Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
3ο Κρίση του Φεουδαλισμού Μετάβαση στη Νεότερη εποχή.
και
Κεφάλαια Κρίση Φεουδαρχίας ................................................................................................................... 1 Απόψεις για την κρίση............................................................................................................... 2 Λήξη της κρίσης της φεουδαρχίας ............................................................................................ 3 Εξελίξεις στην αγροτική οικονομία και κοινωνία (3,1). ........................................................... 5 Επιδημίες και δημογραφική συρρίκνωση................................................................................. 6 Ανακατατάξεις στον αστικό χώρο (3.2.) ................................................................................... 7 Ανάπτυξη οικοτεχνίας ............................................................................................................... 8 Ποιες οι επιπτώσεις στα αστικά κέντρα από την ανάπτυξη της οικοτεχνίας στην ύπαιθρο;..... 9 4ο Κεφάλαιο Η Ευρώπη της κρίσης και της Αναγέννησης....................................................... 9 Η εποχή των εξεγέρσεων (4.1.) ............................................................................................... 10 Εξέγερση Ουσιτών .................................................................................................................. 11 Μεταρρύθμιση Σιγισμούνδου.................................................................................................. 11 Η εποχή των εμπόρων (4.2)..................................................................................................... 12
Κρίση Φεουδαρχίας Η φύση της φεουδαρχικής οικονομίας και κοινωνίας και ο τρόπος ζωής των αρχόντων οδήγησε σε παρακμή. Ταυτόχρονα οι αγροτικές καλλιέργειες ήταν μεγάλες σε έκταση δεν ήταν όμως εντατικές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μειώνεται η ποιότητα των προϊόντων αλλά και το μέγεθος της παραγωγής. Η σταδιακή δημογραφική αύξηση, δημιούργησε προβλήματα στην ήδη κλονισμένη παραγωγή. Επίσης ένας ακόμα παράγοντας ήταν η άρνηση της αριστοκρατίας να επενδύσει στην τεχνολογική πρόοδο προς όφελος της παραγωγής. Από τον 13ο αιώνα και έπειτα είναι H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
πυκνές και οι εξεγέρσεις οι οποίες σταδιακά μεταφέρονται και στα αστικά κέντρα.
Απόψεις για την κρίση
Τα αίτια της κρίσης αναζητήθηκαν στην αγροτική οικονομία και κοινωνία της εποχής. Σχετικά με την απόδοση των αιτίων αντιπαρατέθηκαν δύο ιστοριογραφικές σχολές. Η σχολή των Annales έδωσε βάση στο «βιολογικό καθορισμό» τόνισε την ανισορροπία ανάμεσα στις περιορισμένες δυνατότητες διατροφής που έδιναν οι καλλιεργητικές μέθοδοι του Μεσαίωνα (το γιατί, λίγο πιο κάτω) και στη δημογραφική επέκταση. Από την άλλη μαρξιστές ιστορικοί θεώρησαν πως η κρίση είχε είτε οικονομική
είτε
κοινωνική βάση. Κοινωνική εξαιτίας
της
έντασης
στις
σχέσεις φεουδαρχώνχωρικών (ταξική σύγκρουση/ πολιτικός μαρξισμός), είτε στην αντίφαση μεγάλων κλήρων-
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
χωροδεσποτειών
(φεουδάρχες)-
μικρών
κλήρων
(χωρικοί),
(οικονομικός μαρξισμός). Η κρίση εξαιτίας της πτώσης της αγροτικής παραγωγής ανάγκασε την αριστοκρατία να στραφεί σε πιο προσοδοφόρους τομείς όπως αυτός της κτηνοτροφίας, της ανέγερσης τειχών, της αύξησης της κυκλοφορίας του χρήματος, του δανεισμού και του πολέμου (είτε ανάμεσα σε ευρωπαϊκά κράτη είτε ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη και σε μουσουλμανικούς λαούς).
Λήξη της κρίσης της φεουδαρχίας Ο
15ος
αιώνας
θεωρείται ως η εποχή λήξης της κρίσης της φεουδαρχίας.
Θα
ισχυροποιηθεί
η
γαιοκτητική αριστοκρατία.
