Laymans Report ARN, Nederlands

LAYMAN’S REPORT ARN 2015

LIFE+ projectnummer

LIFE10 ENV/NL/00027

Projectlocatie

Startdatum project

Tiel, Nederland 01/09/2011

Einddatum project

01/09/2015

PST – realisatie 95%-recyclingprestatie Nederlandse autowrakken

Mogelijk gemaakt door een bijdrage van LIFE+, het financiële subsidieprogramma van de Europese Commissie

1

Inhoud

p. 3

Samenvatting

p. 5

Inleiding

p. 7

- 95%-recyclingdoelstelling

- Post Shredder Technologie

LIFE+ project

p. 10

- Technische optimalisaties productielijn

Impact op het milieu

p. 12

- Milieu-impact LIFE+

- Shredderproeven: meten is weten

Resultaten - BlueRoots

- Uniek in Europa

p. 14

Projectcommunicatie

p. 15

Afkortingen en begrippen Stakeholders

p. 16

Colofon en contact

2

Samenvatting In Europa worden elk jaar 15 miljoen auto’s afgedankt. Na demontage en shredden van deze autowrakken blijft jaarlijks in totaal 3 miljoen ton automotive shredder residue (ASR) oftewel shredderafval over. De beste en meest duurzame oplossing voor dit afvalprobleem is mechanisch nascheiden van het shredderafval. ARN heeft hiervoor met Post Shredder Technologie (PST) een productielijn ontwikkeld en gebouwd. De PST-fabriek in Tiel is eind 2011 in gebruik genomen.

Alle lidstaten van de Europese Unie moeten sinds 1 januari 2015 95% van het gewicht van een afgedankte auto recyclen volgens de Europese Autowrakkenrichtlijn. Het gaat daarbij om minimaal 85% materiaalhergebruik aangevuld tot ten minste 95% met nuttige toepassing, bijvoorbeeld door energieterugwinning via verbranding.

PST-fabriek onmisbare schakel In de Nederlandse situatie vormt de PST-fabriek een onmisbare schakel om aan die 95%-recyclingdoelstelling te voldoen. Want na demontage en shredden van een afgedankte auto blijft ongeveer 20% van het gewicht van het autowrak over als shredderafval. Als dat wordt verbrand of gestort is het onmogelijk om 85% materiaalhergebruik te bereiken.

Met onze PST-installatie slagen wij erin uit shredderafval nuttige materialen terug te winnen, zoals kunststoffen, vezels, mineralen en metalen als ijzer, aluminium en koper.

Europese Commissie heeft de subsidie in september 2011 toegekend.

Optimaliseren PST-installatie belangrijkste doelstelling De belangrijkste doelstelling van ARN voor de besteding van de LIFE+ subsidie is de PST-installatie optimaliseren en daardoor de 95%-recyclingdoelstelling te behalen. Verder is het een demonstratie om de technische haalbaarheid van de PST-fabriek en haar financiĂŤle haalbaarheid aan te tonen, zodat andere lidstaten van de Europese Unie (onderdelen van) de productielijn kunnen implementeren. We ontwikkelen ook nieuwe markten voor de afzet van eindfracties. Bovendien verspreiden we onze kennis en ervaringen.

Bij de verwerking van shredderafval in de PST-fabriek zijn meer dan 170 verschillende units tegelijk aan het werk, die nauwkeurig op elkaar moeten zijn afgestemd. ARN heeft LIFE+ subsidie aangevraagd voor het optimaliseren van de productielijn die uniek is in Europa. De

We hebben met de LIFE+ subsidie in de gehele procesvoering van de PST-fabriek stapsgewijs technische optimalisaties doorgevoerd. We hebben onder meer het invoersysteem van de productielijn veranderd, zijn overgestapt naar een minder storingsgevoelig type pomp bij de kunststofscheiding en hebben een extra vezelscheidingslijn geplaatst.

Recycling performance broken down according to type and share at PST plant

2011

13

,1%

12 23,5% 59,6%

nnb

Energy retrieval

,4

%

9%

6,0%

23,8% 62,2%

25.000 processed tonnes

24,0% 59,7%

nnb

2013 9,

Grotere efficiency en positieve milieu-impact De optimalisaties zorgen voor een grotere efficiency van de productielijn en hebben een positieve impact op het milieu. Door de stabielere productie kunnen we per jaar een grotere hoeveelheid shredderafval verwerken. Dat levert meer nuttige eindproducten op en er is minder shredderafval dat moet worden verbrand of gestort. De installaties voor de terugwinning van metalen, en voor de verwijdering van hout en rubber uit de kunststoffracties produceren schonere eindproducten met een hoogwaardigere kwaliteit.

2012

Recycling Product recycling Other Share PST plant

2014 9, 9%

6,5%

24,1% 62,0%

36.000 processed tonnes

* these figures will be published during the first quarter of 2016

2015 nn b*

nnb*

nnb* nnb*

Het resultaat van de optimalisaties en het uitvoeren van preventief onderhoud is een aanzienlijke kostenbesparing.

42.500 expected tonnes to be processed

3

De feitelijke productiecapaciteit van de PST-fabriek wordt beter benut voor de verwerking van shredderafval. Daarmee is het energieverbruik met 30% per ton verminderd. Andere verbeteringen leiden tot een hogere eindwaarde van een aantal eindfracties. We winnen bijvoorbeeld de helft meer terug aan goede kunststoffen voor materiaalhergebruik dan in de situatie daarvoor. En de metaalterugwinningslijn levert metalen op in zuivere vorm die direct bij de smelterijen worden afgezet.

