©lasgow 'Llniversitg Xibrar\?
jferguBon Gollection 1921
'J.'
Digitized by the Internet Archive in
2016
https://archive.org/details/b24927302
4
f
l
\
.i
i
]
\
i
PABAC 1 1
<!§
]
0
.
DliijiEBTATIO INAUGURALIS MEDICA QUAM ET AUCTORITATE CONSENSU
0RAT10I§1 ITlRmCORAIfl ORDI^T^ IN
ALMA LITTERARUM UNIVERSITATE
FRIDRRICA
G^AIARAITIA
UT SUMMI IlV'
IWGDIcilVA
GT CHIRURGIA
RITE SIBI
CONCEDANTUR
DIE XV. M. APRILIS II.
IIOIVORRIS
A.
MDCCCXLVH.
L. Q. S.
PUBLICE DEFENDET AUCTOR
JToann. €ru§f. Car. Meilnsner BEROLINENSIS.
OPPONENTIBUS: J. I.
REIGHER, raed. LUCAS, niod. et
C. GG-dtITZ,
pliil.
et chir. chir.
cand.
cand.
cand.
REROIAKI, TYPIS FRATRUM SCIILESINGER.
„D€is
System des Paracelsus gleiehl einein Baume,
der, der
Zeit ihren Zoll ptliclitend, mit knorrigen, zersplillerleii Aesieii iind zerkliifteter, erstorl)eiier Rinde,
Wurme
zuin grossen Theile voin
von Aftergebilden hedcckt, zernagt,
krumm
iiiid
ver-
wachsen aiif nacklem Felsen liangt, dei- aber zugleich noch im Innem lebendes Mark nnd in diesem eine Fiille sebalTender Gevvalt beherbergt undFrucble treibt, die die Enkel des Pflanzers erfieucn und laben.“ Fei d. Jahn in Heckei-‘s lilerar.
fS
...
•
reiASQOW l'JNlVE.R51 T>r
U.rAARV;
Annalen.
PAIIE]VTIIIU)i
OPTIMIS DILECTISSIMIS
H A
S C E
i^TUmORin?! PRIMITIAS PIO
GRATOQUE ANIMO
D. D. D.
AUCTOR.
mUodiurn aevum indolem
aetas,
,
adolescens
distinctam
illa
sibique
exhibuit eo, ut antiquitatis placita
reperiendam persuasum habebant. petitio, vita
refertissimus
qua so-
auctorum
perfectam
esse
Sed haec ipsa
re-
sensim sensimque nd vanarum formu-
larum speciem deduxerat. fiebat.
fide,
sensuque carens, quod vere honi praesti-
terant veteres,
dem
bona
ad omnia tempora
scientiam
humani
propriam naturam
In antiquorum
lent adolescentes, repeteret. scriptis
generis
De sensu ne sermo
Terminis antiquis
orationisque
quisque honoratissimus
qui-
flosculis
Praecipue
erat.
vero perversa haec imitatio in medica arte ibique ma-
ximo cum detrimento apparuit. exstiterunt medici,
naturae
e
non
recte intellectis,
serunt.
observatione plane negle-
Galeni Avi cennac que
cta,
Adesae
unica
Qui enim medio aevo
scriptis,
scientiae
doctrinarum
ruinae,
Oriente depromtae, confiisaoquc bala
et scholasticis
cam composuerunt.
minutiis,
cum
saepius insuper
nutrimenta haue
Graecia
et
theosophia, cab-
medii aevi artem medi-
Motu quodam excitanda
erat sta-
G
gnans
ne omnia perderentur.
ista palus,
ficiendae par orat
warf
theus,
er
Paracelsus. die
in
alte
sche Nacht helles Licht.
Huic
rei per-
„Ein neuer Prome-
tausendjahrigc
galenisti-
Die Zwingburg der Aerzte,
an der Tausende tausend Jahre lang gebaut, bcfestigt
und
geflickt
aus“
(1).
batten,
Egregias
illas
zerstorte
res,
er
allein
debitam gloriam et existimationem viro exstitit reformationis
rerum
excitasse,
mul
molem
meritum
sibi
facultates sibi
ad procreationem novarum
antiquitus
traditam procedentium
proprium vindicat, quodque
humano
si-
haud
fallax
Ac primum quidem Paracelsus ad
natu-
est virilis aevi, generi
indicium.
in
Cum boc
restituit.
aevum, quod
et sufficientes
ultra
Hippocrate)
sed ab imbecillorum turba sepultas, ad
editas,
confidentes
Grund
a graecis autoribus, naturalis
philosophiae peritissimis (Platone,
lucem
von
oborti,*
ram, ut medicinae fontem unice verum, delegavit, plane rejecit
umbraticam librorum perscrutationem
titudini hebeti
et ut
mul-
hanc opinionem suam injungeret, Ga-
Avicennae scripta in foro Basileensi publice De hac persuasione sua ipse haec disconcremavit.
leni
et
serit:
i,,
Exercitatione et experientia nascitur medicus;
quis enim e charta?
doceri se paterebir experientiae
Charta enim id proprium habet, ut segnes
reddat et somniculosos.” (Paracelsi Opp.
'
(I)
cognitione
Fcrd.
Jaliii
I.
I.
I.,
267.)
—
^
7
„Aegroli vero esse debent medicorum
nunquam
—
Legendo
libri.
factus est medicus, sed agendo.“
„Quodsi
latine,
graece,
(III.,
301.)
hebraice legere sufficeret
ad medicum efficiendum, jam singulum quemque sola
bonum imperatorem
Livii lectione
—
332.) doceri
(L,
fore opinor. “
„Non fama, neque audiendo, neque legendo
debemus medicam artem, sed discere debemus,
quomodo
didicit
natura
que doceat,
Quem
primus. sit
sola
qui docuit, nos quo(L, 26.)
magistra. “
—
„Qui potest medicum laudare naturae indolem ignoaut quis
perspicientem?
rantem neque
confidet?
ei
Quandoquidem non esse debet medicus,
nisi
naturam
expertus, doctusque ejus virtutes, indolem atque rallo-
ncin.“
(11.,
68.)
