SŁOWO WSTĘPNE Pinezka Festiwal Wrażliwy od zawsze był festiwalem spraw społecznych. Tegoroczne przeniesienie wzroku na sprawy ekologiczne nie jest jednak zmianą tematu czy formuły, jest rozszerzeniem tego podejścia. Wrażliwość nie stoi w miejscu i nie może stać. Rozrasta się wraz z rozrastaniem się społeczeństw, wyzwań, problemów, obejmuje coraz więcej i łączy pozornie dalekie, nieoczywiste dziedziny. Trzeba zrozumienia, że przyroda nie jest linearna, że tutejsza sieć powiązań przypomina wielkie tablice, z setkami przypiętych artykułów i zdjęć, połączonych kolorowymi nitkami w pozornie chaotycznej sieci, jakie znamy z filmów o działalności służb wywiadowczych. Na tej tablicy jedną z pinezek przypięci są też ludzie. Dlatego trudno sobie wyobrazić coś bardziej czułego i społecznego, niż zwrócenie oczu na przyrodę. Niż spojrzenie na nią jako całość, do której należymy. To, co dzieje się w naturze, jest sprawą tak bardzo społeczną, jak to tylko możliwe. Po pierwsze obejmuje nasze samopoczucie i codzienne funkcjonowanie: depresja klimatyczna to nie wymysł tych, którzy nie mają innych problemów, do tego dochodzi towarzyszący na co dzień lęk związany ze zmianami i brakiem stabilności oraz żałoba po świecie przyrody, która w odróżnieniu od innych strat nie ma zamknięcia, bo wciąż trwa. Po drugie: problemy przyrodnicze nie są demokratyczne i drastycznie zwiększają rozpad grup społecznych. Po trzecie: po ludzku brak dostępu do rzeczy, takich jak dostęp do wody, czystego powietrza i natury, powinny być powszechnie rozumiane jako łamanie praw człowieka. Ponadto niezaspokojenie podstawowych potrzeb powoduje dodatkowo agresję. Czwarte: cywilizacje i społeczeństwa rodzą się i umierają w rytm zmian klimatu. Piąte, filozoficzne: wszystko jest przyczyną, wszystko jest skutkiem. Kiedy mówi się o tym, co możemy zrobić na co dzień dla przyrody, nietrudno znaleźć masę porad dotyczących plastiku, wody, transportu czy ograniczenia konsumpcjonizmu. Ale zakręcenie wody podczas mycia zębów to tylko efekt końcowy tego, co za przekręceniem kurka stoi – naszej wiedzy, wrażliwości i zrozumienia przyrodniczej sieci powiązań. Oszczędzanie wody to świadomość mocy działań kolektywnych, odpowiedzialności jednostki w zbiorowości, chęć podjęcia działania i wpisanie wrażliwości w codzienny nawyk. Zakręcenie kurka to też patrzenie w przyszłość, umiejętność patrzenia na coraz bardziej suche brzegi polskich rzek, na to że co dziesiąty człowiek na świecie nie ma dostępu do pitnej wody, na tych, którzy z powodu kryzysu klimatycznego muszą opuścić miejsce w którym żyli, bo przestaje się ono nadawać do życia. Zakręcenie kurka to zrozumienie, że w przyrodzie wszystkie jej elementy są ważne i zachwianie jednym z nich powoduje reakcje łańcuchowe. To rozumienie, że warte ochrony jest każde zwierzę w ekosystemie, nie tylko to, które jest urocze i puszyste. Kurek można sprowadzić do tego, że wyjdziemy, kiedy trzeba na ulice i będziemy krzyczeć. Kurek to umiejętność patrzenia na świat i brak odwracania oczu. Umiejętność patrzenia na świat i odczytywania w tym, co widzimy, zmian, destrukcji, przyszłości, przyczyn, ale też rozwiązań. Najważniejszym zadaniem ekowrażliwości jest umiejętność przewidywania konsekwencji. Dla przyrody, dla ludzi. Kamila Kielar podcasterka i reporterka, Członkini Jury Festiwalu Wrażliwego
7
