. To prosty, niewymagajÄ…cy tyle zachodu, co budowa lukarny i bardzo funkcjonalny element stolarki budowlanej. Okna poĹ‚aciowe stosuje siÄ™ w wiÄ™kszoĹ›ci nowych domĂłw z poddaszem uĹźytkowym, ale czy ich montaĹź jest dopuszczalny w budynkach wpisanych do rejestru zabytkĂłw? Zgodnie z przepisami prawa – na okno w zabytkowym dachu nie ma miejsca. Jednak zdarzajÄ… siÄ™ sytuacje, kiedy jest wydawana zgoda na montaĹź... wyĹ‚azu dachowego. Ponadto, wystarczy rozejrzeć siÄ™ po swoim mieĹ›cie, ze szczegĂłlnym uwzglÄ™dnieniem starĂłwek, gdzie wiÄ™kszość budynkĂłw znajduje siÄ™ pod pieczoĹ‚owitÄ… opiekÄ… konserwatorskÄ…. WiÄ™kszość z nas zauwaĹźy okna poĹ‚aciowe na wyremontowanych zabytkowych dachach. Warto przytoczyć przykĹ‚ad z Nidzicy. W dachu gotyckiego zamku z XIV wieku poĹ‚yskuje aĹź 14 okien poĹ‚aciowych. Okna te zamontowano ponoć w zgodzie z przepisami prawa, czyli za zgodÄ… urzÄ™dujÄ…cego wĂłwczas konserwatora Warmii i Mazur. Aby zabytek nie popadĹ‚ w ruinÄ™, dokonano zmiany jego funkcji uĹźytkowej na hotelowÄ… i doĹ›wietlono w ten sposĂłb powstaĹ‚e na poddaszu pokoje goĹ›cinne. Natomiast problematyczne bywa uzyskanie zgody na montaĹź okien w mieszkaniu w zabytkowej kamienicy. 4

www.forumbudowlane.pl

Okna dachowe - problemy G wasyl100: (...) Opowiem o moim przypadku z oknami dachowymi!!! Adopcja poddasza na mieszkanie, stare budownictwo i uwaga, starĂłwka. Nie ma opcji na montaĹź okien dachowych, konserwator zabytkĂłw trzyma na tym Ĺ‚apÄ™, ale o co chodzi kiedy patrzÄ™ na sÄ…siednie budynki i co? Ano nic – dokÄ…d wzrokiem siÄ™gnąć obok lukarn powstawiane co?? Okna dachowe. DzwoniÄ™ do Konserwatora z oburzeniem i czego siÄ™ dowiadujÄ™??? To nie sÄ… okna tylko wyĹ‚azy dachowe (...). G SGL: NajwaĹźniejsze to, czy to okno jest w odlegĹ‚oĹ›ci mniejszej niĹź 4 m od granicy. Liczyć naleĹźy w rzucie poziomym od najbliĹźszej granicy otworu okna. JeĹ›li jest mniej, to nie ma takiej siĹ‚y, aby mogĹ‚o tam być. G wasyl100: No na przykĹ‚ad moĹźna sobie odpalić Google mapy i zobaczyć np. Ratusz w samym centrum starego miasta WrocĹ‚awia, posiada takie okno, o przepraszam wyĹ‚az. G SGL: Rozumiem, iş pracujesz u konserwatora zabytkĂłw – stÄ…d posiadasz wiedzÄ™, iş nie uzgadniano u "was" Ĺźadnej dokumentacji na remont tegoĹź dachu czy teĹź osadzenia okna dachowego... czy tak "twierdzisz" bo widzisz okno na dachu ratusza i teĹź chcesz mieć? G wasyl100: Panie SGL niestety muszÄ™ pana zawieść nie pracujÄ™ w şadnym urzÄ™dzie. Ale jeĹ›li pan jest taki aktywny na forach to proszÄ™ siÄ™ dowiedzieć jak interpretuje nasze prawo na temat owego wyĹ‚azu i to moĹźe pan niech zadzwoni do obojÄ™tnie jakiego urzÄ™du i zapyta? Bo jak sÄ…dzÄ™ to w kaĹźdym mieĹ›cie jest taka sama sytuacja, proszÄ™ obejrzeć budynki w swoim mieĹ›cie. Ja przedstawiĹ‚em swojÄ… sytuacjÄ™ i nie chcÄ™ polemizować na ten temat, bo nie mam zielonego pojÄ™cia, co mĂłwiÄ… na ten temat przepisy, a jak postÄ™pujÄ… inwestorzy. A tak poza tym, to fora sÄ… po to, şeby laicy tacy jak ja i inni mogli siÄ™ czegoĹ› dowiedzieć, a nie wysĹ‚uchiwać dziwnych, niepotrzebnych komentarzy PS. czekam na wiadomoĹ›ci czego pan siÄ™ dowiedziaĹ‚ w urzÄ™dach? OBIEKTYWNIE PROSZĘ. G SGL: Czyli to co zawsze: Nie znam siÄ™... nie wiem... ale popiszÄ™ gĹ‚upot, a inni bÄ™dÄ… myĹ›leć Ĺźe "coĹ› wiem" Nie znasz siÄ™, nie chcesz polemizować bo "nie masz zielonego pojÄ™cia" (cytat) ale swoimi komentarzami celowo wprowadzasz ludzi w bĹ‚Ä…d. Nie ma moĹźliwoĹ›ci montaĹźu okna dachowego jako "wyĹ‚azu", a jeĹźeli w jakimĹ› wiejskim urzÄ™dzie taki nr przejdzie to przy pierwszej wiÄ™kszej kontroli urzÄ™dnik wydajÄ…cy takie "zezwolenia" prawdopodobnie wyleci. ps. prawo nie jest do "interpretowania"... Prawo Budowlane i Warunki Technicznie jasno okreĹ›lajÄ…, co moĹźna, a czego nie moĹźna. G Racek: Ĺťadne prawo nie jest jednoznacznie interpretowane.

Tradycyjne lukarny w zabytkowym dachu. (fot. Redakcja)

G wasyl100: Panie SGL pan chyba nie doczytuje komentarzy napisaĹ‚em WYRAĹšNIE proszÄ™ niech Pan siÄ™ dowie jak interpretuje to nasze prawo, no chyba, Ĺźe Pan jako wszechwiedzÄ…ca wyrocznia juĹź wie, to proszÄ™, wszyscy posĹ‚uchamy. Po drugie teĹź Pan to na pewno wie, Ĺźe Konserwatorzy nie przesiadujÄ… w kaĹźdym mieĹ›cie, tylko majÄ… pod sobÄ… okrÄ™gi wielkoĹ›ci wojewĂłdztw. Po trzecie takie okno czy wyĹ‚az, jak zwaĹ‚ tak zwaĹ‚, u mnie w koĹ„cu przeszĹ‚o, bo widocznie Konserwator nie miaĹ‚ podstaw aby tego zakazać (...)

Elektronarzędzia to niezastąpiona pomoc przy profesjonalnych pracach remontowych i budowlanych. To od nich w dużej mierze zależy, czy praca będzie przebiegać szybko i efektywnie. Nie dziwi więc fakt, że cieszą się dużą popularnością. Zapraszamy do udziału w konkursie, w którym nagrodami są niezawodne elektronarzędzia Bosch. Aby je zdobyć będzie trzeba wykazać się pewną wiedzą na temat produktów Bosch i oryginalnie uzasadnić dlaczego to Ty powinieneś wygrać.

PYTANIA KONKURSOWE 1. Jaką technologię chroniącą ogniwa przed przegrzaniem, zastosowano w obudowie akumulatorów litowo-jonowych o pojemnościach 2,0 Ah i wyższych? O ile jest większa żywotność takich akumulatorów w porównaniu ze standardowymi akumulatorami litowo-jonowymi? 2. Jaki jest maksymalny moment obrotowy wiertarko wkrętarki GSR 18 VE-2-Li? Jaka jest maksymalna średnica wiercenia w drewnie tego modelu? 3. Na czym polega wygoda rozwiązania półautomatycznego oczyszczania filtra w odkurzaczu GAS 35 L SFC+ Professional (zobacz video)? Z jakim systemem walizek jest kompatybilny ten odkurzacz? 4. Jaką moc ma silnik piły GTM 12 JL Professional? 5. Jaka jest maksymalna energia udaru młota wyburzeniowego GSH 27 VC Professional?

Odpowiedz na poniższe pytania, wypełniając formularz zgłoszeniowy na stronie e-dach.pl. Podpowiedzi, które ułatwią to zadanie szukaj na stronie www.bosch-professional.com, ulotce promocyjnej Bosch oraz w portalu e-sciany.pl. Pamiętaj o ciekawym uzasadnieniu, dlaczego to Ty powinieneś wygrać.

NAGRODY W KONKURSIE

Miejsce 1. ZESTAW SKŁADAJĄCY SIĘ Z:

KONKURS

WYGRAJ ELEKTRONARZĘDZIA BOSCH

• kompaktowej i lekkiej wiertarko-wkrętarki akumulatorowej GSR 14,4 V-LI Professional, wyposażonej w innowacyjne akumulatory; w narzędziu zastosowano nową koncepcję przekładni i nowy 4-biegunowy silnik Bosch. Praktyczna lampka LED oświetla miejsce pracy, a hamulec silnika zapewnia precyzję przy seryjnym wkręcaniu wkrętów; • lampy akumulatorowej GLI VariLED Professional, która zapewnia natężenie światła 300 luksów, czyli największe w tej klasie urządzeń. Lampa jest wyposażona w innowacyjne diody Power LED i wyróżnia się zwartą konstrukcją i wygodnym mechanizmem składania oraz maksymalną wytrzymałością. Możliwość zmiany wiązki światła (rozproszona lub skupiona) i 9 ustawień kąta świecenia zapewnia optymalne oświetlenie miejsca pracy; • walizki systemowej L-Boxx, • osprzętu, • dwóch akumulatorów 2,6 Ah i ładowarki

Miejsce 2. WIERTARKO-WKRĘTARKA AKUMULATOROWA GSR 10,8-2-LI PROFESSIONAL Urządzenie wyróżnia się kompaktową konstrukcją – to najkrótsze urządzenie w tej klasie. Ułatwia to pracę w miejscach trudno dostępnych i w sytuacjach wymagających trzymania narzędzia w górze. Jednocześnie wiertarko-wkrętarka GSR 10,8-2-LI pracuje z profesjonalną wydajnością i jest wyposażona w pełnowymiarowy uchwyt wiertarski. Akumulatory tej wiertarko-wkrętarki posiadają system elektronicznej ochrony ogniw oraz praktyczny wskaźnik poziomu naładowania (akumulatory nie mają efektu pamięci – można je doładować w dowolnej chwili)

Miejsce 3. WYRZYNARKA GST 90 BE PROFESSIONAL Wyrzynarka jest wyposażona w wytrzymały silnik o mocy 650 W, gwarantujący szybkie tempo pracy. System Electronic umożliwia dopasowanie prędkości do właściwości obrabianego materiału. Beznarzędziowy system wymiany brzeszczotów podnosi komfort obsługi, a ulepszony system ich montażu zapewnia wysoką precyzję cięcia. Dodatkowo możliwość wyszczerbienia materiału jest eliminowana przez 4.stopniową oscylację. Dobrą widoczność linii cięcia gwarantuje funkcja nadmuchu, którą można wyłączyć przy zastosowaniu systemu odsysania pyłu.

Konkurs trwa od 5 sierpnia do 20 września 2013 r., jego wyniki ogłosimy do 26 września 2013 r., na stronie konkursowej portalu e-dach.pl.

Sponsorem nagród w konkursie jest

szczegóły na

1$5=}'=,$

NARZĘDZIA Dobrego dekarza można rozpoznać m.in. po wyposażeniu w odpowiedni, fachowy sprzęt. Bez narzędzi wykonanie większości prac byłoby niemożliwe. Oczywiście równie ważne są umiejętności posługiwania się nimi i to w niemal ekstremalnych warunkach – na wysokości.

Przycinanie dachówek (fot. Braas)

Marta Balcerowska, Katarzyna Laszczak

O

becnie na rynku dostępny jest szeroki wybór specjalistycznego sprzętu dekarskiego. Stale wprowadzone są nowe narzędzia (także elektronarzędzia), ułatwiające prace dekarskie. Narzędzia tradycyjne ustępują tym bardziej zaawansowanym technicznie

i wygodniejszym w obsłudze. Przekłada się to również na efekt końcowy prac – solidny, trwały i estetyczny dach. Dobrej jakości urządzenia mają oczywiście swoją cenę, jednak z pomocą przychodzą tu dobrze wyposażone wypożyczalnie sprzętu. NARZĘDZIA TRADYCYJNE Podstawowymi, najprostszymi narzędziami każdego dekarza są różnego rodzaju młotki, w tym również

te do profesjonalnej obróbki blachy. Służą głównie do prostowania, gięcia i kształtowania blachy, a także do wbijania i wyciągania gwoździ (wyciąganie gwoździ ułatwia magnetyczna końcówka do ich chwytania). Odkuwane są zazwyczaj z jednego kawałka stali, dzięki czemu są trwalsze. Rękojeść młotków wykańczana jest tworzywem, skórą lub drewnem. Są tak skonstruowane, aby drgania powstałe w trakcie uderzania były maksymalnie tłumione. Rękojeść nowoczesnego młotka dekarskiego jest idealnie dopasowana do dłoni użytkownika, nie wyślizguje się z ręki, eliminując ryzyko odniesienia kontuzji nadgarstka. Praca dekarza nie może się obyć bez różnego typu cęgów i kleszczy (proste, zaginane, długie, krótkie). Wykonane ze stali narzędziowej, z rękojeściami powlekanymi PVC, służą do obróbki blachy (zaginania, zaciskania, felcowania, otwierania rąbka), ale także do precyzyjnego obrabiania dachówek (np. do wąskich docięć na karpiówkach) oraz gięcia haków rynien – kleszcze wyposażone w śrubę nastawczą z nakrętką skrzydełkową.

Narzędzia tradycyjne. (fot. Fotolia)

DEKARSKIE Do prostszej obróbki blachy oraz jej przecinania służą również różnego rodzaju nożyce: uniwersalne, do cięć przelotowych, prostych oraz do wycinania łuków o różnych promieniach. Nożyce różnią się kształtem, wielkością, stopniem wygięcia, długością szczęk. Większość rodzajów nożyc występuje w wersji prawej i lewej, a więc przeznaczone są do wykonywania czynności tylko w jedną lub drugą stronę. Mają zastosowanie uniwersalne – nadają się zarówno do blachy stalowej ocynkowanej, aluminiowej, miedzianej, jak i tytanowo-cynkowej. ELEKTRONARZĘDZIA Znacznym ułatwieniem pracy dekarza są elektronarzędzia – bez nich wykonanie większości prac byłoby znacznie bardziej uciążliwe. Ze względu na ich charakter (praca na wysokości, dłuższa praca narzędziami w różnych pozycjach) warto wybrać lekkie, poręczne i ergonomiczne narzędzia. Należy zwrócić uwagę, aby były to elektronarzędzia przeznaczone dla użytkowników profesjonalnych – mocne, trwałe i odporne na upadek z wysokości. Przy wszelkiego typu pracach konstrukcyjnych, montażu łat i kontrłat, deskowaniu niezastąpione są gwoździarki, pneumatyczne i gazowe. Służą do pojedynczego lub seryjnego wbijania różnej wielkości gwoździ. Narzędzia te są szczególnie cenione przez ekipy dekarskie, którym zależy na precyzji i szybkości wykonywanych prac. Ich atutem jest m.in. to, że pracują bezprzewodowo. Bez przeszkadzających kabli czy węży ciśnieniowych pracuje się nimi wydajniej i bezpieczniej. Przy budowie dachu przydają się też szlifierki kątowe stosowane do cięcia i szlifowania twardych materiałów. Nie zaleca się natomiast cięcia blachy tym elektronarzędziem – miejsce cięcia nagrzewa się, dochodzi do uszkodzenia powłoki ochronnej, a w konsekwencji powstania ognisk korozji (do cięcia blachy polecane są specjalne nożyce, w tym tzw. nożyce wibracyjne).

Obróbka drewna - pilarka tarczowa. (fot. Bosch)

Do obróbki drewna, w szczególności prac nad więźbą, stosowane są m.in. pilarki ciesielskie, przeznaczone do cięcia wzdłuż krawędzi materiału lub pod kątem (do 60°), frezarki, wykorzystywane do wykonywania złączy na wpusty w drewnie, czy strugi ciesielskie, używane do obróbki belek i krokwi. Niezastąpione przy wszelkiego rodzaju pracach montażowych są także wiertarki i wiertarko-wkrętarki. AKUMULATOROWE CZY PRZEWODOWE? Dekarze mają do wyboru elektronarzędzia akumulatorowe lub zasilane prądem sieciowym. Wybór konkretnego typu zależy od zakresu prac i etapu budowy. Ponieważ wiele prac przygotowawczych odbywa się nie na dachu, lecz na zewnątrz lub poddaszu wyposażonym w zasilanie elektryczne, tańszym rozwiązaniem w zakupie są narzędzia przewodowe. Jednak już do prac stricte dekarskich zdecydowanie lepsze są elektronarzędzia akumulatorowe. Ze względu na brak plączącego się kabla zapewniają one wyższy komfort i bezpieczeństwo pracy (co jest szczególnie ważne podczas prac

na wysokości), zachowując jednocześnie moc i wydajność porównywalną do elektronarzędzi sieciowych. Elektronarzędzia akumulatorowe są oczywiście niezastąpione również wtedy, kiedy prace są wykonywane na etapie stanu surowego, bez źródła zasilania. Wybierając elektronarzędzia akumulatorowe warto wziąć pod uwagę rozmiary i wagę akumulatora, a także czas jego ładowania. Niektórzy producenci oferują elektronarzędzia pozwalające na elastyczny wybór akumulatora i dopasowanie go do konkretnych warunków pracy (np. lżejsze akumulatory o mniejszej pojemności lub cięższe i bardziej wytrzymałe). Dodatkowo, w przypadku narzędzi akumulatorowych warto zwrócić uwagę na specjalne technologie stosowane w celu przedłużenia żywotności i czasu pracy akumulatorów. Sama technologia to jednak nie wszystko. W przypadku elektronarzędzi akumulatorowych należy pamiętać, aby bezwzględnie unikać przeciążenia, przegrzania oraz całkowitego rozładowania ogniw (dostępne są również akumulatory wyposażone w system elektronicznej ochrony ogniw, zabezpieczający przed taką ewentualnością). 4

:,}½%$

Ten rodzaj więźby dachowej zyskuje coraz większą popularność. Wiązary są bardzo lekkie, a więc nie obciążają zbytnio konstrukcji domu. Są też tanie i można je stosować do wszystkich Joanna Siemieniuk rodzajów dachu.

W

iązary to gotowe elementy więźby, które po odpowiednim zamontowaniu tworzą konstrukcję dachową. Składane są z desek o przekroju 3,8 x 8,9; 3,8 x 14 cm. lub bali o przekroju 5 x 10; 5 x 15 cm. Deski i bale połączone są w kratownice za pomocą metalowych, ocynkowanych płytek perforowanych grubości 2 lub 2,5 mm przybijanych gwoździami. Ich podstawa nazywana jest pasem dolnym. Pasy górne to odpowiedniki krokwi. Pasy górne i pas dolny tworzą rodzaj ramy,

którą wypełniają słupki i krzyżulce, czyli elementy usztywniające konstrukcję. Do budowy wiązarów używa się najczęściej drewna sosnowego klasy C27, ale pasy dolne i górne lepiej jest zrobić z drewna C35, zwłaszcza w przypadku wiązarów o rozpiętości powyżej 12 m. Drewno powinno być wysuszone i mieć wilgotność nie większą niż 15%. Najlepsze będzie drewno suszone komorowo i czterostronnie strugane. Nie wolno też zapomnieć o impregnacji, która zabezpieczy je przed korozja biologiczną i zwiększy

odporność na działanie ognia. Wiązary zamawia się w zakładzie produkcyjnym, a można też wykonać je bezpośrednio na placu budowy. WIĄZARY NA KAŻDY DACH Przyjęło się, że wiązary kratowe stosuje się do budowy stropodachów nieużytkowych. Jednak z powodzeniem można z nich wznosić konstrukcję dachów o poddaszu użytkowym. Najczęściej są to wówczas dachy mansardowe. OD PŁASKICH DO WIELOSPADOWYCH Najprościej i najtaniej jest zbudować z wiązarów dach płaski lub jedno- bądź dwuspadowy. Wykonuje się wówczas lub zamawia tylko jeden rodzaj wiązarów na cały dach. Technologia ta nie wyklucza jednak budowy dachów wielopołaciowych o skomplikowanych kształtach. Niestety przy dachach wielopołaciowych trzeba wykonać wiele różnego rodzaju wiązarów. Dodatkowo, sporo elementów konstrukcyjnych trzeba będzie zrobić metodami tradycyjnymi, tak jak przy zwykłej więźbie. Utrudnia to pracę i podnosi koszt. Uwaga! O ile proste dachy z wiązarów (jedno lub dwuspadowe do domów

Wiązary w dachu mansardowym. (fot. Mitek Industries)

fot. Pfleiderer

Wiązary kratowe

Konstrukcja wiązarów jest lekka i trwała. (fot. Fotolia)

z poddaszem nieużytkowym) można zmontować nawet samodzielnie, to bardziej skomplikowane konstrukcje wymagają fachowej pomocy. Wiązary do dachów wielospadowych, z użytkowymi poddaszami lepiej jest zamówić u producenta, a do montażu konstrukcji zatrudnić brygadę ciesielską.

wypoziomowanie wiązara i sprawdzać, czy oś kalenicy wypada dokładnie w połowie drogi między oboma ścianami (w przypadku wiązarów do dachów dwuspadowych). Po tych próbach można jeszcze skorygować budowę wiązara wzorcowego, a następnie dorobić kolejne, identyczne jak on, wiązary.