Στην
Αγγλία η τελευταία θα
ισχυροποιηθεί:
μέλη της θα εκλεγούν σε θέσεις ειρηνοδικών σε αντικατάσταση των φεουδαλικών δικαστηρίων. Επίσης Ο κατακερματισμός των αγροτικών κοινοτήτων, απόρροια της κινητικότητας των καλλιεργητών και της ισχυροποίησης μερίδας τους. Η
κινητικότητα
είναι
αποτέλεσμα
της
δημογραφικής
συρρίκνωσης. H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Η ισχυροποίηση είναι αποτέλεσμα της απόκτησης κλήρων και κοπαδιών. Σε γενικές δηλαδή γραμμές η κρίση αντιμετωπίστηκε με την αντικατάσταση της γεωργίας με την κτηνοτροφία, τις περιφράξεις, και τη χρήση χρήματος αλλά και τη χρήση του πολέμου. Οι πολεμικές αναμετρήσεις του 14ου Ήταν
μακροχρόνιες
και πιο επίπονες από τον
πρώιμο
μεσαίωνα. Ακριβότερος ήταν και ο εξοπλισμός (άλογα, θώρακες
κ.λπ.).
εξαιτίας του κόστους οι
φεουδάρχες
κατέφυγαν
στη
σύναψη δανείων από αστούς
εμπόρους
τραπεζίτες. Το βάρος θα
πέσει
στους
καλλιεργητές.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Εξελίξεις στην αγροτική οικονομία και κοινωνία (3,1). Χαρακτηριστικά της κρίσης: Στασιμότητα της γεωργικής απόδοσης, Αδυναμία της να ανταποκριθεί στις εντεινόμενες ανάγκες της αριστοκρατίας. Η ίδια η φύση της φεουδαρχικής οικονομίας και κοινωνίας και ο τρόπος ζωής των αρχόντων (της κοσμικής κυρίως αλλά και τις εκκλησιαστικής αριστοκρατίας) οδήγησε σε παρακμή. Η αποχή τους από την παραγωγή αλλά και ο καταναλωτικός τρόπος ζωής τους συνέβαλε στην κρίση της αγροτικής παραγωγής Η στασιμότητα της γεωργικής απόδοσης οφείλεται στον τύπο καλλιέργειας της εποχής που παρέμενε εκτατική και όχι εντατική και αυτό παρά την αύξηση των προς καλλιέργεια εκτάσεων γης. Οι πρακτικές αυτές οδήγησαν σε αδυναμία ανανέωσης τους εδάφους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μειώνεται η ποιότητα των προϊόντων αλλά και το μέγεθος της παραγωγή. Η βελτίωση των εργαλείων δε συμβάδιζε με τη δημογραφική επέκταση, μόνη λύση η επέκταση σε ακαλλιέργητες περιοχές (10-13ος). Επίσης ο πολλαπλασιασμός μικρών κλήρων και η δημογραφική ανάπτυξη δημιούργησαν/ προκάλεσαν ανεπάρκεια της κάλυψης των επισιτιστικών αναγκών του αγροτικού πληθυσμού, δημιουργώντας σοβαρότερα προβλήματα στην ήδη κλονισμένη παραγωγή. Ένα ακόμα αίτιο της κρίσης ήταν η άρνηση της αριστοκρατίας να επενδύσει τα κέρδη από τη φεουδαλική πρόσοδο στην τεχνολογική πρόοδο
προς
όφελος
της
παραγωγής
Η
ενασχόληση
αριστοκρατών με τον πόλεμο σημαντικός παράγοντας γι’ αυτό.
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
των
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Επιπλέον παράγοντας ήταν οι σχέσεις ανάμεσα στη φεουδαρχία και τις κοινότητες της υπαίθρου. Η πίεση που ασκούν οι γαιοκτήμονες στους μικρούς παραγωγούς δημιουργούν εξεγέρσεις. Από τον 13ο αιώνα και έπειτα είναι λοιπόν πυκνές οι εξεγέρσεις, οι οποίες σταδιακά (τέλη του αιώνα) μεταφέρονται και στα αστικά κέντρα. Αρχικά στην περιοχής της Φλάνδρας και στη συνέχεια στη γαλλική επικράτεια. Τις εξεγέρσεις προκαλούσαν οι πιέσεις που ασκούσαν οι φεουδάρχες γαιοκτήμονες στους μικρούς παραγωγούς. Η κρίση της φεουδαρχίας είχε λοιπόν και κοινωνική διάσταση.