—
Hippocratis magnam existimationem sic
nominat eum artificem, ex quo medicinae animus
locutus dita
ostendit;
Postea vero
sit.
esse
„durch
omnia
Sopliisterei
,
utilia
iterum deper-
Disputiren, Poeterei in
der .\rzneikunde, durch Rhetorisch-Receptschreiben
Nebularisch-Prapariren. “ diae
„
imbres elfundit
Galenus
ne
in
—
Sed vehementes iracun-
Galenum
et
omnia
didicit
nibus in rebus contra naturam pugnat,
dax est lectas
in
(111.,
Avicennam.
unum quidem experimentum
cisse gloriari potest, sed
und
ab
ipse fe-
aliis.
Om-
ideoque men-
647.), qui nihil scit, nisi margaritas col-
silices
commutare. “
modo Avicennam mendacem ctrina sit ut ignis
in
(111.,
194.)
—
Eodem
osse affirjnat, „cujiis do-
mari; quia non ipse invenerit ar-
8 loiii
.suam,
(III.,
194.)
sed
—
Utrique ter
modum
viri
quum summo
colerentur,
sus damnaretur
Medium
et in
totam vitam
invidia,
tantum
otii
indulgentiae leges exsequen-
Ideoque Par a celsus per
factarum miseria,
„Deus
tuebor. “ ipsi
momentis
tranquillo
invectivis
—
me
tueatur
in
modum
ab amicis, ab inimicis ipse
Infestissimo animo contra
et nostris
temporibus
Sed aeque ac
vir
qui
eum
efferuntur
Gessnerus, Conrin-
Zimmermann.
quisque prae ceteris cxeellcns,
Paracelsus quoque quippe
miserum
gavi-
hac de re merito potuisset
ut
ita
populares ejus, Erastus,
gius
animo
major utique erat collaudationum ab amicis
agitaretur,
dicere;
Paracel-
potuit, quin
odio, persecutionibus vexatus est,
At cum inimicorum
sus.
amore prae-
haereticorum numero haberetur.
aevum ad
vero
studio et
non
fieri
das minime erat idoneum.
paucis
composuerit."
sophista
sollers
ut
suo debitum
saeculo
sympatheticarum
et
Neque
somniis deditus esset.
reddidit,
magneticarum virium
alias res
praetereamus,
quae clarae ejus Imagini tanquam umbram praetexunt; sic
commemorat
siliscos, solo
cum
pluvia
animalibus.
animalia, quae per os concipiant, ba-
adspeclu mortem inferentes, ranas simul de
coelo
decidentes,
Mulierum
racnslrua
homines natos
venenum
opinatur
perniciosissimum, unde omnes pulices, araneae, culae
auriculariae,
oriantur.
onisci,
Fimum equinum
aliae
bestiolae
ex
forfi-
molestae
adhibet, ut variis operatio-
9
homo [homunculus,
Al-
reomi, Mandragora qui dicitur] progignatur, unde
gi-
Ilibus
cheiuicis e
nymphae
ganles, nani,
Ad stema
scripta
efficiunt
cultum,
semino
quam
progrediantur.
Paracelsi quod varium
anomaliis
naturae
ipsius
recedentibus
et
attinet,
et multiplex,
naturali simplicitate sunt istis
virili
non tam
sclentifica arto ex-
procreationi
cuidam
sunt,
quae
in
Simul omnibus
comparanda.
norma
explicationibus monstrosis a
affecta
sy-
rebus natura pro-
in
ductis fortuito reperiuntur,
Maxime
discessit
a
de rerum particularium dio
minus
sollicitus,
et
eo
consilio,
quod
sub sensus cadentium stu-
unitatis potius
gibus constituti ordinis didit.
veteribus
et universalis le-
cognitionem potentiorem red-
â&#x20AC;&#x201D;
,
VITAE EXTERNAE CONDITIONES. Philippus Aureolus Theophrastus P a r a celsus Bombastus ab Hohenheim millesimo quadringentesimo nonagesimo tertio, eodem quo America detecta est anno,
in
urbe Einsiedeln prope Turigum
natus est e medici matrimonio tudinarii
cura
et
custodia
cum
fuerat
muliero, cui vale-
delata.
Primum
a
tum ab episcopo Eb erardo Pa umgartn er et xMatthaeo Schachtio ad artem medicam, alchcmipatre,
cam, chirurgicam institutus, sedecim annos natus aca-
demiam
Basilcensem
abbatis Trithernii et
frequentare
In
chemia
Siegmundi Fuggeri
inslilu-
coepit.
10
Tum
tionibus usus est.
Franco- Galliam, Daniam
Italiam,
dam
tartarico praeter
venit.
profectus est ad Germaniam, et
cum
Moscoviam Constantinopolin per
Anno millesimo quingentesimo
mo primum
principe (pio-
vicesimo septi-
Basileae lectiones habuit physicas, medi-
cas, chirurgicas.
Unde fuga salutem persecutiones
anno
demum
millesimo
nondum
coactus,
petere
otium
quadragesimo
quadragesimum
invidia ex insidiis necatus est.
Scri-
mortem
Dornaeo, Thurneysserio,
edita sunt,
qui
primo, vitae
pta ejus, excepto opere chirurgico, post scipulis;
tibi
octavum
transgressus
annum, quaestus
Salisburgi,
reperit
quingentesimo
post multas
tamen adeo confuse
paginae integrae vel sententiae
id
a di-
Severino
effecerunt,
desint,
ut
arbitrariorum
contra additamentorum larga copia repcrlafur.
VITA INTERNA. Quod Paracelsus cipium, paucis verbis
in
cultates,
proficiscente
sonarumquo
specie
induit,
fere videtur:
e germine vel
percepit;
hanc explicationem
medicae prin-
explicatione prorsus natu-
physiologica quae dicitur,
intrinsecus
artis
sit
comprehensum hoc
Organicam naturam rali,
secutus
omnes
semine
singulas
fa-
efficientes disjunxit, pertali
modo
disjunctas
mutua ratione sua, nominatim vero macrocosmi tionem et microcosmi contemplatus
in
rela-
est.
Ubique naturae processus, qui sub sensus cadunt,
11
quam
ejiisque ideam,
objectivam solemus dicere, am-
haustam indo plexus, cognitionem ex suo ipsius animo
Haec vero rerum singularum naturam adcomparando submittere studet, ita ut compa-
depromit. spectui
rativum totum systema nominare aut vera
ex his comparationibus
protulerit,
aut falsa
Quaecunquo
liceat.
omnia emanant.