SAMODZIELNA BUDOWA WIĄZARÓW Jest to czynność dosyć skomplikowana, a na pewno wymagająca precyzji i cierpliwości. Wszystkie wiązary jednego rodzaju (a może być ich nawet kilkadziesiąt), muszą mieć identyczne kształty i wymiary. Od tego będzie zależeć, czy powierzchnia połaci dachowych i sufitu nad ostatnią kondygnacją będzie równa. Gdy zamierzamy montować wiązary na placu budowy, koniecznie musimy przygotować odpowiednie miejsce, w którym będziemy je składać. Miejsce to powinno być suche i równe. Najlepszy będzie betonowy podjazd do garażu lub wyrównany fragment posesji przykryty grubą folią budowlaną.

MONTAŻ WIĄZARÓW Najpierw należy przyciąć na wymiar potrzebną ilość drewnianych elementów. Pamiętajmy o zachowaniu właściwych kątów podczas przycinania pasów górnych i dolnych. Krzyżulce i słupki przycinane są pod kątem prostym. Po zestawieniu elementów łączymy je, przykładając płytki perforowane i następnie przybijając je gwoździami. Powinny one być dobrane wielkością do miejsca połączenia elementów. Długie pasy dolne możemy sztukować z kilku desek, łącząc je podłużnymi płytkami. Po przybiciu wszystkich płytek z jednej strony wiązara, powtarzamy całą operację po jego drugiej stronie.

WIĄZAR WZORCOWY Najpierw na podstawie projektu, przygotowujemy wiązar wzorcowy. Przycinamy elementy o potrzebnych wymiarach i odpowiednich kątach. Łączymy je za pomocą płytek perforowanych i gwoździ długości 3–4 cm i średnicy 4 cm. Płytki powinny obejmować swą powierzchnią jak największą płaszczyznę łączonych elementów wiązara. Nie powinny jednak wystawać poza zewnętrzny obrys ramy utworzonej z pasa dolnego i pasów górnych. Gdy wiązar wzorcowy jest już zmontowany, ustawia się go na dachu, raz przy jednym, raz przy drugim szczycie budynku i raz na środku. W trakcie tych przymiarek trzeba kontrolować

USTAWIANIE WIĄZARÓW Montaż więźby rozpoczynamy od jednej ze ścian szczytowych. Wiązar ustawiamy równolegle do ściany szczytowej i opieramy na ścianach do niej prostopadłych. Z dwóch stron podpieramy go deskami, które przybijamy do murłat i pasów górnych. Dobrze wypoziomowany i prawidłowo ustawiony względem pionu wiązar możemy przymocować do murłat, najlepiej za pośrednictwem metalowych kątowników. Następnie, w odpowiedniej odległości (podanej w projekcie) dostawiamy kolejny wiązar i po podparciu i wypoziomowaniu łączymy z pierwszym wiązarem za pomocą desek. Deski te służą tymczasowemu usztywnieniu konstrukcji. Po jej całkowitym zamontowaniu są usuwane. Deski łączą pasy dolne sąsiednich wiązarów oraz pasy górne.

Wiązary kratowe można stosować do wszystkich rodzajów dachów. (fot. Redakcja)

Gdy ustawiliśmy już kilka kratownic, ich pasy górne usztywniamy listwami biegnącymi po skosie – tak zwanymi wiatrownicami. Pamiętajmy, że wszystkie wiązary, a szczególnie ten montowany jako pierwszy, muszą być dobrze usztywnione i podparte. W przeciwnym razie mogą się one poprzewracać jak domino. Gdy wiązary są ustawione, mocuje się do nich folię wstępnego krycia, przybija łaty i kontrłaty, a na końcu układa pokrycie dachowe. Zamiast łat i kontrłat można zamontować sztywne poszycie z desek łączonych na pióro i wpust lub z płyt sklejki wodoodpornej. 4

więcej o więźbie

:,}½%$

Sztywne poszycie dachu Sztywne poszycie dachu było kiedyś podstawowym podkładem stosowanym pod pokrycie dachowe. Obecnie często jest zastępowane przez same folie wstępnego krycia, są jednak przypadki, kiedy sztywne poszycie jest nieodzowne. I wtedy pojawia się problem – z czego je wykonać?

S

ztywne poszycie dachu jest konieczne pod niektóre typy pokryć dachowych. Tylko na takim podkładzie można układać gont bitumiczny i blachę płaską. Jest też wymogiem dla dachów o kącie nachylenia mniejszym niż 10–20°. Sztywne poszycie, kryte papą, doskonale sprawdza się jako tymczasowe zadaszenie, co jest szczególnie ważne przy budowie metodą gospodarczą, kiedy grożą nam dłuższe przestoje w budowie, albo zamierzamy kryć dach docelowym pokryciem dopiero w kolejnym sezonie. Zaletą sztywnego poszycia jest też to, że usztywnia konstrukcję dachu i zapewnia lepszą izolację akustyczną

pomieszczeń poddasza. Trzeba jednak pamiętać, że jednocześnie zwiększa ciężar dachu. Sztywne poszycie można wykonać z desek lub płyt drewnopochodnych. Przyjrzyjmy się obu rozwiązaniom. TRADYCYJNIE – DESKI Sztywne poszycie z desek jest najbardziej tradycyjnym rozwiązaniem. Do jego wykonania wykorzystuje się najczęściej drewno drzew iglastych (sosnowe, świerkowe, a rzadziej – jodłowe). Przed ułożeniem desek, trzeba je zaimpregnować (lub kupić już impregnowane, najlepiej metodą próżniowo-ciśnieniową). Deski powinny mieć grubość 24–25 mm i szerokość 12–15 cm. Deski mocuje się prostopadle do krokwi, na styk lub z 2–5 cm odstępem. Zachowanie odstępu między deskami ułatwia cyrkulację powietrza, jednak nie jest

korzystne jeśli planujemy kryć dach gontem bitumicznym. Pod to pokrycie najlepsze jest maksymalnie gładkie i równe poszycie. W tym przypadku lepiej sprawdzą się deski mocowane na pióro-wpust, jednak są one znacznie droższe, ponadto jeśli drewno nie było dostatecznie wysuszone, mogą się pojawić problemy z odprowadzeniem wilgoci, a w efekcie – nastąpi rozwój grzybów. Układanie desek jest praco- i czasochłonne, a uzyskana powierzchnia nie zawsze jest gładka (zależy to od jakości desek oraz staranności montażu). WYGODNIEJ – PŁYTY OSB Do wykonania sztywnego poszycia dachu możemy wykorzystać także wodoodporne płyty OSB (OSB 3 i 4). Są to płyty drewnopochodne, w których wióry są ułożone w jednym kierunku

Fot. Pfleiderer

Katarzyna Laszczak

DLACZEGO WARTO STOSOWAĆ MFP® PRZY BUDOWANIU SZTYWNEGO POSZYCIA DACHU?

Frezowanie krawędzi płyt ułatwia ich montaż. (fot. Pfleiderer)

w poszczególnych warstwach (w warstwach zewnętrznych – równolegle do długości płyty, w wewnętrznych – prostopadle). Ta cecha sprawia, że płyty OSB są bardziej wytrzymałe wzdłuż ich dłuższej osi. Grubość płyt używanych do wykonania sztywnego pokrycia zależy od rozstawu krokwi, ale zalecana wynosi 22 mm. Płyty układa się dłuższymi bokami prostopadle do krokwi i tak, by w jednym rzędzie przylegały do siebie. Każdy kolejny rząd płyt należy przesunąć o połowę długości płyty i zostawić między rzędami przerwy około 5 mm. Płyty OSB 3 i 4 powinny być zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem wody, zarówno na etapie przechowywania, jak i montażu (ich wilgotność nie powinna przekraczać 15%). Między płytami OSB a warstwą ocieplenia, należy zachować szczelinę wentylacyjną.

Poszycie z płyt wykonuje się szybciej niż deskowanie. (fot. Pfleiderer)

Jarosław Strzelczyk, product manager Pfleiderer Jednym z kluczowych elementów dla osiągnięcia przez dom wysokich parametrów energetycznych jest dach. Wykorzystanie do jego wykonania płyt budowlanych mfp® znacząco wpływa na podniesienie jego termoizolacyjności. Płyty, jako materiał drewnopochodny, zbliżone są swoimi parametrami w tej dziedzinie do litego drewna, a współczynnik ich przewodnictwa cieplnego mierzony zgodnie z normą EN 13986 wynosi 0,12 W/(mK). Właściwości izolujące mfp®, sprawiają, że warto je wybrać także do wykończenia podłóg, budowania ścian działowych oraz pokrycia ścian i stropów. Pełne poszycie z wielkoformatowych płyt ma , w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami, bardzo niewielką ilość otworów – są to jedynie szczeliny dylatacyjne o zalecanej szerokości 3 mm. Od lipca 2013 roku są dostępne na rynku płyty mfp® z wykończeniem pióro-wpust, które pozwolą na stworzenie jeszcze bardziej szczelnych poszyć, a przede wszystkim umożliwiają bardzo ekonomiczne wykorzystanie materiału. Warto też zwrócić uwagę, że gładkie, równe poszycie wykonane z płyt mfp® pozwala stosować wysokoparoprzepuszczalne membrany dachowe. Membrany takie są niestety dość podatne na przetarcia i rozdarcia, a uszkodzone nie będą spełniać swojego izolującego zadania. Na poszyciu z płyty mfp® ryzyko ich uszkodzenia podczas układania jest minimalne. Ponadto płyty mają współczynnik paroprzepuszczalności zbliżony do parametrów membran. Dzięki takiemu połączeniu materiałów mamy gwarancję utrzymania korzystnego mikroklimatu we wnętrzu. Dom nie będzie narażony na wilgoć i grzybotwórcze bakterie powodujące niebezpieczne choroby. Wśród zalet płyt budowlanych mfp® sprawiających, że są materiałem godnym polecenia do wykorzystania przy budowaniu sztywnych poszyć dachowych oraz innych elementów konstrukcyjnych dachu są też m.in. wysoka odporność na odkształcenia, stabilność wymiarowa i duża odporność na wilgotność - płyty mfp® charakteryzują się 2,5 raza większą wytrzymałością poprzeczną i o 1/3 większą odpornością na wilgoć od standardowych wyrobów dostępnych na rynku. Jednorodna struktura gwarantuje wytrzymałość i łatwość obróbki.

SKUTECZNIE I NOWOCZEŚNIE – PŁYTY MFP Płyty MFP różnią się od OSB między innymi budową – wióry są w nich ułożone w sposób rozproszony, co zapewnia ich jednolitą strukturę oraz identyczną wytrzymałość wzdłuż obu osi płyty. Ta cecha przekłada się na bezpieczeństwo i trwałość prac. Ponadto płyty MFP są odporniejsze na wilgoć i trudniej zapalne niż OSB. Ważną cechą jest też wyższa paroprzepuszczalność płyt MFP w stosunku do OSB – ta cecha umożliwia stosowanie specjalnych wysokoparoprzepuszczalnych folii dachowych na poszyciu z płyt. To rozwiązanie zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza, bez konieczności tworzenia szczeliny wentylacyjnej. Dodatkowo, powierzchnia płyt MFP jest gładka, więc nie grozi, np. rozdarcie folii (co może się zdarzyć w przypadku desek). Na sztywne poszycie zalecane są płyty MFP o wymiarach 250x125 cm (lub 250x500 cm przy większych połaciach; płyty na zamówienie) i grubości od 12 do 25 mm. Płyty układa się prostopadle lub równolegle do krokwi, z przesunięciem rzędów o połowę długości, tak żeby pionowe krawędzie nie wypadały w jednej linii. Ich szybki i precyzyjny montaż ułatwia frezowanie krawędzi na pióro-wpust. Podsumowując – sztywne poszycie z desek jest najbardziej tradycyjne, ale jednocześnie – pracochłonne i stwarzające spore ryzyko popełnienia błędów. Poszycie z płyt drewnopochodnych wykonuje się znacznie szybciej, a przy doborze odpowiedniego rodzaju płyt – również ryzyko popełnienia błędów jest mniejsze. 4

$57<.8 63216252:$1<

Jak działają MWK

Działanie MWK – wysokoparoprzepuszczalnych membran wstępnego krycia.

W

ysokoparoprzepuszczalne membrany wstępnego krycia (MWK) spełniają wiele funkcji. Podstawowa polega na tym, że osłaniają termoizolację i konstrukcję dachu od zewnątrz, stanowiąc jednocześnie uszczelnienie pokrycia zasadniczego leżącego na łatach i kontrłatach (rys.). Mogą leżeć bezpośrednio na termoizolacji i deskach, ponieważ są tak wyprodukowane, że potrafią wypuścić z termoizolacji duże ilości pary wodnej. Jednak proces ten nie zachodzi stale, lecz w zależności od warunków atmosferycznych. Przenikanie pary przez MWK zależy głównie od temperatury termoizolacji i powietrza wentylującego.

Jeżeli temperatura wierzchnich warstw termoizolacji stykających się z MWK jest odpowiednio wysoka, to para wodna przenika przez MWK i jest zabierana przez przepływające pod pokryciem dachu powietrze atmosferyczne. Ciepło ogrzewające wilgoć (wodę) i powodujące jej przemianę w parę może napłynąć z wnętrza dachu lub od strony pokrycia. Ciepło pochodzące z wnętrza dachu napływa w sezonie grzewczym, a to z zewnątrz – w okresie gdy jest słoneczny dzień. Jak z tego wynika, najwięcej pary opuszcza dach przez MWK w okresach zimowych przy słonecznej pogodzie. W trakcie takich dni przez kilka godzin istnieją doskonałe warunki do osuszenia dachu. Sprzyja temu jeszcze jeden czynnik: zimne powietrze ogrzewając się od pokrycia i termoizolacji nabiera dużej prędkości i jednocześnie zwiększa swoją pojemność dla pary wodnej. Powietrze mieści tym więcej pary wodnej, czym jest cieplejsze. Dzięki tym dwóm czynnikom, w ciągu kilku godzin słonecznych w trakcie zimowych dni (a nie – jak by się wydawało – latem), dach najintensywniej wysycha. W okresach ciepłych wiosną, latem i jesienią dachy też wysychają, ale proces ten jest dużo mniej intensywny i zachodzi głównie wieczorem, gdy temperatura powietrza już trochę opadnie, a dach jest dobrze nagrzany. Wynika z tego jeden ważny wniosek: im większa jest paroprzepuszczalność MWK, tym lepiej wykorzystane są te krótkie okresy czasu (godziny), w których para wodna może przedostać się przez MWK. Gdy temperatura powietrza spada, a dach jest zimny – para wodna nie przechodzi przez MWK, bo zamienia się w wilgoć – a MWK nie przepuszczają wody w żadnej postaci. Przy dobrze wykonanej wentylacji nad MWK domy wysychają po okresie budowy

w ciągu ok. 3 lat. Tyle czasu trzeba, aby stale napływająca z powietrzem, z wnętrza budynku para wodna (której źródłem są wilgotne mury), po przejściu przez dach mogła wydostać się przez MWK. Warto przypomnieć, że aby powietrze mogło przepływać między kontrłatami tworzącymi szczelinę wentylacyjną nad MWK, muszą być spełnione odpowiednie warunki: G szczelina musi mieć wlot w okapie i wylot pod gąsiorami na kalenicy lub narożu (grzbiecie) dachu; G wielkość tych otworów musi być dopasowana do powierzchni dachu – czym ta powierzchnia jest większa, tym pole przekroju poprzecznego otworów powinno być większe; G kontrłaty muszą mieć odpowiednią do długości krokwi i nachylenia dachu wysokość. Wielkości te można określić według zaleceń zawartych na stronie www.dachowa.com.pl. Druga funkcja MWK, polegająca na uszczelnianiu pokryć leżących na łatach, polega na tym, że skropliny powstające pod pokryciami i drobne przecieki ściekają po niej do okapu, gdzie spływają poza dach. Najwięcej wody spływa po MWK w czasie zalegania śniegu z dwóch powodów: wtedy jest najwięcej skroplin, a śnieg, który dostał się pod pokrycie, topiąc się, dostarcza wodę. 4

www.dachowa.com.pl www.marma.com.pl

,=2/$&-(

Ile folii na DACH?

Marta Balcerowska

SÂ Â

zczegĂłlnie newralgiczne miejsca dachu, wymagajÄ…ce uĹ‚oĹźenia kilku warstw membrany to m.in. kosze dachowe, kalenice, naroĹźa. Specjalnego potraktowania wymagajÄ… teĹź obrĂłbki kominĂłw, czy przejść instalacji. Wszystkie te elementy powodujÄ… gwaĹ‚towny wzrost zuĹźycia membrany.

MONTAĹť MEMBRANY W KOSZACH W koszu, na duĹźej jego powierzchni, membrana powinna być uĹ‚oĹźona w trzech warstwach. Wynika to z charakteru tego miejsca – kosz jest rodzajem zlewni dla wody, ktĂłra spĹ‚ywajÄ…c po poĹ‚aciach ma duşą dynamikÄ™ i wpada pod pokrycie sÄ…siedniej poĹ‚aci. Wtedy spĹ‚ywa po membranie do okapu i jeĹźeli nie bÄ™dÄ… dobrze zrobione zakĹ‚ady w koszu, to woda bardzo Ĺ‚atwo dostanie siÄ™ do Ĺ›rodka, do termoizolacji. Dodatkowym argumentem przemawiajÄ…cym za wielowarstwowym ukĹ‚adaniem

membran w koszach, jest destrukcyjne dziaĹ‚anie promieniowania UV. Kosze sÄ… uszczelniane materiaĹ‚ami z tworzyw sztucznych, ktĂłre z biegiem lat ulegajÄ… degradacji. Ich uszkodzenia powodujÄ… powstanie przeĹ›witĂłw miÄ™dzy pokryciem a metalowym koszem i umoĹźliwiajÄ… okresowÄ… penetracjÄ™ membrany przez promieniowanie sĹ‚oneczne. Kilkuletnie dziaĹ‚anie promieniowania sĹ‚onecznego moĹźe spowodować rozkĹ‚ad membrany. JeĹźeli wiÄ™c folia ma w tym miejscu kilka warstw, to jej odporność na dziaĹ‚anie promieniowania UV wzrasta wielokrotnie,

Fot. Redakcja

Ilość membrany potrzebnej do uzyskania peĹ‚nej osĹ‚ony dachu jest w oczywisty sposĂłb zaleĹźna od stopnia skomplikowania ksztaĹ‚tu dachu. Im dach jest bardziej wielopĹ‚aszczyznowy, tym wiÄ™cej materiaĹ‚u potrzeba.

,=2/$&-(

Kalenica to jedno z miejsc, wymagających użycia większej ilości membrany. (fot. Braas)

W koszu membrana powinna być ułożona w trzech warstwach. (fot. Marma Polskie Folie)

w stopniu wystarczającym dla uzyskania trwałości kilkudziesięcioletniej. Z tego powodu układanie membran dachowych w koszu na zakłady i z dodatkowym pasem wzdłuż krokwi koszowej (trzy warstwy) jest zdecydowanie rozsądniejszą metodą niż cięcie i klejenie warstw nachodzących na siebie w koszu. Klejenie jest metodą mniej pewną w takich miejscach, gdzie dostęp jest zazwyczaj utrudniony z powodu trudności z dociskiem taśm samoprzylepnych. Innym powodem zwiększonego zużycia membrany są wszystkie te miejsca, w których dekarz musi precyzyjnie połączyć je z przechodzącymi przez dach instalacjami i dodatkowo wykonać rynienki osłonowe. W związku z tym, obok materiału potrzebnego na wykonanie rynienki, często są potrzebne dodatkowe pasy uszczelniające lub połączenia, które zwiększają ilość odpadów.

KALENICE I NAROŻA Miejscami, które wymagają użycia większej ilości membrany są kalenice i naroża, gdzie membrany powinny być ułożone na podwójny zakład. Powodem jest to, że są to miejsca szczególnie łatwo przewiewane przez wiatr i nawet najlepsze uszczelnienia z biegiem czasu tracą swoje właściwości, przepuszczając pod pokrycie opady atmosferyczne wpychane przez wiatr. Szczególnie w narożach trzeba położyć duże zakłady. Wielkość zakładów między poszczególnymi pasmami membran dachowych zależy od kąta nachylenia połaci. Im kąt jest mniejszy tym zakład powinien być większy (według tabeli). Jeżeli jednak z różnych powodów (np. powstania skosów lub braku równoległości), zakład nie może być taki jak powinien być, to można zastąpić go zaklejeniem taśmą samoprzylepną.

