Stručno uputstvo o organizovanju takmičenja i smotri učenika I OSNOVNE ODREDBE Ovim uputstvom uređuju se: cilj, zadaci, vrste i nivoi, organizacija i propozicije takmičenja i smotri učenika osnovnih i srednjih škola, vrednovanje postignuća učenika i nagrađivanje, finansiranje, praćenje i izveštavanje o održanim takmičenjima i smotrama. Takmičenje je vannastavna aktivnost koja se organizuje u cilju vrednovanja i rangiranja znanja, umenja, vrednovanja i sposobnosti učenika iz predmeta, odnosno oblasti predmeta. Smotra je vannastavna aktivnost koja se organizuje u cilju predstavljanja, odnosno vrednovanja i rangiranja sposobnosti, umenja i veština učenika iz predmeta, oblasti predmeta i aktivnosti. Učenik se takmiči, odnosno učestvuje na smotri, na jeziku na kome stiče obrazovanje, ukoliko se drugačije ne izjasni. Organizatore takmičenja i smotri određuje ministar kalendarom takmičenja i smotri za svaku školsku godinu. Kalendar takmičenja i smotri objavljuje se u "Prosvetnom pregledu", najkasnije do početka drugog polugodišta tekuće školske godine. Takmičenja i smotre organizuju se bez kotizacije učesnika. II CILJ I ZADACI Cilj takmičenja i smotri je afirmacija obrazovno-vaspitnog rada, postignuća učenika i podizanje kvaliteta obrazovanja. Zadaci takmičenja su: a) vrednovanje nivoa stečenih znanja, umenja, veština i sposobnosti učenika; b) rangiranje nivoa postignuća učenika. Zadaci smotre su: a) javno predstavljanje sposobnosti, sklonosti, umenja, znanja i veština učenika; b) vrednovanje i rangiranje nivoa postignuća učenika. III NIVOI TAKMIČENJA I SMOTRI I NJIHOVA ORGANIZACIJA Takmičenja i smotre organizuju se na sledećim nivoima: školskom, opštinskom, okružnom/gradskom/međuokružnom (regionalnom), republičkom i međunarodnom. Školsko takmičenje i smotra je obavezni nivo. Organizuje ga stručno veće škole za predmet, odnosno oblast predmeta i za sve učenike škole. Opštinsko takmičenje i smotru organizuju opštinski aktivi stručnih društva za pojedine predmete, odnosno oblasti predmeta. Okružno/gradsko/međuokružno takmičenje i smotru organizuju škole i stručna društva za svaki pojedini predmet, odnosno oblast predmeta, kao i drugi organizatori, u saradnji s Ministarstvom prosvete (dalje: Ministarstvo). Republičko takmičenje i smotru organizuju stručna društva, zajednice škola i drugi organizatori u saradnji sa Ministarstvom. Međunarodno takmičenje i smotru organizuju Ministarstvo i stručno društvo ili drugi organizator u saradnji sa međunarodnom organizacijom. Takmičenja i smotre sprovode se u skladu sa programom kojim organizator određuje sadržaj, organizaciju, način pripreme, metodološka uputstva, programske zadatke, kao i iznos finansijskih sredstava potrebnih za sprovođenje takmičenja i smotri. Sadržaj takmičenja i smotri primeren je uzrastu učenika i zasniva se na nastavnom
planu i programu. Učenik može učestvovati na takmičenju i smotri iz najviše dva nastavna predmeta i jednog vannastavnog oblika ili iz jednog nastavnog predmeta i dva vannastavna oblika obrazovnovaspitnog rada, osim ako se učenik takmiči iz oblasti umetnosti (muzičke i baletske škole). Organizator takmičenja i smotre podnosi Ministarstvu zahtev za sprovođenje takmičenja do 15. jula tekuće godine za narednu školsku godinu. Zahtev sadrži: naziv i adresu organizatora; ime, prezime i telefon odgovorne osobe; naziv takmičenja i smotre; cilj, zadatke i program takmičenja i smotre; razrede škole i jezik na kome se sprovodi takmičenje i smotra; način pripremanja nastavnika i učenika za takmičenje i smotru; propozicije takmičenja i smotre; mesto, vreme i način sprovođenja takmičenja i smotre; predračun troškova potrebnih za pripremu i sprovođenje takmičenja i smotre, uključujući i sredstva za prevođenje testova i rešenja na jezike nacionalnih manjina, iznos sredstava neophodnih za sprovođenje takmičenja i smotre, kao i učešće donatora i sponzora. Škola može učestvovati