Verwerkingskosten blijven hoger dan opbrengsten Ondanks de kostenbesparingen en de hogere opbrengst voor sommige fracties zijn de kosten van verwerking van automotive shredder residue per saldo nog altijd fors hoger dan de opbrengsten.

Vooral de afzet van de vezelfractie naar de cementindustrie en afvalverbranders is kostbaar.

Door de optimalisaties die met LIFE+ subsidie zijn doorgevoerd, kan de PST-fabriek per jaar 40.000 ton ASR verwerken met een kwaliteit van de eindfracties die nodig is voor het behalen van minimaal 85% materiaalhergebruik. Dit komt overeen met de totale hoeveelheid shredderafval die jaarlijks van Nederlandse autowrakken beschikbaar komt. In 2014 hebben we uit het aangeboden shredderafval 40% als materiaal hergebruikt. Voordat de PST-fabriek in werking was, zou dat zijn verbrand of gestort.

Nederland behaalde al in 2013 95%-recyclingdoelstelling Nederland heeft, mede dankzij de PST-fabriek en de optimalisaties van de productielijn, al in 2013 de 95%-recyclingdoelstelling met minimaal 85% hergebruik van materialen behaald. In de komende jaren zullen we onze productielijn nog verder optimaliseren. Een van de voorgenomen projecten is gericht op het nog verder scheiden van de kunststoffen. Ook blijven we voortdurend op zoek naar nieuwe afzetkanalen voor de eindfracties

4

Inleiding

In Europa worden elk jaar 15 miljoen auto’s afgedankt. Na demontage en shredden van deze autowrakken blijft automotive shredder residue (ASR) oftewel shredderafval over. Per autowrak gaat het om 200 kilo ASR, gemiddeld 20% van het gewicht van de auto. In Europa is sprake van in totaal 3 miljoen ton shredder­ afval per jaar. Om de recyclingdoelstelling van 95% te kunnen halen is het noodzakelijk het shredderafval te verwerken in plaats van te storten of te verbranden.

Na-scheiding beste oplossing Zowel uit oogpunt van milieu, als technologie en economie is de beste oplossing voor dit milieuprobleem mechanisch na-scheiden van het shredder­ afval. Voor de na-scheiding van shredderafval met Post Shredder Technologie (PST) hebben wij in Tiel een productielijn ontwikkeld en gebouwd. De PST-fabriek is eind 2011 in gebruik genomen.

van shredderafval substantieel terug te brengen. Ons LIFE+ project sluit dus ook aan bij de Europese Richtlijn storten.

Beide richtlijnen passen in de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen die gericht is op de bevordering van het voorkomen, recyclen en verwerken van afval, de terugwinning van grondstoffen en eventueel energie en elk ander proces voor het hergebruik van afval.

1 miljoen euro subsidie De LIFE+ subsidie van 1 miljoen euro die in september 2011 aan ARN is toegekend, hebben we besteed aan het stapsgewijs doorvoeren van optimalisaties in de productielijn. Belangrijk resultaat is een stabielere doorvoer van het aangeleverde shredderafval waardoor grootschalige verwerking tot herbruikbare materialen mogelijk is. Het LIFE+ project van ARN levert daarmee een bijdrage aan het verminderen van de enorme hoeveelheid shredderafval die jaarlijks in Europa wordt gestort.

Kennis beschikbaar voor alle EU-landen De opgedane kennis en ervaring van de PST-installatie voor het mechanisch scheiden van shredderafval moet bijdragen aan het behalen van de recyclingdoelstellingen van alle lidstaten van de Europese Unie. Ons project heeft aangetoond dat een groot deel van het ASR niet gestort hoeft te worden. Het LIFE+ project van ARN kan dus een substantiële bijdrage leveren aan de strategie van de Europese Commissie om te komen tot een duurzamere samenleving. De kennis die wij verspreiden kan ook sterk bijdragen aan het implementeren van Post Shredder Technologie door de recyclingindustrie in andere Europese landen. Dit kan leiden tot betere prestaties van de recycling van oude auto’s in Europa.

Doelstellingen bij optimaliseren scheidingslijn De belangrijkste doelstelling bij het optimaliseren van de productielijn in de PST-fabriek is te kunnen voldoen aan het 95% recyclen van een afgedankte auto volgens de Europese Autowrakkenrichtlijn. Daar bovenop streven wij er met de PST-fabriek naar in Nederland het storten

95%-recyclingdoelstelling Alle landen die zijn aangesloten bij de Europese Unie zijn sinds 1 januari 2015 verplicht 95% van het gewicht van een

5

afgedankte auto te recyclen. Het gaat daarbij om minimaal 85% materiaalhergebruik aangevuld tot ten minste 95% met nuttige toepassing, bijvoorbeeld door energieterugwinning via verbranding.

percentage materiaalhergebruik door de demontagestop van glas met 3% toenemen.

Post Shredder Technologie Voor de grootschalige verwerking van automotive shredder residue was de bouw van een geheel nieuwe productielijn noodzakelijk. In de PST (Post Shredder Technologie) fabriek staat een scheidingsinstallatie voor de verwerking in een aantal stappen van shredderafval via mechanische scheidingstechnieken.

Bijvoorbeeld: afzeven op deeltjesgrootte en scheiden in lucht of vloeistof op basis van dichtheid en magnetisme. Op deze manier slaagt ARN erin uit shredderafval nuttige materialen terug te winnen, zoals kunststoffen, vezels, mineralen en metalen als ijzer, aluminium en koper.

