ΔΕΟ 43 Bιομηχανική Οργάνωση Mάθημα 8ο – Ακαδημαϊκό έτος 2016-2017
Κεφάλαιο δέκατο τέταρτο Δυοπώλιο
Θεωρητική πλαισίωση
Όταν υπάρχουν λίγες επιχειρήσεις στον κλάδο , τότε , η συμπεριφορά της κάθε επιχείρησης μπορεί να ε πη-ρεάζει τις συνθήκες που δραστηριοποιούνται οι υπόλοιπες , οι ο ποίες είναι φυσικό να αντιδράσουν αναλόγως.
Όταν μία επιχείρηση δραστηριο ποιείται σε έναν κλάδο ό που είναι, εκ των πραγμάτων, υποχρεωμένη να λαμβάνει υ π όψιν της τις αντιδράσεις των υπολοίπων επιχειρήσεων του κλάδου της σε μία πιθανή δική της κίνηση, ονομάζουμε την επιχείρηση ολιγοπωλιακή και τον κλάδο ολιγο πώλιο .
Όπως εξηγήσαμε στο Κεφάλαιο 7, το κύριο στοιχείο στο ολιγοπώλιο είναι η αλληλεξάρτηση, όχι ο αριθμός των επιχειρήσεων
Θεωρητική πλαισίωση
Η ποσότητα του προϊόντος που θα παραχθεί από έναν ολιγοπωλιακό κλάδο, καθώς και η τιμή που αυτή θα πωληθεί, εξαρτάται από τη σχέση που έχουν (ρητά ή άρρητα) μεταξύ τους οι επιχειρήσεις του κλάδου αυτού . Για παράδειγμα, μπορεί οι επιχειρήσεις να ενεργούν ως τελείως ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και να έχουν μηδενικά κέρδη· μπορεί, από την άλλη, να συμπράττουν και να απολαμβάνουν μονοπωλιακά κέρδη.
Ας δούμε αυτές τις δύο περιπτώσεις, υποθέτοντας για ευκολία ότι στον κλάδο δραστηριοποιούνται δύο μόνο επιχειρήσεις. Την περίπτωση αυτήν την ονομάζουμε δυοπώλιο
Θεωρητική πλαισίωση
Ας υποθέσουμε ότι οι δύο επιχειρήσεις έχουν ταυτόσημες καμπύλες κόστους, και ότι το μέσο κόστος είναι σταθερό , και συνεπώς ίσο με το οριακό κόστος.
Η καμπύλη D στο διάγραμμα είναι η καμπύλη ζήτησης για το προϊόν του κλάδου.
Εάν ο κλάδος ήταν τέλεια ανταγωνιστικός , η προσφερόμενη ποσότητα του κλάδου θα ήταν QC και η τιμή θα ήταν PC, ίση με το μέσο κόστος. Οι επιχειρήσεις θα είχαν κανονικά (δηλ . μη -δενικά ) κέρδη.
Εάν ο κλάδος ήταν μονοπωλιακός, τότε η παραγόμενη ποσότητα θα ήταν μικρότερη, QM, και θα μπορούσε να πωληθεί σε υψηλότερη τιμή, PM.
Θεωρητική πλαισίωση
Θεωρητική πλαισίωση
Η σκιασμένη περιοχή ΑΒΓΔ δείχνει το κέρδος του μονο-πωλίου.
Αυτό είναι το κέρδος που μπορούν να απολαύσουν οι δύο επιχειρήσεις εάν συμπράξουν.
Είναι εύκολο να διαπιστώσουμε ότι, οι δύο ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις θα είχαν συμφέρον να παράγουν τη μισή από την ποσότητα QM η κάθε μία, και έτσι να απολαμβάνουν, και οι δύο μαζί, θετικό κέρδος ίσο με (Pm – Pc) × QΜ.
Θεωρητική πλαισίωση
Το ίδιο θα ίσχυε εάν οι επιχειρήσεις ήταν τρεις, τέσσερις, ή περισσότερες. Θα συνέφερε όλες να συμφωνήσουν, έτσι ώστε η κάθε μία να παράγει μέρος της ποσότητας QM, προκειμένου να απολαύσουν ό-λες από ένα μερίδιο του υπερκανονικού κέρδους.