Επιδημίες και δημογραφική συρρίκνωση Στο μέσο του 14ου αιώνα ένα γεγονός θα έρθει να ανατρέψει τις ισορροπίες στην Ευρώπη. Να προκαλέσει δημογραφική συρρίκνωση του ευρωπαϊκού πληθυσμού, να πλήξει το εμπόριο και τις συναλλαγές και να επιφέρει γενικότερη οικονομική βραδυπορία. Η επιδημία πανώλης (1347-1350). Την οποία ακολούθησαν περίοδοι εκτεταμένης
ξηρασίας
σε
διάφορες περιοχές. Οι επιδημίες επιτάχυναν την πτώση
του
φεουδαρχικού
συστήματος και αποτέλεσαν τον παράγοντα που συνέβαλε στην
πρόκληση
των
κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων που έφεραν την ευρωπαϊκή (δυτική) ήπειρο στη νεότερη εποχή. Οι μαζικοί θάνατοι αποδεκάτισαν το παραγωγικό δυναμικό και προκάλεσαν έξαρση των κοινωνικών συγκρούσεων. H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Αντίστοιχα
εξαιτίας
οι μεταφυσικές ανησυχίες χορεομανία)
και
κληρικών. Αυξήθηκαν
του
κλίματος
των
ανθρώπων
η επίσης
έντονη οι
θα της
αυξηθούν εποχής
θρησκευτικότητα
φωνές
των
πληβείων
(π.χ. των που
απαιτούσαν η Εκκλησία να επιστρέψει στην αγνότητα των πρώτων χρόνων (εξαιτίας της επίδειξης πλούτου των κληρικών που ανήκαν στην υψηλή αριστοκρατία).
Ανακατατάξεις στον αστικό χώρο (3.2.) Πώς συνοψίζεται η κρίση του φεουδαλισμού κατά τον 14ο αιώνα στα αστικά κέντρα; Σταδιακά το 14ο αιώνα παρατηρείται μια οικονομική μετατόπιση από την κατασκευή και το εμπόριο πολυτελών υφασμάτων σε υφάσματα χαμηλότερης ποιότητας/ τιμής καθώς και μία μετατόπιση των υφαντουργικών εργαστηρίων στην ύπαιθρο από τα αστικά κέντρα, που θα οδηγήσει στην παρακμή αρκετών υφαντουργικών κέντρων. Τα υφάσματα χαμηλότερης ποιότητας και κατ’ επέκταση τιμής απευθύνονται σε μεγαλύτερο αγοραστικό κοινό. Γιατί γίνεται αυτό; Στην ουσία δημιουργείται ένα ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας για τους εμπόρους από τον τρόπο δράσης των τεχνιτών Η δημογραφική συρρίκνωση του 14ου προκάλεσε εξασθένιση του εμπορίου η οποία με την σειρά της προκάλεσε ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των αστικών κέντρων. Τα φαινόμενα αυτά οδήγησαν κατασκευαστικά αστικά κέντρα στην παραγωγή ειδών πολυτελείας (έπιπλα, κοσμήματα, υφάσματα) για την αριστοκρατία. H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Ορισμένα από αυτά ξεχώριζαν για την υποδομή τους και την εκπαίδευση των τεχνιτών τους. Η απαίτηση για δημιουργία προϊόντων υψηλής ποιότητας οδήγησε τον κλάδο των τεχνιτών σε κοινωνική άνοδο σταδιακά. Η κατασκευή προϊόντων μόνο για πλουσίους θα τους προστατέψει και από τις διακυμάνσεις τις αγοράς και άρα από τους εμπόρους. Η αύξηση ισχύος των συντεχνιών καθιστά υποχρεωμένους τους εμπόρους να ακολουθούν τις αποφάσεις τους (στην τιμή του προϊόντος, στο μέγεθος της παραγωγής και την ποιότητα). Άρα παύουν να είναι ευέλικτοι στη διαμόρφωση της τιμής των προϊόντων. Οι περιορισμοί στην παραγωγή αλλά και την τιμή του προϊόντος ελαχιστοποιούν το περιθώριο κέρδους/ κερδοσκοπίας για τους εμπόρους.