PST-fabriek onmisbare schakel De Post Shredder Technologie (PST) fabriek in Tiel vormt in de Nederlandse situatie een onmisbare schakel om aan die Europese recyclingdoelstellingen te voldoen. De reden daarvoor is dat na demontage en shredden van een afgedankte auto ongeveer 20% van het gewicht van het autowrak overblijft als shredderafval. Als dat wordt verbrand of gestort is het onmogelijk om 85% materiaalhergebruik te bereiken, zoals de Europese regels voorschrijven.

Bijdrage PST-fabriek in recyclingprestatie Dat Nederland de PST-fabriek nodig heeft om aan de Europese 95%-recyclingverplichting te kunnen voldoen, blijkt uit de cijfers van de recyclingprestaties in 2013 en 2014. Bij de recyclingprestatie over 2013 lag het hergebruik van materialen in totaal op 86,0%, met daarbovenop nog 9,9% overige nuttige toepassing. De bijdrage van de PST-fabriek bedroeg 1,7% materiaalhergebruik en 4,3% energieterugwinning. In 2014 waren al meer optimalisaties doorgevoerd en bleek de bijdrage van de PST-fabriek toegenomen.

De recyclingprestatie bestond in 2014 uit: 86,1% materiaalhergebruik en 9,9% nuttige toepassing. De PST-fabriek droeg daaraan bij: 2,1% materiaalhergebruik en 4,4% energieterugwinning. In 2015 zal het

Vijf modules De basis van de productielijn bestaat uit vijf modules. In de eerste stap in het verwerkingsproces worden uit het shredderafval drie hoofdstromen vrijgemaakt: kunststoffen, vezels en minerale fractie. Vervolgens kent elk van de drie materiaalstromen een module om dat type materiaal op te schonen en verder te scheiden. In de kunststofmodule vindt een scheiding plaats in drie verschillende kunststoffracties geclassificeerd op dichtheid. Vanuit de drie na-scheidingsmodules worden koperhoudende stromen in de vijfde metaalterugwinningsmodule na-bewerkt.

Processed shredder waste at the PST plant in tonnes per day (period 2012-2013) 35.000

25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36

0 Weekly capacity

250 200

6

Annual capacity

Poly. (annual capacity)

Capacity in tonnes per year

Production in tonnes per year

30.000

The PST plant operates 24 hours a day, 5 days a week and processes 6 tonnes of waste every hour.

This amounts to approximately 30 kilotonnes of shredder waste every year

LIFE+ project

Bij de verwerking van shredderafval in de PST-fabriek zijn meer dan 170 verschillende units tegelijk aan het werk. Voor een optimale na-scheiding moeten deze onderdelen nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. Het optimaliseren van de productielijn is tijdrovend en door het innovatieve karakter is bovendien vaak de inzet van externe deskundigen nodig. Daarom heeft ARN LIFE+ subsidie aangevraagd voor de optimalisatie van het verwerkingsproces.

Stapsgewijs optimaliseren PST-installatie De belangrijkste doelstelling van ARN voor de besteding van de LIFE+ subsidie is de PST-installatie stapsgewijs optimaliseren en daardoor de Europese doelstelling behalen van de 95%-recyclingprestatie van afgedankte auto’s, waarvan minimaal 85% hergebruik van materialen. Verder is het een demonstratie om de technische haalbaarheid van de PST-fabriek en haar financiële haalbaarheid aan te tonen, zodat andere lidstaten van de Europese Unie (onderdelen van) de productielijn kunnen implementeren.

We ontwikkelen ook extra markten voor de afzet van eindfracties en verspreiden onze kennis en ervaringen naar de stakeholders en de recyclingbranche.

Technische optimalisaties productielijn ARN heeft met de LIFE+ subsidie in de afgelopen jaren in de gehele procesvoering van de PST-fabriek stapsgewijs technische optimalisaties doorgevoerd. Daarvoor zijn veel proeven en tests gedaan bij leveranciers van scheidingsinstallaties in Nederland en daarbuiten. Belangrijke aanpassingen van de productielijn zijn: - Invoersysteem van de productielijn gewijzigd om door de hele productielijn een constante stroom shredderafval te creëren, waardoor de hoeveelheid verwerkt materiaal kon toenemen.

- Bij de kunststofscheiding overgestapt op een ander type pomp dat minder storingsgevoelig is.

- Meetsystemen veranderd om materialen met een wisselende samenstelling in een vaak stoffige omgeving nauwkeuriger te kunnen meten.

- Waterhuishouding van de kunststofmodule (drijf-zink techniek) geoptimaliseerd door plaatsing van een extra zeef-unit om restanten van vezels te kunnen verwijderen.

- Extra scheidingsinstallaties geplaatst voor een betere afscheiding van vezels uit de mineralen.

- Andere, slijtvastere materialen toegepast in de productielijn waardoor minder stilstand optreedt.

- Extra installaties geplaatst om hout en rubber uit de kunststoffracties te verwijderen en daardoor het verlies aan goede kunststoffracties te verminderen met behulp van innovatieve technieken (een schroevenzeef, tuimelzeef en een stuitermachine) - Installatie geplaatst voor de terugwinning van metalen uit de kunststoffractie om de economische prestatie van de PST-fabriek te verbeteren.

7

PST-fabriek

1. Primary separation

Separates shredder waste into three main flows: minerals, fibres and plastics, by sieving, grinding and blowing.

Stone • Rubber

1

plastics 2

4

al er in

6

fib

m

3

5

re s

s

At the PST plant in Tiel, the raw materials present in shredder waste are separated out. The result is 4 different fractions, for which the various machines in the plant have each been painted in their own colour, broadly along the following lines: metals (red), plastics (green), fibres (orange) and minerals (yellow).