G w konstrukcji dachu nie wbudowano paroizolacji – membrana musi wtedy uzupełnić jej funkcję i zabezpieczyć dach przed powstaniem przewiewów (funkcja wiatroizolacji); G na dachu ułożono pokrycie na połaci o kącie nachylenia mniejszym od NZP (najniższego zalecanego pochylenia) zalecanego dla tego pokrycia. Dotyczy to głównie dachówek, które można układać na połaciach o małych kątach jedynie wtedy, gdy warstwa wstępnego pokrycia jest szczelniejsza od modelowego (tego jakie było w trakcie wyznaczania NZP); G gdy właściciel budynku sobie tego zażyczy lub wymaga tego prawo, jeśli budynek ma specjalne przeznaczenie (albo usytuowanie). 4

ZALECANE ZAKŁADY MIĘDZY KOLEJNYMI PASMAMI MEMBRANY Nachylenie połaci dachu

Szerokość zakładu między pasmami

15–24°

20 cm

25–35°

15 cm

36–90°

10 cm

SYTUACJE SZCZEGÓLNE Istnieją sytuacje, w których trzeba zaklejać każdy zakład (pomijając układanie wzdłuż krokwi) i starannie uszczelniać membrany w szczytach domów oraz każde inne ich połączenie z instalacjami przechodzącymi przez dach. Takie zabiegi są potrzebne jedynie w skrajnych, rzadko występujących warunkach występujących gdy:

Właściwie ułożona membrana zapewnia skuteczną ochronę dachu. (fot. Corotop)

Sięgamy wyżej Potrzebujesz czegoś lżejszego? BauderPIR FA. Termoizolacja dachu lekkiego przemysłowego. ■ mały ciężar ■ wysoka izolacyjność przy niewielkiej grubości ■ szybkość montażu ■ duży format (2400 x 1200 mm) ■ korzystny stosunek ceny do jakości Więcej informacji na stronie:

Systemy Dachów Stromych

Systemy Dachów Płaskich

www.bauder.pl

Systemy Dachów Zielonych

,=2/$&-(

PŁYTY

termoizolacyjne Na polskim rynku istnieje szeroki wybór materiałów do wykonania izolacji termicznej dachu. Najpowszechniej wykorzystuje się do tego celu wełnę mineralną i to w postaci miękkich mat, które cenione są głównie za sprężystość, a co za tym idzie – łatwość dopasowania się materiału izolacyjnego do wypełnianych przestrzeni. Jednak w wielu sytuacjach korzystniejsze jest zastosowanie do termoizolacji dachu twardych i jednocześnie niezbyt grubych płyt izolacyjnych.

P

łyty termoizolacyjne, które można stosować na dachach wykonuje się także z powszechnie znanej i wszechobecnej wełny. Jednak alternatywę dla tego materiału stanowi od pewnego czasu poliuretan, zwany często pianką PIR/PUR. Izolacja cieplna dachu wykonana z płyt jest nie mniej skuteczna od tej, z materiałów miękkich, a w niektórych przypadkach stanowi jedyne rozsądne rozwiązanie.

JAKI DACH – TAKA TERMOIZOLACJA Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że wybór materiału termoizolacyjnego oraz sposób jego układania zależy głównie od rodzaju dachu, z jakim mamy do czynienia. Innego ocieplenia wymagają dachy płaskie, a innego połacie skośne. Ponadto, w przypadku dachów płaskich – należy jeszcze wziąć pod uwagę, czy stropodach jest wentylowany, czy też nie. O ile w stropodachu wentylowanym jest sporo miejsca na materiał ociepleniowy i z powodzeniem można tam stosować

wełniane maty, czy granulaty, to już w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze stropodachem niewentylowanym miejsca tego jest zdecydowanie mniej. To właśnie tutaj bardzo przydatne są najtwardsze materiały termoizolacyjne, które jednocześnie posiadają nieznaczną grubość. Zatem pomocne będą tu płyty ze styropianu, polistyrenu ekstrudowanego, poliuretanu oraz wełny mineralnej. Planując ocieplenie dachu skośnego, trzeba określić, czy poddasze pod nim będzie pełniło funkcje mieszkalne, czy też nieużytkowe. Jeśli chodzi o przestrzenie poddaszy, które nie mają pełnić funkcji mieszkalnych, najczęściej wykonuje się tylko izolację stropu nad ostatnią kondygnacją. Natomiast w przypadku poddaszy użytkowych, do wyboru mamy dwie podstawowe metody izolacji dachu – międzykrokwiową i nakrokwiową. Do wykonania tej pierwszej używa się najczęściej miękkiej wełny mineralnej. To rozwiązanie tradycyjne i skuteczne, jednak trzeba pamiętać,

Fot. Bauder

Agnieszka Jaros

Wykończenie płyt poliuretanowych stanowią okładziny o odpowiednich parametrach. (fot. Bauder)

że przy tego rodzaju ociepleniu zmniejsza się wysokość pomieszczeń, która w przypadku poddasza często i tak nie jest duża. Tracimy więc cenną przestrzeń. I tu z pomocą przychodzą płyty poliuretanowe, które mogą być stosowane też do ocieplenia nakrokwiowego. Stosując płyty termoizolacyjne PIR lub wykorzystując polistyren ekstrudowany zwiększa się grubość dachu i nie zmniejsza wysokości pomieszczeń na poddaszu. Jest to też bardzo dobra metoda na wyeliminowanie mostków termicznych, które tworzyły dotąd niezaizolowane krokwie. PŁYTY TERMOIZOLACYJNE Z WEŁNY MINERALNEJ Poprzez termin „wełna mineralna” rozumieć należy materiał izolacyjny wykonany na bazie włókien skalnych oraz szklanych. Produkty z wełny tak kamiennej (skalnej), jak i szklanej, w tym również płyty do termoizolacji dachów charakteryzują się niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła, mają znakomite właściwości pochłaniania dźwięków oraz są niepalne i ognioodporne. To właśnie te cechy materiału sprawiają, że jest on tak powszechnie wykorzystywany podczas ocieplania połaci dachowych oraz przestrzeni poddaszy użytkowych. Płyty z wełny mineralnej występują zasadniczo w trzech odmianach. Odróżnia je od siebie przede wszystkim twardość oraz gęstość. Producenci płyt dzielą je na: G płyty miękkie (gęstość 60 kg/m3); G płyty półtwarde (gęstość 0 – 120 kg/m3); G płyty twarde (gęstość 150 – 180 kg/m3). Do izolowania stropodachów płaskich, podłóg poddaszy użytkowych oraz ścian zewnętrznych budynku wykorzystuje się płyty twarde. Miękki materiał izolacyjny znajduje natomiast zastosowanie w ocieplaniu wewnętrznych ścianek działowych, podłóg poddaszy nieużytkowych oraz drewnianych stropów i sufitów podwieszanych. Wyroby z wełny mogą mieć dodatkowe powłoki i pokrycia, które jeszcze bardziej poprawiają izolacyjność cieplną oraz akustyczną przegród. Wełna mineralna może także stanowić

rdzeń gotowych do montażu płyt wielowarstwowych, stanowiących jednocześnie pokrycie dachu płaskiego. Tego rodzaju systemy dachowe mają dobrą izolacyjność cieplną, akustyczną i są ognioodporne. Dodatkowo, wyposażenie płyt dachowych w system zakładkowy – ułatwia i przyspiesza ich montaż, a tym samym przyczynia się do sprawnego zakończenia budowy. POLIURETAN PIR/PUR Poliuretany to materiały polimeryczne chemoutwardzalne. W celu pozyskania materiałów izolacyjnych spienia się je substancjami o niskiej przewodności cieplnej. Wytworzona w ten sposób pianka tworzy dobrą barierę termiczną w izolowanych przegrodach, w tym także dachach. Poliuretan jest lekki, ma dużą wytrzymałość mechaniczną, jest odporny na działanie ognia, można łączyć go z większością materiałów budowlanych, a przede wszystkim posiada doskonałą izolacyjność termiczną. Przy gęstości 40 kg/m³ tylko 4% jego objętości stanowi ciało stałe. Reszta to gaz, którego parametry izolacyjne są w stanie doprowadzić do wytworzenia materiału o współczynniku przewodzenia ciepła niższym niż 0,020 W/(m•K). Płyty izolacyjne, które są stosowane do izolowania tak dachów płaskich, jak i skośnych posiadają rdzeń z poliuretanu. Ich okładzinę stanowi natomiast papier zwykły, kompozytowy lub bitumizowany. Okładzina może być również wykonana z laminatu kompozytowego lub paroizolacyjnego, folii aluminiowej lub włókna szklanego, mineralnego, czy bitumizowanego. W przypadku dachów płaskich – płyty poliuretanowe wypierają skutecznie materiały izolacyjne stosowane dotychczas. Są one przede wszystkim dużo lżejsze, co pozwala na stosowanie lżejszych konstrukcji. Mają wysoką odporność na ściskanie i dają gwarancję dobrej izolacyjności dachu. Można je stosować na podłożach stalowych, drewnianych oraz betonowych z pokryciem z membran PVC EPDM lub

bitumicznych. Wykorzystuje się je jako płyty balastowane, mocowane mechanicznie lub klejone pod pokrycie. Jeśli chodzi o dachy skośne – płyty poliuretanowe można montować tak na konstrukcji, jak i pod nią. W obydwu przypadkach doskonale eliminują mostki termiczne na krokwiach i świetnie uzupełniają istniejącą izolację międzykrokwiową. Mogą też tworzyć pełnowartościową izolację nakrokwiową. Jeżeli zastosuje się płytę o odpowiedniej grubości termoizolacja może być nawet dużo skuteczniejsza, aniżeli ta wykonana z materiałów miękkich. Płyty są sztywne, co sprawia, że warstwa izolacji jest szczelna i nie osiada wraz z upływem czasu. Materiał sprawdza się doskonale podczas termomodernizacji budynku i w nowych obiektach. Docieplenie dachu najlepiej jest przeprowadzić podczas wymiany pokrycia lub w czasie gruntownego remontu poddasza użytkowego. 4 Płyty poliuretanowe w izolacji nakrokwiowej. (fot. Bauder)

więcej o materiałach ociepleniowych

,=2/$&-(

WILGOĆ

pod dachem Zawilgocony dach to nie tylko problem z jego izolacyjnością termiczną, ale także warunki sprzyjające rozwojowi grzybów oraz pleśni niebezpiecznych dla ludzkiego zdrowia. Walkę z wilgocią warto zatem podjąć, kiedy tylko zauważymy pierwsze jej objawy.

U

suwając zawilgocenia powstałe w dachu należy przede wszystkim usuwać ich przyczyny, a dopiero następnie niwelować powstałe skutki. Brak reakcji i niepodjęcie odpowiednich działań w związku z zawilgoconym dachem może w rezultacie skutkować osłabieniem więźby dachowej, a w skrajnych przypadkach – nawet spowodować katastrofę budowlaną.

SKĄD TA WILGOĆ? Wilgoć w dachu może być spowodowana działaniem wody z zewnątrz, jak i skraplającej się pary wodnej pochodzącej z wnętrza domu. Woda może dostawać się pod pokrycie wieloma drogami w dachu. Oczywista zasada brzmi: im mniej skomplikowany kształt dachu – tym mniejsza ilość miejsc narażonych na przeciekanie. Bardzo istotną rolę odgrywa tutaj poprawne wykonawstwo oraz regularne przeglądy dachu. Nawet najlepiej wykonany dach może bowiem zacząć po pewnym czasie przeciekać i stać

się nieszczelny od zewnątrz. Wybierając materiał pokryciowy, oprócz względów estetycznych oraz ekonomicznych – należy wziąć pod uwagę przede wszystkim kąt nachylenia połaci oraz lokalne warunki klimatyczne. Powyższe względy dotyczą wszystkich pokryć dachowych, w tym także tych najdroższych. Nawet przy zastosowaniu materiału pokryciowego o najwyższej jakości, dach może przeciekać, jeśli nie wykona się poprawnie obróbek blacharskich w określonych miejscach. Do takich miejsc należą szczególnie okolice komina, łączenie przewodu wentylacyjnego z dachem, miejsca przy ścianach lukarn itp. Nie należy zapominać, że nawet jeśli obróbki te istnieją i są wykonane całkowicie poprawnie, to mogą się poluzować i stać nieszczelne. Inna przyczyna zawilgocenia dachu to wilgoć pochodząca z wnętrza pomieszczeń. Para wodna unosi się ku górze wraz z ogrzanym powietrzem i jeżeli dach nie posiada odpowiedniej wentylacji i zabezpieczeń – wnika w warstwę ocieplenia, powodując jej degradację. W domach nowo wybudowanych wilgoć może pochodzić ze ścian, dosychających tynków oraz posadzek.

Jednak zdecydowaną jej ilość wytwarzają sami domownicy. Dzieje się to podczas gotowania, kąpieli, suszenia prania itp. czynności. Wilgoć ta nie jest jednak groźna jeżeli do jej wzrostów dochodzi jedynie okresowo. Takie zjawisko jest zauważalne nawet w domach, które wyposażono w sprawnie działający system wentylacji. Jednak kiedy pod dachem znajduje się poddasze użytkowe – dach należy zabezpieczyć dodatkowo warstwą paroizolacji oraz membraną wstępnego krycia. Jest to korzystne, ponieważ wilgoć nie tylko ma utrudniony dostęp do budynku, ale także wytworzona w jego wnętrzu – może wydostać się na zewnątrz. Jeszcze lepsze efekty uzyskuje się stosując zamiast paroizolacji tzw. regulatory pary. Przyspieszają one wysychanie termoizolacji dachu oraz kontrolują przepływ pary wodnej w obu kierunkach. OZNAKI ZAWILGOCENIA DACHU O tym, że dach jest zawilgocony mieszkańcy dowiadują się przeważnie przypadkiem. Pierwszą oznaką jest chłód we wnętrzach i wciąż wzrastające rachunki za ogrzewanie domu. Zawilgocona wełna mineralna, którą najczęściej stosuje się do wykonania termoizolacji dachów

Fot. Fotolia

Wojciech Lechowski

Zawilgocona wełna nie będzie prawidłowo spełniała swoich funkcji. (fot. Fotolia)

skośnych – zamiast izolować termicznie – zaczyna przewodzić ciepło. Niekiedy jednak ocena stanu zawilgocenia dachu jest możliwa na podstawie bacznych obserwacji wizualnych określonych części budynku oraz widocznych elementów konstrukcji dachowej. Aby ocenić zawilgocenie połaci dachowej należy obserwować, czy: G na poddaszu lub w okapie nie pojawiają się zacieki? G na poddaszu lub w elementach konstrukcji nie jest zauważalna pleśń? G na belkach więźby lub na łatach pod pokryciem nie ma pleśni? G belki więźby nie są stale mokre lub wilgotne? G warstwa ocieplenia nie jest mokra w dotyku na większym obszarze? G ciągle, w tych samych miejscach nie pojawiają się skropliny, które raczej nie występują po opadach deszczu, a na skutek spadku temperatury powietrza atmosferycznego? Zauważenie któregokolwiek z objawów wiąże się ze sprawdzeniem obszaru jego występowania. Jeżeli zawilgocenia lub zacieki są jedynie punktowe, prawdopodobnie ich przyczynę stanowi nieszczelność i przeciekanie pokrycia dachowego. Jeśli jednak nieprawidłowości występują rozlegle – ich przyczyną jest najczęściej brak wentylacji dachu. Ta z kolei jest absolutnie niezbędna w każdym rodzaju dachu. Jeśli skropliny są osuszane przez przepływające przez dach powietrze – problem praktycznie nie istnieje. Sprawnie działająca wentylacja osuszy bowiem dach i chwilowe zjawisko występowania w nim skroplin zostanie zażegnane. Sprawna wentylacja dachu to z kolei taka, która posiada wlot i wylot oraz jest drożna. Bez tych trzech podstawowych elementów – wszelkie szczeliny (nie tylko te w dachu, ale także we wszystkich pozostałych przegrodach budowlanych) są jedynie, nic nie znaczącymi pustkami powietrznymi. Jeżeli objawy są niejednoznaczne lub występują tylko cząstkowo, a problem niepokoi domowników można wykonać pomiary wilgotności dachu. Są one jednak stosunkowo trudne i nie zawsze dają jednoznaczne wyniki. PRZEPROWADZENIE BADAŃ POZIOMU WILGOCI Badania stopnia zawilgocenia dachu prowadzi się przy użyciu urządzenia nazywanego termohigrometrem. Jednak

uzyskane za jego sprawą wyniki nie są wcale takie oczywiste w interpretacji. Istnieją bowiem dachy, które działają poprawnie, a występuje tam kondensacja pary wodnej. Najczęściej zdarza się to pod pokryciami wykonanymi z blachy, pod którymi skropliny można zauważyć o poranku nawet w ciągu lata. Jest to wówczas spowodowane normalnymi zmianami temperaturowymi i nie świadczy o złym funkcjonowaniu wentylacji dachu. Podobne zjawisko zauważyć można także na przykładzie tradycyjnych dachówek, które ochłodzone w nocy – pokrywają się rano rosą. Istotne jest to, że czasowa wilgotność pokrycia jest dopuszczalna. Niedopuszczalne jest natomiast stałe zawilgocenie konstrukcji, która je wspiera. To właśnie stan konstrukcji dachu oraz warstwy termoizolacji decyduje o kwalifikacji dachu pod kątem stopnia jego zawilgocenia. Dodatkowo warto dodać, że w domach z poddaszem użytkowym bardziej istotny jest stopień zawilgocenia termoizolacji. Jednak, akurat pomiar stopnia zawilgocenia materiału, jaki najczęściej stosuje się w takich sytuacjach, czyli powszechnie znanej wełny mineralnej nastręcza sporo trudności. Można tego dokonać metodą tradycyjną, czyli na podstawie wagi pobranej z dachu próbki i porównaniu jej z wagą, jaką wełna uzyska po wysuszeniu lub za pomocą wilgotnościomierza wykorzystującego pomiar stałej dielektrycznej. Druga i zarazem łatwiejsza metoda wykorzystuje dipolowe właściwości cząsteczek wody i mierzy jej zawartość przez zmianę pojemności elektrycznej. Zastosowanie urządzenia sprowadza się jednak do odsłonięcia warstwy izolacji (co w niektórych przypadkach może okazać się kłopotliwe) i zanurzenia w wełnie specjalnej sondy. Wówczas, określenie zawilgotnienia materiału możliwe jest za pośrednictwem powietrza, jakie się w nim znajduje. Wyniki uzyskiwane przy pomocy zwykłych

wilgotnościomierzy często bywają nie do końca wiarygodne, ponieważ stosowanie standardowych urządzeń wymaga spełnienia określonych norm związanych z otoczeniem, w jakim znajduje się badany materiał. Wówczas znaczenie mają zarówno ruchy powietrza, jak i panująca podczas badania temperatura otoczenia. PODSUMOWANIE Do sprawnego funkcjonowania dachu bezwzględnie niezbędna jest poprawnie działająca wentylacja połaci dachowych. Niestety, w niektórych przypadkach dzieje się tak, że pomimo dobrej wentylacji – termoizolacja zostaje zawilgocona i przestaje wypełniać swoje funkcje. Oprócz tego przyczynia się do strat ciepła z pomieszczeń. Interpretacja wyników badań powinna zawsze być poparta nie tylko fachową wiedzą teoretyczną, ale także wiedzą na temat rodzaju konstrukcji dachu i systemu tworzących ją materiałów. Aktualnie obowiązujące normy nie określają jednoznacznie granic bezpiecznego poziomu zawilgocenia termoizolacji dachu budynku. Jednakże procesy mogące prowadzić do zawilgocenia materiału izolacyjnego warto ograniczać już na etapie projektowania dachu. 4

Sprawna wentylacja dachu jest ważna dla utrzymania odpowiedniej wilgotności ocieplenia. (fot. Braas)

32.5<&,$

DOM

Z DACHÓWKAMI Monika Jabłońska

J

est to jedno z najstarszych pokryć dachowych – w Grecji stosowane było już ponad 4 tysiące lat temu, do krycia prestiżowych budynków, a wiele z tych dachówek, zachowało się do dziś w całkiem dobrym stanie. Dachówki ceramiczne nie dość, że do dzisiejszych czasów nie straciły na popularności, to nadal zapewniają najdłuższą żywotność dachu, doskonale

sprawdzają się wszędzie tam, gdzie występują duże opady śniegu i dachom stawia się szczególnie wysokie wymagania. Pokrycia ceramiczne są ciężkie – masa 1 m² na ogół mieści się w przedziale 45–65 kg. WYPALONE Z GLINY Podstawowym surowcem do ich produkcji jest glina o bardzo małej zawartości margla. Na ogół w skład masy, oprócz gliny, wchodzą dodatkowe komponenty poprawiające jej jakość (składniki uszlachetniające, np. kwarc, mączka ceglana). Przygotowanie masy

plastycznej polega na rozdrobnieniu i rozmieszaniu składników. Przed formowaniem dachówek masę należy odpowietrzyć (zapewnia to lepszą plastyczność masy). Formowanie odbywa się metodą ciągnienia lub wytłaczania. Metoda ciągnienia polega na wyciskaniu na prasach (zakończonych odpowiednim profilem) pasm masy, które następnie są krojone na dachówki. W drugiej metodzie dachówki tłoczy się na prasach stemplowych. Ukształtowane dachówki po wysuszeniu wypalane są w piecu w temperaturze 900-1200ºC. Obróbka termiczna nadaje

Fot. Redakcja

Dachówka ceramiczna jest bardzo wdzięcznym materiałem, gdyż daje bardzo duże możliwości kształtowania dachu – jako element małoformatowy doskonale nadaje się do krycia dachów o skomplikowanych kształtach.

im porowatą strukturę, dzięki czemu „oddychają” – są paroprzepuszczalne. Większość dachówek ma kolor naturalny, ale możliwe jest wytwarzanie ich z masy barwionej. Dodatkowo mogą być angobowane (powierzchnię wysuszonej dachówki przed wypalaniem powleka się płynną warstwą glinki szlachetnej, czyli iłu rozmieszanego w wodzie, zabarwionego naturalnymi tlenkami żelaza) lub glazurowane (szkliwione). Glazurowanie przeprowadza się bezpośrednio po wypaleniu. Przypomina ono angobowanie, lecz glazura ma większy udział domieszek szklistych, dachówki są bardziej połyskliwe i mniej nasiąkliwe. CECHY DACHÓWEK Pokrycia ceramiczne mają bardzo wiele zalet: G są bardzo trwałe – przy dobrym ułożeniu dach wytrzymuje sto i więcej lat. Nawet jeśli pokryją się patyną, nie tracą swoich właściwości; G tłumią hałas – z powodu dużej masy trudno jest wprawić je w drgania, dzięki czemu stanowią bardzo dobrą ochronę przed hałasem z zewnątrz. Jest to ważne w przypadku, gdy na poddaszu znajdują się sypialnia czy pokój dziecka; G mają dobre właściwości termoizolacyjne – zapewniają stabilną temperaturę w pomieszczeniach bez względu na porę roku – zimą dachówki wolno oddają ciepło, więc nagrzane powietrze nie ucieka