Το πρόβλημα, όμως, είναι το εξής: καμμία επιχείρηση δεν έχει κίνητρο να τηρήσει τη συμφωνία.
Θεωρητική πλαισίωση
Το αντίθετο μάλιστα· κάθε επιχείρηση έχει κίνητρο να αθετήσει τη συμφωνία, αυξάνοντας την παραγωγή της . Αυτό διότι, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, εάν μία επιχείρηση παράγει QA και αυξήσει την παραγωγή της , το οριακό της έσοδο θα είναι μεγαλύτερο από το οριακό της κόστος, PC.
Συνεπώς, το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι ολιγοπωλητές είναι μεταξύ του να μεγιστοποιήσουν τα κοινά κέρδη συμπράττοντας, ή να αυξήσουν το δικό τους μερίδιο και τα δικά τους κέρδη ανταγωνιζόμενοι τις υπόλοιπες επιχειρήσεις του κλάδου, κάτι που, όμως, όλες γνωρίζουν ότι , εάν γίνει από όλες τις επιχειρήσεις θα οδηγήσει σε μείωση των κερδών όλων των επιχειρήσεων.
Θεωρητική πλαισίωση
1. 2.
Γενικά, δύο τυπικοί τρόποι συνεργασίας των επιχειρήσεων είναι μέσω καρτέλ ή μέσω ηγεσίας τιμής.
Τα καρτέλ μπορεί να έχουν σαν στόχο τη μεγιστο ποίηση των κοινών κερδών (δηλαδή των κερδών του κλά-δου) ή το μοίρασμα της αγοράς.
Το μοίρασμα της αγοράς μπορεί να γίνει είτε μέσω του καθορισμού μίας κοινής τιμής, δεδομένης της οποίας η κάθε επιχείρηση έχει την ευχέρεια να διαφοροποιήσει το προϊόν της ή τις πολιτικές πώλησης που χρησιμοποιεί, είτε μέσω του καθορισμού μίας συγκεκριμένης ποσότητας, που η κάθε επιχείρηση μπορεί να πωλήσει.
Θεωρητική πλαισίωση
Η ηγεσία τιμής είναι αρκετά πιο συνηθισμένη μορφή σύμπραξης απ ό,τι τα καρτέλ, διότι επιτρέπει στις μη ηγέτιδες επιχειρήσεις μεγαλύτερη ελευθερία σχετικά με το προϊόν τους και τις πολιτικές πώλησης που θα ακολουθήσουν .
Σε αυτήν την περίπτωση, μία επιχείρηση, η ηγετική επιχείρηση, που μπορεί να είναι η επιχείρηση με το χαμηλότερο κόστος, ή αυτή με το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, ή κά ποια επιχείρηση με μεγάλο ειδικό βάρος για τον κλάδο.
Δυοπώλιο Κουρνό
Παρατηρήστε το παρακάτω διάγραμμα, στο ο ποίο η ευθεία ΑΓ δείχνει την αγοραία καμπύλη ζήτησης για το αγαθό των δύο επιχειρήσεων.
Για ευκολία, υποθέτουμε ότι το οριακό κόστος είναι μηδενικό (για την εκμετάλλευση πηγών μεταλλικού νερού, αυτή η υ πόθεση μάλλον δεν είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα!).
Έτσι, η καμπύλη οριακού κόστους συμπίπτει με τον οριζόντιο άξονα του διαγράμματος.
Έστω λοιπόν ότι q1 είναι η ποσότητα που προσφέρει σε κάποια χρονική στιγμή η επιχείρηση 1, και q2 η ποσότητα της επιχείρησης 2.
Δυοπώλιο Κουρνό
Δυοπώλιο Κουρνό
Δυοπώλιο Κουρνό
Οι καμπύλες αντίδρασης των δύο επιχειρήσεων φαίνονται στο Διάγραμμα .