En route through the plant, the material passes through no less than 170 different machines in which the waste is sieved and centrifuged, ground using hammers, and separated using a sink-float mechanism, until they are pulverised into the finest possible homogeneous particles.

3. Mineral module

The minerals are sieved into 3 granule sizes.

The more even the material size the easier it is to separate out unwanted fibres and other contaminants. The 3 output flows serve as raw material for applications in road building.

LIFE+ LIFE+ is een subsidieprogramma van de Europese Unie. Het is bedoeld voor de ontwikkeling en uitvoering van het Europese natuur- en milieubeleid. LIFE+ kent drie pijlers: natuur en diversiteit, milieu en communicatie, en milieubeleid en goed bestuur (Governance). Het LIFE+ project van ARN voor het verbeteren van de recyclingprestatie van Nederlandse autowrakken valt onder milieubeleid en goed bestuur, omdat het de Nederlandse overheid helpt aan haar Europese autorecyclingverplichtingen te voldoen.

8

Minerals

T n a t a a

4. Plastic preseparation module

The plastics contain numerous contaminants such as wood and rubber, but this flow also contains large amounts of aluminium, iron and copper.

Using a magnet, an Eddy Current and a special sieve, aluminium, iron and rubber are separated before the material is ground into the most evenly-sized particles possible

Rubber • Aluminium

2. Fibre module

The supply of fibres comes from the primary module, but fibre residue is also supplied from the yellow and green modules. The copper wires are removed from the fibres using a percussion crusher.

Fibres

5. Plastic module 6. Metal module

The heavy plastic fraction and the copper wires from the fibre module are passed through a new module to remove the copper and aluminium. This is achieved using a percussion crusher that beats the copper wires into tiny balls, at which point they can be separated out on an air table.

The ground plastic is passed through a sink-float separator, which separates the plastic types from one another in 2 baths, according to their specific gravity. The output is three plastic flows: PP&PE, a blast furnace fraction and a heavy fraction that contains large amounts of copper.

Plastic PP&PE • Plastic blast furnace fraction

Copper • Aluminium • Plastic

PST-fabriek bezoeken?

ARN is trots op zijn PST-fabriek. Wij organiseren het hele jaar door rondleidingen langs de productielijn voor de verwerking van shredderafval. Geïnteresseerd in een (bedrijfs)bezoek aan de PST-fabriek in Tiel? U kunt informatie inwinnen en u aanmelden via info@arn.nl.

9

Impact op het milieu Milieu-impact LIFE+ De met LIFE+ subsidie doorgevoerde optimalisaties hebben een positieve impact op het milieu. Op de eerste plaats leiden ze tot een grotere efficiency van de productielijn. Door de stabielere productie kunnen we per jaar een grotere hoeveelheid shredderafval verwerken. Dat levert meer nuttige eindproducten op.

Bovendien hoeft minder shredderafval worden verbrand of gestort.

Volledig ingericht laboratorium De PST-fabriek beschikt over een volledig ingericht laboratorium. Daar voeren we analyses uit op de samenstelling van het shredderafval dat binnenkomt en op de eindfracties die de fabriek verlaten, zoals vezels en kunststoffen. Met de kwaliteitscontrole van de eindfracties kunnen we beoordelen of het gewenste resultaat van de optimalisatie wordt bereikt. Door het monitoren van de materialen vervult het laboratorium een belangrijke rol bij het optimaliseren van de productielijn en, in het verlengde daarvan, van de positieve milieu-impact. In het laboratorium controleren we ook of de eindfracties voldoen aan producteisen van de klant.

Aanzienlijk betere scheiding materialen De installaties voor de terugwinning van metalen, en voor de verwijdering van hout en rubber uit de kunststoffracties zorgen daar bovenop voor een aanzienlijk betere scheiding van materialen.

Daardoor kunnen we schonere eindproducten produceren met een hoogwaardigere kwaliteit die onder meer als grondstof dienen voor nieuwe producten, terwijl tegelijk minder reststromen over blijven. Het koper dat we uit de kunststoffracties terugwinnen, gaat naar kopersmelterijen. EĂŠn van de kunststoffracties leveren we aan hoogovens in Duitsland ter vervanging van cokes en olie.

De PST-fabriek is sinds 2014 ISO 14001 gecertificeerd. Dit betekent dat de productielijn voor de verwerking van shredderafval erop is ingericht het milieu zo min mogelijk te belasten. Met deze internationale norm voldoet de PST-fabriek automatisch aan Europese en nationale wetten en regels. ISO 14001 vormt een leidraad bij het optimaliseren van de productielijn. Bij elk project worden de gevolgen voor het milieu gewogen en beoordeeld Dit kan bijvoorbeeld gaan om energieverbruik of om emissie van stof.

Om de milieubelasting verder te verminderen worden jaarlijks ook doelstellingen opgesteld, zoals voor het terugdringen van het energieverbruik.

Energy consumption PTS plant in kWh per tonne 400 350 300 250

Energy consumption in the

200

PST plant has clearly fallen

150

over the past two years.

100

This is in part due to the

50 Mei 2012

Jul 2012

Sep 2012

Nov 2012

Poly. (kWh per tonne)

Jan 2013

Mrt 2013

kWh per tonne

10

Mei 2013

Jul 2013

Sep 2013

production optimisation brought about as a result of the Life+ subsidy.

5%

6,6%

Metals

Plastics < 1,1 kg/dm3

therefore amount to 100%. For each material, the circles show the percentage of reuse, retrieval and landfill disposal.