DE EIUS PHILOSOPHIA. Aliarum doctrinarum ministram putat philosopliiam,
nomen
astrologia, cui astronomiae
quam cum
medicae
alcbymia arctissime conjunctam,
dat, et
artis
basin
existimat.
nam
„ Prima medicinae columna est philosophia, ex macrocosmi tantum natura
smo connexu homo phia,
nisi
sophia ?“
285
cum microco-
At quid est philoso-
cognoscitur.
quid
natura invisibilis? (I.,
ejusque
natura, nisi philo-
— 211.)
Secunda medicinae columna
est
astronomia,
su-
perior enim philosophiae pars est et superioris firma-
menti cognitio
sola
do interiore hominis firmamento,
illi
respondente, nos instruit, atque ostendit, quo
in
hoc continuam efficaciam suam
morbi nostri gignantur. cina
columna
praeparatio
non possumus. tura procrescit,
212
alcbymia,
est
fieri
(I.,
nequit;
Quare in
undo
— 217.)
Tertia medi-
qua
medicaminum
sine
natura est
illud exerceat,
modo
enim
sine
arto
uti
alcbymia, quae quod na-
hominum usum
tale
reddit,
(piale
â&#x20AC;&#x153;
12 dcslinaluin est a natura.
(I.,
Medicamenta creata
219.)
quidem sunt a deo, sed non ad verum usque usum
demum
Ars
perfecta.
alchymia
in
succum
Philosophia,
in
sanguinem
et
Astronomia
artes, sed una.
qui
ad fruendum ea accommodat,
uno
Unum
tantum
Alchymia non
et
non
efficiunt virum,
vanus
stat,
est
271.)
(I.,
sunt
tres tres,
quare
ineptus.
et
371.)
(I.,
Nostro
igitur autori
rum naturae
cognitio,
cognitione,
cognovit,
omnium
philosophia est et naturae
nunc physiologiam dicimus. in
convertit.
fundamenti,
Omnes
unde tum fructus
non amat naturam.
(II.,
re-
quam
res positae sunt
Qui non
oriuntur.
231.)
Investiganti patere debent hominis
membra, haec
non minus translucida habere debet quam crjstallum ubi ne
perpolitam,
Haec
criniculus
cernitur philosophia,
medicinae.
(II.,
cui
quidem queat abscondi. superstructa
est
basis
24.)
Naturae processui universalem ideam, rationi con-
gruam subjectam esse cognoverat, ejusque esse philosophiam. scia est sibi
parentem. cus.â&#x20AC;&#x153;
(II.,
,,Qui
â&#x20AC;&#x17E;Haec natura
(III.,
72.)
talium rerum con-
omnibusque rebus rationem supponit ap-
Ex hac
ratione apparente
instituitur
medi-
23.)
per philosophiam
medicam artem, non de tecto,
intellectum
non penetrat medicus
recta intrat porta,
unde proficiscuntur homicidae
in
sed desuper et
latrones."
13
COSMOGENIA. Efficax
in
Vliaslcr, vis primaria.
verbo Fiat, Facta
erat
numen divinum
Sua voluntate
facta est creatio,
immdi creatione
quasi
divisus est,
creatione Yliaster
naturam primariam se
materia
hac
In
vitali.
liquor
et
tres materiae
quanquam non
tur
— Fbique terrarum
eodem quo
elementares, et
in silice
sal
et
Tres sunt matrices: hominis;
—
(luentium
hominum
oriuntur,
magnus (femina).
—
ex mari
modo.
matrix. (terra
(II.,
Fiat erat
homo est.
74.)
ut
Unde
tres
matrix
tres
unam tantum
g.
74.)
omnium
coclumque), parvus
Omnes
e.
(I.,
limus terrae,
femina,
cerni-
trinitas
sanguine compositus
aqua;
ut in
ignis inde cli-
haec rerum
in materiis primariis
ex ossibus, carne
minimus
et
mercurius sive
sed idem triplex semen quodque;
triplex,
primi
ex efficacia
sed potentia,
actu
ligno effigies inde sculpenda,
ciendus.
ad
elementa inde composita omnesque ceterae
res inerant,
.
18.)
et diffundens
constitit
balsamus, sulphur sive resina
sive
(II.,
ideon (limbum majo-
e.xplicuit,
Haec natura primaria
rem).
domus.
existeret
halitu
se-
mundi
(vir)
et
efficiunt
creaturam, sed compositionis e tribus primariis oriae ratione differentem.
(II.,
69. 71.)
PHYSIOLOGIA. Par a celsus semina
jecit;
erat
primus,
qui
hujus
doctrinae
ex ejus principiis activae medicinae
jirin-
14 derivare
cipia
Veteres omnia,
voluit.
nismi et rerum extra nos positarum
quae
in
orga-
apparuerant,
vitis
ex iisdem universalibus physicae artis principiis expli-
Paracelsus
cuerant.
processus
organici
cognitioni
cx ipso organismo haustae medicam artem superstruxit.
Qua
in re
anatomiam minus cum consuluisse do-
lemus, quamquam neutiquam sprevit eam, quod contendunt adversarii.
Natura
ei
unum
quoddara est,
et universale
or-
ganismus, cujus singulae partes congruant atque con-
Macrocosmus
sentiant.
sunt.“
—
Platonis
,,
est.
Macrocosmus
Timaeum
et
,,
Omnia unica
homo unum
hoc animum
creatura
sunt.“
advertit, uhi
— Ad mun-
dus universus nominatur vivum animal ratione praedi-
tum
et
ortum divina providentia.
gnosci nequit,
Medico
igitur
nisi
(l.,
in totius reliquae
primum
sus perfectam
—
Homo
naturae connexu.
est philosophia, in
cernit
rei
recte co-
scientiam
qua Paracelcognitionem,
et
206.)
Philosophus aptus esse dehet, qui terram coelum-
que phia
in
a
microcosmo demonstret. cogitationibus
platione tantum
„Omnis rientia
dem
et
cognitionis
cum
et speculatione,
studio
ct
scientia conjuncta;
vestigiis progrediantur
exercitatio speculativa.
in
contem-
naturae acquiescere debet.
verum fundamentum
aut verae aut falsae sunt, ni.si
At abstinere philoso-
theoria
est in expect
praxis
iis-
nccesse est; utraeque enim
quoniam theoria (1.,
616.)
nihil
est
15
rerum naUira
In
unum
et
magnum
habeat ct ducat;
apparet.
