Nawoord

Het sluiten van ziekenhuizen komt steeds vaker voor. De ene gaat failliet, de ander wordt overbodig. Dit alles heeft te maken met intensivering van de zorg. Ook de sluiting van kloosters en kerken is al jaren aan het toenemen door de terugloop van kerkgangers en nieuwe zusters. Kort gezegd de terugloop van het geloof. Hiermee gaat vaak een enorme historie gepaard waardoor er complexe opgaven ontstaan voor gemeenten, ontwikkelaars en architecten.

Het was kort na het opstellen van mijn afstudeeropgave dat de gemeente met het plan naar buiten kwam voor de herontwikkeling van het gebied. De volledige kloostertuin zou op de schop gaan en er zouden talloze nieuwe geschakelde woningen gebouwd worden. In de ogen van ontwikkelaars een interessant en vooral lucratief plan. Tijdens mijn afstuderen heeft de tijd mij ingehaald en staan deze woningen inmiddels op het betreffende terrein. Het plan heeft geen enkele relatie met de kloostertuin, het snoept er zelfs nog meer vierkante meters natuur van af.

Ik heb het gestripte betonskelet van het ziekenhuis als intermedium gebruikt om nieuwe toekomstgerichte functies te herbergen op de exacte plaats waar de zusters het ‘gasthuis’ destijds hebben opgericht. Door de menging van functies en doelgroepen kan opnieuw een dynamiek teweeg worden gebracht die jarenlang kenmerkend was voor deze plek. Een dynamiek tussen dit plan en het centrum van Veghel zou een meerwaarde vormen voor de omgeving doordat de historie bewaard, tastbaar en herkenbaar blijft. Hedendaagse problemen zoals woningnood zijn hiervoor geen belemmering maar vormen juist de invulling. Met mijn plan heb ik aangetoond dat dit een alternatieve invulling zou kunnen zijn in plaats van het gebouw te slopen, het terrein te splitsen in talloze stukjes en het vervolgens vol te bouwen.

Mijn ontwerp sluit aan bij een thema dat we in de architectuur steeds vaker tegenkomen, ook op internationaal vlak, onder de naam ‘Adaptive reuse’1. Het aanpassen en hergebruiken van bestaande gebouwen. Het voortzetten van de tijdlijn van een gebouw, in plaats van het te slopen. Ook het flexibel oplossen van toekomstig gebruik is hier onderdeel van. Toekomstbestendig bouwen. Ik vind dat dit te gemakkelijk vergeten wordt en er te snel en kortzichtig aan permanente nieuwbouw gedacht wordt. Hoewel die nieuwbouw op korte termijn problemen kan oplossen moet er ook aan de lange termijn gedacht worden. Juist in gevallen waar je historische gebouwen gaat weghalen. Het is wellicht een resultaat, en uiterste vorm, van de hedendaagse wegwerpmaatschappij2 .

1. Plevoets, B., & Van Cleempoel, K. (2013). Adaptive reuse as an emerging discipline 2. https://tabitha-whiting.medium.com/how-we-created-a-throwaway-society3b31bd097533

Bron: Zenzo Vastgoed. Het hedendaagse beeld van het voormalig ziekenhuisterrein / kloostertuin