2,5% 9,5%

10

0%

88%

7%

8%

22,1% 76,5% 1,4%

38% 32% 30%

22%

6%

10

0%

12%

49,4% 50 ,6 %

Heavy parts

Fibres

Shredderproeven: meten is weten De Europese lidstaten moeten volgens gedetailleerde regels jaarlijks hun recyclingprestatie rapporteren aan de Europese Commissie. Uit de regels vloeit voort dat periodieke shredderproeven moeten worden uitgevoerd. Dat zijn praktijktesten om nauwkeurig de hoeveelheid recycling te bepalen. Zo kunnen we zien of de 95%-recyclingdoelstelling wordt behaald. ARN heeft in 2010 een shredderproef uitgevoerd om een nulmeting te hebben voordat in 2011 de PST-fabriek in gebruik genomen zou worden. Om de impact van Post Shredder Technologie en de verbeteringen die met de LIFE+ subsidie zijn aangebracht te meten, voert ARN in 2015 in totaal drie shredderproeven uit.

Tot 1 september 2015 zijn twee van die shredderproeven uitgevoerd. Wij hebben ervoor gekozen om drie proeven te doen omdat in Nederland autowrakken door een groot aantal autodemontagebedrijven en drie shredderbedrijven worden verwerkt. Bij elk van deze shredderbedrijven (metaalrecyclingbedrijven met een

Rubber/ wood/plastics

Minerals

26%

* The figures are the results for the PST plant in 2014

5%

Plastics 1,1 1,3 kg/dm3

The grey circles show the various materials the PST plant produces in percentages. In total these

100%

93,4%

Final destination for shredder waste What useful materials are generated from the processing of shredder waste?

Plastics > 1,3 kg/dm3

Textiles

9%

Reuse

10

0%

Recovery Landfill

shredderlocatie) vindt een proef plaats, zodat we een zo nauwkeuring mogelijk meetresultaat kunnen bereiken. Dat is noodzakelijk omdat alle bedrijven in de recyclingketen effect hebben op het uiteindelijke resultaat van de recycling van autowrakken en de materialen die het oplevert.

om de laatste procenten van de recyclingverplichting te kunnen behalen. In de PST-fabriek worden stromen herbruikbare materialen teruggewonnen uit gemengde stromen. Het gaat daarbij onder meer om plastics en metalen.

Nauwkeurig meten materiaalstromen Aan het begin van elke shredderproef wordt exact het gewicht van de ongeveer 400 autowrakken vastgesteld. In alle fases van de proef wordt nauwkeurig gemeten wat het gewicht is van elk van de materiaalstromen die vrijkomt. Zo wordt uiteindelijk iedere kilo van de auto in een eindproduct teruggevonden. Daarnaast wordt van elke materiaalstroom gekeken wat het betreffende materiaal als nieuwe toepassing heeft en wat het officiële label, de ‘classificatie’, hiervan is.

Nadat alle gewichten van alle stromen uit de gehele recyclingketen met dezelfde classificatie bij elkaar gezet zijn, kunnen de percentages materiaalhergebruik en nuttige toepassing worden uitgerekend.

Representatieve batch wagenpark In een shredderproef werken we samen met een aantal autodemontagebedrijven die hun verwerkte autowrakken aan het betreffende shredderbedrijf leveren. De samenstelling van de ingezamelde wrakken die door de shredder speciaal voor de shredderproef worden verwerkt, een zogeheten batch, is representatief voor het Nederlandse wagenpark.

Het shredderbedrijf vermaalt de wrakken en scheidt de materiaalstromen in direct herbruikbare materialen, zoals ferro- en non-ferrometalen, en in andere stromen.

Het restant (shredderafval) gaat voor na-scheiding naar ARN Recycling in Tiel,

11

Resultaten Hogere recyclingprestatie eindfracties Sommige optimalisaties leiden tot een hogere recyclingprestatie van een aantal eindfracties. Voor schonere eindfracties van de kunststoffen zijn een schroevenzeef, een tuimelzeef en een stuitermachine geïnstalleerd. Deze investering heeft geleid tot terugwinning van de helft meer aan goede kunststoffen voor materiaalhergebruik dan in de situatie daarvoor. In de oude situatie ging veel goed recyclebaar kunststof verloren in de fijne en de grove fractie van de zeef. Hierdoor stijgt het percentage hergebruik van eindfracties; dit leidt overigens niet tot een hogere prijs van de eindfracties.

een hoogwaardige toepassing te vinden kosten vaak veel tijd. Het is technisch gecompliceerd, maar het is vooral het ontwikkelen van de markt voor nieuwe toepassingen waardoor onderzoek­ strajecten een lange looptijd hebben.

Per saldo kosten hoger dan opbrengsten Ondanks de kostenbesparingen en de betere opbrengst voor sommige fracties wijst de praktijk uit dat de kosten van verwerking van automotive shredder residue per saldo nog altijd fors hoger zijn dan de opbrengsten. De optimalisaties hebben wel de verwerkingskosten per ton verlaagd. In 2014 bedroegen de kosten voor het verwerken van een ton ASR 233 euro, in 2013 340 euro en in 2012 nog 678 euro. Voor 2015 is een negatief saldo voorzien van 224 euro per verwerkte ton ASR. Het is vooral de afzet van de vezelfractie naar de cementindustrie en afvalverbranders die kostbaar is. ARN heeft diverse projecten opgezet die uiteindelijk moeten leiden tot een afzet van vezel­ fracties met een positieve opbrengst. Ook de minerale fractie heeft een negatieve waarde, de materiaalscheiding kost meer dan deze oplevert.

Terugwinning metalen De metaalterugwinningslijn levert als fracties koper, aluminium, ijzer en RVS op.

Ze worden teruggewonnen uit onder andere de kunststoffractie met de hoge dichtheid. Het gaat daarbij om de verwerking van circa 3.500 ton kunststof per jaar.