Στον οριζόντιο άξονα μετρούμε την παραγόμενη ποσότητα α πό την επιχείρηση 1 ενώ στον κάθετο την παραγόμενη ποσότητα α πό την επιχείρηση 2.
Κάθε σημείο του διαγράμματος δείχνει συνδυασμούς ποσοτήτων των δύο παραγωγών. Κάθε σημείο της καμπύλης αντίδρασης μίας επιχείρησης δείχνει ποια θα είναι η παραγόμενη ποσότητά της , δεδομένης της ποσότητας της άλλης.
Για παράδειγμα, το σημείο Α που βρίσκεται επάνω στην καμπύλη αντίδρασης της επιχείρησης 2, δείχνει ότι, όταν η παραγωγή της επιχείρησης 1 είναι μηδέν, τότε η επιχείρη-ση 2 θα παράγει Q/2. Το σημείο Β δείχνει ότι, όταν η παραγωγή της επιχείρησης 2 είναι Q/2 τότε η παραγωγή της επιχείρησης 1 θα είναι μηδέν.
Δυοπώλιο Κουρνό
Δυοπώλιο Κουρνό
Είναι εμφανές ότι, η διαδικασία εύρεσης των q1 και q2 από τις επιχειρήσεις δεν είναι αυτόματη.
Μεσολαβούν αρκετοί γύροι προσαρμογών στις ποσότητες των δύο επιχειρήσεων, έως ότου η ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος κάθε επιχείρησης να είναι τέτοια, ώστε να μην προκαλούνται περαιτέρω προσαρμογές στην παραγόμενη ποσότητα της άλλης επιχείρησης.
Δυοπώλιο Κουρνό- Αλγεβρικό παράδειγμα
Δυοπώλιο Κουρνό- Αλγεβρικό παράδειγμα
Δυοπώλιο Κουρνό- Αλγεβρικό παράδειγμα
Δυοπώλιο Μπερτραντ
Το υπόδειγμα αυτό προτάθηκε το 1883 από τον Joseph Bertrand.
Σε αυτό το υπόδειγμα, κάθε επιχείρηση θέτει την τιμή της (και πωλεί την ποσότητα που ζητείται στην τιμή αυτή), θεωρώντας ως δεδομένη την τιμή που έχει θέσει η άλλη επιχείρηση.
Αυτή η συμπεριφορά θα οδηγήσει τελικά, μετά από αρκετές προσαρμογές σε μία τελική θέση ισορροπίας , στην οποία η τιμή είναι αυτή που θα προέκυπτε σε τέλειο ανταγω-νισμό.
Δυοπώλιο Μπερτραντ
Θεωρήστε, όπως στο προηγούμενο παράδειγμα, ότι στην αγορά υπάρχει μία επιχείρηση, η οποία χρεώνει τη μονοπωλιακή τιμή .
Η επιχείρηση 2 μπαίνει στην αγορά, θέτοντας μία τιμή κατά τι χαμηλότερη από αυτήν την επιχείρησης 1, αναμένοντας , έτσι , να προσελκύσει όλους τους αγοραστές της αγοράς .
Όμως, και η επιχείρηση 1 αντεπιτίθεται, θέτοντας μία ακόμα χαμηλότερη τιμή. Η διαδικασία αυτή θα τελειώσει, όταν η τιμή στην αγορά εξισωθεί με το οριακό κόστος .
Σε αυτήν τη θέση ισορροπίας του κλάδου, το κέρδος της κάθε επιχείρησης θα είναι μηδενικό, και κάθε επιχείρηση θα έχει μηδενικό κέρδος.
Δυοπώλιο Μπερτραντ
Είναι εμφανές ότι, καίτοι με διαφορετική κεντρική υπόθεση, και το υπόδειγμα του Bertrand θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις συμπεριφέρονται αφελώς , δηλ . ότι δεν αναγνωρίζουν την αλληλεξάρτησή τους .
Το υπόδειγμα δυοπωλίου που θα εξετάσουμε στη συνέχεια, επεκτείνει και διορθώνει το υπόδειγμα του Cournot, υποθέτοντας ότι τουλάχιστον μία από τις δύο επιχειρήσεις αποφασίζει την ποσότητά της, συνυπολογίζοντας την αντίδραση της άλλης επιχείρησης, και όχι την τρέχουσα παραγωγή της .