Angobowanie i glazurowanie nadaje dachówkom różne odcienie i kolory. (fot. Wienerberger)

przez dach, zaś latem dachówki wolno się nagrzewają, przez co na poddaszu nie jest gorąco; G charakteryzują się dużą wytrzymałością, odpornością na ogień, promieniowanie UV i zróżnicowane warunki atmosferyczne oraz mrozoodpornością; G można układać je na dachach o różnym stopniu trudności (np. wieżyczki), pod warunkiem przestrzegania minimalnego kąta nachylenia połaci, wskazanego przez producenta dachówki; G są paroprzepuszczalne, nienasiąkliwe (gwarancja, że dach nie będzie przeciekał), G łatwo naprawić uszkodzone fragmenty pokrycia (wystarczy wymienić pojedyncze elementy). G są materiałem ekologicznym (wykonanym z surowców naturalnych) – dachówki wypalane są z gliny, nie zawierają chemicznych barwników, metali ani innych sztucznych elementów. Ceramika zapewnia zdrowy mikroklimat w budynkach, które są nią kryte;

Dachówki ceramiczne są ponadczasowe estetycznie i bardzo trwałe. (fot. Wienerberger)

G mają piękny wygląd, różnorodne kształty i kolory, które obejmują naturalne barwy, takie jak miedziany czy kasztanowy oraz bardziej nowoczesne odcienie, np. czarno-brązowy, antracyt. Kolory są trwałe i nie ulegają zmianie pod wpływem warunków atmosferycznych; G oprócz dachówek podstawowych, w skład systemu wchodzą dachówki lewe, prawe, połówkowe, gąsiory oraz inne – funkcjonalne i ozdobne – elementy uzupełniające: dachówki umożliwiające wykonanie połączeń połaci, obróbkę przejść wentylacyjnych, kominowych, okien dachowych, kominów itp. Kompletny system akcesoriów umożliwia optymalne dopasowanie różnych elementów konstrukcji dachu pod kątem technicznym i wizualnym; Wadą pokrycia ceramicznego jest jego wysoki koszt oraz duży ciężar, dlatego niezbędna jest bardzo mocna konstrukcja więźby dachowej. SZCZELNY DACH Bardzo ważne jest wykonanie wszystkich prac uszczelniających ze względu na wiatr, śnieżyce, obfite opady deszczu, inne warunki klimatyczne oraz zbyt małe nachylenie połaci dachu. Aby zniwelować ich niekorzystny wpływ na właściwości izolacyjne dachu możliwe są – w zależności od rodzaju materiału pokryciowego i sposobu jego ułożenia na dachu – następujące zabiegi dodatkowe: G klamrowanie dachówek – pozwala dodatkowo zabezpieczyć je przed podrywaniem przez wiatr i ześlizgiwaniem się z połaci dachu. Rodzaj klamer i ich liczba zależy od lokalnych warunków klimatycznych i przepisów budowlanych. Najczęściej zalecane jest klamrowanie co trzeciej dachówki; G uszczelniające podkładki bitumiczne pod dachówkę – stosowane są szczególnie na terenach górskich. Poprzez wywinięcie dobrze uszczelniają poprzeczne połączenia kolejnych warstw

32.5<&,$

www.forumbudowlane.pl

KsztaĹ‚t dachĂłwek ceramicznych – od czego zaleĹźy wybĂłr? G Cookiemonster: Witam! PrzeglÄ…dam strony producentĂłw dachĂłwek i zastanawiam siÄ™ od czego zaleĹźy wybĂłr konkretnego rodzaju? Jedne sÄ… bardzo maĹ‚e, inne duĹźe i cięşkie... Rozumiem, Ĺźe kolor to kwestia uznaniowa, ale jak jest z tym ksztaĹ‚tem? Czy dachy buduje siÄ™ pod konkretnÄ… dachĂłwkÄ™? Czy zaleĹźy to np. od pochyĹ‚oĹ›ci pokrycia? Czy po latach nie bÄ™dzie problemu z zastÄ…pieniem karpiĂłwki dachĂłwkÄ… renesansowÄ…? Z gĂłry sorki za dziwne pytanie...! G Aseba: No rzeczywiĹ›cie dziwne pytanie, ale idziesz w dobrym kierunku. Widać, Ĺźe na dachu nie masz zamiaru oszczÄ™dzać, a  wiÄ™c najdziwniejsze pytanie to "zastÄ…pienie" dachĂłwki innÄ… dachĂłwkÄ…. Wybierz markowÄ… ďŹ rmÄ™, szkliwo, sztywne poszycie z najlepszÄ… hydroizolacjÄ…, miedziane obrĂłbki i rynny, najlepszÄ… cegĹ‚Ä™ na kominy, podbitkÄ™ z najwyĹźszej półki, a zapomnisz i nie bÄ™dziesz myĹ›laĹ‚ o 'wymianie' na inny dach... (nawet Twoje wnuki nie bÄ™dÄ… o tym myĹ›laĹ‚y), a zaoszczÄ™dzonÄ… kasÄ™???...wedle uznania

Dachówkami ceramicznymi moşna kryć dachy bardziej skomplikowane. (fot. Wienerberger)

dachĂłwek. W lecie podkĹ‚adki pod wpĹ‚ywem sĹ‚oĹ„ca sklejajÄ… siÄ™ miÄ™dzy sobÄ… oraz klejÄ… siÄ™ do dachĂłwek, zwiÄ™kszajÄ…c odporność dachu; G wstÄ™pne krycie na krokwiach – warstwa membrany (folii dachowej) pokrycia ukĹ‚adana jest rĂłwnolegle do krawÄ™dzi okapu, z zakĹ‚adem przynajmniej 10 cm. Zwykle stosuje siÄ™ w tym przypadku kontrĹ‚aty, aby umoĹźliwić ruch powietrza pod spodem dachĂłwek; G pokrycie dodatkowe na deskowaniu – to warstwa podkĹ‚adowej papy bitumicznej z minimum 80-milimetrowym zakĹ‚adem, przybijanej do peĹ‚nego deskowania;

G systemy izolacji termicznej – (m.in. styropian, poliuretan itp.), ktĂłre speĹ‚niajÄ… funkcjÄ™ dodatkowego pokrycia lub peĹ‚nego krycia dachu. Ich stosowanie wymaga Ĺ›cisĹ‚ego przestrzegania zaleceĹ„ producentĂłw. SÄ… one Ĺ‚Ä…czone odpowiednio z okapami, oknami dachowymi, kominami i innymi elementami dachu. WiÄ™kszość zabiegĂłw jest przez ďŹ rmy dekarskie chÄ™tnie stosowana. Natomiast zaniedbywanÄ… czynnoĹ›ciÄ… jest klamrowanie. Wprawdzie polskie przepisy nie nakazujÄ… stosowania klamer i nie okreĹ›lajÄ… wymogĂłw klamrowania, jednak wymagajÄ… tego zasady sztuki budowlanej, a juĹź we wszystkich poradnikach istniejÄ… do tego wskazĂłwki. Poza tym kaĹźdy producent dachĂłwek powinien opisać szczegółowo – dla kaĹźdego rodzaju dachĂłwki – ile klamer i w ktĂłrych miejscach naleĹźy je stosować. 4

wiÄ™cej o pokryciach dachowych

DachĂłwki ceramiczne majÄ… róşne ksztaĹ‚ty, kolory i fakturÄ™ powierzchni. (fot. Redakcja)

G Kotwacek: Z tego co siÄ™ orientujÄ™ to nie ma jakichĹ› technologicznych ograniczeĹ„ dla poszczegĂłlnych rodzajĂłw dachĂłwek. SÄ… tacy, ktĂłrzy uwaĹźajÄ…, Ĺźe "drobnÄ…" dachĂłwkÄ… Ĺ‚atwiej jest kryć skomplikowane dachy. Tyle, Ĺźe takich siÄ™ juĹź praktycznie nie projektuje, bo co widzÄ™ projekt domu, to dach jest po prostu dwuspadowy, ewentualnie z  jednym wolim okiem i to z Ĺ‚agodnymi Ĺ‚ukami. Tak wiÄ™c, jeĹ›li projekt dachu masz raczej typowy, to poĹ‚oĹźysz tam kaĹźdÄ… dachĂłwkÄ™ jakÄ… sobie wymyĹ›lisz. Zatem róşnice sÄ… przede wszystkim wizualne – taka dachĂłwka renesansowa nie bardzo bÄ™dzie pasowaĹ‚a do projektu nowoczesnego domu. Z kolei mnich-mniszka kojarzy siÄ™ sporej iloĹ›ci osĂłb z koĹ›cioĹ‚ami. Ale jak siÄ™ pojedzie do takiej Bawarii to tam poĹ‚owa domĂłw ma dachĂłwkÄ™ reĹ„skÄ… i nikt nie patrzy czy to nowa czy stara konstrukcja...

DachĂłwki ceramiczne rĂłwnie dobrze wyglÄ…dajÄ… na  prostych dachach. (fot. Braas)

2%5 %., %/$&+$56.,(

Jak wykonać KOSZ DACHOWY? Kosz dachowy to miejsce newralgiczne. Gromadząca się na połaci woda spływa w dół właśnie koszem, więc ma on kluczową rolę dla szczelności dachu. Od jakości jego wykonania zależy także estetyka pokrycia.

źródło – Röben

J

eśli dach ma lukarnę lub jego połacie schodzą się pod kątem poniżej 180°, kryjąc go dachówkami należy prawidłowo wykonać miejsce styku tych połaci, czyli tzw. kosz dachowy. Miejsce to wymaga wyjątkowo starannego uszczelnienia, ponieważ jest narażone na duże obciążenia, m.in. zalegający śnieg czy wodę spływającą z dwóch połaci. Prawidłowo wykonany kosz dachowy powinien zapewnić szczelność pokrycia i odporność na niekorzystne czynniki atmosferyczne. Montaż kosza obejmuje kilka etapów – odpowiednie przygotowanie podłoża, trasowanie blachy koszowej oraz jej montaż, wykończenie boków, górnej i dolnej krawędzi kosza, a następnie fachowe ułożenie pokrycia w koszu.

WIĘŹBA I FOLIA W KOSZU W miejscu styku połaci najpierw należy przygotować podkład pod kosz. Jego typ zależy od rodzaju podkładu, jaki inwestor stosuje na dachu. W przypadku dachu z pełnym deskowaniem, blachę koszową układa się na dodatkowo zagęszczonych łatach, a dno kosza wykłada się papą termozgrzewalną. Natomiast gdy wybrano podkład w postaci membrany, przed jej ułożeniem należy dno kosza wyłożyć deskami, ok. 35 cm na każdą stronę, licząc od środka. Wzdłuż kosza układa się dodatkowy pas membrany, na który nachodzi membrana główna. Obie należy skleić taśmą dwustronną. Kontrłaty w koszu mocuje się wkrętami, podkładając taśmę uszczelniającą w celu

uniknięcia przecieków. Łaty ułożone w koszu należy podciąć na głębokość 15 mm, aby zamocować blachę koszową. MONTAŻ BLACHY KOSZOWEJ Na tak przygotowanej konstrukcji montuje się blachę koszową. Blacha powinna być dobrana kolorystycznie do barwy pokrycia. Arkusze blachy, którymi będzie wyłożony kosz po dopasowaniu do jego kształtu (wytrasowaniu), łączy się na zakład min. 20 cm lub na zakład z podgięciem, zgodnie z kierunkiem spływu wody. Mocowanie kosza do łat to element, gdzie często pojawiają się błędy wykonawcze. Nieprawidłowe jest mocowanie blachy

2%5 %., %/$&+$56.,( CIĘCIE DACHÓWEK CERAMICZNYCH W celu dobrania kształtu dachówek do kosza, dachówki muszą zostać odpowiednio przycięte. Sposób przeprowadzenia cięcia dachówek jest bardzo istotny. Najpierw należy dopasować każdą dachówkę i oznaczyć miejsce cięcia. Następnie dachówkę tnie się, np. tarczą diamentową. Cięcie należy wykonać tak, aby powstający przy tym pył nie osiadał na pobliskich dachówkach ani pod nimi, na membranie. W przeciwnym wypadku stopione kruszyny kwarcu mogą na stałe wtopić się w angobę innych dachówek, a także zatkać pory w folii, powodując znaczne zmniejszenie jej właściwości paroprzepuszczalnych. Z tego względu cięcie najlepiej wykonać poza połacią.

Blacha koszowa powinna być dobrana kolorystycznie do barwy pokrycia. (fot. Röben)

koszowej do podkładu za pomocą gwoździ lub wkrętów w obszarze, po którym spływa woda, ponieważ prowadzi to do rdzewienia i niszczenia konstrukcji. Dlatego poprawnie kosz mocuje się do łat za pomocą specjalnych klamer. Górną krawędź kosza ścina się według kształtu kalenicy, a dolną (przylegającą do rynny) – równolegle do okapu. Kosz należy odpowiednio zakończyć, zapewniając miejsce spływu dla wody. Chociaż konkretne rozwiązania mogą się różnić w zależności od budowy i kształtu dachu, zwykle kosze schodzą do rynny, dzięki czemu spływająca po blasze koszowej woda ma bezpieczne miejsce ujścia. Krańce blachy koszowej powinny być fachowo wyprofilowane i zagięte pod kątem prostym (a nie na płasko, ponieważ wtedy woda wydostaje się z kosza i przedostaje pod pokrycie). Połączenie kosza z połacią dachową należy uszczelnić, wykorzystując klin kosza, czyli samoprzylepną, impregnowaną gąbkę. Jest to bardzo istotne, ponieważ w przeciwnym wypadku spływająca koszem woda może zawilgocić resztę pokrycia. SZEROKOŚĆ KOSZA Szerokość kosza zależy od jego długości. Dla koszy o długości do 4 m (liczone po spadku), wystarczy 25 cm blachy

z każdej strony kosza. Dla tego stosunkowo krótkiego kosza, nie jest potrzebna duża szczelina między dachówkami. Przy układaniu dachówek należy je tak przyciąć, by odstęp pomiędzy dachówkami na obu połaciach wynosił ok. 5 cm na stronę, czyli razem ok. 10 cm. Rozwinięcie koszy o długości od 4 do 8 m musi być odpowiednio większe (nawet do 35 cm na stronę), a szerokość szczeliny pomiędzy dachówkami powinna wynosić razem 20 cm. Gdy kosz ma powyżej 8 mb, należy zastosować kosz wgłębny.

Od jakości wykonania kosza zależy estetyka całego dachu i jego skuteczne funkcjonowanie. (fot. Röben)

MONTAŻ DACHÓWEK W KOSZU Krawędź po cięciu należy pomalować tzw. zimną angobą w kolorze danej dachówki, co zabezpieczy to miejsce oraz zapewni estetykę dachu. Następnie, docięte dachówki trzeba nawiercić wiertłem do klinkieru w części górnego zamka. Przez powstały otwór przewleka się drut ze stali kwasoodpornej, za pomocą którego mocuje się dachówkę do górnej łaty. W dociętych dachówkach należy przeszlifować krawędź w części górnego zamka, zamontować spinkę do dachówki, a drut do łaty. Warto dodać, że w przypadku wykonania kosza oraz rynien z blachy miedzianej, zastosowany drut oraz gwóźdź powinny być miedziane. Do mocowania ciętej dachówki można zastosować także specjalną spinkę. 4

2%5 %., %/$&+$56.,(

Obróbka

KOMINA

O Źródło: Blachy Pruszyński

bróbka komina z blachy składa się z trzech etapów: montaż fartuchów bocznych, fartuchów dolnego i górnego oraz uszczelnienia.

ETAP PIERWSZY – FARTUCHY BOCZNE Do wykonania dwóch fartuchów bocznych wykorzystujemy materiał pokrycia, czyli panele z rąbkiem stojącym. Po dokonaniu niezbędnych pomiarów i uwzględnieniu wysokości kołnierza, który będzie przylegał do komina, krawędź blachy podginamy pod spód,

a jej bok zaginamy pod kątem 90º. Na górze arkusza formujemy specjalną zakładkę, która będzie połączona na felc z fartuchem zamykającym komin. Gotowe fartuchy montujemy zatrzaskując zamek na panelu położonym na dachu tuż obok komina. Z uwagi na to, że zakładka musi kończyć się na krawędzi komina, pozostałą część arkusza należy dociąć na długość względem pokrycia dachowego. Górną część arkusza zaginamy pod kątem 45º. Jest to miejsce, które zostanie uszczelnione silikonem dekarskim.

Źródłem najczęściej występujących nieszczelności pokrycia dachowego jest wadliwe wykonanie obróbki komina. Na co zwrócić uwagę przy dachu stromym pokrytym panelami na rąbek stojący?

ETAP DRUGI – OBRÓBKA DOLNA I GÓRNA KOMINA Pierwszym elementem tego etapu prac jest prawidłowe przygotowanie obróbki dolnej. W tym celu mierzymy odległości pomiędzy zamontowanymi wcześniej fartuchami bocznymi. Z uwagi na to, że będą one połączone na felc, długość obróbki dolnej powinna być o około 50 mm krótsza od wystających zakładek paneli. Wysokość kołnierza ustalamy wedle zamontowanych wcześniej paneli bocznych. Górną krawędź obróbki należy

2%5 %., %/$&+$56.,(

Obróbka dolna komina. (fot. Blachy Pruszyński)

odgiąć pod kątem 45º do wewnątrz. Tak przygotowany element dopasowujemy do komina i poprawiamy ewentualne niedoskonałości. Następnie zaznaczamy miejsce na rąbek oraz linie cięcia

Fartuch zamykający tył komina. (fot. Blachy Pruszyński)

na fartuchach bocznych. Po ostatecznym dopasowaniu, obróbkę mocujemy wkrętem do grzbietu rąbka, po czym za pomocą nożyc ręcznych docinamy boczne zakładki fartucha. W dalszej

kolejności formujemy (szczypcami ręcznymi) docięte zakładki, zaginając felc do wewnątrz. Czynność tę należy powtórzyć po obu stronach fartucha dolnego. Prace związane z obróbką górną rozpoczynamy od wykonania fartucha zamykającego tył komina. Musimy uwzględnić wysokość fartucha oraz kąt nachylenia połaci dachu – tak, aby element zamykający idealnie pasował do powierzchni komina. Boczne zakładki formujemy używając szczypiec ręcznych, zaginając je na felc. Tak przygotowaną blachę mocujemy do paneli ułożonych na połaci dachu przy kominie. ETAP TRZECI – USZCZELNIENIE Ostatnim etapem obróbki komina jest precyzyjne uszczelnienie połączenia pomiędzy blachą, a jego ścianami. Musi być ono wykonane bardzo dokładnie, gdyż w przeciwnym przypadku spływająca woda może spowodować powstanie zacieków wewnątrz domu. Do uszczelnienia najlepiej wykorzystać specjalistyczny silikon dekarski, który wchodzi w reakcję z blachami powlekanymi, tworząc niezwykle trwałe i pewne połączenie. 4

$57<.8 63216252:$1<

System rynnowy

BEZOKAPOWY – patent światowy O innowacyjnym systemie rynnowym BEZOKAPOWYM rozmawiamy ze Szczepanem Buryło, prezesem firmy Galeco. W jaki sposób firma osiągnęła obecną pozycję na rynku? Jakie były jej początki? – Budowanie pozycji firmy na rynku to długotrwały proces. Działając na tak konkurencyjnym rynku, jakim jest rynek systemów rynnowych w Polsce, dla osiągnięcia sukcesu niezbędna jest ścisła specjalizacja oraz głęboka wiedza o zmianach trendów rynkowych. Wydaje mi się, że dotychczas w prawidłowy sposób odczytywaliśmy jego potrzeby poprzez wprowadzanie produktów, które wyznaczały standardy rynkowe. Przykładem niech tutaj będzie głęboka rynna stalowa wprowadzona na rynek w 2004 roku, kiedy jeszcze dominowały w sprzedaży systemy z PVC. Wydaje mi się, że podobnie będzie z naszym nowym produktem, czyli systemem BEZOKAPOWYM, który za kilka lat będzie wyznacznikiem standardów w orynnowaniu nowoczesnych budynków. Co było inspiracją do wprowadzenia na rynek Systemu BEZOKAPOWEGO? – Galeco jest firmą kierującą się dewizą, że gwarantem sukcesu jest „ucieczka do przodu” poprzez kreowanie nowatorskich rozwiązań. W przypadku systemu BEZOKAPOWEGO inspiracją były dochodzące z rynku sygnały o braku systemowych rozwiązań rynnowych przy realizacji nowoczesnych domów pasywnych. Zauważyłem w tym szansę na zaistnienie w niszowym segmencie dotychczas przez nikogo nie tylko nie zagospodarowanym, ale nawet nie zdefiniowanym. Z dumą zatem mogę powiedzieć, że jesteśmy twórcą nowego segmentu rynkowego pod nazwą „systemy bezokapowe”.