De opbrengst is circa 5% koper, 2% aluminium en 1% RVS. Deze metalen worden in zuivere vorm teruggewonnen en kunnen direct bij de smelterijen worden afgezet.

Aanzienlijke kostenbesparing De optimalisaties en het uitvoeren van preventief onderhoud hebben in de PST-fabriek geleid tot een aanzienlijke kostenbesparing, omdat de productiecapaciteit beter wordt benut voor de feitelijke verwerking van shredderafval. Er is daardoor onder meer sprake van een daling van het energieverbruik met 30% per ton. We hebben van de optimalisaties onder meer ook geleerd welke slijtvaste materialen we het beste kunnen gebruiken in bijvoorbeeld het leidingwerk.

Productielijn verder optimaliseren Nederland heeft, mede dankzij de PST-fabriek en de optimalisaties van de productielijn, al in 2013 de Europese doelstelling weten te behalen van 95%-recyclingprestatie van afgedankte auto’s, met minimaal 85% hergebruik van materialen. In de komende jaren zullen we de productielijn nog verder optimaliseren.

Een van de voorgenomen projecten is gericht op het nog verder scheiden van de kunststoffen. Ook blijven we voortdurend op zoek naar nieuwe afzetkanalen voor de eindfracties.

Nieuwe afzetkanalen Voor de meeste eindmaterialen waarbij sprake is van materiaalrecycling zijn twee afzetkanalen gecreëerd. Voor enkele materialen hebben de onderzoekstrajecten nog niet geleid tot een afzetkanaal waarbij het materiaalhergebruik sterk is verbeterd of gerealiseerd. Onderzoek en ontwikkeling om voor eindmaterialen

Uniek in Europa ARN heeft in 2005 besloten de PST-fabriek te bouwen omdat al snel na bekend worden van de 95%-recyclingdoelstelling in de Autowrakkenrichtlijn duidelijk werd dat na-scheiding van automotive shredder residue (ASR) de enige (economische

12

haalbare) methode in Nederland is om aan die verplichting te kunnen voldoen.

Er zijn in Europa wel verschillende bedrijven, vooral shredderbedrijven, die vanuit economische overwegingen hebben geïnvesteerd in de ontwikkeling van technologie om waardevolle materialen uit het shredderafval terug te winnen.

Maar, nergens in Europa is een proceslijn gebouwd die uitsluitend tot doel had om een recyclingdoelstelling te realiseren.

Elementen uit onze productielijn in Tiel zijn in Europa wel te vinden, maar de productielijn als geheel met het specifieke doel de 95%-recyclingdoelstelling te behalen is uniek. Het blijkt dat het economisch nog niet haalbaar is om uitsluitend vanuit een recyclingambitie shredderafval te scheiden met dezelfde resultaten, zoals dat in Tiel gebeurt.

Demonstratie voor hoogwaardig recyclen De PST-fabriek met haar geavanceerde scheidingsinstallatie dient in Europa dan ook als demonstratie voor het hoogwaardig recyclen van shredderafval. De PST-installatie levert Europese landen, overheden en industrieën het bewijs dat er een optie met toegevoegde waarde beschikbaar is voor op grote schaal storten of verbranden van ASR. De LIFE+ subsidie maakte het mogelijk om de PST-installatie uit de testfase op te schalen naar een volledige operationele toepassing.

Door de optimalisaties die met LIFE+ subsidie zijn doorgevoerd, kan de PSTfabriek per jaar 40.000 ton ASR verwerken met een kwaliteit van de eindfracties die nodig is voor het behalen van minimaal 85% materiaalhergebruik. Dat is de totale hoeveelheid ASR die jaarlijks van Nederlandse autowrakken beschikbaar komt. In 2014 hebben we uit het aangeboden shredderafval 40% materiaal gehaald dat wordt hergebruikt. Voordat de PST-fabriek in werking was, zou dat zijn verbrand of gestort. Onze kennis en ervaring delen wij met anderen.

2012

2014

2013

- € 9.500.000

€ 4.200.000

- € 8.400.000

€ 22.00.000

- € 8.500.000 € 1.700.000

€ 500.000

- € 6.100.000

Negative yield of shredder waste

Revenue: gate-fee end fractions Negative yield

2015 estimated

Cost optimalization Energy costs versus production in tonne 900.000

40.000

800.000

35.000

700.000

30.000

600.000

25.000

500.000

20.000

400.000

15.000

300.000

5.000 0

Energie costs

10.000

Production in tonnes

45.000

2012

2013

2014

2015 estimated

Production (in tonnes) Energy costs per tonne

200.000 100.000 0

€ 40 Energy costs per tonne per year

€ 30 € 20 € 10 0

2012

2013

2014

2015 estimated

Nieuwe toepassing mineralen: BlueRoots ARN Recycling en NPSP (producent van duurzame, vezel-versterkte kunststoffen) ontwikkelden samen een nieuw composietmateriaal dat bestaat uit materialen van gerecyclede auto’s met een bio-based hars als binder. Het materiaal met de merknaam BlueRoots is zeer sterk en kan worden gegoten en bedrukt, waardoor het vele toepassingen kent.

De grondstoffen voor de productie van het nieuwe composietmateriaal worden geproduceerd in de PST-fabriek. Het zijn materialen die vóór de ingebruikname van de productielijn in Tiel werden verbrand of gestort.