Ανάπτυξη οικοτεχνίας Παρατηρείται μετατόπιση της παραγωγής προς την ύπαιθρο, με την εξάπλωση της οικοτεχνίας κατά το 13ο-14ο αιώνα: έμποροι εξόπλιζαν εργαζόμενους της υπαίθρου με εργαλεία (αργαλειούς) και πρώτες ύλες (μαλλί). Στη συνέχεια καθόριζαν το ύψος της παραγωγής (την οποία έπαιρναν στο σύνολό της) και μία τιμή για το προϊόν. Έτσι οι έμποροι πέρα από προμηθευτές ήταν και εργοδότες. Ενώ μπορούσαν να διακόψουν κατά το δοκούν την παραγωγή ανά πάσα στιγμή ή να μεταφέρουν αλλού τις δραστηριότητές τους. H μεταφορά της παραγωγικής διαδικασίας στην ύπαιθρο θα ανοίξει νέες αγορές για τα μεσαία στρώματα. Θα πλήξει όμως τους κλάδους αστικής οικονομίας που δεν ασχολούνται με είδη πολυτέλειας Πάντως υπήρξες σημαντική για τους εμπόρους η αυτονόμησή και η απελευθέρωσή τους από τις συντεχνίες και το πλαίσιο λειτουργίας τους. H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Ποιες οι επιπτώσεις στα αστικά κέντρα από την ανάπτυξη της οικοτεχνίας στην ύπαιθρο; Είχε καταλυτικές επιπτώσεις στην κοινωνική και οικονομική ζωή των αστικών
κοινοτήτων. Παραδοσιακά
κέντρα
υφαντουργίας
θα
παρακμάσουν, οι τεχνίτες θα απωλέσουν την αυτονομία τους και σταδιακά θα υποβιβαστούν στο επίπεδο των μισθωτών, αφού την αγορά κατακλύζουν τα φθηνά προϊόντα. Οι τεχνίτες αδυνατούν να απορροφηθούν από τις συντεχνίες καθώς το κόστος εκμάθησης της τέχνης και της μαθητείας παραμένει υψηλό. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί κοινωνική πόλωση στο εσωτερικό των αστικών κοινωνιών. Οι χαμηλότερης βαθμίδας τεχνίτες θα συγκροτήσουν δικές τους ομάδες-αδελφότητες.
4ο Κεφάλαιο Η Ευρώπη της κρίσης και της Αναγέννησης Ο 14ος αιώνας είναι για τη γενική ιστορία της Ευρώπης περίοδος ταραχών και συγκρούσεων και κοινωνικών ανατροπών. Γενικά ο 14ος θεωρείται μεταβατική περίοδος που θα οδηγήσει στη νέα εποχή. Σημειώνονται δηλαδή εξελίξεις μέχρι τα μέσα του 15ου που θα οδηγήσουν από τον φεουδαρχικό Μεσαίωνα στην πρώιμη νεότερη περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας. Η
Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία αντιδρά
στον
έλεγχο
που
προσπαθεί να της επιβάλει η κοσμική εξουσία. Η Εκκλησία έχει μεγάλη δύναμη και οργανωμένο διοικητικό σύστημα. Βαβυλωνιακή Αιχμαλωσία: (1309–1377): η παπική έδρα μεταφέρεται στην Αβινιόν. Η απουσία θρησκευτικής και κοσμικής εξουσίας στην Ιταλία, θα επαναφέρει το θεσμό της πόλης-κράτους, ο οποίος γίνεται
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
κυρίαρχος κατά το 14ο αιώνα στην περιοχή. Αναδύεται η ανάγκη απομάκρυνσης από τα χαρακτηριστικά του Μεσαίωνα. Οι πόλεις-κράτη της Ιταλίας δεν είναι απαραιτήτως δημοκρατικές. Υπάρχει κάθε δυνατή πολιτική εξουσία. Ανασφάλεια: στροφή ανθρώπων από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα. Ανάπτυξη πόλεων. Οχυρώσεις. Σταδιακή οικονομική ανάπτυξη: ευημερία, αύξηση απασχολησιμότητας μετά τις σοβαρές επιπτώσεις των επιδημιών πανώλους και χολέρας . Επιβολή νέων στοιχείων στην κοινωνική, πολιτική, οικονομική, καλλιτεχνική και πνευματική ζωή της Ευρώπης.