Jakie są reakcje rynku na ten innowacyjny pomysł? – Jesteśmy absolutnie zaskoczeni. Reakcja rynku jest wprost zdumiewająca. Okazało się, że istniało uśpione zapotrzebowanie rynku na rozwiązania, które pozwolą „ukryć” rurę i rynnę lub tylko rynnę. Te potrzeby dotyczą nie tylko domów pasywnych czy ekologicznych. W zwykłych domach z tradycyjnym okapem również istnieją oczekiwania do „ukrycia” rynny. Nasz system pozwala te wszystkie oczekiwania zaspokoić. Jakie są przewidywania co do sukcesu rynkowego? – Jestem o to całkowicie spokojny. Pierwsze reakcje rynku są bardzo zachęcające. Docelowo ten system będzie dostępny w wielu wariantach zarówno na domy bez okapu, małe obiekty przemysłowe z rurą na zewnątrz i ukrytą rynną za maskownicą, jak i tradycyjne domy okapowe jako system z rynną prostokątną. Czy istnieje podobne rozwiązanie na rynkach zagranicznych? – Firma Galeco jako pierwsza zarejestrowała to rozwiązanie w Urzędzie Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej jako patent światowy. Oznacza to, że nie znaleziono na świecie podobnych rozwiązań. Czy system będzie sprzedawany także na rynki zagraniczne? – Oczywiście. Nie tylko będzie, ale musi być. Ten system rynnowy idealnie pasuje do nowoczesnego typu budownictwa, które nie zna granic i jest pewnym trendem globalnym. To pozwala nam wierzyć, że nasze rozwiązanie stanie się hitem eksportowym.

Dlaczego główną grupą docelową tego rozwiązania są architekci? – Grupą docelową są oczywiście inwestorzy, którzy zdecydowali się na inwestycję w nowoczesny typ budownictwa. Architekci są grupą zawodową silnie kreującą nowoczesne rozwiązania. Jest zatem oczywiste, że widzimy w nich partnerów do promowania naszych pomysłów. Czasy dla budownictwa nie są łatwe. Czy to dobry moment na wprowadzenie nowego produktu? – Dla firm tzw. „kopistów” czasy są zawsze trudne. Jeśli jest kryzys, to narzekają na spadające zamówienia i malejące marże, jeśli jest hossa to narzekają na wysokie koszty surowców i rosnące wynagrodzenia. Dla mnie jest to moment idealny. Wprowadzeniem teraz tego systemu pokazujemy kto na rynku jest liderem i kto wyznacza rynkowe standardy. Kiedy przyjdzie hossa to my będziemy odcinać kupony od dzisiaj wykonanej pracy. 4

www.galeco.pl www.bezokapowa.pl

5<11<

MATERIAŁ a trwałość rynien Rynny są systemem odprowadzania wód opadowych zabezpieczającym budynek przed zamakaniem. Istotna zatem jest ich trwałość. Od czego zależy więc trwałość rynien?

N

aturalnie od materiału, z jakiego zostały wykonane, jednak nie tylko. Również od prawidłowości ich montażu i sposobu łączenia, a także właściwej konserwacji. Wybierając rynny zazwyczaj pod uwagę bierzemy wielkość i kształt dachu, kąt pochylenia połaci oraz walory estetyczne – rynny powinny pasować do dachu i elewacji. Często kierujemy się także ceną. W ferworze budowy domu zapominamy zwrócić uwagę na trwałość rynien, a ta bezpośrednio zależy od materiału, z którego wykonany jest system orynnowania. W przypadku rynien sprawdza się zasada, że im coś tańsze, tym mniej wytrzymałe. Najtańsze są tradycyjne rynny z blachy ocynkowanej, jednak jednocześnie najmniej trwałe. Wybierając rynny, warto sobie zatem zadać pytanie o własne priorytety. Ponieważ cena materiału, z którego są wykonane ma kluczowy wpływ na koszt orynnowania (najdroższym materiałem jest miedź, dalej – cenowo – można uszeregować aluminium, tytan-cynk, PVC i stal) warto sobie odpowiedzieć na pytanie: czy rynny mają być drogie, lecz na całe życie, czy tanie, jednak z perspektywą wymiany za 20 lat?

RYNNY PVC Obecnie są najczęściej stosowanym rodzajem orynnowania, popularnym ze względu na niską cenę i stosunkowo dużą trwałość utwardzonego, nieplastyfikowanego PVC, szacowaną na około 50 lat. Rynny PVC są łatwe w montażu i oferowane w bogatej palecie kształtów i kolorów. Montaż polega na łączeniu poszczególnych elementów zatrzaskami lub klejeniu „na zakładkę”. Rynny spustowe mocuje się przez wsunięcie jednego elementu w drugi lub za pomocą złączek. Do elewacji system przytwierdzany jest hakami i obejmami, zazwyczaj również wykonanymi w całości z tworzywa sztucznego, choć na rynku można także spotkać elementy stalowe powleczone cienką warstwą PVC. Rynny z PVC są gładkie, co utrudnia osadzanie się brudu, nie podlegają korozji, nie wymagają malowania i są w miarę odporne na promieniowanie ultrafioletowe (niskiej jakości PVC na słońcu z czasem płowieje, dlatego warto wybierać rynny renomowanych producentów, którzy stosują technologie zapewniające większą odporność na promieniowanie UV, trwałość barw i wytrzymałość mechaniczną). PVC ma jednak najwyższy ze wszystkich materiałów używanych do produkcji rynien współczynnik rozszerzalności liniowej, wynoszący około 0,08 mm/(m•K), co sprawia, że reaguje na zmiany temperatury, wydłużając się i kurcząc. Nieprawidłowo położone

plastikowe orynnowanie, bez pozostawienia odpowiednio szerokich przerw dylatacyjnych, może popękać. PVC ponadto zachowuje właściwości użytkowe jedynie w temperaturach od -30 do 60ºC – na mrozie staje się bardzo kruche i łatwo pęka, w upale robi się elastyczne i szybko deformuje. Dlatego zimą z dachu z plastikowym orynnowaniem trzeba usuwać śnieg – spadając może uszkodzić rynny. RYNNY Z BLACHY To najbardziej tradycyjny i jednocześnie najtańszy rodzaj orynnowania. Również najmniej trwały. Rynny z grubocynkowanej blachy są w stanie służyć co najwyżej 10–20 lat. Ich trwałość o kilka lat wydłuża regularne malowanie farbami poliwinylowymi. Na rynku można też spotkać rynny systemowe fabrycznie pokryte powłokami z plastizolu, poliestru czy puralu, które są w stanie wytrzymać nawet 4 dekady. Tradycyjne rynny ze stali ocynkowanej są pracochłonne w montażu, gdyż łączy się je wywijając krawędzie na tzw. rąbek i lutując połączenia, co w przypadku niefachowego wykonania sprzyja korozji. Rynny systemowe, pokrywane fabrycznie warstwami zabezpieczającymi, montowane są podobnie jak systemy z PVC – za pomocą zatrzasków, złączek z uszczelkami, obejm i kotew. Zaletą rynien blaszanych jest możliwość nadania im dowolnego koloru. Wadą, zwłaszcza

Fot. Plannja

Edyta Siemieniuk

Orynnowanie PVC kontrastujące z elewacją. (fot. Gamrat)

rynien lutowanych – podatność na korozję i konieczność częstej konserwacji. RYNNY MIEDZIANE Są najdroższym rodzajem rynien dostępnym na rynku, uważanym za szlachetne, nie tylko ze względu na cenę. Miedź ma zdolność pokrywania się patyną, która nadaje jej odporność na dalszą korozję. Ten nalot jest szczelną warstewką koloru od jasnozielonego do szarozielonego, której główny składnik to węglan hydroksomiedzi. Warunkiem powstania takiej warstwy jest jednak czysta atmosfera. W środowisku zawierającym dwutlenek siarki (czyli w większości ośrodków miejskich oraz przemysłowych) w skład patyny wchodzi także siarczan hydroksomiedzi, który nie zapewnia ochrony przed dalszą korozją. Dlatego na rynku można spotkać miedziane rynny patynowane fabrycznie metodami chemicznymi. Najbardziej znanym przykładem spatynowanego miedzianego obiektu jest nowojorska Statua Wolności. Do montażu miedzianych rynien niezbędny jest wykwalifikowany dekarz, ponieważ montowane są podobnie, jak podstawowe systemy z blachy ocynkowanej – na obustronnie lutowany zakład. Niektóre (chociaż nieliczne) firmy oferują także systemy łączone spoiwami poliuretanowymi. Ponadto miedziane rynny nadają się wyłącznie do montażu na dachach pokrytych miedzianą blachą lub dachówkami ceramicznymi. Produkty korozji stali i aluminium wchodzą bowiem w reakcje chemiczne z patyną, powodując utratę jej właściwości ochronnych. Rynny miedziane to rynny na pokolenia – trwałość prawidłowo ułożonego systemu szacowana jest na 150 lat. RYNNY ALUMINIOWE Kolejnym metalem odpornym na korozję jest aluminium. Glin charakteryzuje również stosunkowo duża wytrzymałość i lekkość. Metal ten ma jednak też wady – niezbyt ciekawą, szarosrebrną, barwę i stosunkowo małą odporność

Rynny z PVC występują w różnych kolorach. (fot. Marley)

na promieniowanie UV. Wprawdzie blaknięcie aluminium pod wpływem słońca nie powoduje specjalnych przebarwień, jednak sprawia, że srebrzysta powierzchnia tego metalu staje się coraz bardziej szara. Dlatego rynny z blach aluminiowych najczęściej dodatkowo są lakierowane proszkowo, co pozwala nadać im dowolną kolorystykę. Aluminium ma jednak niepodważalną zaletę – łatwość obróbki i kształtowania. Rynny z ciągnionego aluminium mogą być przygotowywane dzięki giętarkom bezpośrednio na placu budowy w dowolnym kształcie i o niemal nieograniczonej długości. Pozwala to do minimum zredukować ilość łączeń (systemy aluminiowe zwykle są nitowane i uszczelniane klejem aluminiowym lub silikonem) oraz osiągać niezwykłe efekty dekoracyjne – aluminiowe rynny mogą na przykład wyglądać jak ozdobny gzyms. Trwałość aluminiowych rynien ocenia się na około 70 lat. RYNNY CYNKOWO-TYTANOWE Cynk jest metalem równie mało podatnym na korozję jak aluminium i miedź. Wystawiony na działanie wilgoci z czasem pokrywa się warstwami węglanu cynku zabezpieczającymi go przed dalszą erozją. W przeciwieństwie do miedzi i glinu jest jednak bardzo plastyczny i mało wytrzymały. Dlatego w latach 60. XX wieku zaczęto zastępować rynny cynkowe elementami wykonanymi ze stopu cynku i tytanu. Tytan to bowiem jeden z najtwardszych, a jednocześnie najlżejszych metali występujących w skorupie ziemskiej. W efekcie wyprodukowano rynny łączące zalety obu metali – trwałe, odporne na korozję i lekkie, choć w niezbyt imponującej gamie barw zamykającej się w kilku odcieniach metalicznej i ciemnej szarości. Rynny tytanowo-cynkowe mogą być łączone na zakład przez tradycyjne lutowanie lub systemowo za pomocą obejm i złączek z uszczelkami. Rynny te są stosunkowo drogie, jednak ich trwałość szacowana jest nawet na 120 lat.

WAŻNA KONSERWACJA Na okres eksploatacji orynnowania wpływ ma nie tylko materiał, z jakiego zostały wykonane poszczególne elementy odwodnienia dachu, lecz również jego właściwa konserwacja. Przegląd rynien należy wykonywać co 6 miesięcy (wiosną i jesienią) – sprawdzamy szczelność poszczególnych połączeń, zalewając rynny wodą z węża ogrodowego, czyścimy kanały z piasku, liści i innych zanieczyszczeń naniesionych przez wiatr . W przypadku rynien stalowych pokrytych powłokami ochronnymi nie należy używać ostrych narzędzi mogących uszkodzić warstwy farby czy lakieru. Czyszczenie rynien trzeba przeprowadzać także wtedy, gdy założone są na nich siatki ochronne. Co prawda zatrzymują one liście i większe nieczystości, ale przepuszczają igliwie oraz drobne gałązki i nasiona. Bez względu na typ orynnowania, zimą usuwamy z niego regularnie śnieg i sople lodu mogące swym ciężarem spowodować odkształcenie i uszkodzenie rynien. Czyszczenie oraz udrażnianie rynien jesienią ma nie tylko na celu ich konserwację, lecz przede wszystkim zapobiega największemu zimowemu zagrożeniu systemu odwodnienia dachu – powstawaniu zatorów lodowych, mogących prowadzić nawet do rozsadzenia rynny. Najnowszym sposobem zimowej ochrony odwodnienia dachu jest montaż systemów elektrycznego ogrzewania rynien zapobiegających powstawaniu lodu. Instalacje te składają się z kabli grzewczych rozciąganych po orynnowaniu. Oferowane są w wersjach pasywnych, podgrzewających rynny w sposób ciągły, i droższych, jednak pozwalających oszczędzać energię, a także w wersjach aktywnych, wyposażonych w czujniki termostatyczne włączające ogrzewanie rynien tylko w razie spadku temperatury otoczenia poniżej zaprogramowanej wartości, na przykład -5ºC. 4

,167$/$&-(

PIORUN OCHRON

W czasie burzy następują wyładowania elektryczne, objawiające się błyskawicami na niebie. Są to znane wszystkim pioruny, których miejsce uderzenia jest trudne do przewidzenia. Czasem niestety zdarza się, że piorun wybiera budynek mieszkalny. Marta Balcerowska, Katarzyna Szulc

Z Fot. Redakcja

adaniem piorunochronu jest przejęcie i odprowadzenie (uziemienie) prądu, który kumuluje w sobie piorun uderzający w budynek. Powinno się to odbyć w sposób nieszkodliwy dla otoczenia oraz bezpieczny dla ludzi przebywających wewnątrz budynku. Instalacja chroni w ten sposób przed pożarem oraz

powstawaniem niebezpiecznych napięć w przewodach elektrycznych, które z kolei mogą zniszczyć sprzęt elektryczny czy elektroniczny. OBOWIĄZEK PIORUNOCHRONU Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami wykonanie instalacji odgromowej w budynku jednorodzinnym nie jest konieczne. Decyzję o jej wykonaniu podejmuje sam inwestor. Trzeba pamiętać, że nie wszystkie domy są jednakowo narażone na uderzenie

pioruna. Zagrożenie budynku, zgodnie z Polską Normą, określa wiele czynników, np. położenie budynku (na wzniesieniu czy w dolinie), jak często w danym rejonie występują burze oraz jak silne podczas tych burz są wyładowania atmosferyczne. Ponadto o stopniu zagrożenia decyduje wysokość obiektu, a także jego konstrukcja i rodzaj zabudowy oraz przeznaczenie.

Zaciski probiercze łączą przewody odprowadzające i uziomy. (fot. PPHU SPINPOL HT)

Ocena stopnia zagrożenia i wykonanie instalacji to już zadanie dla wyspecjalizowanego elektryka. Zależnie od wyliczonej wartości tzw. wskaźnika zagrożenia piorunowego okazuje się, czy instalacja odgromowa jest konieczna, zalecana lub też całkowicie zbędna. ELEMENTY SKŁADOWE Nowoczesną instalację wykonuje się ze stali nierdzewnej lub miedzi – jest dyskretna i nie szpeci dachu ani elewacji budynku. Tworzą ją przewody montowane na dachu, bezpośrednio połączone z ziemią. Przewody te umożliwiają bezpieczny odpływ energii przekazywanej przez piorun uderzający w obiekt. W ich skład wchodzą: zwody, przewody odprowadzające, przewody uziemiające oraz uziomy. Zwody – najwyżej położona część instalacji odgromowej, która służy do przyjęcia uderzenia pioruna. Umieszcza się je przede wszystkim wzdłuż kalenicy, na krawędziach bocznych dachu oraz na kominie i maszcie antenowym. Jeśli dach jest stromy, przewody przytwierdza się wspornikami. Rolę zwodów mogą przejmować również metalowe części budynku, takie jak: balustrady, rynny, poręcze, ornamenty, a także metalowe pokrycia dachowe (jeśli pod spodem nie ma materiałów łatwopalnych, a ich konstrukcja umożliwia swobodny przepływ prądu). Przewody odprowadzające – służą do połączenia zwodu (zwodów) z uziomem przez zaciski probiercze oraz przewody uziemiające. Układane są najczęściej na ścianach bocznych,

w odstępach co 15–20 metrów, z dala od okien i drzwi. Uziomy – to metalowe elementy instalowane w ziemi. Ich zadaniem jest rozpraszanie energii pochodzącej od pioruna. Rolę uziomów mogą przejąć żelbetowe elementy wchodzące w skład podziemnej części budynku, czyli uziomy fundamentowe, zaliczane do naturalnych. Innym rozwiązaniem jest wykorzystanie metalowych rurociągów. Jeśli nie można wykonać uziomów naturalnych, należy wokół całego budynku zainstalować uziomy sztuczne, np. w postaci płaskownika czy ocynkowanej taśmy stalowej (na głębokości równej co najmniej 0,5 m i w odległości min. 1,0 m od budynku). Alternatywnym rozwiązaniem jest zastosowanie uziomów pionowych. Są to metalowe pręty wbijane w ziemię przy zejściach przewodów odprowadzających. Ich długość wynosi średnio 3 m. Należy jednak pamiętać, że wszystkie elementy, które pełnią rolę uziomów, muszą dobrze przewodzić prąd, gdyż są końcowym ogniwem instalacji odgromowej. MONTAŻ Zwody montuje się na: kalenicy, krawędziach dachu i wokół kominów. Przyłącza się do nich wszystkie metalowe urządzenia, które są dobrymi przewodnikami prądu: anteny, drabinki, rynny, wywietrzniki. Zwody podłączone są z przewodami odprowadzającymi, które instalowane są na ścianach zewnętrznych. Unika się wszelkich ostrych załamań, gdyż przewody powinny biec jak najkrótszą drogą do uziemienia. Są dwie metody montażu: standardowa oraz naciągowa. Zwykle poleca się metodę naciągową, gdyż nie wymaga użycia dużej ilości uchwytów. Na dachu, w ścianach oraz w podłożu umieszcza się sztywne kotwy z uchwytami naciągowymi i śrubami. Pomiędzy nimi instalowane są kable. Odstępy między kotwami są duże i wynoszą nawet kilkadziesiąt metrów. Jeśli dach jest płaski, zwykle stosuje się wsporniki dystansowe, które zapewniają zachowanie odpowiedniej odległości między przewodami a dachem. Alternatywnym rozwiązaniem jest montaż standardowy, który stosowany jest w przypadku dachów o niewielkich wymiarach lub skomplikowanym kształcie. W takim przypadku zwody i przewody odprowadzające montuje się za pomocą tradycyjnych uchwytów

Instalację odgromową wykonuje się ze stali nierdzewnej lub miedzi. (fot. PPHU SPINPOL HT)

Przewody odprowadzające układane są najczęściej na ścianach bocznych. (fot. PPHU SPINPOL HT)

www.forumbudowlane.pl

,167$/$&-(

Instalacje odgromowe potrzebne czy nie!? G Don Corleone: Witam!!! Jestem w trakcie koĹ„czenia dachu i to chyba najlepszy moment na podjÄ™cie decyzji czy zakĹ‚adać instalacjÄ™ odgromowÄ… czy nie!! MĂłj znajomy elektryk twierdzi, Ĺźe to u mnie zbÄ™dne, ja jednak wolaĹ‚bym spać spokojnie w trakcie burzy. W zwiÄ…zku z  tym mam pytanie - czy montować jÄ… czy nie, liczÄ™ teĹź na wasze rady co do tego jaki osprzÄ™t kupić, czy w zwykĹ‚ej hurtowni elektrycznej kupiÄ™ coĹ› takiego? Pozdrawiam G Elpapiotr: Co jest w projekcie? Czy zrealizowano uziemienie fundamentowe? Jak wyglÄ…da sprawa z zarzÄ…dzaniem ryzykiem? I co na to kierownik budowy od spraw elektrycznych? Jak wyglÄ…da ochrona przepiÄ™ciowa w budynku? Czy jest zainstalowana GSW? I na koniec – jakie zasilanie: kablowe czy napowietrzne? G Don Corleone: W projekcie jest przewidziana instalacja. Uziemienia fundamentowego nie ma (jeĹ›li chodzi o podĹ‚Ä…czenie do zbrojenia). Mam w projekcie dwa wyĹ‚Ä…czniki róşnicowo-prÄ…dowe. Zasilanie kablowe (kabel poprowadzony ziemiÄ… do domu).