(Cwoi')
agitur et
est, nisi
nihil
Neque vero
vivit.
quod
animal
in se
omnia
or-
mundus
„ Nihil esi
occultum non
occultam hahet vitam
tantum
id
;
quod diximus,
quod idem spiritum
corporeum,
et
quare,
sunt et viva,
ganica
niorlui agnoscit
nihil
est
vita
praeditum,
movetur, ut homines, animalia, terrae
vermes, suh divo volucres, pisces in aqua, sed omnes res corporeae et existeutes.“
Demori animantia, gremium,
nihil
—
„ deleri priorem naturam reprimique ad
cl
alteram generandam recentiorem.“
que re duplex
Haec
actio.
relabi in matris
est nisi
ratio in
nihil
est
revertuntur
suum
effluit.
invisibiles ct
—
numinis
emanatio
nisi
quem omnes
“
unaqua-
in
cognitionem intrat: materia et
„ omnes enim res fuerunt
cuique
Quare
penes
divini,
Deum,
in
unde omnibus creaturis
Hanc
ut
spiritum
naturae,
ratione praeditum, sensibus compreliendere conatur et
distinguens,
ut personas,
res (Saganas) .spiritus
singulos
spiritus
dementa-
nominibus appellat pro sede diversis:
aereos sive sylvanos (lemures), aquarios sive
nymphas
(Undinas),
gnomas
sive
Pygmaeos, salaman-
dros sive Vulcanos, Gigantes (in lapidibus), Durdales (in
arboribus), Melosinas (in
ipso
sanguine) ct in
homine Archaeum. Sic etiam
cet,
hominum
omnibus
eadem sunt
in
principia
haec vera materia,
:
rebus, id quod chemia do-
„Sulphur, Mercurius et Sal,
qua universa animalia,
ct
tandem
-
.
— ipse
homo quoque,
et
Mercurius, haec
et
prima materia
IG
—
—
condita sunt.“
omnium
sunt rerum
tria
Harum
„Sal, Sulphur
trium rerum in vita exi-
unitatem considerat. stentiam ut explicationis
que corpus
— „Quod-
sulphure, rebus consistit, in sale, qmnominantur haec tria composita,
in tribus
mercurio, corpus
bus
principia
sic invisibili nihil nisi vita additur;
-
“ una forma. bes substantias sub
modo
tres ha-
Haec unitas
v.ta
exejus cognitio igitur unice destructa tantum desinit,
„hae dissolutionem limitatur, abecorporis vita occultantur, enim res (substantiae) neHis tribus concordantibus unto vita patefiunt.^ disjunctis et sebene stat valetudo sed
plicatione per
morbos
et
-
;
nue separatis paratis,
altero
putrescente
spectantur morhorum.“
—
.
igitur Processum chemicum cognoverat P«,accisus.
sulphure,
etc.
ardente
altero
in
organismo
Cac.crnm
concretas eas, mercurio non res
nominibus soient
significari,
intcliigit,
se,
•»
r
v. vitali
sui,
sa c
quae
u.
srinmice
quod
dissol-
esardoscii, ut sulphu,-, <„,„acun„,,e facile denolal. quod diffugii, ut mercunum vilur ut sal, sumas, corp, iigni truncum Res vero ut comperias, os, sulp „r. id quod ardet
concremari facias,
„„„d ruma, mercurius,
quod
i„
-
cinerem couvclitur.
aiia nomina ;'p;„re:^,ni,„«iihus partim halsnmum. ,„ m„mn-_ i„ plantis iiiis
n,.i„ciplis
iriimil.
est tartaius;
Sai
sulphur,
phmtis resina.
,„ an,-
17
Mercurius
ranlibus est nuimin.
Rcalgar est
in
Omnibus
animalibus.
et materia praeditis,
in plantis
quaeque res
Gotaroniura,
eadem
igitur
alii
est
vi
intime co-
gnata et re vera eadem, „sola forma discrimen facit.“
—
Singularum rerum discrimen tantum
inferiorive gradu,
quem
Omnium
dine occupat.
fit
superiori
singula quaeque in rerum orterrestrium
summa
est
homo,
quo natura inferioribus explicationum gradibus tentata quaeque perfecit. Omnes in se homo mundi viin
res et materias
communicat,
mat; est microcosmus. terrestria,
sed omnia
undosa in
per se for-
„In eo insunt omnia coelestia,
—
et acria.“
homine.“
mundum
et
—
„In alio genere aliud,
ASTRONOMIA. Para celsus
Sic
rando microcosmo priori loco
lucidet.
ab
illo;
nominat
in
compa-
macrocosmo versantem,
ut illius
nominati naturam physiologica
ratione di-
Uterque mundus ut per se constans,
altero
homo
et
scientiam
non
dependens
par factus est astro,
et alter
consideratur.
„ Quoniam astrum ante eum, hic ex
paterni labores inesse debent in
filio.
(II.,
48.)
Amplius de relatione cura macrocosmo haec disserit: „Sicut luteum in ovo dimoveri nequit in neutram partem, sed in medio liquido permanere coactum est, sic
etiam eadcmque
vi
permanere cogitur
terra cura iu
aqua sua adeo immota
liquido suo,
quod nemo 2
videt,
18
nemo
arripit,
est
terram,
liquido
ct
liquidum
quo
ambulatio, in
in tali chaote
per ea non
fiunt.
per se ipsum
ritur,
sine
Semen quod
in
stento profecto
fructum;
fert
cresceret!
non
et
Eadem macrocosmi utero, liere repetitur et
cosmo.
modo
„Pari
mina integra
(!••
14.)
ratio
microcosmus
emm
ex omnibus
cst.“ hominis ager depromtus
inse-
sed sole non exi-
matre, res se habet in
est matrix,
ta-
astris,
agrum
microcosmi
qui est
ct creatu-
„ Homines
non perstent
licet rae morti obnoxiae
Scitote
et vivit.
fit
-
versari et vivere. “ (Ib, 125.)
men
luteo, ct vita est
non ex
labitur,
pullum, nos homines quoque, ut
igitur,
quod portat
est,
hoc versamur eodem modo,
In
chaos.
quo pullus e liquido in
ct
sed adest,
(b, 206.)
in
mu-
in micro-
quod
fe-
membris
—
MAGICA ARS. magica, quae totius Astronomiae pars consideratur eonjunctiorelationum idealium et partium analysi ad coad internae naturae mim comparationem ideoque est „Magica enim (Kabbabst.ca gnitionem perducit. s.imb modo anatomia medicinae, !pecies magicae)- est eo quodeunque dissecat, quo lanius bovem est videmus,
non
et
quomodo
est videndum.
cinae corpora,
m
ct
est;
Sic magica
id
quod per corium
dissecat
quibus insunt remedia.-
omnia medi-
19
ALCIIYMIA. nomino non comprehendit
lloc
tem, sic
quod solebant
id
coaevi
parandi ar-
auri
comprehendere;
ejus
enim loquitur: „Non ut qui dicunt, alchymiam au-
rum
hic
efficere;
morbum. “
effecta dirigas contra
modum
circumscribit
eam
ut
dicinalium.”