na takmičenjima i smotrama ukoliko ih je planirala svojim godišnjim programom rada. Za organizaciju takmičenja i smotre odgovorni su organizator i: - direktor škole i stručno veće za oblast određenog nastavnog predmeta - za školski nivo; - direktor škole - domaćin takmičenja i predstavnik opštinskog aktiva nastavnika - za opštinski nivo; - direktor škole domaćina takmičenja i predstavnik okružnog aktiva nastavnika - za okružni/gradski/međuokružni nivo; - direktor škole - domaćin takmičenja i predsednik stručnog društva, odnosno zajednice škola – za republički nivo; - predsednik stručnog društva i predstavnik međunarodne organizacije - za međunarodni nivo. Organizator takmičenja i smotre, u saradnji sa Ministarstvom - školskom upravom, utvrđuje: način organizacije i nosioce pojedinih zadataka na svim nivoima i u svim etapama (organizacioni odbor, potrebne komisije, potkomisije i druga zadužena lica), pripremu i izvršavanje planiranih zadataka. Organizator takmičenja i smotre stara se o pripremi učenika za takmičenja i smotre, planira i organizuje seminare i druge instruktivne oblike rada za nastavnike koji ostvaruju programe takmičenja i smotri. IV PROPOZICIJE TAKMIČENJA I SMOTRI Propozicije takmičenja i smotre utvrđuje organizator u saradnji sa Ministarstvom, i to: - uslove za pripremu i održavanje (organizacioni, materijalni, tehnički, vremenski i dr. uslovi); - uslove za učešće učenika; - način provere znanja, umenja, veština i sposobnosti, odnosno način predstavljanja; - način vrednovanja rezultata i rangiranja učenika; - pravo na žalbu i rok za njeno podnošenje; - nagrade, priznanja i pohvale učenicima, nastavnicima, školama i organizatorima. Za međunarodno takmičenje i smotru propozicije utvrđuje organizator međunarodnog takmičenja i smotre. V VREDNOVANJE I NAGRADE Način vrednovanja rezultata i rangiranja učenika na takmičenjima i smotrama obavlja komisija koju obrazuje organizator. Komisiju čine najmanje tri člana. Školsku komisiju obrazuje stručno veće za oblast predmeta. Opštinsku komisiju obrazuje stručno društvo, odnosno zajednica škola, na predlog opštinskog aktiva nastavnika. Okružnu/gradsku/međuokružnu komisiju obrazuju stručno društvo i drugi organizatori u saradnji sa školskom upravom. Jedan član komisije je predstavnik stručnog društva, odnosno
zajednice škola. Republičku komisiju obrazuje organizator, a najmanje jedan član je predstavnik Ministarstva. Rezultati takmičenja su javni i objavljuju se na oglasnoj tabli škole u danu održavanja takmičenja. Nastavnik, učenik i škola mogu da podnesu žalbu na vrednovanje rezultata komisiji za žalbe. Komisija je dužna da, po objavljenim privremenim rezultatima, istog dana razmotri žalbu i o tome obavesti podnosioca. U postupku rešavanja po žalbi učestvuje i predstavnik Ministarstva. Konačna rang-lista sačinjava se posle razmatranja žalbi i donošenja rešenja, a objavljuje se u danu takmičenja na oglasnoj tabli škole. Učenici koji osvoje prvo, drugo i treće mesto na opštinskom takmičenju i smotri plasiraju se na okružno/gradsko/međuokružno takmičenje i smotru, a u skladu s propozicijama stručnog društva ili drugog organizatora. Učenici koji osvoje prvo, drugo i treće mesto na prethodnom nivou plasiraju se na republičko takmičenje i smotru. Republičko takmičenje i smotra može se organizovati ako su organizovana najmanje prethodna dva nivoa takmičenja i smotri. Prvo mesto na republičkom takmičenju i smotri pripada učeniku koji osvoji najveći broj bodova. Drugo i treće mesto pripada učenicima koji prema daljem redosledu imaju najveći broj bodova. Učenici koji imaju isti broj bodova dele odgovarajuće isto mesto. Učenici koji na takmičenju i smotri osvoje prvo, drugo i treće mesto dobijaju od organizatora: diplome, priznanja, pohvale i nagrade. Nastavnici od organizatora dobijaju priznanja, pohvale i nagrade. Direktor škole, u skladu sa statutom škole, može posebno da nagradi nastavnika i učenika za postignute rezultate na takmičenju i smotri. Organizator može da utvrdi i druge vrste nagrada učesnicima takmičenja i smotre, kao i nagrade donatora i sponzora. Diplome do republičkog nivoa potpisuje predstavnik društva, odnosno predstavnik školske uprave i direktor škole domaćina, a na republičko m nivou ministar prosvete i predsednik stručnog društva ili zajednice škola. VI FINANSIRANJE TAKMIČENJA I SMOTRI Finansiranje takmičenja i smotri vrši se u skladu sa čl. 157. i 159. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja ("Službeni glasnik RS", br. 72/09). U budžetu Republike Srbije obezbeđuje se učešće u sredstvima za takmičenja učenika na republičko m i međunarodnom takmičenju, a prema programima i kriterijumima koje propisuje ministar. Pored sredstava Republike Srbije obezbeđenih budžetom, organizatori i domaćini dužni su da obezbede ostala sredstva koja im nedostaju prema njihovim finansijskim planovima iz drugih izvora. Sredstva utvrđena budžetom Republike Srbije namenski se opredeljuju za troškove pripreme, organizacije i sprovođenje takmičenja i smotri, kao i pripadajuće troškove na ekonomskim klasifikacijama 422, 423, 424 i 426 kao rashode u vezi sa takmičenjima i smotrama. Sredstva za prevoz učenika na republičko takmičenje obezbeđuju se u budžetu jedinice lokalne samouprave, a za međunarodno takmičenje obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije. Programom i propozicijama takmičenja i smotri opredeljuju se finansijska sredstva, a finansijskim planom organizatora utvrđuje se specifikacija troškova. Finansijski plan organizatora sadrži: strukturu prihoda i rashoda, izvore finansiranja, troškove pripreme i sprovođenja takmičenja i smotri i rashode učesnika i organizatora. Prilikom dostavljanja zahteva za akontaciona sredstva za takmičenja i smotre organizatori su dužni da dostave originalne predračune i profakture ili fotokopije overene pečatom i potpisom organizatora. Kod konačne isplate finansijskih sredstava takmičenja i smotri organizator je dužan da podnese konačni finansijski izveštaj za namensko trošenje sredstava
po svakoj ekonomskoj klasifikaciji, kao i originalne račune i ugovore ili fotokopije računa i ugovora overenih i potpisanih od strane organizatora. Priprema i organizacija takmičenja i smotri realizovaće se u vaspitno-obrazovnim ustanovama gde se ne priznaje reprezentacija. Troškovi ishrane i u određenim situacijama smeštaja priznaju se samo za učenike, a za međunarodno takmičenje i smotre i za učesnike.
VII PRAĆENJE I IZVEŠTAVANJE O ODRŽANIM TAKMIČENJIMA I SMOTRAMA Organizatori takmičenja i smotri pismenim putem dostavljaju školskoj upravi izveštaj o rezultatima za sve nivoe, a za republičko takmičenje i smotru i Ministarstvu, u roku od pet dana po održanom takmičenju. Izveštaj sadrži: naziv takmičenja ili smotre i organizatora, mesto i vreme održavanja, broj učesnika, broj nagrađenih učenika (tabelarni prikaz - ime i prezime učenika, razred, naziv škole i mesto u kome se nalazi), analizu takmičenja ili smotre (prednosti, slabosti i mogući načini prevazilaženja slabosti). Izveštaj sa republičkog takmičenja i smotre posebno podnosi i predstavnik Ministarstva. Rezultati takmičenja i smotri objavljuju se na internet strani Ministarstva.
VIII ZAVRŠNE ODREDBE Kalendarom takmičenja i smotri, koji donosi ministar za svaku školsku godinu, utvrđuju se: predmet, odnosno oblast predmeta, organizatori takmičenja i smotri, vrste, nivo i vreme održavanja takmičenja i smotri. Organizatori takmičenja i smotri dužni su da prilikom izrade i distribucije testova i rešenja obezbede tajnost, kao i njihovo dostavljanje na prevođenje najkasnije 10 dana pre takmičenja i smotre. Organizatori takmičenja i smotri svojim godišnjim programima rada planiraju takmičenja i smotre, a organizuju ih u skladu sa kalendarom. Obrazac diplome propisuje organizator takmičenja i smotre.