Zwody to najwyşej połoşona część instalacji odgromowej. (fot. PPHU SPINPOL HT)

dystansowych, ktĂłrych liczba znacznie przekracza tÄ™ wymaganÄ… przy metodzie naciÄ…gowej. W Ĺ›cianach oraz na dachach pĹ‚askich stosuje siÄ™ gĹ‚Ăłwnie uchwyty wbijane oraz na koĹ‚ki rozporowe. Dopuszcza siÄ™ rĂłwnieĹź stosowanie uchwytĂłw przyklejanych na lepik lub klej silikonowy (w przypadku dachĂłw pĹ‚askich krytych papÄ… lub blachÄ… powlekanÄ…). JeĹ›li dach jest stromy, zwykle konieczne jest stosowanie uchwytĂłw gÄ…siorkowych, ktĂłre mocowane sÄ… do poĹ‚aci za poĹ›rednictwem zaczepĂłw lub przybijane do Ĺ‚at. WystÄ™pujÄ… rĂłwnieĹź uchwyty przyklejane do dachĂłwek ceramicznych za pomocÄ… klejĂłw wodoodpornych i mrozoodpornych. EKSPLOATACJA Po wykonaniu instalacji odgromowej powinno siÄ™ przeprowadzić pomiary kontrolne rezystancji, czyli oporu uziemieĹ„, ktĂłrych wartość musi być zgodna z przepisami. WaĹźne jest, aby dwa razy do roku, a na pewno na wiosnÄ™, przed okresem burzowym, sprawdzić

prawidĹ‚owe funkcjonowanie instalacji – w razie uderzenia pioruna niesprawna instalacja nie zapobiegnie jego skutkom. PrzeglÄ…d powinien obejmować sprawdzenie m.in. stanu poĹ‚Ä…czeĹ„ instalacji nadziemnej (przewodĂłw uziemiajÄ…cych odprowadzajÄ…cych i zwodĂłw), prawidĹ‚owego zamocowania uchwytĂłw, jak rĂłwnieĹź stopnia skorodowania poszczegĂłlnych elementĂłw. W trakcie przeglÄ…du warto teĹź dokonać pomiaru rezystancji uziomĂłw. Kontrola stanu instalacji odgromowej powinna być przeprowadzana takĹźe po wszelkich pracach remontowo-budowlanych, np. dekarskich czy tynkarskich. W trakcie ich wykonywania mogĹ‚a bowiem zostać przypadkowo uszkodzona. WaĹźne jest, aby montaĹźu, przeglÄ…du i naprawy instalacji piorunochronnej dokonywaĹ‚ tylko uprawniony do tego specjalista. 4 wiÄ™cej dyskusji

G Elpapiotr: Witam. 1. Skoro przewidziano w projekcie instalacjÄ™ piorunochronnÄ…, jaka jest przyczyna twierdzenia przez kolegÄ™/Twojego elektryka, Ĺźe nie jest potrzebna? 2. Czy TwĂłj kierownik budowy zna Prawo budowlane i  RozporzÄ…dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkĂłw technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie? Jak nie zna, to go na kopach z  budowy wypÄ™dzić. 3. Ja siÄ™ pytaĹ‚em o ochronÄ™ przepiÄ™ciowÄ…, nie przeciwporaĹźeniowÄ…, i nie chodzi o róşnicĂłwki. 4. Na koniec, skoro jest przewidziana instalacja odgromowa, musi być jej jakiĹ› projekt, a w nim wyszczegĂłlnione skĹ‚adniki i sposĂłb realizacji tegoĹź projektu. G Jermak: Prawo na ogół nie wymaga instalacji odgromowej w prywatnych budynkach mieszkalnych, tyle wywnioskowaĹ‚em z lektury stosownych przepisĂłw stÄ…d u mnie nie byĹ‚a "potrzebna". JednakĹźe jak w zeszĹ‚ym roku piorun walnÄ…Ĺ‚ w erbetkÄ™, spaliĹ‚ bramÄ™ automatycznÄ…, komplet bezpiecznikĂłw i przewody TV, to nie oglÄ…daĹ‚em siÄ™ na  prawo i wymagania tylko piorunem zaĹ‚oĹźyĹ‚em uziomy szpilkowe, instalacjÄ™ odgromowÄ… na dachu oraz bezpieczniki przeciwprzepiÄ™ciowe B+C. Jedni majÄ… szczęście, a  inni instalacjÄ™ odgromowÄ…. G Elpapiotr: Kolego Jermak, oczywiĹ›cie piorunem zaĹ‚oĹźyĹ‚eĹ› przy tym metrykÄ™ urzÄ…dzenia piorunochronnego oraz jego protokół i sprawdziĹ‚eĹ› wszelkie elementy pod wzglÄ™dem skutecznoĹ›ci, a raczej przydatnoĹ›ci? G Espinoza: Czy jest w projekcie, czy nie, na pewno warto zainwestować w takÄ… instalacjÄ™ (...) JeĹ›li piorun uderzy to moĹźesz stracić caĹ‚y majÄ…tek i moĹźe nawet Ĺźycie. Rok temu zakĹ‚adaĹ‚em (przekonaĹ‚ mnie do tego sÄ…siad – ktĂłremu piorun spaliĹ‚ nowÄ… oborÄ™). Koszt niewysoki z zaĹ‚oĹźeniem 1450 zĹ‚. Uziomy i inne elementy instalacji kupowaĹ‚em u producenta poniewaĹź w dwĂłch sklepach elektrycznych u mnie w mieĹ›cie byĹ‚o trzeba czekać 2tyg. Do wyboru masz ocynkowane i miedziane, ja wybraĹ‚em ocynkowane, bo w miedzi byĹ‚y o niebo droĹźsze. G Don Corleone: DziÄ™kujÄ™ za  pomoc, juĹź jestem po montaĹźu. Towar kupiony przez internet z dowozem na miejsce, robotÄ™ wykonaĹ‚ mi znajomy elektryk koszt 1875,50zĹ‚. G Elpapiotr: Czy oprĂłcz "roboty" zostawiĹ‚ coĹ› jeszcze? G Elpapiotr: Czyli miaĹ‚em racjÄ™. Cisza, brak odpowiedzi oznacza jedno – instalacja zostaĹ‚a zrobiona na dziko, bez Ĺźadnego potwierdzenia odpowiedniego wykonania. Dlaczego mnie to nie dziwi? Bo nawet dekarze biorÄ… siÄ™ za odgromĂłwki, byle parÄ™ zĹ‚otych wpadĹ‚o. Gdzie pomiary, metryka, protokół, ochrona przepiÄ™ciowa? G Jermak: Metryka swoje, a şycie swoje. PomierzyĹ‚em oporność w skrzynkach kontrolnych przy pomocy znajomego instalatora, jest ok, a papier... dobry jest do rozpalania w piecu albo jeszcze gdzie indziej. G Dendrytus: Niestety nie. Potrzebny jest papier z  pomiarĂłw i faktura za wykonanie instalacji odgromowej, jeĹ›li nastÄ…pi uderzenie pioruna w budynek, sÄ… straty, a wĹ‚aĹ›ciciel ubezpieczyĹ‚ siÄ™ od takiego zdarzenia. G Stanleykop: KtoĹ› powyĹźej mĂłwiĹ‚ o papierze, Ĺźe niepotrzebny. Jest potrzebny przy uzyskaniu pozwolenia na uĹźytkowanie budynku.

'OD W\FK NWµU]\ QDSUDZGÛ ]QDMÇ VLÛ QD RNQDFK GDFKRZ\FK 'DNHD RF]DPL NOLHQWµZ 'DNHD QRZD PDUND RNLHQ GDFKRZ\FK LVWQLHMH QD SROVNLP U\QNX RG NLONX PLHVLÛF\ ]DS\WDOLĝP\ ZLÛF NOLHQWµZ R SLHUZV]H SRGVXPRZDQLD

]DMPXMÇFD VWURQD LQWHUQHWRZD 1R L NRG 45 REHFQ\ QD SURGXNFLH L ZH ZV]\VWNLFK PDWHULDĄDFK PDUNHWLQJRZ\FK 'DNHD MHVW QRZRF]HVQD RUD] LQQRZDF\MQD

6ZRMÇ RSLQLÇ SRG]LHOLĄ VLÛ ] QDPL 5REHUW 2ZF]DUHN 3UH]HV =DU]ÇGX ʖ UP\ 3OXV 'DFK\ ]DMPXMÇFHM VLÛ VSU]HGDľÇ NRV]WRU\VRZDQLHP GRUDG]WZHP WHFKQLF]Q\P Z ]DNUHVLH SRNU\É GDFKRZ\FK

&]\ Z 3DQD RFHQLH 'DNHD WR NRU]\VWQD RIHUWD"

3U]HF]\WDMFLH FR SRZLHG]LDĄ R ZVSµĄSUDF\ ] 'DNHD -DNLH VÇ 3DQD ZUDľHQLD QD WHPDW 'DNHD" -DN E\ 3DQ RSLVDĄ QRZÇ PDUNÛ" 5REHUW 2ZF]DUHN 'DNHD WR FLHNDZ\ SURGXNW Z GREUHM FHQLH ] EDUG]R GREU\P Z\SRVDľHQLHP DOH WR QLH ZV]\VWNR 'DNHD GRGDMH MHV]F]H LQQH EHQHʖ W\ DEVROXWQLH Z\MÇWNRZÇ OHWQLÇ JZDUDQFMÛ SURJUDP &DVK &OXE GOD ʖ UP GHNDUVNLFK L VNĄDG\ NRQV\JQDF\MQH GOD G\VWU\EXWRUµZ 7H ZV]\VWNLH F]\QQLNL VSUDZLĄ\ ľH ]GHF\GRZDOLĝP\ VLÛ UR]SRF]ÇÉ ZVSµĄSUDFÛ 1LH EH] ]QDF]HQLD MHVW UµZQLHľ QRZRF]HVQ\ VW\O G]LDĄDĆ PDUNHWLQJRZ\FK JĄµZQLH LQWHUQHW ɇ D WDP )DFHERRN <RXWXEH EORJ

52 -HVW NRU]\VWQD &HQD MHVW QLHFR QLľV]D QLľ SURGXNWµZ RIHURZDQ\FK SU]H] NRQNXUHQFMÛ L Z WHM FHQLH MHVW ]GHF\GRZDQLH ZLÛFHM , WR QLH W\ONR JZDUDQFMD F]\ SURJUDP GOD GHNDU]\ OHF] SU]HGH ZV]\VWNLP Z\SRVDľHQLH NRĄQLHU]H XĄDWZLDMÇFH PRQWDľ RNQD RUD] LQQH HOHPHQW\ ZSĄ\ZDMÇFH QD ZDUWRĝÉ Xľ\WNRZÇ SURGXNWµZ ɇ XV]F]HONL SRGZµMQD SRZĄRND ODNLHUX FLHSĄD UDPND ]HVSDODMÇFD V]\E\ 7\FK F]\QQLNµZ MHVW QDSUDZGÛ VSRUR &]\ SROHFD 3DQ 'DNHD GHNDU]RP L NOLHQWRP" 7DN ɇ SROHFDP\ SURGXNW\ 'DNHD ] SRZRGµZ NWµUH RSLVDĄHP RGSRZLDGDMÇF QD SRSU]HGQLH S\WDQLH $ SR]D W\P Z\GDMH VLÛ QDP ľH NOLHQFL SRV]XNXMÇ SURGXNWX NWµU\ MHVW OHSLHM Z\SRVDľRQ\ D NRV]WXMH PQLHM ZLÛFHM W\OH VDPR 1R L WD OHWQLD JZDUDQFMD $ GHNDU]RP PRQWDľ QLH VSUDZLD ľDGQHJR NĄRSRWX L GRGDWNRZR &DVK &OXE G]LDĄD ]DFKÛFDMÇFR

-DNLH VÇ 3DĆVWZD SODQ\ Z ]ZLÇ]NX ] WÇ QRZÇ PDUNÇ Z URNX " 7R MHVW GRSLHUR SRF]ÇWHN GĄXJLHM GURJL 3URGXNW EXG]L ]DLQWHUHVRZDQLH D P\ VWDUDP\ VLÛ SURPRZDÉ JR UµľQ\PL VSRVREDPL 1D SHZQR VSRWNDQLD ] GHNDU]DPL ɇ MHGQR MXľ VLÛ RGE\ĄR NROHMQH SUDZGRSRGREQLH ]RUJDQL]XMHP\ MHĝOL QLH WHUD] WR SRG NRQLHF URNX 'DNHD E\ĄD UµZQLHľ QDV]\P SDUWQHUHP SRGF]DV 7DUJµZ ,QWHUEXG FR QD SHZQR EÛG]LH PLDĄR VZµM SR]\W\ZQ\ VNXWHN Z GOD EXGRZDQLX ZL]HUXQNX PDUNL 'DNHD FKFH ZVSµĄSUDFRZDÉ D WR MHVW GOD QDV ZDľQH -HG]LHP\ SU]HFLHľ Z W\P VDP\P NLHUXQNX L W\P VDP\P VDPRFKRGHP

&KFHV] GRZLHG]LHÉ VLÛ ZLÛFHM" =DG]ZRĆ GR QDV

ZZZ GDNHD SO

2.1$

Oszczędne okna

Agnieszka Jaros, Katarzyna Laszczak

T

akim ważnym parametrem jest energooszczędność okien dachowych. Jak sama nazwa wskazuje, okna energooszczędne przyczynią się do zachowania optymalnego bilansu energetycznego budynku. Oznacza to nie tylko niższe rachunki za ogrzewanie, troskę o ekologię, ale jest także związane z przestrzeganiem wymagań dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Coraz ważniejsze staje się dbanie o energooszczędność domu jako całości oraz jego poszczególnych elementów – w tym – okien dachowych.

ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ OKIEN Czynnikiem świadczącym o energooszczędności okna jest współczynnik przenikania ciepła (U). Im współczynnik U jest niższy, tym parametry termoizolacyjne okna są lepsze. Jednak nawet w przypadku najlepszych okien ich izolacyjność jest i tak dużo niższa, aniżeli izolacyjność ściany, która zgodnie z wymogami powinna posiadać współczynnik U<0,3 W/(m²•K).

Obecnie, według wymagań technicznych standardowe okno powinno mieć współczynnik U=1,8 lub 1,7 W/(m²•K), w zależności od regionu Polski. O oknie energooszczędnym można mówić wówczas, gdy współczynnik U wynosi od 0,85 do 1,00 W/(m²•K). Okna, których współczynnik izolacyjności wynosi 0,8 W/(m²•K) są stosowane jedynie w budownictwie pasywnym. O energooszczędności okien decyduje ich budowa (profile, szyby, ramka dystansowa) oraz montaż. PROFILE OKIEN Bardzo ważny wpływ na termikę okna ma konstrukcja jego profilu. W typowych oknach drewnianych, standardowa grubość profilu wynosi 68 mm, choć można spotkać także 100 mm. Jednak producenci okien stosują również innowacyjne technologie, podnoszące termoizolacyjność okien,

bez poszerzania profili. Takim rozwiązaniem technicznym są na przykład okna drewniane, w których skrzydła i ościeżnice wbudowany jest polistyren ekspandowany EPS. Dzięki dużej zawartości powietrza, ten materiał jest trzy razy bardziej izolacyjny niż samo drewno, a współczynnik przenikania ciepła okna o takiej budowie jest o 14% niższy niż standardowego. Inną metodą na poprawienie izolacyjności okien drewnianych jest zastosowanie drewna, które poddano obróbce termicznej w wysokiej temperaturze. Dzięki temu wilgotność drewna zmniejsza się nawet o 50% i przez to drewno zawiera więcej powietrza, które jest lepszym izolatorem termicznym (dodatkowo ten zabieg wzmacnia i zabezpiecza drewno). Co ważne – przy tych rozwiązaniach nie trzeba poszerzać profili, co przekłada się korzystnie na powierzchnię przeszklenia, która może być nawet o 10% większa.

Nowoczesne profile drewniane: z lewej - ocieplone EPS, z prawej - wykonane z drewna modyfikowanego termicznie. (fot. Velux)

podpis podpis podpis. (fot. ???Fot. Velux

Okna dachowe kupujemy na wiele lat. Dlatego wybierając je, warto zwrócić uwagę nie tylko na estetykę i cenę, ale także na parametry, które wpływają na komfort użytkowania poddasza i... koszty ogrzewania.

2.1$ W przypadku okien z PVC, należy zwrócić uwagę, by profil był wielokomorowy. OSZKLENIE Równie ważne są szyby. Producenci okien standardowo wyposażają je w energooszczędne pakiety szybowe. Pakiet jednokomorowy składa się z dwóch szyb, oddzielonych aluminiową ramką dystansową, a przestrzeń między szybami wypełnia gaz szlachetny. Bardzo ciepłe są okna z dwukomorowym pakietem szybowym, czyli zawierającym trzy szyby. Taki pakiet szyb znacznie poprawia termikę okna. W oknie z trzyszybowym pakietem zespolonym, wypełnionym argonem współczynnik U dla szyby może wynieść nawet 0,6 W/(m²•K). Do wypełnienia przestrzeni międzyszybowej w oknach przeznaczonych do domów pasywnych stosuje się także krypton. Szyby w pakietach mogą być wykonane z bezpiecznego szkła klejonego, hartowanego lub mieć powłokę łatwozmywalną. W przypadku szyb warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden parametr, a mianowicie współczynnik przepuszczalności promieniowania słonecznego (oznaczany

P

amiętajmy, że jest różnica między współczynnikiem przenikania ciepła samej szyby (Ug) i całego okna (Uw). Przepuszczalność termiczna szyby zawsze jest niższa, aniżeli całego okna. W bardzo sprytny sposób wykorzystują to niektórzy sprzedawcy okien. Podając nam współczynnik U dla szyby, a nie dla całego okna – po prostu wprowadzają nas w błąd. Zwracajmy zatem na ten fakt uwagę podczas dokonywania zakupu.

Tylko prawidłowy montaż okien zapewni zachowanie ich parametrów. (fot. Velux)

literą g). Im ten współczynnik jest wyższy, tym więcej ciepła słonecznego dostaje się przez okno, a pomieszczenie – szybciej nagrzewa się. Paradoksalnie, ta cecha jest jednocześnie zaletą i wadą. Korzyści docenimy zimą, kiedy słońce dogrzeje pomieszczenia, ale latem, nagrzewanie pomieszczeń to już poważna uciążliwość. Na szczęście łatwo ją zminimalizować, montując osłony przeciwsłoneczne na okna, takie jak rolety zewnętrzne i markizy. BILANS ENERGETYCZNY Miarą efektywności energetycznej okna jest jego bilans energetyczny, czyli różnica pomiędzy energią słoneczną, która dociera przez okno oraz ciepłem, które przez nie ucieka. Jeżeli poziom zysku ciepła z energii słonecznej jest większy niż straty, bilans energetyczny okna będzie dodatni. Dlatego należy wybierać modele, o dobrych właściwości izolacyjnych, ale takie, które mają także jak największą powierzchnię szyby i w wysokim stopniu przepuszczają energię słoneczną. Kupując standardowe okna dachowe (a nie specjalistyczne, do domów pasywnych) najlepiej, aby współczynnik

przenikania ciepła dla okna Uw był niższy lub równy 1,2 W/(m²•K). Dodatkowo możemy poprawić bilans energetyczny okien, stosując akcesoria (rolety zewnętrzne lub np. rolety podwójnie plisowane) oraz obniżony montaż. MONTAŻ Wpływ na energooszczędność okien ma prawidłowy montaż. Producenci okien oferują specjalnie akcesoria zapewniające ciepły i szczelny montaż. Są to przede wszystkim izolacyjne kołnierze termiczne, uszczelniające i paroszczelne. Dodatkowo poszczególne modele kołnierzy są przeznaczone do różnych pokryć dachowych i ten element trzeba także wziąć pod uwagę przy montażu okna. Pamiętajmy, że tylko właściwy montaż zapewni zachowanie parametrów okna, dlatego ważne jest, aby korzystać z oryginalnych akcesoriów montażowych i przestrzegać zaleceń producenta. Oszczędności czynione na tym etapie mogą sprawić, że okna nie będą funkcjonować prawidłowo i nawet najlepsze ich parametry przestaną mieć istotne znaczenie. Okna o wysokiej izolacyjności cieplnej są niestety droższe od standardowych. Jednak, analizując opłacalność ich zakupu, warto wziąć pod uwagę nie tylko cenę samego okna, ale oszczędności, które dadzą w dłuższej perspektywie czasu (cieplejsze okna to mniejsze straty ciepła). Aby zoptymalizować budżet można montować okna o lepszych parametrach izolacyjnych od północy, gdzie straty ciepła są największe. 4 więcej o oknach

Okna o dobrych parametrach izolacyjności termicznej zapewniają komfortowe użytkowanie poddasza. (fot. Velux)

SŁOŃCE

2.1$

Przez wiele miesięcy z utęsknieniem czekamy na słońce. Jednak latem, szybko okazuje się, że jego nadmiar jest tak samo uciążliwy, jak brak. Szczególnie jest to odczuwane w pomieszczeniach na poddaszu. Anna Białorucka, Katarzyna Laszczak

W

gorące, letnie dni pomieszczenia poddasza szybko nagrzewają się (szczególnie te o południowej ekspozycji). Ten efekt minimalizuje właściwe ocieplenie poddasza i wybór odpowiednich okien, warto jednak zastosować dodatkową ochronę przed słońcem. W tej roli najlepiej sprawdzają się zewnętrzne akcesoria, takie jak markizy i zewnętrzne rolety do okien dachowych. Ich skuteczność potwierdzają badania, a stosowanie takich osłon zaleca norma DIN 5034–1: pomieszczenia należy chronić przed nagrzewaniem w okresie lata w miarę możliwości za pomocą zewnętrznych osłon, umiejscowionych przed szybą, odbijających ciepło. Nagrzewanie pomieszczeń wynika z absorpcji promieniowania globalnego przez przedmioty w pomieszczeniu i powierzchnie ograniczające pomieszczenie (ściany, podłoga). Promieniowanie zaabsorbowane przemienia się w długofalowe

promieniowanie podczerwone (cieplne), które nie jest przepuszczane przez szyby okien na zewnątrz i prowadzi do niepożądanego nagrzewania się pomieszczenia w lecie. Warto podkreślić wspólną cechę markiz i rolet zewnętrznych – ponieważ te akcesoria są montowane przed oknem, zatrzymują ciepło, zanim wniknie ono do wnętrza. To właśnie przesądza o ich skuteczności w ochronie przed nagrzewaniem pomieszczeń. ROLETY ZEWNĘTRZNE Rolety zewnętrzne zapewniają ochronę przeciwsłoneczną przez całkowite zaciemnienie pomieszczenia. Mogą być opuszczone nawet przy maksymalnym kącie otwarcia okna (45º). Aluminiowe lamele mogą być od strony wewnętrznej podklejone materiałem ograniczającym przepływ ciepła. Co ważne, rolety zewnętrzne chronią nie tylko przed nagrzewaniem pomieszczeń. Rolety są bardzo przydatne również zimą, ponieważ izolują przed chłodem, przez co zmniejszają się straty ciepła. Dodatkowo redukują hałas oraz chronią

Fot. Fakro

pod kontrolą

powierzchnię szyby przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i uszkodzeniami, a także stanowią poważne utrudnienie dla włamywaczy. Rolety zewnętrzne można otwierać i zamykać ręcznie, za pomocą korby. Wygodniejsze są rolety z napędem elektrycznym, obsługiwane pilotem lub przełącznikiem naściennym. Producenci oferują także rolety solarne, zasilane akumulatorem ładowanym z baterii słonecznej (zintegrowanej z roletą).