(II.,
79.)
in testis
mundum
omnibus
pennis,
(II.,
—
30.)
—
„Et
Para celso
ut principium rationale
„ Quare
in
pullum cum
maturantur arcana.” prodii,
quod suo
debet.
Haec
alchymiam ut artem
distin-
(I.,
videtur,
—
65.)
et
sicut gallina figuratum
lucem
homo
sed
efficias
praeparandi rerum me-
nihil in
perfectio est alchymia.”
cte disjungi
(II.,
alchymia
sic
sit,
Annotandum
arcana
incubando commutat
„Natura
loco perfectum
propositum:
est
perficere
346.)
quem
a processu alchymico,
personae specie
„Ar-
induit.
—
chaeus est alchymista.”
GENERATIO. Et marem inter
celsus similem crocosmum que
feminam
inter et
animali
ciatur
semen,
digestione in
fit,
in
statuit efficientiam
ubique ut
ignis
quam
generatione Para-
mutuam, quam ma-
micr-ocosmum. Mutua haec utrius-
efficientia- attractione
stantia
citat
et
in
fit.
I.,
346.
corpore
e ligno.
E
liquida
sub-
dispersa sic dissoDissociatio
tanquam
pubertalis tempore efficientia ex-
nobis mulierum, ut sol lignum, efficax '
2 *
in
eo,
20 /irclcrc
Ad formandum semen quum omnia
facil.
gana, omnes vilac functiones, contribuant,
or-
univer-
in
seminis humore quae pertinent ad hominem, om-
sali
nia insunt, semina capitis, cerebri, nasi, oculorum ctc.
—
Mulier, ,,quae
est,
quem
in
viri
mundo semen
quam
est propior
vir“ ager
Nutrit, explicat,
injicitur.
ma-
semen, quod ipsa proferre nequit.
turat
Semen
vero
omnibus ex partibus
effici,
inde
li-
quet, quod homines deficientibus singidis organis na-
Nam quum
scuntur.
nis formatione
liquido
illo,
nequit.
Eadem
non
et
in
hoc
sita
quum
in
uterus
semiin
matre ad parem formam explicari
membrorum, consuetum
apparet causa
matris
in
hujus semen abest
ubi
singulare
Liberorum similitudo
fuerit.
est
organon
illud
coelTecerit,
numerum excedentium, efficax
vel
et
parentum po-
Gemini
cogitationibus.
semen duobus
organon nimis
oriuntur,
tractibus adducat etc.
ASSIMILATIONIS PROCESSUS. Assimilitationis
processum ut regenerationem concontinuatam,' unde omnia
templatur et generationem
membra
minem natum
esse
e nutrimento suo.“
minus ipso
in
„ Quare non
per se explicentur. ex matre (I.,
99.)
singulo quoque
stomaebo.
sua,
—
sed aequo
ho-
modo
Haec regeneratio non
membro
„De stomaebo
sufficit
procedit, discite
quam
in
vehementem
esse ardorem; hic excellenter fervefacit et coquit, haud
21
impar profoclo est, sed
quodque membrum
se ipso liabet.“
in
At non idem hic solus
externo.
igni
(I.,
1
liujusinodi
stomachum
el
processus
ut.
10.)
exhibetur assimilationis
Distinctius
cum mundo
organismi certamen
externo,
quo
in
utri-
que, et cibus et microcosmus, ut per se existentes et
mutui
destructiva ratione efficientes,
in se
Digestio
ita
fit,
alchymiae processu e nutrimento
ut
per se non venenato separetur et
quod
efficitur
quit,
morbus
fica
a
salubri
adest. ut
ita
et salubre,
alchymista
venenum
perfecta
ideoque
impeditus
ratione e
arti-
veneno
et
confusa putrefactio, id est quod indicat no-
hominis morbum. “
bis
„Quodsi
salubri discerni nequeat, fiat
venenum
Hic quando fungi munere ne-
Archaeo.
est et haerens,
cogitantur.
(I.,
29.)
—
PATHOLOGIA.
Paracelsum
vitae
processus in sana conditione
ad umbrationem synthetica ratione, procreatione riorum
membrorum
explicatione ex unitate seminis con-
siderata, exhibuisse, tius
harmoniae
et va-
jam vidimus.
Ut destruendae
to-
comprehendat,
analyticara viam
ingreditur et corpus formari statuit e
complurium sub-
stantiarum
ad
initia
unum quoddam
dilabenlibus morbi oriantur. gito in
attigimus.
compositione,
quibus
Hoc idem jam supra
Rationem, qua
tres
illae
di-
substantiae
morbi processum transeunt, ut sua sponte et pro-
22 pria nalura faciam demonslrat, ila ul exlrinsccus inci-
discite
nisi
sculum
fit.
cendum cit
hoc non sua sponte ingredi
igitur
suum,
astrale,
sit
(I.,
“
(I.,
Ipsius
„.Jam
neque
solis astro
non
e
germine quodam
aliquem
oriri
quum merae hae
quo
eadem expli-
posse, prorsus negatur,
movere nequeant
qualitates
„Ergo
auditur de concordiae foedere a mul-
exemplum
inito,
est
veterum medicorum qualitatibus,
c
spontaneos effectus processumque continuum.
lis
re-
sublimis red-
morbi ex bis substantiis formatio
quae dicuntur,
sicut
effi-
—
79.)
Morbum
quippe
ma-
de sale sic du-
igitur
intelligendum;
nisi
comparatur cum organismi catione.
malum
in
Hujus astrum est
astrum.
mercurio
de
sulphur,
ignis scintilla injecta,
martialis est per se,
masculus, neque surgit, dilus.“
e.