Η εποχή των εξεγέρσεων (4.1.) Η πανώλη του 14ου αιώνα είχε συνέπειες στην ευρωπαϊκή κοινωνία και οικονομία, εξαιτίας αρχικά της δημογραφικής συρρίκνωσης. Επίσης η πανώλη έφερε εξελίξεις που επηρέασαν και την κρίση του συστήματος της φεουδαρχίας. Οι επιδημίες του αιώνα θα οδηγήσουν σε κοινωνικές αναταραχές και σε εξεγέρσεις τόσο στις πόλεις όσο και στην αγροτική ύπαιθρο. Ακόμα οι επιδημίες οδήγησαν στην αύξηση του θρησκευτικού αισθήματος των κοινωνιών αλλά και στην άνοδο του «ρατσισμού» εις βάρος μειονοτήτων όπως π.χ. οι Εβραίοι. ΟΙ εξεγέρσεις αμφισβητούν τη φεουδαρχική τάξη πραγμάτων στην ύπαιθρο και την μονοπώληση της εξουσίας από τους αστούς. Οι εξεγέρσεις είναι συχνό φαινόμενο στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα και κορυφώνονται κατά τη διάρκεια του τελευταίου τετάρτου: 1378 εξέγερση λαναράδων και άλλων τεχνιτών του υφαντικού τομέα κατά των εμπόρων (Ciompi)
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
1379 εξέγερση στη Μπριζ και στη Γάνδη εναντίον του Κόμη της Φλάνδρας. Πολιορκία της Γανδης για 6 χρόνια 1381 εξέγερση στην Αγγλία με αίτημα την κατάργηση του κεφαλικού φόρου (poll tax), την οριστική κατάργηση της δουλείας και φυσικά τη βελτίωση της ζωής τους. Θα κατασταλεί από την αριστοκρατία.
Εξέγερση Ουσιτών Ενδιαφέρθηκαν για κοινωνικά ζητήματα και ενίσχυσαν την τσεχική εθνική συνείδηση. Πόλεμος των Ουσιτών (1419-34). Χωρίστηκαν σε δυο στρατόπεδα: τους μετριοπαθείς ουτρακιστές (συντηρητικοί) και τους ριζοσπάστες ταβωρίτες (εφάρμοζαν κοινοκτημοσύνη, ζούσαν σε ορεινές περιοχές, επιδίωκαν κοινωνική ανατροπή. Η αίρεση των Ταβωριτών είναι μία από τις πολλές απόπειρες των ετερόκλητων λαϊκών στρωμάτων του ύστερου μεσαίωνα να αμφισβητήσουν μέσω της αιρετικής απόκλισης και
να
διεκδικήσουν
νέες
κοινωνικές
πραγματικότητες,
δημιουργώντας κινήματα ανατροπής και ρήξης.
Μεταρρύθμιση Σιγισμούνδου Κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 15ου αιώνα (1400-1439) και η γερμανική επικράτεια θα γνωρίσει μια σειρά από εξεγέρσεις. Και αυτές έχουν σαν σημείο αναφοράς τις προσπάθειες χειραφέτησης αγροτικού πληθυσμού (και πληβείων γενικότερα) προκειμένου να αρθεί η φεουδαρχική εξουσία και εκμετάλλευση. Στα μέσα του 15ου θα κυκλοφορήσει φυλλάδιο με τίτλο: "Η Μεταρρύθμιση του Σιγισμούνδου" όπου και ενσωμάτωσε τα αιτήματα των εξεγέρσεων του 15ου αιώνα για ισότητα και H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
κοινοκτημοσύνη.
Παράλληλα
διεξάγεται
μια
προσπάθεια
προκειμένου να αρθεί η θεϊκή επικύρωση των σχέσεων υποτέλειας της φεουδαλικής περιόδου. Μέσω της χρήση των Γραφών γίνεται λοιπόν προσπάθεια για την αμφισβήτηση της θεϊκής προέλευσης της εξουσίας των φεουδαρχών και της εκμετάλλευσης των πληβείων.