Rolety zewnętrzne zapewniają skuteczną ochronę przed nagrzewaniem się pomieszczeń. (fot. Fakro)

SKUTECZNOŚĆ OSŁON OKIENNYCH Rodzaj osłony

Przepuszczalność ciepła promieniowania słonecznego w %

Współczynnik g*

Zgodność z normą

2.1$ MARKIZY Markizy przeznaczone do okien dachowych są podobne do rolet. Są montowane od zewnątrz, ale zakładamy je ręcznie od strony pomieszczenia. Po otwarciu okna trzeba zaczepić dolny koniec markizy do haczyków znajdujących się w zewnętrznej krawędzi okna. Przy zamykaniu okna dachowego markiza sama się rozwinie. Markiza to optymalne rozwiązanie jako ochrona przed nadmiernym ciepłem słonecznym. Dzięki temu, że absorbuje promieniowanie słoneczne już przed szybą i emituje ciepło na zewnątrz, a nie w pomieszczeniu, znacznie lepiej chroni

okno bez osłon

61 %

g = 0,61

wg EN 410

okno z roletą wewnętrzną zaciemniającą

37 %

g = 0,37

wg EN13363-1

okno z markizą zewnętrzną (w zależności od materiału)

4 – 14 %

g = 0,04 – 0,14

wg EN13363-1

* Współczynnik promieniowania słonecznego g podaje jaka ilość energii słonecznej padającej na szkło przenika do wnętrza pomieszczenia. Im wyższa wartość współczynnika g, tym pomieszczenie szybciej się nagrzewa.

Siateczka jest produkowana z wytrzymałej na działanie czynników atmosferycznych tkaniny z włókien szklanych. Jest ona odporna na zabrudzenia i łatwa w czyszczeniu. Tkanina jest zrolowana

na wałku ze sprężyną i włożona w kaseton montowany nad oknem – po zwinięciu nie zmniejsza się powierzchnia przeszklenia. Markizy dodatkowo chronią meble przed promieniami ultrafioletowymi powodującymi zmianę ich koloru. Skuteczne zacieniają wnętrze nawet przy uchylonym oknie, dzięki zastosowaniu szerszego materiału. Markizy można obsługiwać ręcznie lub za pomocą drążka, ale także z wykorzystaniem energii elektrycznej oraz energii słonecznej. Ciekawym rozwiązaniem są markizy Solar wyposażone w inteligentny system automatycznego uruchamiania, w zależności od nasłonecznienia. Jeśli promieniowanie słoneczne jest intensywne, markiza samoczynnie rozsuwa się, chroniąc pomieszczenie przed nagrzaniem. Natomiast przy pochmurnej pogodzie markiza automatycznie zwija się, zwiększając napływ naturalnego światła. Markizy Z-Wave zasilane są z sieci elektrycznej i są sterowane za pomocą pilota lub przełącznika naściennego w bezprzewodowym systemie Z-Wave. 4

Rolety zewnętrzne i markizy zatrzymują ciepło promieniowania słonecznego, zanim wniknie ono do wnętrza. (fot. Fakro)

w słoneczne dni przed uciążliwym upałem niż dodatki wewnętrzne. Zapewnia do ośmiu razy skuteczniejszą ochronę przed nagrzewaniem w porównaniu z zasłonami wewnętrznymi. Markiza umożliwia jednocześnie dopływ naturalnego światła i widok na zewnątrz. Poprawia również warunki ergonomiczne w miejscach pracy zapewniając równomierny rozkład natężenia światła i chroni oczy przed szkodliwym oddziaływaniem refleksów, szczególnie podczas pracy z komputerem. Materiał w formie siateczki, z którego są wykonane markizy zewnętrzne zacienia wnętrza, a jednocześnie odbija promienie słoneczne zanim dotrą one do szyby. Co ważne – struktura siateczki nie ogranicza widoczności i pozwala na kontakt wzrokowy z otoczeniem.

Markizy zewnętrzne chronią przed ciepłem promieniowania słonecznego do ośmiu razy skuteczniej niż wewnętrzne rolety zaciemniające. (fot. Fakro)

Z\SUyEXM

PDUNL]H ]D

GDUPR

32''$6=(

ŚCIANKA

KOLANKOWA Ściany to pionowe przegrody chroniące wnętrze budynku przed wpływami zewnętrznymi lub dzielące budynek na poszczególne pomieszczenia.

Ś

ciany właściwie zaprojektowane mogą pełnić wiele funkcji. Jedną z nich jest przeniesienie obciążeń (oddziaływań) na znajdujące się bezpośrednio pod nimi inne elementy konstrukcji. Mówimy wówczas o ścianach nośnych. Ścianka kolankowa jest ścianą nośną, która znajduje się powyżej najwyższego

stropu budynku. Zadaniem ścianki kolankowej jest przeniesienie obciążeń (oddziaływań) z dachu (ciężar własny dachu, wiatr, śnieg) na znajdujący się pod nią element konstrukcyjny – najczęściej wieniec (rodzaj pierścienia wzmacniającego strop, znajdujący się w jego poziomie wzdłuż wszystkich ścian konstrukcyjnych i obwodu budynku, wykonywany jako żelbetowy). Występuje ona więc wszędzie tam, gdzie konstrukcja dachu ma swoje oparcie – np. w przypadku dachu dwuspadowego,

o ściankach kolankowych mówimy w odniesieniu do dwóch ścian równoległych do kalenicy dachu (rys. 1). KONSTRUKCJA I MATERIAŁY O doborze konstrukcji ścian, głównie nośnych, decydują przede wszystkim względy statyczne. Nie inaczej jest w przypadku ścianki kolankowej. Najistotniejszymi czynnikami są: G sposób zamocowania ściany, wynikający z układu konstrukcyjnego budynku, G wielkości obciążeń,

Fot. Fakro

Urszula Klimczyk

rys. Urszula Klimczyk

Ścianka kolankowa murowana, wzmocniona słupkami żelbetowymi. (fot. Redakcja)

G sposób rozłożenia obciążenia wzdłuż ściany, G wysokość ściany, G wytrzymałość użytych materiałów. Ścianki kolankowe wykonuje się zwykle z tych samych materiałów, co pozostałe ściany konstrukcyjne budynku. W domach o drewnianej konstrukcji szkieletowej ścianka kolankowa jest również drewniana (zaleca się, żeby jej słupy były przedłużeniem słupów niższej kondygnacji). Analogicznie jest w domu z elementów murowanych (cegła, cegła dziurawka, kratówka, pustaki ceramiczne, bloczki z betonu komórkowego itp.), z tym że w celu wzmocnienia ścianek kolankowych wykonuje się dodatkowo słupki żelbetowe w rozstawie ok. 1,5–2,0 m oraz wieniec żelbetowy pod murłatę. Murłatę układa się na wieńcu, a następnie kotwi prętami, sięgającymi do wieńca stropu niżej położonego (rys. 2). Takie wzmocnienie (wieniec, słupki, poprawne zakotwienie) zapobiega przewróceniu się ścianki kolankowej, wywołanemu reakcją poziomą od krokwi i wiatru. WYSOKOŚĆ Przy ustalaniu wysokości ścianki kolankowej, poza względami statycznymi, kątem nachylenia połaci dachowej,

znaczącą rolę odgrywają oczekiwania przyszłych użytkowników. Ścianka kolankowa o wysokości do 70 cm jest na tyle niska, że stosuje się ją w domach z poddaszem nieużytkowym, przeznaczonym na strych lub inne pomieszczenie gospodarcze. Istnieje również inna możliwość zagospodarowania poddasza z niską ścianką kolankową lub nawet bez niej. W pewnej odległości od ścianki kolankowej lub krawędzi stropu można wykonać drugą, tzw. ślepą ściankę kolankową, najczęściej o lekkiej konstrukcji, która oddziela strefę trudną do zagospodarowania od części przeznaczonej na użytkową. Wysokość drugiej ścianki ma wpływ na wielkość powierzchni użytkowej poddasza, dlatego miejsce jej ustawienia musi zostać dobrane optymalnie. Przestrzeń za „ślepą” ścianką można przeznaczyć na składowanie rzadziej używanych przedmiotów. Ścianka o wysokości od 80 do 110 cm jest najczęściej stosowana w domach z poddaszem użytkowym i pozwala na umieszczenie okna w lukarnie lub okna połaciowego na takiej wysokości, aby zapewnić do niego łatwy dostęp. Im wyższa ścianka kolankowa, tym trudniejszy dostęp do okna połaciowego,

Odpowiednia wysokość ścianki kolankowej ułatwia aranżację poddasza. (fot. Velux)

ale większa przestrzeń możliwa do swobodnego zagospodarowania bezpośrednio przy ścianie (przy wysokości ścianki około 150 cm i kącie nachylenia dachu 40º już 50 cm od ściany uzyskuje się przestrzeń pozwalającą na poruszanie się bez przeszkód; w przypadku dachu o łagodniejszym spadku, ta odległość zwiększa się). Budowa ścianki kolankowej nie jest konieczna – więźbę dachową można oprzeć (za pośrednictwem murłaty) na wieńcu stropu strychowego. Jeśli jednak planujemy poddasze użytkowe, za niska ścianka kolankowa lub jej brak, powodują zmniejszenie powierzchni, którą można sensownie zagospodarować. Obecnie popularne jest budowanie domów jednorodzinnych, w których poddasze wykorzystuje się na cele mieszkalne, dlatego ścianka kolankowa stała się typową częścią ich konstrukcji. 4 więcej o ścianach

32''$6=(

Fot. Redakcja

INSTALACJE NAÂ PODDASZU

Agnieszka Jaros

NÂ Â

iezbÄ™dne instalacje najlepiej jest doprowadzić na poddasze na samym poczÄ…tku adaptacji tej części domu. Jednak nie wczeĹ›niej, niĹź po przystosowaniu dachu do roli, jakÄ… ma on wkrĂłtce zacząć wypeĹ‚niać. ChcÄ…c komfortowo uĹźytkować pomieszczenia

poddasza do dyspozycji musimy mieć prÄ…d, gaz, wodÄ™, kanalizacjÄ™ oraz niezmiernie waĹźny w przypadku tych pomieszczeĹ„ – system sprawnie dziaĹ‚ajÄ…cej wentylacji. Instalacje, a zwĹ‚aszcza elektryczna – sÄ… potrzebne juĹź na etapie prowadzenia prac adaptacyjnych. BEZ PRÄ„DU – ANI RUSZ... Do podĹ‚Ä…czenia urzÄ…dzeĹ„, czy elektronarzÄ™dzi wykorzystywanych w czasie

remontu i budowy moĹźna wprawdzie stosować przedĹ‚uĹźacze. Jest to jednak niewygodne i maĹ‚o praktyczne rozwiÄ…zanie. Dlatego teĹź jeszcze zanim prace ruszÄ… peĹ‚nÄ… parÄ… na poddasze naleĹźy doprowadzić instalacjÄ™ elektrycznÄ…. Najkorzystniej jest zrobić to w taki sposĂłb, aby w pomieszczeniach poddasza funkcjonowaĹ‚y oddzielne obwody dla gniazd wtykowych i wypustĂłw, ktĂłre posĹ‚uşą w przyszĹ‚oĹ›ci do podĹ‚Ä…czenia niektĂłrych

Adaptacja poddasza na cele mieszkalne jest nieodłącznie związana z koniecznością doprowadzenia wszelkich instalacji na wyższą kondygnację budynku. W przeciwnym razie korzystanie z pomieszczeń poddasza jest niemożliwe lub przynajmniej bardzo kłopotliwe. Na poddaszu dobrze się sprawdzi kuchenka elektryczna. (fot. Velux)

Oświetlenie na poddaszu. (fot. Kaiser)

urządzeń na stałe. Pamiętajmy jednak, że instalacja elektryczna na poddaszu jest w dalszym ciągu integralną częścią całej instalacji w domu, a ilość zużytej energii – wciąż rejestruje jeden i ten sam licznik. W pomieszczeniach znajdujących się pod samym dachem, ryzyko pożarowe jest większe, niż w pozostałej części domu. Dlatego też wszystkie elementy instalacji elektrycznej powinny spełniać podwyższone kryteria bezpieczeństwa pożarowego. W żadnym razie nie zaleca się też wykonywania instalacji elektrycznej samodzielnie. Do tego celu należy zatrudnić fachowca posiadającego stosowne kwalifikacje. INGERENCJA W INSTALACJĘ GAZOWĄ Przed podjęciem decyzji o ingerowaniu w istniejącą instalację gazową – trzeba zdawać sobie sprawę, że wszelkie zmiany w tej instalacji wymagają posiadania pozwolenia na przebudowę lub remont domu. Prace natomiast mogą wykonywać jedynie wyspecjalizowani fachowcy, którzy w efekcie końcowym poświadczą swoją pieczątką, że wszystko przebiegło zgodnie w wymaganiami bezpieczeństwa pożarowego oraz sztuką budowlaną.

Problem może zaistnieć wówczas, kiedy w domu jest ogrzewanie gazowe i chcemy w ten sam sposób ogrzewać powstałe na poddaszu pomieszczenia. W takich sytuacjach, trzeba najpierw sprawdzić, czy warunki przyłączenia gazu do domu pozwalają na instalację dodatkowych urządzeń. Ponadto, w zależności od mocy kotła, należy zadbać o odpowiednie odprowadzenie spalin. Jedynie przy kotłach o mocy do 21 kW możliwe jest odprowadzanie spalin poprzez poziomą rurę umieszczoną w ścianie zewnętrznej. Jednak kocioł o takiej mocy jest w stanie ogrzać tylko niewielkie powierzchnie. Należy pamiętać, że instalacja nowego kotła wymaga też wydzielenia na niego odpowiedniego pomieszczenia i że niedopuszczalne jest, aby kocioł znalazł się w pomieszczeniu mieszkalnym. Z tych też powodów adaptacja poddasza jest w praktyce prostsza, jeśli w domu jest zainstalowany kocioł na paliwo stałe. Wówczas poprowadzenie przewodów instalacyjnych do wyższej kondygnacji jest mniej kłopotliwe i nie wymaga dopełnienia aż takiej ilości formalności. Jednakże i w tym przypadku należy liczyć się z koniecznością wymiany dotychczasowego urządzenia na kocioł

o większej mocy. Zupełnie nieopłacalne jest ingerowanie w istniejącą instalację gazową po to, aby doprowadzać na poddasze gaz ziemny do domowej kuchenki do gotowania. Zdecydowanie prościej jest do tego celu wykorzystać 11 kilogramową butlę z gazem propan-butan lub dodatkową kuchnię wyposażyć w płytę indukcyjną, czy w kuchenkę ze zwykłą płytą elektryczną. WODA UŻYTKOWA... O ile poprowadzenie rur, którymi do pomieszczeń poddasza popłynie woda użytkowa nie jest bardzo skomplikowane, to problematyczne może okazać się wykonanie kanalizacji, którą odprowadzimy ścieki. Jeśli chodzi o samą instalację wodociągową, należy jedynie pamiętać, że aby dostarczać wodę do większej ilości punktów w domu – konieczne jest odpowiednie ciśnienie dyspozycyjne na przyłączu. Jeśli po sprawdzeniu okaże się, że ciśnienie to jest zbyt niskie – koniecznością jest wystąpienie do dostawcy wody o zmianę dotychczasowych warunków technicznych na takie, które będą uwzględniać powstanie nowych punktów czerpalnych. Do poprowadzenia instalacji wodociągowej służą specjalne rury. Mogą być one wykonane z różnych materiałów, ale ze względu na jakość wody pitnej za najbardziej odpowiednie uważa się rury miedziane. ... I KANALIZACJA Więcej problemów od doprowadzenia wody na poddasze może nastręczać odprowadzenie z niego ścieków. Doprowadzenie instalacji kanalizacyjnej w określone miejsce, wielu osobom wydaje się niezwykle proste. Jednak często też następstwem takiego myślenia jest późniejsze zapychanie się kanalizacji, jej hałaśliwość podczas spuszczania wody lub nieprzyjemny zapach wydobywający się domowych urządzeń sanitarnych, czy

32''$6=( kratek odpływowych. Rury kanalizacyjne nie dość, że mają znaczną średnicę, to dodatkowo powinny zostać ułożone w podejściach do pionu z odpowiednim spadkiem. Dodatkowo, podejścia o znacznej długości oraz przynajmniej część pionów, powinna być wentylowana. Trzeba pamiętać, że domowa kanalizacja działa na zasadzie grawitacji, co oznacza, że spadek w pożądanym kierunku spływu ścieków jest nieodzowny. Za właściwy uznaje się spadek 1,5 do 3%. Jest to jednoznaczne z faktem, że na każdy metr bieżący rury odpływowej powinno przypadać 1,5 do 3 cm spadku. Niekiedy uzyskanie takiego spadku jest bardzo trudne. Problem pojawia się szczególnie wówczas, kiedy np. łazienka na poddaszu ma zostać usytuowana w dużym oddaleniu od istniejącego pionu. Z tego też powodu wygodniej i prościej jest dostosować układ pomieszczeń, z których będą odprowadzane ścieki do pionów kanalizacyjnych. W przeciwnym razie, zajdzie konieczność stosowania urządzeń rozdrabniającoprzepompowujących ścieki pochodzące z poddasza. Nie należy także zapominać, że piony kanalizacyjne bez wyprowadzonych ponad dach wywiewek to kolejny problem, z którym przyjdzie nam się wkrótce borykać. Problemem tym jest wydostawania się gazów kanalizacyjnych poza obręb kanalizacji i okropny fetor, niekiedy rozchodzący się po całym domu. Z tego też powodu, choć wyprowadzenie pionów ponad dach i instalacja wywiewek mogą okazać się dość trudne, to jednak czynności tych nie warto pomijać. Innym uprzykrzeniem, jakie może powodować spływająca rurami kanalizacyjnymi woda, jest hałas powstający na skutek użytkowania kanalizacji. Za to zjawisko odpowiedzialne są zwłaszcza pionowe odcinki kanalizacji. W przypadku wody spływającej rurami

Piony w łazience na poddaszu warto dostosować do kanalizacji na parterze. (fot. Redakcja)

Sprawna wentylacja jest jednym z czynników decydujących o komforcie na poddaszu. (fot. Redakcja)

z pomieszczeń poddasza, problem będzie najbardziej dotkliwy dla użytkowników parteru domu. W pionowych odcinkach kanalizacji strumień ścieków odbija się od ścianek rur, co powoduje hałas słyszalny nawet w bardziej oddalonych od pionu pomieszczeniach. Hałasu tego nie da się wyeliminować całkowicie, ale można go skutecznie zminimalizować. Jeśli pion kanalizacyjny ulokowany jest w bliskości salonu, czy sypialni znajdujących się parterze – ściany tych pomieszczeń powinny mieć odpowiednią izolacyjność akustyczną. W przypadku adaptacji poddasza na cele mieszkalne warto też zastanowić się nad wymianą rur w całym pionie kanalizacyjnym i zastosować rury oraz kształtki tzw. niskoszumowe. Takie rury mają większą masę i grubszą ściankę, wykonaną ze specjalnego tworzywa. Rury kanalizacyjne dobrze jest także osłonić wełną mineralną i obudować płytami gipsowo-kartonowymi. Dobrze jest też do montażu urządzeń sanitarnych stosować specjalne systemy stelaży, których rolą jest zabezpieczenie przed powstawaniem i przenoszeniem się drgań na ściany i stropy pomieszczeń. PROBLEM WENTYLACJI Bez sprawnie funkcjonującej wentylacji w domu, pomieszczenia poddasza nie będą komfortowe w użytkowaniu. Nadmiar pary wodnej pochodzącej z pomieszczeń domu gromadzi się właśnie pod samym dachem, a w następstwie powoduje zawilgocenia i siedlisko szkodliwych dla ludzkiego zdrowia grzybów i pleśni. W większości domów obecność wentylacji grawitacyjnej nie jest wystarczająca i zachodzi konieczność zastosowania systemu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej. Jeszcze lepiej, jeśli będzie to wentylacja z odzyskiem ciepła. Jednak systemy tego rodzaju są drogie, a ich montaż w domu, który jest już użytkowany – bardzo

Nasada hybrydowa. (fot. MK Żary)

kłopotliwy. Jako rozwiązanie alternatywne można zastosować wentylator wspomagający naturalny ciąg powietrza, jako tzw. nasadą hybrydową. W zależności od modelu, nasady hybrydowe mogą mieć regulację wydajności w szerokim zakresie lub możliwość programowania w cyklu dobowym. Do wentylacji poddasza wystarczające jest zamontowanie takiej nasady na kanale wyprowadzonym z łazienki. Pozostałe pomieszczenia poddasza można wentylować poprzez nawiewniki okienne. Trzeba jednak pamiętać, że kanału wentylacyjnego nie można wyprowadzić bezpośrednio z łazienki – przez dach – rurą wentylacyjną. Wówczas z usuwanego powietrza, na skutek wychłodzenia, może wykraplać się woda, która następnie będzie ściekała przez kratkę wentylacyjną. Do wykonania takiej wentylacji należy wykorzystać wolny kanał. Wtedy kanał ten należy połączyć z wlotem w łazience przy pomocy solidnie ocieplonej rury wentylacyjnej. 4

więcej o instalacjach

PODDASZE klimatyzowane 32''$6=(

Niemal naturalną rzeczą jest, że latem na poddaszu panują wyższe temperatury niż na niższej kondygnacji budynku. Często upał pod dachem jest nawet trudny do zniesienia. Rozwiązaniem może okazać się klimatyzacja. Marta Balcerowska

Fot. Lars

N

ajpopularniejsze urządzenia to klimatyzatory przenośne. Aby zainstalować takie urządzenie, nie trzeba kuć ścian i prowadzić przewodów. Wymóg jest tylko jeden – bliskość okna. Przez lekko uchylone okno, elastyczną rurą, odprowadzane jest na zewnątrz ciepłe powietrze z pomieszczenia. Wadą tych urządzeń jest stosunkowo niska wydajność (zwłaszcza z powodu uchylonego okna), ponadto są dosyć hałaśliwe. Trzeba też pamiętać, że tego typu klimatyzator to dodatkowy sprzęt w pomieszczeniu, zajmujący miejsce. Klimatyzatory typu split składają się z jednostki wewnętrznej oraz zewnętrznej. Jednostka wewnętrzna wyposażona jest w parownik, wentylator nadmuchowy oraz układ sterujący.