—
nisi adsit
Idem
solutio.
i.
78.)
Humor
est.
morbum,
„ Primum est
ad efficaciam.
lentur tanlum
fracto, hic vel hi, inquis, fregerunt, ne-
que choleram
sed hunc vlrum.“
(I.,
neque phlegma,
contendis
id 'peregisse
77.)
—
Porro: Veterum
quali-
morbo cernuntur, sunt modo morbi signa, non ipse morbus. „Hoc negari nequit, morbus tates,
ubi in
aut calidus sine
sit
oportet, aut frigidus,
coloribus?
—
gnum, neque vero Qualitates et
quamquam hoc ipso morbus. “
humores
tantum producantur,
vel
iis
post
quidnam enim est
nihil
(I.,
atfecli,
nisi
est si-
84.)
quum
remotum
a
morbo
perstare pos-
23
„Quos
sunt.
sed morbus (bcus
lu
est,
nominas humores, non sunt morbi; qui eos
morbos quaerere
Quomodo
efficit.
me-
humoribus, eorum-
in
poterit
igitur
que origines indicaro ex bis, qui e morbo nascuntur,
neque morbus ex
illis?“
134.)
(II.,
—
Morbi processum cum planta e semine suo procrescente
comparat
morbum cum
et
„quique enim morbus e semine arbor est frugum
semen. “
(II.,
plena;
226.)
—
ensis
arbore fructifera
existit
est
adultus ut
et
vulnerum suorum
Corpus aegrotum est
terra,
unde procrescit morbus. Ortus est morbus o singulae principalis substan-
praedominalione.
tiae
magis internum, gana et
afficit.
sal
Etiam
prosopalgiam.
Sulpbur plurimas febres gignit; et
mercurius magis
externa or-
efficere potest icterum,
Mercurius
pleuritidem
praeponderans
movet, phrenitidem, apoplexiam.
maniam
Sal gignit podagram,
intestinorum obstructiones, fistulas,
scirrbum et sca-
biem.
Forma, limitatur,
et
qua morbus apparet, organismi organique
dole nocendi virium moventium.
morbum sicut alii
alii
duobus momentis
affecti
natura et in-
„Sequitur inde, alium
inesse ossibus, alium carni, alium sanguini;
vermes procrescunt c ligno,
alii
cx herba,
c foliis.“
Prout igitur morbi aut cosmicis aut psychicis aut alimentariis aut venenatis aut
alio
modo
apparentibus
24 potentiis provocantur, (piintuplices
discernendae, quas
Paracelsus entia
enim: ens astrorum,
veneni,
coefficientia
origines sunt
nominat.
naturale,
Astrorum eas constat
deale.
eorum
in
Sunt
spirituale
adjuvante
et
astrorum
ad morbos excitandos, acris contaminatione
et infectione.
Alia astra sulphure implent alia
arsenico, alia sale,
Paracelsus
alia mercurio.
qui epidemicae constitutionis doctrinam in
igitur erat,
medicam artem
induxit.
morbus
Sicut
aerem (mare magnum),
(I.,
8
— 21.) —
id intendit, ut
cum
ipse conservans, illam destruat, sic vita in
morbum impugnare
se ipsam et
reactionis in corpore aegroto ditio,
sine
morbus
qua
fieri
damno
vitae
morbo
se
servare
studet.
Continua sane
existentia
vera est con-
nequit sanatio.
„Quam primum
omnia membra eum impu-
inest in corpore,
unum solum sed omnia, omnium morbus. Quod quum sentiat natura,
gnare debent, neque
enim mors
est
potest
quibuscunque
sanatio stant, in
contra
consequitur. crisi
e
Quae
de morbi
et
non
beriditarium.
rum, semen iliastrum ab
initio
et
semen creatum
sic est iliastrum.
organismo
re-
corpore efferuntur.
Seminum morborum duplex rium
morbum oppu-
vincente incidit mors, vincente Archaco
Morbo
gnat.
viribus
„Duo
est genus,
sunt semina morbo-
semen cagastrum. est, ut
heredita-
pomum,
Id est, aut
nux, pirum,
Hujuscc morbi sunt: hydrops,
icte-
25 Aut
rus, podngra.
e corruptione
ortum, est cagastrum.
Hujusce morbi sunt: pleurcsis, pestilentia, febres; omnes praescriptiones, semini non oppositae, falsae sunt et
vanae. “
234. 240.)
(11.,
—
Nullum vero morbum corpoream quandam 'clcm habere,
comprobat: „Scitote, aerem
sic
et
spe-
ignem
non esso corpora quae possint comprehendi, sed quae sentienda sint et videnda.
“
(II.,
—
46.)
ter
cum
existentia,
microcosmo.
in
coelis,
altero in
sic
affecti
Nihilominus tamen nihil derogat
morbo de propria sua inicrocosmum
in
hujusmodi corporibus morbi
etiam in homine, sunt.
Sicut igitur
morbo
tali
sed ipsum nominat
,,Microcosraus ergo al-
corpora habet duo,
incst,
unus est homo.“
Morbi exempla sua habent rae
motibus, inundationibus
macrocosmo;
in
etc.
similes sunt
rum processus, consensione microcosmica.“ xia
morboApople-
ad fulguris similitudinem accedit, ad terrae motus
epilepsia, inflationes
menta grandini, rolithorum. et diffusio
comparandae sunt
nivi,
ventis, concre-
pruinae formationi, creationi ae-
Scirrhorum aliorumque tumorum formatio similis
est
aquae congelatae
et regelatae;
—
Sicuti in no-
ulcerationes .metallorum rubigini etc. vis
„tcr-
organismi
mundari formationibus
impetuo.sae motiones accidunt,
morbi processibus explicandis.
sic
e.
g.
febres
insutarum, oriuntur in
/
26
DE TARTARO. Omnibus rebus in
alimentis
inest
digestione,
venenum in
et essentia.
aere pulmonibus
secernitur, et cxcretionis organis per
vetur,
utile
Hoc
assimilatur.
mationis processu perturbato,
nominatim
in
sanguine,
Aucta
corporis humoribus,
in
quaedam
terrena
et
organismo cxcretionis
in
utili
et transfor-
materia, terrenorum salium plena colligitur, tartarus.
ab
Archaeum remo-
secretionis
limosa
Illud
quae est
actio
ejicit
tartarum; quo contra accumulato in corpore, vehementibus et impetuosis
natura utitur operationibus,
tartaricis aut podagricis
lore
morbi materiem
e
i.
c.
paroxysmis, ut frigore et casanguine,
vino
tartari instar e
fervente in cupa disjuncti, segreget et extra, ad dentes forte, aut intra, est
ditarius
dagrae,
hic
ad partes solidas deponat.
tartarus et
chiragrae,
coxalgiae
causa praecipua et
ilei,
arthriticos, variosque calculos format.
cae affectiones sanantis naturae randa, quae in
iis
purgatur.
po-
Postquam
ischiadis.
evanuerunt humores, e salibus tanfum constat,
nodos
Here-
et
tum
Arthriti-
opera sunt conside-
Tartari existentia ex uri-
nae sedimento est cognoscenda.