Δυοπώλιο Stackelberg
Στο υπόδειγμα αυτό, κάθε επιχείρηση μπορεί να αναλάβει έναν από δύο ρόλους: είτε να είναι ηγέτης είτε να ακολουθεί.
Εάν είναι ηγέτης, τότε στη συνάρτηση κέρδους της συμπεριλαμβάνει τη συνάρτηση αντίδρασης της άλλης επιχείρησης.
Εάν είναι ακόλουθος, τότε στη συνάρτηση κέρδους της συμπεριλαμβάνει την τρέχουσα ποσότητα της άλλης επιχείρησης, όπως ακριβώς κάνουν οι επιχειρήσεις στο υπόδειγμα Cournot.
Το αποτέλεσμα διαφέρει αναλόγως με τον ρόλο που θα επιλέξει η κάθε επιχείρηση.
Δυοπώλιο Stackelberg - Άσκηση
Δυοπώλιο Stackelberg - Άσκηση
Δυοπώλιο Stackelberg - Άσκηση
Δυοπώλιο Stackelberg - Άσκηση
Δυοπώλιο Stackelberg - Άσκηση
Κεφάλαιο δέκατο πέμπτο Μονοπωλιακός ανταγωνισμός
Θεωρητική πλαισίωση
Το υπόδειγμα του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, που προτάθηκε το 1933 από τον Richard Chamberlin στις ΗΠΑ, περιγράφει τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων όταν υπάρχουν κάποια στοιχεία τέλειου ανταγωνισμού , αλλά απουσιάζουν κάποια άλλα.
Οι βασικές ομοιότητες με τον τέλειο ανταγωνισμό είναι ότι υπάρχουν πολλές μικρές επιχειρήσεις σε έναν κλάδο, όπως και ελεύθερη είσοδος και έξοδος επιχειρήσεων (εξ ου και ο «ανταγωνισμός»). Καμμία από τις επιχειρήσεις δεν γνωρίζει ποιοι είναι οι άλλοι ανταγωνιστές της, αλλά λαμβάνει τις αποφάσεις της με βάση τα μηνύματα που παίρνει γενικά από την αγορά.
Θεωρητική πλαισίωση
Η σημαντικότερη διαφορά είναι ότι το προϊόν δεν είναι ομοιογενές.
Κάθε επιχείρηση διαθέτει στην αγορά κά πως διαφορο ποιημένο προϊόν , κάτι που δημιουργεί μία καμ πύλη ζήτησης με αρνητική κλίση για κάθε επιχείρηση.
Αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση έχει κά ποιο βαθμό μονο πωλιακής συμπεριφοράς, δηλ. έχει τη δυνατότητα να χρεώσει υψηλότερη τιμή α πό τις υπόλοιπες επιχειρήσεις χωρίς να χάσει μεγάλο μέρος α πό τους πελάτες της, ενώ εάν μειώσει την τιμή της μπορεί να προσελκύσει αγοραστές από άλλες επιχειρήσεις .
Όσο μικρότερη ελαστικότητα έχει η καμ πύλη ζήτησης που αντιμετωπίζει η επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερος ο βαθμός μονο πωλιακής δύναμης, και η ευχέρειά της να χρεώνει υψηλότερες τιμές για το προϊόν της, χωρίς να κινδυνεύει να χάσει όλους τους πελάτες της .
Θεωρητική πλαισίωση
Θυμηθείτε ότι, στον τέλειο ανταγωνισμό, μία ε πιχεί -ρηση μ πορεί να διαθέσει απεριόριστη ποσότητα στην αγοραία τιμή · εάν , όμως , αποφασίσει να αυξήσει την τιμή του προϊόντος της, θα χάσει όλους τους αγοραστές της οι οποίοι θα επιλέξουν να αγοράσουν από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις του κλάδου.