32''$6=( w ten sposób skomplikowanych prac montażowych. Multisplit to rozwiązanie systemowe, umożliwiające stworzenie rozbudowanego zespołu klimatyzującego kilka pomieszczeń jednocześnie. Jedna jednostka zewnętrzna podłączona jest do kilku jednostek wewnętrznych. Na rozbudowany system warto się zdecydować już na etapie projektowania lub budowy domu.

Klimatyzatory są projektowane w coraz ciekawszych formach. (fot. Daikin)

Występują w różnych wersjach, w zależności od sposobu montażu. Najpopularniejsze są urządzenia ścienne. Wyglądają efektownie, a producenci prześcigają się wręcz w projektowaniu ich w nowych, coraz ciekawszych formach. Śmiało więc można je eksponować na ścianach. Do wysokich pomieszczeń, polecane są klimatyzatory podsufitowe, które instaluje się bezpośrednio do konstrukcji np. stropu. Urządzeniami uniwersalnymi są natomiast klimatyzatory przypodłogowe (wyglądają podobnie jak grzejnik). Inną wersją są klimatyzatory kasetonowe, stosowane w pomieszczeniach z sufitami podwieszanymi, w których są montowane. Jednostkę zewnętrzną stanowi centralny agregat z pompą, skraplaczem i wentylatorem. W przypadku poddasza ustawia się ją na balkonie, montuje na elewacji, dachu lub kominie. Obie jednostki (wewnętrzną i zewnętrzną) łączy się ze sobą za pomocą dwóch, przeważnie miedzianych, izolowanych rurek. Dobrze, jeśli jednostki mogą być rozmieszczone blisko siebie – unika się

KRYTERIA DOBORU Przed zakupem klimatyzatora warto zastanowić się, czy urządzenie ma tylko chłodzić powietrze, czy także je ogrzewać. Na rynku dostępne są klimatyzatory wyposażone w pompę ciepła, które przy niższych temperaturach (np. w okresach przejściowych) ogrzewają pomieszczenie lub stanowią uzupełnienie innego źródła ciepła. Ważny jest także wybór odpowiedniej mocy, która zależy od powierzchni i kubatury klimatyzowanego pomieszczenia – ogólnie przyjmuje się, że urządzenie o mocy 1 kW wystarczy na schłodzenie/ogrzanie około 10 m². Specjaliści od klimatyzacji biorą także pod uwagę przeznaczenie pomieszczenia i ilość przebywających w nim osób, nasłonecznienie i oświetlenie, a także obecność urządzeń elektrycznych generujących ciepło (np. komputer, lodówka), liczbę okien i drzwi. Nowoczesnym rozwiązaniem jest klimatyzator z tzw. inwerterem – właśnie taki warto wybrać. Jest to urządzenie zapewniające płynną regulację pracy sprężarki w urządzeniu zewnętrznym. Dzięki temu klimatyzator samoczynnie dostosowuje się do temperatury i warunków panujących w pomieszczeniu, automatycznie dobierając optymalną prędkość sprężarki. Urządzenie ochładza tylko taką ilość powietrza, która jest potrzebna w danym momencie. Rozwiązanie to zabezpiecza klimatyzator przed znacznymi wahaniami napięcia w sieci, co zwiększa jego trwałość i niezawodność, a co też ważne, zapewnia oszczędności energii, nawet do 30–40%. Dodatkową zaletą klimatyzatorów inwerterowych jest cicha praca obu jednostek. PRAKTYCZNE FUNKCJE W bardziej zaawansowanych klimatyzatorach istnieje możliwość ustawienia temperatury, jaką chcemy uzyskać w pomieszczeniu, a wtedy doborem

CZY KLIMATYZACJA SZKODZI?

C

zęsto skarżymy się, że klimatyzacja szkodzi. Wysusza powietrze, brzydko pachnie, a nawet powoduje choroby. Zatem, czy klimatyzacja szkodzi? Jak w przypadku większości urządzeń, niestety wina leży po stronie użytkowników i wynika z niewłaściwego korzystania z klimatyzacji, a nie jej specyfiki. Błędy mogą pojawić się już na etapie montażu. Przede wszystkim klimatyzator powinien być umieszczony tak, by struga zimnego powietrza nie oddziaływała bezpośrednio na ludzi, lecz schłodzone powietrze miało możliwość wymieszania się z cieplejszym. Trzeba też zachować zdrowy rozsądek ustawiając temperaturę. Nasze organizmy nie znoszą dużych i gwałtownych zmian temperatur, więc kiedy na zewnątrz jest upał, nie starajmy się zmrozić pomieszczenia. Schłodzenie pomieszczenia o kilka stopni zapewni nam znacznie lepsze samopoczucie niż różnica kilkunastu stopni. Niezwykle ważne jest też regularne czyszczenie i odgrzybianie klimatyzacji. Inaczej w jej wnętrzu rzeczywiście może gromadzić się brud, rozwijają się bakterie i grzyby. Przeglądy trzeba robić przynajmniej raz w roku. Wymiana filtrów, dezynfekcja i konserwacja jest niezbędna, żeby klimatyzacja nie szkodziła. Przegląd kosztuje 150–200 zł, ale naprawdę nie warto na nich oszczędzać. Jakość powietrza w pomieszczeniu wiąże się nie tylko z klimatyzacją, ale przede wszystkim odpowiednią wentylacją. Ponieważ włączając klimatyzator, należy zamknąć okna (ciepłe powietrze wpadające przez nie osłabia działanie klimatyzacji), trzeba też zadbać o sprawną wentylację. Można też zdecydować się na klimatyzację zintegrowaną z wentylacją. To, czy klimatyzacja szkodzi, zależy wyłącznie od nas i tego, jak ją obsługujemy.

odpowiedniego trybu pracy zajmuje się już automatyka. Odpowiedzialny jest za to tryb pracy auto, w którym klimatyzator sam dobiera najlepszy bieg do utrzymania zadanej temperatury. I tak np. urządzenie może zacząć grzać, jeśli temperatura w pomieszczeniu spadnie poniżej 21ºC, a chłodzić, jeśli przekroczy np. 24ºC. Praktyczna wydaje się też funkcja szybkiego chłodzenia, umożliwiająca w krótkim czasie obniżenie temperatury w pomieszczeniu. Z kolei dzięki funkcji auto-restart, po zaniku napięcia w sieci i ponownym jego włączeniu klimatyzator sam się automatycznie włączy. Na rynku dostępne są również modele pracujące w trybie osuszania, przydatne w domach o podwyższonej wilgotności, a także trybie wentylowania (efekt

www.forumbudowlane.pl

Instalacja klimatyzacji wiatru), polecane z kolei, gdy brakuje ruchu powietrza w pomieszczeniu. Najnowsze urządzenia wyposażone są w specjalny system oczyszczający, działający 24 godziny na dobę, nawet gdy urządzenie jest wyłączone. Jeśli ilość zanieczyszczeń w powietrzu przekroczy określony poziom, automatycznie włącza się funkcja oczyszczania, która błyskawicznie poprawia jego jakość. Z kolei specjalna funkcja kontroli wilgotności pozwala uniknąć nadmiernego osuszenia powietrza, zachowując stałą temperaturę podczas pracy w trybie chłodzenia. Umożliwia to utrzymanie komfortowych warunków otoczenia, eliminując uczucie suchości oczu i gardła. PRZYKŁADOWE RODZAJE FILTRÓW Klimatyzatory nowej generacji wyposażone są w specjalne filtry, polecane m.in. osobom skłonnym do alergii. Oto niektóre z nich: filtr typu HEPA – niemal idealnie usuwa kurz, dym papierosowy i inne nieprzyjemne zapachy, a także roztocza, pyłki roślin, zarodniki grzybów, pleśń, sierść zwierząt, niektóre bakterie i wirusy, filtr antybakteryjny emitujący atomy srebra – działa bakterio- i grzybobójczo,

generator jonów ujemnych – poprawia jakość powietrza, czyniąc go świeżym, zdrowym i przyjemnym, filtr uwalniający witaminę C (witamina młodości) – korzystnie wpływa na sen i poprawia wydolność fizyczną, filtr deodoryzujący z aktywnym węglem – pochłania nieprzyjemne zapachy. OBSŁUGA – WAŻNE WSKAZÓWKI Urządzenia klimatyzacyjne nie są na ogół skomplikowane w obsłudze. Przyciski na pilocie są czytelne. Na wyświetlaczu ciekłokrystalicznym jednostki wewnętrznej (częste wyposażenie) pojawiają się łatwe do rozszyfrowania ikonki, obrazujące aktualny tryb pracy urządzenia. Nie wolno zapominać, że klimatyzator to urządzenie elektryczne, pracujące pod napięciem. Nie należy wyłączać pracującego urządzenia poprzez wyciąganie wtyczki z gniazda (do tego służy panel kontrolny), ponieważ może to uszkodzić jego obwody elektroniczne. W czasie przeprowadzania zabiegów serwisowych klimatyzator powinien być odłączony od sieci elektrycznej. Nie wolno zasłaniać wlotów ani wylotów powietrza w urządzeniu.

Klimatyzatory ścienne to najpopularniejszy typ urządzeń. (fot. Daikin)

G kameleon71: Witam serdecznie, planuję montaż klimatyzacji. Jednostka zewnętrzna będzie na dachu czteropiętrowego budynku, mieszkam na poddaszu. Jak można sprawnie przeprowadzić instalację do mieszkania przez dach, tak aby zabezpieczyć się przed przeciekami. Czy są jakieś gotowe systemy? A może ktoś z Was robił już coś podobnego? Na dachu jest papa. Pozdrawiam G drab: takie rzeczy widziałem puszczane wentylacjami, wpuszczane z boku, rurka była wywinięta jak syfon, aby ściekająca woda urywała się przed ścianą komina. Inaczej wpuść rurkę gdzie chcesz tylko dobrze zaklej lepikiem, najlepiej w najwyższym punkcie dachu.

Systemy klimatyzacji wymagają okresowych przeglądów. Bardzo ważne jest, aby co pewien czas (określony przez producenta) czyścić oraz dezynfekować przewody i filtry. Brudny filtr ogranicza przepływ powietrza przez urządzenie, powodując spadek wydajności klimatyzatora i nieefektywne wykorzystanie energii elektrycznej, ponadto filtr przestaje wówczas spełniać swoją podstawową funkcję – oczyszczania powietrza. Całkowicie zanieczyszczony filtr uniemożliwia przepływ powietrza, w efekcie powodując uszkodzenie urządzenia. Sposób czyszczenia filtrów zależy od rodzaju materiału filtracyjnego i opisany jest zazwyczaj w instrukcji obsługi urządzenia. Jednak większość filtrów można myć w ciepłej (ale nie gorącej) wodzie z niewielką ilością łagodnego detergentu lub też czyścić odkurzaczem. Filtr przed ponownym zamontowaniem musi być wysuszony. Nie wolno suszyć filtrów na grzejnikach czy na słońcu – mogłoby to spowodować jego zniekształcenie. Nie wolno też włączać klimatyzatora bez filtra – grozi to awarią urządzenia. Powinno się zadbać o to, aby strumień zimnego powietrza nie był skierowany bezpośrednio na przebywające w pomieszczeniu osoby. Różnica temperatur między powietrzem w mieszkaniu a zewnętrznym powinna wynosić nie więcej niż 5-8ºC, w ten sposób unikniemy przeziębienia. 4 więcej o klimatyzacji

32''$6=(

Pokój dziecka NA PODDASZU

od pomysłu po realizację

e-aranżacje.pl

Agnieszka Jaros

M

ożliwość urządzenia na poddaszu pokoju dziecinnego jest wspaniałą szansą dla rozwojowych i powiększających się rodzin. Jednak jego aranżacja wymaga nie mniej wkładu pracy, co urządzenie innych wnętrz w domu. Osobom posiadającym poddasze użytkowe nie trzeba z pewnością tłumaczyć, że przestrzeń ta jest tak samo interesująca architektonicznie, co trudna w aranżacji. Pomieszczenia pełne skosów i zakamarków nie zawsze można przeznaczyć na dowolny cel. Jednak pokoje dziecięce usytuowane pod samym dachem przeważnie wychodzą jako wnętrza bardzo udane wizualnie, a do tego funkcjonalne i sprzyjające rozwojowi naszych pociech. Aby i nasz własny pokoik dziecięcy stał się właśnie taki, należy działać z rozmysłem, dokładnie planując, często ograniczoną wysokościowo przestrzeń.

Fot. Fakro

Poddasze mieszkalne to dodatkowa przestrzeń w domu. Nic zatem dziwnego, że większość z nas pragnie ją racjonalnie zagospodarować i wygodnie z niej korzystać.

NIE TAKIE SKOSY STRASZNE JAK JE MALUJĄ O skosach wynikających z kształtu i nachylenia dachu mówi się różnie. Jedni je przeklinają, a inni cenią oryginalność nietypowych przestrzeni mieszkalnych. Akurat ich występowanie w pokoju dziecka wcale nie musi być przekleństwem, a sposobem na rozwiązanie problemu nadmiernej ilości zabawek, ubrań, tudzież innych skarbów, których każdy maluch posiada niezliczone ilości i wcale nie zamierza się z nimi rozstawać. Skosy poddasza są idealnym miejscem na zorganizowanie tam schowków, niewielkich szafek na ubranka dziecięce oraz innych praktycznych miejsc do przechowywania rzeczy. Nie bójmy się zatem zabudowywać skosów szufladami, szafami robionymi na wymiar lub ustawiać pod nimi dziecięcych kufrów, skrzyń i innych pojemników mieszczących cały świat naszych milusińskich. Jednak pamiętajmy przy tym, aby nie popaść w przesadę. Należy bowiem zdawać sobie sprawę, że jeśli nadmiernie zabudujemy niską przestrzeń, będzie ona wydawała się optycznie mniejsza, a nawet przytłaczająca. W niektórych sytuacjach zamiast zabudowywać miejsce pod skosem lepiej jest ustawić w nim łóżko lub biurko do nauki. Jeśli pokój jest niewielki za wszelką cenę starajmy się pozostawić jego centralną część pustą. Miejsce to posłuży młodszej pociesze jako domowy plac zabaw, a starsza zawsze doceni je, jako niczym nieograniczoną przestrzeń użytkową. BEZPIECZEŃSTWO TO PODSTAWA! Podczas aranżacji pokoju dla dziecka należy przede wszystkim uwzględnić bezpieczeństwo malucha. Do pomieszczeń poddasza prowadzą schody. Podczas ich wykańczania zwróćmy uwagę, aby materiał na stopniach był antypoślizgowy i bezpieczny dla dziecka. Planując schody warto także zaprojektować je w taki sposób, aby same stopnie miały odpowiednie wymiary, a bieg został osłonięty bezpieczną balustradą. Innymi bardzo istotnymi pod względem bezpieczeństwa elementami, w pokoju dziecięcym usytuowanym na poddaszu są okna. W celu doświetlenia przestrzeni mieszkalnej najczęściej montuje się okna połaciowe. Są one bardzo dobrym rozwiązaniem, ale tylko pod warunkiem, że będą wykonane z odpowiedniego materiału i zostaną wyposażone we właściwe

Pokoje dziecięce na poddaszu są ciekawie wizualnie i funkcjonalne. (fot. Fakro)

zabezpieczenia. Szyba okienna powinna być tak skonstruowana, aby – w razie jej stłuczenia – szkło nie spadło rozsypując się w drobny mak po podłodze. Zaś cały system okienny powinien posiadać takie zabezpieczenia, by dziecko nie miało możliwości samodzielnie otworzyć okien. Producenci stolarki okiennej proponują w tym zakresie szereg rozmaitych rozwiązań. Należy jedynie wybrać takie, które sami uznamy za najlepsze dla naszego malca. W niektórych sytuacjach wystarczającym zabiegiem jest umiejscowienie klamki okiennej na wysokości, która będzie dla dziecka nieosiągalna. W innych przypadkach stosuje się specjalne kłódeczki lub klamki z kluczykiem, klamki wyjmowane z zamka i inne bezpieczne rozwiązania. Wykańczając pokój dziecka, warto wybierać spośród materiałów nieszkodzących zdrowiu. Jednak i tu nie powinniśmy napotkać większych problemów, ponieważ rynek handlowy oferuje szeroki wybór farb, tapet, wykładzin podłogowych, mebli i innych artykułów wyposażenia wnętrz w pełni bezpiecznych dla zdrowia dziecka. WYGODA I FUNKCJONALNOŚĆ Należy pamiętać, że dziecko w swoim pokoju spędza dużą część doby. Pomieszczenie to powinno być zatem jednocześnie sypialnią, bawialnią oraz miejscem do nauki. Oznacza to, iż w pokoju dziecka powinny stanąć odpowiednie dla wieku pociechy meble i sprzęty. Trudno jest

podać gotową receptę na ich wybór oraz dopasowanie do wnętrza. Inaczej bowiem urządza się pokój, w którym mieszkać ma małe dziecko, a inaczej pomieszczenie przeznaczone dla nastolatka. Jeżeli wnętrze znajduje się na poddaszu, zwykle łatwiejsza jest jego aranżacja z myślą o małych dzieciach. Jednak przy odrobinie pomysłowości i wysiłku – pod

Pokój dziecka powienien być bezpieczny. (fot. Velux)

32''$6=(

Skosy dają możliwość zastosowania nietypowych rozwiązań. (fot. Velux)

dachem można także urządzić wygodny i funkcjonalny pokój dla wymagającego nastolatka. Warto wiedzieć, że według standardów pokój dziecka powinien mieć przynajmniej 11 m² powierzchni. Jeśli w pomieszczeniu są skosy – powierzchnia ta powinna być większa, ponieważ nie cała przestrzeń pokoju może być w pełni użytkowana. Pamiętajmy, że aby osoba dorosła mogła schylić się pod istniejącym skosem i nie uderzyć się głową w sufit

Okno bezpieczne dla dzieci. (fot. Roto)

Osłony okienne to ochrona przed słońcem i sposób na ożywienie wystroju pokoju. (fot. Fakro)

– wysokość skosu powinna wynosić przynajmniej 140 cm. Jeśli jednak pokój przeznaczony zostanie dla małego dziecka – wysokość ta może być nieco mniejsza, ale trzeba pamiętać, że dzieci szybko rosną i już kilkunastolatek może osiągnąć wzrost osoby dorosłej. Z tego też powodu, jak również ze względów czysto praktycznych nie warto inwestować w szczególnie kosztowne meble i sprzęty wyposażenia pokoju dziecka. Oprócz tego, że mogą one stać się bardzo szybko za małe dla pociechy, to zwyczajnie przestaną jej się podobać. Warto pamiętać, że dziecięce gusta nie są jeszcze w pełni ukształtowane i bardzo szybko ulegają zmianom. Dlatego też lepiej jest wybierać sprzęty uniwersalne, które można odmienić, np. poprzez ich pomalowanie, oklejenie, udekorowanie naklejkami, itp. Dobrym rozwiązaniem są też meble systemowe, o których producenci wypowiadają się, że „rosną wraz z dzieckiem”. W przypadku niektórych wnętrz poddasza konieczna jest inwestycja w meble robione na wymiar. Takie meble są przeważnie droższe od standardowych, ale doskonale pasują do obniżonej wysokości pokoju oraz świetnie zabudowują zakamarki pod skosami. ESTETYKA I DZIECIĘCE PIĘKNO Kładąc nacisk na funkcjonalność i ergonomiczność urządzanego wnętrza – nie zapominajmy o jego estetyce oraz o fakcie, że ma to być pokój dla dziecka. Niskie i ograniczone powierzchniowo przestrzenie lepiej jest ze względów estetycznych utrzymywać w jasnych, pastelowych tonacjach. Jednak pokój dziecka nie może być przecież monotonny oraz pozbawiony koloru i dziecięcej

fantazji. Jeśli zatem mamy do czynienia z pomieszczeniem, w którym istnieje wiele skosów, dobrze jest niskie ściany pomalować na jasne kolory, zaś tam, gdzie pionowa przestrzeń jest pełnowartościowa – zastosować barwy ożywcze oraz umieścić dziecięce dekoracje. Dzieci wprost uwielbiają wszelkiego rodzaju motywy bajkowe. Jednak pamiętajmy, że w tym zakresie moda wciąż ulega zmianom, a maluchy ochoczo podążają za aktualnie obowiązującymi trendami. Dlatego też podczas dekorowania pokoju dziecka warto stosować takie elementy, które w przyszłości będzie można bez większego trudu zmienić na inne. Nawet jeśli pokój jest mały powinien być kolorowy, wesoły i pełen pozytywnej, ożywczej energii. Jednakże mniejsze przestrzenie mieszkalne zawsze wymagają większego wyczucia w ich aranżowaniu. Z tego też powodu w takich właśnie przypadkach warto skonsultować się ze specjalistą, który przynajmniej nakreśli nam wizję aranżacyjną i wskaże najwłaściwsze rozwiązania. Ponad tę fachową konsultację, zawsze należy uwzględnić oczekiwania i potrzeby naszego dziecka. W przeważającej liczbie przypadków to właśnie Ono okazuje się być najlepszym doradcą. 4

jak urządzić pokój dziecka

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.