THERAPIA. Ex Para ce Isi opinione naturae fere
commune habet cum
medici officium,
vis
sanans
nil
medicina; tum enim incipere
({uum naturae vis
morbum
expellere
27 natus est ad procidenduni, sed duos
,,IIoiiio
nccjiicflt.
eum
habet, qui
Internus enim me-
resurgere faciunt.
dicus et medicina interna
cum
in
illo
conceptione nati
Postea hoc medico nesciente mederi,
sunt.
et
inci-
piente ruina, destructor crescit, conservator decrescit,
ad quod est praedestinatus. Ubi hujusmodi est
conservatore, et auctio in destructore, exter-
tractio in
et delere dostructorcra et
nus medicus providere debet conservator
quibus
ingredi
et de-
Medicus
vestigiis.
desiit
extrinsecus natus defecto tantum innato, incipit.“
—
223.)
Sanaturus igitur bona valetudine utitur
cum
corpore adhuc reliqua, ut
morbum
ea contra
morbo
quo
aliis
addat.
medium
Para celsi
efficax est,
sanationem, bona
que
organismo
morbo,
cui
illa
processus
arte
arte
itaque
medendi
enim moderatur
adhuc superat.
non medetur natura,
tes
per
et sublevat
In
in
quo-
curando
veterum princi-
illud
pium, oportere medicis rebus inesso
sponte
ratio
agentem valetudine, quae
aegroto
in-
elicitur,
morbum
ad sanandum
occasionibus
natura.
utitur
idem
Sic
in
jam prae-
struat aciem, cavetque ne alterum recentem senti
(II.,
virtutes
(qualita-
quae dicuntur) morbo contrarias, ut plano falsum
rejecit.
Vera medicamina esse arcana.
contrariis curantur,
Falso!
id
est, calidum
Sic contra dicendum:
„ Contraria a
expellit
Arcanam
frigidum.
est sanitas et
aegritudo contraria est sanitati, altera atteram semper
morte
c.xpcllit.“
(II.,
39.)
—
28
Arcanum non
medicamen,
spccilicum,
non
inlclligit
contra
remedium ignoluin,
quod contra morbi speciem,
intendi
qualitates
debeat.
Qualitates
symptomata considerans, principium
sola morbi
contraria a contrariis curantur,
ram sjmiptomaticam.
nihil
putavit,
„Sic arcanorum
ut contra gladiatorem gladiator. tura vult,
dolus
Inde
—
et
cu-
profi-
Sic vos pugnetis na-
dolum adhibeatur.
contra
Ut hostis
instrumenta
chirurgica
(II.,
lori-
55.)
nominavit
contemplatus
ipsum involutum
est,
,,Quod enim videmus,
men, sed corpus videmus, quo enim arcana sunt
sicut
hominum
externum est et ad
Medicaminis
forma induit:
est
vis
„Nam
jacet et inest,
sic
illa
in
non
inest.
ar-
mate-
est medica-
Elementorum quod
invisibilia;
non pertinens.“
arcanum.
sicut
dixit
—
arca-
Medicaminis molem ut involucrum tantum
riae expers.
—
nisi
virtutes
catus uterque et armis pares incedimt.“
detur,
illud:
uterque frigidus, uterque calidus,
hosti infertur,
cani
ut
ut naturae sint contra hostis indolem directae,
ciunt,
na.
sed
(II.,
vi-
44.)
Hanc vim personae
morborum homo
re medicante
idem
in
inest
homine
homo,
manibus pedibusque, capite, ventre, oculis, omnibusque rebus praeditus. “
(V.,
particeps generationis processu
ra celsus
tum
comparat
cum
—
Haec
vis rationis
explicatur,
quem Pa-
307.)
materiae
formatione,
per incrementum plantarum naturale
quae
fit
tum
cum
animali
(ultima materia),
c
(II., 71.),
priori
forma
29 (prima materia) proficiscente, rerum fcrmcntalione putredine.
92.)
(I.,
Cum
et
—
doctrina de arcanis altera conjuncta est: do
De
signaturis.
externis
Ma-
concluditur ad interna.
crocosmi vires moventes signa animalibus, plantis, me-
apponunt
tallis
talia,
ut ex
eorum forma,
ma-
colore,
culis,
sapore, cavis, sulcis, de conditionibus et virtu-
tibus
internis
concludere
liceat;
numerus animalis aetatem medicarum quae
ma cem lia,
externa,
cognoscere
licet e
for-
Sic orchideis propter radi-
Qua de
morborum
inter
et
re
discipulorum
e
Oswaldus Kroll: „morbos
naturae
(luum.
Para celsus medica-
similitudinis theoriam
voluit.
mero,
defectum supplere,
destituitur
viribus.
serviunt.
viribus
Quae
sunt similes,
Sananti naturae
sunt morbo.
Quorum
va-
suorum nu-
aut removere super-
quas natura debet vires adhibere, illis
origines
sanare, inquit, aut'
Ipsa natura hoc fungitur officio,
terdum
ria
modo rerum
similem efficientiam adseribit in genita-
mentorum signaturas
que
cornuum
etc.
Hanc
est
cervi
chelidonio contra icterum, carduis contra pleuriti-
dem
lere
g.
Simili
indicat.
sint virtutes,
e signaturis.
testiculis
e.
quamquam
igitur in
res
easdem,
se ferunt,
ideo-
medicaminum loco
virtuti
indole
in-
in-
similia igitur contra-
quum
corroboretur
natura, tanto vehementius expellit hostem. “
—
30
Secundum hanc unam vim rationalem res simplices postulat, cit.
omnesque compositiones
„Dcsperala enim spes, inquit
est sententia, tot simplicia
(
35.