Sinds 2013 loopt een proef met straatnaamborden uit BlueRoots in Rotterdam. Begin 2015 zijn bij de ruim 130 autodemontagebedrijven die lid zijn van branchevereniging Stiba de logoschildjes vervangen door duurzame schildjes uit BlueRoots. www.blueroots.nl

13

Projectcommunicatie Bezoek congressen ARN benut een deel van de LIFE+ subsidie om in Nederland en daarbuiten kennis te vergaren en om deze samen met de eigen opgedane kennis met anderen te delen. Wij hebben in de afgelopen jaren onder meer relevante congressen bezocht in Noord-Amerika en Azië. Enerzijds om op de hoogte te blijven van technologische vernieuwingen die we eventueel kunnen toepassen op onze materialen. Anderzijds om marktkansen te beproeven, nieuwe afzetkanalen te vinden en stakeholders te informeren over de resultaten van de PST-fabriek.

- Wij hebben elk jaar deelgenomen aan het jaarlijkse International Automotive Recycling Congress (IARC - 2013 (Brussel), 2014 (Brussel) en 2015 (Berlijn)) en daar steeds een presentatie verzorgd over de PST-fabriek. Twee keer heeft een IARC-congresdelegatie een bezoek gebracht aan de PST-fabriek en is daar rondgeleid.

- Tijdens het congres van de European Plastics Converters (EuPC) in Brugge (2013) hebben we een presentatie gegeven met onder meer aandacht voor nieuwe recyclingmethodes en voor de manier waarop autofabrikanten omgaan met recycling.

- Wij bezochten ook het congres Electronics Recycling Asia in Singapore (2013 en 2014).

- Op de Plastics Recycling 2015-conferentie in Dallas, Texas hebben we kennis opgedaan om kunststoffen in kleine stappen nog verder te scheiden.

- Verder hebben we in 2015 een presentatie verzorgd op een congres over brandvertragende materialen van de European Flame Retardants Association. Het ging om de resultaten van een onderzoek naar de grenswaarden van vlamvertragers in onze kunststoffracties.

- In april 2015 heeft ARN deelgenomen aan de AutoRAI (Amsterdam International Motor Show), het grootste auto-evenement van Nederland. We hebben op de beurs LIFE+ folders met een beschrijving van ons project uitgedeeld en bezoekers verteld over de recycling van autowrakken door ARN. Een film over autorecycling had continu het LIFE+ logo in beeld. Deze film is terug te zien op www.arn.nl/lifeplus.

Publicaties ARN We hebben specifieke artikelen over de PST-fabriek gepubliceerd: • ‘Automotive shredder residue: The road map to reaching ELV targets’ Recycling International, jan/feb 2011

• ‘Closing the loop for end-of-life

vehicle fibres’ Recycling International, maart 2015

• ‘Innovating the ELV plastics loop’, Recycling International, april 2015

• ‘The ELV plastics puzzle’

Scrap Magazine, mei/juni 2015

• ‘Making the best out of ELV minerals’ Recycling International, augustus 2015

• ‘Post Shredder Technologie

noodzakelijk om te voldoen aan Europese recyclingeisen autowrakken’ Vakblad Afval, augustus 2015

• Hier ligt uw oude auto

Regionale dagbladen, 22 mei 2014

Rondleidingen PST-fabriek ARN deelt haar kennis over en ervaring met Post Shredder Technologie (PST) actief met anderen. Dat doen we onder meer door elk jaar weer grote aantallen bezoekers rond te leiden langs onze productielijn. De PST-fabriek mag zich verheugen in een grote, wereldwijde belangstelling. Overheidsdelegaties van een groot aantal landen hebben de fabriek bezocht, onder meer uit Noorwegen, Griekenland, Spanje, Rusland en Brazilië. Ook belangstellenden uit de auto- en recyclingsector en van universiteiten en onderzoeksinstellingen weten de fabriek te vinden. Gemiddeld ontvangen wij in Tiel twee tot drie keer per maand bezoekers om rond te leiden en te informeren over de werkzaamheden in de fabriek, onder wie geïnteresseerde burgers.

Verder verspreidt ARN informatie over de PST-fabriek via onder meer: • Nieuwsberichten via digitale nieuwsbrief en op www.arn.nl

• ARN Duurzaamheidverslag 2011, 2012, 2013, 2014

• Magazine 95, gericht op relaties van ARN

Nieuwsbrieven en website ARN heeft digitale en papieren nieuwsbrieven gestuurd aan direct betrokkenen, zoals autoproducenten en overheid, om hen op de hoogte te houden over de voortgang van het project. Deze nieuwsbrieven geven informatie over de ontwikkeling van de productielijn, de operationele resultaten van de PST-fabriek, nieuw ontwikkelde markten en recyclingdoelstellingen. Daarnaast heeft ARN voor het LIFE+ project een website in het leven geroepen: www.arn.nl/lifeplus. Hier is informatie te vinden over de doelstellingen, acties, voortgang en resultaten van het project. Wij plaatsen hierop ook persberichten, nieuwsbrieven en jaarverslagen.

In het jaarlijks gepubliceerd ARN Duurzaamheidverslag beschrijven wij sinds 2011 uitgebreid de vorderingen van het LIFE+ project in de PST-fabriek. De duurzaamheidverslagen worden breed verspreid en gelezen.

• ARN brochure: ARN voorbeeldfunctie bij realiseren 95% recycling auto’s (2012)

• ARN brochure: onderzoek naar

nieuwe afzetkanalen voor de grondstoffen (2014)

14

Stakeholders

Europese Commissie en nationale overheden Automotive shredder residue (ASR) verwerken met Post Shredder Technologie zal een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de Europese 95%-recyclingdoelstelling.

Autofabrikanten Autofabrikanten dragen producenten­ verantwoorde­lijkheid en moeten zich

samen met de recyclingsector inzetten om de recyclingdoelstellingen uit de Autowrakkenrichtlijn te halen.

