37
Η Εκπαίδευση αλλιώς
arnos.gr
13) Ο καρτεσιανός παραγωγικός ενορατισμός και η κριτική του Πώς θεμελίωσε ο René Descartes με τον παραγωγικό ορθολογισμό/ενορατισμό του το μηχανιστικό κοσμοείδωλο. Εξετάστε ειδικότερα τα ακόλουθα ζητήματα: α΄) Ποια κριτική ασκεί ο Descartes στην εμπειρική γνώση που προέρχεται από την αισθητηριακή αντίληψη; β΄) Σε τι συνίσταται το καρτεσιανό cogito και ποιος είναι ο ρόλος του στη θεολογική σκέψη του Descartes; γ΄) Πώς συγκροτεί ο Descartes την ενορατική επιστημολογία του; δ΄) Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της καρτεσιανής φυσικής θεωρίας; Ποια κριτική της ασκήθηκε; (τόμ. Β΄, σελ. 80-88) α΄) Σε αντίθεση με τον βακώνειο επαγωγικό εμπειρισμό, ο René Descartes (Ειρηναίος Καρτέσιος, 1596-1650) πρότεινε ένα εναλλακτικό επιστημολογικό πρόγραμμα, τον παραγωγικό ορθολογισμό ή ενορατισμό. Στην αφετηρία της καρτεσιανής σκέψης υπάρχει η θέση ότι τα δεδομένα της εμπειρίας δεν είναι επαρκή θεμέλια για την κατανόηση των φυσικών νομοτελειών. Τα αισθητήρια όργανα είναι αναξιόπιστοι μάρτυρες, καθώς τα αισθητηριακά δεδομένα μπορούν να είναι αποσπασματικά ή και ολοσχερώς εσφαλμένα ως προϊόντα φαντασιώσεων ή αλλοιώσεων. Παραδείγματα είναι οι διάφορες οφθαλμαπάτες, που συνδέονται είτε με εγγενείς ανεπάρκειες των αισθητηρίων είτε με διαταραχές στη λειτουργία τους. Τα όνειρα αποτελούν ένα γνωσιολογικά κρίσιμο βίωμα, καθώς μας παρουσιάζουν φαινόμενα που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Οι αισθήσεις αποφέρουν μια καθαρά υποκειμενική αντίληψη για τον κόσμο, που δεν αντιστοιχεί με την πραγματικότητα καθεαυτήν. Άρα, η εμπειρική γνώση είναι πλήρης πλανών και συγχύσεων. Μια πρόταση που βασίζεται στα αισθητηριακά δεδομένα μπορεί να είναι ορθή, αλλά ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη βεβαιότητα για την ορθότητά της. Για τους λόγους αυτούς ο Descartes προβαίνει, όπως και ο Γαλιλαίος, στη διάκριση των ιδιοτήτων των φυσικών σωμάτων σε πρωτογενείς και δευτερογενείς, θεωρώντας τις πρώτες σημαντικές για την ουσιαστική φύση των σωμάτων και για την Απλά και κατανοητά η γνώση! Σολωμού 29 Αθήνα
τηλ: 210 38 22 157
info@arnos.gr
www.arnos.gr