II.,
componere
0 miseram compositionem!
in
III.,
et turpe
reji-
00.), illa
una formula.
Ilaud secus est, ac
terum lutum corrumpere alterum viscerentur. “
medicas
et
si
al-
reddere obli-
Breves, simplices et concisae scriben-
dae sunt formulae et componendae, neque longum recipe tbefiacum,
neque syrupi
insint,
neque
alia
ejus-
modi, quae anatomiam continent nullam, sed pbantasiam.“
—
Arcanorum vim
corpore
in
et
effectum
putavit
omnium aegrotarum substantiarum consumtionem reproductionem.'
corporis
arcanum, quomodo
„Mercurius
sic
ab homine
rejicit
quidquid
immunditiae
(VI., 45.)
-
dejieit,
ungues,
denuo
est,
sua sponte agentes considerat
tum ad explicitam
se excolentes,
crescere
cipienda
curatio,
Morbo non jam
facit.
singulares
discernit,
‘•
et
orientes
(V.,
quorum
alterum contra morperfecto
ne
qua damnosa interpellatio
sanationem non admittens. “
et
totalitatem, quae dicitur,
duo curandi genera
excultum.
cutem,
Paracelsus,
alterum contra germen dirigitur,
bum
novisque orna-
pilos,
Quatenus morborum processus ut
e semine,
tertium
agat, in effectu ostendit; sicut al-
cedo anni tempore suo pennas tur,
vitae,
et
342.)
—
sit
in-
oriretur,
X
Sicut ubique
earumque et
Paracelsus naturam rerum
internis conditionibus,
qualitatibus enucleavit, sic
bis.
non cx
idem
in
medicamen
animo
ipso.
—
„Repellas
animi mor-
fecit in
in
veteribus
hellebori, rationis a
regula concisa est haec una, stialem. “
A
ex ipsis
alienis viril)us
Vesaniae causam veteres posuerunt
Paracelsus est
31
atra bile,
adbibitum
Para celso; „Sic
ut frangas
eum de mente
mentem
bestiali,
animi tenebras, instrue cuin.“ (IX., 22. 23.)
—
be-
excute
VITA. Joannes
sura Berolini die optirao C.
patre
lina,
e
gente
X
Meihsncr
Caroliis
Gj.istavus
raens. Serapterabris
Meihsner, matre
a.
MDCCCXXIV
carissima
Pio essi, quos adhuc
vivos
conservet Deus Optimus Maximus, precor. gclicae
sum
addictus.
natus
Carout
diu
Fidei cvan-
Primis literarura elementis domi
imbutus, undecimo aetatis anno Gymnasium nostrum Coloniense letudine
sium
adii,
quod sex annis
tentatus,
Dr.
Directoris
versitatis
t.
t.
Gymna-
ubi
sub auspiciis
Glasewald,
viri
maxime
quadragesimo
ab Rectore
quiete
petii,
maturitatis testimonio culi
Recreatus
reliqui.
Gryphiswaldense
peractis, adversa va-
sum
tertio
Magnifico
ornatus.
me
Raumer
inter
Fridcricae Guilelmae
Decano spectatissimo
111.
numerum
Mueller
reverendi,
Anno hujus
Bcrolinum
albo
Cei.
sac-
ubi
contuli,
civium unireceptus, gratiosi
a
me-
;
33 dicoruni
inscriptus
ordinis
Ex quo
sum.
tem-
inde
pore hisce virorum doctissimorum lectionibus nec non exercitationibus clinicis
Hotbo
Cei.
me
interfuisse laetor;
de aesthetice;
Werder de logice; 111. Boeckb de philologiae encyclopaedia; Beat. Do ve de physice experimentali; Clar.
111.
Mitscherlich de chemia
111.
Kunth
111.
Lichtenstein de
111.
W
111.
Hecker
de hotanice; zoologia;
de mineralogia
eiss
de medicinae encyclopaedia; pathologia historia medicinae;
generali; 111.
experimentali;
Mu e 11 er
de anatomia corporis humani;
mia organorum sensuum; rata
pathologica;
et
de
anato-
anatomia compa-
physiologia
corporis
humani; 111.
Schlemm,
Exper.
una cum
cadaveribus
fuit in
gia;
qui
rite
111.
Mueller dux
secandis,
Dann
de pathologia et therapia speciali;
Schoenlein
111.
Mits'cherlich de materia medica;
111.
Casper
111.
111,
de osteolo-
syndesmologia; splanchnologia;
111.
Cei.
mihi
de iisdem doctrinis;
de medicina forensi;
Troschel
de arte fascias imponendi;
Juengken de Busch de arte
chirurgia; obstetricia. .3
34 Exercilalionibus obstetriciis
interfui
medicis,
clinicis III.
chirurgicis
cl
Wolff, Romberg, .lueng-
ken, Busch. Quibus omnibus
me
meritis
Jam
summas,
vero
praeceptoribus optime de
viris,
cpias
habeo, gratias ago.
tentaminibus,
tam philosophico quam
medico, nec non examine rigoroso coram gratioso me-
dicorum ordine
rite
peractis, spero fore, ut, disserta-
tione thesibusque defensis,
rurgia honores in
me
summi
conferantur.
in
Medicina
et Chi-
VllEliBSi
1.
Tuberculosis idem est morbus ac scrofulosis.
2.
Cerfum
3.
Melius est
quam 4.
graviditatis nil
signum non
facere,
quam
exstat.
sine
diagnosi
quid-
agere.
Medicus naturae minister, non magister natura,
est,
et
cum
optima morborum medicatrice, operari et
agere debet.
1
!'i;.;j!ij; .;j-:
C:,
.I-il./o
i?6/j'''Ki!j
:::!:•>
io
:
i:,;i
cnia
}> ^iao v.lrl
,r»i-
':
”?
(:::::!
rr:nnT>
wu
';» '..
'
/'
'f.rmtir_
,-5'!oo;il
,”^ii.ii!ifn on-;i;!.;n
fr;;fi^:I;on3
iiA';0'’o
';;T
r::aLi
nr:'i'‘;o
w;
:'’
\.nukn
'V
!
f s
i
t