Εν κατακλείδι, κάθε μονοπωλιακά ανταγωνιστική ε πιχείρηση προσπαθεί να διαφοροποιήσει το προϊόν της από αυτό των άλλων επιχειρήσεων, έτσι ώστε η ζήτηση για το διαφοροποιημένο προϊόν να είναι λιγότε-ρο ευαίσθητη σε μεταβολές της τιμής του .
Παρ όλα αυτά, η επιχείρηση δεν παύει να αντιμετωπίζει ανταγωνισμό από τα στενά υποκατάστατα που προσφέρουν οι υπόλοιπες επιχειρήσεις.
Θεωρητική πλαισίωση
Θα πρέπει να προσεχθεί ότι η διαφοροποίηση του προϊόντος μπορεί να είναι είτε πραγματική (όταν τα βασικά χαρακτηριστικά του προϊόντος είναι διαφορετικά, ή η γεωγραφική απόσταση από τον καταναλωτή είναι διαφορετική), είτε εικονική (όταν τα προϊόντα είναι βασικά όμοια, αλλά ο καταναλωτής οδηγείται στο να πιστέψει, λόγω διαφήμισης, συσκευασίας, σχεδίου, μάρκας, κ.λ.π., ότι το προϊόν είναι μοναδικό).
Ισορροπία στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό
Ισορροπία στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό
Ισορροπία στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό
Ισορροπία στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό
Μια πολύ πιθανή άσκηση για το τέλος
Ένας μονοπωλητής παράγει με σταθερό μέσο και οριακό κόστος ίσο με
AC=MC=10
Η αγοραία καμπύλη ζήτησης που αντιμετωπίζει ο μονοπωλητής είναι η
Q=65-P
όπου Q η συνολική ποσότητα του προϊόντος και P η τιμή.
1. Να υπολογιστούν η τιμή και η ποσότητα που μεγιστοποιούν τα κέρδη του μονοπωλητή. Ποια είναι τα μέγιστα κέρδη;
Μια πολύ πιθανή άσκηση για το τέλος
Υποθέστε ότι μια δεύτερη επιχείρηση εισέρχεται στην αγορά . Αν Q1 είναι η ποσότητα της πρώτης επιχείρησης (του πρώην μονο πωλητή ) και Q2 η ποσότητα της δεύτερης επιχείρησης (της νεοεισερχόμενης), τότε η νέα αγοραία ζήτηση δίνεται α πό την σχέση
Q1 + Q2 = 65-P
Αν η νεοεισερχόμενη επιχείρηση έχει το ίδιο κόστος με την πρώτη επιχείρηση τότε:
(α) Να κατασκευαστούν οι συναρτήσεις κερδών των ε πιχειρήσεων . (β) Να υπολογιστεί αλγεβρικά και διαγραμματικά η ισορρο πία Cournot της αγοράς. Ποια είναι η τιμή ισορροπίας και ποια τα κέρδη για κάθε επιχείρηση;
Μια πολύ πιθανή άσκηση για το τέλος
Υποθέστε ότι μια δεύτερη επιχείρηση εισέρχεται στην αγορά . Αν Q1 είναι η ποσότητα της πρώτης επιχείρησης (του πρώην μονο πωλητή ) και Q2 η ποσότητα της δεύτερης επιχείρησης (της νεοεισερχόμενης), τότε η νέα αγοραία ζήτηση δίνεται α πό την σχέση
Q1 + Q2 = 65-P
Αν η νεοεισερχόμενη επιχείρηση έχει το ίδιο κόστος με την πρώτη επιχείρηση τότε:
(α) Να κατασκευαστούν οι συναρτήσεις κερδών των ε πιχειρήσεων . (β) Να υπολογιστεί αλγεβρικά και διαγραμματικά η ισορρο πία Cournot της αγοράς. Ποια είναι η τιμή ισορροπίας και ποια τα κέρδη για κάθε επιχείρηση;
Μια πολύ πιθανή άσκηση για το τέλος
Υποθέστε τώρα ότι η επιχείρηση 1 συμπεριφέρεται ως Ηγέτης.
Ποια η ποσότητα και ποια τα κέρδη κάθε επιχείρησης;