Recyclingindustrie De recyclingindustrie moet innovatieve oplossingen ontwikkelen om de recyclingdoelstellingen te halen.

Potentiële eindgebruikers van de materialen die beschikbaar komen door Post Shredder Technologie

Projectstructuur met partners Projectpartners De projectpartners in het LIFE+ project zijn ARN Recycling B.V. en ARN Holding B.V. ARN Holding B.V. is een 100% dochtermaatschappij van Stichting Auto & Recycling die is opgericht door de brancheorganisaties BOVAG,

Vereniging FOCWA Schadeherstel, RAI Vereniging en Stiba.

ARN Recycling B.V. is een 100% dochtermaatschappij van ARN Holding B.V. ARN Recycling B.V. is de eigenaar van de PST-fabriek en voert werkzaamheden uit ten aanzien van de

ARN zoekt voortdurend samenwerking met eindgebruikers om de markt te stimuleren toepassingen te vinden voor herwonnen materialen uit de PST-fabriek.

De maatschappij De maatschappij is gebaat bij zoveel mogelijk materiaalhergebruik en een schoon milieu.

autorecyclingdoelstellingen.

Medewerkers van ARN Holding B.V. en ARN Recycling B.V. hebben bijgedragen aan het LIFE+ project op het gebied van het ontwikkelen van afzetkanalen voor de eindfracties en het actief delen van kennis over de PST-fabriek.

Afkortingen en begrippen ASR Autowrakkenrichtlijn Bba

Automotive Shredder Residue Europese richtlijn 2000/53/EG voor afgedankte voertuigen die in Nederland is geïmplementeerd via het Bba. Besluit beheer autowrakken. Besluit van 24 mei 2002, voor de implementatie van Europese richtlijn nr.

2000/53/EG (Autowrakkenrichtlijn). Hierin staat beschreven de recyclingdoelstelling die moet worden behaald en waarover verslag moet worden gedaan.

Brancheorganisatie van ondernemers in de mobiliteitsbranche.

Het gebruik van brandbaar afval om energie op te wekken door directe verbranding met of zonder andere afvalstoffen, maar met terugwinning van de warmte; in bijvoorbeeld de cementindustrie en in warmtekrachtcentrales.

Internationale norm voor milieuzorgsystemen van een organisatie.

Afvalstoffen Europese richtlijn 2008/98/EG, gericht op het voorkomen, recyclen en verwerken van afval, de terugwinning van grondstoffen en eventueel energie en elk ander proces voor het hergebruik van afval.

Subsidieprogramma van de Europese Unie bedoeld voor de ontwikkeling en uitvoering van het Europese natuur- en milieubeleid.

Het volledig inzetten van uit shredderafval terug­gewonnen materialen.

Post Shredder Technologie.

Fabriek waar door mechanische na-scheiding van shredderafval nuttige materialen worden teruggewonnen.

Branchevereniging van fabrikanten en importeurs van Wegvervoermiddelen.

Wettelijke recyclingverplichting vanaf 1 januari 2015 om 95% van het gewicht van een afgedankte auto te recyclen volgens de Europese Autowrakkenrichtlijn. Minimaal 85% moet materiaalhergebruik zijn. De resterende 10% kan bestaan uit nuttige toepassing, bijvoorbeeld door energieterugwinning via verbranding.

Europese richtlijn 1999/31/eg over het storten van afvalstoffen die in Nederland is geïmplementeerd in het Landelijk afvalbeheerplan 2009-2021 (LAP).

Roestvast of roestvrij staal.

Vermalen van een autowrak.

Installatie waarin een autowrak wordt vermalen en waarbij de metalen worden teruggewonnen.

Materialen die overblijven na demontage en shredden van een autowrak.

Praktijktest om volgens gedetailleerde regels nauwkeurig de hoeveelheid recycling te bepalen en de 95%-recyclingdoelstelling wordt behaald.

Brancheorganisatie van gecertificeerde voertuigdemontagebedrijven.

Bracheorganisatie van ondernemers in het carrosseriebedrijf.

BOVAG Energieterugwinning

ISO 14001 Kaderrichtlijn LIFE+ Materiaalhergebruik PST PST-fabriek RAI Vereniging Recyclingdoelstelling

Richtlijn storten RVS Shredden Shredder Shredderafval Shredderproef Stiba Vereniging FOCWA Schadeherstel 15

Contact ARN De Entree 258 1100 AG Amsterdam Zuidoost Nederland Telefoon +31 20 6613181 E-mail info@arn.nl (Ook voor aanvragen bezichtigingen en rondleidingen) Twitter @ARN_BV Internet www.arn.nl ARN Recycling / PST-fabriek Biezenwei 3 4004 MB Tiel Telefoon +31 344 636850 E-mail info@arn.nl (Ook voor aanvragen bezichtigingen en rondleidingen) Internet ARN Recycling / PST-Fabriek www.arn.nl/grondstoffen-entoepassingen/pst-fabriek ARN en LIFE+ www.arn.nl/lifeplus BlueRoots (nieuwe toepassing mineralen) www.blueroots.nl

Colofon Uitgave ARN Recycling Biezenwei 3, 4004 MB Tiel Projectleider LIFE+ Angelina Molenaar Eindverantwoordelijke LIFE+ Hans van de Greef Tekst VanderHeijden Communications: Yvonne van der Heijden Eindredactie ARN: Femke Jacobs Sabel Communicatie, Bilthoven Vormgeving Sabel Communicatie, Bilthoven Fotografie Corbino: Maarten Corbijn Infographics Michel Giezen Drukker Dunnebier Print & Marketing

16