Η εποχή των εμπόρων (4.2) Παράγοντες που ώθησαν την εμπορική δραστηριότητα Εμπόριο: κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής οικονομίας κατά τη διάρκεια του 14ου και 15ου αιώνα. Παρά τις δυσκολίες του 14ου αιώνα (πόλεμοι, μετακινήσεις πληθυσμών, επιδημίες-ασθένειες) μία σειρά από γεγονότα ενίσχυσαν την οικονομική και εμπορική δραστηριότητα της εποχής. Σε περιοχές που βρίσκονταν κοντά σε εμπορικούς δρόμους ή σε πλωτά ποτάμια άρχισαν να αναπτύσσονται μεγάλα αστικά κέντρα. Παράγοντες που ενίσχυσαν την εμπορική δραστηριότητα:
Πλωτά ποτάμια
Εξελίξεις στη ναυπηγική: πλοία γρηγορότερα και πιο ευρύχωρα
Δημιουργία
εμπορικών
εταιρειών
Τήρηση εμπορικών βιβλίων
Εμφάνιση χρηματαγορών
Δημιουργία θεσμών αντιπροσώπευσης (χάνσες) H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Βαθμιαία δημιουργία εμπορικών εταιριών (πρωταγωνιστούν οι ιταλικές πόλεις)
Τα εμπορικά δρομολόγια αρχίζουν να ασφαλίζονται ενώ εισάγονται και τα πρώτα πρακτικά τήρησης βιβλίων
Χάνσες Αναφερθήκαμε προηγουμένως στη δημιουργία αστικών κέντρων σε περιοχές που βρισκόντουσαν κοντά σε εμπορικά δίκτυα (δρόμοι ή πλωτοί ποταμοί). Στις περιοχές αυτές οι αρχές της πόλης με την πρωτοβουλία
ή
παρότρυνση
των
εμπόρων
καθιερώθηκαν
συνεδριάσεις εκπροσώπων της πόλης με άλλους της ευρύτερης περιοχής.
Τευτονική Χάνσα (Χανσεατική Ένωση), συνασπισμός εμπορικών πόλεων της Γερμανίας (Ρηνανίας, Σαξονίας, Βαλτικής), που έγινε το 14ο αιώνα ο κύριος, αν όχι ο μόνος, παράγοντας του θαλάσσιου εμπορίου στη Βόρεια Θάλασσα και στη Βαλτική. Η Χανσεατική Ένωση δεν κατόρθωσε να αποκτήσει διαστάσεις κρατικής συγκρότησης για τους εξής λόγους:
Γεωγραφική απόσταση των μελών της που δεν ευνοούσε τη λειτουργία υπερεθνικού συμβουλίου.
Τα μέλη είχαν διαφορετικά συμφέροντα και επιδιώξεις
Απουσία ισχυρού κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού πόλου
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
Αδυναμία να ανταγωνιστούν την εμπορική ισχύ των ιταλικών και Φλαμανδικών πόλεων.
Το ζήτημα της φτώχειας Ένα σοβαρό ζήτημα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι κοινωνίες της περιόδου (κυρίως του 15ου αιώνα) ήταν εκείνο της φτώχειας. Οι πρώτοι που είχαν πληγεί ήταν οι αγροτικοί πληθυσμοί. Σε ορισμένες περιοχές (Μπρίζ-τέλος 14ου) τα στατικά δείχνουν ότι το ποσοστό των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Στα τέλη του 14ου η κρίση αρχίζει να προσλαμβάνει μεγάλες διαστάσεις και στα αστικά κέντρα. Αιτίες: δημογραφική κρίση, και διόγκωση του αριθμού των φτωχών στην ύπαιθρο άρα μείωση παραγωγικού δυναμικού. Οι αρχές παίρνουν μέτρα: Απαγόρευση
μετακίνησης
χαμηλόμισθων
εργατών
αλλά
και
περιορισμός των φτωχών στις πόλεις προκειμένου να μην δημιουργούνται ζητήματα δημιουργίας κοινωνικών αναταραχών. Οι νομοθεσίες αυτές τους αναγκάζουν να παραμείνουν στην ύπαιθρο αλλά και να δεκτούν χαμηλά ημερομίσθια. Οι τιμές στα ημερομίσθια είχαν διαμορφωθεί πριν την πανώλη. Διάκριση ανάμεσα σε φτωχούς (μπορούν να εργαστούν) και πένητες (δηλαδή ανίκανοι για εργασία/ δικαιούνται περίθαλψη) .
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr
Εκπαιδευτική Κοινότητα Ι arnos.gr
H Γνώση με τρόπο απλό και κατανοητό! Σολωμού 29 Αθήνα I τηλ: 210 38 22 157 I info@arnos.gr Ι www.arnos.gr